TEDSalon London Spring 2012
Tristram Stuart: The global food waste scandal
Tristram Stuart: Küresel yemek atığı skandalı
Filmed:
Readability: 3.6
1,725,844 views
Batılı ülkeler, yiyeceklerinin neredeyse yarısını, yenilemez durumda oldukları için değil, güzel görünmedikleri için çöpe atıyor. Tristram Stuart yemek atıklarıyla ilgili şok edici verilerden bahsediyor ve küresel kaynakların daha sorumlu kullanımına çağrıda bulunuyor.
Tristram Stuart - Author and Activist
Tristram Stuart sounds the warning bell on global food waste, calling for us to change the systems whereby large quantities of produce and other foods end up in trash heaps. Full bio
Tristram Stuart sounds the warning bell on global food waste, calling for us to change the systems whereby large quantities of produce and other foods end up in trash heaps. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
The job of uncovering the global food waste scandal
0
959
2758
Küresel gıda israfı skandalını keşfetme işi
00:19
started for me when I was 15 years old.
1
3717
3018
benim için 15 yaşımdayken başladı.
00:22
I bought some pigs. I was living in Sussex.
2
6735
2521
Birkaç domuz aldım. Sussex'te yaşıyordum.
00:25
And I started to feed them in the most traditional
3
9256
2383
Ve onları en geleneksel ve doğa dostu yolla
00:27
and environmentally friendly way.
4
11639
1971
beslemeye başladım.
00:29
I went to my school kitchen, and I said,
5
13610
2325
Okul yemekhanesine gittim ve dedim ki,
00:31
"Give me the scraps that my school friends have turned
6
15935
1546
"Bana okul arkadaşlarımın burun büküp yemediği
00:33
their noses up at."
7
17481
866
artıkları verin."
00:34
I went to the local baker and took their stale bread.
8
18347
2664
Yerel fırına gittim ve bayatlamış ekmeklerini aldım.
00:36
I went to the local greengrocer, and I went to a farmer
9
21011
2732
Yerel manava gittim, ve süpermarketler için uygun şekilde
00:39
who was throwing away potatoes because they were
10
23743
1838
ve büyüklükte olmayan patateslerini çöpe atan bir
00:41
the wrong shape or size for supermarkets.
11
25581
3186
çiftçiye gittim.
00:44
This was great. My pigs turned that food waste
12
28767
3089
Bu harikaydı. Domuzlarım o gıda çöplüğünü
00:47
into delicious pork. I sold that pork
13
31856
2657
lezzetli domuz etlerine dönüştürdü. O eti
00:50
to my school friends' parents, and I made
14
34513
1987
okul arkadaşlarımın ebeveynlerine sattım, ve
00:52
a good pocket money addition to my teenage allowance.
15
36500
4637
genç yaşımda iyi bir cep harçlığım daha oldu.
00:57
But I noticed that most of the food that I was giving my pigs
16
41137
2882
Ama domuzlarıma verdiğim çoğu gıdanın
00:59
was in fact fit for human consumption,
17
44019
2383
aslında insan tüketimi için uygun olduğunu
01:02
and that I was only scratching the surface,
18
46402
2269
ve sadece olayın görünen kısmını tırmaladığımı farkettim;
01:04
and that right the way up the food supply chain,
19
48671
2862
gıda tedarik sürecinde daha yükseğe çıktıkça,
01:07
in supermarkets, greengrocers, bakers, in our homes,
20
51533
3218
süpermarketlerde, manavlarda, fırınlarda, evlerimizde,
01:10
in factories and farms, we were hemorrhaging out food.
21
54751
3260
fabrikalarda ve çiftliklerde, çok fazla gıda ziyan ediyorduk
01:13
Supermarkets didn't even want to talk to me
22
58011
2597
Süpermarketler ne kadar gıda ziyan ettikleri hakkında
01:16
about how much food they were wasting.
23
60608
1374
benimle konuşmak bile istemiyorlardı.
01:17
I'd been round the back. I'd seen bins full of food
24
61982
2484
Gizlice arkadan dolandım. Tenekeler dolusu gıdayı paketlediklerini
01:20
being locked and then trucked off to landfill sites,
25
64466
2751
ve kamyonlarla çöplüklere taşıdıklarını gördüm,
01:23
and I thought, surely there is something more sensible
26
67217
3021
ve gıdayı ziyan etmekten ziyade, gıdayla daha duyarlı
01:26
to do with food than waste it.
27
70238
3167
şeyler yapılabileceğini düşündüm.
01:29
One morning, when I was feeding my pigs,
28
73405
2305
Bir sabah domuzlarımı beslerken,
01:31
I noticed a particularly tasty-looking sun-dried tomato loaf
29
75710
3687
zaman zaman ortaya çıkan lezzetli görünen
01:35
that used to crop up from time to time.
30
79397
2075
ama güneşten kurumuş domatesi farkettim.
01:37
I grabbed hold of it,
31
81472
1402
Onu hemen aldım,
01:38
sat down, and ate my breakfast with my pigs. (Laughter)
32
82874
3546
oturdum ve domuzlarımla kahvaltımı ettim. (Gülüşler)
01:42
That was the first act of what I later learned to call freeganism,
33
86420
3120
Bu hareketim, sonradan freeganism olarak adlandırdığım davranışı ilk sergileyişimdi
01:45
really an exhibition of the injustice of food waste,
34
89540
4255
yemek ziyan etmenin haksızlığını sergiliyordu,
01:49
and the provision of the solution to food waste,
35
93795
2350
ve gıda ziyanına karşı çözümün şartı,
01:52
which is simply to sit down and eat food,
36
96145
2654
temel olarak gıdayı çöpe atmak yerine,
01:54
rather than throwing it away.
37
98799
1488
oturup onu tüketmektir.
01:56
That became, as it were, a way of confronting
38
100287
3279
Bu, gıda ziyan eden büyük işletmelere
01:59
large businesses in the business of wasting food,
39
103566
2987
kendimce karşı koyma biçimim olmuştu
02:02
and exposing, most importantly, to the public,
40
106553
2521
ve en önemlisi kamuoyuna
02:04
that when we're talking about food being thrown away,
41
109074
2170
çöpe atılan gıdalardan bahsederken
02:07
we're not talking about rotten stuff, we're not talking about
42
111244
2139
bayatlamış şeylerden bahsetmediğimizi, sararmış solmuş
02:09
stuff that's beyond the pale.
43
113383
2712
şeylerden bahsetmediğimizi göstermekti.
02:11
We're talking about good, fresh food that is being wasted
44
116095
2116
Biz büyük ölçeklerde ziyan edilen taze
02:14
on a colossal scale.
45
118211
2538
ve yenilebilir yiyeceklerden bahsediyoruz.
02:16
Eventually, I set about writing my book,
46
120749
1857
Nihayet, bu problemin küresel düzeydeki
02:18
really to demonstrate the extent of this problem
47
122606
2054
büyüklüğünü gözler önüne sermek adına kitabımı
02:20
on a global scale. What this shows is
48
124660
3396
yazmaya oturdum. Kitabımın gösterdiği şey
02:23
a nation-by-nation breakdown of the likely level
49
128056
3479
dünyadaki yemek ziyanının, ülke ülke ayrı olarak
02:27
of food waste in each country in the world.
50
131535
3102
analiz edilmesidir.
02:30
Unfortunately, empirical data, good, hard stats, don't exist,
51
134637
3888
Maalesef, deneysel veriler, iyi istatistikler bulunmamaktaydı,
02:34
and therefore to prove my point, I first of all had to find
52
138525
2482
ve bu yüzden iddiamı ispatlamak ve
02:36
some proxy way of uncovering
53
141007
2153
ne kadar gıdanın ziyan edildiğini açığa çıkarmak için
02:39
how much food was being wasted.
54
143160
2245
yeni bir yol bulmak zorundaydım.
02:41
So I took the food supply of every single country
55
145405
2556
Bu yüzden, tüm ülkelerin tek tek
02:43
and I compared it to what was actually likely
56
147961
3042
yiyecek arzını aldım ve o ülkedeki tahmini tüketim
02:46
to be being consumed in each country.
57
151003
2032
miktarıyla karşılaştırdım.
02:48
That's based on diet intake surveys, it's based on
58
153035
3887
Bu, yiyecek tüketimi anketlerine dayalı, obezite
02:52
levels of obesity, it's based on a range of factors
59
156922
2666
oranlarına dayalı, insanların ağzından yaklaşık
02:55
that gives you an approximate guess
60
159588
1342
ne kadar gıda geçtiğini gösteren
02:56
as to how much food is actually going into people's mouths.
61
160930
3227
çeşitli faktörlere dayalı.
03:00
That black line in the middle of that table
62
164157
2729
Tablonun ortasındaki siyah çizgi
03:02
is the likely level of consumption
63
166886
2996
muhtemel tüketim seviyesinin ve kaçınılmaz denilebilecek
03:05
with an allowance for certain levels of inevitable waste.
64
169882
4362
kadarlık bir ziyanın da eklendiği bir miktarı göstermektedir
03:10
There will always be waste. I'm not that unrealistic
65
174244
1919
Her zaman israf olacaktır. Çöplerin olmadığı bir dünyada
03:12
that I think we can live in a waste-free world.
66
176163
1980
yaşayabileceğimizi düşünecek kadar gerçekçilikten uzak değilim.
03:14
But that black line shows what a food supply should be
67
178143
3873
Ama, o siyah çizgi ülkedeki her bireye iyi, stabil ve
03:17
in a country if they allow for a good, stable, secure,
68
182016
4454
güvenli bir diyet oluşması için gereken
03:22
nutritional diet for every person in that country.
69
186470
3749
tedarik miktarını göstermektedir.
03:26
Any dot above that line, and you'll quickly notice that
70
190219
2407
Bu çizginin üzerindeki noktalar (çoğu ülkenin bu durumda
03:28
that includes most countries in the world,
71
192626
2701
olduğunu fark edeceksiniz) gereksiz fazlalığı
03:31
represents unnecessary surplus, and is likely to reflect
72
195327
4289
temsil ediyor ve her ülkedeki ziyan miktarını gösteriyor
03:35
levels of waste in each country.
73
199616
2622
temsil ediyor ve her ülkedeki ziyan miktarını gösteriyor
03:38
As a country gets richer, it invests more and more
74
202238
3269
Bir ülke zenginleştikçe, marketlerde ve restoronlarda
03:41
in getting more and more surplus
75
205507
1291
talep fazlası ürün bulundurmak için
03:42
into its shops and restaurants,
76
206798
2810
daha çok yatırım yapar
03:45
and as you can see, most European
77
209608
2056
ve gördüğünüz gibi çoğu Avrupa
03:47
and North American countries
78
211664
1412
ve Kuzey Amerika ülkeleri
03:48
fall between 150 and 200 percent
79
213076
3140
nüfuslarının besinsel ihtiyaçlarının
03:52
of the nutritional requirements of their populations.
80
216216
3380
%150-200 ü kadar yukarısında kalıyorlar
03:55
So a country like America has twice as much food
81
219596
2408
Böylece, Amerika gibi bir ülke, market raflarında ve
03:57
on its shop shelves and in its restaurants
82
222004
2604
restoranlarında Amerikalı insanları beslemek için
04:00
than is actually required to feed the American people.
83
224608
3568
normalde olması gerekenden iki kat fazla gıdaya sahip.
04:04
But the thing that really struck me,
84
228176
1560
Ama beni gerçekten sarsan şey,
04:05
when I plotted all this data, and it was a lot of numbers,
85
229736
4215
bütün bu verileri çizdiğim zaman
04:09
was that you can see how it levels off.
86
233951
3666
nasıl birden yükselmeyi kestikleriydi.
04:13
Countries rapidly shoot towards that 150 mark,
87
237617
3068
Ülkeler çok hızlı bir şekilde 150 limitine ulaşabiliyor
04:16
and then they level off, and they don't really go on rising
88
240685
3288
sonra tahmin edebileceğiniz üzere durağanlaşıyor
04:19
as you might expect.
89
243973
1546
ve artmaya devam etmiyorlar.
04:21
So I decided to unpack that data a little bit further
90
245519
2545
Dolayısıyla bunun doğru olup olmadığına karar vermek için
04:23
to see if that was true or false.
91
248064
2285
bu verileri biraz daha derinden incelemeye karar verdim.
04:26
And that's what I came up with.
92
250349
1494
Ulaştığım sonuç buydu:
04:27
If you include not just the food that ends up
93
251843
1927
Eğer sadece market ve restoranlardaki yiyeceği hesaba katmazsanız
04:29
in shops and restaurants, but also the food
94
253770
2124
ve insanların yiyebileceği fakat daha fazla et ve çiftlik ürünü
04:31
that people feed to livestock,
95
255894
2156
elde edebilmek için hayvanlara verilmesi uygun görülmüş
04:33
the maize, the soy, the wheat, that humans could eat
96
258050
3503
buğday, mısır gibi şeylerin
04:37
but choose to fatten livestock instead to produce
97
261553
2481
miktarını da eklerseniz,
04:39
increasing amounts of meat and dairy products,
98
264034
1931
miktarını da eklerseniz,
04:41
what you find is that most rich countries
99
265965
1667
bulacağınız şey zengin ülkelerin çoğunun
04:43
have between three and four times the amount of food
100
267632
4323
kendi nüfusunu beslemek için gerek duyduğu miktarın
04:47
that their population needs to feed itself.
101
271955
3084
3 ila 4 katı arasında miktarlarda yiyeceğe sahip olduğudur.
04:50
A country like America has four times the amount of food
102
275039
3283
Amerika gibi bir ülke ihtiyacının 4 katı yiyeceğe sahiptir.
04:54
that it needs.
103
278322
2962
Amerika gibi bir ülke ihtiyacının 4 katı yiyeceğe sahiptir.
04:57
When people talk about the need to increase global
104
281284
2962
Ne zaman insanlar 2050 de olması beklenen 9 milyar
05:00
food production to feed those nine billion people
105
284246
2660
insanın beslenmesini sağlamak için küresel besin üretimini
05:02
that are expected on the planet by 2050,
106
286906
2512
nasıl arttırmamız gerektiğinden bahsetse
05:05
I always think of these graphs.
107
289418
1721
bu grafikler aklıma gelir.
05:07
The fact is, we have an enormous buffer
108
291139
2951
Gerçek şu ki, zengin ülkelerde insanlar ve açlık
05:09
in rich countries between ourselves and hunger.
109
294090
3881
arasında akılalmaz bir uzaklık var
05:13
We've never had such gargantuan surpluses before.
110
297971
4676
Daha önce hiç böyle devasa bir fazlalık olmamıştı.
05:18
In many ways, this is a great success story
111
302647
2666
Pek çok yönüyle, bu insan ırkının 12.000 yıl önce
05:21
of human civilization, of the agricultural surpluses
112
305313
4139
sahip olduğu tarımsal hedeflerin çok çok üzerinde olduğu
05:25
that we set out to achieve 12,000 years ago.
113
309452
3353
bir başarı hikayesi.
05:28
It is a success story. It has been a success story.
114
312805
3557
Bu bir başarı hikayesidir. Hep öyle olmuştur.
05:32
But what we have to recognize now is that we are
115
316362
2537
Fakat şu anda anlamamız gereken,
05:34
reaching the ecological limits that our planet can bear,
116
318899
3632
gezegenimizin taşıyabileceği ekolojik limitlere yaklaştığımızdır.
05:38
and when we chop down forests, as we are every day,
117
322531
2637
ve her gün daha fazla yiyecek üretebilmek için
05:41
to grow more and more food,
118
325168
1348
ormanları kestiğimizde,
05:42
when we extract water from depleting water reserves,
119
326516
3748
tükenmekte olan su rezervlerinden su çıkardığımızda,
05:46
when we emit fossil fuel emissions in the quest
120
330264
3388
daha fazla yiyecek üretme uğrunda
05:49
to grow more and more food,
121
333652
1292
fosil yakıtları kullandığımızda,
05:50
and then we throw away so much of it,
122
334944
2851
ve bu yiyeceklerin çoğunu çöpe attığımızda,
05:53
we have to think about what we can start saving.
123
337795
2936
ne kadarını kurtarmaya başlamamız gerektiğini düşünmeliyiz.
05:56
And yesterday, I went to one of the local supermarkets
124
340731
3725
Geçen gün, neleri çöpe attıklarını incelemek için
06:00
that I often visit to
125
344456
2216
düzenli olarak ziyaret ettiğim bir markete gittim
06:02
inspect, if you like, what they're throwing away.
126
346672
4181
düzenli olarak ziyaret ettiğim bir markete gittim
06:06
I found quite a few packets of biscuits amongst
127
350853
2403
Bütün o meyve ve sebzelerin arasında
06:09
all the fruit and vegetables and everything else
128
353256
1627
birkaç paket bisküvi buldum.
06:10
that was in there.
129
354883
947
birkaç paket bisküvi buldum.
06:11
And I thought, well this could serve as a symbol for today.
130
355830
2440
Ve dedim ki, bunları bugünkü konuşmamda sembol olarak kullanabilirim
06:14
So I want you to imagine that these nine biscuits
131
358270
2435
Çöpte bulduğumu 9 bisküviyi dünyadaki yiyecek üretimi
06:16
that I found in the bin represent the global food supply,
132
360705
3528
olarak hayal etmenizi istiyorum, tamam mı?
06:20
okay? We start out with nine.
133
364233
1601
Dokuz tane ile başlıyoruz.
06:21
That's what's in fields around the world every single year.
134
365834
3483
Bu her sene üretilen miktar.
06:25
The first biscuit we're going to lose
135
369317
1761
İlkini
06:26
before we even leave the farm.
136
371078
1759
daha çiftlikten çıkmadan kaybediyoruz.
06:28
That's a problem primarily associated with
137
372837
3265
Bu problem genelde altyapı, soğutma, depolama
06:32
developing work agriculture, whether it's
138
376102
1664
pastörize etme gibi gereksinimlerin eksikliğiyle
06:33
a lack of infrastructure, refrigeration, pasteurization,
139
377766
2505
ilişkilendirilebilir. Bu şu anlama geliyor.
06:36
grain stores, even basic fruit crates, which means
140
380271
2913
Üretimin dokuzda biri daha çiftlikleri terk etmeden
06:39
that food goes to waste before it even leaves the fields.
141
383184
3749
ziyan oluyor.
06:42
The next three biscuits are the foods that we decide
142
386933
3496
Sonraki üç bisküvi hayvanlara yedirdiğimiz miktarı
06:46
to feed to livestock, the maize, the wheat and the soya.
143
390429
3740
temsil ediyor mısır, buğday ve soya gibi.
06:50
Unfortunately, our beasts are inefficient animals,
144
394169
4844
Ne yazık ki, bizim hayvanlarımız verimsiz hayvanlar
06:54
and they turn two-thirds of that into feces and heat,
145
399013
4175
ve bu miktarın üçte ikisini dışkı ve ısıya dönüştürüyorlar.
06:59
so we've lost those two, and we've only kept this one
146
403188
2618
Bu sebeple bu ikisini kaybettik ve et ve süt ürünlerinde
07:01
in meat and dairy products.
147
405806
2234
sadece bu elimizde kaldı.
07:03
Two more we're going to throw away directly into bins.
148
408040
3584
İki tanesini daha direkt çöpe atacağız.
07:07
This is what most of us think of when we think
149
411624
1553
Bu çoğunluğumuzun yiyecek ziyanı denince aklımıza gelen şey,
07:09
of food waste, what ends up in the garbage,
150
413177
2511
çöpe giden artıklar,
07:11
what ends up in supermarket bins,
151
415688
1848
süpermarket çöplerine gidenler,
07:13
what ends up in restaurant bins. We've lost another two,
152
417536
2730
restoranların artıkları. İki tane daha kaybettik
07:16
and we've left ourselves with just four biscuits to feed on.
153
420266
3758
ve elimizde beslenebileceğimiz sadece 4 bisküvi kaldı
07:19
That is not a superlatively efficient use of global resources,
154
424024
3799
Bu, küresel kaynakların mükemmel derecede verimli kullanımı değildir,
07:23
especially when you think of the billion hungry people
155
427823
2460
özellikle dünyada halihazırda var olan milyarlarca
07:26
that exist already in the world.
156
430283
2140
aç insanı göz önünde bulundurduğumuzda.
07:28
Having gone through the data, I then needed
157
432423
1983
Bu verilerin üstünden geçtikten sonra bu yiyeceklerin
07:30
to demonstrate where that food ends up.
158
434406
3678
nereye gittiğini göstermem gerekti.
07:33
Where does it end up? We're used to seeing the stuff
159
438084
1619
Nereye gidiyor bunlar? Biz bu şeyleri tabaklarımızda
07:35
on our plates, but what about all the stuff
160
439703
1903
görmeye alışkınız, peki tabağımıza olan yolculukta
07:37
that goes missing in between?
161
441606
1940
kaybolan yiyeceklere ne oluyor?
07:39
Supermarkets are an easy place to start.
162
443546
2412
Süpermarketler kolay bir başlangıç için ideal.
07:41
This is the result of my hobby,
163
445958
2591
Bu hobimin sonuçlarından biri,
07:44
which is unofficial bin inspections. (Laughter)
164
448549
4476
çöpte izinsiz teftiş yapmak. (Gülüşler)
07:48
Strange you might think, but if we could rely on corporations
165
453025
2597
Size garip gelebilir ama işletmelere
07:51
to tell us what they were doing in the back of their stores,
166
455622
3108
dükkanlarının arka kapısında neler yaptıklarını
07:54
we wouldn't need to go sneaking around the back,
167
458730
2484
bize açıklamaları konusunda güvenebilseydik
07:57
opening up bins and having a look at what's inside.
168
461214
2556
gidip çöpleri karıştırıp içine bakmak zorunda kalmazdık.
07:59
But this is what you can see more or less on
169
463770
1960
Fakat bu görüntü genelde İngiltere, Avrupa ve Amerika'da
08:01
every street corner in Britain, in Europe, in North America.
170
465730
3512
çöpleri karıştırdığınızda karşılaşacağınız manzara.
08:05
It represents a colossal waste of food,
171
469242
3066
Bu devasa düzeyde bir yiyecek ziyanını gösteriyor,
08:08
but what I discovered whilst I was writing my book
172
472308
2502
fakat kitabımı yazarken keşfettiğim bir gerçek
08:10
was that this very evident abundance of waste
173
474810
3344
bu durumun aslında buz dağının görünen yüzü olduğuydu.
08:14
was actually the tip of the iceberg.
174
478154
2944
bu durumun aslında buz dağının görünen yüzü olduğuydu.
08:16
When you start going up the supply chain,
175
481098
2056
Tedarik zincirinde yukarılara doğru çıktığınızda
08:19
you find where the real food waste is happening
176
483154
2986
asıl ziyanın nerede meydana geldiğini ve ne kadar
08:22
on a gargantuan scale.
177
486140
1987
büyük bir düzeyde olduğunu buluyorsunuz.
08:24
Can I have a show of hands
178
488127
1473
Evinde dilimlenmiş ekmek
08:25
if you have a loaf of sliced bread in your house?
179
489600
4458
olan kişilerin ellerini görebilir miyim?
08:29
Who lives in a household where that crust --
180
494058
1919
Peki hangileriniz o kabuğun--
08:31
that slice at the first and last end of each loaf --
181
495977
3193
her ekmeğin başında ve sonunda olan--
08:35
who lives in a household where it does get eaten?
182
499170
2444
hangileriniz o kısmın yenildiği bir evde yaşıyor?
08:37
Okay, most people, not everyone, but most people,
183
501614
2367
Tamam, çoğunuz, herkes değil ama çoğunuz,
08:39
and this is, I'm glad to say, what I see across the world,
184
503981
2456
ve sevinerek söylüyorum ki dünyada genelde bu tabloyla karşılaşıyorum,
08:42
and yet has anyone seen a supermarket or sandwich shop
185
506437
2789
buna rağmen herhangi biriniz bu kabuk kısmı üstünde
08:45
anywhere in the world that serves sandwiches
186
509226
2236
olan sandviçler satan bir süpermarket gördü mü
08:47
with crusts on it? (Laughter)
187
511462
1774
acaba? (Gülüşler)
08:49
I certainly haven't.
188
513236
1583
Ben kesinlikle görmedim.
08:50
So I kept on thinking, where do those crusts go? (Laughter)
189
514819
5168
Bu yüzden düşünmeye devam ettim, nereye gidiyor bu kabuklar? (Gülüşler)
08:55
This is the answer, unfortunately:
190
519987
2215
Cevap buydu, malesef:
08:58
13,000 slices of fresh bread coming out of
191
522202
1912
Bu fabrikadan her gün 13.000 ekmek dilimi çıkıyor,
09:00
this one single factory every single day, day-fresh bread.
192
524114
5601
o gün üretilmiş taze ekmek.
09:05
In the same year that I visited this factory,
193
529715
1509
Bu fabrikayı ziyaret ettiğim aynı sene insanların
09:07
I went to Pakistan, where people in 2008 were going hungry
194
531224
4450
2008'deki küresel gıda tedariğindeki sıkışmadan dolayı
09:11
as a result of a squeeze on global food supplies.
195
535674
3777
açlık çektiği Pakistan'a gitmiştim.
09:15
We contribute to that squeeze
196
539451
2184
Biz bu sıkışmaya burada İngilterede ve dünyanın
09:17
by depositing food in bins here in Britain
197
541635
2992
her yerinde yiyecekleri çöpe atarak
09:20
and elsewhere in the world. We take food
198
544627
2207
büyük katkıda bulunuyoruz. Biz o aç insanların
09:22
off the market shelves that hungry people depend on.
199
546834
3106
bel bağladığı yiyecekleri market raflarından alıyoruz.
09:25
Go one step up, and you get to farmers,
200
549940
2550
Bir adım daha yukarı çıkarsanız çiftçilere gelirsiniz,
09:28
who throw away sometimes a third or even more
201
552490
2160
kozmetik standartlar yüzünden zamanı gelince
09:30
of their harvest because of cosmetic standards.
202
554650
2045
hasatlarının üçte birini hatta daha fazlasını atarlar.
09:32
This farmer, for example, has invested 16,000 pounds
203
556695
2923
Bu çiftçi, örneğin, ıspanak yetiştirmeye 16.000£
09:35
in growing spinach, not one leaf of which he harvested,
204
559618
3424
yatırım yaptı, ama bir tek yaprağını bile toplayamadı
09:38
because there was a little bit of grass growing in amongst it.
205
563042
2454
çünkü ıspanaklarının içinde birazcık ot büyümüştü.
09:41
Potatoes that are cosmetically imperfect,
206
565496
2480
Kozmetik olarak mükemmel olmayan patatesler,
09:43
all going for pigs.
207
567976
1533
hepsi domuzlara gidiyor.
09:45
Parsnips that are too small for supermarket specifications,
208
569509
4038
Süpermarket standartlarına göre küçük kalan yabani havuçlar,
09:49
tomatoes in Tenerife,
209
573547
2016
Tenerife'deki domatesler,
09:51
oranges in Florida,
210
575563
1805
Florida'daki portakallar,
09:53
bananas in Ecuador, where I visited last year,
211
577368
3004
Ekvador'daki muzlar, geçen sene ziyaret ettiğim yerler,
09:56
all being discarded. This is one day's waste
212
580372
2415
hepsi çöpe atılıyor. Bu Ekvador'daki bir muz ekim
09:58
from one banana plantation in Ecuador.
213
582787
2537
alanının bir günde ziyan ettiği muz miktarı.
10:01
All being discarded, perfectly edible,
214
585324
2208
Hepsi atılıyor, kesinlikle yenilebilir,
10:03
because they're the wrong shape or size.
215
587532
2488
sadece yanlış şekil ve büyüklükte oldukları için.
10:05
If we do that to fruit and vegetables,
216
590020
1580
Eğer meyve ve sebzelere bunu yapabiliyorsak,
10:07
you bet we can do it to animals too.
217
591600
2815
emin olun hayvanlara da yapabiliriz.
10:10
Liver, lungs, heads, tails,
218
594415
2739
Karaciğer, akciğer, baş, kuyruk,
10:13
kidneys, testicles,
219
597154
1978
böbrekler, testisler,
10:15
all of these things which are traditional,
220
599132
1713
Geleneksel olan bu şeylerin hepsini,
10:16
delicious and nutritious parts of our gastronomy
221
600845
2815
mutfağımızın lezzetli ve besleyici parçaları
10:19
go to waste. Offal consumption has halved
222
603660
3496
ziyan oluyor. Sakatat tüketimi son 30 yılda Amerika'da
10:23
in Britain and America in the last 30 years.
223
607156
2535
ve İngiltere'de yarı yarıya indi.
10:25
As a result, this stuff gets fed to dogs at best,
224
609691
2640
Sonuç olarak, bu şeyler en iyi ihtimalle köpeklere yem
10:28
or is incinerated.
225
612331
1769
edildi yada yakıldı.
10:30
This man, in Kashgar, Xinjiang province, in Western China,
226
614100
3847
Çin'in batı bölgesinde olan Kashgar Xinjiang'de yaşayan
10:33
is serving up his national dish.
227
617947
1915
bu adam yöresel yemek servis ediyor.
10:35
It's called sheep's organs.
228
619862
1715
Bu yemeğe "koyunun organları" deniliyor.
10:37
It's delicious, it's nutritious,
229
621577
1667
Çok lezzetli, besleyici
10:39
and as I learned when I went to Kashgar,
230
623244
2408
ve Kasghar'a gittiğimde öğrendiğime göre
10:41
it symbolizes their taboo against food waste.
231
625652
3069
gıda atıklarına karşı olan tabularını sembolize ediyor
10:44
I was sitting in a roadside cafe.
232
628721
2196
Yol kenarında bir kafede oturuyordum.
10:46
A chef came to talk to me, I finished my bowl,
233
630917
2604
Şeflerden biri benimle konuşmaya geldi, tabağımı bitirdim,
10:49
and halfway through the conversation, he stopped talking
234
633521
1765
ve konuşmanın ortasında konuşmasını kesti,
10:51
and he started frowning into my bowl.
235
635286
2566
ve tabağıma hiddetle bakmaya başladı.
10:53
I thought, "My goodness, what taboo have I broken?
236
637852
1879
Kendi kendime dedim ki "Hangi tabularını yıktım da
10:55
How have I insulted my host?"
237
639731
1594
beni ağırlayan kişiye hakaret etmiş oldum?"
10:57
He pointed at three grains of rice
238
641325
1738
İşaret parmağıyla tabağımın köşesindeki üç tane
10:58
at the bottom of my bowl, and he said, "Clean." (Laughter)
239
643063
4284
pirinç tanesini göstererek dedi ki "Temizle."
(Gülüşler)
(Gülüşler)
11:03
I thought, "My God, you know, I go around the world
240
647347
1912
Düşündüm ki, "Aman Allahım, dünyayı dolaşıyorum
11:05
telling people to stop wasting food.
241
649259
1416
insanlara yemek ziyan etmemelerini anlatıyorum buna rağmen
11:06
This guy has thrashed me at my own game." (Laughter)
242
650675
5049
Bu adam beni kendi oyunumda ezmeyi başardı."
(Gülüşler)
(Gülüşler)
11:11
But it gave me faith. It gave me faith that we, the people,
243
655724
3223
Ama bu bana inanç kazandırdı. Bana insanların sosyal olarak kabul
11:14
do have the power to stop this tragic waste of resources
244
658947
5036
edilmez olarak görmeye başlarlarsa kaynakları
11:19
if we regard it as socially unacceptable
245
663983
2200
bu şekilde harcamayı bırakabileceğine
11:22
to waste food on a colossal scale,
246
666183
1504
dair inanç kazandırdı,
11:23
if we make noise about it, tell corporations about it,
247
667687
2553
Bu konuda sesimizi duyurabilirsek, bu konuda şirketleri bilgilendirebilirsek,
11:26
tell governments we want to see an end to food waste,
248
670255
2620
devletlere bu ziyanın bitmesini istediğimizi gösterebilirsek,
11:28
we do have the power to bring about that change.
249
672875
2496
bu değişimi sağlayacak güce sahibiz
11:31
Fish, 40 to 60 percent of European fish
250
675371
2712
Balık, Avrupa balığının yüzde 40 ila 60'ı
11:33
are discarded at sea, they don't even get landed.
251
678083
3081
denizdeyken atılıyor, karaya bile ulaşamadan.
11:37
In our homes, we've lost touch with food.
252
681164
2692
Evlerimizde, yemek ile olan temasımızı kaybettik.
11:39
This is an experiment I did on three lettuces.
253
683856
2917
Bu üç marul üzerinde yaptığım bir deneydir.
11:42
Who keeps lettuces in their fridge?
254
686773
2638
Kimlerin dolabında marul var?
11:45
Most people. The one on the left
255
689411
3576
Çoğumuzun. Sol taraftaki
11:48
was kept in a fridge for 10 days.
256
692987
1453
10 gün boyunca dolapta bekledi.
11:50
The one in the middle, on my kitchen table. Not much difference.
257
694440
2219
ortadaki ise mutfak masamda, pek bir fark yok.
11:52
The one on the right I treated like cut flowers.
258
696659
2575
Sağdakine ise çiçekmiş gibi davrandım.
11:55
It's a living organism, cut the slice off,
259
699234
2182
O yaşayan bir organizma, ucunu kesini
11:57
stuck it in a vase of water,
260
701416
1443
bir vazo suyun içine koyun,
11:58
it was all right for another two weeks after this.
261
702859
3548
bundan 2 hafta sonra bile yenebilirliğini koruyacaktır.
12:02
Some food waste, as I said at the beginning,
262
706407
1959
Bir miktar ziyan, başta da belirttiğim gibi,
12:04
will inevitably arise, so the question is,
263
708366
1832
kaçınılmaz olarak olacaktır, o zaman soru şu oluyor,
12:06
what is the best thing to do with it?
264
710198
2198
onunla yapacağımız en iyi şey ne olur?
12:08
I answered that question when I was 15.
265
712396
1506
Bu soruyu 15 yaşımdayken cevaplamıştım.
12:09
In fact, humans answered that question 6,000 years ago:
266
713902
5410
Aslında, insanlar bu soruyu 6.000 yıl önce cevaplamıştı:
12:15
We domesticated pigs
267
719312
2212
Yemek ziyanını tekrar
12:17
to turn food waste back into food.
268
721524
2772
yemeğe dönüştürebilmek için domuzları evcilleştirdik.
12:20
And yet, in Europe, that practice has become illegal
269
724296
3731
Ve yine de, Avrupa'da, 2001'deki Zoonoz salgınından beri
12:23
since 2001 as a result of the foot-and-mouth outbreak.
270
728027
3287
bu uygulama yasadışı olmuştur.
12:27
It's unscientific. It's unnecessary.
271
731314
1901
Bu bilimsel değil. Bu gereksiz.
12:29
If you cook food for pigs, just as if
272
733215
2683
Eğer domuzlar için yemek pişirirseniz, sanki insana
12:31
you cook food for humans, it is rendered safe.
273
735898
2969
pişiriyormuş gibi, domuzlar için de güvenli olur.
12:34
It's also a massive saving of resources.
274
738867
2560
Bunun yanında büyük miktarda kaynak tasarrufu olur.
12:37
At the moment, Europe depends on importing
275
741427
2895
Günümüzde, Avrupa sırf hayvanlarını beslemek için
12:40
millions of tons of soy from South America,
276
744322
1666
Güney Amerika'dan ihraç ettiği milyonlarca ton
12:41
where its production contributes to global warming,
277
745988
2886
soya'ya bağımlı, üretimi küresel ısınmaya büyük katkısı olan,
12:44
to deforestation, to biodiversity loss,
278
748874
2600
ormansızlaşmaya, biyolojik çeşitlilik kaybına,
12:47
to feed livestock here in Europe.
279
751474
2447
sebep olan soya'ya.
12:49
At the same time we throw away millions of tons
280
753921
2302
Aynı zamanda bu hayvanları besleyebileceğimiz
12:52
of food waste which we could and should be feeding them.
281
756223
3219
milyonlarca ton yemek atığımız varken bunu yapıyoruz.
12:55
If we did that, and fed it to pigs, we would save
282
759442
2862
Eğer bunu yapabilseydik, domuzları öyle besleyebilseydik,
12:58
that amount of carbon.
283
762304
2351
bu miktardaki karbon salınımını engellemiş olurduk.
13:00
If we feed our food waste which is the current
284
764655
3092
Eğer yiyecek atığımızı anaerobik sindirim yapan canlılara
13:03
government favorite way of getting rid of food waste,
285
767747
2295
verseydik, (devletin en sevdiği yöntem) yemek artığını
13:05
to anaerobic digestion, which turns food waste
286
770042
2801
elektrik üretmek üzere gaza dönüştüren canlılara,
13:08
into gas to produce electricity,
287
772843
2304
elektrik üretmek üzere gaza dönüştüren canlılara,
13:11
you save a paltry 448 kilograms of carbon dioxide
288
775147
3733
Bir tonluk atığa karşılık cüzzi bir miktar olan 448 kilogram karbondioksit
13:14
per ton of food waste. It's much better to feed it to pigs.
289
778880
2482
tasarrufu yapardınız. Domuzlara yedirmek çok daha akıllıca.
13:17
We knew that during the war. (Laughter)
290
781362
3260
Bunu savaş zamanlarında biliyorduk.(Gülüşler)
13:20
A silver lining: It has kicked off globally,
291
784622
4274
Bir umut ışığı: yemek artıklarıyla mücadele arayışı
13:24
the quest to tackle food waste.
292
788896
1770
dünyaca tanınmaya başlandı.
13:26
Feeding the 5,000 is an event I first organized in 2009.
293
790666
3854
5.000 kişiyi beslemek ilk 2009 yılında başlattığım bir etkinlikti.
13:30
We fed 5,000 people all on food that otherwise
294
794520
2256
5.000 kişiyi aksi taktirde çöpe gidecek olan
13:32
would have been wasted.
295
796776
1398
yemeklerle besledik.
13:34
Since then, it's happened again in London,
296
798174
2300
O günden sonra, Londra'da tekrar gerçekleşti
13:36
it's happening internationally, and across the country.
297
800474
2133
dünya çapında ve ülke genelinde yapılmaya başlandı.
13:38
It's a way of organizations coming together
298
802607
2343
Bu, kuruluşların bir araya gelerek yiyecekleri kutladığı ve
13:40
to celebrate food, to say the best thing to do with food
299
804950
3742
yiyeceklerle yapılacak en iyi şeyin onları yemek olduğunu
13:44
is to eat and enjoy it, and to stop wasting it.
300
808692
2807
ve ziyan etmeyi bırakmak gerektiğini göstermesidir.
13:47
For the sake of the planet we live on,
301
811499
2593
Yaşadığımız gezegenin iyiliği için,
13:49
for the sake of our children,
302
814092
3280
çocuklarımız için,
13:53
for the sake of all the other
303
817372
1570
yaşadığımız gezegeni paylaştığımız
13:54
organisms that share our planet with us,
304
818942
2448
bütün organizmalar için,
13:57
we are a terrestrial animal, and we depend on our land
305
821390
3041
biz karasal canlılarız, ve beslenmemiz için toprağa
14:00
for food. At the moment, we are trashing our land
306
824431
2622
bağımlıyız. An itibariyle, kimsenin yemeyeceği yiyecekler
14:02
to grow food that no one eats.
307
827053
2514
üretmek için toprağımızı mahvediyoruz.
14:05
Stop wasting food. Thank you very much. (Applause)
308
829567
3096
Yemek israfını durdurun. Çok teşekkürler. (Alkışlar)
14:08
(Applause)
309
832663
2559
(Alkışlar)
ABOUT THE SPEAKER
Tristram Stuart - Author and ActivistTristram Stuart sounds the warning bell on global food waste, calling for us to change the systems whereby large quantities of produce and other foods end up in trash heaps.
Why you should listen
Western countries waste up to half of their food. This is an injustice Tristram Stuart has dedicated his career to fixing. In his newest book, Waste: Uncovering the Global Food Scandal, Tristram shows how changing the systems that result in food waste could be one of the simplest ways to reduce pressure on the environment.
The winner of the international environmental award The Sophie Prize in 2011, Tristram is the founder of Feeding the 5000, a consciousness raising campaign where 5000 members of the public are given a free lunch using only ingredients that otherwise would have been wasted. Held in Trafalgar Square in 2009 and 2011, the event has also been held internationally.
In addition, Tristram works with a range of NGOs, governments, and private enterprises to tackle the global food waste scandal.
Tristram Stuart | Speaker | TED.com