TED2010
George Whitesides: Toward a science of simplicity
George Whitesides: Basitlik bilimine doğru
Filmed:
Readability: 3.5
691,339 views
Basitlik: Gördüğümüzde anlarız -- ama tam olarak nedir ? Bu komik, felsefi konuşmada, George Whitesides bir cevap yontuyor.
George Whitesides - Chemist
In his legendary career in chemistry, George Whitesides has been a pioneer in microfabrication and nanoscale self-assembly. Now, he's fabbing a diagnostic lab on a chip. Full bio
In his legendary career in chemistry, George Whitesides has been a pioneer in microfabrication and nanoscale self-assembly. Now, he's fabbing a diagnostic lab on a chip. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:18
Most of the talks
0
3000
2000
Son bir kaç gündür
00:20
that you've heard in the last several fabulous days
1
5000
3000
duyduğunuz muhteşem konuşmaların çoğu
00:23
have been from people who have the characteristic
2
8000
2000
bir şey hakkında düşünmüş olan, uzmanlaşmış,
00:25
that they have thought about something,
3
10000
2000
neler olduğu hakkında bir fikri olan
00:27
they are experts, they know what's going on.
4
12000
3000
karaktere sahip insanların konuşmaları.
00:31
All of you know about the topic
5
16000
2000
Hepiniz bahsetmem gereken
00:33
that I'm supposed to talk about.
6
18000
2000
konu hakkında bilgilisiniz.
00:35
That is, you know what simplicity is,
7
20000
2000
Yani, basitlik nedir biliyorsunuz,
00:37
you know what complexity is.
8
22000
2000
karmaşıklık nedir biliyorsunuz.
00:39
The trouble is, I don't.
9
24000
2000
Sorun şu ki, ben bilmiyorum.
00:41
And what I'm going to do is share with you
10
26000
2000
Ve şimdi yapacağım şey, konu hakkındaki
00:43
my ignorance on this subject.
11
28000
2000
bilgisizliğimi sizlerle paylaşmak.
00:46
I want you to read this,
12
31000
2000
Şunu okumanızı istiyorum
00:48
because we're going to come back to it in a moment.
13
33000
3000
çünkü bir dakika içinde buna geri döneceğiz.
00:53
The quote is from
14
38000
2000
Bu alıntı, efsanevi
00:55
the fabled Potter Stewart
15
40000
2000
Potter Stewart'ın pornografi
00:59
opinion on pornography.
16
44000
3000
konusundaki fikri.
01:02
And let me just read it,
17
47000
2000
İzin verin okuyayım,
01:04
the important details here:
18
49000
2000
önemli detaylar var burada.
01:06
"Shorthand description, ['hardcore pornography'];
19
51000
3000
"Kısaltılmış tarif; sert pornografi;
01:09
and perhaps I could never succeed in intelligibly defining it.
20
54000
3000
ve belki de hiçbir zaman zekice tanımlamada başarılı olamayacağım.
01:12
But I know it when I see it."
21
57000
2000
Ama gördüğümde ne olduğunu bilirim."
01:14
I'm going to come back to that in a moment.
22
59000
3000
Buna birazdan tekrar geleceğim.
01:17
So, what is simplicity?
23
62000
2000
Yani, nedir basitlik?
01:19
It's good to start with some examples.
24
64000
2000
Bazı örneklerle başlamak iyi olacak.
01:22
A coffee cup -- we don't think about coffee cups,
25
67000
3000
Bir kahve bardağı, kahve bardakları hakkında düşünmeyiz,
01:25
but it's much more interesting than one might think --
26
70000
2000
ama onlar düşündüğünüzden çok daha fazla ilginç olabilirler.
01:27
a coffee cup is a device,
27
72000
3000
Bir kahve bardağı bir araçtır, evet,
01:30
which has a container and a handle.
28
75000
3000
bir haznesi vardır, evet ve tutacağı, evet.
01:33
The handle enables you to hold it
29
78000
3000
Tutacak sizin onu taşımanızı sağlarken
01:36
when the container is filled with hot liquid.
30
81000
3000
haznesi sıcak sıvı ile doludur, evet.
01:39
Why is that important?
31
84000
2000
Bu neden önemlidir?
01:41
Well, it enables you to drink coffee.
32
86000
2000
Kahvenizi içebilmenizi sağlar.
01:43
But also, by the way, the coffee is hot,
33
88000
2000
Ama aynı zamanda kahve sıcakken,
01:45
the liquid is sterile;
34
90000
2000
sıvı sterildir.
01:47
you're not likely to get cholera that way.
35
92000
2000
Bu şekilde koleraya yakalanma olasılığınız yoktur.
01:49
So the coffee cup, or the cup with a handle,
36
94000
3000
Yani kahve bardağı, ya da tutacaklı bardak,
01:52
is one of the tools used by society
37
97000
3000
toplum tarafından halk sağlığını
01:55
to maintain public health.
38
100000
2000
sağlamak için kullanılan aletlerden biridir.
01:57
Scissors are your clothes,
39
102000
2000
Makaslar kıyafetlerinizdir.
01:59
glasses enable you to see things
40
104000
2000
Gözlükler şeyleri görmenizi sağlar,
02:01
and keep you from being eaten by cheetahs
41
106000
2000
ve sizi çitalar tarafından yenmekten ya da
02:03
or run down by automobiles,
42
108000
2000
bir araba tarafından ezilmekten korurlar.
02:05
and books are, after all, your education.
43
110000
3000
Ve kitaplar, her şeyden öte, eğitiminizdir.
02:08
But there's another class of simple things,
44
113000
2000
Ama basit şeylerin aynı zamanda çok önemli olan,
02:10
which are also very important.
45
115000
2000
bir diğer sınıfı vardır.
02:12
Simple in function,
46
117000
2000
İşleyişte basit,
02:14
but not at all simple in how they're constructed.
47
119000
3000
ama yapılışlarıyla o kadar da basit olmayan.
02:17
And the two here are just examples.
48
122000
3000
Ve buradaki iki şey sadece örnek.
02:20
One is the cellphone, which we use every day.
49
125000
3000
Biri cep telefonu, her gün kullanıyoruz.
02:23
And it rests on a complexity,
50
128000
2000
Ve bu bir karmaşıklığa dayanır,
02:25
which has some characteristics
51
130000
2000
ki arkadaşım Benoit Mandelbrot'un
02:27
very different from those that my friend
52
132000
2000
tartıştıklarından farklı
02:29
Benoit Mandelbrot discussed,
53
134000
2000
bazı karakteristik özellikleri vardır,
02:31
but are very interesting.
54
136000
2000
ama bunlar çok ilginçtir.
02:33
And the other, of course, is a birth control pill,
55
138000
3000
Ve diğeri elbette, doğum kontrol hapı,
02:36
which, in a very simple way,
56
141000
2000
basit bir şekilde,
02:38
fundamentally changed the structure of society
57
143000
2000
toplumun yapısında, kadının rolünü değiştirip
02:40
by changing the role of women in it
58
145000
3000
onlara üreme seçimi yapabilmeleri konusunda
02:43
by providing to them
59
148000
2000
imkan sağlayarak
02:45
the opportunity to make reproductive choices.
60
150000
2000
toplumun yapısını tamamen değiştirmiştir.
02:50
So, there are two ways of thinking about this word, I think.
61
155000
3000
Bu kelime hakkında düşünmenin iki yolu var sanırım.
02:53
And here I've corrupted
62
158000
2000
Ve burada Potter Steward'tan
02:55
the Potter Stewart quotation
63
160000
3000
yaptığım alıntıyı bozuyor; makaslardan
02:58
by saying that we can think about something --
64
163000
2000
cep telefonuna, internet ve doğum kontrol haplarına
03:00
which spans all the way from scissors
65
165000
2000
kadar geniş yelpazedeki şeyleri düşündüğümüzde
03:02
to the cell phone,
66
167000
2000
bunların basit olduklarını
03:04
Internet and birth control pills --
67
169000
2000
işlevlerinin basit olduğunu
03:06
by saying that they're simple,
68
171000
3000
söyleyerek değiştiriyorum
03:09
the functions are simple,
69
174000
2000
işlevleri basittir -
03:11
and we recognize what that simplicity is
70
176000
2000
ve basitliği gördüğümüzde
03:13
when we see it.
71
178000
2000
tanıyoruz.
03:15
Or there may be another way of doing it,
72
180000
3000
Ya da belki bunu yapmanın başka bir yolu var,
03:19
which is to think about the problem in terms of what --
73
184000
3000
yani sorunları "NE" olgusu üzerinden düşünmek gibi,
03:22
if you associate with moral philosophers --
74
187000
3000
eğer ahlakçı filozoflarla ilişkilendirirseniz
03:25
is called the teapot problem.
75
190000
3000
bu çaydanlık sorunu olarak adlandırılır.
03:29
The teapot problem I'll pose this way.
76
194000
3000
Çaydanlık sorunu şekilde ortaya koyacağım.
03:32
Suppose you see a teapot,
77
197000
2000
Bir çaydanlık gördüğünüzü varsayın,
03:34
and the teapot is
78
199000
3000
ve bu çaydanlık
03:37
filled with hot water.
79
202000
2000
sıcak suyla dolu.
03:39
And you then ask the question:
80
204000
2000
Ve sonra şu soruyu sorarsınız:
03:41
Why is the water hot?
81
206000
2000
Su neden sıcak?
03:43
And that's a simple question.
82
208000
2000
Ve bu basit bir sorudur.
03:45
It's like, what is simplicity?
83
210000
2000
Şunun gibi: Basitlik nedir?
03:47
One answer would be:
84
212000
2000
Cevaplardan biri şu olabilir:
03:49
because the kinetic energy of the water molecules is high
85
214000
2000
Çünkü su moleküllerinin kinetik enerjisi yüksektir ve
03:51
and they bounce against things rapidly --
86
216000
2000
şeyler etrafında hızlı bir şekilde zıplarlar.
03:53
that's a kind of physical science argument.
87
218000
3000
Bu bir tür fizik bilimi akıl yürütmesidir.
03:56
A second argument would be:
88
221000
2000
İkincisi şu olabilir:
03:58
because it was sitting on a stove with the flame on --
89
223000
3000
Çünkü yanan bir ocağın üzerinde duruyordu.
04:01
that's an historical argument.
90
226000
2000
Bu tarihsel bir akıl yürütmedir.
04:03
A third is that I wanted hot water
91
228000
2000
Üçüncüsü, çay için sıcak su
04:05
for tea --
92
230000
2000
istedim.
04:07
that's an intentional argument.
93
232000
2000
Bu kasıtlı bir akıl yürütmedir.
04:09
And, since this is coming from a moral philosopher,
94
234000
2000
Ve ahlakçı bir filozoftan gelmesinden dolayı,
04:11
the fourth would be that it's part of God's plan for the universe.
95
236000
3000
dördüncüsü, bunun evren hakkında Tanrı'nın bir planı olduğu, olabilir.
04:14
All of these are possibilities.
96
239000
2000
Tüm bunlar ihtimallerdir.
04:16
The point is that you get into trouble
97
241000
3000
Önemli olan nokta, tek bir soru sorduğunuzda
04:19
when you ask a single question
98
244000
2000
ve cevabı için tek bir kutu olduğunda,
04:21
with a single box for an answer,
99
246000
2000
bu tek sorunun aslında içinde
04:23
in which that single question actually is many questions
100
248000
3000
bir çok farklı anlam barındıran bir çok sorunun bulunması
04:26
with quite different meanings,
101
251000
2000
ama aynı kelimelerle ifade ediliyor olması durumunda
04:28
but with the same words.
102
253000
3000
başınızın derde girdiğidir.
04:31
Asking, "What is simplicity?" I think falls in that category.
103
256000
3000
Basitlik nedir? diye sormak, sanırım bu kategoriye girer.
04:35
What is the state of science?
104
260000
2000
Bilimin durumu nedir?
04:37
And, interestingly, complexity
105
262000
2000
Ve ilginç bir şekilde, karmaşıklık
04:39
is very highly evolved.
106
264000
2000
yüksek derecede gelişmiştir.
04:41
We have a lot of interesting information
107
266000
2000
Karmaşıklığın ne olduğuna dair
04:43
about what complexity is.
108
268000
2000
ilginç birçok bilgi var.
04:45
Simplicity, for reasons
109
270000
2000
Basitlik, anlaşılması biraz
04:47
that are a little bit obscure,
110
272000
2000
güç nedenlerden dolayı,
04:49
is almost not pursued,
111
274000
2000
adeta aranmıyor,
04:51
at least in the academic world.
112
276000
2000
en azından akademik dünyada.
04:53
We academics -- I am an academic --
113
278000
2000
Biz akademisyenler - Ben bir akademisyenim -
04:55
we love complexity.
114
280000
2000
karmaşıklığı severiz.
04:57
You can write papers about complexity,
115
282000
2000
Karmaşıklık hakkında yazılar yazabilirsiniz.
04:59
and the nice thing about complexity is
116
284000
2000
Ve karmaşıklığın hoş tarafı,
05:01
it's fundamentally intractable in many ways,
117
286000
2000
bir çok açıdan temel olarak ele avuca sığmamasıdır,
05:03
so you're not responsible for outcomes. (Laughter)
118
288000
3000
yani sonuçlarında sorumlu olmazsınız.
05:06
Simplicity -- all of you really would like
119
291000
3000
Basitlik - hepiniz Waring marka karıştırıcınızın
05:09
your Waring Blender in the morning
120
294000
2000
sabahları Waring karıştırıcısının
05:11
to make whatever a Waring Blender does,
121
296000
2000
yapması gerekeni yapmasını istersiniz
05:13
but not explode or play Beethoven.
122
298000
3000
patlamasını ya da Beethoven çalmasını değil.
05:16
You're not interested in the limits of these things.
123
301000
3000
Bu tarz şeylerin sınırları ile ilgilenmezsiniz.
05:19
So what one is interested in
124
304000
2000
Yani birinin ne hakkında meraklı olduğu
05:21
has a lot to do with the rewards of the system.
125
306000
3000
sistemin ödülleriyle çok ilgilidir.
05:24
And there's a lot of rewards in thinking
126
309000
2000
Karmaşıklık ve ortaya çıkışı hakkında
05:26
about complexity and emergence,
127
311000
2000
düşünmenin bir çok ödülü varken,
05:28
not so much in thinking about simplicity.
128
313000
3000
basitlikle ilgili düşündüğünüzde çok fazla yoktur.
05:31
One of the things I want to do
129
316000
2000
Yapmak istediklerimden birisi de
05:33
is to help you with a very important task --
130
318000
3000
siz böyle bir göreve sahip olduğunuzu bilmeseniz de
05:36
which you may not know that you have very often --
131
321000
3000
çok önemli bir görevde size yardımcı olmak;
05:39
which is to understand
132
324000
2000
bu görev, akşam yemeğinde
05:41
how to sit next to a physicist at a dinner party
133
326000
3000
bir fizikçinin yanına oturup nasıl sohbet edeceğinizi
05:44
and have a conversation. (Laughter)
134
329000
2000
anlamanızdır.
05:46
And the words that I would like you to focus on
135
331000
3000
Ve odaklanacağım kelimeler
05:49
are complexity and emergence,
136
334000
2000
karmaşıklık ve doğuşu olacak
05:51
because these will enable you to start the conversation
137
336000
3000
çünkü bunlar sohbeti başlatmanızı sağlar ve
05:54
and then daydream about other things.
138
339000
2000
sonrasında diğer konularda hayal kurmanızı.
05:56
(Laughter)
139
341000
3000
(Gülüşmeler)
05:59
All right, what is complexity in this view of things,
140
344000
3000
Pekâlâ, bu şeylerin ışığında karmaşıklık nedir?
06:02
and what is emergence?
141
347000
2000
Ve belirme-ortaya çıkış nedir?
06:04
We have, actually, a pretty good working definition of complexity.
142
349000
3000
Aslında karmaşıklığın gayet işe yarayan bir tanımlaması var.
06:07
It is a system, like traffic,
143
352000
2000
Bu bir sistem, trafik gibi,
06:09
which has components.
144
354000
2000
bir çok bileşeni var.
06:11
The components interact with one another.
145
356000
2000
Bileşenler birbirleriyle ilişki halindeler.
06:13
These are cars and drivers. They dissipate energy.
146
358000
3000
Bunlar arabalar ve sürücüler. Enerji harcarlar.
06:16
It turns out that, whenever you have that system,
147
361000
2000
Anlaşılıyor ki, ne zaman bu sisteme sahip olsanız,
06:18
weird stuff happens,
148
363000
2000
tuhaf şeyler oluyor,
06:20
and you in Los Angeles
149
365000
2000
ve Los Angeles’lı biri olduğunuzda
06:22
probably know this better than anyone.
150
367000
3000
muhtemelen bunu herkesten iyi anlarsınız.
06:25
Here's another example,
151
370000
2000
Şimdi vereceğim
06:27
which I put up because
152
372000
2000
diğer bir örnek
06:29
it's an example of really important current science.
153
374000
3000
gerçekten önemli bir güncel bilim örneği.
06:32
You can't possibly read that. It's not intended that you read it,
154
377000
3000
Bunu muhtemelen okuyamazsınız. Sizin okumanız maksadıyla yazılmamış.
06:35
but that's a tiny part
155
380000
2000
Ama bu her bir hücrenizde
06:37
of the chemical reactions going on
156
382000
2000
herhangi bir anda devam eden
06:39
in each of your cells at any given moment.
157
384000
3000
kimyasal reaksiyonların küçük bir parçası.
06:42
And it's like the traffic that you see.
158
387000
3000
Ve gördüğünüz trafik gibi.
06:45
The amazing thing about the cell is that
159
390000
2000
Hücre ile ilgili muhteşem olan şey
06:47
it actually does maintain a fairly stable
160
392000
2000
diğer hücrelerle gayet kararlı bir
06:49
working relationship with other cells,
161
394000
3000
çalışma ilişkisi sürdürmesidir.
06:52
but we don't know why.
162
397000
2000
Ama nedenini bilmiyoruz.
06:54
Anyone who tells you that we understand life,
163
399000
2000
Her kim size hayatı anladığımızı söylerse,
06:56
walk away.
164
401000
2000
uzaklaşın.
06:59
And let me reduce this to the simplest level.
165
404000
3000
Ve izin verin bunu en basit seviyesine indireyim.
07:02
We've heard from Bill Gates recently.
166
407000
2000
Yakınlarda Bill Gates'den duyduk.
07:04
All of us, to some extent, study
167
409000
2000
Hepimiz, bir noktaya kadar,
07:06
this thing called a Bill Gates.
168
411000
2000
Bill Gates denen şeyi çalıştık.
07:08
Terrific. You learn everything you can about that.
169
413000
2000
Dehşet. Bununla ilgili öğrenebileceğiniz her şeyi öğrendiniz.
07:10
And then there's another kind of thing that you might study,
170
415000
3000
Ve sonra çalışabileceğiniz başka tür bir şey var,
07:13
and you study that hard.
171
418000
2000
ve bunu sıkı bir şekilde çalışırsınız.
07:15
That's a Bono, this is a Bono.
172
420000
2000
Bu bir Bono'dur. Bu Bono.
07:17
But then, if you know everything you can know about those two things,
173
422000
3000
Ama sonra, eğer bu iki şey hakkında öğrenebileceğinizi öğrendiyseniz,
07:20
and you put them together,
174
425000
2000
ve onları bir araya getirirseniz,
07:22
what can you say about this combination?
175
427000
2000
bu birleşim hakkında ne söyleyebilirsiniz.
07:24
The answer is, not a lot.
176
429000
2000
Cevap: Fazla değil.
07:26
And that's complexity.
177
431000
2000
Ve bu karmaşıklıktır.
07:28
Now, imagine building that up to a city, or to a society,
178
433000
3000
Şimdi, bunu bir şehre, bir topluma yaptığınızı hayal edin,
07:31
and you've got, obviously, an interesting problem.
179
436000
3000
ve açıkçası, ilginç bir sorununuz var demektir.
07:34
All right, so let me give you an example
180
439000
3000
Pekâlâ, izin verin size basitlik ile ilgili
07:37
of simplicity
181
442000
2000
kendine özgü
07:39
of a particular kind.
182
444000
2000
bir örnek vereyim.
07:41
And I want to introduce a word
183
446000
2000
Ve sonra sizi çok faydalı olduğunu
07:43
that I think is very useful,
184
448000
2000
düşündüğüm bir kelime ile
07:45
which is stacking.
185
450000
2000
'istiflemek' ile tanıştırmak istiyorum.
07:47
And I'm going to use stacking for a kind of simplicity
186
452000
3000
Ve istiflemeyi bir tür basitlik için kullanacağım
07:50
that has the characteristic
187
455000
2000
ve çok basit ve çok güvenilir
07:52
that it is so simple
188
457000
2000
bir karaktere sahip olduğu
07:54
and so reliable
189
459000
2000
için de onunla
07:56
that I can build things with it.
190
461000
2000
bazı şeyler kurabileceğim.
07:58
Or I'm going to use simple to mean
191
463000
2000
Ya da 'basit'i güvenilir, tahmin edilebilir,
08:00
reliable, predictable, repeatable.
192
465000
3000
tekrarlanabilir anlamında kullanacağım.
08:05
And I'm going to use as an example the Internet,
193
470000
2000
Ve örnek olarak kullanacağım şey, internet
08:07
because it's a particularly good example
194
472000
2000
çünkü istiflenmiş basitlik için
08:09
of stacked simplicity.
195
474000
3000
gerçekten güzel bir örnek.
08:12
We call it a complex system, which it is,
196
477000
2000
Karmaşık bir sistem olarak tanımlıyoruz ki öyle,
08:14
but it's also something else.
197
479000
3000
ama aynı zamanda başka bir şey de.
08:17
The Internet starts with mathematics,
198
482000
3000
İnternet matematikle başlar.
08:20
it starts with binary.
199
485000
2000
İkili değerle başlar.
08:22
And if you look at the list of things on the bottom,
200
487000
3000
Ve eğer tabandaki şeylerin listesine bakarsanız,
08:25
we are familiar with the Arabic numbers
201
490000
2000
birden ona kadar ve devamındaki
08:27
one to 10 and so on.
202
492000
2000
Arap rakamlarına aşinayız.
08:29
In binary, one is 0001,
203
494000
3000
İkili değerle, bir 0001
08:32
seven is 0111.
204
497000
3000
yedi 0111.
08:35
The question is: Why is binary
205
500000
2000
Soru şu: Neden ikili değer
08:37
simpler than Arabic?
206
502000
2000
Arap rakamlarından daha basit.
08:39
And the answer is, simply,
207
504000
2000
Ve cevap basitçe şu,
08:41
that if I hold up three fingers, you can count that easily,
208
506000
3000
eğer üç parmağınızı kaldırırsanız, bu kadar kolayca sayabilirsiniz,
08:44
but if I hold up this,
209
509000
2000
ama bunu tutarsam,
08:46
it's sort of hard to say that I just did seven.
210
511000
2000
az önce yedi yaptığımı söylemek zor gibi.
08:48
The virtue of binary is that it's the simplest possible way
211
513000
3000
Bunun meziyeti, bu sayıları gösteren
08:51
of representing numbers.
212
516000
2000
en basit yöntemidir.
08:53
Anything else is more complicated.
213
518000
2000
Başka her şey daha karışıktır.
08:55
You can catch errors with it,
214
520000
2000
Onunla hataları yakalayabilirsiniz.
08:57
it's unambiguous in its reading,
215
522000
2000
Okunması da gayet açıktır.
08:59
there are lots of good things about binary.
216
524000
2000
İkili değerle ilgili bir çok güzel şey var.
09:01
So it is very, very simple
217
526000
2000
Yani bir kez nasıl okuyacağınızı
09:03
once you learn how to read it.
218
528000
2000
anladığınızda çok, çok basittir.
09:05
Now, if you like to represent
219
530000
2000
Şimdi eğer bu ikili değerin sıfır ve birini
09:07
this zero and one of binary,
220
532000
2000
göstermek isterseniz,
09:09
you need a device.
221
534000
2000
bir alete ihtiyacınız olur.
09:11
And think of things in your life
222
536000
2000
Ve hayatınızdaki ikili değerdeki
09:13
that are binary,
223
538000
2000
şeyleri düşünün.
09:15
one of them is light switches.
224
540000
2000
Bunlardan biri elektrik anahtarlarıdır.
09:17
They can be on and off. That's binary.
225
542000
2000
Açık ya da kapalı olabilir. İkili değerdir bu.
09:19
Now wall switches, we all know, fail.
226
544000
3000
Şimdi tüm duvar anahtarları, bildiğimiz gibi, bozulur.
09:23
But our friends who are condensed matter physicists
227
548000
2000
Ama yoğun madde fizikçisi olan arkadaşlarımız
09:25
managed to come up, some 50 years ago,
228
550000
3000
yaklaşık 50 yıl kadar önce, çok hoş bir alet buldular,
09:28
with a very nice device, shown under that bell jar,
229
553000
3000
bu kavanozun altında görülen şeyi yaratmayı başardılar,
09:31
which is a transistor.
230
556000
2000
bu bir transistör.
09:33
A transistor is nothing more than a wall switch.
231
558000
2000
Bir transistör, bir duvar anahtarından başka bir şey değildir.
09:35
It turns things on and off,
232
560000
2000
Açıp kapar,
09:37
but it does so without moving parts
233
562000
2000
ama bunu parçaları hareket ettirmeden yapar,
09:39
and it doesn't fail, basically, for a very long period of time.
234
564000
3000
ve temelde çok uzun zaman boyunca hata yapmaz.
09:42
So the second layer of simplicity
235
567000
3000
Yani basitliğin ikinci katmanı
09:45
was the transistor in the Internet.
236
570000
3000
transistör ve internetti.
09:48
So, since the transistor is so simple,
237
573000
3000
Transistör çok basit olduğu için,
09:51
you can put lots of them together.
238
576000
2000
bir çoğunu bir araya getirebilirsiniz.
09:53
And you put lots of them together and you come with
239
578000
2000
Ve onlardan bir çoğunu bir araya getirip
09:55
something called integrated circuits.
240
580000
2000
entegre devre denilen şeyi üretirsiniz.
09:57
And a current integrated circuit
241
582000
2000
Ve güncel entegre bir devre
09:59
might have in each one of these chips
242
584000
2000
bu yongaların her birinde bir milyar
10:01
something like a billion transistors,
243
586000
2000
transistör gibi bir sayı barındırabilir,
10:03
all of which have to work perfectly every time.
244
588000
3000
her biri her defasında mükemmel şekilde çalışmak zorundadır.
10:06
So that's the next layer of simplicity,
245
591000
3000
Bu basitliğin diğer katmanı,
10:09
and, in fact, integrated circuits
246
594000
2000
ve aslında entegre devreler
10:11
are really simple in the sense that they,
247
596000
2000
gerçekte şu anlamda basittir,
10:13
in general, work really well.
248
598000
2000
genel olarak gayet iyi çalışırlar.
10:15
With integrated circuits, you can build cellphones.
249
600000
3000
Entegre devrelerle, cep telefonları yapabilirsiniz.
10:18
You all are accustomed to having your cellphones work
250
603000
3000
Hepiniz cep telefonlarınızın çoğu zaman çalışıyor
10:21
the large majority of the time.
251
606000
2000
olmasına alışkınsınızdır.
10:23
In Boston ... Boston is a little bit like Namibia
252
608000
2000
Boston'da, Boston cep telefonlarının kapsaması
10:25
in its cell phone coverage, (Laughter)
253
610000
2000
açısından Namibya gibidir,
10:27
so that we're not accustomed to that all the time,
254
612000
2000
yani buna her zaman alışkın değiliz,
10:29
but some of the time.
255
614000
3000
sadece bazen.
10:32
But, in fact, if you have cell phones,
256
617000
2000
Ama, aslında, eğer cep telefonunuz varsa,
10:34
you can now go to this nice lady
257
619000
2000
o zaman Namibya gibi bir yerde bulunan
10:36
who's somewhere like Namibia,
258
621000
2000
şu hoş hanıma gidebilirsiniz,
10:38
and who is extremely happy with the fact
259
623000
2000
ve onun MIT'den elektrik mühendisliği derecesi
10:40
that although she does not have
260
625000
2000
olmadığı halde,
10:42
an master's degree in
261
627000
2000
son derece mutlu bir şekilde
10:44
electrical engineering from MIT,
262
629000
2000
cep telefonunu kullanarak
10:46
she's nonetheless able to hack her cell phone
263
631000
2000
komik bir şekilde enerji elde ettiğini
10:48
to get power in some funny way.
264
633000
3000
görürsünüz.
10:51
And from that comes the Internet.
265
636000
2000
Ve buradan, internet geliyor.
10:53
And this is a map of bitflows across the continent.
266
638000
3000
Ve bu kıta boyunca bit (bilgi iletme birimi) akışı haritası.
10:56
The two blobs that are light in the middle there
267
641000
3000
Orada ortadaki parlak iki yuvarlak
10:59
are the United States and Europe.
268
644000
2000
ABD ve Avrupa.
11:01
And then back to simplicity again.
269
646000
3000
Ve tekrar basitliğe dönüyoruz.
11:04
So here we have what I think is one of the great ideas,
270
649000
3000
Yani burada, büyük fikirlerden biri olduğuna inandığım,
11:07
which is Google.
271
652000
2000
Google var,
11:09
Which, in this simple portal
272
654000
2000
bu basit portal içinde
11:11
makes the claim
273
656000
2000
tüm dünyanın
11:13
that it makes accessible
274
658000
2000
bilgisini ulaşabilir kılacağını
11:15
all of the world's information.
275
660000
2000
iddia ediyor.
11:17
But the point is that
276
662000
2000
Ancak önemli olan şu ki
11:19
that extraordinary simple idea
277
664000
3000
olağanüstü basit fikir
11:22
rests on layers of simplicity
278
667000
3000
her biri karmaşıklığa karışan
11:25
each compounded into a complexity
279
670000
2000
ki aslında içinde basit olan
11:27
that is itself simple,
280
672000
2000
basitlik katmanlarına dayanır,
11:29
in the sense that it is completely reliable.
281
674000
3000
bu anlamda tamamıyla güvenilirdir.
11:33
All right, let me then finish off
282
678000
2000
Pekala, izin verin dört genel
11:35
with four general statements,
283
680000
3000
açıklama, bir örnek ve iki
11:39
an example and two aphorisms.
284
684000
3000
aforizmayla bitireyim.
11:42
The characteristics, which I think
285
687000
2000
Basit şeylerle ilgili düşünürken
11:44
are useful to think about for simple things:
286
689000
3000
faydalı olacağını düşündüğüm özellikler:
11:47
First, they are predictable.
287
692000
3000
Birinci olarak, tahmin edilebilirdir.
11:51
Their behavior is predictable.
288
696000
2000
Davranışları tahmin edilebilir.
11:53
Now, one of the nice characteristics
289
698000
2000
Şimdi, basit şeylerin hoş özelliklerinden
11:55
of simple things
290
700000
2000
bir tanesi,
11:57
is you know what it's going to do, in general.
291
702000
2000
genel olarak ne yapacağını bilmenizdir.
11:59
So simplicity and predictability
292
704000
2000
Yani basitlik ve tahmin edilebilirlik
12:01
are characteristics of simple things.
293
706000
3000
basit şeylerin özellikleridir.
12:04
The second is, and this is a real world statement,
294
709000
3000
İkincisi, ve bu gerçek dünyaya ait bir beyandır,
12:07
they're cheap.
295
712000
2000
ucuzdurlar.
12:09
If you have things that are cheap enough,
296
714000
2000
Eğer yeterince ucuz şeylere sahipseniz,
12:11
people will find uses for them,
297
716000
2000
insanlar onları kullanım yolları bulacaklardır,
12:13
even if they seem very primitive.
298
718000
2000
çok ilkel görünse dahi.
12:15
So, for example, stones.
299
720000
2000
Yani, mesela, taşlar.
12:17
You can build cathedrals out of stones,
300
722000
3000
Taşlarla katedraller inşa edebilirsiniz,
12:20
you just have to know what it does.
301
725000
2000
nasıl yapılacağını bilmeniz yeter.
12:22
You carve them in blocks and then you
302
727000
2000
Onları bloklar halinde oyar ve sonra
12:24
pile them on top of one another,
303
729000
2000
birbirleri üzerine yığarsınız,
12:26
and they support weight.
304
731000
2000
ve ağırlığı taşırlar.
12:28
So there has to be function, the function has to be predictable
305
733000
3000
Yani bir işlevi olmalı, işlevi tahmin edilebilir olmalı ve
12:31
and the cost has to be low.
306
736000
2000
maliyeti düşük olmalı.
12:33
What that means is
307
738000
2000
Bunun anlamı,
12:35
that you have to have a high performance
308
740000
2000
yüksek bir performansınız ya da düşük maliyetiniz
12:37
or value for cost.
309
742000
3000
olması gerektiğidir.
12:41
And then I would propose
310
746000
2000
Ve sonra, son bileşen olarak
12:43
as this last component
311
748000
2000
şunu önereceğim,
12:45
that they serve, or have the potential to serve,
312
750000
3000
yapıtaşı olarak hizmet etmesi ya da edecek
12:48
as building blocks.
313
753000
2000
potansiyeli olması.
12:50
That is, you can stack them.
314
755000
2000
Yani, onları yığabilirsiniz.
12:52
And stack can mean this way, or it can mean this way,
315
757000
3000
Ve yığma şu anlamdadır, ya da şu anlama gelebilir,
12:55
or it can mean in some arbitrary n-dimensional space.
316
760000
3000
ya da keyfi ve boyutlu bir uzay anlamına gelebilir.
12:58
But if you have something that has a function,
317
763000
2000
Ama eğer işlevi olan bir şeye sahipseniz,
13:00
and it's really cheap,
318
765000
2000
ve gerçekten ucuzsa,
13:02
people will find new ways of putting it together
319
767000
2000
insanlar onu bir araya getirerek yeni şeyler
13:04
to make new things.
320
769000
2000
üretmenin yollarını bulacaktır.
13:06
Cheap, functional, reliable things
321
771000
3000
Ucuz, işlevsel, güvenilir şeyler
13:09
unleash the creativity of people
322
774000
2000
insanların yaratıcılığını serbest bırakır,
13:11
who then build stuff that you could not imagine.
323
776000
3000
böylece hayal edemeyeceğiniz şeyler inşa ederler.
13:14
There's no way of predicting the Internet
324
779000
3000
İlk transistöre dayanarak interneti
13:17
based on the first transistor.
325
782000
2000
tahmin etmenin yolu yoktur.
13:19
It just is not possible.
326
784000
2000
Basitçe bu mümkün değildir.
13:21
So these are the components.
327
786000
3000
Yani bileşenler bunlardır.
13:24
Now, the example
328
789000
2000
Şimdi vermek istediğim
13:26
is something that I want to give you
329
791000
2000
örnek kendimizin yaptığı
13:28
from the work that we ourselves do.
330
793000
3000
işten bir örnek.
13:31
We are very interested in
331
796000
3000
Gelişmiş dünyaya
13:34
delivering health care in the developing world,
332
799000
3000
sağlık hizmeti götürmekle çok ilgiliyiz.
13:37
and one of the things that we wish to do in this particular business
333
802000
3000
Ve bu belirli iş alanında yapmak istediğimiz şeylerden biri,
13:40
is to find a way of doing medical diagnosis
334
805000
3000
medikal tanıyı mümkün olduğunca
13:43
at as close to zero cost
335
808000
2000
sıfır maliyete yakın
13:45
as we can manage.
336
810000
2000
yapmanın yolunu tutmak.
13:47
So, how does one do that?
337
812000
2000
Peki, bu nasıl yapılır?
13:49
This is a world in which there's no electricity,
338
814000
2000
Bu, elektriğin olmadığı, paranın olmadığı,
13:51
there's no money, there's no medical competence.
339
816000
3000
tıbbi yeterliliğin olmadığı bir dünya.
13:54
And I don't want to spend your time in going through the details,
340
819000
3000
Ve detaylara girerek zamanınızı almak istemiyorum,
13:57
but in the lower right-hand corner,
341
822000
2000
ama sağ aşağıda bizim sahip
13:59
you see an example of the kind of thing that we have.
342
824000
3000
olduğumuz şeye benzer bir şeyin örneğini görüyorsunuz.
14:02
It's a little paper chip.
343
827000
2000
Küçük bir kağıt parçası.
14:04
It has a few things printed on it
344
829000
2000
Üzerine çizgi romanları basarken
14:06
using the same technology
345
831000
2000
kullanılan teknolojiye benzer,
14:08
that you use for making comic books,
346
833000
2000
ki bu fikrin ilhamı da budur,
14:10
which was the inspiration for this particular idea.
347
835000
3000
bir teknolojiyle birkaç şey basılmış.
14:13
And you put a drop, in this case, of urine at the bottom.
348
838000
3000
Ve altına bir damla damlatıyorsunuz, bu durumda, idrar.
14:16
It wicks its way up into these little branches.
349
841000
3000
Şu küçük dallara doğru yükseliyor.
14:19
You know, no power required.
350
844000
2000
Herhangi bir güç gerekmiyor.
14:21
It turns colors. In this particular case,
351
846000
2000
Renkler değişiyor. Bu durumda,
14:23
you're reading kidney function.
352
848000
3000
böbrek işlevini okuyorsunuz.
14:26
And, since the health care worker
353
851000
3000
Ve, bu dünyanın bu tarafındaki
14:29
of much of this part of the world
354
854000
2000
sağlık çalışanları çoğunlukla
14:31
is an 18 year-old with an AK-47,
355
856000
3000
bu tür şeyleri yapmaya meraklı
14:34
who happens to be out of work and is willing
356
859000
2000
18 yaşında AK-47'si olan
14:36
to go around and do this sort of thing,
357
861000
2000
işsiz ve dünyayı gezmeye meraklı kişiler olduğu için,
14:38
he can take a picture of it with his cellphone,
358
863000
2000
o bunun cep telefonuyla fotoğrafını çekip
14:40
send the picture back to where there is a doctor,
359
865000
2000
doktorun olduğu yere resmi yollayabilir,
14:42
and the doctor can look at it.
360
867000
2000
ve doktor resme bakabilir.
14:44
So what you've done is to take a technology,
361
869000
3000
Burada yaptığınız, her yerde ulaşılabilir olan
14:47
which is available everywhere,
362
872000
2000
teknolojiyi alarak
14:49
make a device, which is extremely cheap,
363
874000
3000
gayet ucuz olan bir alet yapmak ve
14:52
and make it in such a fashion
364
877000
2000
bunu da çok çok güvenilebilir
14:54
that it is very, very reliable.
365
879000
2000
bir dizaynda gerçekleştirmek.
14:56
If we can pull this off,
366
881000
2000
Eğer bunu yapabilirsek,
14:58
if we can build more function,
367
883000
2000
daha fazla işlev kurabilirsek,
15:00
it will be stackable.
368
885000
2000
yığılabilir olacaktır.
15:02
That is to say, if we can make the basic technology
369
887000
3000
Demek istediğim, eğer bir ya da iki basit teknolojili
15:05
of one or two things work,
370
890000
2000
şeyin çalışmasını sağlayabilirsek,
15:07
it will be applicable to a very, very
371
892000
2000
bir çok geniş çeşitlilikteki insani duruma
15:09
large variety of human conditions,
372
894000
2000
uygulanabilir olacaktır,
15:11
and hence, extendable in both
373
896000
2000
ve böylece, hep düşey hem de
15:13
vertical and horizontal directions.
374
898000
3000
dikey yönde genişleyebilir olacaktır.
15:16
Part of my interest in this, I have to say,
375
901000
2000
Benim buna ilgimin bir kısmı, söylemeliyim ki,
15:18
is that I would like to -- how do I put this politely? --
376
903000
3000
bunu nasıl kibarca söyleyebilirim,
15:21
change the way, or maybe eviscerate,
377
906000
2000
temel olarak bozulduğunu düşündüğüm
15:23
the capital structure of the U.S. health care system,
378
908000
3000
Amerikan sağlık sisteminin temel yapısını
15:26
which I think is fundamentally broken.
379
911000
3000
değiştirmek ya da temizlemektir.
15:29
So, let me close --
380
914000
2000
İzin verin,
15:31
(Applause)
381
916000
3000
(Alkışlar)
15:34
Let me close with my two aphorisms.
382
919000
2000
İki aforizmayla kapatmama izin verin.
15:36
One of them is from Mr. Einstein,
383
921000
2000
Bir tanesi Bay Einstein'dan.
15:38
and he says, "Everything should be made
384
923000
2000
'Her şey mümkün olduğunca basit yapılmalıdır
15:40
as simple as possible, but not simpler."
385
925000
3000
ama daha basit değil' der.
15:43
And I think that's a very good way of thinking about the problem.
386
928000
3000
Ve bunun bir problem hakkında düşünmenin iyi bir yolu olduğunu sanıyorum.
15:46
If you take too much out
387
931000
2000
Eğer zaten basit olan bir şeyden
15:48
of something that's simple, you lose function.
388
933000
2000
çok fazla şey çıkarırsanız, işlevini kaybedersiniz.
15:50
You have to have low cost,
389
935000
2000
Düşük maliyetli olmalı,
15:52
but you also have to have a function.
390
937000
2000
ama aynı zamanda işlevsel olmalı.
15:54
So you can't make it too simple.
391
939000
2000
Yani çok basit yapamazsınız.
15:56
And the second is a design issue,
392
941000
2000
Ve ikincisi tasarım meselesi,
15:58
and it's not directly relevant, but it's a nice statement.
393
943000
3000
ve bu direk ilişkili değil ama hoş bir ifade.
16:01
This is by de Saint-Exupery.
394
946000
3000
Bu Saint-Exupery'den.
16:04
And he says, "You know you've achieved perfection in design,
395
949000
3000
'Tasarımda mükemmele ulaştığınızı, ekleyecek bir şey olmadığında değil,
16:07
not when you have nothing more to add,
396
952000
3000
çıkaracak bir şey olmadığında
16:10
but when you have nothing more to take away."
397
955000
2000
anlarsınız' demiştir.
16:12
And that certainly is going in the right direction.
398
957000
3000
Ve bu kesinlikle doğru bir istikamette gidiyorsunuz demektir.
16:16
So, what I think one can begin to do
399
961000
3000
Yani, bence basitlik kelimesiyle
16:19
with this kind of
400
964000
3000
Rancuzzi'yi kapsamayan
16:22
cut at the word simplicity,
401
967000
2000
bu tür bir dersle
16:24
which doesn't cover Brancusi,
402
969000
2000
yapılabilecek şey,
16:26
it doesn't answer the question of
403
971000
2000
Modrian'ın neden Van Gogh'tan
16:28
why Mondrian is better or worse
404
973000
3000
daha iyi ya da kötü veya
16:31
or simpler or less simpler than Van Gogh,
405
976000
2000
Van Gogh'dan neden daha basit ya da karmaşık
16:33
and certainly doesn't address the question
406
978000
2000
olduğunun, ve Mozart'ın Bach'tan daha basit
16:35
of whether Mozart is simpler than Bach.
407
980000
3000
olup olmadığı sorusunun cevabına işaret etmez.
16:38
But it does make a point --
408
983000
2000
Ama, bir anlamda
16:40
which is one which, in a sense,
409
985000
2000
gerçek hayatta bir şeyler yapan insanlarla
16:42
differentiates the real world of people who make things,
410
987000
3000
şeyler hakkında düşünen insanları ayırmada
16:45
and the world of people who think about things,
411
990000
3000
bir noktayı işaret eder,
16:48
which is, there is an intellectual merit
412
993000
3000
ki bu da, soru sormanın entelektüel
16:51
to asking: How do we make things
413
996000
2000
bir başarısıdır: Şeyleri olabildiğince
16:53
as simple as we can,
414
998000
2000
NASIL basitleştirebiliriz;
16:55
as cheap as we can, as functional as we can
415
1000000
3000
olabildiğince ucuz, olabildiğince işlevsel
16:58
and as freely interconnectable as we can?
416
1003000
3000
ve kendi içinde rahatça bağlanabilir (yığılabilir) yapabiliriz?
17:01
If we make that kind of simplicity in our technology
417
1006000
3000
Eğer teknolojimizde bu tür bir basitliğe ulaşabilirsek
17:04
and then give it to you guys,
418
1009000
2000
ve sonra bunu size verirsek,
17:06
you can go off and do all kinds of fabulous things with it.
419
1011000
3000
gidip tüm o muhteşem şeyleri yapabilirsiniz.
17:09
Thank you very much.
420
1014000
2000
Çok teşekkürler.
17:11
(Applause)
421
1016000
9000
(Alkışlar)
17:20
Chris Anderson: Quick question.
422
1025000
2000
Chris Anderson: Hızlı bir soru.
17:22
So can you picture
423
1027000
3000
Yani bu basitlik bilimi ile
17:25
that a science of simplicity
424
1030000
2000
bir gün gelip bir çok sistemi;
17:27
might get to the point where
425
1032000
2000
diyelim finansal sistemi ya da
17:29
you could look out at various systems --
426
1034000
2000
hukuki sistemi, sağlık sistemini ve diyelim
17:31
say a financial system or a legal system, health system -- and say,
427
1036000
3000
bir takım nedenlerden ötürü tehlikeli bir noktaya gelmiş,
17:34
"That has got to the point of danger
428
1039000
2000
hatta işlevsizleşmiş sistemleri
17:36
or dysfunctionality for the following reasons,
429
1041000
2000
düzeltebileceğine inanıyor musunuz,
17:38
and this is how we might simplify it"?
430
1043000
2000
ve bunu basitleştirmenin yolu bu mudur?
17:40
George Whitesides: Yes, I think you could. Because if you look
431
1045000
2000
George Whitesides: Evet, bence olabilir çünkü eğer sistemin
17:42
at the components from which the system is made
432
1047000
2000
oluştuğu bileşenlere bakarsanız ve
17:44
and examine their fragility, or their stability,
433
1049000
3000
hassasiyetini ya da istikrarını incelerseniz,
17:47
you can probably build a kind of risk assessment based on that basis.
434
1052000
3000
bu temele dayanarak muhtemelen bir tür risk değerlendirmesi yapabilirsiniz.
17:50
CA: Have you started to do that?
435
1055000
2000
CA: Bunu yapmaya başladınız mı?
17:52
I mean, with the health system, you got a sort of
436
1057000
2000
Yani, sağlık sistemiyle, maliyet tarafında
17:54
radical solution on the cost side,
437
1059000
2000
bir tür radikal çözümünüz var
17:56
but in terms of the system itself?
438
1061000
2000
ama sistem açısından bakınca?
17:58
GW: Well, no.
439
1063000
2000
GW: Hayır.
18:00
How do I put that simply? No.
440
1065000
2000
Bunu nasıl basitçe anlatabilirim. hayır.
18:02
CA: That was a simple, powerful answer. GW: Yes.
441
1067000
3000
CA: Bu basit, güçlü bir cevaptı. GW: Evet.
18:05
CA: So, in terms of
442
1070000
2000
CA: Sahip olduğunuz
18:07
that diagnostic technology that you've got,
443
1072000
2000
diagnostik teknoloji açısından bakarsak,
18:09
where is that, and when do you see that
444
1074000
2000
bu belki ölçekten dışarı çıkma diye tanımlayabileceğimiz şey
18:11
maybe getting rolled out to scale.
445
1076000
2000
nerede ve ne zaman görülebilir.
18:13
GW: That's coming out soon. I mean, the systems work,
446
1078000
3000
GW: Hızlı bir şekilde ortaya çıkıyor, yani sistemler çalışır,
18:16
and we have to find out how to manufacture them and do things of this kind,
447
1081000
2000
ve onları nasıl üretebileceğimizi ve bu tür şeyleri yapabileceğimizi bulmalıyız,
18:18
but the basic technology works.
448
1083000
2000
ama basit teknoloji çalışır.
18:20
CA: You've got a company set up to ...
449
1085000
2000
CA: Bir şirketiniz var -
18:22
GW: A foundation, a foundation. Not-for-profit.
450
1087000
3000
GW: Bir vakıf, bir vakıf. Kar amacı gütmeyen.
18:25
CA: All right. Well, thank you so much for your talk. Thank you. (Applause)
451
1090000
3000
CA: Pekâlâ. Peki, teşekkürler konuşmanız için. Teşekkürler.
ABOUT THE SPEAKER
George Whitesides - ChemistIn his legendary career in chemistry, George Whitesides has been a pioneer in microfabrication and nanoscale self-assembly. Now, he's fabbing a diagnostic lab on a chip.
Why you should listen
Someday Harvard chemistry professor George Whitesides will take the time to look back on the 950 scientific articles he's coauthored, the dozen companies he's co-founded or the 50-plus patents on which he's named. (He works in four main areas: biochemistry, materials science, catalysis and physical organic chemistry.) In the meantime, he's trying to invent a future where medical diagnosis can be done by anyone for little or no cost. He's co-founded a nonprofit called Diagnostics for All that aims to provide dirt-cheap diagnostic devices, to provide healthcare in a world where cost is everything.
Among his solutions is a low-cost "lab-on-a-chip," made of paper and carpet tape. The paper wicks bodily fluids -- urine, for example -- and turns color to provide diagnostic information, such as how much glucose or protein is present. His goal is to distribute these simple paper diagnostic systems to developing countries, where people with basic training can administer tests and send results to distant doctors via cameraphone.
George Whitesides | Speaker | TED.com