TEDxBeaconStreet
Anjali Tripathi: Why Earth may someday look like Mars
Anjali Tripathi: Neden Dünya bir gün Mars gibi olabilir
Filmed:
Readability: 4.1
1,203,838 views
Her dakika, 181 kg hidrojen ve neredeyse üç kg helyum Dünya'nın atmosferinden uzay boşluğuna kaçıyor. Gök fizikçisi Anjali Tripathi atmosferik kaçış görüngüsünü çalışıyor ve bu büyüleyici ve anlaşılır konuşmada, bu sürecin bir gün (birkaç milyar yıl sonra) mavi gezegenimizi nasıl kırmızıya dönüştürebileceğini irdeliyor.
Anjali Tripathi - Astrophysicist
Anjali Tripathi explores planets to uncover the processes that make and destroy them. Full bio
Anjali Tripathi explores planets to uncover the processes that make and destroy them. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
Gece gökyüzünde
yıldızlara baktığınızda
yıldızlara baktığınızda
00:12
So when you look out
at the stars at night,
at the stars at night,
0
760
2975
00:15
it's amazing what you can see.
1
3760
1456
görebildiğiniz inanılmazdır.
00:17
It's beautiful.
2
5240
1456
Güzeldir.
00:18
But what's more amazing
is what you can't see,
is what you can't see,
3
6720
3096
Ancak daha da inanılmaz
olan göremediğiniz şeylerdir
olan göremediğiniz şeylerdir
00:21
because what we know now
4
9840
1376
çünkü artık biliyoruz ki
00:23
is that around every star
or almost every star,
or almost every star,
5
11240
3376
her yıldızın ya da
neredeyse her yıldızın
neredeyse her yıldızın
00:26
there's a planet,
6
14640
1256
çevresinde bir ya da
00:27
or probably a few.
7
15920
1200
birkaç gezegen bulunuyor.
00:30
So what this picture isn't showing you
8
18120
2096
Yani bu resmin göstermediği şey
00:32
are all the planets that we know about
9
20240
2136
uzayda varlığını bildiğimiz
00:34
out there in space.
10
22400
1400
bütün gezegenler.
00:36
But when we think about planets,
we tend to think of faraway things
we tend to think of faraway things
11
24280
3216
Ancak gezegenleri düşündüğümüzde,
çok uzaklardaki şeyleri düşünürüz
çok uzaklardaki şeyleri düşünürüz
00:39
that are very different from our own.
12
27520
1856
kendi gezegenimizden farklı olanları.
00:41
But here we are on a planet,
13
29400
2416
Anca biz de bir gezegendeyiz
00:43
and there are so many things
that are amazing about Earth
that are amazing about Earth
14
31840
3296
ve Dünya hakkında o kadar
çok inanılmaz şey var ki
çok inanılmaz şey var ki
00:47
that we're searching far and wide
to find things that are like that.
to find things that are like that.
15
35160
4176
benzerini bulmak için çok
uzak ve enginlere bakıyoruz.
uzak ve enginlere bakıyoruz.
00:51
And when we're searching,
we're finding amazing things.
we're finding amazing things.
16
39360
3496
Ve araştırdıkça da
şahane şeyler buluyoruz.
şahane şeyler buluyoruz.
00:54
But I want to tell you
about an amazing thing here on Earth.
about an amazing thing here on Earth.
17
42880
4216
Ama ben size Dünya'da olan
şahane bir şeyi anlatmak istiyorum.
şahane bir şeyi anlatmak istiyorum.
00:59
And that is that every minute,
18
47120
2736
Bu da her dakika
01:01
400 pounds of hydrogen
19
49880
2416
180 kilo hidrojen
01:04
and almost seven pounds of helium
20
52320
2616
ve neredeyse üç kilo helyumun
01:06
escape from Earth into space.
21
54960
2840
Dünya'dan uzaya kaçması.
01:10
And this is gas that is going off
and never coming back.
and never coming back.
22
58800
3960
Ve bu gaz çıkıyor ve
asla geri gelmiyor.
asla geri gelmiyor.
01:15
So hydrogen, helium and many other things
23
63440
3016
Hidrojen, helyum ve bir çok şey
01:18
make up what's known
as the Earth's atmosphere.
as the Earth's atmosphere.
24
66480
2856
Dünya'nın atmosferi olarak
bilinen şeyi oluşturuyor.
bilinen şeyi oluşturuyor.
01:21
The atmosphere is just these gases
that form a thin blue line
that form a thin blue line
25
69360
3816
Atmosfer sadece bu ince
mavi çizgiyi oluşturan gazlar,
mavi çizgiyi oluşturan gazlar,
01:25
that's seen here from
the International Space Station,
the International Space Station,
26
73200
3216
burada Uluslararası Uzay
İstasyonu'ndan
İstasyonu'ndan
01:28
a photograph that some astronauts took.
27
76440
2240
astronotların çektiği
fotoğrafta görünüyor.
fotoğrafta görünüyor.
01:31
And this tenuous veneer around our planet
28
79200
3376
Gezegenimizin çevresindeki
bu incecik kisve
bu incecik kisve
01:34
is what allows life to flourish.
29
82600
2336
hayatın gelişmesini sağlayan şey.
01:36
It protects our planet
from too many impacts,
from too many impacts,
30
84960
2856
Gezegenimizi çok fazla
çarpışma, meteor
çarpışma, meteor
01:39
from meteorites and the like.
31
87840
2016
ve benzerlerinden koruyor.
01:41
And it's such an amazing phenomenon
32
89880
3776
O kadar şahane bir görüngü ki
01:45
that the fact that it's disappearing
33
93680
2816
kayboluyor olduğu gerçeği
01:48
should frighten you,
at least a little bit.
at least a little bit.
34
96520
2800
bir nebze de olsa
sizi korkutmalı.
sizi korkutmalı.
01:52
So this process is something that I study
35
100160
3296
Benim incelediğim şey de bu süreç
01:55
and it's called atmospheric escape.
36
103480
2240
ve buna atmosferik kaçış deniyor.
01:58
So atmospheric escape
is not specific to planet Earth.
is not specific to planet Earth.
37
106680
4576
Atmosferik kaçış sadece
Dünya gezegenine özgü değil.
Dünya gezegenine özgü değil.
02:03
It's part of what it means
to be a planet, if you ask me,
to be a planet, if you ask me,
38
111280
3736
Bana sorarsanız gezegen
olmanın bir parçası bu
olmanın bir parçası bu
02:07
because planets, not just here on Earth
but throughout the universe,
but throughout the universe,
39
115040
4336
çünkü sadece Dünya değil
evrendeki bütün gezegenler
evrendeki bütün gezegenler
02:11
can undergo atmospheric escape.
40
119400
2576
atmosferik kaçış yaşayabilir.
02:14
And the way it happens actually tells us
about planets themselves.
about planets themselves.
41
122000
5400
Bunun gerçekleşme şekli de
gezegenler hakkında çok şey söylüyor.
gezegenler hakkında çok şey söylüyor.
02:19
Because when you think
about the solar system,
about the solar system,
42
127920
2656
Çünkü güneş sistemini düşündüğünüzde
02:22
you might think about this picture here.
43
130600
2040
bu resmi düşünebilirsiniz.
02:25
And you would say, well,
there are eight planets, maybe nine.
there are eight planets, maybe nine.
44
133800
3416
Ve sekiz ya da dokuz gezegen
olduğunu söyleyebilirsiniz.
olduğunu söyleyebilirsiniz.
02:29
So for those of you
who are stressed by this picture,
who are stressed by this picture,
45
137240
2496
Bu resme tahammül edemeyenler,
02:31
I will add somebody for you.
46
139760
1376
sizin için birini ekleyeceğim.
02:33
(Laughter)
47
141160
1216
(Gülüşmeler)
02:34
Courtesy of New Horizons,
we're including Pluto.
we're including Pluto.
48
142400
2880
New Horizons izniyle,
Pluto'yu ekliyoruz.
Pluto'yu ekliyoruz.
02:38
And the thing here is,
49
146160
1216
Buradaki şey şu ki
02:39
for the purposes of this talk
and atmospheric escape,
and atmospheric escape,
50
147400
2736
bu konuşma ve atmosferik
kaçışı açıklamak için
kaçışı açıklamak için
02:42
Pluto is a planet in my mind,
51
150160
2016
Pluto benim aklımda bir gezegen,
02:44
in the same way that planets
around other stars that we can't see
around other stars that we can't see
52
152200
3936
yıldızların çevresinde
göremediğimiz gezegenlerin de
göremediğimiz gezegenlerin de
02:48
are also planets.
53
156160
1776
gezegen olması gibi.
02:49
So fundamental characteristics of planets
54
157960
2696
Gezegenlerin temel niteliği
02:52
include the fact that they are bodies
55
160680
3016
onların yer çekimi tarafından
02:55
that are bound together by gravity.
56
163720
1816
bir arada tutulan kitleler olduğudur.
02:57
So it's a lot of material
just stuck together
just stuck together
57
165560
2496
Yani bu çekici kuvvet tarafından
bir arada tutulan
bir arada tutulan
03:00
with this attractive force.
58
168080
1600
bir çok metaldir.
03:02
And these bodies are so big
and have so much gravity.
and have so much gravity.
59
170240
2856
Bu kitleler oldukça büyük
ve yüksek çekime sahipler.
ve yüksek çekime sahipler.
03:05
That's why they're round.
60
173120
1296
Yuvarlak olmaları bu yüzden.
03:06
So when you look at all of these,
61
174440
1616
Bütün bunlara baktığınızda
03:08
including Pluto,
62
176080
1216
Pluto da dahil
03:09
they're round.
63
177320
1200
hepsi yuvarlak.
03:11
So you can see that gravity
is really at play here.
is really at play here.
64
179000
2736
Burada yer çekiminin işbaşında
olduğunu görebilirsiniz.
olduğunu görebilirsiniz.
03:13
But another fundamental
characteristic about planets
characteristic about planets
65
181760
3296
Ancak gezegenlerin diğer
bir temel niteliği de
bir temel niteliği de
03:17
is what you don't see here,
66
185080
1736
burada görmediğiniz şeydir
03:18
and that's the star, the Sun,
67
186840
2576
ve bu da yıldızdır, yani Güneş,
03:21
that all of the planets
in the solar system are orbiting around.
in the solar system are orbiting around.
68
189440
3120
güneş sistemindeki gezegenlerin
etrafında döndüğü şey.
etrafında döndüğü şey.
03:25
And that's fundamentally driving
atmospheric escape.
atmospheric escape.
69
193200
3720
Atmosferik kaçışı ortaya
çıkaran da temelde bu.
çıkaran da temelde bu.
03:29
The reason that fundamentally stars
drive atmospheric escape from planets
drive atmospheric escape from planets
70
197760
5336
Yıldızların temel olarak gezegenlerde
atmosferik kaçışı oluştumasının
atmosferik kaçışı oluştumasının
03:35
is because stars offer planets
particles and light and heat
particles and light and heat
71
203120
5376
sebebi yıldızların gezegenlere
parçacık, ışık ve sıcaklık vermesidir
parçacık, ışık ve sıcaklık vermesidir
03:40
that can cause the atmospheres to go away.
72
208520
3096
bu da atmosferin kaçmasına sebep olabilir.
03:43
So if you think of a hot-air balloon,
73
211640
1816
Bir sıcak hava balonunu düşünürseniz
03:45
or you look at this picture
of lanterns in Thailand at a festival,
of lanterns in Thailand at a festival,
74
213480
4136
ya da Tayland'da bir festivalden
bu fener resmine bakarsanız
bu fener resmine bakarsanız
03:49
you can see that hot air
can propel gasses upward.
can propel gasses upward.
75
217640
3496
sıcak havanın gazları yukarı
itebileceğini görürsünüz.
itebileceğini görürsünüz.
03:53
And if you have enough energy and heating,
76
221160
2256
Yeterli enerji ve sıcaklık varsa
03:55
which our Sun does,
77
223440
1336
ki Güneşimizde var
03:56
that gas, which is so light
and only bound by gravity,
and only bound by gravity,
78
224800
3896
çok hafif olan ve sadece
yer çekimiyle bağlı bu gaz
yer çekimiyle bağlı bu gaz
04:00
it can escape into space.
79
228720
1760
uzaya doğru kaçabilir.
04:03
And so this is what's actually
causing atmospheric escape
causing atmospheric escape
80
231600
3936
Atmosferik kaçışa sebep
olan şey aslında budur,
olan şey aslında budur,
04:07
here on Earth and also on other planets --
81
235560
2696
burada Dünya'da ve diğer gezegenlerde de,
04:10
that interplay
between heating from the star
between heating from the star
82
238280
2696
yıldızdan gelen sıcaklık ve
gezegendeki yer çekim
gezegendeki yer çekim
04:13
and overcoming the force
of gravity on the planet.
of gravity on the planet.
83
241000
3320
kuvveti arasındaki etkileşim.
04:17
So I've told you that it happens
84
245000
1736
Bunun hidrojen için dakikada
04:18
at the rate of 400 pounds
a minute for hydrogen
a minute for hydrogen
85
246760
3336
180 kilo ve helyum için de
dakikada neredeyse üç kilo
dakikada neredeyse üç kilo
04:22
and almost seven pounds for helium.
86
250120
2080
olduğunu söylemiştim.
04:25
But what does that look like?
87
253040
1656
Peki bu nasıl görünüyor?
04:26
Well, even in the '80s,
88
254720
1816
80'li yıllarda bile
04:28
we took pictures of the Earth
89
256560
1736
NASA'nın Dynamix Explorer aracı ile
04:30
in the ultraviolet
90
258320
1456
Dünya'nın kızılötesi
04:31
using NASA's Dynamic Explorer spacecraft.
91
259800
2896
fotoğraflarını çektik.
04:34
So these two images of the Earth
92
262720
1816
Dünya'nın bu iki görüntüsü
04:36
show you what that glow
of escaping hydrogen looks like,
of escaping hydrogen looks like,
93
264560
3736
kaçan hidrojen parıltısının
nasıl durduğunu gösteriyor -
nasıl durduğunu gösteriyor -
04:40
shown in red.
94
268320
1256
kırmızıyla gösterilen.
04:41
And you can also see other features
like oxygen and nitrogen
like oxygen and nitrogen
95
269600
3616
Ayrıca oksijen ve nitrojen
gibi diğer özellikleri de görebilirsiniz
gibi diğer özellikleri de görebilirsiniz
04:45
in that white glimmer
96
273240
1456
bu beyaz ışıltıda
04:46
in the circle showing you the auroras
97
274720
2336
arorayı gösteren bu halkada
04:49
and also some wisps around the tropics.
98
277080
2896
ve dönence etrafındaki bu demette.
04:52
So these are pictures
that conclusively show us
that conclusively show us
99
280000
3016
Bu resimler kesin olarak
gösteriyor ki
gösteriyor ki
04:55
that our atmosphere isn't just
tightly bound to us here on Earth
tightly bound to us here on Earth
100
283040
3696
atmosferimiz sadece Dünya'nın
çevresine sarılı değil
çevresine sarılı değil
04:58
but it's actually
reaching out far into space,
reaching out far into space,
101
286760
3616
aynı zamanda uzay
boşluğuna da uzanıyor
boşluğuna da uzanıyor
05:02
and at an alarming rate, I might add.
102
290400
1920
korkutucu bir hızda olduğunu da
eklemeliyim.
eklemeliyim.
05:05
But the Earth is not alone
in undergoing atmospheric escape.
in undergoing atmospheric escape.
103
293080
3816
Ancak Dünya atmosferik
kaçış yaşamakta yalnız değil.
kaçış yaşamakta yalnız değil.
05:08
Mars, our nearest neighbor,
is much smaller than Earth,
is much smaller than Earth,
104
296920
3456
En yakın komşumuz Mars,
Dünya'dan çok daha küçük
Dünya'dan çok daha küçük
05:12
so it has much less gravity
with which to hold on to its atmosphere.
with which to hold on to its atmosphere.
105
300400
3776
ve atmosferine tutunmak için de
daha az yer çekimine sahip.
daha az yer çekimine sahip.
05:16
And so even though Mars has an atmosphere,
106
304200
2216
Her ne kadar Mars'ta bir
atmosfer olsa da bunun
atmosfer olsa da bunun
05:18
we can see it's much thinner
than the Earth's.
than the Earth's.
107
306440
2216
Dünya'dan çok daha
ince olduğunu görebiliriz.
ince olduğunu görebiliriz.
05:20
Just look at the surface.
108
308680
1456
Sadece yüzeye bakın.
05:22
You see craters indicating
that it didn't have an atmosphere
that it didn't have an atmosphere
109
310160
3456
Çarpmaları önleyecek bir
atmosfer olmadığını
atmosfer olmadığını
05:25
that could stop those impacts.
110
313640
1856
gösteren kraterleri görüyorsunuz.
05:27
Also, we see that it's the "red planet,"
111
315520
2776
Ayrıca, bunun "kırmızı gezegen"
olduğunu görüyoruz
olduğunu görüyoruz
05:30
and atmospheric escape plays a role
112
318320
2536
ve atmosferik kaçış
Mars'ın kırmızı olmasında etkili.
05:32
in Mars being red.
113
320880
1576
05:34
That's because we think
Mars used to have a wetter past,
Mars used to have a wetter past,
114
322480
3576
Sebeb olarak düşüncemiz şu:
Mars'ın daha ıslak bir geçmişi vardı
Mars'ın daha ıslak bir geçmişi vardı
05:38
and when water had enough energy,
it broke up into hydrogen and oxygen,
it broke up into hydrogen and oxygen,
115
326080
4576
ve su yeterince enerjiye sahip olunca
hidrojen ve oksijene ayrıştı
hidrojen ve oksijene ayrıştı
05:42
and hydrogen being so light,
it escaped into space,
it escaped into space,
116
330680
3736
ve çok hafif olan hidrojen
uzay boşluğuna kaçtı
uzay boşluğuna kaçtı
05:46
and the oxygen that was left
117
334440
1936
ve geride kalan oksijen
05:48
oxidized or rusted the ground,
118
336400
1816
okside oldu ve zemine çöktü,
05:50
making that familiar
rusty red color that we see.
rusty red color that we see.
119
338240
3720
gördüğümüz tanıdık
paslı kırmızı renge dönüştü.
paslı kırmızı renge dönüştü.
05:54
So it's fine to look at pictures of Mars
120
342960
1936
Mars resimlerine bakıp muhtemelen
05:56
and say that atmospheric escape
probably happened,
probably happened,
121
344920
2456
atmosferik kaçışın yaşandığını
söylemek mümkün
söylemek mümkün
05:59
but NASA has a probe that's currently
at Mars called the MAVEN satellite,
at Mars called the MAVEN satellite,
122
347400
4096
ancak NASA'nın halihazırda Mars'ta
çalışan MAVEN adlı bir sondası var
çalışan MAVEN adlı bir sondası var
06:03
and its actual job
is to study atmospheric escape.
is to study atmospheric escape.
123
351520
3536
ve bunun asıl görevi
atmosferik kaçışı incelemek.
atmosferik kaçışı incelemek.
06:07
It's the Mars Atmosphere
and Volatile Evolution spacecraft.
and Volatile Evolution spacecraft.
124
355080
4576
Mars Atmosfer ve Uçucu
Evrim uzay aracı (MAUEM).
Evrim uzay aracı (MAUEM).
06:11
And results from it have already
shown pictures very similar
shown pictures very similar
125
359680
3656
Gönderdiği sonuçlar şimdiden
Dünya'da gördüğümüze
Dünya'da gördüğümüze
06:15
to what you've seen here on Earth.
126
363360
1896
benzer resimler ortaya koydu.
06:17
We've long known that Mars
was losing its atmosphere,
was losing its atmosphere,
127
365280
2496
Mars'ın atmosferini kaybettiğini
çoktandır biliyorduk
çoktandır biliyorduk
06:19
but we have some stunning pictures.
128
367800
1776
yine de çok çarpıcı görüntüler var.
06:21
Here, for example,
you can see in the red circle
you can see in the red circle
129
369600
3136
Örnek olarak, burada,
kırmızı halkada
kırmızı halkada
06:24
is the size of Mars,
130
372760
1496
Mars'ın boyutunu görebilirsiniz
06:26
and in blue you can see the hydrogen
escaping away from the planet.
escaping away from the planet.
131
374280
4176
ve mavi halkada gezegenden kaçan
hidrojeni görebilirsiniz.
hidrojeni görebilirsiniz.
06:30
So it's reaching out more than 10 times
the size of the planet,
the size of the planet,
132
378480
3536
Gezegenin boyutundan 10
kat daha geniş alana ulaşıyor
kat daha geniş alana ulaşıyor
06:34
far enough away that it's
no longer bound to that planet.
no longer bound to that planet.
133
382040
2696
gezegenle bağlantısını
koparacak kadar uzağa.
koparacak kadar uzağa.
06:36
It's escaping off into space.
134
384760
1976
Uzay boşluğuna kaçıyor.
06:38
And this helps us confirm ideas,
135
386760
2216
Bazı fikirleri doğrulamada yardımcı oluyor
06:41
like why Mars is red,
from that lost hydrogen.
from that lost hydrogen.
136
389000
2760
Mars'ın kırmızı olmasının sebebi:
hidrojen kaybı.
hidrojen kaybı.
06:44
But hydrogen isn't
the only gas that's lost.
the only gas that's lost.
137
392520
2576
Ancak kaybolan tek
gaz hidrojen değil.
gaz hidrojen değil.
06:47
I mentioned helium on Earth
and some oxygen and nitrogen,
and some oxygen and nitrogen,
138
395120
3176
Dünya'daki helyumdan ve biraz
oksijen ve nitrojenden bahsettim
oksijen ve nitrojenden bahsettim
06:50
and from MAVEN we can also look
at the oxygen being lost from Mars.
at the oxygen being lost from Mars.
139
398320
3776
ve MAVEN ile Mars'ta kaybolan
oksijen miktarına bakabiliriz.
oksijen miktarına bakabiliriz.
06:54
And you can see
that because oxygen is heavier,
that because oxygen is heavier,
140
402120
2456
Oksijen daha ağır olmasından dolayı
06:56
it can't get as far as the hydrogen,
141
404600
3136
hidrojen kadar hızlı çıkamadığını
06:59
but it's still escaping
away from the planet.
away from the planet.
142
407760
2176
yine de gezegenden
kaçtığını görebilirsiniz.
kaçtığını görebilirsiniz.
07:01
You don't see it all confined
into that red circle.
into that red circle.
143
409960
3080
Kırmızı halkaya sınırlı
olmadığını görüyorsunuz.
olmadığını görüyorsunuz.
07:05
So the fact that we not only see
atmospheric escape on our own planet
atmospheric escape on our own planet
144
413800
4016
Atmosferik kaçışın sadece kendi
gezegenimizde değil diğer
gezegenimizde değil diğer
07:09
but we can study it elsewhere
and send spacecraft
and send spacecraft
145
417840
3616
gezegenlerde de inceleyebilmemiz
ve uzay aracı gönderebilmemiz
ve uzay aracı gönderebilmemiz
07:13
allows us to learn
about the past of planets
about the past of planets
146
421480
3096
gezegenlerin yalnızca
geçmişini değil genel olarak
geçmişini değil genel olarak
07:16
but also about planets in general
147
424600
2256
gezegenler ve Dünya'nın geleceği
07:18
and Earth's future.
148
426880
1776
hakkında bilgi edinmeyi sağlıyor.
07:20
So one way we actually
can learn about the future
can learn about the future
149
428680
2656
Gelecek hakkında gerçekten
bilgi edinmenin bir yolu
bilgi edinmenin bir yolu
07:23
is by planets so far away
that we can't see.
that we can't see.
150
431360
3080
göremediğimiz kadar
uzakta olan gezegenlerdir.
uzakta olan gezegenlerdir.
07:27
And I should just note though,
before I go on to that,
before I go on to that,
151
435440
3056
Buna geçmeden önce
belirtmeliyim ki
belirtmeliyim ki
07:30
I'm not going to show you
photos like this of Pluto,
photos like this of Pluto,
152
438520
2456
size bunun gibi moral bozucu olabilecek
07:33
which might be disappointing,
153
441000
1416
Pluto resimleri vermeyeceğim
07:34
but that's because we don't have them yet.
154
442440
2016
çünkü henüz onlara sahip değiliz.
07:36
But the New Horizons mission
is currently studying atmospheric escape
is currently studying atmospheric escape
155
444480
3256
Ancak New Horizons görevi şu anda
gezegenden kaybolan
gezegenden kaybolan
07:39
being lost from the planet.
156
447760
1336
atmosferik kaçışı inceliyor.
07:41
So stay tuned and look out for that.
157
449120
1720
Bizimle kalın ve bakar olun!
07:43
But the planets
that I did want to talk about
that I did want to talk about
158
451560
2136
Hakkında konuşmak istemediğim gezegenler
07:45
are known as transiting exoplanets.
159
453720
2296
geçişen dış gezegen olarak biliniyor.
07:48
So any planet orbiting a star
that's not our Sun
that's not our Sun
160
456040
3776
Yani bizim Güneşimiz dışında
herhangi bir yıldızı yörüngesindeki
herhangi bir yıldızı yörüngesindeki
07:51
is called an exoplanet,
or extrasolar planet.
or extrasolar planet.
161
459840
2936
gezegenler dış gezegen ya da
güneş dışı gezegen oluyor.
güneş dışı gezegen oluyor.
07:54
And these planets that we call transiting
162
462800
2456
Geçişen olarak adlandırılan bu gezegenler
07:57
have the special feature
163
465280
1256
özel bir niteliğe sahip -
07:58
that if you look
at that star in the middle,
at that star in the middle,
164
466560
2096
ortadaki yıldıza bakarsanız
08:00
you'll see that actually it's blinking.
165
468680
2376
aslında yanıp söndüğünü göreceksiniz.
08:03
And the reason that it's blinking
166
471080
1856
Yanıp sönmesinin sebebi de
08:04
is because there are planets
that are going past it all the time,
that are going past it all the time,
167
472960
4016
sürekli önünden geçen giden
gezegenlerin olması
gezegenlerin olması
08:09
and it's at special orientation
168
477000
2136
ve gezegenlerin yıldızdan gelen
08:11
where the planets are blocking
the light from the star
the light from the star
169
479160
2776
ışığa engel olduğu bu
özel durum bizim
özel durum bizim
08:13
that allows us to see that light blinking.
170
481960
2280
yanıp sönmeyi görmemizi sağlıyor.
08:16
And by surveying the stars
in the night sky
in the night sky
171
484960
2856
Gece göğünde yıldızları bu yanıp sönme
08:19
for this blinking motion,
172
487840
1416
hareketi için inceleyerek
08:21
we are able to find planets.
173
489280
1656
gezegenleri bulabiliyoruz.
08:22
This is how we've now been able
to detect over 5,000 planets
to detect over 5,000 planets
174
490960
4176
Kendi samanyolumuzdaki beş bin
üzerindeki gezegeni
üzerindeki gezegeni
08:27
in our own Milky Way,
175
495160
1216
bu şekilde bulabildik,
08:28
and we know there are
many more out there, like I mentioned.
many more out there, like I mentioned.
176
496400
2856
söylediğim gibi, daha fazlasının
olduğunu da böyle biliyoruz.
olduğunu da böyle biliyoruz.
08:31
So when we look at the light
from these stars,
from these stars,
177
499280
2896
Bu yıldızlardan gelen ışığa baktığımızda
08:34
what we see, like I said,
is not the planet itself,
is not the planet itself,
178
502200
3496
gördüğümüz şey, dediğim
gibi, gezegenin kendisini değil,
gibi, gezegenin kendisini değil,
08:37
but you actually see
a dimming of the light
a dimming of the light
179
505720
2056
ancak zaman içinde kaydedilebilecek
08:39
that we can record in time.
180
507800
1656
bir ışık kararmasını görüyorsunuz.
08:41
So the light drops as the planet
decreases in front of the star,
decreases in front of the star,
181
509480
3415
Gezegenler önünden geçtikçe
ışık kısılıyor
ışık kısılıyor
08:44
and that's that blinking
that you saw before.
that you saw before.
182
512919
2417
ve işte bu daha önce
gördüğünüz yanıp sönme.
gördüğünüz yanıp sönme.
08:47
So not only do we detect the planets
183
515360
1816
Sadece gezegenleri tespit etmiyoruz
08:49
but we can look at this light
in different wavelengths.
in different wavelengths.
184
517200
2815
bu ışığa farklı dalga boyutlarından
da bakabiliyoruz.
da bakabiliyoruz.
08:52
So I mentioned looking at the Earth
and Mars in ultraviolet light.
and Mars in ultraviolet light.
185
520039
4096
Dünya ve Mars'a kızılötesi ışıkta
bakmaktan bahsetmiştim.
bakmaktan bahsetmiştim.
08:56
If we look at transiting exoplanets
with the Hubble Space Telescope,
with the Hubble Space Telescope,
186
524159
3617
Eğer Hubble Uzay Teleskobu ile
geçişen dış gezegenlere bakarsak
geçişen dış gezegenlere bakarsak
08:59
we find that in the ultraviolet,
187
527800
2096
kızılötesi ışıkta görüyoruz ki
09:01
you see much bigger blinking,
much less light from the star,
much less light from the star,
188
529920
3656
gezegen yıldızın önünden geçerken
daha fazla yanıp sönme ve yıldızdan
daha fazla yanıp sönme ve yıldızdan
09:05
when the planet is passing in front.
189
533600
1776
daha az ışık olduğunu görüyoruz.
09:07
And we think this is because you have
an extended atmosphere of hydrogen
an extended atmosphere of hydrogen
190
535400
3416
Bunun gezegenin etrafında uzanan
ve onu daha şişkin hale getiren
ve onu daha şişkin hale getiren
09:10
all around the planet
191
538840
1216
hidrojen atmosferinden
09:12
that's making it look puffier
192
540080
1496
dolayı olduğunu ve böylece
09:13
and thus blocking
more of the light that you see.
more of the light that you see.
193
541600
2320
gördüğünüzün ışığı daha da
engellediğini düşünüyoruz.
engellediğini düşünüyoruz.
09:16
So using this technique,
we've actually been able to discover
we've actually been able to discover
194
544880
2896
Bu tekniği kullanarak,
atmosferik kaçış yaşayan
atmosferik kaçış yaşayan
09:19
a few transiting exoplanets
that are undergoing atmospheric escape.
that are undergoing atmospheric escape.
195
547800
4256
birkaç geçişen dış gezegen
bulmayı başardık.
bulmayı başardık.
09:24
And these planets
can be called hot Jupiters,
can be called hot Jupiters,
196
552080
2816
Ve bulduğumuz gezegenlerden bazıları
sıcak Jüpiter olarak adlandırılabilir.
09:26
for some of the ones we've found.
197
554920
1616
Bunun sebebi onların
Jüpiter gibi gaz gezegeni olması
Jüpiter gibi gaz gezegeni olması
09:28
And that's because
they're gas planets like Jupiter,
they're gas planets like Jupiter,
198
556560
2576
09:31
but they're so close to their star,
199
559160
1776
ancak yıldızlarına çok daha yakınlar,
09:32
about a hundred times closer than Jupiter.
200
560960
2256
Jüpiter'den yüz kat daha fazla.
09:35
And because there's all this
lightweight gas that's ready to escape,
lightweight gas that's ready to escape,
201
563240
3456
Kaçmaya hazır olan bütün bu
hafif gazlardan ve yıldızdan
hafif gazlardan ve yıldızdan
09:38
and all this heating from the star,
202
566720
1696
gelen bütün sıcaklıktan dolayı
09:40
you have completely catastrophic rates
of atmospheric escape.
of atmospheric escape.
203
568440
3816
tamamen yıkıcı oranda
atmosferik kaçış oluyor.
atmosferik kaçış oluyor.
09:44
So unlike our 400 pounds per minute
of hydrogen being lost on Earth,
of hydrogen being lost on Earth,
204
572280
4616
Dünya'da kaybolan dakikada
180 kilo hidrojen oranı aksine
180 kilo hidrojen oranı aksine
09:48
for these planets,
205
576920
1256
bu gezegenlerde
09:50
you're losing 1.3 billion
pounds of hydrogen every minute.
pounds of hydrogen every minute.
206
578200
4080
her dakika 590 milyon kilo
hidrojen kaçışı oluyor.
hidrojen kaçışı oluyor.
09:55
So you might think, well,
does this make the planet cease to exist?
does this make the planet cease to exist?
207
583320
4336
Bu gezegenin varlığına son verir
mi diye sorabilirsiniz.
mi diye sorabilirsiniz.
09:59
And this is a question
that people wondered
that people wondered
208
587680
2016
İnsanlar güneş sistemimize
baktığında merak edilen
baktığında merak edilen
10:01
when they looked at our solar system,
209
589720
1816
sorulardan birisi bu,
10:03
because planets
closer to the Sun are rocky,
closer to the Sun are rocky,
210
591560
2336
çünkü Güneşe yakın gezegenler taşlı
10:05
and planets further away
are bigger and more gaseous.
are bigger and more gaseous.
211
593920
2936
ve uzak olan gezegenler
daha büyük ve daha gazlı.
daha büyük ve daha gazlı.
10:08
Could you have started
with something like Jupiter
with something like Jupiter
212
596880
2376
Jüpiter gibi Güneşe
gerçekten yakın olan
gerçekten yakın olan
10:11
that was actually close to the Sun,
213
599280
1696
bir gezegenle başlayıp bütün
10:13
and get rid of all the gas in it?
214
601000
1616
gazdan kurtulabilir misiniz?
10:14
We now think that if you start
with something like a hot Jupiter,
with something like a hot Jupiter,
215
602640
3056
Şimdi düşünüyoruz ki, sıcak
Jüpiter gibi bir şeyle başlarsanız
Jüpiter gibi bir şeyle başlarsanız
10:17
you actually can't end up
with Mercury or the Earth.
with Mercury or the Earth.
216
605720
2816
Merkür ya da Dünya gibi
bir şeye ulaşamazsınız.
bir şeye ulaşamazsınız.
10:20
But if you started with something smaller,
217
608560
2176
Ancak daha küçük bir şeyle başlarsanız
10:22
it's possible that enough gas
would have gotten away
would have gotten away
218
610760
2776
gezegeni belirgin şekilde
etkileyecek kadar
etkileyecek kadar
10:25
that it would have
significantly impacted it
significantly impacted it
219
613560
2136
gazın kaçması ve
başladığınızdan çok farklı
başladığınızdan çok farklı
10:27
and left you with something very different
than what you started with.
than what you started with.
220
615720
3336
bir gezegene sahip olmanız
mümkün olur.
mümkün olur.
10:31
So all of this sounds sort of general,
221
619080
1896
Bütün bunlara kulağa çok genel geliyor
10:33
and we might think about the solar system,
222
621000
2536
ve güneş sistemimiz hakkında düşünebiliriz
10:35
but what does this have to do
with us here on Earth?
with us here on Earth?
223
623560
2776
ancak bunun Dünya ile ilgisi nedir?
10:38
Well, in the far future,
224
626360
1776
Yakın gelecekte
10:40
the Sun is going to get brighter.
225
628160
2136
Güneş daha parlak hale gelecek.
10:42
And as that happens,
226
630320
1216
Bu olurken
10:43
the heating that we find from the Sun
is going to become very intense.
is going to become very intense.
227
631560
3320
Güneş'ten aldığımız sıcaklık
çok yoğun bir hale gelecek.
çok yoğun bir hale gelecek.
10:47
In the same way that you see
gas streaming off from a hot Jupiter,
gas streaming off from a hot Jupiter,
228
635600
4336
Sıcak Jüpiter'den gazın uçmasını
gördüğünüz gibi
gördüğünüz gibi
10:51
gas is going to stream off from the Earth.
229
639960
2336
gaz Dünya'dan dışarı çıkacak.
10:54
And so what we can look forward to,
230
642320
2176
Yani bekleyebileceğimiz
10:56
or at least prepare for,
231
644520
2056
ya da hazırlanabileceğimiz şey
10:58
is the fact that in the far future,
232
646600
1816
yakın gelecekte Dünya'nın
11:00
the Earth is going to look more like Mars.
233
648440
2776
Mars'a daha çok benzeyecek olması.
11:03
Our hydrogen, from water
that is broken down,
that is broken down,
234
651240
2736
Ayrışan sudan çıkan hidrojenimiz
11:06
is going to escape
into space more rapidly,
into space more rapidly,
235
654000
2416
uzay boşluğuna daha hızlı kaçacak,
11:08
and we're going to be left
with this dry, reddish planet.
with this dry, reddish planet.
236
656440
4080
biz de bu kuru ve kırmızımsı
gezegenle baş başa kalacağız.
gezegenle baş başa kalacağız.
11:12
So don't fear, it's not
for a few billion years,
for a few billion years,
237
660960
2496
Korkmayın, daha birkaç
milyar yıl daha var
milyar yıl daha var
11:15
so there's some time to prepare.
238
663480
1576
yani hazırlanmaya vaktimiz çok.
11:17
(Laughter)
239
665080
1056
(Gülüşmeler)
11:18
But I wanted you
to be aware of what's going on,
to be aware of what's going on,
240
666160
2816
Ancak neler olduğunun
farkında olmanızı istiyorum
farkında olmanızı istiyorum
11:21
not just in the future,
241
669000
1256
sadece gelecekte değil,
11:22
but atmospheric escape
is happening as we speak.
is happening as we speak.
242
670280
3216
atmosferik kaçış biz
konuşurken dahi oluyor.
konuşurken dahi oluyor.
11:25
So there's a lot of amazing science
that you hear about happening in space
that you hear about happening in space
243
673520
3496
Uzayda ve çok uzaktaki gezegenlerde
olduğunu duyduğunuz
olduğunu duyduğunuz
11:29
and planets that are far away,
244
677040
1936
çokça muhteşem bilimsel olay var
11:31
and we are studying these planets
to learn about these worlds.
to learn about these worlds.
245
679000
3216
ve biz bu Dünyaları öğrenmek
için bu gezegenleri inceliyoruz.
için bu gezegenleri inceliyoruz.
11:34
But as we learn about Mars
or exoplanets like hot Jupiters,
or exoplanets like hot Jupiters,
246
682240
4696
Ancak Mars ya da sıcak Jüpiter benzeri
dış gezegenler hakkında öğrendikçe
dış gezegenler hakkında öğrendikçe
11:38
we find things like atmospheric escape
247
686960
3016
atmosferik kaçış gibi bize gezegenimiz
11:42
that tell us a lot more
about our planet here on Earth.
about our planet here on Earth.
248
690000
3736
Dünya hakkında daha çok bilgi veren
şeyler buluyoruz.
şeyler buluyoruz.
11:45
So consider that the next time
you think that space is far away.
you think that space is far away.
249
693760
4056
Uzayın çok uzakta olduğunu
bir daha düşündüğünüzde bunu hatırlayın.
bir daha düşündüğünüzde bunu hatırlayın.
11:49
Thank you.
250
697840
1216
Teşekkürler.
11:51
(Applause)
251
699080
3040
(Alkış)
ABOUT THE SPEAKER
Anjali Tripathi - AstrophysicistAnjali Tripathi explores planets to uncover the processes that make and destroy them.
Why you should listen
Even though Anjali Tripathi worked on NASA's Mars rovers in high school, the California native never expected to become an astronomer. Unlike the earthquakes she researched early on, astronomy seemed unconnected from daily life. As she has since discovered, exploring distant planets has a lot to do with life itself -- including the fate of the air we breathe. Using some of the most powerful telescopes and supercomputers, Tripathi studies how seemingly permanent planets change over time. She has pioneered the characterization of planet-forming environments and developed computer simulations to trace the 3D structure of planet atmospheres that are shrinking due to evaporation.
A natural teacher, Tripathi makes complex science concepts relevant and easy to understand. She believes that everyone can understand science -- even rocket science. She has partnered with the Smithsonian, Teach for America and others to increase scientific literacy and spread enthusiasm for the subject. Her engaging and humorous talks feature real world connections and unusual props, including a fully functioning Mars Pathfinder rover or full-size solar car.
Tripathi earned degrees in physics and astronomy from M.I.T., the University of Cambridge and Harvard University. Recognized as a promising American leader with a commitment to public service, Tripathi is a 2016-17 White House Fellow.
Anjali Tripathi | Speaker | TED.com