TEDxBerlin
James Beacham: How we explore unanswered questions in physics
James Beacham: Fizikteki cevaplanmamış soruları nasıl keşfediyoruz?
Filmed:
Readability: 4.5
1,572,345 views
James Beacham bu zamana kadar yapılan en büyük bilim deneyini yani CERN'in Büyük Hadron Çarpıştırıcısını (LHC) kullanarak fizikteki en önemli cevapsız sorulara cevap arıyor. Bilimin nasıl işlediğiyle ilgili bu eğlenceli ve anlaşılması kolay konuşmada, Beacham bizleri ilave-uzamsal boyutlar üzerinden, keşfedilmemiş temel parçacıkların (ve yer çekiminin sırlarının açıklamasının) arayışında bir yolculuğa çıkarıyor ve araştırmaya devam etme dürtüsünü ayrıntılarıyla anlatıyor.
James Beacham - Experimental particle physicist
James Beacham is an experimental high-energy particle physicist working with the ATLAS collaboration at CERN's Large Hadron Collider. Full bio
James Beacham is an experimental high-energy particle physicist working with the ATLAS collaboration at CERN's Large Hadron Collider. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
There is something about physics
0
1087
4185
Çocukluğumdan beri
fizik hakkında
kafamı gerçekten kurcalayan
bir şeyler var.
bir şeyler var.
00:17
that has been really bothering me
since I was a little kid.
since I was a little kid.
1
5296
4000
Bu, bilim adamlarının
neredeyse 100 senedir sorduğu
neredeyse 100 senedir sorduğu
00:23
And it's related to a question
2
11010
1809
00:24
that scientists have been asking
for almost 100 years,
for almost 100 years,
3
12843
3244
cevapsız bir soru ile ilgili.
00:28
with no answer.
4
16111
1169
Doğadaki en küçük şeyler,
00:31
How do the smallest things in nature,
5
19108
3010
kuantum dünyasındaki parçacıklar,
00:34
the particles of the quantum world,
6
22142
2153
doğadaki en büyük şeylerle
nasıl örtüşüyor?
nasıl örtüşüyor?
00:36
match up with the largest
things in nature --
things in nature --
7
24319
3031
Gezegenler, yıldızlar ve galaksiler
yer çekimiyle nasıl bir arada tutuluyor?
yer çekimiyle nasıl bir arada tutuluyor?
00:39
planets and stars and galaxies
held together by gravity?
held together by gravity?
8
27374
3247
Çocukken, bunun gibi sorular
üzerine kafa yorardım.
üzerine kafa yorardım.
00:43
As a kid, I would puzzle
over questions just like this.
over questions just like this.
9
31250
2773
00:46
I would fiddle around
with microscopes and electromagnets,
with microscopes and electromagnets,
10
34047
2892
Mikroskoplar ve elektromıktanıstarla
oynayıp durur
oynayıp durur
küçük şeylerin kuvveti ve
kuantum mekaniği hakkında
kuantum mekaniği hakkında
00:48
and I would read
about the forces of the small
about the forces of the small
11
36963
2195
00:51
and about quantum mechanics
12
39182
1334
yazılar okurdum.
00:52
and I would marvel at how well
that description matched up
that description matched up
13
40540
3564
Betimlemelerin gözlemlerimizle nasıl
bu kadar iyi örtüştüğüne hayret ederdim.
bu kadar iyi örtüştüğüne hayret ederdim.
00:56
to our observation.
14
44128
1170
Sonra yıldızlara bakar
00:58
Then I would look at the stars,
15
46220
1583
yer çekimini ne kadar anladığmız
hakkında yazılar okurdum.
hakkında yazılar okurdum.
00:59
and I would read about how well
we understand gravity,
we understand gravity,
16
47827
2524
01:02
and I would think surely,
there must be some elegant way
there must be some elegant way
17
50375
3350
Bu iki sistemin kesiştiği
zarif bir yöntemin
zarif bir yöntemin
01:05
that these two systems match up.
18
53749
2645
kesinlikle var olması
gerektiğini düşünürdüm.
gerektiğini düşünürdüm.
Fakat böyle bir şey yok.
01:09
But there's not.
19
57021
1401
Kitaplar, bu iki alanı da ayrı ayrı
çok iyi anladıklarını yazardı.
çok iyi anladıklarını yazardı.
01:11
And the books would say,
20
59673
1160
01:12
yeah, we understand a lot
about these two realms separately,
about these two realms separately,
21
60857
3183
Fakat, ikisini matematiksel
olarak ilişkilendirmeye çalıştığımızda
olarak ilişkilendirmeye çalıştığımızda
01:16
but when we try to link
them mathematically,
them mathematically,
22
64064
2610
her şey bozulur.
01:18
everything breaks.
23
66698
1330
Yüz yıldır,
01:20
And for 100 years,
24
68674
1310
01:22
none of our ideas as to how to solve
this basically physics disaster,
this basically physics disaster,
25
70008
5028
bu fizik faciasını çözmek
için ürettiğimiz fikirlerin hiçbiri
için ürettiğimiz fikirlerin hiçbiri
kanıtlarla desteklenmedi.
01:27
has ever been supported by evidence.
26
75060
1814
Bu benim için,
01:30
And to little old me --
27
78271
1654
--küçük,meraklı, şüpheci James için--
01:31
little, curious, skeptical James --
28
79949
1810
son derece yetersiz bir cevaptı.
01:33
this was a supremely unsatisfying answer.
29
81783
2868
Bu yüzden, ben
01:38
So, I'm still a skeptical little kid.
30
86011
2233
hâlâ şüpheci,küçük bir çocuğum.
01:40
Flash-forward now
to December of 2015,
to December of 2015,
31
88268
3810
Şimdi 2015'in Aralık ayına,
kendimi, baş aşağı olan fizik dünyasının
01:45
when I found myself smack in the middle
32
93029
2474
tam ortasında tokat yemiş gibi
bulduğum zamana gidelim.
bulduğum zamana gidelim.
01:47
of the physics world
being flipped on its head.
being flipped on its head.
33
95527
2940
Her şey, CERN'de, verilerimizde ilgimizi
çeken bir şey görmemizle başladı.
çeken bir şey görmemizle başladı.
01:51
It all started when we at CERN
saw something intriguing in our data:
saw something intriguing in our data:
34
99999
3320
Bu, yeni bir parçacığın belirtisi,
01:55
a hint of a new particle,
35
103343
2274
01:57
an inkling of a possibly extraordinary
answer to this question.
answer to this question.
36
105641
4216
cevaplanamayan bu soruya belki de
sıra dışı bir cevap için ipucuydu.
sıra dışı bir cevap için ipucuydu.
Sanırım hala şüpheci küçük
bir çocuğum ama şimdi
bir çocuğum ama şimdi
02:03
So I'm still a skeptical
little kid, I think,
little kid, I think,
37
111777
2127
02:05
but I'm also now a particle hunter.
38
113928
2133
aynı zamanda bir parçacık avcısıyım.
02:08
I am a physicist at CERN's
Large Hadron Collider,
Large Hadron Collider,
39
116085
3463
Ben CERN'in Büyük Hadron Çarpıştırıcısında (LHC)
şimdiye kadar yapılmış en büyük
bilim deneyinde, fizikçiyim.
bilim deneyinde, fizikçiyim.
02:11
the largest science
experiment ever mounted.
experiment ever mounted.
40
119572
3471
02:15
It's a 27-kilometer tunnel
on the border of France and Switzerland
on the border of France and Switzerland
41
123877
3535
Bu Fransa ve İsviçre sınırında
yerin 100 metre altında
02:19
buried 100 meters underground.
42
127436
1850
27 kilometrelik bir tünel.
02:21
And in this tunnel,
43
129310
1154
Bu tünelde, protonları
02:22
we use superconducting magnets
colder than outer space
colder than outer space
44
130488
3953
neredeyse ışık hızı kadar
hızlandırıp
hızlandırıp
saniyede milyonlarca defa
birbirine çarptırmak,
birbirine çarptırmak,
02:26
to accelerate protons
to almost the speed of light
to almost the speed of light
45
134465
3061
bu çarpışmaların kalıntılarını toplayarak
02:29
and slam them into each other
millions of times per second,
millions of times per second,
46
137550
3877
yeni, keşfedilmemiş önemli
parçacıkları araştırmak için
parçacıkları araştırmak için
02:33
collecting the debris of these collisions
47
141451
2826
02:36
to search for new, undiscovered
fundamental particles.
fundamental particles.
48
144301
3971
uzay boşluğundan daha soğuk
süper iletkenli mıknatıslar kullandık.
süper iletkenli mıknatıslar kullandık.
02:40
Its design and construction
took decades of work
took decades of work
49
148727
2464
Tasarımı ve inşaası dünyanın her yerinden
02:43
by thousands of physicists
from around the globe,
from around the globe,
50
151215
3032
binlerce fizikçinin onlarca yılını aldı.
02:46
and in the summer of 2015,
51
154271
2541
2015'in yazında, yorulmadan
LHC'yi insanoğlunun
çarpıştırıcı deneylerinde
çarpıştırıcı deneylerinde
02:48
we had been working tirelessly
to switch on the LHC
to switch on the LHC
52
156836
3424
şimdiye kadar kullandığı en yüksek
enerjide çalıştırmaya çalışıyorduk.
enerjide çalıştırmaya çalışıyorduk.
02:52
at the highest energy that humans
have ever used in a collider experiment.
have ever used in a collider experiment.
53
160284
4467
Daha yüksek enerji önemli
02:57
Now, higher energy is important
54
165735
2523
çünkü parçacıklar için
enerji ve parçacık kütlesi arasında
enerji ve parçacık kütlesi arasında
03:00
because for particles,
there is an equivalence
there is an equivalence
55
168282
2187
03:02
between energy and particle mass,
56
170493
2201
bir eşitlik var ve
03:04
and mass is just a number
put there by nature.
put there by nature.
57
172718
2461
kütle sadece doğa tarafından
koyulmuş bir sayıdır.
koyulmuş bir sayıdır.
Yeni parçacıklar keşfetmek için
03:08
To discover new particles,
58
176068
1318
bu daha büyük sayılara erişmemiz gerek.
03:09
we need to reach these bigger numbers.
59
177410
2122
Bunun için daha yüksek enerjili
çarpıştırıcı inşa edilmeliyiz,
çarpıştırıcı inşa edilmeliyiz,
03:11
And to do that, we have to build
a bigger, higher energy collider,
a bigger, higher energy collider,
60
179556
3254
ve dünyanın en büyük,
en yüksek enerjili çarpıştırıcısı
en yüksek enerjili çarpıştırıcısı
03:14
and the biggest, highest
energy collider in the world
energy collider in the world
61
182834
2565
Büyük Hadron Çarpıştırıcısıdır. (LHC)
03:17
is the Large Hadron Collider.
62
185423
1466
03:20
And then, we collide protons
quadrillions of times,
quadrillions of times,
63
188271
4899
Daha sonra, protonları
katrilyonlarca kez çarpıştırır,
katrilyonlarca kez çarpıştırır,
ve bu verileri aylarca
çok yavaş bir şekilde toplarız.
çok yavaş bir şekilde toplarız.
03:25
and we collect this data very slowly,
over months and months.
over months and months.
64
193194
4284
Daha sonra yeni parçacıklar verilerimizde
çıkıntılar olarak belirebilir.
çıkıntılar olarak belirebilir.
03:30
And then new particles might show up
in our data as bumps --
in our data as bumps --
65
198813
4335
Umduğunuzdan daha hafif sapmalar,
03:35
slight deviations from what you expect,
66
203172
2445
03:37
little clusters of data points
that make a smooth line not so smooth.
that make a smooth line not so smooth.
67
205641
3967
pürüzsüz bir çizgiyi pek de pürüzsüz
yapmayan küçük veri noktaları kümeleri.
yapmayan küçük veri noktaları kümeleri.
Mesela bu çıkıntı,
03:42
For example, this bump,
68
210379
1721
2012'de aylarca veri topladıktan sonra
03:45
after months of data-taking in 2012,
69
213010
2533
03:47
led to the discovery
of the Higgs particle --
of the Higgs particle --
70
215567
2129
Higgs parçacığının -Higgs bozonu -
keşfedilmesinin ve
keşfedilmesinin ve
03:49
the Higgs boson --
71
217720
1205
onun varlığının teyiti olduğu olarak
03:50
and to a Nobel Prize
for the confirmation of its existence.
for the confirmation of its existence.
72
218949
3365
Nobel ödülünün yolunu açmıştır.
2015'te enerjideki sıçrama,
03:55
This jump up in energy in 2015
73
223972
3558
yeni parçacıklar keşfetmek ve
bu sorulara yeni cevaplar bulmak için
bu sorulara yeni cevaplar bulmak için
04:00
represented the best chance
that we as a species had ever had
that we as a species had ever had
74
228628
3292
insanoğlunun eline geçen
04:03
of discovering new particles --
75
231944
1477
en iyi şansı temsil ediyordu.
04:05
new answers to these
long-standing questions,
long-standing questions,
76
233445
2112
Çünkü Higgs bozonunu keşfettiğimizde
kullandığımız enerjinin
kullandığımız enerjinin
04:07
because it was almost
twice as much energy as we used
twice as much energy as we used
77
235581
3097
04:10
when we discovered the Higgs boson.
78
238702
1922
neredeyse iki katını kullanmıştık.
04:12
Many of my colleagues had been working
their entire careers for this moment,
their entire careers for this moment,
79
240648
3741
Çok sayıda meslektaşım
tüm kariyerleri boyunca
tüm kariyerleri boyunca
bu an için çalışmışlardı
ve bu benim için de
ve bu benim için de
04:16
and frankly, to little curious me,
80
244413
2076
tüm hayatım boyunca beklediğim andı.
04:18
this was the moment
I'd been waiting for my entire life.
I'd been waiting for my entire life.
81
246513
2910
Bu yüzden, 2015 harekete geçme zamanıydı.
04:21
So 2015 was go time.
82
249447
1731
04:24
So June 2015,
83
252654
2210
Böylece, 2015'in Haziran ayında
LHC tekrar çalışmaya başladı.
04:27
the LHC is switched back on.
84
255722
2659
İş arkadaşlarım ve ben
neseflerimizi tuttuk
neseflerimizi tuttuk
04:31
My colleagues and I held our breath
and bit our fingernails,
and bit our fingernails,
85
259040
2877
ve sonunda bu gelmiş geçmiş
en yüksek enerjide
en yüksek enerjide
04:33
and then finally we saw
the first proton collisions
the first proton collisions
86
261941
2511
ilk proton çarpışmalarını gördük.
04:36
at this highest energy ever.
87
264476
1956
Alkışlar, şampanyalar, kutlamalar.
04:38
Applause, champagne, celebration.
88
266456
2076
Bu bilim için bir dönüm noktasıydı
04:40
This was a milestone for science,
89
268556
3596
ve bu yepyeni verilerde ne bulacağımıza
dair hiçbir fikrimiz yoktu.
dair hiçbir fikrimiz yoktu.
04:44
and we had no idea what we would find
in this brand-new data.
in this brand-new data.
90
272176
4622
Ve birkaç hafta sonra
bir çıkıntı keşfettik.
bir çıkıntı keşfettik.
04:51
And then a few weeks later,
we found a bump.
we found a bump.
91
279990
2178
Bu çok büyük bir çıkıntı değildi ama
04:56
It wasn't a very big bump,
92
284192
1676
yine de gözlerimizi fal taşı
gibi açtıracak kadar büyüktü.
gibi açtıracak kadar büyüktü.
04:58
but it was big enough to make
you raise your eyebrow.
you raise your eyebrow.
93
286952
2512
Eğer sizi şaşırtacak şeyleri
10 üzerinden puanlarsak ve 10,
10 üzerinden puanlarsak ve 10,
05:01
But on a scale of one to 10
for eyebrow raises,
for eyebrow raises,
94
289488
2251
yeni bir parçacık keşfettiğinizi
gösteriyorsa
gösteriyorsa
05:03
if 10 indicates that you've
discovered a new particle,
discovered a new particle,
95
291763
2610
bu, 4 puan alır.
05:06
this eyebrow raise is about a four.
96
294397
1727
(Gülüşmeler)
05:08
(Laughter)
97
296148
1150
Saatlerimi, günlerimi, haftalarımı
meslektaşlarımla gizli toplantılarda
meslektaşlarımla gizli toplantılarda
05:10
I spent hours, days, weeks
in secret meetings,
in secret meetings,
98
298432
5211
bu küçük çıkıntı üzerine
tartışmak için harcadım.
tartışmak için harcadım.
05:15
arguing with my colleagues
over this little bump,
over this little bump,
99
303667
2360
İncelemelere dayanıp
dayanamayacağını görmek için
dayanamayacağını görmek için
05:18
poking and prodding it with our most
ruthless experimental sticks
ruthless experimental sticks
100
306051
3236
05:21
to see if it would withstand scrutiny.
101
309311
1977
onu, en deneysel
çubuklarımızla dürtükledik.
çubuklarımızla dürtükledik.
Fakat, aylarca süren ateşli
çalışmanın ardından bile
çalışmanın ardından bile
05:23
But even after months
of working feverishly --
of working feverishly --
102
311988
3461
- ofislerde sabahlayıp, eve gitmeyerek,
05:27
sleeping in our offices
and not going home,
and not going home,
103
315473
2432
akşam yemeği için gofret yiyip
05:29
candy bars for dinner,
104
317929
2077
kovalarca kahve içerek -
05:32
coffee by the bucketful --
105
320030
1570
ki fizikçiler kahveyi
grafiğe döken makinalardır.
grafiğe döken makinalardır.
05:33
physicists are machines
for turning coffee into diagrams --
for turning coffee into diagrams --
106
321624
4243
(Gülüşmeler)
05:37
(Laughter)
107
325891
1399
Bu küçük çıkıntı bir türlü kaybolmadı.
05:39
This little bump would not go away.
108
327314
2536
Böylece, birkaç ay sonra
05:42
So after a few months,
109
330704
2138
bu küçük çıkıntıyı şu şekilde açık
bir mesajla dünyaya sunduk:
bir mesajla dünyaya sunduk:
05:44
we presented our little bump to the world
with a very clear message:
with a very clear message:
110
332866
3710
"Bu küçük çıkıntı ilginç ama sabit değil
05:49
this little bump is interesting
but it's not definitive,
but it's not definitive,
111
337457
2711
bu yüzden biz daha fazla veri toplarken
gözünüz üzerinde olsun."
gözünüz üzerinde olsun."
05:52
so let's keep an eye on it
as we take more data.
as we take more data.
112
340192
3329
Bu konuyla ilgii aşırı sakin
olmaya çalışıyorduk.
olmaya çalışıyorduk.
05:55
So we were trying to be
extremely cool about it.
extremely cool about it.
113
343872
2291
Fakat dünya bu bilgiyle
aşırı heyecanlandı.
aşırı heyecanlandı.
05:59
And the world ran with it anyway.
114
347463
2188
Haberler bu bilgiye bayıldı.
06:02
The news loved it.
115
350383
1632
İnsanlar, bunun onlara
Higgs bozonunun keşfine doğru beliren
Higgs bozonunun keşfine doğru beliren
06:04
People said it reminded
them of the little bump
them of the little bump
116
352735
2555
çıkıntıyı hatırlattığını söyledi.
06:07
that was shown on the way
toward the Higgs boson discovery.
toward the Higgs boson discovery.
117
355314
3423
Dahası, benim kuramcı meslektaşlarım
06:10
Better than that,
my theorist colleagues --
my theorist colleagues --
118
358761
3128
-ki kuramcı meslektaşlarımı çok severim-
06:14
I love my theorist colleagues --
119
362548
2317
bu küçük çıkıntıyla ilgili
500 sayfalık yazı yazdılar.
500 sayfalık yazı yazdılar.
06:16
my theorist colleagues wrote
500 papers about this little bump.
500 papers about this little bump.
120
364889
3612
(Gülüşmeler)
06:20
(Laughter)
121
368525
1455
Parçacık fiziği dünyası
tepe taklak olmuştu.
tepe taklak olmuştu.
06:22
The world of particle physics
had been flipped on its head.
had been flipped on its head.
122
370574
3966
Peki, binlerce fizikçinin toplu olarak
bu özel parçacıkla ilgili
bu özel parçacıkla ilgili
06:27
But what was it about this particular bump
123
375745
4242
aşırı heycanlanmasına
sebep olan şey neydi?
sebep olan şey neydi?
06:32
that caused thousands of physicists
to collectively lose their cool?
to collectively lose their cool?
124
380011
4090
Bu küçük çıkıntı eşsizdi.
06:37
This little bump was unique.
125
385596
1436
Bu küçük çıkıntı bize,
06:40
This little bump indicated
126
388198
1369
kalıntısı yalnızca iki fotondan
yani iki ışık biriminden oluşan
yani iki ışık biriminden oluşan
06:41
that we were seeing an unexpectedly
large number of collisions
large number of collisions
127
389591
3022
beklenmedik sayıda çok çarpışmaya
tanık olduğumuzu
tanık olduğumuzu
06:44
whose debris consisted
of only two photons,
of only two photons,
128
392637
3331
gösteriyordu,
06:47
two particles of light.
129
395992
1244
ki bu çok nadirdir.
06:49
And that's rare.
130
397260
1237
Parçacık çarpışmaları araba
çarpışmalarına benzemez.
çarpışmalarına benzemez.
06:51
Particle collisions are not
like automobile collisions.
like automobile collisions.
131
399069
2620
Farklı kuralları vardır.
06:53
They have different rules.
132
401713
1519
İki parçacık, ışık hızı kadar
bir hızla çarpıştığında
bir hızla çarpıştığında
06:55
When two particles collide
at almost the speed of light,
at almost the speed of light,
133
403256
2650
kuantum dünyası devreye girer.
06:57
the quantum world takes over.
134
405930
1421
Kuantum dünyasında,
06:59
And in the quantum world,
135
407375
1260
bu iki parçacık çarpıştığında
07:00
these two particles
can briefly create a new particle
can briefly create a new particle
136
408659
3193
dedektörümüze çarpan diğer
parçacıklara bölünmenden önce
parçacıklara bölünmenden önce
07:03
that lives for a tiny fraction of a second
137
411876
2780
çok kısa bir anlığına yaşayan
yeni bir parçacık yaratabilir.
yeni bir parçacık yaratabilir.
07:06
before splitting into other particles
that hit our detector.
that hit our detector.
138
414680
2881
Çarpışmanın etkisiyle iki arabanın da
ortadan kaybolup bir bisikletin oluştuğu
ortadan kaybolup bir bisikletin oluştuğu
07:09
Imagine a car collision
where the two cars vanish upon impact,
where the two cars vanish upon impact,
139
417585
3405
07:13
a bicycle appears in their place --
140
421014
2269
bir kaza düşünün.
07:15
(Laughter)
141
423307
1071
(Gülüşmeler)
07:16
And then that bicycle explodes
into two skateboards,
into two skateboards,
142
424402
2461
Sonra bisiklet patlıyor
ve dedektörümüze çarpan
ve dedektörümüze çarpan
iki kaykaya dönüşüyor.
07:18
which hit our detector.
143
426887
1181
(Gülüşmeler)
07:20
(Laughter)
144
428092
1379
Tabi umarım böyle bir şey olmaz.
07:21
Hopefully, not literally.
145
429495
1953
Çünkü dedektörlerimiz çok pahalı.
07:23
They're very expensive.
146
431472
1342
Dedektörlerimize yalnızca iki fotonun
çarptığı olaylar çok nadirdir.
çarptığı olaylar çok nadirdir.
07:26
Events where only two photons
hit out detector are very rare.
hit out detector are very rare.
147
434191
3748
Fotonların özel kuantum
özellikleri nedeniyle de
özellikleri nedeniyle de
07:29
And because of the special
quantum properties of photons,
quantum properties of photons,
148
437963
3722
yalnızca iki fotonun
ortaya çıkmasını sağlayacak
ortaya çıkmasını sağlayacak
07:33
there's a very small number
of possible new particles --
of possible new particles --
149
441709
3788
çok az sayıda olası yeni parçacıklar
07:37
these mythical bicycles --
150
445521
1497
- yani şu hayali bisikletler - mecvut.
07:39
that can give birth to only two photons.
151
447042
2243
Ama bu olasılıklardan
bir tanesi çok büyük
bir tanesi çok büyük
07:41
But one of these options is huge,
152
449812
2836
ve bu olasılık küçücük bir
çocukken kafama takılan
çocukken kafama takılan
07:44
and it has to do with
that long-standing question
that long-standing question
153
452672
2836
yer çekimiyle ilgili o uzun
soluklu soruyla alakalı.
soluklu soruyla alakalı.
07:47
that bothered me as a tiny little kid,
154
455532
2522
07:50
about gravity.
155
458078
1360
Yer çekimi size olağanüstü
güçlü görünebilir.
güçlü görünebilir.
07:53
Gravity may seem super strong to you,
156
461946
2672
Fakat, aslında doğanın diğer
güçleriyle karşılaştırıldığında
güçleriyle karşılaştırıldığında
07:56
but it's actually crazily weak
compared to the other forces of nature.
compared to the other forces of nature.
157
464642
4100
inanılmaz derecede zayıf.
Zıpladığım zaman kısa bir
süreliğine yer çekimini yenebilirim
süreliğine yer çekimini yenebilirim
08:00
I can briefly beat gravity when I jump,
158
468766
2631
08:04
but I can't pick a proton out of my hand.
159
472390
2843
ama bir protonu elimden çıkaramam.
Doğadaki diğer güçlerle karşılaştırıldığında
yer çekiminin gücü ne midir?
yer çekiminin gücü ne midir?
08:08
The strength of gravity compared
to the other forces of nature?
to the other forces of nature?
160
476463
3216
10 üzeri -39'dur.
08:12
It's 10 to the minus 39.
161
480480
2190
Yani sorasında 39 tane
0 olan ondalık bir sayıdır.
0 olan ondalık bir sayıdır.
08:14
That's a decimal with 39 zeros after it.
162
482694
2537
Daha da kötüsü,
08:17
Worse than that,
163
485255
1157
doğanın bilinen bütün güçleri,
08:18
all of the other known forces of nature
are perfectly described
are perfectly described
164
486436
3027
Standard Model dediğimiz şeyle
mükemmel bir şekilde tanımlanmış
mükemmel bir şekilde tanımlanmış
08:21
by this thing we call the Standard Model,
165
489487
2037
ki bu doğanın, en küçük ölçülerde,
mevcut olan en iyi tanımıdır ve
mevcut olan en iyi tanımıdır ve
08:23
which is our current best description
of nature at its smallest scales,
of nature at its smallest scales,
166
491548
3435
açık yüreklilikle söyleyebilirim ki, bu
08:27
and quite frankly,
167
495007
1156
08:28
one of the most successful
achievements of humankind --
achievements of humankind --
168
496187
4177
- Standart Modelin dışında
kalan yer çekimi hariç -
kalan yer çekimi hariç -
insanoğlunun en büyük, en önemli
başarılarından biridir.
başarılarından biridir.
08:32
except for gravity, which is absent
from the Standard Model.
from the Standard Model.
169
500388
4012
Bu çılgınca bir şey.
08:36
It's crazy.
170
504424
1150
Neredeyse yer çekiminin çoğu
kaybolmuş gibi bir şey.
kaybolmuş gibi bir şey.
08:38
It's almost as though most
of gravity has gone missing.
of gravity has gone missing.
171
506046
3100
Onun birazını hissedebiliyoruz ama
08:42
We feel a little bit of it,
172
510394
1667
08:44
but where's the rest of it?
173
512085
1676
geri kalanı nerede?
08:45
No one knows.
174
513785
1282
Kimse bilmiyor.
Ancak, kuramsal bir açıklama
çılgınca bir fikir ortaya atıyor.
çılgınca bir fikir ortaya atıyor.
08:48
But one theoretical explanation
proposes a wild solution.
proposes a wild solution.
175
516003
4403
Sen ve ben --
08:54
You and I --
176
522120
1339
hatta sen arkadaki --
08:55
even you in the back --
177
523483
1578
biz, uzayın üç boyutunda yaşıyoruz.
08:57
we live in three dimensions of space.
178
525085
2145
Umarım bu tartışmaya açık
bir ifade olmamıştır.
bir ifade olmamıştır.
08:59
I hope that's a
non-controversial statement.
non-controversial statement.
179
527254
2557
(Gülüşmeler)
09:01
(Laughter)
180
529835
1829
Bilinen parçacıkların tümü de
uzayın üç boyutunda yaşıyor.
uzayın üç boyutunda yaşıyor.
09:03
All of the known particles also live
in three dimensions of space.
in three dimensions of space.
181
531688
3438
Aslında, parçacık,
üç boyutlu alandaki uyarımın,
üç boyutlu alandaki uyarımın,
09:07
In fact, a particle is just another name
182
535150
2190
09:09
for an excitation
in a three-dimensional field;
in a three-dimensional field;
183
537364
3009
yani uzaydaki bölgesel bir sallantının
09:12
a localized wobbling in space.
184
540397
1920
başka bir adıdır.
Daha da önemlisi, bütün bunları
tanımlamak için kullandığımız
tanımlamak için kullandığımız
09:15
More importantly, all the math
that we use to describe all this stuff
that we use to describe all this stuff
185
543288
3529
bütün matematik uzayda sadece
üç boyutun var olduğunu varsayıyor.
üç boyutun var olduğunu varsayıyor.
09:18
assumes that there are only
three dimensions of space.
three dimensions of space.
186
546841
3073
Ama matematik matematiktir,onunla
istediğimiz şekilde oynayabiliriz.
istediğimiz şekilde oynayabiliriz.
09:21
But math is math, and we can play
around with our math however we want.
around with our math however we want.
187
549938
3381
İnsanlar da uzun zamandır uzayın
ilave boyutlarıyla oynuyordu
ilave boyutlarıyla oynuyordu
09:25
And people have been playing around
with extra dimensions of space
with extra dimensions of space
188
553343
3166
09:28
for a very long time,
189
556533
1155
fakat bu her zaman
soyut bir matematiksel
kavram olarak kaldı.
kavram olarak kaldı.
09:29
but it's always been an abstract
mathematical concept.
mathematical concept.
190
557712
2585
Yani, sadece etrafınıza bakın --
sen arkadaki, etrafına bak --
sen arkadaki, etrafına bak --
09:32
I mean, just look around you --
you at the back, look around --
you at the back, look around --
191
560321
3172
uzayın sadece üç boyutunun olduğu apaçık.
09:35
there's clearly only
three dimensions of space.
three dimensions of space.
192
563517
2281
Peki ya bu doğru değilse?
09:38
But what if that's not true?
193
566954
1559
Ya kayıp yer çekimi bize görünmeyen
09:42
What if the missing gravity is leaking
into an extra-spatial dimension
into an extra-spatial dimension
194
570109
6255
uzay dışı bir boyuta sızıyorsa?
09:48
that's invisible to you and I?
195
576388
1956
Ya yer çekimi en az diğer
güçler kadar güçlüyse ve
güçler kadar güçlüyse ve
09:51
What if gravity is just as strong
as the other forces
as the other forces
196
579355
3094
09:54
if you were to view it in this
extra-spatial dimension,
extra-spatial dimension,
197
582473
3141
bunu sadece uzay dışı
boyutta gözlemleyebiiyorsan ve
boyutta gözlemleyebiiyorsan ve
bizim deneyimlediğimiz yer çekiminin
onu çok güçsüz gösteren
onu çok güçsüz gösteren
09:57
and what you and I experience
is a tiny slice of gravity
is a tiny slice of gravity
198
585638
2900
sadece ufacık bir kısmıysa?
10:00
make it seem very weak?
199
588562
1897
Eğer bunlar doğruysa,
10:04
If this were true,
200
592158
1175
parçacıkların Standart Modelini,
10:05
we would have to expand
our Standard Model of particles
our Standard Model of particles
201
593357
2748
ilave bir boyutu kapsayacak şekilde
10:08
to include an extra particle,
a hyperdimensional particle of gravity,
a hyperdimensional particle of gravity,
202
596129
4086
yani yer çekiminin
hiperboyutlu parçacığı olan
hiperboyutlu parçacığı olan
uzay dışı boyutlarda yaşayan
özel uzaysal gravitonu
özel uzaysal gravitonu
10:12
a special graviton that lives
in extra-spatial dimensions.
in extra-spatial dimensions.
203
600239
2995
kapsayacak şekilde genişletmeliyiz.
10:15
I see the looks on your faces.
204
603258
1465
Yüz ifadelerinizi görebiliyorum.
10:16
You should be asking me the question,
205
604747
1819
Muhtemelen bana "Üç boyutta
sıkışıp kalmış olarak
sıkışıp kalmış olarak
10:18
"How in the world are we going to test
this crazy, science fiction idea,
this crazy, science fiction idea,
206
606590
3644
nasıl bu çılgın bilim kurgu
fikrini test edeceğiz?"
fikrini test edeceğiz?"
10:22
stuck as we are in three dimensions?"
207
610258
2491
sorusunu soruyorsunuzdur.
Her zaman yaptığımız gibi,
10:24
The way we always do,
208
612773
1282
10:26
by slamming together two protons --
209
614079
2139
iki protonu birbirine çarptırarak --
(Gülüşmeler)
10:28
(Laughter)
210
616242
1152
10:29
Hard enough that
the collision reverberates
the collision reverberates
211
617418
2564
Çarpışmanın,
tekrar LHC'nin üç boyutuna geri dönen,
10:32
into any extra-spatial dimensions
that might be there,
that might be there,
212
620006
2691
iki foton yani iki ışık parçacığı
tüketen bu hiperboyutlu gravitonu,
tüketen bu hiperboyutlu gravitonu,
10:34
momentarily creating
this hyperdimensional graviton
this hyperdimensional graviton
213
622721
2599
anlık olarak yaratarak
10:37
that then snaps back
into the three dimensions of the LHC
into the three dimensions of the LHC
214
625344
4380
mevcut olabilecek herhangi bir
ilave-uzamsal boyutta yankılanması
10:41
and spits off two photons,
215
629748
1822
10:44
two particles of light.
216
632278
1338
oldukça zordur.
10:47
And this hypothetical,
extra-dimensional graviton
extra-dimensional graviton
217
635417
2910
Bu varsayımsal ilave boyutlu graviton,
10:50
is one of the only possible,
hypothetical new particles
hypothetical new particles
218
638351
3707
bizim ufak, iki-fotonluk
çıkıntımıza sebep olabilecek
çıkıntımıza sebep olabilecek
10:54
that has the special quantum properties
219
642082
2135
özel kuantum özelliklerine sahip
10:56
that could give birth to our little,
two-photon bump.
two-photon bump.
220
644241
4236
tek olası varsayımsal yeni
parçacıklardan biridir.
parçacıklardan biridir.
11:02
So, the possibility of explaining
the mysteries of gravity
the mysteries of gravity
221
650000
5820
Yani, yer çekiminin gizemini açıklama ve
uzayın ilave boyutlarını
keşfetme olasılığı --
keşfetme olasılığı --
11:07
and of discovering extra
dimensions of space --
dimensions of space --
222
655844
3498
11:11
perhaps now you get a sense
223
659366
1592
belki şimdi neden binlerce
fizikçinin hep beraber
fizikçinin hep beraber
11:12
as to why thousands of physics geeks
collectively lost their cool
collectively lost their cool
224
660982
4124
bizim ufak iki fotonluk çıkıntımız
için aşırı heyecanlandığını
için aşırı heyecanlandığını
birazcık anlayabilmişsinizdir.
11:17
over our little, two-photon bump.
225
665130
1882
Bu tür bir keşif
11:19
A discovery of this type
would rewrite the textbooks.
would rewrite the textbooks.
226
667036
2900
ders kitaplarını baştan yazdırır.
Ama unutmayın,
11:22
But remember,
227
670739
1152
bizim, yani o zaman bu işle uğraşan
deneyselcilerin mesajı oldukça açıktı:
deneyselcilerin mesajı oldukça açıktı:
11:23
the message from us experimentalists
228
671915
1724
11:25
that actually were doing
this work at the time,
this work at the time,
229
673663
2239
Daha fazla veriye ihtiyacımız var.
11:27
was very clear:
230
675926
1154
11:29
we need more data.
231
677104
1174
Daha fazla veriyle,
11:30
With more data,
232
678302
1519
küçük çıkıntı ya gıcır gıcır bir
Nobel Ödülüne dönüşecek
Nobel Ödülüne dönüşecek
11:31
the little bump will either turn into
a nice, crisp Nobel Prize --
a nice, crisp Nobel Prize --
233
679845
4024
11:35
(Laughter)
234
683893
1760
(Gülüşmeler)
11:37
Or the extra data will fill in
the space around the bump
the space around the bump
235
685677
2964
ya da fazla veri çıkıntının
etrafındaki boşluğu doldurup
etrafındaki boşluğu doldurup
onu güzel pürüzsüz bir
çizgiye dönüştürecekti.
çizgiye dönüştürecekti.
11:40
and turn it into a nice, smooth line.
236
688665
1866
Böylece, daha fazla veri topladık ve
11:43
So we took more data,
237
691515
1218
11:44
and with five times the data,
several months later,
several months later,
238
692757
2577
birkaç ay sonra, beş kat fazla veriyle
küçük çıkıntımız
11:47
our little bump
239
695358
1690
pürüzsüz bir çizgiye dönüştü.
11:49
turned into a smooth line.
240
697072
2348
11:55
The news reported on a "huge
disappointment," on "faded hopes,"
disappointment," on "faded hopes,"
241
703217
3484
Gazeteler "büyük hayal kırıklığı",
"sönen umutlar" ve
"sönen umutlar" ve
parçacık fizikçilerinin "ne kadar
üzgün oldukları" ile ilgili yazılar yazdı.
üzgün oldukları" ile ilgili yazılar yazdı.
11:58
and on particle physicists "being sad."
242
706725
2510
12:01
Given the tone of the coverage,
243
709259
1811
Gazetelerde yazılanlara bakınca,
12:03
you'd think that we had decided
to shut down the LHC and go home.
to shut down the LHC and go home.
244
711094
3488
bizim LHC'yi kapatıp eve gitmeye
karar verdiğimizi düşünürdünüz.
karar verdiğimizi düşünürdünüz.
(Gülüşmeler)
12:06
(Laughter)
245
714606
1150
Ama biz öyle yapmadık.
12:08
But that's not what we did.
246
716628
1603
Peki
12:13
But why not?
247
721057
2014
neden öyle yapmadık?
Yani, eğer bir parçacık keşfetmediysem
- ki keşfetmedim -
- ki keşfetmedim -
12:16
I mean, if I didn't discover
a particle -- and I didn't --
a particle -- and I didn't --
248
724475
2845
neden burada sizinle konuşuyorum?
12:20
if I didn't discover a particle,
why am I here talking to you?
why am I here talking to you?
249
728209
3029
Neden sadece utançla başımı eğip
12:23
Why didn't I just hang my head in shame
250
731262
2437
eve gitmedim?
12:25
and go home?
251
733723
1224
Parçacık fizikçileri
12:31
Particle physicists are explorers.
252
739169
3351
araştırmacıdır.
12:35
And very much of what we do
is cartography.
is cartography.
253
743421
2952
Bizim yaptığımız daha çok harita çizimi.
Şöyle anlatayım:
bir saniyeliğine LHC'yi unutun.
bir saniyeliğine LHC'yi unutun.
12:39
Let me put it this way: forget
about the LHC for a second.
about the LHC for a second.
254
747468
2852
Uzak bir gezegene varmakta olan,
12:42
Imagine you are a space explorer
arriving at a distant planet,
arriving at a distant planet,
255
750344
3382
uzaylı arayan bir uzay araştırmacısı
olduğunuzu hayal edin.
olduğunuzu hayal edin.
12:45
searching for aliens.
256
753750
1325
İlk göreviniz nedir?
12:47
What is your first task?
257
755099
1522
Hemen gezegenin yörüngesinde
dönmek, iniş yapmak,
dönmek, iniş yapmak,
12:49
To immediately orbit the planet,
land, take a quick look around
land, take a quick look around
258
757931
3076
bariz yaşam belirtileri için
hızlıca etrafa göz atmak
hızlıca etrafa göz atmak
12:53
for any big, obvious signs of life,
259
761031
1886
ve ana üsse raporlamak.
12:54
and report back to home base.
260
762941
1819
12:56
That's the stage we're at now.
261
764784
1624
Şu anda biz bu aşamadayız.
LHC'ye, yeni, gözle açık bir
şekilde görülebilen parçacıklar
şekilde görülebilen parçacıklar
12:59
We took a first look at the LHC
262
767269
1487
13:00
for any new, big,
obvious-to-spot particles,
obvious-to-spot particles,
263
768780
2284
var mı diye bir baktık ve
şimdi olmadığını raporlayabiliriz.
şimdi olmadığını raporlayabiliriz.
13:03
and we can report that there are none.
264
771088
1950
Uzaktaki bir dağda tuhaf
görünümlü uzaylı bir çıkıntı gördük
görünümlü uzaylı bir çıkıntı gördük
13:05
We saw a weird-looking alien bump
on a distant mountain,
on a distant mountain,
265
773631
2673
13:08
but once we got closer,
we saw it was a rock.
we saw it was a rock.
266
776328
2170
fakat yakınlaştığımızda onun
bir kaya olduğunu anladık.
bir kaya olduğunu anladık.
13:10
But then what do we do?
Do we just give up and fly away?
Do we just give up and fly away?
267
778816
2640
Peki sonra ne yaparız?
Pes edip geri mi döneriz?
Pes edip geri mi döneriz?
Tabi ki hayır.
13:13
Absolutely not;
268
781480
1287
Eğer öyle yaparsak berbat
birer bilim adamı oluruz.
birer bilim adamı oluruz.
13:14
we would be terrible scientists if we did.
269
782791
2305
Hayır, bir sonraki birkaç on yılı,
13:17
No, we spend the next couple
of decades exploring,
of decades exploring,
270
785120
3613
keşfederek, bölgenin haritasını çıkararak,
13:20
mapping out the territory,
271
788757
1480
toprağı ince aralıklı aletlerle
dikkatle inceleyerek,
dikkatle inceleyerek,
13:22
sifting through the sand
with a fine instrument,
with a fine instrument,
272
790261
2365
13:24
peeking under every stone,
273
792650
1458
her taşın altına bakarak,
13:26
drilling under the surface.
274
794132
1554
yüzeyin altını kazarak geçiririz.
Yeni parçacılar
13:28
New particles can either
show up immediately
show up immediately
275
796106
2593
büyük, gözle görülebilecek kadar
bariz çıkıntılar halinde
bariz çıkıntılar halinde
13:30
as big, obvious-to-spot bumps,
276
798723
2133
ya hemen belirir ya da
13:32
or they can only reveal themselves
after years of data taking.
after years of data taking.
277
800880
3941
kendilerini yıllarca süren veri
toplamanın ardından gösterir.
toplamanın ardından gösterir.
İnsanlık, yüksek yoğunluktaki enerjideki
13:38
Humanity has just begun its exploration
at the LHC at this big high energy,
at the LHC at this big high energy,
278
806103
4410
yani LHC'deki keşfine daha yeni başladı
ve daha yapılacak çok araştırmamız var.
13:42
and we have much searching to do.
279
810537
1791
Peki, ya 10 ya da 20 yıl
geçtikten sonra bile
geçtikten sonra bile
13:44
But what if, even after 10 or 20 years,
we still find no new particles?
we still find no new particles?
280
812352
5825
yeni bir parçacık keşfedemezsek?
Daha büyük bir makine inşa ederiz.
13:51
We build a bigger machine.
281
819053
1695
(Gülüşmeler)
13:52
(Laughter)
282
820772
1574
Daha yüksek enerjilerde
araştırmalar yaparız.
araştırmalar yaparız.
13:54
We search at higher energies.
283
822370
1690
13:56
We search at higher energies.
284
824476
1570
Parçacıkları LHC'nin enerjisinin
13:58
Planning is already underway
for a 100-kilometer tunnel
for a 100-kilometer tunnel
285
826946
3053
10 katı enerjide çarpıştırabileceğimiz
14:02
that will collide particles
at 10 times the energy of the LHC.
at 10 times the energy of the LHC.
286
830612
2976
100 km'lik tünelin
planlaması devam ediyor.
planlaması devam ediyor.
Doğanın yeni parçacıkları
nereye koyacağına biz karar vermiyoruz.
nereye koyacağına biz karar vermiyoruz.
14:05
We don't decide where
nature places new particles.
nature places new particles.
287
833612
2337
Biz sadece araştırmaya
devam etmeye karar veriyoruz.
devam etmeye karar veriyoruz.
14:08
We only decide to keep exploring.
288
836366
1646
14:10
But what if, even after
a 100-kilometer tunnel
a 100-kilometer tunnel
289
838036
2558
Peki, ya 100 km'lik
ya da 500 km'lik tünel
ya da 500 km'lik tünel
14:12
or a 500-kilometer tunnel
290
840618
1860
ya da Dünya ve Ay arasında
uzayda süzülen
uzayda süzülen
14:14
or a 10,000-kilometer
collider floating in space
collider floating in space
291
842502
2841
10.000 km'lik çarpıştırıcıdan sonra bile
14:17
between the Earth and the Moon,
292
845367
1578
yeni parçacıklar bulamazsak?
14:18
we still find no new particles?
293
846969
3062
O zaman, belki de parçacık
fiziğini yanlış yapıyoruzdur.
fiziğini yanlış yapıyoruzdur.
14:23
Then perhaps we're doing
particle physics wrong.
particle physics wrong.
294
851597
2694
14:26
(Laughter)
295
854315
1791
(Gülüşmeler)
Belki bir şeyleri yeniden düşünmeliyizdir.
14:28
Perhaps we need to rethink things.
296
856130
1957
Belki şu anda sahip olduğumuzdan
daha fazla kaynağa,
daha fazla kaynağa,
14:31
Maybe we need more resources,
technology, expertise
technology, expertise
297
859127
3262
teknolojiye, uzmanlığa ihtiyacımız vardır.
14:34
than what we currently have.
298
862413
1508
Zaten yapay zeka ve LHC'de makine
öğrenme tekniklerini kullanıyoruz ama
öğrenme tekniklerini kullanıyoruz ama
14:36
We already use artificial intelligence
and machine learning techniques
and machine learning techniques
299
864610
3341
14:39
in parts of the LHC,
300
867975
1153
kendine hiperboyutlu graviton
keşfetmeyi öğretebilen,
keşfetmeyi öğretebilen,
14:41
but imagine designing
a particle physics experiment
a particle physics experiment
301
869152
2406
böyle ileri teknoloji ürünü
algoritmaları kullanarak
algoritmaları kullanarak
14:43
using such sophisticated algorithms
302
871582
1669
14:45
that it could teach itself to discover
a hyperdimensional graviton.
a hyperdimensional graviton.
303
873275
3168
parçacık fiziği deneyi
tasarladığınızı hayal edin.
tasarladığınızı hayal edin.
14:48
But what if?
304
876467
1157
Peki ya yapay zeka bile sorularımızı
cevaplamada bize yardımcı olamazsa?
cevaplamada bize yardımcı olamazsa?
14:49
What if the ultimate question:
305
877648
1445
14:51
What if even artificial intelligence
can't help us answer our questions?
can't help us answer our questions?
306
879117
3473
Ya bu yüzyıllarca cevaplanamamış sorular
14:54
What if these open questions,
for centuries,
for centuries,
307
882614
2111
öngörülebilir gelecekte de
cevaplanamamaya mahkumsa?
cevaplanamamaya mahkumsa?
14:56
are destined to be unanswered
for the foreseeable future?
for the foreseeable future?
308
884749
2669
Ya küçüklüğümden beri
aklımı kurcalayan şeyler
aklımı kurcalayan şeyler
14:59
What if the stuff that's bothered me
since I was a little kid
since I was a little kid
309
887442
2929
hayatım boyunca
cevaplanamamaya mahkumsa?
cevaplanamamaya mahkumsa?
15:02
is destined to be unanswered
in my lifetime?
in my lifetime?
310
890395
2523
İşte o zaman,
15:06
Then that ...
311
894395
1156
daha da büyüleyici olacak.
15:08
will be even more fascinating.
312
896282
2094
Tamamen yeni şekillerde
düşünmek zorunda kalacağız.
düşünmek zorunda kalacağız.
15:12
We will be forced to think
in completely new ways.
in completely new ways.
313
900144
3225
Varsayımlarımıza geri gidip
15:16
We'll have to go back to our assumptions,
314
904361
2058
bir yerde kusur olup
olmadığını saptayacağız.
olmadığını saptayacağız.
15:18
and determine if there was
a flaw somewhere.
a flaw somewhere.
315
906443
2339
Yüzyıllık sorularda yeni bakışlara
ihtiyaç duyduğumuzdan
ihtiyaç duyduğumuzdan
15:21
And we'll need to encourage more people
to join us in studying science
to join us in studying science
316
909401
3395
bilim araştırmalarında
bize katılmaları için
bize katılmaları için
15:24
since we need fresh eyes
on these century-old problems.
on these century-old problems.
317
912820
3062
daha çok insanı
cesaretlendirmemiz gerekecek.
cesaretlendirmemiz gerekecek.
15:27
I don't have the answers,
and I'm still searching for them.
and I'm still searching for them.
318
915906
3134
Bunların cevaplarını ben de
bilmiyorum ama hala arıyorum.
bilmiyorum ama hala arıyorum.
Ama biri
15:31
But someone -- maybe
she's in school right now,
she's in school right now,
319
919064
2329
- belki şimdi ilkokulda
belki de henüz doğmadı -
belki de henüz doğmadı -
15:33
maybe she's not even born yet --
320
921417
1684
fiziği, en sonunda
15:35
could eventually guide us to see physics
in a completely new way,
in a completely new way,
321
923783
3133
tamamen yeni bir bakış açısıyla
görmemizi sağlayacak ve
görmemizi sağlayacak ve
15:38
and to point out that perhaps
we're just asking the wrong questions.
we're just asking the wrong questions.
322
926940
4268
belki de yanlış soruları
sorduğumuzu bize gösterecek.
sorduğumuzu bize gösterecek.
Ki bu fiziğin sonu değil
15:44
Which would not be the end of physics,
323
932112
2410
yeni ve farklı bir başlangıcı olacak.
15:46
but a novel beginning.
324
934546
1406
Teşekkürler.
15:49
Thank you.
325
937204
1150
(Alkışlar)
15:50
(Applause)
326
938378
2541
ABOUT THE SPEAKER
James Beacham - Experimental particle physicistJames Beacham is an experimental high-energy particle physicist working with the ATLAS collaboration at CERN's Large Hadron Collider.
Why you should listen
As part of the ATLAS collaboration at CERN's Large Hadron Collider, one of the teams that discovered the Higgs boson in 2012, James Beacham is on the hunt for evidence of new particles -- dark photons, gravitons, dark matter and exotic Higgs bosons among them.
Previously, Beacham was part of a small team of researchers who, in 2009, searched for the Higgs boson in an unlikely place: data taken by the ALEPH experiment at CERN's Large Electron-Positron collider, nine years after it had stopped running. He has also worked with the APEX collaboration, a groundbreaking search for dark photons using existing particle physics facilities designed for very different purposes.
Beacham completed his PhD at New York University in 2014 and is currently a post-doctoral researcher with the ATLAS experiment group of the Ohio State University. He has been a guest on NPR's "Science Friday," participated in documentaries on the BBC and the Discovery Channel and talked particle physics with the New York Times and WIRED.
In addition to his ongoing research, Beacham is dedicated to making particle physics accessible to all. He has communicated science to the public with Symmetry Magazine, US/LHC, the Science Museum in London, the Institute of Physics, the World Science Fair and on the Web.
In 2015, Beacham organized Ex/Noise/CERN, a project colliding particle physics with experimental music to celebrate the LHC’s switch on to 13 trillion electron volts.
James Beacham | Speaker | TED.com