TEDxCanberra
Stephen Coleman: Non-lethal weapons, a moral hazard?
Stephen Coleman: Rreziqet morale të armëve jo-vdekjeprurëse.
Filmed:
Readability: 4.2
538,518 views
Përdorimi i piper-djegësit dhe taserve nga ana e policisë dhe ushtrisë është në rritje e sipër, dhe tjera armë jo-vdekjeprurëse më ekzotike si rrezet e nxehta janë duke u përpunuar. Në TEDxCanberra, studiuesi i etikës Stephen Coleman hulumton pasojat e papritura të futjes në përdorim të këtyre armëve dhe bën disa pyetje sfiduese.
Stephen Coleman - Ethicist
Stephen Coleman studies applied ethics, particularly the ethics of military and police force, and their application to human rights. Full bio
Stephen Coleman studies applied ethics, particularly the ethics of military and police force, and their application to human rights. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
What I want to talk to you about today
0
0
2000
Sot dua të ju flas
00:17
is some of the problems that the military of the Western world --
1
2000
4000
për disa probleme me të cilat ushtria e botës perëndimore
00:21
Australia, United States, U.K. and so on --
2
6000
3000
Australia, Shtetet e Bashkuara, Britania e Madhe, dhe të tjera --
00:24
face in some of the deployments
3
9000
2000
ballafaqohen në disa raste të vendosjeve të trupave
00:26
that they're dealing with in the modern world at this time.
4
11000
3000
me të cilat ata po ballafaqohen në këtë moment në botën moderne.
00:29
If you think about the sorts of things
5
14000
2000
Nëse mendoni për gjërat
00:31
that we've sent Australian military personnel to in recent years,
6
16000
3000
në të cilat kemi futur personelin ushtarak të Australisë gjatë këtyre viteve të fundit,
00:34
we've got obvious things like Iraq and Afghanistan,
7
19000
3000
kemi gjëra evidente sikurse Iraku dhe Afganistani,
00:37
but you've also got things like East Timor
8
22000
2000
por gjithashtu kemi raste si Timori Lindor
00:39
and the Solomon Islands and so on.
9
24000
2000
dhe Ishujt e Solomonit dhe disa të tjera.
00:41
And a lot of these deployments
10
26000
2000
Shumica e këtyre vendosjeve të trupave
00:43
that we're actually sending military personnel to these days
11
28000
3000
në të cilat po dërgojmë personel ushtarak
00:46
aren't traditional wars.
12
31000
2000
nuk janë luftëra tradicionale.
00:48
In fact, a lot of the jobs
13
33000
2000
Në fakt, shumica prej këtyre punëve
00:50
that we're asking the military personnel to do in these situations
14
35000
3000
që po u kërkojmë personelit ushtarak të bëjnë në këto situata
00:53
are ones that, in their own countries, in Australia, the United States and so on,
15
38000
3000
janë të cilat, në vendet e tyre si Australi, Shtete të Bashkuara dhe të tjera,
00:56
would actually be done by police officers.
16
41000
3000
do të kryheshin nga oficerë të policisë.
00:59
And so there's a bunch of problems that come up
17
44000
2000
Ka shumë probleme që lindin
01:01
for military personnel in these situations,
18
46000
2000
për personelin ushtarak në këto situata,
01:03
because they're doing things that they haven't really been trained for,
19
48000
3000
sepse ata po bëjnë gjëra për të cilat nuk janë stërvitur,
01:06
and they're doing things
20
51000
2000
dhe po bëjnë gjëra
01:08
that those who do them in their own countries
21
53000
3000
të cilat njerëzit që i bëjnë në vendet e tyre
01:11
are trained very differently for
22
56000
2000
stërviten shumë ndryshe
01:13
and equipped very differently for.
23
58000
2000
dhe janë të pajisur me mjete tjera.
01:15
Now there's a bunch of reasons why
24
60000
2000
Ka shumë arsye përse
01:17
we actually do send military personnel
25
62000
2000
dërgojmë personel ushtarak
01:19
rather than police to do these jobs.
26
64000
2000
në vend të policisë për të kryer këto detyra.
01:21
If Australia had to send a thousand people tomorrow
27
66000
3000
Po qe se Australisë do t'i duhej të dërgonte 1000 njerëz nesër
01:24
to West Papua for example,
28
69000
2000
në Papuan Perëndimore p.sh.,
01:26
we don't have a thousand police officers hanging around
29
71000
2000
ne në fakt nuk i kemi 1000 oficierë të policisë të gatshëm
01:28
that could just go tomorrow
30
73000
2000
që do mund të niseshin nesër
01:30
and we do have a thousand soldiers that could go.
31
75000
2000
mirëpo i kemi 1000 ushtarë që do mund të shkonin.
01:32
So when we have to send someone, we send the military --
32
77000
3000
Kështu që kur kemi nevojë të dërgojmë dikë, atëherë dërgojmë ushtrinë --
01:35
because they're there, they're available
33
80000
2000
sepse ata janë të gatshëm
01:37
and, heck, they're used to going off and doing these things
34
82000
2000
dhe tashmë janë mësuar me këto gjëra
01:39
and living by themselves
35
84000
2000
dhe të jetojnë vetëm
01:41
and not having all this extra support.
36
86000
2000
dhe të mos kenë kaq shumë përkrahje.
01:43
So they are able to do it in that sense.
37
88000
2000
Për këto arsye ata mund t' ia dalin mbanë.
01:45
But they aren't trained in the same way that police officers are
38
90000
3000
Mirëpo ata nuk janë të stërvitur në të njëjtën mënyrë sikur oficerët e policisë
01:48
and they're certainly not equipped in the same way police officers are.
39
93000
3000
dhe po ashtu nuk janë të pajisur në të njëjtën mënyrë.
01:51
And so this has raised a bunch of problems for them
40
96000
2000
Kjo ka krijuar shumë probleme për ta
01:53
when dealing with these sorts of issues.
41
98000
2000
kur vie koha të ballafaqohen me këto çështje.
01:55
One particular thing that's come up
42
100000
2000
Një gjë në vecanti që ka dalur
01:57
that I am especially interested in
43
102000
2000
për të cilën jam shumë i interesuar
01:59
is the question of whether,
44
104000
2000
vshtë çështja nëse,
02:01
when we're sending military personnel to do these sorts of jobs,
45
106000
2000
kur dërgojmë personel ushtarak për të kryer këto detyra,
02:03
we ought to be equipping them differently,
46
108000
2000
duhet t'i pajisim ata ndryshe,
02:05
and in particular, whether we ought to be giving them access
47
110000
2000
dhe në vecanti, nëse duhet t'u japim qasje
02:07
to some of the sorts of non-lethal weapons that police have.
48
112000
3000
në disa prej këtyre armëve jo-vdejkeprurëse që policia posedon.
02:10
Since they're doing some of these same jobs,
49
115000
2000
Meqenëse ata kryejnë disa punë të ngjajshme,
02:12
maybe they should have some of those things.
50
117000
2000
ndoshta është e drejtë që ata të kenë disa prej këtyre gjërave.
02:14
And of course, there's a range of places
51
119000
2000
Dhe sigurisht që ka një varg vendesh
02:16
where you'd think those things would be really useful.
52
121000
2000
ku këto gjëra mund të jenë shumë të dobishme.
02:18
So for example, when you've got military checkpoints.
53
123000
3000
P.sh. tek postblloqet ushtarake.
02:21
If people are approaching these checkpoints
54
126000
2000
Një rast i tillë është kur personeli ushtarak në këto postblloqe
02:23
and the military personnel there are unsure
55
128000
2000
është i pasigurtë nëse personi që po afrohet
02:25
whether this person's hostile or not.
56
130000
2000
është armik ose jo.
02:27
Say this person approaching here,
57
132000
2000
Ta marrim si shembull këtë personin këtu dhe të themi që po ofrohet,
02:29
and they say, "Well is this a suicide bomber or not?
58
134000
2000
dhe ata mendojnë "Eshtë ky vetëvrasës me bombë apo jo?"
02:31
Have they got something hidden under their clothing? What's going to happen?"
59
136000
2000
A kanë dicka të fshehur nën rroba?Cfarë do ndodhë?
02:33
They don't know whether this person's hostile or not.
60
138000
2000
Ata nuk e dinë nëse ky person është armik apo jo.
02:35
If this person doesn't follow directions,
61
140000
2000
Po qe se ky person nuk ndjek udhëzimet,
02:37
then they may end up shooting them
62
142000
2000
ata mund të shtiejnë në të
02:39
and then find out afterward
63
144000
2000
dhe pastaj të marrin vesh
02:41
either, yes, we shot the right person,
64
146000
2000
nëse në të vërtetë kishin shtirë në njeriun e duhur,
02:43
or, no, this was just an innocent person
65
148000
2000
apo nëse ai ishte thejshtë një njeri i pafajshëm
02:45
who didn't understand what was going on.
66
150000
2000
i cili nuk kishte dijeni se cfarë po ndodhte.
02:47
So if they had non-lethal weapons
67
152000
2000
Po qe se këta ushtarë do ishin të pajisur me armë jo-vdekjeprurëse
02:49
then they would say, "Well we can use them in that sort of situation.
68
154000
2000
do të mund t'i përdornin ato në këso lloj situatash.
02:51
If we shoot someone who wasn't hostile,
69
156000
2000
Po qe se shtiem në dikë që nuk është i rrezikshëm,
02:53
at least we haven't killed them."
70
158000
2000
të paktën nuk e vrasim."
02:55
Another situation.
71
160000
2000
Një shembull tjetër.
02:57
This photo is actually from one of the missions
72
162000
2000
Kjo foto është nga një mision
02:59
in the Balkans in the late 1990s.
73
164000
2000
në Ballkan në fund '90-tave.
03:01
Situation's a little bit different
74
166000
2000
Situata është pak më ndryshe
03:03
where perhaps they know someone who's hostile,
75
168000
2000
sepse ata kanë më shumë njohuri dhe e dinë që personi është i armiqësor
03:05
where they've got someone shooting at them
76
170000
2000
pasi dikush po shtie mbi ta
03:07
or doing something else that's clearly hostile, throwing rocks, whatever.
77
172000
3000
ose po bën dicka që është e rrezikshme si p.sh. gjuan me gurë.
03:10
But if they respond, there's a range of other people around,
78
175000
3000
Por po qe se ata i kundërpërgjigjen, shumë njerë tjerë
03:13
who are innocent people who might also get hurt --
79
178000
3000
të pafajshëm që ndodhen përreth mund të lëndohen --
03:16
be collateral damage that the military often doesn't want to talk about.
80
181000
4000
dhe do shkaktonte dëm shtesë për të cilat ushtria shpesh herë mundohet të mos flasë.
03:20
So again, they would say, "Well if we have access to non-lethal weapons,
81
185000
2000
Edhe në këtë rast ata do thonin "Po qe se kemi qasje në armë jo-vdekjeprurëse,
03:22
if we've got someone we know is hostile,
82
187000
2000
dhe përballemi me dikë që është i rrezikshëm,
03:24
we can do something to deal with them
83
189000
2000
mund të gjejmë një mënyrë tjetër për t'u marrë me ta
03:26
and know that if we hit anyone else around the place,
84
191000
2000
dhe dimë që po qe se lëndojmë edhe dikë tjetër përreth,
03:28
at least, again, we're not going to kill them."
85
193000
2000
të paktën nuk i vrasim.
03:30
Another suggestion has been,
86
195000
2000
Një tjetër sugjerim që është shtruar,
03:32
since we're putting so many robots in the field,
87
197000
2000
duke marrë parsysh faktin që tani përdorim shumë robotë në zona lufte,
03:34
we can see the time coming
88
199000
2000
brenda pak kohë
03:36
where they're actually going to be sending robots out in the field that are autonomous.
89
201000
3000
do të mund të jemi dërgojmë robotë në zona luftë të cilët janë të autonomë.
03:39
They're going to make their own decisions about who to shoot and who not to shoot
90
204000
3000
Këta robotë do të kenë aftësi të marrin vendimet e tyre dhe vendosin se në kë të shtien e në kë jo
03:42
without a human in the loop.
91
207000
2000
pa ndonjë njeri që t'i udhëzojë.
03:44
And so the suggestion is, well hey,
92
209000
2000
Në këtë rast sugjerimi ka të bëjë me
03:46
if we're going to send robots out and allow them to do this,
93
211000
2000
atë se nëse do të lejojmë robotët që të kryejnë këto detyra,
03:48
maybe it would be a good idea, again, with these things
94
213000
3000
ndoshta do të ishte ide më e mirë
03:51
if they were armed with non-lethal weapons
95
216000
2000
po qe se ata do të ishin të pajisur me armë jo-vdekjeprurëse
03:53
so that if the robot makes a bad decision and shoots the wrong person,
96
218000
3000
ashtu që edhe po qe se roboti merr një vendim të gabuar dhe shtien në personin e gabuar.
03:56
again, they haven't actually killed them.
97
221000
2000
të paktën nuk e vrasin.
03:58
Now there's a whole range of different sorts of non-lethal weapons,
98
223000
3000
Ka një varg armësh jo-vdekjeprurëse,
04:01
some of which are obviously available now,
99
226000
2000
disa prej të cilave janë të disponueshme tani,
04:03
some of which they're developing.
100
228000
2000
dhe disa të tjera janë duke u zhvilluar.
04:05
So you've got traditional things like pepper spray,
101
230000
2000
Kemi gjëra tradicionale sikur spreji djegës,
04:07
O.C. spray up at the top there,
102
232000
2000
llak O.C. atje lartë
04:09
or Tasers over here.
103
234000
2000
ose armë me elektroshok (Taser) këtu.
04:11
The one on the top right here is actually a dazzling laser
104
236000
3000
Ky në të djathtë është një taser verbërues
04:14
intended to just blind the person momentarily
105
239000
2000
që ka për qëllim të verbëroj personin për një cast
04:16
and disorient them.
106
241000
2000
dhe ta çorientojë.
04:18
You've got non-lethal shotgun rounds
107
243000
2000
Ka edhe fishekë tekeje jo-vdekjeprurëse
04:20
that contain rubber pellets
108
245000
2000
që përmbajnë fishkë gome
04:22
instead of the traditional metal ones.
109
247000
2000
në vend të atyre tradicionale metalike.
04:24
And this one in the middle here, the large truck,
110
249000
3000
Kjo foto në mes, ky kamioni i madh,
04:27
is actually called the Active Denial System --
111
252000
2000
njihet si Sistemi Aktiv Mohues --
04:29
something the U.S. military is working on at the moment.
112
254000
3000
dhe ushtria e SHBA-ve është duke punur në zhvillimin e tij.
04:32
It's essentially a big microwave transmitter.
113
257000
3000
Eshtë një transmetuel me mikrovalë.
04:35
It's sort of your classic idea of a heat ray.
114
260000
3000
Eshtë sikur ideja juaj klasike e rrezeve të ngrohjes.
04:38
It goes out to a really long distance,
115
263000
3000
Arrin largësi të mëdha,
04:41
compared to any of these other sorts of things.
116
266000
2000
në krahasim me këto gjërat tjera.
04:43
And anybody who is hit with this
117
268000
2000
Personat që goditen nga ajo
04:45
feels this sudden burst of heat
118
270000
2000
ndjejnë një shpërthim të papritur të nxehtësisë
04:47
and just wants to get out of the way.
119
272000
2000
dhe janë të prirut të largohen nga rruga.
04:49
It is a lot more sophisticated than a microwave oven,
120
274000
3000
Eshtë shumë më e përsosur në krahasim me një furrë me mikrovalë,
04:52
but it is basically boiling the water molecules
121
277000
2000
por thejshtë shkakton molekulat e ujit që të vlojnë
04:54
in the very surface level of your skin.
122
279000
2000
në sipërfaqen e jashtme të lëkurës.
04:56
So you feel this massive heat,
123
281000
2000
Kur goditesh nga ajo e ndjen këtë ngrohje të jashtëzakonshme dhe
04:58
and you go, "I want to get out of the way."
124
283000
2000
mendimi i parë që të vie në kokë është të largohesh që aty.
05:00
And they're thinking, well this will be really useful
125
285000
3000
Mendohet që kjo lloj artilerie të jetë e dobishme
05:03
in places like where we need to clear a crowd out of a particular area,
126
288000
2000
në vende ku është e nevojshme të shpërndahet një turmë
05:05
if the crowd is being hostile.
127
290000
2000
nëse turma është e rrezikshme.
05:07
If we need to keep people away from a particular place,
128
292000
3000
Në raste kur është e nevojshme të mbajmë njerëzit larg nga një zonë e caktuar,
05:10
we can do that with these sorts of things.
129
295000
3000
mund ta bëjmë atë me këso gjërash.
05:13
So obviously there's a whole range of different sorts
130
298000
2000
Pra sic e shihni ka një varg
05:15
of non-lethal weapons we could give military personnel
131
300000
3000
armsësh jo-vdekjeprurëse me të cilat mund të pajisim personelin ushtarak
05:18
and there's a whole range of situations
132
303000
2000
dhe ka lloj lloj situatash
05:20
where they're looking a them and saying, "Hey, these things could be really useful."
133
305000
3000
në të cilat këto armë mund të jenë të dobishme.
05:23
But as I said,
134
308000
2000
Mirëpo sic thashë edhe më parë
05:25
the military and the police
135
310000
2000
ushtria dhe policia
05:27
are very different.
136
312000
2000
janë të ndryshme.
05:29
Yes, you don't have to look very hard at this
137
314000
2000
Nuk ke nevojë të vrasësh mendjen shumë gjatë
05:31
to recognize the fact that they might be very different.
138
316000
2000
për të vërejtur dallimet mes tyre.
05:33
In particular,
139
318000
2000
Në veçanti,
05:35
the attitude to the use of force
140
320000
2000
qëndrimi ndaj përdorimit të forcës
05:37
and the way they're trained to use force
141
322000
2000
dhe mënyra se si ata janë të stërvitur të perdorin forcën
05:39
is especially different.
142
324000
2000
është e ndryshme.
05:41
The police --
143
326000
2000
Policia --
05:43
and knowing because I've actually helped to train police --
144
328000
3000
une e di këtë sepse kam ndihmuar në stërvitjen e policëve --
05:46
police, in particular Western jurisdictions at least,
145
331000
3000
policia, në disa autoritetete Perëdnrimore të paktën,
05:49
are trained to de-escalate force,
146
334000
3000
janë të stërvitur që të zvogëlojnë sasinë e forcës,
05:52
to try and avoid using force
147
337000
2000
të provojnë të mënjanojnë përdorimin e forcës
05:54
wherever possible,
148
339000
2000
kudo që të jetë e mundur,
05:56
and to use lethal force
149
341000
2000
dhe të përdorin forcën
05:58
only as an absolute last resort.
150
343000
3000
si zgjidhje të fundit.
06:01
Military personnel are being trained for war,
151
346000
3000
Personeli ushtarak stërviten për luftë,
06:04
so they're trained that, as soon as things go bad,
152
349000
3000
dhe janë të stërvitur ashtu që posa gjërat të marrin kthesën për të keq,
06:07
their first response is lethal force.
153
352000
3000
përgjigjja e tyre është forca vdekjeprurëse.
06:11
The moment the fecal matter hits the rotating turbine,
154
356000
4000
Çastin që gjërat marrin kthesën për të keq,
06:15
you can start shooting at people.
155
360000
3000
ke të drejtë të shtiesh në njerëz.
06:18
So their attitudes
156
363000
2000
Qëndrimet e tyre
06:20
to the use of lethal force are very different,
157
365000
2000
ndaj përdorimit të forcës janë shumë të ndryshme
06:22
and I think it's fairly obvious
158
367000
2000
dhe besoj që është mjaft e qartë
06:24
that their attitude to the use of non-lethal weapons
159
369000
3000
që qëndrimi i tyre ndaj përdorimit të forcës jo-vdekjeprurëse
06:27
would also be very different from what it is with the police.
160
372000
3000
do të ishte i ndryshëm nga ai që kanë policia.
06:30
And since we've already had so many problems
161
375000
2000
Meqenëse tashmë kemi pasur shumë probleme
06:32
with police use of non-lethal weapons in various ways,
162
377000
3000
me përdorimin e armëve jo-vdekjeprurëse nga policia në shumë mënyra,
06:35
I thought it would be a really good idea to look at some of those things
163
380000
3000
besoj se do ishte ide e mirë t'u hedhim një sy disa gjërave
06:38
and try to relate it to the military context.
164
383000
2000
dhe të provojmë t'i ndërlidhim me kontekstin ushtarak.
06:40
And I was really surprised when I started to do this,
165
385000
2000
U befasova shumë kur fillova të bëjë këtë
06:42
to see that, in fact,
166
387000
2000
të shoh se në fakt
06:44
even those people who were advocating the use of non-lethal weapons by the military
167
389000
3000
edhe ata njerëz që përkrahin përdorimin e armëve jo-vdekjeprurëse nga ushtria
06:47
hadn't actually done that.
168
392000
2000
nuk kishin bërë një gjë të tille.
06:49
They generally seem to think,
169
394000
2000
Duket se ata mendojnë
06:51
"Well, why would we care what's happened with the police?
170
396000
2000
" Pse të na bëhet neve vonë se cfarë ndodh me policinë?
06:53
We're looking at something different,"
171
398000
2000
Ne kemi një këndvështrim tjetër."
06:55
and didn't seem to recognize, in fact,
172
400000
2000
dhe si duket nuk ishin në gjendje të kuptonin faktin që
06:57
they were looking at pretty much the same stuff.
173
402000
2000
para tyre qëndronte e njëjta gjë.
06:59
So I actually started to investigate some of those issues
174
404000
2000
Andaj unë fillova t'i hulumtoj disa prej këtyre cështjeve
07:01
and have a look
175
406000
2000
dhe të shoh
07:03
at the way that police use non-lethal weapons when they're introduced
176
408000
3000
se si policia përdorin armët jo-vdekjeprurëse kur ato u paraqiten atyre
07:06
and some of the problems that might arise
177
411000
2000
dhe disa nga problemet që mund të lindin
07:08
out of those sorts of things
178
413000
2000
nga këto gjëra
07:10
when they actually do introduce them.
179
415000
2000
kur ato u ofrohen atyre.
07:12
And of course, being Australian,
180
417000
2000
Sigurisht, meqenëse jam Australian,
07:14
I started looking at stuff in Australia,
181
419000
2000
fillova të hulumtoj gjërat në Australi,
07:16
knowing, again, from my own experience about various times
182
421000
3000
dhe duke u nisur nga përvoja ime me rastet kur
07:19
when non-lethal weapons have been introduced in Australia.
183
424000
3000
këto armë jo-vdekjeprurëse ishin ofruar në Australi.
07:22
So one of the things I particularly looked at
184
427000
2000
Njëra prej gjërave në të cilat u fokusova në vecanti
07:24
was the use of O.C. spray,
185
429000
2000
ishte përdorimi i piper-djegësit,
07:26
oleoresin capsicum spray, pepper spray,
186
431000
2000
ose sic njihet ndryshe llaku oleoresin capsicum,
07:28
by Australian police
187
433000
2000
nga policia Australiane
07:30
and seeing when that had been introduced, what had happened
188
435000
2000
dhe të shoh se cfarë kishte ndodhur kur rastet kur këto armë u ishin ofruar atyre
07:32
and those sorts of issues.
189
437000
2000
dhe gjëra të tilla.
07:34
And one study that I found,
190
439000
2000
Gjeta një studim
07:36
a particularly interesting one,
191
441000
2000
shumë interesant
07:38
was actually in Queensland,
192
443000
2000
që ishte bërë në Queensland,
07:40
because they had a trial period for the use of pepper spray
193
445000
3000
sepse ata kishin një periudhë testimi për përdorimin e piper-djegësit
07:43
before they actually introduced it more broadly.
194
448000
3000
para se ta ofronin më gjerë.
07:46
And I went and had a look at some of the figures here.
195
451000
3000
Pastaj u hodha një sy disa prej figurave këtu.
07:49
Now when they introduced O.C. spray in Queensland,
196
454000
2000
Kur ata paraqitën piper-djegësin në Queensland,
07:51
they were really explicit.
197
456000
2000
ishin shumë të qartë dhe hollësishëm.
07:53
The police minister had a whole heap of public statements made about it.
198
458000
3000
Ministri i policisë dha një sërë deklaratash publike në lidhje me këtë.
07:56
They were saying, "This is explicitly intended
199
461000
2000
thonin,"Kjo ka për qëllim
07:58
to give police an option
200
463000
2000
t'u jap policëve një alternativë
08:00
between shouting and shooting.
201
465000
3000
mes të bërtiturit dhe të shtënave.
08:03
This is something they can use instead of a firearm
202
468000
3000
Ata mund të përdorin këtë në vend të armëve zjarri
08:06
in those situations where they would have previously had to shoot someone."
203
471000
3000
në situata kur më parë u është dashur që të shtienin në dikë."
08:09
So I went and looked at all of these police shooting figures.
204
474000
3000
U hodha një sy shifrave të këtyre qitjeve nga policia.
08:12
And you can't actually find them very easily
205
477000
2000
Është mjaft e vështirë 'ti gjesh
08:14
for individual Australian states.
206
479000
2000
për secilin shtet të Australisë.
08:16
I could only find these ones.
207
481000
2000
Këto janë të gjitha që arrita të gjejë.
08:18
This is from a Australian Institute of Criminology report.
208
483000
2000
Kjo është nga një raport nga Instituti Australian i Kriminologjisë.
08:20
As you can see from the fine print, if you can read it at the top:
209
485000
2000
Siç mund ta shihni nga këto shkronjat e vogla, nëse mund ta lexoni:
08:22
"Police shooting deaths" means not just people who have been shot by police,
210
487000
3000
"Vdekjet në lidhje me të shtënat nga policia" e cila përfshinë njerëzit që janë qëlluar nga policia
08:25
but people who have shot themselves in the presence of police.
211
490000
4000
dhe ata që kanë qëlluar veten në prani të policisë.
08:29
But this is the figures across the entire country.
212
494000
2000
Por këto janë shifra nga i gjithë vendi.
08:31
And the red arrow represents the point
213
496000
2000
Dhe shigjeta e kuqe përfaqëson pikën
08:33
where Queensland actually said,
214
498000
2000
ku Quenssland deklaroi
08:35
"Yes, this is where we're going to give all police officers across the entire state
215
500000
3000
"Ky është vendi ku policia nga tërë vendi
08:38
access to O.C. spray."
216
503000
2000
do të ketë qasje në piper-djegësin."
08:40
So you can see there were six deaths sort of leading up to it
217
505000
3000
Për shumë vite
08:43
every year for a number of years.
218
508000
2000
kishte rreth 6 vdekje.
08:45
There was a spike, of course, a few years before,
219
510000
2000
Situata arriti kulmin, para disa vitesh,
08:47
but that wasn't actually Queensland.
220
512000
2000
por nuk ishte në Queensland.
08:49
Anyone know where that was? Wasn't Port Arthur, no.
221
514000
3000
E di kush se ku ndodhi kjo? Nuk ishte as Port Arthur.
08:52
Victoria? Yes, correct.
222
517000
2000
Victoria? Po, e saktë.
08:54
That spike was all Victoria.
223
519000
3000
Ky kulm u arrit në Victoria.
08:57
So it wasn't that Queensland had a particular problem
224
522000
2000
Nuk është se Quenssland kishte ndonjë problem në vecanti
08:59
with deaths from police shootings and so on.
225
524000
4000
me vdekje të shkaktuara nga policia.
09:03
So six shootings across the whole country,
226
528000
2000
Gjashtë të shtëna në tërë shtetin,
09:05
fairly consistently over the years before.
227
530000
2000
mjaft konsekuente gjatë viteve paraprake.
09:07
So the next two years were the years they studied -- 2001, 2002.
228
532000
3000
Studimet u kryen në dy vitet e ardhshme -- 2001, 2002.
09:10
Anyone want to take a stab at the number of times,
229
535000
3000
Dëshiron kush të provojë t'ia qëllojë,
09:13
given how they've introduced this,
230
538000
2000
duke marrë parasyshë mënyrën se si ata e kanë paraqitur këtë,
09:15
the number of times police in Queensland used O.C. spray in that period?
231
540000
3000
se sa herë policia në Queensland përdori piper-djegësin gjatë kësaj periudhe?.
09:18
Hundreds? One, three.
232
543000
2000
qindra herë? Një, tre.
09:20
Thousand is getting better.
233
545000
3000
Apo më mirë mijëra herë.
09:25
Explicitly introduced
234
550000
2000
E paraqitur saktësisht
09:27
as an alternative to the use of lethal force --
235
552000
2000
si alternativë ndaj përdorimit të forcës --
09:29
an alternative between shouting and shooting.
236
554000
3000
një alternativë mes të bërtiturit dhe qitjes me armë.
09:32
I'm going to go out on a limb here
237
557000
2000
Do marrrë kurajon të kundërshtojë shumicën prej njerëzve
09:34
and say that if Queensland police didn't have O.C. spray,
238
559000
3000
dhe të them se po qe se policia e Queensland të mos kishin piper-djegës,
09:37
they wouldn't have shot 2,226 people
239
562000
3000
nuk do ishin ndjerë të detyruar të qëllonin 2,226 njerëz
09:40
in those two years.
240
565000
3000
gjatë këtyre dy viteve.
09:43
In fact, if you have a look
241
568000
2000
Në fakt, po t'u heshësh një sy
09:45
at the studies that they were looking at,
242
570000
2000
studimeve në të cilat ata ishin fokusuar,
09:47
the material they were collecting and examining,
243
572000
3000
informacioni që ata po mblidhnin dhe shqyrtonin,
09:50
you can see the suspects were only armed
244
575000
3000
mund të shohni se të dyshuarit ishin të armatosur
09:53
in about 15 percent of cases
245
578000
2000
vetëm në 15% të rasteve
09:55
where O.C. spray was used.
246
580000
2000
ku piper-djegësi ishte përdorur.
09:57
It was routinely being used in this period,
247
582000
3000
Gjatë kësaj periudhe përdorej në mënyrë rutinore,
10:00
and, of course, still is routinely used --
248
585000
2000
dhe akoma përdoret ashtu --
10:02
because there were no complaints about it,
249
587000
2000
sepse nuk kishte ankesa rreth përdorimit të tij,
10:04
not within the context of this study anyway --
250
589000
3000
të paktë jo brenda kontekstit të këtij studimi --
10:07
it was routinely being used
251
592000
2000
përdorejj në mënyrë rutinore
10:09
to deal with people who were violent,
252
594000
2000
për t'u ballafaquar me njerëz që ishin të dhunshëm,
10:11
who were potentially violent,
253
596000
2000
potencialisht të dhunshëm,
10:13
and also quite frequently used
254
598000
2000
dhe shpesh përdorej
10:15
to deal with people who were simply
255
600000
2000
për t'u ballafaquar me njerëz që
10:17
passively non-compliant.
256
602000
4000
nuk bashkpunonin dhe nuk ndiqnin udhëzimet.
10:21
This person is not doing anything violent,
257
606000
2000
Ky person nuk po bën gjë të dhunshme,
10:23
but they just won't do what we want them to.
258
608000
2000
mirëpo thejsht nuk u binden urdhërave tanë.
10:25
They're not obeying the directions that we're giving them,
259
610000
2000
Ata nuk u binden udhëzimeve tona,
10:27
so we'll give them a shot of the O.C. spray.
260
612000
2000
andaj ne i sulmojmë me piper-djegës.
10:29
That'll speed them up. Everything will work out better that way.
261
614000
4000
Kjo me siguri që do i bëjë të largohen që aty dhe cdo do përfundojmë si jo më mirë.
10:33
This was something explicitly introduced
262
618000
2000
Kjo u paraqit pikërisht si
10:35
to be an alternative to firearms,
263
620000
2000
alternativë ndaj armëve zjarri,
10:37
but it's being routinely used
264
622000
2000
mirëpo po përdoret në mënyrë rutinore
10:39
to deal with a whole range
265
624000
2000
për t'u ballafaquar me një varg
10:41
of other sorts of problems.
266
626000
2000
problemesh tjera.
10:43
Now one of the particular issues that comes up
267
628000
2000
Një prej çështjeve që lind
10:45
with military use of non-lethal weapons --
268
630000
3000
si shkak i përdorimit të armëve jo-vdekjeprurëse nga ana e ushtrisë --
10:48
and people when they're actually saying, "Well hey, there might be some problems" --
269
633000
3000
dhe njerëz që pohojnë se është paraqitur ndonjë problem --
10:51
there's a couple of particular problems that get focused on.
270
636000
3000
ka disa probleme që bëhen qendra e vëmendjes.
10:54
One of those problems
271
639000
2000
Njëri prej këtyre problemeve
10:56
is that non-lethal weapons may be used indiscriminately.
272
641000
3000
është se armët jo-vdekjeprurvse mund të përdoren pa dallim.
10:59
One of the fundamental principles of military use of force
273
644000
3000
Një prej parimeve themelore të përdorimit të forcës nga ana e ushtrisë
11:02
is that you have to be discriminate.
274
647000
2000
është se duhet të bësh dallime (diskriminosh).
11:04
You have to be careful about who you're shooting at.
275
649000
3000
Duhet të jesh i kujdesshëm ndaj kujt shtien.
11:07
So one of the problems that's been suggested with non-lethal weapons
276
652000
3000
Një prej problemeve që është sugjeruar të jetë i lidhur ngushtë me armë jo-vdekjeprurëse
11:10
is that they might be used indiscriminately --
277
655000
2000
është fakti që mund të përdoren pa dallim --
11:12
that you use them against a whole range of people
278
657000
2000
që mund t'i përdorësh ndaj një grupi të gjërë njerëzish
11:14
because you don't have to worry so much anymore.
279
659000
3000
ngase nuk ke nevojë të shqetësohesh edhe aq.
11:17
And in fact, one particular instance
280
662000
2000
Në fakt, një rast të vecantë
11:19
where I think that actually happens where you can look at it
281
664000
2000
ku mund ta vëresh këtë dukuri
11:21
was the Dubrovka Theatre siege in Moscow in 2002,
282
666000
3000
ishte rasti i rrethimit të Teatrit të Dubrokvës në Moskë në vitin 2002,
11:24
which probably a lot of you, unlike most of my students at ADFA,
283
669000
2000
gjë për të cilën shumë prej jush, për dallim nga studentët e mi në ADFA,
11:26
are actually old enough to remember.
284
671000
2000
jeni mjaft të rritur për ta mbajtur mend.
11:28
So Chechens had come in and taken control of the theater.
285
673000
3000
Chechenët kishin marrë kontrollën mbi teatrin.
11:31
They were holding something like 700 people hostage.
286
676000
3000
Mbanin peng diku rreth 700 njerëz.
11:34
They'd released a bunch of people,
287
679000
2000
Kishin liruar disa,
11:36
but they still had about 700 people hostage.
288
681000
3000
mirëpo akoma kishte 700 njerëz aty brenda që mbaheshin peng.
11:39
And the Russian special military police,
289
684000
3000
Pilicia speciale ushtarake e Rusisë,
11:42
special forces, Spetsnaz,
290
687000
2000
forcat speciale, Spetsnaz,
11:44
came in and actually stormed the theater.
291
689000
2000
erdhën dhe sulmuan teatrin.
11:46
And the way they did it was to pump the whole thing full of anesthetic gas.
292
691000
3000
Ata bënë këtë duke mbushur tërë teatrin me gaz anestetik
11:49
And it turned out
293
694000
2000
Më pas u kuptua
11:51
that lots of these hostages actually died
294
696000
3000
që shumë prej pengjeve kishin vdekur
11:54
as a result of inhaling the gas.
295
699000
3000
si rezultat i thithjes së gazit.
11:57
It was used indiscriminately.
296
702000
2000
Në këtë rast ishte përdorur pa dallim.
11:59
They pumped the whole theater full of the gas.
297
704000
3000
Ata mbushën tërë teatrin me gaz.
12:02
And it's no surprise that people died,
298
707000
2000
Dhe nuk ështve befasishme që njerëzit vdiqën,
12:04
because you don't know how much of this gas
299
709000
2000
sepse nuk mund të llogaritet se cfarë sasie të këtij gazi
12:06
each person is going to inhale,
300
711000
2000
do thithë secili njeri,
12:08
what position they're going to fall in
301
713000
2000
në cfarë pozite do të alivanosen
12:10
when they become unconscious and so on.
302
715000
2000
kur humbin vetëdijen e kështu me rradhë.
12:12
There were, in fact, only a couple of people who got shot
303
717000
3000
Vetë dy njerëz u qëlluan
12:15
in this episode.
304
720000
2000
gjatë këtij rasti.
12:17
So when they had a look at it afterward,
305
722000
2000
Kur shqyrtuan situatën më pas,
12:19
there were only a couple of people
306
724000
2000
panë se vetëm dy njerëz
12:21
who'd apparently been shot by the hostage takers
307
726000
2000
ishin qëlluar nga mbajtësit e pengjeve
12:23
or shot by the police forces
308
728000
2000
ose ishin qëlluar nga forcat policore
12:25
coming in and trying to deal with the situation.
309
730000
2000
që po mundoheshin të futeshin brenda dhe të ballafaqoheshin me situatën.
12:27
Virtually everybody that got killed
310
732000
2000
Praktikisht të gjithë ata që gjetë vdekjen
12:29
got killed from inhaling the gas.
311
734000
2000
ishte për shkak të thithjes së gazit.
12:31
The final toll of hostages
312
736000
2000
Numri i saktë i të vdekurve
12:33
is a little unclear,
313
738000
2000
është paksa i paqartë,
12:35
but it's certainly a few more than that,
314
740000
2000
mirëpo është më i madh nga ajo që raportuar.
12:37
because there were other people who died over the next few days.
315
742000
2000
pasi disa njerëz vdiqën në ditët që vijuan.
12:39
So this was one particular problem they talked about,
316
744000
2000
Ky ishte një nga problemet që ata diskutuan
12:41
that it might be used indiscriminately.
317
746000
2000
në raste kur këto lloj armësh përdoren pa dallim.
12:43
Second problem that people sometimes talk about
318
748000
2000
Problemi tjetër për të cilin flasin disa njerëz
12:45
with military use of non-lethal weapons,
319
750000
2000
rreth përdorimit të armëve jo-vdekjeprurëse nga ana e ushtrisë,
12:47
and it's actually the reason why in the chemical weapons convention,
320
752000
3000
dhe që në të njëjtën kohë është tema kryesrore e debatit në konventën e armëve kimike,
12:50
it's very clear that you can't use riot control agents
321
755000
2000
është e qartë që nuk mund të përdorësh agjentët për kontrollimin e turmave të trazuara
12:52
as a weapon of warfare,
322
757000
2000
sikur ato të ishin armë lufte,
12:54
the problem with that is that it's seen that sometimes
323
759000
3000
problemi në këtë rast është se nganjëherë
12:57
non-lethal weapons might actually be used, not as an alternative to lethal force,
324
762000
3000
armët jo-vdekjeprurëse mund të përdoren, jo si alternativë ndaj forcës vdekjeprurëse,
13:00
but as a lethal force multiplier --
325
765000
3000
por si shtesë --
13:03
that you use non-lethal weapons first
326
768000
2000
meqë rast së pari përdoren armët jo-vdekjeprurëse
13:05
so that your lethal weapons will actually be more effective.
327
770000
3000
duke u lënë hapësirë armëve vdekjeprurëse të përdoren në mënyrë më efektive.
13:08
The people you're going to be shooting at
328
773000
2000
Njerëzit që i vë në shënjestër
13:10
aren't going to be able to get out of the way.
329
775000
2000
nuk do të mund të largohen që aty.
13:12
They're not going to be aware of what's happening and you can kill them better.
330
777000
3000
Ata do hutohen shumë në kësi lloj situatash
13:15
And in fact, that's exactly what happened here.
331
780000
3000
andaj do të jetë më e lehtë ti vrasësh.
13:18
The hostage takers who had been rendered unconscious by the gas
332
783000
3000
Mbajtësit e pengjeve që ishin alivanosur nga gazi
13:21
were not taken into custody,
333
786000
2000
nuk ishin dërguar në kujdestari,
13:23
they were simply shot in the head.
334
788000
3000
por thejshtë ishin qëlluar në kokë.
13:26
So this non-lethal weapon
335
791000
2000
Kjo armë jo-vdekjeprurëse
13:28
was being used, in fact, in this case
336
793000
2000
u përdor si shumëzues i armëve vdekjeprurëse
13:30
as a lethal force multiplier
337
795000
3000
në këtë rast
13:33
to make killing more effective
338
798000
2000
për të rritur efikasitetin e vrasjeve
13:35
in this particular situation.
339
800000
3000
në këtë situatë.
13:38
Another problem that I just want to quickly mention
340
803000
2000
Një tjetër problem që dua ta përmend
13:40
is that there's a whole heap of problems
341
805000
2000
ka të bëjë me menyrën se si njerëzit
13:42
with the way that people actually get taught
342
807000
2000
mësohen të përdorin
13:44
to use non-lethal weapons
343
809000
2000
armët jo-vdekjeprurëse
13:46
and get trained about them and then get tested and so on.
344
811000
2000
se si trajnohen më pas, si vihen në provë, e kështu me rradhë.
13:48
Because they get tested in nice, safe environments.
345
813000
3000
Sepse këto armë vihen në provë në mjedise të sigurta.
13:51
And people get taught to use them in nice, safe environments
346
816000
3000
Dhe njerëzit mësohen t'i përdorin në mjeside të sigurta
13:54
like this, where you can see exactly what's going on.
347
819000
3000
si ky, ku mund ta shihni shumë qartë se cfarë po ndodhë,.
13:57
The person who's spraying the O.C. spray is wearing a rubber glove
348
822000
3000
Personi që po liron piper-djegësin ka të mbathur një dorezë gome
14:00
to make sure they don't get contaminated and so on.
349
825000
2000
për t'u siguruar që nuk kontaminohen me atë.
14:02
But they don't ever get used like that.
350
827000
2000
Mirëpo piper-djegësit kurrë nuk përdoren në këtë mënyre.
14:04
They get used out in the real world,
351
829000
2000
Në botën reale ata përdoren në këtë mënyrë,
14:06
like in Texas, like this.
352
831000
4000
si ky shembulli në Texas.
14:10
I confess, this particular case
353
835000
3000
Ky ishte rasti
14:13
was actually one that piqued my interest in this.
354
838000
2000
që më zgjoi kureshtjen rreth kësaj cështje.
14:15
It happened while I was working as a research fellow at the U.S. Naval Academy.
355
840000
3000
Ndodhi përderisa po punoja si hulumtues në Akademinë Detare të SHBA-ve.
14:18
And news reports started coming up about this situation
356
843000
3000
Gjatë kësaj periudhe kishte disa raporte rreth një rasti
14:21
where this woman was arguing with the police officer.
357
846000
3000
ku një grua po grindej me një oficer policie.
14:24
She wasn't violent.
358
849000
2000
Ajo nuk po sillej dhunshëm.
14:26
In fact, he was probably six inches taller than me,
359
851000
2000
Në fakt, ai ishte ndoshta 15 cm më i gjatë se unë,
14:28
and she was about this tall.
360
853000
3000
dhe ajo ishte kaq e gjatë.
14:31
And eventually she said to him
361
856000
2000
Pas një kohe ajo i tha atij
14:33
"Well I'm going to get back in my car."
362
858000
2000
"Do kthehem në veturën time tani."
14:35
And he says, "If you get back into your car, I'm going to tase you."
363
860000
2000
Dhe ai i thotë "Po qe se kthehesh në veturën tënde, do të të qëllojë me taser.``
14:37
And she says, "Oh, go ahead. Tase me." And so he does.
364
862000
3000
Ai i përgjigjet ``Hë pra, jepi. Më qëllo.`` Dhe ai e qëlloi me taser.
14:40
And it's all captured by the video camera
365
865000
2000
E tërë kjo u filmua nga videokamera
14:42
running in the front of the police car.
366
867000
4000
që gjendej në veturën e policisë.
14:46
So she's 72,
367
871000
3000
Ajo ishte 72 vjecare,
14:49
and it's seen that this is the most appropriate way of dealing with her.
368
874000
4000
dhe siç vërehet kjo ishte mënyra më e mirë për t'u sjellur me të.
14:53
And other examples of the same sorts of things
369
878000
2000
Ka edhe raste të tjera të ngjajshme
14:55
with other people where you think
370
880000
2000
që të bëjnë të mendosh
14:57
where you think, "Is this really an appropriate way to use non-lethal weapons?"
371
882000
3000
``A ë shtë kjo mënyra e duhur e përdorimit të armë ve jo-vdekjeprurëse?"
15:00
"Police chief fires Taser into 14 year-old girl's head."
372
885000
2000
"Shefi i policisë qëllon vajzën 14 vjecare në kokë me taser"
15:02
"She was running away. What else was I suppose to do?"
373
887000
3000
"Ajo po ikte me vrap. Cfarë duhet të bëja unë ?"
15:05
(Laughter)
374
890000
3000
(Qeshje)
15:08
Or Florida:
375
893000
2000
Ose rasti në Florida:
15:10
"Police Taser six year-old boy at elementary school."
376
895000
3000
"Policia qëllon me taser një djalosh 6 vjecare në një shkollë fillore."
15:13
And they clearly learned a lot from it
377
898000
2000
Ata morrën një mësim të mirë nga ky rast
15:15
because in the same district,
378
900000
2000
sepse në të njëjtin qark,
15:17
"Police review policy after children shocked:
379
902000
2000
"Policia rishqyrton rregulloren pas rasteve të fëmijë ve që u shokuan me taser:
15:19
2nd child shocked by Taser stun gun within weeks."
380
904000
3000
fëmija i dytë qëllohet me armë elektroshokuese (taser) brenda dy javësh."
15:22
Same police district.
381
907000
2000
I njëjti qark policor.
15:24
Another child within weeks of Tasering the six year-old boy.
382
909000
3000
Fëmija i dytë i qëlluar me taser pak javë pasi u qëllua 6 vjecari.
15:27
Just in case you think
383
912000
2000
Në rast se mendoni
15:29
it's only going to happen in the United States,
384
914000
2000
se këto gjëra ndodhin vetëm në SHBA,
15:31
it happened in Canada as well.
385
916000
2000
mund të ju them se kjo ndodhi edhe në Kanada.
15:33
And a colleague of mine
386
918000
2000
Një kolege e imja
15:35
sent me this one from London.
387
920000
2000
më dërgoi këtë nga Londra (Kanadë).
15:37
But my personal favorite of these ones, I have to confess,
388
922000
3000
mirëpo rasti im më i preferuar nga të gjithë
15:40
does actually come from the United States:
389
925000
3000
ka ndodhur në SHBA:
15:43
"Officers Taser 86 year-old disabled woman in her bed."
390
928000
3000
Oficerët qëllojnë me taser një grua 86 vjecare me aftësi të kufizuara në shtratin e saj."
15:46
I checked the reports on this one.
391
931000
4000
U hodha një sy raporteve rreth këtij rasti.
15:50
I looked at it. I was really surprised.
392
935000
3000
Isha shumë i befasuar.
15:53
Apparently she took up a more threatening position in her bed.
393
938000
3000
Raportet deklaronin që ajo kishtë zënë një pozitë të rrezikshme në shtratin e saj.
15:56
(Laughter)
394
941000
2000
(Qeshje)
15:58
I kid you not. That's exactly what it said.
395
943000
2000
Nuk bëj shaka. Pikërisht ashtu thuhej në raport.
16:00
"She took up a more threatening position in her bed."
396
945000
3000
"Ajo zuri një pozitë më të rrezikshme në shtratin e saj."
16:03
Okay.
397
948000
2000
Në rregull.
16:05
But I'd remind you what I'm talking about,
398
950000
2000
Do ju rikujtoj se për cfarë po flas,
16:07
I'm talking about military uses of non-lethal weapons.
399
952000
2000
po flas për përdorimin e armëve jo-vdekjeprurëse nga ana e ushtrisë.
16:09
So why is this relevant?
400
954000
2000
Por cfarë rëndësie ka kjo?
16:11
Because police are actually more restrained in the use of force
401
956000
2000
Ka shumë rëndësi sepse policia janë më të kufizuar kur vie tek përdorimi i forcës
16:13
than the military are.
402
958000
2000
në krahasim me ushtrinë.
16:15
They're trained to be more restrained in the use of force than the military are.
403
960000
3000
Ata janë të stërvitur në atë mënyrë që të jenë më të kufizuar se ushtria.
16:18
They're trained to think more, to try and de-escalate.
404
963000
3000
Ata janë të stërvitur që të mendojnë më shumë, të provojnë të qetësojnë situatën.
16:21
So if you have these problems with police officers with non-lethal weapons,
405
966000
3000
Po qe se ke kësi lloj problemesh me oficer policie që bartin armë jo-vdekjeprurëse,
16:24
what on earth would make you think
406
969000
2000
cfarë do ju bënte të mendonit
16:26
it's going to be better with military personnel?
407
971000
3000
se do ishte ndryshe me personel ushtarak?
16:30
The last thing that I would just like to say,
408
975000
3000
Dua ta përmbyll duke thënë
16:33
when I'm talking to the police
409
978000
2000
se kur jam duke u mbajtur fjalim policëve
16:35
about what a perfect non-lethal weapon would look like,
410
980000
2000
se si do dukej arma jo-vdekjeprurëse e përsosur,
16:37
they almost inevitably say the same thing.
411
982000
2000
ata thonë të njajtën gjë në mënyrë të pashmangshme.
16:39
They say, "Well, it's got to be something that's nasty enough
412
984000
3000
Thonë," Duhet të jetë dicka e rrezikshme
16:42
that people don't want to be hit with this weapon.
413
987000
2000
aq sa të bëjë njerëzit që t'ia kenë frikën pak"
16:44
So if you threaten to use it,
414
989000
2000
Nëse i kërcënon se do ta përdorësh,
16:46
people are going to comply with it,
415
991000
3000
njerëzit do të binden,
16:49
but it's also going to be something
416
994000
2000
por në të njëjtën kohë duhet të jetë dicka që nuk
16:51
that doesn't leave any lasting effects."
417
996000
4000
lë efekte të përhershme."
16:55
In other words, your perfect non-lethal weapon
418
1000000
3000
Thënë ndyshe, arma jo-vdekjeprurvse e përsosur
16:58
is something that's perfect for abuse.
419
1003000
2000
është në të njëjtën kohë arma e përsosur për shpërdorim.
17:00
What would these guys have done
420
1005000
2000
Cfarë do kishin bërë këta persona
17:02
if they'd had access to Tasers
421
1007000
2000
po qe se do kishin qasje në tasers
17:04
or to a manned, portable version
422
1009000
2000
ose në një version të mbartshëm të
17:06
of the Active Denial System --
423
1011000
2000
Sistemit Aktiv Mohues --
17:08
a small heat ray that you can use on people
424
1013000
3000
një rreze nxehtësie e vogël që mund ta përdorësh në njerëz
17:11
and not worry about it.
425
1016000
2000
pa u brengosur.
17:13
So I think, yes, there may be ways
426
1018000
3000
Andaj mendojë që ka mënyra
17:16
that non-lethal weapons are going to be great in these situations,
427
1021000
2000
të përdorimit të armëve jo-vdekjeprurëse që do jenë efikase në raste të këtilla,
17:18
but there's also a whole heap of problems
428
1023000
2000
por kjo shoqërohet poashtu edhe me një varg problemesh
17:20
that need to be considered as well.
429
1025000
2000
që duhet marrë parasysh.
17:22
Thanks very much.
430
1027000
2000
Ju faleminderit.
17:24
(Applause)
431
1029000
2000
(Duartrokitje)
ABOUT THE SPEAKER
Stephen Coleman - EthicistStephen Coleman studies applied ethics, particularly the ethics of military and police force, and their application to human rights.
Why you should listen
Dr. Stephen Coleman is Senior Lecturer in Ethics and Leadership and Vincent Fairfax Foundation Fellow in the School of Humanities and Social Sciences, UNSW@ADFA.
Coleman works in a diverse range of areas in applied ethics, including military ethics, police ethics, medical ethics, and the practical applications of human rights. He has published and presented in various forms in Australia, the United States, the United Kingdom, New Zealand and Hong Kong. He recently spent an academic year as the Resident Fellow at the Stockdale Center for Ethical Leadership at the United States Naval Academy, where he was part of a large research project examining the ethical implications of various new and developing military technologies. This project helped to brief the Department of Defense, the US Congress and the White House on these issues.
He can also make balloon and origami animals, juggle, breathe fire and ride a unicycle, though not all at the same time.
Stephen Coleman | Speaker | TED.com