TED2014
Elizabeth Gilbert: Success, failure and the drive to keep creating
Elizabeth Gilbert: Sukces, porażka i siła do dalszej twórczości
Filmed:
Readability: 3.8
5,069,463 views
Elizabeth Gilbert była kiedyś "kelnerką, która nigdy nic nie opublikowała", załamaną listami odmownymi. Jednak w wyniku sukcesu "Jedz, módl się, kochaj", zaczęła mocno identyfikować się ze swoim dawnym "Ja". Gilbert przedstawia swoje piękne przemyślenia o tym jak sukces może być równie oszałamiający jak porażka i jak daje nam prosty, choć trudny, sposób na kontynuowanie pracy, niezależnie od rezultatów.
Elizabeth Gilbert - Writer
The author of 'Eat, Pray, Love,' Elizabeth Gilbert has thought long and hard about some big topics. Her fascinations: genius, creativity and how we get in our own way when it comes to both. Full bio
The author of 'Eat, Pray, Love,' Elizabeth Gilbert has thought long and hard about some big topics. Her fascinations: genius, creativity and how we get in our own way when it comes to both. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
So, a few years ago I was at JFK Airport
0
797
2781
Kilka lat temu byłam na lotnisku JFK
00:15
about to get on a flight,
1
3578
1792
i miałam wejść do samolotu,
00:17
when I was approached by two women
2
5370
1816
gdy podeszły do mnie dwie kobiety,
00:19
who I do not think would be insulted
3
7186
1662
które chyba nie obraziłyby się,
gdyby usłyszały,
gdyby usłyszały,
00:21
to hear themselves described
4
8848
1394
00:22
as tiny old tough-talking Italian-American broads.
5
10242
3942
że opisuję je jako starsze, twarde,
włosko-amerykańskie kobitki.
włosko-amerykańskie kobitki.
00:26
The taller one, who is like up here,
6
14184
3146
Wyższa, która sięgała mi potąd,
00:29
she comes marching up to me, and she goes,
7
17330
2051
podchodzi do mnie i mówi:
00:31
"Honey, I gotta ask you something.
8
19381
2319
"Złotko, muszę cię o coś spytać.
00:33
You got something to do with that whole
9
21700
1428
Masz coś wspólnego
00:35
'Eat, Pray, Love' thing that's been going on lately?"
10
23128
3022
z tym głośnym ostatnio
'Jedz, módl się kochaj'?".
'Jedz, módl się kochaj'?".
00:38
And I said, "Yes, I did."
11
26150
2114
Potwierdziłam.
A ona wali koleżankę po ramieniu i mówi:
00:40
And she smacks her friend and she goes,
12
28264
1788
00:42
"See, I told you, I said, that's that girl.
13
30052
2154
"Widzisz, mówiłam ci, to ta dziewczyna,
00:44
That's that girl who wrote that book
14
32206
1950
co napisała tę książkę,
00:46
based on that movie."
15
34156
2034
opartą o ten film".
00:48
(Laughter)
16
36190
2154
(Śmiech)
00:50
So that's who I am.
17
38344
2176
To właśnie ja.
00:52
And believe me, I'm extremely
grateful to be that person,
grateful to be that person,
18
40520
3705
Jestem ogromnie wdzięczna,
będąc tą osobą,
będąc tą osobą,
bo to całe "Jedz, módl się, kochaj"
00:56
because that whole "Eat, Pray, Love" thing
19
44225
1998
00:58
was a huge break for me.
20
46223
1744
było dla mnie ogromnym przełomem.
01:00
But it also left me in a really tricky position
21
47967
2508
Ale postawiło mnie też
w dość trudnej sytuacji
w dość trudnej sytuacji
01:02
moving forward as an author
22
50475
1908
w dalszej pracy autora.
01:04
trying to figure out how in the world
23
52383
1727
Zastanawiałam się,
jak na Boga znowu napiszę książkę,
jak na Boga znowu napiszę książkę,
01:06
I was ever going to write a book again
24
54110
1254
01:07
that would ever please anybody,
25
55364
1845
która komukolwiek się spodoba,
01:09
because I knew well in advance
26
57209
1990
bo z góry wiedziałam,
że wszyscy zachwyceni
"Jedz, módl się, kochaj",
"Jedz, módl się, kochaj",
01:11
that all of those people who
had adored "Eat, Pray, Love"
had adored "Eat, Pray, Love"
27
59199
2952
01:14
were going to be incredibly disappointed
28
62151
1589
będą niezwykle rozczarowani
01:15
in whatever I wrote next
29
63740
1383
cokolwiek bym napisała,
bo nie będzie to
"Jedz, módl się, kochaj",
"Jedz, módl się, kochaj",
01:17
because it wasn't going to be "Eat, Pray, Love,"
30
65123
1828
01:19
and all of those people who
had hated "Eat, Pray, Love"
had hated "Eat, Pray, Love"
31
66951
2446
a ci, którzy znienawidzili tę książkę
01:21
were going to be incredibly disappointed
32
69397
1368
będą rozczarowani wszystkim,
co napiszę później,
co napiszę później,
01:22
in whatever I wrote next
33
70765
1443
01:24
because it would provide evidence that I still lived.
34
72208
2453
bo będzie to dowód, że wciąż żyję.
01:26
So I knew that I had no way to win,
35
74661
3162
Wiedziałam, że nie wygram.
01:30
and knowing that I had no way to win
36
77823
2456
To sprawiło, że przez chwilę
na poważnie myślałam o odejściu z gry
na poważnie myślałam o odejściu z gry
01:32
made me seriously consider for a while
37
80279
1904
01:34
just quitting the game
38
82183
1442
01:35
and moving to the country to raise corgis.
39
83625
3642
i wyjeździe na wieś, by hodować psy.
01:39
But if I had done that, if I had given up writing,
40
87267
2060
Ale gdybym porzuciła pisanie,
01:41
I would have lost my beloved vocation,
41
89327
2064
straciłabym moje ulubione zajęcie,
01:43
so I knew that the task was that I had to find
42
91391
2208
więc wiedziałam, że moim zadaniem
01:45
some way to gin up the inspiration
43
93599
2399
jest znaleźć sposób
na inspirację do kolejnej książki,
na inspirację do kolejnej książki,
01:48
to write the next book
44
95998
1432
01:49
regardless of its inevitable negative outcome.
45
97430
2496
niezależnie od nieuchronnego,
złego przyjęcia.
złego przyjęcia.
01:52
In other words, I had to find a way to make sure
46
99926
1608
Zatem musiałam się upewnić,
01:53
that my creativity survived its own success.
47
101534
2643
że moja kreatywność
przetrwała swój sukces.
przetrwała swój sukces.
01:56
And I did, in the end, find that inspiration,
48
104177
2423
W końcu znalazłam inspirację,
01:58
but I found it in the most unlikely
49
106600
1538
a stało się to w nieprawdopodobnym
i nieoczekiwanym miejscu.
i nieoczekiwanym miejscu.
02:00
and unexpected place.
50
108138
1414
02:01
I found it in lessons that I had learned earlier in life
51
109552
3140
Znalazłam ją w moich życiowych lekcjach,
02:04
about how creativity can survive its own failure.
52
112692
3108
o tym, jak kreatywność
może przetrwać porażkę.
może przetrwać porażkę.
02:08
So just to back up and explain,
53
115800
1606
Cofnę się trochę i wyjaśnię.
02:09
the only thing I have ever wanted to be
54
117406
2313
Całe życie pragnęłam być pisarką.
02:11
for my whole life was a writer.
55
119719
1597
02:13
I wrote all through childhood,
all through adolescence,
all through adolescence,
56
121316
2372
Pisałam jako dziecko i jako nastolatka,
02:15
by the time I was a teenager I was sending
57
123688
1816
kiedy to wysyłałam
kiepskie historyjki do New Yorkera,
kiepskie historyjki do New Yorkera,
02:17
my very bad stories to The New Yorker,
58
125504
1836
w nadziei, że ktoś mnie odkryje.
02:19
hoping to be discovered.
59
127340
1276
02:20
After college, I got a job as a diner waitress,
60
128616
2444
Po college'u zostałam kelnerką,
02:23
kept working, kept writing,
61
131060
2136
jednocześnie pracowałam i pisałam,
02:25
kept trying really hard to get published,
62
133196
2248
starałam się coś wydać
02:27
and failing at it.
63
135444
1712
i wciąż mi się nie udawało.
02:29
I failed at getting published
64
137156
1472
Wydawnictwa odmawiały
przez prawie sześć lat.
przez prawie sześć lat.
02:30
for almost six years.
65
138628
1576
02:32
So for almost six years, every single day,
66
140204
1608
Przez te lata codziennie
02:34
I had nothing but rejection letters
67
141812
1656
w mojej skrzynce na listy
02:35
waiting for me in my mailbox.
68
143468
1652
czekały tylko listy odmowne.
02:37
And it was devastating every single time,
69
145120
1750
Za każdym razem byłam załamana
i zastanawiałam się,
i zastanawiałam się,
02:39
and every single time, I had to ask myself
70
146870
2244
02:41
if I should just quit while I was behind
71
149114
2386
czy nie powinnam odpuścić,
02:43
and give up and spare myself this pain.
72
151500
3690
poddać się i oszczędzić sobie bólu.
Ale wtedy podejmowałam decyzję,
02:47
But then I would find my resolve,
73
155190
1294
02:48
and always in the same way,
74
156484
1522
zawsze taką samą,
02:50
by saying, "I'm not going to quit,
75
158006
2145
mówiąc: "Nie odpuszczę,
02:52
I'm going home."
76
160151
1821
wracam do domu".
Dla mnie powrót do domu
02:54
And you have to understand that for me,
77
161972
948
02:55
going home did not mean
returning to my family's farm.
returning to my family's farm.
78
162920
3572
nie oznaczał wyjazdu na rodzinną farmę.
02:58
For me, going home
79
166492
1558
Oznaczało to powrót do pracy pisarki,
03:00
meant returning to the work of writing
80
168050
1551
03:01
because writing was my home,
81
169601
1885
bo pisanie było moim domem.
03:03
because I loved writing more
than I hated failing at writing,
than I hated failing at writing,
82
171486
3216
Miłość do pisarstwa była silniejsza
niż nienawiść do porażek,
niż nienawiść do porażek,
03:06
which is to say that I loved writing
83
174702
1505
czyli kochałam pisanie ponad swoje ego,
03:08
more than I loved my own ego,
84
176207
1573
03:09
which is ultimately to say
85
177780
1404
co oznacza, że kochałam pisanie
bardziej niż samą siebie.
bardziej niż samą siebie.
03:11
that I loved writing more than I loved myself.
86
179184
2592
03:13
And that's how I pushed through it.
87
181776
1966
Tak właśnie przetrwałam.
03:15
But the weird thing is that 20 years later,
88
183742
1864
Co dziwne, 20 lat później,
podczas szału na "Jedz, módl się, kochaj",
03:17
during the crazy ride of "Eat, Pray, Love,"
89
185606
1498
03:19
I found myself identifying all over again
90
187104
2606
znowu utożsamiałam się
z młodą kelnerką, której książek
nikt nie chciał wydać.
nikt nie chciał wydać.
03:21
with that unpublished young diner waitress
91
189710
2400
03:24
who I used to be, thinking about her constantly,
92
192110
2168
Stale o niej myślałam,
03:26
and feeling like I was her again,
93
194278
1858
i czułam się jak ona,
03:28
which made no rational sense whatsoever
94
196136
1765
co było nieracjonalne,
03:30
because our lives could not
have been more different.
have been more different.
95
197901
1977
bo nasze życie było całkiem odmienne.
03:32
She had failed constantly.
96
199878
1448
Ona wciąż przegrywała,
03:33
I had succeeded beyond my wildest expectation.
97
201326
2644
a ja odniosłam nieoczekiwany sukces.
03:36
We had nothing in common.
98
203970
1350
Nic nas nie łączyło.
03:37
Why did I suddenly feel like I was her all over again?
99
205320
3166
Czemu nagle znowu poczułam się jak ona?
03:40
And it was only when I was trying to unthread that
100
208486
2370
Kiedy zaczęłam o tym myśleć,
03:43
that I finally began to comprehend
101
210856
1602
powoli dotarła do mnie
dziwna psychologiczna zależność
dziwna psychologiczna zależność
03:44
the strange and unlikely psychological connection
102
212458
2404
03:47
in our lives between the way
we experience great failure
we experience great failure
103
214862
2534
między doświadczaniem
wielkiej porażki i wielkiego sukcesu.
wielkiej porażki i wielkiego sukcesu.
03:49
and the way we experience great success.
104
217396
2236
Pomyślcie o tym tak:
03:51
So think of it like this:
105
219632
1470
03:53
For most of your life, you live out your existence
106
221102
1750
Przez większość życia
03:55
here in the middle of the chain of human experience
107
222852
2443
jesteście w środku
łańcucha ludzkich doświadczeń,
łańcucha ludzkich doświadczeń,
03:57
where everything is normal
and reassuring and regular,
and reassuring and regular,
108
225295
3078
gdzie wszystko jest normalne
i pełne otuchy,
i pełne otuchy,
04:00
but failure catapults you abruptly way out over here
109
228373
3460
ale porażka gwałtownie wyrzuca was
04:04
into the blinding darkness of disappointment.
110
231833
2934
w oślepiający mrok rozczarowania.
04:06
Success catapults you just as abruptly but just as far
111
234767
3554
Sukces wyrzuca was
równie gwałtownie i równie daleko,
równie gwałtownie i równie daleko,
04:10
way out over here
112
238321
1368
aż tu, w równie oślepiający
blask sławy, uznania i pochwał.
blask sławy, uznania i pochwał.
04:11
into the equally blinding glare
113
239689
1862
04:13
of fame and recognition and praise.
114
241551
2852
Jeden los jest obiektywnie
postrzegany jako zły,
postrzegany jako zły,
04:16
And one of these fates
115
244403
1202
04:17
is objectively seen by the world as bad,
116
245605
2217
04:20
and the other one is objectively
seen by the world as good,
seen by the world as good,
117
247822
2057
a drugi jako dobry,
04:22
but your subconscious is completely incapable
118
249879
2648
ale podświadomość jest niezdolna
04:24
of discerning the difference between bad and good.
119
252527
2728
do rozróżnienia złego od dobrego.
04:27
The only thing that it is capable of feeling
120
255255
2141
Jedyne, co potrafi odczuć,
04:29
is the absolute value of this emotional equation,
121
257396
3460
to całkowitą wartość
tego emocjonalnego równania.
tego emocjonalnego równania.
04:33
the exact distance that you have been flung
122
260856
2615
Dokładną odległość,
przebytą od samego siebie.
04:35
from yourself.
123
263471
1368
04:37
And there's a real equal danger in both cases
124
264839
2056
W obu przypadkach istnieje realne ryzyko
04:39
of getting lost out there
125
266895
1546
zagubienia się w zakamarkach psychiki.
04:40
in the hinterlands of the psyche.
126
268441
2024
Ale okazuje się, że w obu przypadkach
04:42
But in both cases, it turns out that there is
127
270465
1533
04:44
also the same remedy for self-restoration,
128
271998
2824
istnieje taki sam sposób
na dojście do siebie.
na dojście do siebie.
04:47
and that is that you have got to
find your way back home again
find your way back home again
129
274822
3598
Musisz znaleźć drogę powrotną do domu,
04:50
as swiftly and smoothly as you can,
130
278420
2267
tak szybko i gładko jak to możliwe,
a jeśli zastanawiasz się,
co jest twoim domem,
co jest twoim domem,
04:52
and if you're wondering what your home is,
131
280687
1472
04:54
here's a hint:
132
282159
1086
oto wskazówka: twój dom jest tym,
04:55
Your home is whatever in this world you love
133
283245
2226
co kochasz bardziej niż samego siebie.
04:57
more than you love yourself.
134
285471
1914
04:59
So that might be creativity, it might be family,
135
287385
2086
Może to być kreatywność, rodzina,
05:01
it might be invention, adventure,
136
289471
1976
inwencja, przygoda,
05:03
faith, service, it might be raising corgis,
137
291447
2792
wiara, służba, może hodowla psów,
05:06
I don't know, your home is that thing
138
294239
1900
nie wiem, ale twój dom to właśnie to,
05:08
to which you can dedicate your energies
139
296139
1772
czemu z oddaniem poświęcasz swoją energię
05:10
with such singular devotion
140
297911
2046
05:12
that the ultimate results become inconsequential.
141
299957
3402
i końcowy wynik staje się mało istotny.
05:15
For me, that home has always been writing.
142
303359
2504
Dla mnie domem zawsze było pisanie.
05:18
So after the weird, disorienting success
143
305863
2572
Po dziwnym, oszałamiającym sukcesie,
który przeżyłam
z "Jedz, módl się, kochaj",
z "Jedz, módl się, kochaj",
05:20
that I went through with "Eat, Pray, Love,"
144
308435
1698
05:22
I realized that all I had to do was exactly
145
310133
1414
zrozumiałam, że muszę zrobić to samo,
05:23
the same thing that I used to have to do all the time
146
311547
1984
co robiłam podczas
równie dezorientujących porażek.
równie dezorientujących porażek.
05:25
when I was an equally disoriented failure.
147
313531
2230
05:27
I had to get my ass back to work,
148
315761
1778
Musiałam wziąć się do pracy
05:29
and that's what I did, and that's how, in 2010,
149
317539
2508
i tak zrobiłam.
Właśnie tak w 2010 roku
05:32
I was able to publish the dreaded follow-up
150
320047
2354
opublikowałam kolejną książkę.
05:34
to "Eat, Pray, Love."
151
322401
888
05:35
And you know what happened with that book?
152
323289
1576
Wiecie co się z nią stało?
05:37
It bombed, and I was fine.
153
324865
2711
Nie niewypaliła, ale czułam się dobrze.
Właściwie czułam się jakby kuloodporna.
05:39
Actually, I kind of felt bulletproof,
154
327576
1849
05:41
because I knew that I had broken the spell
155
329425
2120
Wiedziałam, że złamałam klątwę
i znalazłam drogę powrotną do domu,
05:43
and I had found my way back home
156
331545
1645
05:45
to writing for the sheer devotion of it.
157
333190
2611
do pisania z czystej pasji.
Pozostałam w moim pisarstwie
05:48
And I stayed in my home of writing after that,
158
335801
2136
i napisałam kolejną książkę,
wydaną w zeszłym roku.
wydaną w zeszłym roku.
05:50
and I wrote another book that just came out last year
159
337937
1832
05:51
and that one was really beautifully received,
160
339769
1645
Tę przyjęto naprawdę pięknie,
05:53
which is very nice, but not my point.
161
341414
1496
co jest miłe, ale nie w tym rzecz.
05:55
My point is that I'm writing another one now,
162
342910
2290
Chodzi o to, że teraz piszę kolejną,
05:57
and I'll write another book after that
163
345200
1187
a potem napiszę następną,
05:58
and another and another and another
164
346387
1830
i następną, i następną.
06:00
and many of them will fail,
165
348217
1198
Wiele z nich będzie porażką,
06:01
and some of them might succeed,
166
349415
1628
może niektóre sukcesem,
06:03
but I will always be safe
167
351043
1596
ale ja zawsze będę bezpieczna
06:04
from the random hurricanes of outcome
168
352639
2372
od przypadkowych burz ich przyjęcia,
06:07
as long as I never forget where I rightfully live.
169
355011
3550
dopóki pamiętam,
gdzie jest moje miejsce.
gdzie jest moje miejsce.
06:10
Look, I don't know where you rightfully live,
170
358561
2402
Nie wiem, gdzie jest wasze miejsce,
06:13
but I know that there's something in this world
171
360963
1670
ale wiem, że jest na świecie coś,
06:14
that you love more than you love yourself.
172
362633
2072
co kochacie bardziej niż siebie samych,
06:16
Something worthy, by the way,
173
364705
1415
coś wartościowego,
więc nałogi i zauroczenia się nie liczą,
więc nałogi i zauroczenia się nie liczą,
06:18
so addiction and infatuation don't count,
174
366120
1991
06:20
because we all know that those
are not safe places to live. Right?
are not safe places to live. Right?
175
368111
4107
bo wiadomo,
że to niebezpieczne miejsca do życia.
że to niebezpieczne miejsca do życia.
06:24
The only trick is that you've got to identify
176
372218
2047
Sztuczka tkwi w tym,
by odkryć najlepszą,
najwartościowszą i ukochaną rzecz,
najwartościowszą i ukochaną rzecz,
06:26
the best, worthiest thing that you love most,
177
374265
2464
06:28
and then build your house right on top of it
178
376729
2371
a potem właśnie na niej budować dom
06:31
and don't budge from it.
179
379100
1877
i nigdy się stamtąd nie ruszać.
06:33
And if you should someday, somehow
180
380977
2344
A gdybyście któregoś dnia
zostali wyrzuceni z tego domu
zostali wyrzuceni z tego domu
06:35
get vaulted out of your home
181
383321
1944
06:37
by either great failure or great success,
182
385265
2440
przez wielką porażkę lub sukces,
to waszym zadaniem jest
powrót do tego domu.
powrót do tego domu.
06:39
then your job is to fight your
way back to that home
way back to that home
183
387705
2165
06:42
the only way that it has ever been done,
184
389870
1785
Jedynym możliwym sposobem
06:43
by putting your head down and performing
185
391655
2189
jest zabranie się do pracy,
06:46
with diligence and devotion
186
393844
1822
starannie, z oddaniem,
szacunkiem i namaszczeniem,
szacunkiem i namaszczeniem,
06:47
and respect and reverence
187
395666
1686
06:49
whatever the task is that love
188
397352
2044
robiąc to, do czego wzywa was miłość.
06:51
is calling forth from you next.
189
399396
2080
06:53
You just do that, and keep doing that
190
401476
2184
Zwyczajnie to zróbcie
i róbcie to wciąż od nowa.
i róbcie to wciąż od nowa.
06:55
again and again and again,
191
403660
1649
06:57
and I can absolutely promise you,
from long personal experience
from long personal experience
192
405309
2656
Na podstawie własnego doświadczenia
na różnych frontach,
na różnych frontach,
07:00
in every direction, I can assure you
193
407965
2255
mogę obiecać, że wszystko będzie dobrze.
07:02
that it's all going to be okay.
194
410220
2070
Dziękuję.
07:04
Thank you.
195
412290
1691
07:06
(Applause)
196
413981
4000
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Elizabeth Gilbert - WriterThe author of 'Eat, Pray, Love,' Elizabeth Gilbert has thought long and hard about some big topics. Her fascinations: genius, creativity and how we get in our own way when it comes to both.
Why you should listen
Elizabeth Gilbert faced down a premidlife crisis by doing what we all secretly dream of -- running off for a year. Her travels through Italy, India and Indonesia resulted in the megabestselling and deeply beloved memoir Eat, Pray, Love, about her process of finding herself by leaving home.
She's a longtime magazine writer -- covering music and politics for Spin and GQ -- as well as a novelist and short-story writer. Her books include the story collection Pilgrims, the novel Stern Men (about lobster fishermen in Maine) and a biography of the woodsman Eustace Conway, called The Last American Man. Her work has been the basis for two movies so far (Coyote Ugly, based on her own tale of working at the famously raunchy bar in New York City), and Eat, Pray, Love, with the part of Gilbert played by Julia Roberts. Not bad for a year off.
In 2010, Elizabeth published Committed, a memoir exploring her ambivalent feelings about the institution of marriage. And her 2013 novel, The Signature of All Things, is "a sprawling tale of 19th century botanical exploration."
Gilbert also owns and runs the import shop Two Buttons in Frenchtown, New Jersey.
Elizabeth Gilbert | Speaker | TED.com