INK Conference
Susan Lim: Transplant cells, not organs
Susan Lim: Hãy cấy ghép tế bào, không phải cơ quan
Filmed:
Readability: 5.3
695,997 views
Nhà phẫu thuật tiên phong Susan Lim đã thực hiện ca ghép gan đầu tiên trên toàn châu Á. Nhưng mối quan tâm về vấn đề đạo đức xung quanh việc cấy ghép (gan được hiến từ đâu mà ra...) đã thôi thúc chị tìm hiểu sâu hơn, và hỏi: Ta có thể cấy ghép tế bào, chứ không phải nguyên cả cơ quan được không? Ở hội thảo INK, chị nói về nghiên cứu mới nhất của mình, phát hiện ra các tế bào chữa bệnh ở những chỗ thật đáng ngạc nhiên.
Susan Lim - Surgeon
A surgical pioneer in Singapore, Susan Lim is a researcher and entrepreneur. Full bio
A surgical pioneer in Singapore, Susan Lim is a researcher and entrepreneur. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
So I was privileged to train in transplantation
0
1000
4000
Tôi rất may mắn vì đã được học kĩ thuật cấy ghép
00:20
under two great surgical pioneers:
1
5000
2000
dưới sự chỉ dẫn của hai bác sĩ phẫu thuật tiên phong:
00:22
Thomas Starzl,
2
7000
2000
bác sĩ Thomas Starzl,
00:24
who performed the world's first successful liver transplant
3
9000
3000
người đã thực hiện thành công ca ghép gan đầu tiên trên thế giới
00:27
in 1967,
4
12000
2000
vào năm 1967,
00:29
and Sir Roy Calne,
5
14000
2000
và Ngài Roy Calne,
00:31
who performed the first liver transplant in the U.K.
6
16000
3000
người đã thực hiện ca ghép gan đầu tiên trên toàn nước Anh.
00:34
in the following year.
7
19000
3000
sau đó một năm.
00:37
I returned to Singapore
8
22000
2000
Tôi trở về Singapore
00:39
and, in 1990,
9
24000
2000
và, vào năm 1990,
00:41
performed Asia's first successful
10
26000
2000
thực hiện thành công, lần đầu tiên ở châu Á,
00:43
cadaveric liver transplant procedure,
11
28000
3000
một ca ghép gan từ gan hiến bởi một bệnh nhân đã qua đời
00:46
but against all odds.
12
31000
3000
bất chấp muôn trùng khó khăn.
00:49
Now when I look back,
13
34000
2000
Giờ đây khi tôi nhìn lại,
00:51
the transplant was actually the easiest part.
14
36000
4000
việc thực hiện ca phẫu thuật có lẽ lại là phần dễ nhất.
00:55
Next, raising the money to fund the procedure.
15
40000
4000
Dễ thứ nhì là quyên góp đủ tiền để thực hiên ca phẫu thuật.
00:59
But perhaps the most challenging part
16
44000
4000
Có lẽ phần khó khăn nhất
01:03
was to convince the regulators --
17
48000
2000
là việc thuyết phục nhà làm luật --
01:05
a matter which was debated in the parliament --
18
50000
4000
vấn đề này của tôi còn được mang ra tranh cãi ở Quốc hội --
01:09
that a young female surgeon
19
54000
2000
rằng một bác sĩ phẫu thuật nữ trẻ tuổi
01:11
be allowed the opportunity
20
56000
2000
được trao cơ hội
01:13
to pioneer for her country.
21
58000
3000
làm nhà tiên phong cho cả đất nước.
01:16
But 20 years on,
22
61000
2000
20 năm đã qua
01:18
my patient, Surinder,
23
63000
2000
bệnh nhân của tôi, chị Surinder,
01:20
is Asia's longest surviving
24
65000
2000
là bệnh nhân được ghép gan
01:22
cadaveric liver transplant to date.
25
67000
3000
sống lâu nhất trên toàn châu Á cho đến nay.
01:25
(Applause)
26
70000
4000
(Tiếng vỗ tay)
01:29
And perhaps more important,
27
74000
3000
Và có lẽ còn quan trọng hơn,
01:32
I am the proud godmother
28
77000
2000
tôi thật tự hào được làm mẹ đỡ đầu
01:34
to her 14 year-old son.
29
79000
2000
cho bé trai 14 tuổi con chị.
01:36
(Applause)
30
81000
3000
(Tiếng vỗ tay)
01:40
But not all patients on the transplant wait list
31
85000
2000
Nhưng không phải mọi bệnh nhân trên danh sách chờ ghép
01:42
are so fortunate.
32
87000
2000
đều được may mắn đến vậy.
01:44
The truth is,
33
89000
2000
Sự thật là,
01:46
there are just simply not enough donor organs
34
91000
2000
đơn giản là số cơ quan được hiến không thể nào
01:48
to go around.
35
93000
2000
đáp ứng được nhu cầu.
01:50
As the demand for donor organs
36
95000
2000
Khi mà nhu cầu được ghép các cơ quan
01:52
continues to rise,
37
97000
2000
ngày càng tăng,
01:54
in large part due to the aging population,
38
99000
3000
một lí do chính là do dân số đang lão hóa nhanh chóng,
01:57
the supply has remained relatively constant.
39
102000
4000
nguồn cung vẫn không thay đổi.
02:01
In the United States alone,
40
106000
2000
Chỉ riêng ở Hoa Kì,
02:03
100,000 men, women and children
41
108000
4000
100,000 đàn ông, phụ nữ và trẻ nhỏ
02:07
are on the waiting list for donor organs,
42
112000
3000
có tên trong danh sách chờ được ghép bộ phận,
02:10
and more than a dozen die each day
43
115000
3000
và hàng ngày, hàng tá trong số họ qua đời
02:13
because of a lack of donor organs.
44
118000
3000
vì thiếu người hiến các bộ phận đó.
02:16
The transplant community
45
121000
2000
Cộng đồng cấy ghép
02:18
has actively campaigned in organ donation.
46
123000
3000
đã tích cực vận động việc hiến cơ quan.
02:21
And the gift of life
47
126000
2000
Và món quà của sự sống
02:23
has been extended
48
128000
2000
đã được nới rộng
02:25
from brain-dead donors
49
130000
2000
từ người chết não
02:27
to living, related donors --
50
132000
2000
đến người thân thích còn sống --
02:29
relatives who might donate an organ
51
134000
3000
những người thân thích có thể hiến một bộ phận
02:32
or a part of an organ,
52
137000
2000
hoặc một phần bộ phận,
02:34
like a split liver graft,
53
139000
2000
như là một mảnh gan,
02:36
to a relative or loved one.
54
141000
3000
cho họ hàng hoặc người yêu quí.
02:39
But as there was still a dire shortage of donor organs,
55
144000
3000
Nhưng vì số bộ phận được hiến vẫn thiếu trầm trọng,
02:42
the gift of life was then extended
56
147000
2000
món quà của sự sống lại tiếp tục được nới rộng ra
02:44
from living, related donors
57
149000
2000
từ họ hàng còn sống
02:46
to now living, unrelated donors.
58
151000
3000
đến những người hiến còn sống, dù không liên hệ máu mủ.
02:49
And this then has given rise
59
154000
3000
Và sự cho phép này đã dẫn đến
02:52
to unprecedented and unexpected
60
157000
3000
một vấn đề đạo đức gây tranh cãi
02:55
moral controversy.
61
160000
2000
chưa từng có và thật bất ngờ.
02:58
How can one distinguish
62
163000
3000
Làm sao anh có thể phân biệt được
03:01
a donation that is voluntary and altruistic
63
166000
3000
một người hiến tình nguyện hảo tâm
03:04
from one that is forced or coerced
64
169000
3000
với một người bị bắt buộc hay ép bằng vũ lực
03:07
from, for example,
65
172000
2000
hay với, ví dụ như là,
03:09
a submissive spouse, an in-law,
66
174000
3000
một người vợ, người chồng bị bạo hành, bố mẹ vợ hay chồng,
03:12
a servant, a slave,
67
177000
2000
một nô dịch, một nô lệ,
03:14
an employee?
68
179000
2000
một người làm thuê?
03:16
Where and how can we draw the line?
69
181000
3000
Ở đâu và làm thế nào ta có thể vạch được đường ranh giới?
03:20
In my part of the world,
70
185000
3000
Nơi tôi ở,
03:23
too many people live below the poverty line.
71
188000
3000
có quá nhiều người sống dưới định mức nghèo khó.
03:26
And in some areas,
72
191000
2000
Và ở một vài vùng,
03:28
the commercial gifting of an organ
73
193000
2000
việc hiến cơ quan vì mục đích lợi nhuận
03:30
in exchange for monetary reward
74
195000
3000
để đổi lấy tiền
03:33
has led to a flourishing trade
75
198000
2000
đã dẫn đến một ngành buôn bán phát đạt
03:35
in living, unrelated donors.
76
200000
3000
liên quan đến người hiến còn sống dù không thân thích.
03:39
Shortly after I performed the first liver transplant,
77
204000
3000
Ngay sau khi tôi thực hiện thành công ca ghép đầu tiên,
03:42
I received my next assignment,
78
207000
2000
tôi nhận nhiệm vụ tiếp theo,
03:44
and that was to go to the prisons
79
209000
3000
đó là đi đến các nhà tù
03:47
to harvest organs
80
212000
2000
để lấy các cơ quan
03:49
from executed prisoners.
81
214000
3000
từ tử tù.
03:52
I was also pregnant at the time.
82
217000
3000
Vào thời điểm đó tôi đang mang bầu.
03:55
Pregnancies are meant
83
220000
2000
Đáng lẽ thời kì mang bầu phải là
03:57
to be happy and fulfilling moments
84
222000
3000
những phút giây hạnh phúc viên mãn
04:00
in any woman's life.
85
225000
2000
trong cuộc đời của một người phụ nữ.
04:02
But my joyful period
86
227000
2000
Nhưng thời kì hạnh phúc của tôi
04:04
was marred by solemn and morbid thoughts --
87
229000
5000
bị hoen ố bởi những suy nghĩ u ám --
04:09
thoughts of walking through
88
234000
2000
ý nghĩ về việc đi bộ qua
04:11
the prison's high-security death row,
89
236000
3000
gian biệt giam tử tù được bảo hộ cẩn mật của nhà tù.
04:14
as this was the only route
90
239000
2000
và đây là con đường duy nhất
04:16
to take me to the makeshift operating room.
91
241000
4000
dẫn tôi đến phòng mổ tạm bợ.
04:20
And at each time,
92
245000
2000
Và mỗi lần,
04:22
I would feel the chilling stares
93
247000
3000
tôi lại cảm thấy những cái nhìn chòng chọc lạnh cả sống lưng
04:25
of condemned prisoners' eyes follow me.
94
250000
4000
của những tù nhân bị kết án tử hình dõi theo tôi.
04:29
And for two years,
95
254000
2000
Và trong suốt hai năm,
04:31
I struggled with the dilemma
96
256000
2000
tôi đấu tranh với tình thế khó xử ấy,
04:33
of waking up at 4:30 am
97
258000
2000
dậy vào lúc 4 rưỡi
04:35
on a Friday morning,
98
260000
2000
mỗi sáng thứ Sáu,
04:37
driving to the prison,
99
262000
2000
lái xe đến nhà tù,
04:39
getting down, gloved and scrubbed,
100
264000
2000
quỳ xuống, tay đeo găng và đã cọ sạch,
04:41
ready to receive the body
101
266000
3000
sẵn sàng nhận tử thi
04:44
of an executed prisoner,
102
269000
2000
của một tử tù mới hành hình,
04:46
remove the organs
103
271000
2000
lấy các cơ quan
04:48
and then transport these organs
104
273000
2000
rồi đem những cơ quan này
04:50
to the recipient hospital
105
275000
2000
tới bệnh viện
04:52
and then graft the gift of life
106
277000
3000
và rồi ghép món quà của cuộc sống này
04:55
to a recipient the same afternoon.
107
280000
3000
cho một bệnh nhân trong buổi chiều ngày hôm đó.
04:58
No doubt, I was informed,
108
283000
2000
Dĩ nhiên, tôi được thông báo là
05:00
the consent had been obtained.
109
285000
3000
mọi việc đã được cho phép.
05:06
But, in my life,
110
291000
2000
Nhưng trong cuộc đời tôi,
05:08
the one fulfilling skill that I had
111
293000
5000
một kĩ năng đáng quí mà tôi đã học được
05:13
was now invoking feelings of conflict --
112
298000
4000
là khơi nên những cảm giác xung đột --
05:17
conflict ranging
113
302000
2000
xung đột từ
05:19
from extreme sorrow and doubt at dawn
114
304000
4000
nỗi buồn vô hạn và sự nghi ngờ vào bình minh
05:23
to celebratory joy
115
308000
2000
đến niềm vui mừng
05:25
at engrafting the gift of life at dusk.
116
310000
4000
khi ghép một món quà của sự sống vào lúc hoàng hôn.
05:29
In my team,
117
314000
2000
Trong nhóm của tôi
05:31
the lives of one or two of my colleagues
118
316000
3000
một hay hai đống nghiệp của tôi
05:34
were tainted by this experience.
119
319000
3000
bị những sự kiện này ám ảnh đến suốt cuộc đời.
05:37
Some of us may have been sublimated,
120
322000
3000
Vài người trong chúng tôi chế ngự cảm xúc,
05:40
but really none of us remained the same.
121
325000
4000
nhưng thật ra là không ai còn như cũ được nữa.
05:44
I was troubled
122
329000
3000
Tôi thật sự băn khoăn
05:47
that the retrieval of organs from executed prisoners
123
332000
4000
khi mà việc lấy cơ quan từ tử tù
05:51
was at least as morally controversial
124
336000
3000
cũng được coi là đáng tranh cãi về đạo đức, ít ra là bằng
05:54
as the harvesting of stem cells
125
339000
2000
việc lấy tế bào gốc
05:56
from human embryos.
126
341000
3000
từ phôi người.
05:59
And in my mind,
127
344000
2000
Và trong tâm trí tôi
06:01
I realized as a surgical pioneer
128
346000
3000
tôi nhận ra rằng, là một bác sĩ phẫu thuật tiên phong,
06:04
that the purpose of my position of influence
129
349000
3000
với tầm ảnh hưởng nhất định, tôi có nhiệm vụ
06:07
was surely to speak up
130
352000
2000
là phải nói lên
06:09
for those who have no influence.
131
354000
3000
thay lời những người chưa đủ tầm ảnh hưởng.
06:12
It made me wonder
132
357000
2000
Nó làm tôi băn khoăn
06:14
if there could be a better way --
133
359000
2000
liệu có cách nào tốt hơn --
06:16
a way to circumvent death
134
361000
3000
cách tốt hơn để tránh cái chết
06:19
and yet deliver the gift of life
135
364000
2000
mà vẫn mang lại món quà của sự sống
06:21
that might exponentially impact
136
366000
3000
việc này sẽ ảnh hưởng vô cùng lớn lao
06:24
millions of patients worldwide.
137
369000
3000
tới hàng triệu bệnh nhân trên khắp thế giới.
06:28
Now just about that time,
138
373000
2000
Và vừa đúng thời điểm đó,
06:30
the practice of surgery evolved
139
375000
2000
việc phẫu thuật đã tiến triển
06:32
from big to small,
140
377000
2000
từ to sang nhỏ,
06:34
from wide open incisions
141
379000
2000
từ những vết mổ thật rộng
06:36
to keyhole procedures,
142
381000
2000
đến những kỉ thuật nhỏ như lỗ khóa,
06:38
tiny incisions.
143
383000
2000
chỉ cần rạch những vết bẻ xíu.
06:41
And in transplantation, concepts shifted
144
386000
3000
Và trong cấy ghép, cơ sở chuyển từ
06:44
from whole organs to cells.
145
389000
3000
các bộ phận nguyên vẹn đến tế bào.
06:47
In 1988, at the University of Minnesota,
146
392000
3000
Vào năm 1988, ở Đại Học Minnesota,
06:50
I participated in a small series
147
395000
3000
tôi tham gia vào một chuỗi nhỏ
06:53
of whole organ pancreas transplants.
148
398000
3000
các ca ghép nguyên cả tụy.
06:56
I witnessed the technical difficulty.
149
401000
3000
Tôi đã chứng kiến kĩ thuật này khó khăn đến thế nào.
06:59
And this inspired in my mind
150
404000
2000
Và việc này cho tôi nguồn cảm hứng
07:01
a shift from transplanting whole organs
151
406000
4000
chuyển từ việc ghép nguyên các bộ phận
07:05
to perhaps transplanting cells.
152
410000
2000
sang, có lẽ là, chỉ ghép tể bào mà thôi.
07:07
I thought to myself,
153
412000
2000
Tôi tự nói với bản thân,
07:09
why not take the individual cells
154
414000
3000
sao ta lại không lấy những tế bào
07:12
out of the pancreas --
155
417000
2000
ra khỏi tuyến tụy
07:14
the cells that secrete insulin to cure diabetes --
156
419000
3000
những tế bào tiết ra insulin để chữa tiểu đường --
07:17
and transplant these cells? --
157
422000
3000
và ghép những tế bào này nhỉ? --
07:20
technically a much simpler procedure
158
425000
2000
về mặt kĩ thuât, qui trình này đơn giản hơn nhiều
07:22
than having to grapple with the complexities
159
427000
3000
so với việc phải xử lí muôn vàn phức tạp
07:25
of transplanting a whole organ.
160
430000
3000
của việc ghép nguyên một cơ quan.
07:28
And at that time,
161
433000
2000
Và vào thời điểm đó,
07:30
stem cell research
162
435000
2000
nghiên cứu tế bào gốc,
07:32
had gained momentum,
163
437000
2000
đang bắt đầu tiến triển,
07:34
following the isolation of the world's first
164
439000
3000
sau sự kiện tách riêng biệt, lần đâu tiên trên thế giới,
07:37
human embryonic stem cells
165
442000
2000
tế bào gốc từ phôi người
07:39
in the 1990s.
166
444000
3000
vào những năm 1990.
07:42
The observation that stem cells, as master cells,
167
447000
3000
Việc tế bào gốc, như là tế bào chủ đạo,
07:45
could give rise
168
450000
2000
có thể tạo ra
07:47
to a whole variety of different cell types --
169
452000
2000
hàng loạt loại tế bào khác nhau --
07:49
heart cells, liver cells,
170
454000
2000
tế bào tim, gan,
07:51
pancreatic islet cells --
171
456000
2000
tế bào tiểu đảo tụy --
07:53
captured the attention of the media
172
458000
3000
thu hút sự chú ý của phương tiện truyền thông
07:56
and the imagination of the public.
173
461000
3000
và trí tưởng tượng của công chúng.
07:59
I too was fascinated
174
464000
2000
Và tôi cũng bị mê hoặc
08:01
by this new and disruptive cell technology,
175
466000
3000
bởi công nghệ mới, cách mạng này,
08:04
and this inspired a shift in my mindset,
176
469000
3000
và việc này khơi gợi một biến chuyển trong suy nghĩ của tôi,
08:07
from transplanting whole organs
177
472000
2000
từ ghép nguyên cơ quan
08:09
to transplanting cells.
178
474000
3000
đến ghép tế bào mà thôi.
08:12
And I focused my research on stem cells
179
477000
3000
Tôi tập trung nghiên cứu tế bào gốc
08:15
as a possible source
180
480000
2000
như một nguồn tiềm năng
08:17
for cell transplants.
181
482000
2000
cho cấy ghép tế bào.
08:20
Today we realize
182
485000
2000
Ngày nay, ta đã nhận ra rằng
08:22
that there are many different types of stem cells.
183
487000
3000
có rất nhiều loại tế bào gốc.
08:25
Embryonic stem cells
184
490000
2000
Tế bào gốc từ phôi
08:27
have occupied center stage,
185
492000
2000
thu hút nhiều sự chú ý nhất,
08:29
chiefly because of their pluripotency --
186
494000
4000
cơ bản là vì tính toàn năng của chúng --
08:33
that is their ease in differentiating
187
498000
3000
nghĩa là chúng có thể dễ dàng phân hóa
08:36
into a variety of different cell types.
188
501000
3000
thành hàng loạt loại tế bào khác nhau.
08:40
But the moral controversy
189
505000
3000
Nhưng vấn đề đạo đức gây tranh cãi
08:43
surrounding embryonic stem cells --
190
508000
3000
xung quanh tế bào gốc phôi --
08:46
the fact that these cells are derived
191
511000
2000
là việc những tế bào này được lấy từ
08:48
from five-day old human embryos --
192
513000
3000
phôi bào 5 ngày tuổi --
08:51
has encouraged research
193
516000
2000
đã xúc tiến nghiên cứu
08:53
into other types of stem cells.
194
518000
3000
về các loại tế bào gốc khác.
08:56
Now to the ridicule of my colleagues,
195
521000
4000
Giờ đây, trước ánh mắt giễu cợt của các đồng nghiệp,
09:00
I inspired my lab
196
525000
2000
tôi động viên phòng thí nghiệm của tôi
09:02
to focus on what I thought
197
527000
3000
tập trung nghiên cứu vào cái mà tôi nghĩ là
09:05
was the most non-controversial source of stem cells,
198
530000
4000
nguồn tế bào gốc ít gây tranh cãi nhất,
09:09
adipose tissue, or fat, yes fat --
199
534000
3000
mô mỡ, đúng vậy, là mỡ --
09:12
nowadays available in abundant supply --
200
537000
3000
ngày nay có nguồn cung cấp dồi dào --
09:16
you and I, I think, would be very happy to get rid of anyway.
201
541000
4000
bạn và tôi, tôi nghĩ là, đều rất sung sướng khi quăng được mô mỡ đi.
09:21
Fat-derived stem cells
202
546000
2000
Tế bào gốc từ mô mỡ
09:23
are adult stem cells.
203
548000
2000
là tế bào gốc người trưởng thành.
09:25
And adult stem cells
204
550000
2000
Tế bào gốc từ người trưởng thành
09:27
are found in you and me --
205
552000
2000
có trong bạn và tôi --
09:29
in our blood, in our bone marrow,
206
554000
2000
trong máu, trong tủy xương,
09:31
in our fat, our skin and other organs.
207
556000
3000
trong mỡ, da và các bộ phận khác.
09:34
And as it turns out,
208
559000
2000
Và rồi hóa ra là
09:36
fat is one of the best sources
209
561000
2000
mỡ là một trong những nguồn cung tốt nhất
09:38
of adult stem cells.
210
563000
2000
tế bào gốc từ người trưởng thành.
09:40
But adult stem cells
211
565000
2000
Nhưng tế bào gốc người trưởng thành
09:42
are not embryonic stem cells.
212
567000
3000
không phải là tế bào gốc phôi.
09:45
And here is the limitation:
213
570000
2000
Và hạn chế là đây:
09:47
adult stem cells are mature cells,
214
572000
3000
tế bào gốc người trưởng thành là tế bào trưởng thành đã phân hóa
09:50
and, like mature human beings,
215
575000
3000
và, cũng như một con người đã trường thành
09:53
these cells are more restricted in their thought
216
578000
3000
các tế bào này bị hạn chế hơn trong suy nghĩ
09:56
and more restricted in their behavior
217
581000
3000
và hạn chế hơn trong biểu hiện
09:59
and are unable to give rise
218
584000
2000
và không thế tạo ra
10:01
to the wide variety of specialized cell types,
219
586000
3000
hàng loạt loại tế bào phân hóa phong phú
10:04
as embryonic stem cells [can].
220
589000
2000
như tế bào gốc phôi được.
10:06
But in 2007,
221
591000
3000
Nhưng vào năm 2007,
10:09
two remarkable individuals,
222
594000
3000
hai nhân vật xuất sắc,
10:12
Shinya Yamanaka of Japan
223
597000
2000
Shinya Yamanaka từ Nhật Bản
10:14
and Jamie Thomson of the United States,
224
599000
3000
và Jamie Thompson từ Mỹ,
10:17
made an astounding discovery.
225
602000
3000
đã có một phát minh thật đáng ngạc nhiên.
10:20
They discovered
226
605000
2000
Họ phát hiện ra rằng,
10:22
that adult cells, taken from you and me,
227
607000
3000
tế bào người trưởng thành, lấy từ bạn và tôi,
10:25
could be reprogrammed
228
610000
3000
có thế được lập trình lại
10:28
back into embryonic-like cells,
229
613000
2000
để thành giống như tế bào phôi,
10:30
which they termed IPS cells,
230
615000
3000
họ gọi chúng là tế bào IPS
10:33
or induced pluripotent stem cells.
231
618000
5000
viết tắt của Induced Pluripotent Stem Cells, có nghĩa là tế bào gốc đa năng nhân tạo.
10:38
And so guess what,
232
623000
2000
Và bạn biết không,
10:40
scientists around the world and in the labs
233
625000
3000
các nhà khoa học khắp thế giới, trong phòng thí nghiệm,
10:43
are racing
234
628000
2000
đang có một cuộc chạy đua
10:45
to convert aging adult cells --
235
630000
3000
để biến đổi tế bào trưởng thành đang lão hóa --
10:48
aging adult cells from you and me --
236
633000
2000
tế bào trưởng thành đang lão hóa từ bạn và tôi --
10:50
they are racing to reprogram these cells
237
635000
3000
họ đang chạy đua để lập trình lại các tế bào này
10:53
back into more useful IPS cells.
238
638000
4000
thành các tế bào IPS hữu dụng hơn nhiều.
10:58
And in our lab,
239
643000
2000
Và tại phòng thí nghiệm của tôi,
11:00
we are focused on taking fat
240
645000
2000
chúng tôi đang tập trung vào việc lấy tế bào mô mỡ
11:02
and reprogramming
241
647000
2000
và lập trình lại
11:04
mounds of fat
242
649000
2000
hàng đống mỡ
11:06
into fountains of youthful cells --
243
651000
4000
thành những suối nguồn tế bào tươi trẻ --
11:10
cells that we may use
244
655000
2000
tế bào mà ta có thế dùng
11:12
to then form other,
245
657000
2000
để tạo nên
11:14
more specialized, cells,
246
659000
2000
các tế bào khác đã phân hóa hơn,
11:16
which one day may be used as cell transplants.
247
661000
3000
mà một ngày có thể dùng để cấy ghép tế bào.
11:20
If this research is successful,
248
665000
3000
Nếu nghiên cứu này thành công,
11:23
it may then reduce the need
249
668000
3000
nó sẽ làm giảm sự cần thiết
11:26
to research and sacrifice
250
671000
2000
của việc nghiên cứu và hi sinh
11:28
human embryos.
251
673000
3000
phôi bào người.
11:32
Indeed, there is a lot of hype, but also hope
252
677000
3000
Thật vậy, có rất nhiều đồn thổi, cũng như hi vọng
11:35
that the promise of stem cells
253
680000
2000
rằng viễn cảnh những tế bào gốc này
11:37
will one day provide cures
254
682000
2000
một ngày nào đó sẽ tạo ra cách chữa
11:39
for a whole range of conditions.
255
684000
2000
cho hàng loạt căn bệnh.
11:41
Heart disease, stroke, diabetes,
256
686000
3000
Bệnh tim, đột quị, tiểu đường,
11:44
spinal cord injury, muscular dystrophy,
257
689000
2000
chấn thương tủy sống, loạn dưỡng cơ,
11:46
retinal eye diseases --
258
691000
3000
bệnh về võng mạc --
11:49
are any of these conditions
259
694000
2000
có bệnh nào trong số này
11:51
relevant, personally, to you?
260
696000
3000
đặc biệt liên quan tới cá nhân bạn không?
11:54
In May 2006,
261
699000
3000
Vào tháng 5 năm 2006,
11:57
something horrible happened to me.
262
702000
3000
một chuyện khủng khiếp đã xảy đến với tôi.
12:00
I was about to start a robotic operation,
263
705000
2000
Tôi đang chuẩn bị bắt đầu một ca phẫu thuật tự động,
12:02
but stepping out of the elevator
264
707000
2000
nhưng khi bước ra khỏi thang máy
12:04
into the bright and glaring lights of the operating room,
265
709000
3000
để đi vào ánh sáng chói lòa của phòng mổ,
12:07
I realized
266
712000
2000
tôi nhận ra rằng
12:09
that my left visual field
267
714000
2000
thị lực bên trái của tôi
12:11
was fast collapsing into darkness.
268
716000
3000
nhanh chóng chìm vào bóng tối.
12:14
Earlier that week,
269
719000
2000
Vài ngày trước đó,
12:16
I had taken a rather hard knock
270
721000
2000
tôi đã va khá mạnh
12:18
during late spring skiing -- yes, I fell.
271
723000
3000
vào đợt trượt tuyết cuối xuân -- đúng vậy tôi đã ngã.
12:21
And I started to see floaters and stars,
272
726000
2000
Và tôi bắt đầu thấy sao trăng trôi nổi
12:23
which I casually dismissed
273
728000
2000
tôi đơn giản tảng lờ, nghĩ mọi sự
12:25
as too much high-altitude sun exposure.
274
730000
3000
là do nhìn mặt trời quá nhiều ở vùng cao.
12:28
What happened to me
275
733000
2000
Sự việc xảy đến với tôi
12:30
might have been catastrophic,
276
735000
2000
có thể đã là thảm họa,
12:32
if not for the fact
277
737000
2000
nếu không phải vì
12:34
that I was in reach of good surgical access.
278
739000
2000
ngay bên cạnh tôi là cơ sở phẫu thuật đầy đủ.
12:36
And I had my vision restored,
279
741000
2000
Và tôi khôi phục được tầm nhìn của mình,
12:38
but not before a prolonged period of convalescence --
280
743000
3000
sau một thời gian dài hồi sức --
12:41
three months --
281
746000
2000
ba tháng --
12:43
in a head down position.
282
748000
2000
đầu luôn phải cúi xuống dưới.
12:45
This experience
283
750000
2000
Trải nghiệm này
12:47
taught me to empathize more with my patients,
284
752000
3000
đã dạy tôi phải cảm thông hơn với bệnh nhân của mình,
12:50
and especially those with retinal diseases.
285
755000
3000
đặc biệt với những người có bệnh về võng mạc.
12:54
37 million people worldwide
286
759000
2000
37 triệu người trên khắp thế giới
12:56
are blind,
287
761000
2000
bị khiếm thị toàn phần,
12:58
and 127 million more
288
763000
3000
và 127 triệu người nữa
13:01
suffer from impaired vision.
289
766000
3000
bị khiếm thị ở một mức độ nào đó.
13:04
Stem cell-derived retinal transplants,
290
769000
3000
Ghép võng mạc từ tế bào sản sinh từ tế bào gốc
13:07
now in a research phase,
291
772000
2000
đang trong giai đoạn nghiên cứu,
13:09
may one day restore vision,
292
774000
2000
có lẽ một ngày sẽ khôi phục được thị lực,
13:11
or part vision,
293
776000
2000
hoặc một phần thị lực,
13:13
to millions of patients with retinal diseases worldwide.
294
778000
4000
cho hàng triệu bệnh nhân với bệnh võng mạc trên khắp thế giới.
13:17
Indeed, we live
295
782000
2000
Thật vậy, ta sống
13:19
in both challenging
296
784000
2000
trong thời đại vừa khó khăn
13:21
as well as exciting times.
297
786000
3000
vừa thật lý thú.
13:25
As the world population ages,
298
790000
3000
Khi dân số thế giới lão hóa,
13:28
scientists are racing
299
793000
2000
các nhà khoa học đang chạy đua
13:30
to discover new ways
300
795000
2000
để tìm các cách mới
13:32
to enhance the power of the body
301
797000
2000
để nâng cao năng lực
13:34
to heal itself through stem cells.
302
799000
3000
tự phục hồi của cơ thể từ tế bào gốc.
13:37
It is a fact
303
802000
2000
Một thực tế
13:39
that when our organs or tissues are injured,
304
804000
3000
là khi cơ quan hay mô của chúng ta bị tổn thương,
13:42
our bone marrow
305
807000
2000
tủy xương của ta
13:44
releases stem cells
306
809000
2000
sản sinh ra tế bào gốc
13:46
into our circulation.
307
811000
2000
vào hệ tuần hoàn.
13:48
And these stem cells
308
813000
2000
Và các tế bào gốc này
13:50
then float in the bloodstream
309
815000
2000
trôi trong dòng máu
13:52
and hone in to damaged organs
310
817000
3000
và đi tới các cơ quan bị tổn thương
13:55
to release growth factors
311
820000
2000
tiết ra protein kích thích phát triển
13:57
to repair the damaged tissue.
312
822000
2000
để chữa mô tổn thương.
13:59
Stem cells may be used as building blocks
313
824000
3000
Tế bào gốc có thể dùng làm vật liệu
14:02
to repair damaged scaffolds within our body,
314
827000
4000
để sửa chữa các bộ khung bị tổn thương trong cơ thể ta,
14:06
or to provide new liver cells
315
831000
2000
hay để cung cấp tế bào gan mới
14:08
to repair damaged liver.
316
833000
3000
để chữa gan bị hủy hoại.
14:11
As we speak, there are 117 or so clinical trials
317
836000
3000
Khi ta đang nói chuyện đây, có chừng 117 ca thử nghiệm phòng khám
14:14
researching the use of stem cells
318
839000
3000
nghiên cứu việc sử dụng tế bào gốc
14:17
for liver diseases.
319
842000
2000
cho các bệnh gan.
14:19
What lies ahead?
320
844000
2000
Điều gì đang đợi phía trước?
14:21
Heart disease
321
846000
2000
Bệnh tim
14:23
is the leading cause of death worldwide.
322
848000
2000
là lí do tử vong hàng đầu trên thế giới
14:25
1.1 million Americans
323
850000
2000
1.1 triệu người Mỹ
14:27
suffer heart attacks yearly.
324
852000
3000
bị nhồi máu cơ tim hàng năm.
14:30
4.8 million
325
855000
2000
4.8 triệu
14:32
suffer cardiac failure.
326
857000
2000
bị suy tim.
14:34
Stem cells may be used
327
859000
2000
Tế bào gốc có thể dùng để
14:36
to deliver growth factors
328
861000
2000
mang protein kích thích sinh trưởng
14:38
to repair damaged heart muscle
329
863000
2000
tới sửa chữa tế bào cơ tim bị tổn thương
14:40
or be differentiated
330
865000
2000
hay để phân hóa
14:42
into heart muscle cells
331
867000
2000
thành tế bào cơ tim
14:44
to restore heart function.
332
869000
2000
để khôi phục chức năng tim
14:46
There are 170 clinical trials
333
871000
3000
Có chừng 170 ca thí nghiệm phòng khám
14:49
investigating the role of stem cells in heart disease.
334
874000
4000
nghiên cứu vai trò của tế bào gốc trong bệnh tim.
14:53
While still in a research phase,
335
878000
3000
Dù vẫn đang trong giai đoạn nghiên cứu,
14:56
stem cells may one day herald
336
881000
3000
có thể tế bào gốc một ngày sẽ tiên báo
14:59
a quantum leap in the field of cardiology.
337
884000
3000
một bước nhảy vọt trong khoa tim.
15:03
Stem cells provide hope for new beginnings --
338
888000
3000
Tế bào gốc đem lại hi vọng cho những sự khởi đầu mới --
15:06
small, incremental steps,
339
891000
3000
những bước nhỏ, từng bước một,
15:09
cells rather than organs,
340
894000
3000
tế bào thay cho cơ quan,
15:12
repair rather than replacement.
341
897000
3000
sửa chữa thay vì thay thế.
15:15
Stem cell therapies
342
900000
3000
Liệu pháp tế bào gốc
15:18
may one day reduce the need for donor organs.
343
903000
4000
có lẽ một ngày sẽ làm giảm nhu cầu ghép cơ quan.
15:22
Powerful new technologies
344
907000
2000
Những công nghệ tiềm năng mới
15:24
always present enigmas.
345
909000
2000
luôn luôn bí ẩn.
15:26
As we speak,
346
911000
2000
Khi ta nói đây,
15:28
the world's first human embryonic stem cell trial for spinal cord injury
347
913000
3000
ca thí nghiệm phòng khám đầu tiên dùng tế bào gốc phôi cho chấn thương tủy sống
15:31
is currently underway
348
916000
2000
đang trong quá trình thực hành
15:33
following the USFDA approval.
349
918000
3000
sau khi được cho phép bởi USFDA.
15:36
And in the U.K.,
350
921000
2000
Và ở Anh,
15:38
neural stem cells to treat stroke
351
923000
2000
tế bào gốc thần kinh để trị đột quị
15:40
are being investigated in a phase one trial.
352
925000
3000
đang được nghiên cứu trong một giai đoạn thí nghiệm.
15:44
The research success that we celebrate today
353
929000
3000
Các nghiên cứu thành công mà ta hoan nghênh ngày nay
15:47
has been made possible
354
932000
2000
được mang lại
15:49
by the curiosity and contribution and commitment
355
934000
4000
bởi trí tò mò, sự cống hiến và tận tâm
15:53
of individual scientists
356
938000
2000
của cá nhân các nhà khoa học
15:55
and medical pioneers.
357
940000
2000
và nhà tiên phong trong lĩnh vực y khoa.
15:57
Each one has his story.
358
942000
3000
Mỗi người đều có câu chuyện của riêng họ.
16:00
My story has been about my journey
359
945000
3000
Câu chuyện của tôi là cuộc hành trình của tôi
16:03
from organs to cells --
360
948000
2000
từ cơ quan đến tế bào --
16:05
a journey through controversy,
361
950000
2000
Một cuộc hành trình qua tranh cãi,
16:07
inspired by hope --
362
952000
2000
lấy cảm hưng từ hi vọng --
16:09
hope that, as we age,
363
954000
3000
hi vọng rằng, khi ta già đi,
16:12
you and I may one day celebrate longevity
364
957000
3000
bạn và tôi một ngày có thể đón mừng trường thọ
16:15
with an improved quality of life.
365
960000
2000
cùng cuộc sống chất lượng hơn.
16:17
Thank you.
366
962000
2000
Xin cám ơn.
ABOUT THE SPEAKER
Susan Lim - SurgeonA surgical pioneer in Singapore, Susan Lim is a researcher and entrepreneur.
Why you should listen
Dr Susan Lim is the current Co-chair of the Global Advisory Council of the International Society for Stem Cell Research (ISSCR). She performed the first successful cadaveric liver transplant for Singapore in 1990, the second woman in the world to have done so at the time .
Her academic recognitions include election as Fellow, Trinity College (2005), University of Melbourne, the Monash University Distinguished Alumnus Award (2006), and an Honorary Degree of Doctor of Medicine by The University of Newcastle, Australia (2007). In 2007, the American Academy of Continuing Medical Education (AACME) 28th award, was named the “Dr Susan Lim Award” for the advancement in Laparoscopic & Minimally Invasive Surgery. Her more recent public lectures include “Robotic Surgery - Engineering from a surgeon’s perspective”, as visiting scholar to UC Berkeley, and a 2016 TEDx Berkeley talk “The Dawn of a New Ecosystem in Organ Replacement.”
For her humanitarian work, she was recognized in the Australian House of Parliament (House of Representatives Official Hansard no. 17, 2005) for treating Australian victims of the second Bali bomb blast. In giving back to society, the family have established the Dr. Susan Lim Endowment for Education and Research, which supports medical and research scholarships at Trinity College, University of Melbourne, the University of Newcastle, Australia, and the International Society for Stem Cell Research (ISSCR).
Susan Lim | Speaker | TED.com