TED2018
Vishaan Chakrabarti: How we can design timeless cities for our collective future
Vishaan Chakrabarti: Si mund të krijojmë qytete të përjetshme për të ardhmen tonë të përbashkët
Filmed:
Readability: 4.8
1,355,686 views
Ka një ngjashmëri që mezi vihet re në shumë nga ndërtimet më të reja dhe shëtitoret, thotë arkitekti Vishaan Chakrabarti. Dhe ky homogjenitet -- rezultat i rregullimeve, prodhimit në masë dhe konsideratat e kostos, midis faktorëve të tjerë -- ka mbuluar planetin tonë me një homogjenitet social dhe psikologjik. Në këtë diskutim vizionar, Chakrabarti bën thirrje për një rikthim në projektimin e qyteteve tërheqëse, lirike që personifikojnë kulturën e tyre lokale dhe përshtaten me nevojat botës dhe klimës që po ndryshojnë.
Vishaan Chakrabarti - Architect, author
Vishaan Chakrabarti's book, "A Country of Cities: A Manifesto for an Urban America," makes the case that a more urban USA would result in a more prosperous, sustainable, joyous and socially mobile nation. Full bio
Vishaan Chakrabarti's book, "A Country of Cities: A Manifesto for an Urban America," makes the case that a more urban USA would result in a more prosperous, sustainable, joyous and socially mobile nation. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
Travel with me
0
1603
1190
Udhëto me mua
00:14
to some of the most beautiful spots
in cities around the world:
in cities around the world:
1
2817
3864
në disa nga vendet më të bukura
nëpër botë:
nëpër botë:
00:19
Rome's Spanish steps;
2
7452
2268
Shkallët spanjolle të Romës;
00:21
the historic neighborhoods
of Paris and Shanghai;
of Paris and Shanghai;
3
9744
4911
lagjet historike të Parisit dhe Shanghait;
00:28
the rolling landscape of Central Park;
4
16006
2524
peisazhi kodrinor i Central Park;
00:31
the tight-knit blocks of Tokyo or Fez;
5
19430
4704
ndërtesat me thurje metalike në
Tokyo ose Fez;
Tokyo ose Fez;
00:37
the wildly sloping streets
of the favelas of Rio de Janeiro;
of the favelas of Rio de Janeiro;
6
25509
3978
rrugët e pjerrëta në lagjet
e Rio de Janeiro-s;
e Rio de Janeiro-s;
00:42
the dizzying step wells of Jaipur;
7
30960
2903
shkallët marramendëse të Jaipur;
00:48
the arched pedestrian bridges of Venice.
8
36127
2768
urat e harkuara të këmbësorëve në Venezia.
00:53
Now let's go to some newer cities.
9
41165
2333
Tani kalojmë te disa qytete më të reja.
00:56
Six downtowns built across
six continents in the 20th century.
six continents in the 20th century.
10
44093
4877
6 qëndra qytetesh të ndërtuar përgjatë
6 kontinenteve në shekullin e 20-të.
6 kontinenteve në shekullin e 20-të.
01:01
Why do none of these places
have any of the charming characteristics
have any of the charming characteristics
11
49763
4954
Pse nuk ka asnjë nga këto vende
karakteristikat magjepsëse të
karakteristikat magjepsëse të
01:06
of our older cities?
12
54741
1411
qyteteve tona më të vjetra?
01:09
Or let's go to six suburbs built
on six continents in the 20th century.
on six continents in the 20th century.
13
57700
5398
Ose të shkojmë te 6 periferitë e ndërtuara
në 6 kontinentet në shekullin e 20-të.
në 6 kontinentet në shekullin e 20-të.
01:16
Why do none of them have
any of the lyrical qualities
any of the lyrical qualities
14
64054
5143
Pse asnjëra prej tyre nuk
ka ndonjë tipar lirik
ka ndonjë tipar lirik
01:21
that we associate with the places
that we cherish the most?
that we cherish the most?
15
69221
3983
që ne ta lidhim me vendet që
na emocionojnë më shumë?
na emocionojnë më shumë?
01:27
Now, maybe you think
I'm just being nostalgic --
I'm just being nostalgic --
16
75196
3421
Ndoshta tani ju mendoni se
unë jam thjesht nostalgjik --
unë jam thjesht nostalgjik --
01:30
why does it matter?
17
78641
1164
pse ka kjo rëndësi?
01:31
Who cares if there is this creeping
sameness besetting our planet?
sameness besetting our planet?
18
79829
4219
Kujt i intereson nëse kjo ngjashmëri
po pllakos planetin tonë?
po pllakos planetin tonë?
01:37
Well, it matters because
most people around the world
most people around the world
19
85442
5170
Ajo ka rëndësi sepse
shumë njerëz kudo në botë
shumë njerëz kudo në botë
01:42
are gravitating to urban areas globally.
20
90636
2767
po tërhiqen nga zonat urbane, globalisht.
01:46
And how we design those urban areas
could well determine
could well determine
21
94434
4127
Mënyra se si ne i projektojmë ato zona
urbane do të mirë përcaktojë
urbane do të mirë përcaktojë
01:50
whether we thrive or not as a species.
22
98585
2499
nëse ne do të zhvillohemi ose jo
si specie.
si specie.
01:53
So, we already know that people
who live in transit-rich areas,
who live in transit-rich areas,
23
101934
6582
Ne tashmë e dimë se njerëzit
që jetojnë në zonat në zhvillim,
që jetojnë në zonat në zhvillim,
02:00
live in apartment buildings,
24
108540
1581
jetojnë në pallate,
02:02
have a far lower carbon footprint
25
110145
2812
lenë një gjurmë karboni shumë më të ulët
02:04
than their suburban counterparts.
26
112981
1960
sesa bashkëqytetarët e tyre në periferi.
02:07
So maybe one lesson from that
is if you love nature,
is if you love nature,
27
115276
3134
Ndoshta një mesazh nga kjo është
se nëse ti e do natyrën,
se nëse ti e do natyrën,
02:10
you shouldn't live in it.
28
118434
1249
ti nuk duhet të jetosh në të.
02:11
(Laughter)
29
119707
2414
(Të qeshura)
02:15
But I think the dry statistics
30
123157
2150
Por unë mendoj se statistikat e pakta
02:17
of what's known as
transit-oriented development
transit-oriented development
31
125331
2269
të asaj që njihet si zhvillim tranzitor
02:19
only tells part of the story.
32
127624
1739
tregon pjesë të kësaj historie.
02:22
Because cities, if they're
going to attract people,
going to attract people,
33
130339
4246
Sepse nëse qytetet do të tërheqin njerëz,
02:26
have to be great.
34
134609
1244
duhet të jenë shumë te mira.
02:28
They have to be powerful magnets
with distinctive appeal
with distinctive appeal
35
136306
4311
Ata duhet të kenë tërheqje të fuqishme
me tiparet e tyre dalluese
me tiparet e tyre dalluese
02:32
to bring in all those new green urbanites.
36
140641
2420
për të sjellë të gjithë qytetarët e rinj.
02:36
And this is not just
an aesthetic issue, mind you.
an aesthetic issue, mind you.
37
144125
3174
Dhe kjo nuk është vetëm një çështje
estetike, siç e dini.
estetike, siç e dini.
02:39
This is an issue
of international consequence.
of international consequence.
38
147323
3285
Kjo është një çështje me pasoja
ndërkombëtare.
ndërkombëtare.
02:43
Because today, every day,
39
151419
3539
Sepse sot, çdo ditë,
02:46
literally hundreds of thousands of people
are moving into a city somewhere,
are moving into a city somewhere,
40
154982
6397
qindra mijëra njerëz po lëvizin
diku drejt një qyteti,
diku drejt një qyteti,
02:53
mainly in the Global South.
41
161403
1800
kryesisht në Jug të globit.
02:56
And when you think
about that, ask yourself:
about that, ask yourself:
42
164641
3023
Dhe kur ju mendoni për atë,
pyesni veten:
pyesni veten:
02:59
Are they condemned to live
in the same bland cities
in the same bland cities
43
167688
2627
A janë ata të dënuar të jetojnë në
këto qytete të zymta
këto qytete të zymta
03:02
we built in the 20th century,
44
170339
2048
që ne ndërtuam në shekullin e 20-të,
03:04
or can we offer them something better?
45
172411
2272
apo mund t'i ofrojmë atyre
diçka më të mirë?
diçka më të mirë?
03:07
And to answer that question,
46
175736
1365
Për t'iu përgjigjur pyetjes,
03:09
you have to unpack
how we got here in the first place.
how we got here in the first place.
47
177125
3284
duhet së pari të mendosh se si
arritëm deri këtu.
arritëm deri këtu.
03:13
First: mass production.
48
181287
2078
Së pari: Prodhimi në masë.
03:15
Just like consumer goods and chain stores,
49
183857
3453
Ashtu si mallrat e konsumit dhe
rrjetet e dyqaneve,
rrjetet e dyqaneve,
03:19
we mass-produce glass and steel
and concrete and asphalt and drywall,
and concrete and asphalt and drywall,
50
187334
5553
ne prodhojmë në masë qelq dhe çelik dhe
beton dhe asfalt dhe stuko,
beton dhe asfalt dhe stuko,
03:24
and we deploy them in mind-numbingly
similar ways across the planet.
similar ways across the planet.
51
192911
4332
dhe i vendosim ato në të njëjtën
mënyrë të mërzitshme kudo në planet.
mënyrë të mërzitshme kudo në planet.
03:31
Second: regulation.
52
199165
2301
Së dyti: Rregullat.
03:33
So, take cars, for instance.
53
201934
2262
Kështu, le të marrim makinat,
për shembull.
për shembull.
03:36
Cars travel at very high speeds.
54
204561
2643
Makinat ecin me shpejtësi të madhe.
03:39
They're susceptible to human error.
55
207228
1936
Ato preken nga gabimet njerëzore.
03:41
So when we're asked, as architects,
to design a new street,
to design a new street,
56
209188
3604
Kështu kur na kërkohet, si arkitekt,
të projektojmë një rrugë të re,
të projektojmë një rrugë të re,
03:44
we have to look at drawings like this,
57
212816
1852
ne duhet të shohim në vizatime si kjo,
03:46
that tell us how high a curb needs to be,
58
214692
2076
që na tregojnë sa i lartë duhet
një trotuar
një trotuar
03:48
that pedestrians need to be over here
and vehicles over there,
and vehicles over there,
59
216792
3134
që kalimtarët duhet të kalojnë këtu
dhe makinat atje,
dhe makinat atje,
03:51
a loading zone here, a drop-off there.
60
219950
2849
një zonë ngjitjeje këtu, një zonë
zbritëse atje.
zbritëse atje.
03:54
What the car really did
in the 20th century
in the 20th century
61
222823
2738
Ajo që makina e bëri me të vërtetë
në shekullin e 20-të
në shekullin e 20-të
03:57
is it created this carved-up,
segregated landscape.
segregated landscape.
62
225585
3467
është krijimi këtij peizazhi të copezuar.
04:03
Or take the ladder fire truck --
you know, those big ladder trucks
you know, those big ladder trucks
63
231330
3531
Ose marrim makinat e zjarrëfikses --
i njihni, me ato shkallët e larta që
i njihni, me ato shkallët e larta që
04:06
that are used to rescue people
from burning buildings?
from burning buildings?
64
234885
2697
përdoren për të shpëtuar njerëzit kur
digjen ndërtesat?
digjen ndërtesat?
04:11
Those have such a wide turning radius,
65
239776
2309
Ato kanë një rreze të gjerë kthimi,
04:14
that we have to deploy an enormous amount
of pavement, of asphalt,
of pavement, of asphalt,
66
242109
4833
prandaj duhet të shtrojmë
një rrugë më të gjerë asfalti,
një rrugë më të gjerë asfalti,
04:18
to accommodate them.
67
246966
1267
për t'i përshtatur ato.
04:22
Or take the critically
important wheelchair.
important wheelchair.
68
250633
3000
Ose marrim më të rëndësishmen
karrigen me rrota.
karrigen me rrota.
04:25
A wheelchair necessitates
a landscape of minimal slopes
a landscape of minimal slopes
69
253990
4182
Një karrige me rrota kërkon një
peisazh me pjerrësi minimale
peisazh me pjerrësi minimale
04:30
and redundant vertical circulation.
70
258196
1691
jo shumë vertikale në zbritje.
04:31
So wherever there's a stair,
there has to be an elevator or a ramp.
there has to be an elevator or a ramp.
71
259911
3237
Pra kudo ku ka shkallë,
duhet një ashensor ose një e tatëpjetë.
duhet një ashensor ose një e tatëpjetë.
04:36
Now, don't get me wrong, please --
I am all for pedestrian safety,
I am all for pedestrian safety,
72
264323
4374
Ju lutem mos më keqkuptoni --
unë jam për sigurinë e këmbësorit,
unë jam për sigurinë e këmbësorit,
04:40
firefighting
73
268721
1494
zjarrëfikësit
04:42
and certainly, wheelchair access.
74
270239
1609
e sigurisht të karriges me rrota.
04:43
Both of my parents were in wheelchairs
at the end of their lives,
at the end of their lives,
75
271872
3071
Të dy prindërit e mi ishin në karrige me
rrota në fund të jetës,
rrota në fund të jetës,
04:46
so I understand very much that struggle.
76
274967
1975
prandaj unë e kuptoj mirë atë vështirësi.
04:49
But we also have to acknowledge
that all of these well-intentioned rules,
that all of these well-intentioned rules,
77
277419
4218
Por duhet gjithashtu të pranojmë që
të gjitha këto rregulla me qëllim të mirë,
të gjitha këto rregulla me qëllim të mirë,
04:54
they had the tremendous
unintended consequence
unintended consequence
78
282608
3318
kishin pasoja të jashtëzakonshme
të padëshiruara
të padëshiruara
04:57
of making illegal the ways
in which we used to build cities.
in which we used to build cities.
79
285950
4638
që i bënin të paligjshme mënyrat me
të cilat kemi ndërtuar qytetet.
të cilat kemi ndërtuar qytetet.
05:05
Similarly illegal: at the end
of the 19th century,
of the 19th century,
80
293191
3173
Gjithashtu të paligjshme: në fund të
shekullit të 19-të,
shekullit të 19-të,
05:08
right after the elevator was invented,
81
296388
1819
menjëherë pasi u shpik ashensori,
05:10
we built these charming urban buildings,
82
298231
3148
ne ndërtuam këto ndërtesa joshëse urbane,
05:13
these lovely buildings,
all over the world,
all over the world,
83
301403
2190
këto ndërtesa të bukura, kudo nëpër botë,
05:15
from Italy to India.
84
303617
1373
nga Italia në Indi.
05:17
And they had maybe
10 or 12 apartments in them.
10 or 12 apartments in them.
85
305752
2785
Dhe ato kishin ndoshta
10 ose 12 apartamente.
10 ose 12 apartamente.
05:20
They had one small elevator
and a staircase that wrapped them
and a staircase that wrapped them
86
308561
3682
Ato kishin një ashensor të vogël,
shkallë të mbyllura
shkallë të mbyllura
05:24
and a light well.
87
312267
1150
dhe të ndriçuara mirë.
05:25
And not only were they charming buildings
that were cost-effective,
that were cost-effective,
88
313903
4072
Ato ishin jo vetëm ndërtesa joshëse,
kosto-efektive
kosto-efektive
05:29
they were communal --
89
317999
1197
ato ishin të përbashkëta
05:31
you ran into your neighbor
on that stairwell.
on that stairwell.
90
319220
3200
ku ti ndesh komshiun në atë kat.
05:35
Well, you can't build this, either.
91
323053
1767
Po ashtu s'e ndërtoni dot këtë.
05:37
By contrast, today, when we have to build
a major new apartment building somewhere,
a major new apartment building somewhere,
92
325506
4182
Në kontrast, sot, kur ne duhet të
ndërtojmë një ndërtesë të madhe diku,
ndërtojmë një ndërtesë të madhe diku,
05:41
we have to build
lots and lots of elevators
lots and lots of elevators
93
329712
2230
duhet të ndërtojmë disa
ashensorë, shkallë për raste zjarri
dhe duhet ti lidhim ato
dhe duhet ti lidhim ato
05:43
and lots of fire stairs,
94
331966
1905
05:45
and we have to connect them with these
long, anonymous, dreary corridors.
long, anonymous, dreary corridors.
95
333895
5466
me këto korridore të gjatë, anonimë
dhe të zymtë.
dhe të zymtë.
05:52
Now, developers --
when they're confronted with the cost
when they're confronted with the cost
96
340524
3420
Sipërmarrësit --
kur përballen me koston e gjithë
kur përballen me koston e gjithë
05:55
of all of that common infrastructure,
97
343968
2334
kësaj infrastrukture të zakonshme,
05:58
they have to spread that cost
over more apartments,
over more apartments,
98
346326
3117
duhet ta ndajnë atë kosto në
më shumë aparatamente,
më shumë aparatamente,
06:01
so they want to build bigger buildings.
99
349467
2205
prandaj ata ndërtojnë ndërtesa
më të mëdha.
më të mëdha.
06:04
What that results in is the thud,
100
352022
4365
Kjo rezulton në një zhurmë të mbytur,
06:08
the dull thud of the same
apartment building being built
apartment building being built
101
356411
5079
zhurma e shurdhët e të njëjtave
ndërtesa të ngritura
ndërtesa të ngritura
06:13
in every city across the world.
102
361514
2642
në çdo qytet nëpër botë.
06:17
And this is not only creating
physical sameness,
physical sameness,
103
365166
3167
Dhe kjo nuk është vetëm krijim i
ngjashmërive fizike,
ngjashmërive fizike,
06:20
it's creating social sameness,
104
368357
2269
është krijimi i ngjashmërisë sociale,
06:22
because these buildings
are more expensive to build,
are more expensive to build,
105
370650
3110
sepse këto ndërtesa janë
më të shtrenjta për t'u ndërtuar,
më të shtrenjta për t'u ndërtuar,
06:25
and it helped to create
an affordability crisis
an affordability crisis
106
373784
2634
dhe ajo ndikon në krijimin e
një krize përballueshmërie
një krize përballueshmërie
06:28
in cities all over the world,
including places like Vancouver.
including places like Vancouver.
107
376442
4131
në qytete kudo në botë,
duke përfshirë dhe vende si Vancouver.
duke përfshirë dhe vende si Vancouver.
06:33
Now, I said there was a third reason
for all this sameness,
for all this sameness,
108
381688
2937
Siç e thashë ka një arsye të tretë
për këtë ngjashmëri,
për këtë ngjashmëri,
06:36
and that's really a psychological one.
109
384649
2141
dhe ajo është psikologjike.
06:39
It's a fear of difference,
110
387220
1643
Është frika e ndryshimit,
06:40
and architects hear this
all the time from their clients:
all the time from their clients:
111
388887
2800
dhe arkitektët e dëgjojnë
vazhdimisht nga klientët e tyre:
vazhdimisht nga klientët e tyre:
06:43
"If I try that new idea, will I be sued?
112
391711
3702
"Nëse unë e provoj atë ide të re,
do të paditem?
do të paditem?
06:48
Will I be mocked?
113
396165
1253
Do të më tallin?
06:50
Better safe than sorry."
114
398546
1999
Më mirë i sigurtë se sa në rrezik."
06:53
And all of these things
have conspired together
have conspired together
115
401450
3524
Dhe të gjitha këto janë ndërlidhur
së bashku
së bashku
06:56
to blanket our planet with a homogeneity
that I think is deeply problematic.
that I think is deeply problematic.
116
404998
5899
duke mbuluar planetin me një homogjenitet
që unë mendoj se është shumë problematik.
që unë mendoj se është shumë problematik.
07:03
So how can we do the opposite?
117
411660
1865
Por si mund të bëjmë të kundërtën?
07:05
How can we go back to building cities
118
413549
2246
Si mund të kthehemi te ndërtimi i qyteteve
07:07
that are physically
and culturally varied again?
and culturally varied again?
119
415819
3726
që janë të ndryshëm nga ana
fizike dhe kulturore?
fizike dhe kulturore?
07:11
How can we build cities of difference?
120
419569
2534
Si mund të ndërtojmë qytetet e ndryshimit?
07:14
I would argue that we should start
121
422823
2310
Unë do të pohoja se ne duhet ta fillojmë
07:17
by injecting into the global the local.
122
425157
3209
duke përfshirë vendasen te globalja.
07:20
This is already happening
with food, for instance.
with food, for instance.
123
428814
2928
Kjo për shembull po ndodh me ushqimin.
07:24
You just look at the way in which
craft beer has taken on corporate beer.
craft beer has taken on corporate beer.
124
432076
5239
Thjesht shikoni se si birra tradicionale
ka marrë nga birra zakonshme.
ka marrë nga birra zakonshme.
07:30
Or, how many of you
still eat Wonder Bread?
still eat Wonder Bread?
125
438704
3397
Ose, sa nga ju hanë akoma
Wonder Bread?
Wonder Bread?
07:35
I'd bet most of you don't.
126
443164
2008
Vë bast që shumë nga ju jo.
07:37
And I bet you don't because
you don't want processed food
you don't want processed food
127
445196
2733
Dhe e them këtë sepse ju
nuk e doni ushqimin e përpunuar.
nuk e doni ushqimin e përpunuar.
07:39
in your life.
128
447953
1174
E nëse nuk doni ushqime
07:41
So if you don't want processed food,
129
449151
1942
të përpunuara,
07:43
why would you want processed cities?
130
451117
2643
pse do të donit qytete të përpunuara?
07:45
Why would you want these
mass-produced, bleached places
mass-produced, bleached places
131
453784
3119
Pse do të donit këto produkte në masë,
vende pa ngjyra
vende pa ngjyra
07:48
where all of us have to live
and work every day?
and work every day?
132
456927
2788
ku shumë nga ne duhet të jetojnë
dhe punojnë çdo ditë?
dhe punojnë çdo ditë?
07:53
(Applause)
133
461498
4594
(Duartrokitje)
07:58
So, technology was a big part
of the problem in the 20th century.
of the problem in the 20th century.
134
466806
4698
Teknologjia ishte një problem i madh
në shekullin e 20-të.
në shekullin e 20-të.
08:03
When we invented the automobile,
what happened is,
what happened is,
135
471528
2549
Kur ne shpikëm automobilin, ndodhi që,
08:06
the world all bent towards the invention.
136
474101
2733
e gjithë bota u drejtua drejt shpikjes.
08:09
And we recreated our landscape around it.
137
477363
2388
Dhe ne rikrijuam peisazhin tonë rreth tij.
08:12
In the 21st century,
138
480125
2500
Në shekullin e 21,
08:14
technology can be part of the solution --
139
482649
2761
teknologjia mund të jetë pjesë e zgjidhjes
08:17
if it bends to the needs of the world.
140
485434
2825
nëse ajo i përshtatet nevojave të botës.
08:21
So what do I mean by that?
141
489730
1284
Çfarë dua të them me këtë?
08:23
Take the autonomous vehicle.
142
491038
1385
Marrim makinat vetngarëse.
08:24
I don't think the autonomous vehicle
is exciting because it's a driverless car.
is exciting because it's a driverless car.
143
492447
3746
Nuk mendoj se makina vetngarëse është
e kënaqshme sepse s'kërkon shofer.
e kënaqshme sepse s'kërkon shofer.
Ajo, për mua, thjesht nënkupton
08:28
That, to me, only implies
144
496217
1614
08:29
that there's even more congestion
on the roads, frankly.
on the roads, frankly.
145
497855
3396
që tani ka akoma më shumë trafik
në rrugë, në të vërtetë.
në rrugë, në të vërtetë.
08:34
I think what's exciting about
the autonomous vehicle is the promise --
the autonomous vehicle is the promise --
146
502013
3859
Mendoj se ajo që është e kënaqshme rreth
automjeteve vetngarëse është premtimi --
automjeteve vetngarëse është premtimi --
08:37
and I want to stress the word "promise,"
147
505896
1958
dhe dua ta theksoj fjalën "premtim,"
08:39
given the recent accident in Arizona --
148
507878
1970
referuar aksidentit të fundit në Arizona,
08:42
the promise that we could have
these small, urban vehicles
these small, urban vehicles
149
510577
3309
premtimi që ne mund të kishim këto
makina të vogla, urbane
makina të vogla, urbane
08:45
that could safely comingle
with pedestrians and bicycles.
with pedestrians and bicycles.
150
513910
4336
që mund të përzihen në mënyrë të
sigurtë me këmbësorët dhe biçikletat.
sigurtë me këmbësorët dhe biçikletat.
08:50
That would enable us
to design humane streets again,
to design humane streets again,
151
518776
3936
Kjo do na mundësojë ne të
projektojmë sërish rrugë njerëzore,
projektojmë sërish rrugë njerëzore,
08:54
streets without curbs,
152
522736
1612
rrugë pa pengesa,
08:56
maybe streets like the wooden
walkways on Fire Island.
walkways on Fire Island.
153
524372
3125
ndoshta rrugë si vendkalimet prej
druri në Ishullin e Zjarrit.
druri në Ishullin e Zjarrit.
09:01
Or maybe we could design streets
with the cobblestone of the 21st century,
with the cobblestone of the 21st century,
154
529078
5096
Ose ndoshta mund të projektonim rrugë
me gur kalldrëmi të shekullit 21,
me gur kalldrëmi të shekullit 21,
09:06
something that captures
kinetic energy, melts snow,
kinetic energy, melts snow,
155
534198
3469
diçka që mbërthen energjinë
kinetike, shkrin borën,
kinetike, shkrin borën,
09:09
helps you with your fitness when you walk.
156
537691
2412
ju ndihmon me fitness-in ndërsa ecni.
09:13
Or remember those big ladder fire trucks?
157
541720
2548
Ose ju kujtohen ato shkallët
e zjarrëfikëseve?
e zjarrëfikëseve?
09:16
What if we could replace them
and all the asphalt that comes with them
and all the asphalt that comes with them
158
544292
3872
Po sikur t'i zëvëndësonim ato dhe
të gjithë asfaltin që vjen me to
të gjithë asfaltin që vjen me to
09:20
with drones and robots that could
rescue people from burning buildings?
rescue people from burning buildings?
159
548188
4000
me drone dhe robotë që mund të
shpëtojnë njerëzit në ndërtesat që digjen?
shpëtojnë njerëzit në ndërtesat që digjen?
09:24
And if you think that's outlandish,
you'd be amazed to know
you'd be amazed to know
160
552212
2786
Dhe nëse mendoni që kjo është e çuditshme,
ju do të mahniteshit po të dinit
se sa shumë ajo teknologji po përdoret
se sa shumë ajo teknologji po përdoret
09:27
how much of that technology
is already being used today
is already being used today
161
555022
3444
sot në aksione shpëtimi.
09:30
in rescue activity.
162
558490
1267
09:33
But now I'd like you
to really imagine with me.
to really imagine with me.
163
561291
3079
Por tani do të doja të imagjinojmë
së bashku.
së bashku.
09:36
Imagine if we could design
the hovercraft wheelchair.
the hovercraft wheelchair.
164
564966
4188
Imagjinoni sikur të projektonim karrige
me rrota që ngrihet në ajër.
me rrota që ngrihet në ajër.
09:42
Right?
165
570299
1165
E qartë?
Një shpikje që do ofrojë jo
vetëm akses të barabartë,
vetëm akses të barabartë,
09:43
An invention that would
not only allow equal access,
not only allow equal access,
166
571488
3740
09:47
but would enable us to build
the Italian hill town of the 21st century.
the Italian hill town of the 21st century.
167
575252
5514
por do na lejojë të ndërtojmë
qytetin kodrinor italian të shekullit 21.
qytetin kodrinor italian të shekullit 21.
09:54
I think you'd be amazed to know
168
582244
2301
Mendoj se do të mahniteshit po të dinit
09:56
that just a few of these inventions,
responsive to human need,
responsive to human need,
169
584569
4787
që vetëm disa nga këto shpikje,
përgjegjëse për nevojat njerëzore,
përgjegjëse për nevojat njerëzore,
10:01
would completely transform
the way we could build our cities.
the way we could build our cities.
170
589380
3703
mund të transformojnë krejtësisht
mënyrën që ne do ndertojmë qytetet tona.
mënyrën që ne do ndertojmë qytetet tona.
10:06
Now, I bet you're also thinking:
171
594253
2075
"Ne ende nuk kemi gurë kalldrëmi kinetikë
10:08
"We don't have kinetic cobblestones
or flying wheelchairs yet,
or flying wheelchairs yet,
172
596352
3693
ose karrige me rrota fluturuese,
10:12
so what can we do about this problem
with today's technology?"
with today's technology?"
173
600069
3397
pra çfarë mund të bëjmë rreth këtij
problemi me teknologjinë e sotme?"
problemi me teknologjinë e sotme?"
10:15
And my inspiration for that question
comes from a very different city,
comes from a very different city,
174
603990
4722
Dhe frymëzimi im për këtë pyetje vjen
nga një qytet shumë ndryshe,
nga një qytet shumë ndryshe,
10:20
the city of Ulaanbaatar, Mongolia.
175
608736
2341
qyteti i Ulaanbaatar, Mongoli.
10:23
I have clients there
176
611101
1163
Unë kam klientë atje
10:24
who have asked us to design
a 21st-century open-air village
a 21st-century open-air village
177
612288
4654
që na kanë kerkuar të projektojme
fshatra të hapur të shekullit 21
fshatra të hapur të shekullit 21
10:28
that's sustainably heated
using today's technology,
using today's technology,
178
616966
4278
që ngrohen në mënyrë të qëndrueshme
duke përdorur teknologjinë e sotme,
duke përdorur teknologjinë e sotme,
10:33
in the heart of their downtown.
179
621268
2206
në zemër të qëndrës së qytetit të tyre.
10:35
And that's to cope
with their frigid winters.
with their frigid winters.
180
623498
2667
Dhe ajo bëhet për të përballuar
dimrin e tyre të akullt.
dimrin e tyre të akullt.
10:38
And the project is both poetry and prose.
181
626918
3262
Dhe projekti është njëkohësisht
poezi dhe prozë.
poezi dhe prozë.
10:42
The poetry is really
about evoking the local:
about evoking the local:
182
630204
3857
Poezia është më shumë për të
ngjallur elementet lokale:
ngjallur elementet lokale:
10:46
the mountainous terrain,
183
634085
1803
terrenin malor,
10:47
using colors to pick up
the spectacular light,
the spectacular light,
184
635912
3578
duke përdorur ngjyrat për të rritur
ndriçimin e mahnitshëm,
ndriçimin e mahnitshëm,
10:51
understanding how to interpret
the nomadic traditions
the nomadic traditions
185
639514
3852
duke kuptuar si të shfaqim
traditat nomade
traditat nomade
10:55
that animate the nation of Mongolia.
186
643390
2574
që gjallërojnë kombin e Mongolisë.
10:59
The prose has been the development
of a catalogue of buildings,
of a catalogue of buildings,
187
647427
3753
Proza ka qenë zhvillimi i një
katalogu ndërtesash,
katalogu ndërtesash,
11:03
of small buildings
that are fairly affordable,
that are fairly affordable,
188
651204
2889
ndërtesash të vogla
që janë mjaft të përballueshme,
që janë mjaft të përballueshme,
11:06
using local construction
materials and technology
materials and technology
189
654117
3079
duke përdorur materiale ndërtimi dhe
teknologji lokale
teknologji lokale
11:09
that can still provide
new forms of housing,
new forms of housing,
190
657220
2825
që ende munden të sigurojnë
forma të reja strehimi,
forma të reja strehimi,
11:12
new workspace,
191
660069
1701
hapësira të reja pune,
11:13
new shops
192
661794
1155
dyqane të reja
11:14
and cultural buildings,
like a theater or a museum --
like a theater or a museum --
193
662973
2504
dhe ndërtesa kulturore,
si një teatër ose një muzeum
si një teatër ose një muzeum
11:17
even a haunted house.
194
665501
1254
ose një shtëpi fantazmash.
11:21
While working on this in our office,
195
669016
1798
Duke punuar për këtë
11:22
we've realized that we're building upon
the work of our colleagues,
the work of our colleagues,
196
670838
4045
ne kemi kuptuar se
ne po ndërtojmë me punën e kolegëve,
11:26
including architect Tatiana Bilbao,
working in Mexico City;
working in Mexico City;
197
674907
4284
duke përfshirë arkitekten Tatiana Bilbao,
që punon në Meksikë;
që punon në Meksikë;
11:32
Pritzker laureate
Alejandro Aravena, working in Chile;
Alejandro Aravena, working in Chile;
198
680220
4230
laureatin e Pritzker, Alejandro Aravena,
që punon në Kili;
që punon në Kili;
11:36
and recent Pritzker winner
Balkrishna Doshi, working in India.
Balkrishna Doshi, working in India.
199
684474
3715
dhe fituesin e fundit të Pritzker,
Balkrishna Doshi, që punon në Indi.
Balkrishna Doshi, që punon në Indi.
Të gjithë ata po bëjnë ndërtime të reja,
11:40
And all of them are building spectacular
new forms of affordable housing,
new forms of affordable housing,
200
688506
4785
magjepsëse për strehim të përballueshëm,
11:45
but they're also building
cities of difference,
cities of difference,
201
693315
2500
por ata gjithashtu po ndërtojnë
qytetet e ndryshimit,
qytetet e ndryshimit,
11:47
because they're building cities
that respond to local communities,
that respond to local communities,
202
695839
4071
sepse ata po ndërtojnë qytete që
i përgjigjen komuniteteve vendase,
i përgjigjen komuniteteve vendase,
11:51
local climates
203
699934
1678
klimës vendase
11:53
and local construction methods.
204
701636
1933
dhe metodave të ndërtimit vendas.
11:57
We're doubling down on that idea,
we're researching a new model
we're researching a new model
205
705369
3965
Ne po i mëshojmë asaj ideje,
ne po rikërkojmë një model të ri
ne po rikërkojmë një model të ri
12:01
for our growing cities
with gentrification pressures,
with gentrification pressures,
206
709358
3802
për qytetet tona që po ndërtohen
me trysni rinovimi,
me trysni rinovimi,
12:05
that could build upon
that late-19th-century model
that late-19th-century model
207
713184
2726
për t'i ndërtuar mbi modelin
e fundit të shekullit 19,
e fundit të shekullit 19,
12:07
with that center core,
208
715934
1476
me atë pikë qëndrore,
12:09
but a prototype that could shape-shift
in response to local needs
in response to local needs
209
717434
5695
por një model që mund të përshtatet
sipas nevojave vendase
sipas nevojave vendase
12:15
and local building materials.
210
723153
2166
dhe materialeve vendase të ndërtimit.
12:18
All of these ideas,
to me, are nostalgia-free.
to me, are nostalgia-free.
211
726906
3843
Të gjitha këto ide, për mua,
janë një nostalgji e lirë.
janë një nostalgji e lirë.
12:23
They all tell me
212
731276
2007
Të gjitha ato më tregojnë mua
12:25
that we can build cities that can grow,
213
733307
2945
që ne mund të ndrërtojmë qytete që
mund të zhvillohen,
mund të zhvillohen,
12:28
but grow in a way that reflects
the diverse residents
the diverse residents
214
736276
2738
por të zhvillohen duke
reflektuar banorët e ndryshëm
reflektuar banorët e ndryshëm
12:31
that live in those cities;
215
739038
1531
që jetojnë në ato qytete;
12:33
grow in a way that can accommodate
all income groups,
all income groups,
216
741395
4960
të zhvillohen në një mënyrë që të
përshtaten të gjithë grupet që vijnë,
përshtaten të gjithë grupet që vijnë,
12:38
all colors, creeds, genders.
217
746379
2167
të gjitha ngjyrat, besimet, gjinitë.
12:42
We could build such spectacular cities
that we could disincentivize sprawl
that we could disincentivize sprawl
218
750022
4479
Ne mund të ndërtojmë të tilla qytete
mahnitëse dhe mund të shuajmë këto
mahnitëse dhe mund të shuajmë këto
qytete të zymta dhe të mbrojmë natyrën.
12:47
and actually protect nature.
219
755304
1989
12:51
We can grow cities that are high-tech,
220
759260
2550
Ne mund të zhvillojmë qytete me
teknologji të lartë,
teknologji të lartë,
12:53
but also respond to the timeless
cultural needs of the human spirit.
cultural needs of the human spirit.
221
761834
4614
por gjithashtu t'i përgjigjemi nevojave
kulturore të përjetshme të njeriut.
kulturore të përjetshme të njeriut.
12:59
I'm convinced that we can build
cities of difference
cities of difference
222
767778
3436
Unë jam i bindur se ne mund të ndërtojmë
qytetet e ndryshimit
qytetet e ndryshimit
13:03
that help to create the global mosaic
to which so many of us aspire.
to which so many of us aspire.
223
771238
4146
që ndihmojnë në krijimin e mozaikut global
tek i cili shumë nga ne frymëzohen.
tek i cili shumë nga ne frymëzohen.
13:07
Thank you.
224
775786
1150
Ju Falemnderit.
(Duartrokitje)
13:08
(Applause)
225
776960
3643
ABOUT THE SPEAKER
Vishaan Chakrabarti - Architect, authorVishaan Chakrabarti's book, "A Country of Cities: A Manifesto for an Urban America," makes the case that a more urban USA would result in a more prosperous, sustainable, joyous and socially mobile nation.
Why you should listen
As the designer for Brooklyn's Domino Sugar Refinery, the first mixed-use skyscrapers in Philadelphia's Schuylkill Yards project, a nonprofit artist space in Harlem, attainable housing in Newark and a contemporary urban bazaar in Ulaanbaatar, Mongolia, Vishaan Chakrabarti is engaged in some of the most distinctive projects redefining global urban life in the 21st century. He has also advocated for more equitable and ecological cities in New York Times op-eds such as "Penn Station Reborn" and "America's Urban Future." In his 2013 book, A Country of Cities: A Manifesto for an Urban America, he illustrates through hard data and soft cartoons why Americans would be more prosperous, sustainable, joyful and socially mobile in a more urban nation.
Chakrabarti is the founder of Practice for Architecture and Urbanism (PAU), a New York-based architecture studio dedicated to the advancement of metropolitan life. He is also a Professor of Practice at Columbia University, where he teaches architectural design and urban theory. Prior to founding PAU, he served as the director of planning for Manhattan under Mayor Michael Bloomberg after the tragic events of 9/11, during which he helped to plan the High Line, the reconstruction of the World Trade Center and the expansion of Columbia University. Born in Calcutta, Chakrabarti holds degrees from Cornell, MIT and Berkeley.
Vishaan Chakrabarti | Speaker | TED.com