TEDxSonomaCounty
Mac Barnett: Why a good book is a secret door
Mac Barnett: Dlaczego dobra książka jest jak tajemnicze drzwi?
Filmed:
Readability: 3.1
1,882,886 views
Skoro dziecińswto ma w sobie coś surrealistycznego, dlaczego mamy pozbawiać tego elementu książki dla dzieci? Mac Barnett, uznany pisarz, w swoim lekko dziwacznym wystąpieniu mówi o tym, że opowieść, która wymyka się autorowi z kart książki, staje się magicznym przejściem do krainy fikcji. Odpowiada też na pytanie, jak dzieci reagują na fikcyjnego wieloryba.
Mac Barnett - Children's book author
Mac Barnett is a bestselling author of books for children. Full bio
Mac Barnett is a bestselling author of books for children. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
Hi everybody. So my name is Mac.
0
439
2092
Witam. Mam na imię Mac.
00:14
My job is that I lie to children,
1
2531
4058
Zawodowo okłamuję dzieci,
00:18
but they're honest lies.
2
6589
2016
ale uczciwie.
00:20
I write children's books,
3
8605
1768
Piszę dla nich książki.
00:22
and there's a quote from Pablo Picasso,
4
10373
3228
Pablo Picasso rzekł:
00:25
"We all know that Art is not truth.
5
13601
3186
"Wszyscy wiemy, że sztuka nie jest prawdą,
00:28
Art is a lie that makes us realize truth
6
16787
3642
Sztuka to kłamstwo,
pozwalające zrozumieć prawdę,
pozwalające zrozumieć prawdę,
00:32
or at least the truth that is
given us to understand.
given us to understand.
7
20429
2698
choćby tę prawdę, którą mamy zrozumieć.
00:35
The artist must know the manner whereby
8
23127
2110
Artysta musi znać sposób
00:37
to convince others of the
truthfulness of his lies."
truthfulness of his lies."
9
25237
4837
przekonania innych
o prawdziwości jego kłamstw".
o prawdziwości jego kłamstw".
00:42
I first heard this when I was a kid,
10
30074
2858
Pierwszy raz usłyszałem to jako dziecko
00:44
and I loved it,
11
32932
1691
i spodobało mi się,
00:46
but I had no idea what it meant.
12
34623
2792
chociaż nie rozumiałem znaczenia.
00:49
(Laughter)
13
37415
1577
(Śmiech)
00:50
So I thought, you know what, it's what I'm here
14
38992
1897
Dlatego dziś jestem tu,
00:52
to talk to you today about, though,
15
40889
1619
by opowiedzieć wam
00:54
truth and lies, fiction and reality.
16
42508
2213
o prawdzie i kłamstwie,
o świecie realnym i fikcji.
o świecie realnym i fikcji.
00:56
So how could I untangle
17
44721
1852
Jak rozwikłać zagadkę ukrytą w słowach?
00:58
this knotted bunch of sentences?
18
46573
2527
01:01
And I said, I've got PowerPoint.
Let's do a Venn diagram.
Let's do a Venn diagram.
19
49100
3427
Pomyślałem, że mam PowerPoint.
Mogę zrobić wykres.
01:04
["Truth. Lies."]
(Laughter)
(Laughter)
20
52527
2493
["Prawda. Kłamstwa"] (Śmiech)
01:07
So there it is, right there, boom.
21
55020
1760
Proszę bardzo, oto on.
01:08
We've got truth and lies
22
56780
1705
Mamy prawdę i kłamstwa,
01:10
and then there's this little space,
23
58485
1072
a tu, w środku, małą przestrzeń.
01:11
the edge, in the middle.
24
59557
1561
01:13
That liminal space, that's art.
25
61118
6800
To właśnie sztuka.
01:19
All right. Venn diagram. (Laughter) (Applause)
26
67918
4997
Oto mój diagram. (Śmiech) (Brawa)
01:24
But that's actually not very helpful either.
27
72915
3026
Jednak niezbyt pomocny.
01:27
The thing that made me understand
28
75941
4375
Tak naprawdę w zrozumieniu
tego cytatu, i tego, czym jest sztuka,
tego cytatu, i tego, czym jest sztuka,
01:32
that quote and really kind of what art,
29
80316
2490
01:34
at least the art of fiction, was,
30
82806
2217
a przynajmniej, czym jest
fikcja literacka,
fikcja literacka,
01:37
was working with kids.
31
85023
1440
pomogła mi praca z dziećmi.
01:38
I used to be a summer camp counselor.
32
86463
2260
Jeździłem na obozy z dzieciakami,
podczas wakacji, w czasie studiów.
podczas wakacji, w czasie studiów.
01:40
I would do it on my summers off from college,
33
88723
2287
01:43
and I loved it.
34
91010
3379
Uwielbiałem to.
01:46
It was a sports summer camp
35
94389
1759
Był to obóz sportowy
dla dzieci od 4 do 6 lat.
dla dzieci od 4 do 6 lat.
01:48
for four- to six-year-olds.
36
96148
1834
01:49
I was in charge of the four-year-olds,
37
97982
1646
Zajmowałem się najmłodszymi,
01:51
which is good, because
38
99628
1803
co mi odpowiadało,
01:53
four-year-olds can't play
sports, and neither can I.
sports, and neither can I.
39
101431
3349
bo czterolatki nie bardzo
znają się na sporcie - zupełnie jak ja.
znają się na sporcie - zupełnie jak ja.
01:56
(Laughter)
40
104780
1575
(Śmiech)
01:58
I play sports at a four-year-old level,
41
106355
2925
W kwestii sportu
jestem właśnie na poziomie czterolatka.
jestem właśnie na poziomie czterolatka.
02:01
so what would happen is the kids would
42
109280
3717
Wyglądało to tak, że dzieciaki
02:04
dribble around some cones, and then got hot,
43
112997
1699
biegały z piłką między słupkami,
dopóki nie padły.
dopóki nie padły.
02:06
and then they would go sit underneath the tree
44
114696
2263
I siadały pod drzewem,
02:08
where I was already sitting — (Laughter) —
45
116959
2845
gdzie ja siedziałem przez cały czas.
(Śmiech)
(Śmiech)
02:11
and I would just make up stories and tell them to them
46
119804
2545
Opowiadałem im zmyślone
historie o moim życiu.
historie o moim życiu.
02:14
and I would tell them stories about my life.
47
122349
1819
02:16
I would tell them about how, on the weekends,
48
124168
1743
O tym jak w weekendy,
02:17
I would go home and I would
spy for the Queen of England.
spy for the Queen of England.
49
125911
3215
jadę do domu, żeby szpiegować
dla Królowej Anglii.
dla Królowej Anglii.
02:21
And soon, other kids
50
129126
3321
Wkrótce inne dzieciaki,
które nie były w mojej grupie,
które nie były w mojej grupie,
02:24
who weren't even in my group of kids,
51
132447
1840
02:26
they would come up to me, and they would say,
52
134287
1469
podchodziły do mnie i pytały:
02:27
"You're Mac Barnett, right?
53
135756
1912
"To ty jesteś Mac Barnett?
02:29
You're the guy who spies for the Queen of England."
54
137668
3069
Facet, który jest szpiegiem
Królowej Anglii?"
Królowej Anglii?"
02:32
And I had been waiting my whole life for strangers
55
140737
3222
Całe życie czekałem, żeby ktoś
podszedł do mnie i zadał to pytanie.
podszedł do mnie i zadał to pytanie.
02:35
to come up and ask me that question.
56
143959
2430
02:38
In my fantasy, they were svelte Russian women,
57
146389
2273
Miałem na myśli piękne Rosjanki,
02:40
but, you know, four-year-olds —
58
148662
1237
ale cóż, czterolatki,
02:41
you take what you can get in Berkeley, California.
59
149899
4629
bierz, co dają w Berkeley
w stanie Kalifornia.
w stanie Kalifornia.
02:46
And I realized that the stories that I was telling
60
154528
4428
Wówczas uświadomiłem sobie,
że historie, które opowiadam,
że historie, które opowiadam,
02:50
were real in this way that was familiar to me
61
158956
3497
są prawdziwe, w znany dla mnie,
02:54
and really exciting.
62
162453
1205
i ekscytujący sposób.
02:55
I think the pinnacle of this for
me — I'll never forget this —
me — I'll never forget this —
63
163658
2206
Puntem kulminacyjnym,
nigdy tego nie zapomnę,
nigdy tego nie zapomnę,
02:57
there was this little girl
named Riley. She was tiny,
named Riley. She was tiny,
64
165864
2823
było spotkanie z dziewczynką,
maleńką Riley.
maleńką Riley.
03:00
and she used to always take
out her lunch every day
out her lunch every day
65
168687
2439
Co dzień miała lunch z domu
i zawsze wyrzucała z niego owoce.
i zawsze wyrzucała z niego owoce.
03:03
and she would throw out her fruit.
66
171126
2340
03:05
She would just take her fruit,
67
173466
1408
Po prostu wyjmowała je.
03:06
her mom packed her a melon every day,
68
174874
1348
Mama dawała jej melona,
03:08
and she would just throw it in the ivy
69
176222
1749
a ona wrzucała go w bluszcz.
03:09
and then she would eat fruit snacks
70
177971
2313
Zjadała tylko żelki owocowe
i jogurt. Mówiłem jej: "Riley,
i jogurt. Mówiłem jej: "Riley,
03:12
and pudding cups, and I was like, "Riley,
71
180284
2373
03:14
you can't do that, you
have to eat the fruit."
have to eat the fruit."
72
182657
3056
nie można tak robić! Musisz jeść owoce".
03:17
And she was like, "Why?"
73
185713
1817
Pytała: "Niby dlaczego?"
03:19
And I was like, "Well, when
you throw the fruit in the ivy,
you throw the fruit in the ivy,
74
187530
1832
"Bo jeśli będziesz wrzucać
owoce w bluszcz,
owoce w bluszcz,
03:21
pretty soon, it's going to be overgrown with melons,"
75
189362
3892
to wkrótce wyrośnie tu melonowy gąszcz".
03:25
which is why I think I ended up
76
193254
2002
Dlatego skończyłem
03:27
telling stories to children and not
being a nutritionist for children.
being a nutritionist for children.
77
195256
5619
jako twórca bajek dla dzieci,
a nie dziecięcy dietetyk.
a nie dziecięcy dietetyk.
03:32
And so Riley was like, "That will never happen.
78
200875
1888
Ale Riley nie odpuszczała: "Nieprawda,
tak się nie stanie!"
tak się nie stanie!"
03:34
That's not going to happen."
79
202763
1100
03:35
And so, on the last day of camp,
80
203863
3051
Ostatniego dnia obozu,
03:38
I got up early and I got a big cantaloupe
81
206914
2453
wstałem o świcie
i kupiłem wielkiego melona
i kupiłem wielkiego melona
03:41
from the grocery store
82
209367
2026
w spożywczaku
03:43
and I hid it in the ivy,
83
211393
2102
i schowałem go w bluszczu.
03:45
and then at lunchtime, I was like,
84
213495
1451
Podczas lunchu
03:46
"Riley, why don't you go over
there and see what you've done."
there and see what you've done."
85
214946
2675
zawołałem Riley:
"Chodź i zobacz, co narobiłaś!"
"Chodź i zobacz, co narobiłaś!"
03:49
And — (Laughter) —
86
217621
3175
I... (Śmiech)
03:52
she went trudging through
the ivy, and then her eyes
the ivy, and then her eyes
87
220796
2678
Wlazła w ten bluszcz i nagle jej oczy
zrobiły się ogromne. Wskazała na melona,
zrobiły się ogromne. Wskazała na melona,
03:55
just got so wide, and she pointed out this melon
88
223474
2092
03:57
that was bigger than her head,
89
225566
2114
który był większy od jej głowy.
03:59
and then all the kids ran over
there and rushed around her,
there and rushed around her,
90
227680
2970
Wszystkie dzieciaki podbiegły
i stanęły obok niej.
i stanęły obok niej.
04:02
and one of the kids was like, "Hey,
91
230650
1587
Jedno z nich zawołało:
04:04
why is there a sticker on this?"
92
232237
1889
"Ej, czemu on ma przyklejoną naklejkę?"
04:06
(Laughter)
93
234126
3224
(Śmiech)
04:09
And I was like, "That is also why I say
94
237350
2469
Odparłem: "Właśnie dlatego powtarzam,
04:11
do not throw your stickers in the ivy.
95
239819
2992
żeby nie wrzucać naklejek w bluszcz,
04:14
Put them in the trash can. It
ruins nature when you do this."
ruins nature when you do this."
96
242811
5472
tylko do kosza. W ten sposób
niszczycie przyrodę".
niszczycie przyrodę".
04:20
And Riley carried that melon around with her all day,
97
248283
5350
Riley nosiła ze sobą
tego melona przez cały dzień.
tego melona przez cały dzień.
04:25
and she was so proud.
98
253633
2028
Była strasznie z siebie dumna.
04:27
And Riley knew she didn't
grow a melon in seven days,
grow a melon in seven days,
99
255661
4844
Riley wiedziała, że nie wyhodowała
tego melona w ciągu siedmiu dni,
tego melona w ciągu siedmiu dni,
04:32
but she also knew that she did,
100
260505
2936
ale zarazem wiedziała, że to zrobiła.
04:35
and it's a weird place,
101
263441
2216
To właśnie to dziwne miejsce,
do którego dostęp mają nie tylko dzieci.
do którego dostęp mają nie tylko dzieci.
04:37
but it's not just a place that kids can get to.
102
265657
2745
04:40
It's anything. Art can get us to that place.
103
268402
3532
Ono może być wszędzie,
można je odkryć dzięki sztuce.
można je odkryć dzięki sztuce.
04:43
She was right in that place in the middle,
104
271934
1957
Ridley była w przestrzeni na wykresie,
04:45
that place which you could call art or fiction.
105
273891
3425
którą można nazwać sztuką,
albo fikcją literacką.
albo fikcją literacką.
04:49
I'm going to call it wonder.
106
277316
2065
Ja nazwę je zdumieniem.
04:51
It's what Coleridge called the
willing suspension of disbelief
willing suspension of disbelief
107
279381
2629
Coleridge nazwał to dobrowolnym
zawieszeniem niewiary,
zawieszeniem niewiary,
04:54
or poetic faith,
108
282010
1680
albo wiarą poetycką.
04:55
for those moments where a
story, no matter how strange,
story, no matter how strange,
109
283690
2410
Chodzi o chwile, gdy historia,
nieważne, jak bardzo dziwna,
04:58
has some semblance of the truth,
110
286100
2040
odrobinę przypomina prawdę.
05:00
and then you're able to believe it.
111
288140
1977
I można w nią uwierzyć.
05:02
It's not just kids who can get there.
112
290117
1630
To dostępne nie tylko dla dzieci,
ale też dla dorosłych.
ale też dla dorosłych.
05:03
Adults can too, and we get there when we read.
113
291747
2689
Docieramy tam, czytając.
05:06
It's why in two days, people will be
114
294436
2250
Właśnie dlatego ludzie na dwa dni
05:08
descending on Dublin to take the walking tour
115
296686
3534
pojadą do Dublina na Bloomsday
i zapiszą się na wycieczkę,
i zapiszą się na wycieczkę,
05:12
of Bloomsday and see everything
that happened in "Ulysses,"
that happened in "Ulysses,"
116
300220
5605
żeby zobaczyć wszystko,
co działo się w Ulissesie,
co działo się w Ulissesie,
05:17
even though none of that happened.
117
305825
2255
mimo że tak naprawdę to się nie wydarzyło.
05:20
Or people go to London and they visit Baker Street
118
308080
2257
Lub jadą do Londynu, na Baker Street,
05:22
to see Sherlock Holmes' apartment,
119
310337
1472
ujrzeć mieszkanie Sherlocka,
05:23
even though 221B is just a number that was painted
120
311809
2127
choć numer 221B został tam namalowany
05:25
on a building that never
actually had that address.
actually had that address.
121
313936
3146
na budynku,
który nigdy nie miał takiego adresu.
który nigdy nie miał takiego adresu.
05:29
We know these characters aren't real,
122
317082
1725
Wiemy, że ci bohaterowie nie są prawdziwi,
05:30
but we have real feelings about them,
123
318807
2620
ale nasze uczucia wobec nich są prawdziwe.
05:33
and we're able to do that.
124
321427
1044
Możemy to zrobić.
05:34
We know these characters aren't real,
125
322471
1893
Wiemy, że oni nie istnieją,
05:36
and yet we also know that they are.
126
324364
3318
a jednocześnie wiemy, że istnieją.
05:39
Kids can get there a lot more easily than adults can,
127
327682
3656
Dzieciom łatwiej jest trafić w to miejsce
05:43
and that's why I love writing for kids.
128
331338
1553
i dlatego kocham dla nich pisać.
05:44
I think kids are the best audience
129
332891
1980
Dzieci to najlepsi odbiorcy
nawet poważnej prozy.
nawet poważnej prozy.
05:46
for serious literary fiction.
130
334871
4389
05:51
When I was a kid,
131
339260
2824
Kiedy byłem dzieckiem,
05:54
I was obsessed with secret door novels,
132
342084
2626
miałem świra na punkcie książek
o tajemnych drzwiach.
o tajemnych drzwiach.
05:56
things like "Narnia,"
133
344710
1161
Takich, jak "Narnia",
05:57
where you would open a wardrobe
and go through to a magical land.
and go through to a magical land.
134
345871
3703
w których otwierasz drzwi szafy
i wchodzisz do magicznej krainy.
i wchodzisz do magicznej krainy.
06:01
And I was convinced that secret doors really did exist
135
349574
2730
Byłem pewien, że takie drzwi
naprawdę istnieją,
naprawdę istnieją,
06:04
and I would look for them and try to go through them.
136
352304
2028
więc szukałem ich
i próbowałem przez nie przejść.
i próbowałem przez nie przejść.
06:06
I wanted to live and cross over into
that fictional world, which is —
that fictional world, which is —
137
354332
3744
Chciałem znaleźć się
w tym bajkowym świecie,
w tym bajkowym świecie,
06:10
I would always just open people's closet doors.
(Laughter)
(Laughter)
138
358076
5695
więc po prostu chodziłem
i zaglądałem ludziom do szaf. (Śmiech)
i zaglądałem ludziom do szaf. (Śmiech)
06:15
I would just go through my mom's boyfriend's closet,
139
363771
2777
Wlazłem raz do szafy chłopaka mojej mamy,
06:18
and there was not a secret magical land there.
140
366548
2250
ale nie było tam żadnej bajkowej krainy.
06:20
There was some other weird stuff that
I think my mom should know about.
I think my mom should know about.
141
368798
2588
Były tam dziwne rzeczy,
o czym mama powinna wiedzieć.
o czym mama powinna wiedzieć.
06:23
(Laughter)
142
371386
1721
(Śmiech)
06:25
And I was happy to tell her all about it.
143
373107
4165
I chętnie jej o nich powiedziałem.
06:31
After college, my first job was working
144
379545
4138
Zaraz po skończeniu studiów zacząłem pracę
za takimi magicznymi drzwiami,
za takimi magicznymi drzwiami,
06:35
behind one of these secret doors.
145
383683
2548
06:38
This is a place called 826 Valencia.
146
386231
1957
w miejscu o nazwie 826 Valencia.
06:40
It's at 826 Valencia Street
147
388188
2092
Mieści się na ulicy Valencia,
pod numerem 826,
pod numerem 826,
06:42
in the Mission in San Francisco,
148
390280
2486
w Mission, dzielnicy San Francisco.
06:44
and when I worked there, there
was a publishing company
was a publishing company
149
392766
2026
Znajdowało się tam wtedy wydawnictwo
o nazwie McSweeney's.
o nazwie McSweeney's.
06:46
headquartered there called McSweeney's,
150
394792
2639
06:49
a nonprofit writing center called 826 Valencia,
151
397431
3154
Było tam też centrum
wydawnicze 826 Valencia.
wydawnicze 826 Valencia.
06:52
but then the front of it
152
400585
2205
Ale od ulicy mieścił się dziwny sklep.
06:54
was a strange shop.
153
402790
1570
Miejsce to miało służyć na handel.
06:56
You see, this place was zoned retail,
154
404360
1427
06:57
and in San Francisco, they were
not going to give us a variance,
not going to give us a variance,
155
405787
3116
A w San Francisco wszystko musi grać,
07:00
and so the writer who founded
it, a writer named Dave Eggers,
it, a writer named Dave Eggers,
156
408903
2887
więc pisarz, który założył
to miejsce, Dave Eggers,
to miejsce, Dave Eggers,
poszedł na kompromis i stwierdził:
07:03
to come into compliance
with code, he said, "Fine,
with code, he said, "Fine,
157
411790
2339
07:06
I'm just going to build a pirate supply store."
158
414129
4376
"OK, zbuduję tu sklep dla piratów".
07:10
And that's what he did. (Laughter)
159
418505
3078
I tak właśnie zrobił. (Śmiech)
07:13
And it's beautiful. It's all wood.
160
421583
1951
Pięknie, prawda? Wszystko w drewnie,
07:15
There's drawers you can pull out and get citrus
161
423534
1930
otwierasz szuflady i bierzesz cytrusa,
07:17
so you don't get scurvy.
162
425464
3019
żeby nie zachorować na szkorbut.
07:20
They have eyepatches in lots of colors,
163
428483
2148
Opaski na oko
we wszystkich kolorach tęczy,
we wszystkich kolorach tęczy,
07:22
because when it's springtime, pirates want to go wild.
164
430631
2700
bo wiosną piraci lubią zaszaleć.
07:25
You don't know. Black is boring. Pastel.
165
433331
4343
Wiecie, wyszła z mody. Pastele rządzą.
07:29
Or eyes, also in lots of colors,
166
437674
1996
Albo oczy, też w różnych kolorach,
07:31
just glass eyes, depending on how you want
167
439670
1805
szklane oczy, zależnie, jak pirat
chciałby poradzić sobie z tym problemem.
chciałby poradzić sobie z tym problemem.
07:33
to deal with that situation.
168
441475
3712
07:37
And the store, strangely,
169
445187
3125
Co najdziwniejsze,
07:40
people came to them and bought things,
170
448312
4012
ludzie naprawdę tu przychodzili
i kupowali ten towar,
i kupowali ten towar,
07:44
and they ended up paying the rent
171
452324
1827
i z tych pieniędzy płaciliśmy czynsz
za centrum nauczania na tyłach.
za centrum nauczania na tyłach.
07:46
for our tutoring center, which was behind it,
172
454151
2064
07:48
but to me, more important was the fact
173
456215
3052
Dla mnie ważniejszy był fakt,
07:51
that I think the quality of work you do,
174
459267
2651
że dzięki temu,
jak przykładaliśmy się do pracy,
jak przykładaliśmy się do pracy,
07:53
kids would come and get instruction in writing,
175
461918
2486
dzieciaki przychodziły i uczyły się pisać.
Mówiłem im,
Mówiłem im,
07:56
and when you have to walk this weird, liminal,
fictional space like this to go do your writing,
fictional space like this to go do your writing,
176
464404
4266
że żeby coś stworzyć, muszą wejść
do tego dziwnego,
do tego dziwnego,
nierealnego miejsca "pomiędzy"
08:00
it's going to affect the kind of work that you make.
177
468670
3750
i że to ma wpływ na twórczość.
08:04
It's a secret door that you can walk through.
178
472420
2187
Oto te tajemnicze drzwi do przejścia.
08:06
So I ran the 826 in Los Angeles,
179
474607
2751
Później zostałem szefem 826 w Los Angeles.
08:09
and it was my job to build the store down there.
180
477358
3482
Musiałem więc stworzyć tam jakiś sklep.
08:12
So we have The Echo Park Time Travel Mart.
181
480840
3560
Oto sklep podróży w czasie
Echo Park Time Travel Mart.
Echo Park Time Travel Mart.
08:16
That's our motto: "Whenever
you are, we're already then."
you are, we're already then."
182
484400
2840
I nasze motto: "Istniejemy,
kiedykolwiek ty jesteś".
kiedykolwiek ty jesteś".
08:19
(Laughter)
183
487240
3860
(Śmiech)
08:23
And it's on Sunset Boulevard in Los Angeles.
184
491100
4757
To miejsce znajduje się
na Sunset Boulevard w Los Angeles.
na Sunset Boulevard w Los Angeles.
08:27
Our friendly staff is ready to help you.
185
495857
2110
Oto nasi pracownicy,
zawsze gotowi do pomocy.
zawsze gotowi do pomocy.
08:29
They're from all eras,
186
497967
2143
Pochodzą z różnych czasów,
08:32
including just the 1980s, that guy on the end,
187
500110
3609
nawet z lat 80., jak ten gość z lewej.
08:35
he's from the very recent past.
188
503719
2197
Jest z niedalekiej przeszłości.
08:37
There's our Employees of the Month,
189
505916
1702
Mamy Pracowników Miesiąca,
08:39
including Genghis Khan, Charles Dickens.
190
507618
2986
jak na przykład Czyngis-chan,
Charles Dickens.
Charles Dickens.
08:42
Some great people have come up through our ranks.
191
510604
2992
Nawet wielcy ludzie zaczynali u nas.
08:45
This is our kind of pharmacy section.
192
513596
2351
To nasz dział farmaceutyczny.
08:47
We have some patent medicines,
193
515947
1339
Mamy kilka opatentowanych leków,
08:49
Canopic jars for your organs,
194
517286
2351
urny kanopskie na organy,
08:51
communist soap that says,
195
519637
1634
mydło komunistyczne:
08:53
"This is your soap for the year."
(Laughter)
(Laughter)
196
521271
4451
"Mydło na cały rok." (Śmiech)
08:57
Our slushy machine broke
197
525722
2216
Niestety maszyna do lodów się zepsuła
08:59
on the opening night and
we didn't know what to do.
we didn't know what to do.
198
527938
2633
tuż po otwarciu.
Nie wiedzieliśmy, co zrobić.
Nie wiedzieliśmy, co zrobić.
09:02
Our architect was covered in red syrup.
199
530571
2239
Nasz architekt był cały
w czerwonym syropie.
w czerwonym syropie.
09:04
It looked like he had just murdered somebody,
200
532810
2474
Wyglądał, jakby kogoś zamordował,
09:07
which it was not out of the question
201
535284
1687
a znając go, to bym się nie zdziwił.
09:08
for this particular architect,
202
536971
2050
09:11
and we didn't know what to do.
203
539021
1586
No więc nie wiedzieliśmy, co zrobić.
09:12
It was going to be the highlight of our store.
204
540607
1032
To gwóźdź programu.
09:13
So we just put that sign on it that said,
205
541639
1345
Powiesiliśmy kartkę
09:14
"Out of order. Come back yesterday."
(Laughter)
(Laughter)
206
542984
4505
z napisem: "Awaria. Wróć wczoraj" (Śmiech)
09:19
And that ended up being a better joke than slushies,
207
547489
2036
I był to lepszy żart, niż lody,
09:21
so we just left it there forever.
208
549525
4096
więc po prostu zostawiliśmy ten napis.
09:25
Mammoth Chunks. These things
weigh, like, seven pounds each.
weigh, like, seven pounds each.
209
553621
4313
Mamut w kostkach.
Taka puszka waży około 3 kg.
Taka puszka waży około 3 kg.
09:29
Barbarian repellent. It's full of salad
210
557934
2200
Środek przeciw barbarzyńcom. Skład: sałata
09:32
and potpourri — things that barbarians hate.
211
560134
4578
i mieszanka zapachowa, czyli to,
czego barbarzyńcy nie znoszą.
czego barbarzyńcy nie znoszą.
09:36
Dead languages.
212
564712
1958
Martwe języki.
09:38
(Laughter)
213
566670
2700
(Śmiech)
09:41
Leeches, nature's tiny doctors.
214
569370
3080
Pijawki, mali lekarze Matki Natury.
09:44
And Viking Odorant, which
comes in lots of great scents:
comes in lots of great scents:
215
572450
3140
A to dezodorant "Viking",
w wielu wersjach zapachowych:
w wielu wersjach zapachowych:
09:47
toenails, sweat and rotten vegetables, pyre ash.
216
575590
4005
paznokcie u stóp, pot i zgniłe warzywa,
popiół z kurhanu.
popiół z kurhanu.
09:51
Because we believe that Axe Body Spray
217
579595
2108
Cóż, według nas Axe
powinien być używany jako broń,
powinien być używany jako broń,
09:53
is something that you should
only find on the battlefield,
only find on the battlefield,
218
581703
1663
09:55
not under your arms.
(Laughter)
(Laughter)
219
583366
4194
a nie dezodorant. (Śmiech)
09:59
And these are robot emotion chips,
220
587560
1984
To nasze chipy z emocjami dla robotów,
10:01
so robots can feel love or fear.
221
589544
2227
które pozwalają im czuć
miłość, albo strach.
miłość, albo strach.
10:03
Our biggest seller is Schadenfreude,
222
591771
1710
Bestseller to Schadenfreude.
10:05
which we did not expect.
223
593481
1301
Całkiem nieoczekiwanie.
10:06
(Laughter)
224
594782
1011
(Śmiech)
10:07
We did not think that was going to happen.
225
595793
2447
Nie mieliśmy pojęcia, że zostanie hitem.
10:10
But there's a nonprofit behind it,
226
598240
2261
Za tym wszystkim stoi
organizacja non-profit.
organizacja non-profit.
Dzieci wchodzą drzwiami
10:12
and kids go through a door
that says "Employees Only"
that says "Employees Only"
227
600501
1980
"Tylko dla pracowników"
10:14
and they end up in this space
228
602481
1215
i są w miejscu,
10:15
where they do homework and write stories
229
603696
2174
gdzie odrabiają lekcje,
piszą opowiadania, kręcą filmy.
piszą opowiadania, kręcą filmy.
10:17
and make films and this is a book release party
230
605870
2460
To impreza z okazji wydania książki.
10:20
where kids will read.
231
608330
1484
10:21
There's a quarterly that's published
232
609814
1902
Wydajemy kwartalnik,
10:23
with just writing that's done by the kids
233
611716
1429
w którym teksty piszą dzieci,
10:25
who come every day after school,
234
613145
1057
przychodzące po szkole.
10:26
and we have release parties
235
614202
1528
Robimy imprezy,
10:27
and they eat cake and read for their parents
236
615730
2947
na których można zjeść ciasto,
a dzieci czytają swoim rodzicom
a dzieci czytają swoim rodzicom
10:30
and drink milk out of champagne glasses.
237
618677
2852
i popijają mleko z szampanek.
10:33
And it's a very special space,
238
621529
3248
To naprawdę wyjątkowa przestrzeń,
10:36
because it's this weird space in the front.
239
624777
3219
dzięki zabawnemu sklepowi,
przez który się tu wchodzi.
przez który się tu wchodzi.
10:39
The joke isn't a joke.
240
627996
3299
Tu żart wcale nie jest żartem.
10:43
You can't find the seams on the fiction,
241
631295
2400
Nasza fikcja trzyma się kupy.
10:45
and I love that. It's this little bit of fiction
242
633695
2908
Uwielbiam to. Tę odrobinę fikcji,
10:48
that's colonized the real world.
243
636603
3262
która przenika do realnego świata.
10:51
I see it as kind of a book in three dimensions.
244
639865
4057
Dla mnie to jak trójwymiarowa książka.
10:55
There's a term called metafiction,
245
643922
2240
Istnieje coś takiego, jak metafikcja,
10:58
and that's just stories about stories,
246
646162
4083
czyli opowiadanie o opowiadaniu.
11:02
and meta's having a moment now.
247
650245
1575
I to właśnie dzieje się teraz.
11:03
Its last big moment was probably in the 1960s
248
651820
2025
Ostatnio była powszechna w latach 60.,
11:05
with novelists like John Barth and William Gaddis,
249
653845
2677
kiedy tworzyli John Barth
i William Gaddis.
i William Gaddis.
11:08
but it's been around.
250
656522
1248
Była obecna w literaturze.
11:09
It's almost as old as storytelling itself.
251
657770
3541
Jest niemal tak stara,
jak sama sztuka opowiadania.
jak sama sztuka opowiadania.
11:13
And one metafictive technique
252
661311
2540
Jedną z technik używanych w metafikcji
jest burzenie czwartej ściany.
jest burzenie czwartej ściany.
11:15
is breaking the fourth wall. Right?
253
663851
1794
11:17
It's when an actor will turn to the audience
254
665645
3250
Dzieje się tak, gdy aktor
zwraca się do publiczności:
zwraca się do publiczności:
11:20
and say, "I am an actor,
255
668895
1066
"Jestem aktorem, a to tylko dekoracje".
11:21
these are just rafters."
256
669961
2591
Moim zdaniem nawet ta pozorna
szczerość służy kłamstwu,
szczerość służy kłamstwu,
11:24
And even that supposedly honest moment,
257
672552
2025
11:26
I would argue, is in service of the lie,
258
674577
2226
11:28
but it's supposed to foreground the artificiality
259
676803
2756
chociaż w zasadzie ma udowodnić
nieprawdziwość fikcji.
nieprawdziwość fikcji.
11:31
of the fiction.
260
679559
1687
11:33
For me, I kind of prefer the opposite.
261
681246
2149
Ja wolę przeciwieństwo tej techniki.
11:35
If I'm going to break down the fourth wall,
262
683395
2134
Jeśli burzę czwartą ścianę,
11:37
I want fiction to escape
263
685529
2343
to chcę, żeby fikcja wymknęła się
i weszła w realny świat.
i weszła w realny świat.
11:39
and come into the real world.
264
687872
2083
11:41
I want a book to be a secret door that opens
265
689955
4599
Chcę, żeby książka była jak
tajemnicze drzwi, które otwierają się
tajemnicze drzwi, które otwierają się
11:46
and lets the stories out into reality.
266
694554
2892
i pozwalają historiom
wyciec do rzeczywistości.
wyciec do rzeczywistości.
11:49
And so I try to do this in my books.
267
697446
2981
To właśnie staram się osiągnąć
w moich książkach.
w moich książkach.
11:52
And here's just one example.
268
700427
1543
Dam wam przykład.
11:53
This is the first book that I ever made.
269
701970
1922
Oto pierwsza książka, jaką napisałem.
11:55
It's called "Billy Twitters
and his Blue Whale Problem."
and his Blue Whale Problem."
270
703892
2621
"Billy Twitters ma problem
z płetwalem błękitnym".
z płetwalem błękitnym".
Opowiada o chłopcu, który ma płetwala
jako zwierzątko domowe.
jako zwierzątko domowe.
11:58
And it's about a kid who gets a blue whale as a pet
271
706513
2130
12:00
but it's a punishment
272
708643
1586
To jego kara i komplikuje mu to życie.
12:02
and it ruins his life.
273
710229
2475
12:04
So it's delivered overnight by FedUp.
274
712704
2812
Płetwala dostarcza kurier.
12:07
(Laughter)
275
715516
2590
(Śmiech)
12:10
And he has to take it to school with him.
276
718106
1994
Billy musi brać go do szkoły,
12:12
He lives in San Francisco —
277
720100
1354
a mieszka w San Francisco,
12:13
very tough city to own a blue whale in.
278
721454
2531
które nie jest przyjaznym
miastem dla płetwali.
miastem dla płetwali.
12:15
A lot of hills, real estate is at a premium.
279
723985
4434
Sporo pagórków, wysokie czynsze...
12:20
This market's crazy, everybody.
280
728419
2508
Serio, to jest szalony rynek!
12:22
But underneath the jacket is this case,
281
730927
3791
W tej książce, za obwolutą,
12:26
and that's the cover underneath the book, the jacket,
282
734718
4186
czyli tym, co okrywa okładkę,
12:30
and there's an ad
283
738904
1380
jest reklama,
12:32
that offers a free 30-day risk-free trial
284
740284
3243
która oferuje 30 dni
bezpłatnego okresu próbnego
bezpłatnego okresu próbnego
12:35
for a blue whale.
285
743527
1899
na płetwala błękitnego.
12:37
And you can just send in a
self-addressed stamped envelope
self-addressed stamped envelope
286
745426
2994
Każdy może wysłać zamówienie
w zaadresowanej już kopercie
w zaadresowanej już kopercie
12:40
and we'll send you a whale.
287
748420
3850
i my dostarczymy mu płetwala.
12:44
And kids do write in.
288
752270
4340
Dzieciaki naprawdę do nas piszą.
12:48
So here's a letter. It says, "Dear people,
289
756610
3408
Na przykład taki list: "Ludzie,
12:52
I bet you 10 bucks you won't send me a blue whale.
290
760018
3181
założę się z wami o 10 dolarów,
że nie wyślecie mi płetwala.
że nie wyślecie mi płetwala.
12:55
Eliot Gannon (age 6)."
291
763199
2477
Eliot Gannon, lat 6".
12:57
(Laughter) (Applause)
292
765676
3674
(Śmiech) (Brawa)
13:02
So what Eliot and the other kids
293
770838
2122
Eliot i inne dzieci,
wysyłające zamówienie,
wysyłające zamówienie,
13:04
who send these in get back
294
772960
2491
dostają taką odpowiedź:
13:07
is a letter in very small print
from a Norwegian law firm —
from a Norwegian law firm —
295
775451
2925
"To jest list pisany bardzo małą czcionką,
od pewnej norweskiej firmy prawniczej".
13:10
(Laughter) —
296
778376
3961
(Śmiech)
13:14
that says that due to a change in customs laws,
297
782337
3361
"Piszą w nim, że w związku
ze zmianą przepisów celnych,
ze zmianą przepisów celnych,
13:17
their whale has been held up in Sognefjord,
298
785698
2207
płetwal został zatrzymany w Sognefjord.
13:19
which is a very lovely fjord,
299
787905
1224
To piękne miejsce".
13:21
and then it just kind of talks about Sognefjord
300
789129
1464
Później jest opis fiordu,
13:22
and Norwegian food for
a little while. It digresses.
a little while. It digresses.
301
790593
2480
piszą też o norweskim jedzeniu,
kilka dygresji...
kilka dygresji...
13:25
(Laughter)
302
793073
1782
(Śmiech)
13:28
But it finishes off by saying that
303
796767
1913
Ale na końcu jest informacja o tym,
13:30
your whale would love to hear from you.
304
798680
2734
że płetwal chętnie czegoś się dowie
o swoim właścicielu.
o swoim właścicielu.
13:33
He's got a phone number,
305
801414
1586
Podają numer telefonu,
13:35
and you can call and leave him a message.
306
803000
4714
pod który można zadzwonić
i nagrać wiadomość.
i nagrać wiadomość.
13:39
And when you call and leave him a message,
307
807714
2576
Więc kiedy dziecko dzwoni
i nagrywa się na pocztę,
i nagrywa się na pocztę,
13:42
you just, on the outgoing message,
308
810290
1991
jako wiadomość powitalną słyszy dźwięk
13:44
it's just whale sounds and then a beep,
309
812281
5118
wydawany przez płetwala i... bip,
13:49
which actually sounds a lot like a whale sound.
310
817399
3555
co właściwie brzmi zupełnie,
jak dźwięk wydawany przez płetwala.
jak dźwięk wydawany przez płetwala.
13:52
And they get a picture of their whale too.
311
820954
1980
Dostaje też zdjęcie swojego płetwala.
13:54
So this is Randolph,
312
822934
2531
To jest Randolph,
13:57
and Randolph belongs to a kid named Nico
313
825465
3341
który jest płetwalem
chłopca o imieniu Nico.
chłopca o imieniu Nico.
14:00
who was one of the first kids to ever call in,
314
828806
4282
Nico był pierwszym dzieckiem,
które zadzwoniło na podany numer.
które zadzwoniło na podany numer.
14:05
and I'll play you some of Nico's message.
315
833088
2310
Puszczę wam kilka wiadomości
nagranych przez Nica.
nagranych przez Nica.
14:07
This is the first message I ever got from Nico.
316
835398
4132
To jest jego pierwsza wiadomość:
14:11
(Audio) Nico: Hello, this is Nico.
317
839530
2239
(Audio) Nico: "Cześć, tu Nico.
14:13
I am your owner, Randolph. Hello.
318
841769
4034
Jestem twoim właścicielem. Cześć.
14:17
So this is the first time I can ever talk to you,
319
845803
3476
Dzwonię do ciebie pierwszy raz.
14:21
and I might talk to you soon another day. Bye.
320
849279
6244
Kiedyś jeszcze pewnie
do ciebie zadzwonię. Pa".
do ciebie zadzwonię. Pa".
14:27
Mac Barnett: So Nico called back, like, an hour later.
321
855523
2587
MB: Nico faktycznie zadzwonił,
jakąś godzinę później.
jakąś godzinę później.
14:30
(Laughter)
322
858110
2250
(Śmiech)
14:32
And here's another one of Nico's messages.
323
860360
3937
To inna wiadomość od Nica:
14:36
(Audio) Nico: Hello, Randolph, this is Nico.
324
864297
3543
(Audio) Nico: "Cześć Randolph! Tu Nico.
14:39
I haven't talked to you for a long time,
325
867840
5153
Nie rozmawialiśmy przez długi czas.
14:44
but I talked to you on Saturday or Sunday,
326
872993
4695
Ale dzwoniłem do ciebie
w sobotę albo niedzielę.
w sobotę albo niedzielę.
14:49
yeah, Saturday or Sunday,
327
877688
2250
No, sobotę albo niedzielę.
14:51
so now I'm calling you again
328
879938
3015
A teraz dzwonię znowu,
14:54
to say hello and I wonder what you're doing right now,
329
882953
4916
żeby się przywitać.
Ciekawe, co teraz robisz.
Ciekawe, co teraz robisz.
14:59
and I'm going to probably call you again
330
887869
2936
Pewnie znowu do ciebie zadzwonię.
15:02
tomorrow or today,
331
890805
2183
Jutro, albo dzisiaj.
15:04
so I'll talk to you later. Bye.
332
892988
4196
No, to do usłyszenia. Pa".
15:09
MB: So he did, he called back that day again.
333
897184
4308
MB: Zadzwonił oczywiście jeszcze raz,
tego samego dnia.
tego samego dnia.
15:13
He's left over 25 messages for Randolph
334
901492
3881
W ciągu 4 lat zostawił Randolphowi
ponad 25 wiadomości.
ponad 25 wiadomości.
15:17
over four years.
335
905373
2752
15:20
You find out all about him
336
908125
2091
Można się z nich sporo o nim dowiedzieć,
15:22
and the grandma that he loves
337
910216
1636
o babci, którą kocha
15:23
and the grandma that
he likes a little bit less —
he likes a little bit less —
338
911852
2355
i o drugiej babci,
którą lubi trochę mniej.
którą lubi trochę mniej.
15:26
(Laughter) —
339
914207
2193
(Śmiech)
15:28
and the crossword puzzles that he does,
340
916400
2427
O krzyżówkach, które rozwiązuje.
15:30
and this is — I'll play you one
more message from Nico.
more message from Nico.
341
918827
3780
Puszczę wam jeszcze jedną
wiadomość od niego.
wiadomość od niego.
15:34
This is the Christmas message from Nico.
342
922607
3303
To wiadomość świąteczna.
15:37
[Beep] (Audio) Nico: Hello, Randolph,
343
925910
2363
(Audio) Nico: "Cześć Randolph!
15:40
sorry I haven't talked to you in a long time.
344
928273
3255
Przepraszam, że długo nie dzwoniłem,
15:43
It's just that I've been so busy
345
931528
2666
ale byłem bardzo zajęty,
15:46
because school started,
346
934194
2699
bo zaczęła się szkoła.
15:48
as you might not know, probably,
347
936893
3033
Ale ty pewnie nie wiesz, o co chodzi,
15:51
since you're a whale, you don't know,
348
939926
3881
przecież jesteś wielorybem, no nie?
15:55
and I'm calling you to just say,
349
943807
4680
Więc dzwonię,
żeby ci życzyć Wesołych Świąt.
16:00
to wish you a merry Christmas.
350
948487
3690
16:04
So have a nice Christmas,
351
952177
4601
No właśnie. Wesołych Świąt!
16:08
and bye-bye, Randolph. Goodbye.
352
956778
6873
Pa pa, Randolph. Do usłyszenia!"
16:15
MB: I actually got Nico,
353
963651
1524
MB: Nico niedawno znów się odezwał.
16:17
I hadn't heard from in 18 months,
354
965175
3131
Nie dzwonił od 18 miesięcy,
16:20
and he just left a message two days ago.
355
968306
4118
ale przedwczoraj
zostawił kolejną wiadomość.
zostawił kolejną wiadomość.
16:24
His voice is completely different,
356
972424
2426
Ma zupełnie inny głos.
16:26
but he put his babysitter on the phone,
357
974850
3500
Dał słuchawkę swojej opiekunce,
16:30
and she was very nice to Randolph as well.
358
978350
3861
która była bardzo miła dla Randolpha.
16:34
But Nico's the best reader I could hope for.
359
982211
4350
Nico jest dla mnie
wymarzonym czytelnikiem.
wymarzonym czytelnikiem.
16:38
I would want anyone I was writing for
360
986561
3726
Chciałbym, żeby każdy,
kto czyta moje książki,
kto czyta moje książki,
16:42
to be in that place emotionally
361
990287
2141
odbierał je tak emocjonalnie,
16:44
with the things that I create.
362
992428
2236
właśnie w taki sposób.
16:46
I feel lucky. Kids like Nico are the best readers,
363
994664
3701
Jestem szczęściarzem.
Takie dzieci są najlepszymi czytelnikami
Takie dzieci są najlepszymi czytelnikami
16:50
and they deserve the best stories we can give them.
364
998365
3595
i zasługują na najlepsze
na świecie opowiadania.
na świecie opowiadania.
16:53
Thank you very much.
365
1001960
2202
Dziękuję bardzo.
16:56
(Applause)
366
1004162
2655
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Mac Barnett - Children's book authorMac Barnett is a bestselling author of books for children.
Why you should listen
Mac Barnett is the author of fifteen books for children. He was the executive director of 826LA, a nonprofit writing center, and founded the Echo Park Time Travel Mart, a convenience store for time travelers. In this talk about creativity and wonder, he explains why kids are the ideal readers of literary fiction -- and what adults can learn from them about imagination and the willing suspension of disbelief.
Mac Barnett | Speaker | TED.com