TED2007
David Gallo: Underwater astonishments
David Gallo: دېيۋىد گاللو: سۇ ئاستى غارايىباتلىرى
Filmed:
Readability: 3.6
15,797,194 views
دېيۋىد گاللو بىزگە ئادەمنى ھەيران قالدۇرىدىغان دېڭىز جانلىقلىرىدىن رەڭ ئۆزگەرتىدىغان سىياھ بېلىقى، نىقابلانغان سەككىز ئاياغ بېلىق ۋە چوڭقۇر، قاراڭغۇ دېڭىز ئاستىدىكى بېلىقلار تارقاتقان نىئون نۇرلىرىنى ۋىدىئو ئارقىلىق كۆرسىتىپ بېرىدۇ
David Gallo - Oceanographer
A pioneer in ocean exploration, David Gallo is an enthusiastic ambassador between the sea and those of us on dry land. Full bio
A pioneer in ocean exploration, David Gallo is an enthusiastic ambassador between the sea and those of us on dry land. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:18
We're going to go on a dive to the deep sea,
0
0
3000
،بىز چوڭقۇر دېڭىز ئاستىغا شۇڭغۇپ كىرمەكچى
00:21
and anyone that's had that lovely opportunity knows
1
3000
4000
،ھەمدە شۇنداق كۆڭۈللۈك پۇرسەتكە ئىگە بولغان ھەر بىرەيلەن شۇنى بىلىدۇكى
00:25
that for about two and half hours on the way down,
2
7000
2000
ئىككى يېرىم سائەتلىك شۇڭغۇش جەريانى
00:27
it's a perfectly positively pitch-black world.
3
9000
4000
.ھەقىقەتەن بىر قاراڭغۇ بىر دۇنيا
00:31
And we used to see the most mysterious animals out the window
4
13000
2000
بىز دېرىزىنىڭ سىرتىدا تەسۋىرلەپ بېرەلمەيدىغان نۇرغۇن
00:33
that you couldn't describe: these blinking lights --
5
15000
2000
-- سىرلىق ھايۋانلارنى كۆرۈشكە كۈنۈپ قالغان : بۇ كۆزنى چاقتىنىدىغان نۇرلار بولسا
00:35
a world of bioluminescence, like fireflies.
6
17000
2000
.بىئولوگىيلىك چاقناشقا تولغان دۇنيا، خۇددى يالتىراق قوڭغۇزغا ئوخشاش
00:37
Dr. Edith Widder -- she's now at the Ocean Research and Conservation Association --
7
19000
4000
-- دوكتور ئەدس ۋىدىر -- دېڭىز تەتقىقات ۋە قوغداش جەمئىيتىنىڭ دوكتورى
00:41
was able to come up with a camera
8
23000
2000
سىن ئالغۇ ئاپپاراتى بىلەن
00:43
that could capture some of these incredible animals,
9
25000
3000
.ئادەمنىڭ ئىشەنگۈسى كەلمەيدىغان بۇ قالتىس ھايۋانلارنى سۈرەتكە ئالغان
00:46
and that's what you're seeing here on the screen.
10
28000
3000
.مانا سىلەر ئېكراندا كۆرۈۋاتقىنىڭلارنىڭ دەل ئۆزى شۇ
00:49
That's all bioluminescence. So, like I said: just like fireflies.
11
31000
2000
.ئۇلارنىڭ ھەممىسى بىئولوگىيلىك پارقىراقلار. يەنى، مەن دېگەندەك: يالتىراق قوڭغۇزلارغا ئوخشايدۇ
00:51
There's a flying turkey under a tree. (Laughter)
12
33000
3000
(دەرەخ ئاستىدىكى بىر كۈركە توخۇسى. (كۈلكە
00:54
I'm a geologist by training. But I love that.
13
36000
5000
.مەن بىر گېئولوگ، لېكىن مەن ئۇلارنى ياخشى كۆرىمەن
01:01
And you see, some of the bioluminescence
14
43000
2000
قاراڭ، بەزى بىئولوگىيلىك پارقىراقلارنىڭ
01:03
they use to avoid being eaten,
15
45000
1000
باشقا جانلىقلار تەرىپىدىن يېيىلىپ كېتىشتىن مۇداپىئەلىنىشكە ئىشلىىتىلدۇ،
01:04
some they use to attract prey,
16
46000
2000
.يەنە بەزىلىرىنىڭ بولسا ئولجا جەلپ قىلىش رولى بار
01:06
but all of it, from an artistic point of view, is positively amazing.
17
48000
4000
.ئەمما سەنئەت نۇقتىسىدىن قارىغاندا، ئۇلارنىڭ ھەممىسى ئىنتايىن قالتىس
01:10
And a lot of what goes on inside ...
18
52000
2000
...ئەمدى بۇ يەردە نېمىلەر يۈز بېرىدىغانلىقىغا يەنە قاراپ باقايلى
01:12
there's a fish with glowing eyes, pulsating eyes.
19
54000
2000
.بۇ بېلىقىنىڭ كۆزى چاقنايدۇ ھەم ھەرىكەتلىنىپ تۇرىدۇ
01:14
Some of the colors are designed to hypnotize,
20
56000
3000
،بەزى رەڭلەرنىڭ گېپنوز قىلىش رولى بار
01:17
these lovely patterns. And then this last one,
21
59000
4000
بۇ چىرايلىق نۇسخىلار. ئەڭ ئاخىرقى نۇسخا بولسا
01:21
one of my favorites, this pinwheel design.
22
63000
3000
.مەن ئەڭ ياخشى كۆرىدىغان نۇسخىلارنىڭ بىرى، چاقپەلەك نۇسخىسى
01:24
Just absolutely amazing, every single dive.
23
66000
3000
.ھەر بىر قېتىملىق شۇڭغۇش، ھەقىقەتەن ئادەمنى ھەيران قالدۇرىدۇ
01:27
That's the unknown world, and today we've only explored about 3 percent
24
69000
3000
بۇ بىر بايقالمىغان دۇنيا، بۈگۈنگە قەدەر بىز
01:30
of what's out there in the ocean.
25
72000
2000
.دېڭىز جانلىقلىرىنىڭ ئاران ئۈچ پىرسەنتىنى قېزىپ چىقتۇق
01:32
Already we've found the world's highest mountains,
26
74000
2000
،بىز ئاللىبۇرۇن دۇنيادىكى ئەڭ ئېگىز چوققىلارنى
01:34
the world's deepest valleys,
27
76000
3000
،ئەڭ چوڭقۇر جىلغىلارنى
01:37
underwater lakes, underwater waterfalls --
28
79000
2000
-- كۆللەرنى ۋە سۇ ئاستى فونتانلارنى بايقىدۇق
01:39
a lot of that we shared with you from the stage.
29
81000
2000
.بۇ جەرياندا بۇلارنىڭ كۆپىنچىسىنى سىلەر بىلەن تەڭ بەھرىمان بولدۇق
01:41
And in a place where we thought no life at all,
30
83000
3000
،بىز ئەزەلدىن ھاياتلىق مەۋجۇت ئەمەس دەپ ئويلىغان بۇ جايلاردا
01:44
we find more life, we think, and diversity and density
31
86000
2000
بىزگە بۇ كائىنات توغرىلىق ھېچقانچە نەرسە بىلمەيدىغانلىقىمىزنى
01:46
than the tropical rainforest, which tells us that
32
88000
2000
بىلدۈرۈپ قويىدىغان تروپىك بەلۋاغ ئىسسقلىق ئورمانلىقىدىنمۇ
01:48
we don't know much about this planet at all.
33
90000
2000
.تۈرلىرى كۆپ بولغان ھاياتلىقنى بايقىدۇق
01:50
There's still 97 percent, and either that 97 percent is empty or just full of surprises.
34
92000
5000
.يەنە 97 پىرسەنتى تېخىچە بار، شۇنداقلا يەنە بۇ 97 پىرسەنت قۇرۇق ياكى مۆجىزىگە تولغان
01:55
But I want to jump up to shallow water now
35
97000
2000
لېكىن مېنىڭ تېيىز سۇ ئاستىغا شۇڭغۇپ كىرىپ
01:57
and look at some creatures that are positively amazing.
36
99000
3000
.كىشىنى ھەيران قالدۇرۇىدىغان بەزى جانلىقلارنى كۆرگۈم بار
02:00
Cephalopods -- head-foots. As a kid I knew them as calamari, mostly. (Laughter)
37
102000
5000
.(ئۇمۇرتقىسىز ھايۋانلار-- كىچىكىمدە ئۇلارنى ئاساسەن قاراقچى سىياھ بېلىق دەپ بىلەتتىم(كۈلكە
02:05
This is an octopus --
38
107000
2000
-- بۇ بولسا سەككىز ئاياغلىق سىياھ بېلىق
02:07
this is the work of Dr. Roger Hanlon at the Marine Biological Lab --
39
109000
2000
-- بۇ دېڭىز بىئولوگىيە تەتقىقات ئورنىدكى دوكتور روگېر خانلونىنىڭ خىزمىتى
02:09
and it's just fascinating how cephalopods can,
40
111000
4000
ئۇمۇرتقىسىز ھايۋانلارنىڭ ئاجايىپ كۆزلىرى بىلەن
02:13
with their incredible eyes, sense their surroundings,
41
115000
2000
،ئەتراپنى قانداق كۆزىتىش، نۇر ۋە نۇسخىلارنى كۆرۈش
02:15
look at light, look at patterns.
42
117000
2000
.ھەقىقەتەن كىشىنى مەپتۇن قىلىدۇ
02:17
Here's an octopus moving across the reef,
43
119000
3000
،بۇ يەردە بىر سەككىز ئاياغ بېلىق يوشۇرۇن خادا تاشلارنى كېسىپ ئۆتمەكتە
02:20
finds a spot to settle down, curls up and then disappears into the background.
44
122000
5000
.جايلىشىدىغان ۋە تۈگۈلىدىغان بىر ئورۇننى تېپىپ ئاندىن سۇ ئاستىغا غايىپ بولدى
02:25
Tough thing to do.
45
127000
2000
.قىلىشقا تېگىشلىك قىيىن بىر ئىش
02:27
In the next bit, we're going to see a couple squid.
46
129000
2000
.تۆۋەندە بىز بىر جۈپ كالمار بېلىقىنى كۆزىتىپ باقايلى
02:29
These are squid. Now males, when they fight,
47
131000
2000
مانا بۇلار كالمار بېلىقلىرى. ئەركەك كالمار بېلىقلىرى ئۇرۇشقاندا
02:31
if they're really aggressive, they turn white.
48
133000
1000
.ئەگەر ئۇلار ھەقىقەتەن ئۇرۇشقاق بولسا ئاق رەڭگە ئۆزگىرىدۇ
02:32
And these two males are fighting,
49
134000
2000
.بۇ ئىككى ئەركەك كالمار بېلىقى ئۇرۇشۇۋاتىدۇ
02:34
they do it by bouncing their butts together,
50
136000
2000
،ئۇلار شۇڭغۇپ كاسسىلىرىنى بىر يەرگە ئەكېلىپ ئۇرۇشىدۇ
02:36
which is an interesting concept. Now, here's a male on the left
51
138000
3000
بۇ بىر قىزىقارلىق ئۇقۇم. سول تەرەپتە بىر ئەركەك كالمار بېلىقى بىلەن
02:39
and a female on the right,
52
141000
2000
ئوڭ تەرەپتە بىر چىشى كالمار بېلىقى
02:41
and the male has managed to split his coloration
53
143000
3000
ئەركەك كالمار بېلىقى ئۆزىنىڭ خروموسۇمىنى ئايرىپ چىقارماقچى
02:44
so the female only always sees the kinder gentler squid in him.
54
146000
2000
.شۇڭا چىشى كالمار بېلىقى دائىم ئەركەك كالمار بېلىقىنىڭ مۇلايىملىقىنى كۆرىدۇ
02:46
And the male ... (Laughter) We're going to see it again.
55
148000
5000
.ئەركىكى .....(كۈلكە) بىز يەنە بىر قېتىم كۆرەيلى
02:51
Let's take a look at it again. Watch the coloration:
56
153000
3000
:بىز ئۇنى بىرلىكتە يەنە بىر قېتىم كۆرەيلى! خروموسۇمىغا قاراڭ
02:54
white on the right, brown on the left.
57
156000
3000
.ئوڭ تەرىپى ئاق رەڭ، سول تەرىپى قوڭۇر
02:57
He takes a step back -- so he's keeping off the other males
58
159000
4000
ئۇ ئارقىغا يەنە بىر قەدەم ياندى-- شۇڭا ئۇ باشقا ئەركەك كالمار بېلىقلىرىدىن
03:01
by splitting his body -- and comes up on the other side ...
59
163000
3000
...بەدىنىنى ئاجرىتىش ئارقىلىق ئارىلىق ساقلىدى-- ئاندىن يەنە بىر تەرەپكە يېقىنلاشتى
03:04
Bingo! Now I'm told that's
60
166000
2000
پۈتتى! مېنىڭ ئاڭلىشىمچە
03:06
not just a squid phenomenon with males, but I don't know.
61
168000
2000
.ئۇ پەقەت ئەركەك بېلىقىنىڭلا ھادىسىسى ئەمەس، لېكىن مەن ئېنىق ئۇقمايمەن
03:08
(Laughter)
62
170000
2000
(كۈلكە)
03:11
Cuttlefish. I love cuttlefish. This is a Giant Australian Cuttlefish.
63
173000
3000
.سىياھبېلىق، مەن سىياھبېلىقنى ياخشى كۆرىمەن، بۇ ئاۋستىرالىيە سىياھبېلىقى
03:14
And there he is, his droopy little eyes up here.
64
176000
3000
.مانا ئۇنىڭ ساڭگىلىغان كىچىك كۆزىگە قاراڭ
03:17
But they can do pretty amazing things, too.
65
179000
3000
.لېكىن ئۇلارمۇ ئادەمنى ھەيران قالدۇرىدىغان چىرايلىق ھەرىكەتلەرنى قىلالايدۇ
03:20
Here we're going to see one backing into a crevice, and
66
182000
4000
بىز سىياھبېلىقنىڭ بىر يېرىق تاش ئارىسىغا كىرىۋاتقانلىقىنى كۆرەلەيمىز، شۇنداقلا
03:24
watch his tentacles --
67
186000
2000
--ئۇنىڭ ئانتېناسىنى كۆرەلەيمىز
03:26
he just pulls them in, makes them look just like algae.
68
188000
3000
.ئۇ ئانتېناسىنى سۆرەپ، ئۇلارنى دېڭىز يۇسۇنىدەك كۆرسىتىپ قويىدۇ
03:29
Disappears right into the background.
69
191000
3000
.ئاندىن غايىپ بولىدۇ
03:32
Positively amazing. Here's two males fighting.
70
194000
2000
.ھەقىقەتەن ھەيران قالارلىق، مانا ئىككى ئەركەك ئۇرۇشماقتا
03:34
Once again, they're smart enough, these cephalopods;
71
196000
3000
.يەنە بىر قېتىم، ئۇمۇرتقىسىز ھايۋانلار ھەقىقەتەن ئەقىللىق
03:37
they know not to hurt each other.
72
199000
2000
.ئۇلار بىر-بىرىگە زىيان يەتكۈزمەسلىكنى بىلىدۇ
03:39
But look at the patterns that they can do with their skin.
73
201000
3000
.لېكىن ئۇلار تېرىسى بىلەن شەكىللەندۈرگەن نۇسخىلارغا قاراڭ
03:42
That's an amazing thing.
74
204000
2000
.ئۇ بىر ھەيران قالارلىق ئىش
03:44
Here's an octopus. Sometimes they don't want to be seen when they move
75
206000
3000
مانا بۇ سەككىز ئاياغ بېلىق. بەزىدە ئۇلار ھەرىكەت قىلغاندا باشقىلارنىڭ بايقاپ قېلىشىنى ياقتۇرمايدۇ
03:47
because predators can see them.
76
209000
2000
.چۈنكى گۆشخور ھايۋانلار ئۇلارنى كۆرەلەيدۇ
03:49
Here, this guy actually can make himself look like a rock,
77
211000
2000
،مانا، ئۇ راستتىنلا ئۆزىنى قورام تاشقا ئوخشىتالايدۇ
03:51
and, looking at his environment,
78
213000
3000
.ئاندىن ئەتراپتىكى مۇھىتنى كۆزىتىدۇ
03:54
can actually slide across the bottom,
79
216000
2000
،تېيلىپ دېڭىز ئاستىغا سۈرۈلەلەيدۇ
03:56
using the waves and the shadows so he can't be seen.
80
218000
3000
.سۇدا شەكىللەنگەن دولقۇن ۋە سايىدىن پايدىلىنىپ، باشقىلارنىڭ كۆرۈپ قېلىشىدىن ساقلىنالايدۇ
03:59
His motion blends right into the background --
81
221000
5000
-- ئۇ ئۈن-تىنسىز ھالدا مۇھىتقا سىڭىپ كېتىدۇ
04:04
the moving rock trick. So, we're learning lots new from the shallow water.
82
226000
5000
.ئەمەلىيەتتە ئۇ- تاشنى يۆتكەش ھىيلىسى، شۇڭا بىر تېيىزسۇدىن نۇرغۇن نەرسىلەرنى ئۆگۈنىۋالالايمىز
04:09
Still exploring the deep,
83
231000
2000
،چوڭقۇر قاتلاملارنى تېخىچە تەتقىق قىلىۋاتىمىز
04:11
but learning lots from the shallow water.
84
233000
1000
.ھالبۇكى، تېيىز سۇدىن نۇرغۇن نەرسىلەرنى ئۆگۈنىۋاتىمىز
04:12
There's a good reason why: the shallow water's
85
234000
2000
ناھايىتى ياخشى بىر سەۋەب: نېمىشقا تېيىز سۇدا
04:14
full of predators -- here's a barracuda --
86
236000
2000
-- گۆشخور ھايۋانلار كۆپ-- مانا ماۋۇ گۆشخور بېلىق
04:16
and if you're an octopus or a cephalopod,
87
238000
2000
،ئەگەر سىز سەككىز ئاياغ بېلىق ياكى ئۇمۇرتقىسىز ھايۋان بولسىڭىز
04:18
you need to really understand how to use your surroundings to hide.
88
240000
3000
.ئەتراپىڭىزدىكى مۇھىتتىن پايدىلىنىپ قانداق يوشۇرۇنۇشنى بىلىشىڭىز تولىمۇ مۇھىم
04:21
In the next scene, you're going to see a nice coral bottom.
89
243000
2000
.كېيىنكى كۆرۈنۈشتە سىز ئەڭ ئاستىدىكى چىرايلىق مارجان تاشلارنى كۆرىسىز
04:23
And you see that an octopus would stand out
90
245000
2000
.ھەمدە بۇ يەردە سەككىز ئاياغ بېلىقىنىڭ تولىمۇ ئاسانلا بايقىلىپ قالغانلىقىنى كۆرىسىز
04:25
very easily there if you couldn't use your camouflage,
91
247000
3000
ئەگەردە سىز تېرىڭىزنىڭ رەڭگى ياكى سۈپىتىنى ئۆزگەرتىش ئارقىلىق
04:28
use your skin to change color and texture.
92
250000
2000
.نىقابلىنىشنى بىلمىسىڭىز ئاسانلا بايقىلىپ قالىسىز
04:30
Here's some algae in the foreground ...
93
252000
4000
...بۇ يەردە ئازراق دېڭىز يۇسۇنى
04:34
and an octopus. Ain't that amazing? Now, Roger spooked him
94
256000
7000
ۋە سەككىز ئاياغ بېلىق بار، قالتىسمىكەن؟روجېر ئۇنى قورقۇتىۋەتتى
04:41
so he took off in a cloud of ink, and when he
95
263000
3000
شۇڭا، ئۇ سىياھ چىقاردى، ئاندىن ناۋادا ئۇ
04:44
lands the octopus says, "Oh, I've been seen.
96
266000
3000
.سەككىز ئاياغ بېلىققا تېگىپ كەتسە، «ۋاي خۇدايىم، مەن بايقىلىپ قالدىم
04:47
The best thing to do is to get as big as I can get."
97
269000
2000
قىلىشقا تېگىشلىك ئەڭ ياخشى ئىش- ئېرىشەلىگىنىمچە ئەڭ چوڭىغا ئېرىشىشىم.» دەيدۇ
04:49
That big brown makes his eyespot very big.
98
271000
3000
.چوڭ قوڭۇر رەڭ كۆز دېغىنى تېخىمۇ چوڭ قىلالايدۇ
04:52
So, he's bluffing. Let's do it backwards --
99
274000
2000
-- شۇڭا ئۇ ھەيۋە قىلىۋاتىدۇ، كەينىگە قايتۇرۇپ باقايلى
04:54
I thought he was joking when he first showed it to me.
100
276000
2000
.ماڭا ئۇنى تۇنجى قېتىم كۆرسەتكەندە، مەن:«ماڭا چاقچاق قىلىۋاتىدۇ» دەپ ئويلىغانتىم
04:56
I thought it was all graphics -- so here it is in reverse.
101
278000
2000
مەن ئۇنى كومپيۇتېردا ھاسىلىلانغان ئالاھىدە كۆرۈنۈش دەپ ئويلىدىم -- تەتۈرىسىچە قويۇپ باقايلى
04:58
Watch the skin color; watch the skin texture.
102
280000
3000
.تېرە رەڭگىگە قاراڭ؛ تېرە سۈپىتىگە قاراڭ
05:01
Just an amazing animal, it can change color and texture
103
283000
3000
ھەقىقەتەن ئادەمنى ھەيران قالدۇرىدىغان ھايۋان، ئۇ ئەتراپقا ماسلىشىش ئۈچۈن
05:04
to match the surroundings. Watch him blend right into this algae.
104
286000
4000
.رەڭ ۋە قاتتىق-يۇمشاقلىقىنى ئۆزگەرتەلەيدۇ. ئۇنىڭ دېڭىز يۇسۇنى ئىچىگە كىرىپ كېتىۋاتقىنىغا قاراڭ
05:08
One, two, three. (Applause)
105
290000
2000
(بىر، ئىككى، ئۈچ (ئالقىش
05:13
And now he's gone, and so am I. Thank you very much.
106
295000
4000
.ئەمدى، ئۇ كەتتى، مەنمۇ كېتەي. كۆپتىن-كۆپ رەھمەت
ABOUT THE SPEAKER
David Gallo - OceanographerA pioneer in ocean exploration, David Gallo is an enthusiastic ambassador between the sea and those of us on dry land.
Why you should listen
David Gallo works to push the bounds of oceanic discovery. Active in undersea exploration (sometimes in partnership with legendary Titanic-hunter Robert Ballard), he was one of the first oceanographers to use a combination of manned submersibles and robots to map the ocean world with unprecedented clarity and detail. He was a co-expedition leader during an exploration of the RMS Titanic and the German battleship Bismarck, using Russian Mir subs.
On behalf of the Woods Hole labs, he appears around the country speaking on ocean and water issues. Most recently he co-led an expedition to create the first detailed and comprehensive map of the RMS Titanic and he co-led the successful international effort to locate the wreck site of Air France flight 447. He is involved in planning an international Antarctic expedition to locate and document the wreckage of Ernest Shackleton’s ship, HMS Endurance.
David Gallo | Speaker | TED.com