TEDxNorthwesternU
Alice Dreger: Is anatomy destiny?
Alice Dreger: Hình thái giải phẫu học quyết định số phận?
Filmed:
Readability: 4.3
1,217,075 views
Alice Dreger làm việc với những người ở ranh giới của giải phẫu học, những cặp song sinh dính liền và những người "lưỡng tính" (intersex). Alice nhận thấy ranh giới giữa giới tính nam và nữ, cũng như những sự phân biệt về hình thái giải phẫu học khác, thường rất mờ nhạt . Điều này đặt ra một câu hỏi lớn: tại sao chúng ta lại để hình thái giải phẫu học quyết định số phận của mình?
Alice Dreger - Historian
Alice Dreger studies history and anatomy, and acts as a patient advocate. Full bio
Alice Dreger studies history and anatomy, and acts as a patient advocate. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
I want you to imagine two couples
0
0
3000
Tôi muốn các bạn tưởng tượng có hai cặp vợ chồng
00:18
in the middle of 1979
1
3000
2000
vào khoảng giữa năm 1979
00:20
on the exact same day, at the exact same moment,
2
5000
3000
vào đúng cùng một ngày, đúng một thời điểm,
00:23
each conceiving a baby -- okay?
3
8000
2000
mỗi cặp thụ thai một đứa trẻ -- OK.
00:25
So two couples each conceiving one baby.
4
10000
2000
Hai cặp vợ chồng, mỗi cặp thụ thai một đứa bé.
00:27
Now I don't want you to spend too much time imagining the conception,
5
12000
3000
Đừng mất quá nhiều thời gian tưởng tượng quá trình thụ thai,
00:30
because if you spend all that time imagining that conception,
6
15000
2000
vì nếu bạn chỉ lo tưởng tượng việc thụ thai,
00:32
you're not going to listen to me.
7
17000
2000
thì bạn sẽ chẳng thèm nghe tôi nói gì nữa.
00:34
So just imagine that for a moment.
8
19000
2000
Nên hãy tưởng tượng một giây lát thôi.
00:36
And in this scenario,
9
21000
2000
Và trong trường hợp này,
00:38
I want to imagine that, in one case,
10
23000
2000
Tôi muốn tưởng tượng rằng, ở trường hợp của cặp thứ nhất,
00:40
the sperm is carrying a Y chromosome,
11
25000
2000
tinh trùng mang một nhiễm sắc thể Y,
00:42
meeting that X chromosome of the egg.
12
27000
2000
gặp nhiễm sắc thể X của trứng.
00:44
And in the other case,
13
29000
2000
Còn ở cặp thứ hai,
00:46
the sperm is carrying an X chromosome,
14
31000
2000
tinh trùng mang nhiễm sắc thể X,
00:48
meeting the X chromosome of the egg.
15
33000
2000
gặp một nhiễm sắc thể X khác trong trứng.
00:50
Both are viable; both take off.
16
35000
2000
Cả hai bào thai đều sống sót, và phát triển tốt.
00:52
We'll come back to these people later.
17
37000
2000
Chúng ta sẽ trở lại với những người này sau.
00:54
So I wear two hats
18
39000
2000
Tôi thường đóng 2 vai trò khác nhau
00:56
in most of what I do.
19
41000
2000
trong hầu hết những công việc tôi làm.
00:58
As the one hat,
20
43000
2000
Ở vai trò thứ nhất,
01:00
I do history of anatomy.
21
45000
2000
tôi nghiên cứu lịch sử giải phẫu học.
01:02
I'm a historian by training,
22
47000
2000
Tôi được đào tạo để làm một nhà sử học,
01:04
and what I study in that case
23
49000
2000
và đề tài nghiên cứu của tôi trong vai trò này
01:06
is the way that people have dealt with anatomy --
24
51000
3000
là cách con người giải quyết vấn đề giải phẫu học --
01:09
meaning human bodies, animal bodies --
25
54000
2000
cấu tạo cơ thể con người và cơ thể động vật --
01:11
how they dealt with bodily fluids, concepts of bodies;
26
56000
3000
cách họ đối phó với các loại dịch cơ thể, và các khái niệm về cơ thể;
01:14
how have they thought about bodies.
27
59000
2000
và quan niệm của họ về cơ thể con người.
01:16
The other hat that I've worn in my work
28
61000
2000
Vai trò thứ hai của tôi
01:18
is as an activist,
29
63000
2000
là một nhà hoạt động,
01:20
as a patient advocate --
30
65000
2000
một người bảo hộ cho bệnh nhân --
01:22
or, as I sometimes say, as an impatient advocate --
31
67000
3000
hay, đôi khi, tôi là một người bảo hộ kém kiên trì --
01:25
for people who are patients of doctors.
32
70000
2000
cho các bệnh nhân.
01:27
In that case, what I've worked with
33
72000
2000
Trong trường hợp đó, tôi làm việc
01:29
is people who have body types
34
74000
2000
với những người có kiểu hình cơ thể
01:31
that challenge social norms.
35
76000
2000
khác với các tiêu chuẩn xã hội thông thường.
01:33
So some of what I've worked on, for example,
36
78000
2000
Đối tượng của tôi
01:35
is people who are conjoined twins --
37
80000
2000
là các cặp song sinh dính liền,
01:37
two people within one body.
38
82000
2000
hai con người trong cùng một cơ thể.
01:39
Some of what I've worked on is people who have dwarfism --
39
84000
2000
Hoặc những người lùn --
01:41
so people who are much shorter than typical.
40
86000
3000
họ thấp hơn nhiều so với người bình thường.
01:44
And a lot of what I've worked on
41
89000
2000
Và nhiều nhất
01:46
is people who have atypical sex --
42
91000
2000
là những người có giới tính bất thường --
01:48
so people who don't have the standard male
43
93000
2000
những người không có cơ thể nam hoặc nữ
01:50
or the standard female body types.
44
95000
2000
theo đúng định nghĩa chuẩn.
01:52
And as a general term, we can use the term intersex for this.
45
97000
4000
Và một cách khái quát, chúng ta có thể dùng thuật ngữ "lưỡng tính" (intersex) cho trường hợp này.
01:56
Intersex comes in a lot of different forms.
46
101000
2000
Có nhiều dạng kiểu hình lưỡng tính.
01:58
I'll just give you a few examples
47
103000
2000
Tôi sẽ cho các bạn vài ví dụ
02:00
of the types of ways you can have sex
48
105000
2000
về những cách tạo ra các giới tính
02:02
that isn't standard for male or female.
49
107000
2000
không phải giới tính chuẩn nam và nữ.
02:04
So in one instance,
50
109000
2000
Ví dụ thứ nhất,
02:06
you can have somebody who has an XY chromosomal basis,
51
111000
3000
một người có nhiễm sắc thể X và Y bình thường,
02:09
and that SRY gene on the Y chromosome
52
114000
3000
và một gen tên là SRY trên nhiễm sắc thể Y
02:12
tells the proto-gonads, which we all have in the fetal life,
53
117000
2000
"bảo" tuyến tiền sinh dục (proto-gonad), mà chúng ta đều có khi còn là bào thai,
02:14
to become testes.
54
119000
2000
phát triển thành tinh hoàn.
02:16
And so in the fetal life the testes are pumping out testosterone.
55
121000
3000
và trong giai đoạn bào thai, tinh hoàn tiết ra hoocmon sinh dục nam testosterone.
02:19
But because this individual lacks receptors
56
124000
3000
Nhưng vì cá thể này thiếu các thụ thể (receptor)
02:22
to hear that testosterone,
57
127000
2000
để nhận thông tin từ testosterone,
02:24
the body doesn't react to the testosterone.
58
129000
2000
cơ thể của họ không phản ứng với testosterone.
02:26
And this is a syndrome called androgen insensitivity syndrome.
59
131000
4000
Bệnh này gọi là "Hội chứng vô cảm với kích thích tố nam" (Androgen insensitivity syndrome - AIS)
02:30
So lots of levels of testosterone, but no reaction to it.
60
135000
3000
Họ tạo ra nhiều testosterone, nhưng không có phản ứng nào với nó.
02:33
As a consequence, the body develops
61
138000
2000
Kết quả là, cơ thể của họ phát triển
02:35
more along the female typical path.
62
140000
2000
theo chiều hướng của một cơ thể nữ.
02:37
When the child is born, she looks like a girl.
63
142000
2000
Khi đứa trẻ được sinh ra, nhìn nó giống như con gái.
02:39
She is a girl. She is raised as a girl.
64
144000
3000
Nó là một bé gái, và được nuôi dạy như một bé gái.
02:42
And it's often not until she hits puberty
65
147000
2000
và thường là chỉ khi đến tuổi dậy thì
02:44
and she's growing and developing breasts,
66
149000
2000
và cô bé lớn lên và bắt đầu phát triển ngực,
02:46
but she's not getting her period,
67
151000
2000
nhưng không có kinh nguyệt,
02:48
that somebody figures out something's up here.
68
153000
2000
thì người ta mới phát hiện ra có gì đó không bình thường.
02:50
And they do some tests and figure out
69
155000
2000
Và họ làm một số xét nghiệm và phát hiện ra
02:52
that, instead of having ovaries inside and a uterus,
70
157000
2000
là, thay vì có buồng trứng và tử cung,
02:54
she actually has testes inside, and she has a Y chromosome.
71
159000
3000
cô bé thực ra có tinh hoàn, và mang một nhiễm sắc thể Y.
02:57
Now what's important to understand
72
162000
2000
Nào, điều quan trọng bạn cần hiểu
02:59
is you may think of this person as really being male,
73
164000
2000
là bạn có thể nghĩ người này thực sự là giới tính nam,
03:01
but they're really not.
74
166000
2000
nhưng không phải.
03:03
Females, like males,
75
168000
2000
Nữ, cũng như nam,
03:05
have in our bodies something called the adrenal glands.
76
170000
2000
mang trong cơ thể thứ gọi là các tuyến thượng thận.
03:07
They're in the back of our body.
77
172000
2000
Chúng nằm ở đằng lưng.
03:09
And the adrenal glands make androgens,
78
174000
2000
Và các tuyến thượng thận này tiết ra hoóc môn sinh dục nam androgens,
03:11
which are a masculinizing hormone.
79
176000
2000
Và các tuyến thượng thận này tiết ra hoóc môn sinh dục nam androgens,
03:13
Most females like me -- I believe myself to be a typical female --
80
178000
2000
Phần lớn phụ nữ như tôi -- tôi tin tôi mang giới tính nữ điển hình --
03:15
I don't actually know my chromosomal make-up
81
180000
2000
Tôi không thực sự biết tôi mang nhưng nhiễm sắc thể nào
03:17
but I think I'm probably typical --
82
182000
2000
nhưng tôi nghĩ có lẽ tôi khá điển hình --
03:19
most females like me are actually androgen-sensitive.
83
184000
3000
phần lớn phụ nữ như tôi mẫn cảm với androgen.
03:22
We're making androgen, and we're responding to androgens.
84
187000
3000
Chúng tôi tạo ra androgen, và có phản ứng với androgen.
03:25
The consequence is that somebody like me
85
190000
2000
Kết quả là bộ não của những người như tôi
03:27
has actually had a brain exposed to more androgens
86
192000
3000
tiếp xúc với androgens
03:30
than the woman born with testes
87
195000
2000
nhiều hơn so với những phụ nữ có tinh hoàn
03:32
who has androgen insensitivity syndrome.
88
197000
2000
những người có hội chứng vô cảm với kích thích tố nam.
03:34
So sex is really complicated; it's not just that intersex people
89
199000
2000
Như vậy giới tính thực sự rất phức tạp, những người lưỡng tính
03:36
are in the middle of all the sex spectrum --
90
201000
2000
không chỉ có nghĩa là họ ở lưng chừng của dải phổ giới tính (sex spectrum) --
03:38
in some ways, they can be all over the place.
91
203000
2000
mà theo cách nào đó, họ có thể ở bất kì quãng nào trong dải phổ.
03:40
Another example:
92
205000
2000
Một ví dụ khác là
03:42
a few years ago I got a call from a man who was 19 years old,
93
207000
3000
vài năm trước đây, tôi nhận một cuộc gọi của một anh chàng 19 tuổi,
03:45
who was born a boy, raised a boy,
94
210000
2000
anh ta được sinh ra và nuôi dưỡng như một bé trai,
03:47
had a girlfriend, had sex with his girlfriend,
95
212000
3000
có bạn gái, quan hệ tình dục với bạn gái,
03:50
had a life as a guy
96
215000
2000
có đời sống của một người đàn ông
03:52
and had just found out that he had ovaries and a uterus inside.
97
217000
3000
và anh ta vừa mới phát hiện ra mình có buồng trứng và tử cung.
03:55
What he had was an extreme form
98
220000
2000
Anh ta mắc phải một dạng đặc biệt
03:57
of a condition called congenital adrenal hyperplasia.
99
222000
2000
của bệnh Tăng sản thượng thận bẩm sinh (Congenital adrenal hyperplasia - CAH).
03:59
He had XX chromosomes,
100
224000
2000
Anh ta có 2 nhiễm sắc thể X,
04:01
and in the womb,
101
226000
2000
và khi còn trong bụng mẹ,
04:03
his adrenal glands were in such high gear
102
228000
2000
tuyến thượng thận của anh ta hoạt động quá mạnh
04:05
that it created, essentially, a masculine hormonal environment.
103
230000
4000
và tạo ra một môi trường giàu kích thích tố nam.
04:09
And as a consequence, his genitals were masculinzed,
104
234000
2000
Kết quả là, bộ phận sinh dục của anh ta bị "nam hóa",
04:11
his brain was subject
105
236000
2000
bộ não của anh ta được tiếp xúc
04:13
to the more typical masculine component of hormones.
106
238000
2000
với những thành tố điển hình của kích thích tố nam.
04:15
And he was born looking like a boy -- nobody suspected anything.
107
240000
3000
và anh ta được sinh ra như một bé trai -- không ai nghi ngờ gì.
04:18
And it was only when he had reached the age of 19
108
243000
3000
và chỉ khi đã 19 tuổi
04:21
that he began to have enough medical problems
109
246000
2000
anh ta bắt đầu có những vấn đề sức khỏe
04:23
actually from menstruating internally,
110
248000
2000
vì chảy máu kinh bên trong,
04:25
that doctors figured out that, in fact, he was female internally.
111
250000
3000
và bác sĩ phát hiện ra anh ta mang bộ phận sinh dục nữ bên trong.
04:28
Okay, so just one more quick example
112
253000
2000
Một ví dụ nhỏ khác
04:30
of a way you can have intersex.
113
255000
2000
về hiện tượng lưỡng tính là
04:32
Some people who have XX chromosomes
114
257000
2000
Một số người có 2 nhiễm sắc thể X
04:34
develop what are called ovotestis,
115
259000
2000
có tuyến sinh dục hỗn hợp,
04:36
which is when you have ovarian tissue
116
261000
2000
khi họ có mô buồng trứng
04:38
with testicular tissue wrapped around it.
117
263000
2000
được bao bọc trong mô tinh hoàn.
04:40
And we're not exactly sure why that happens.
118
265000
2000
Chúng tôi vẫn không biết giải thích hiện tượng đó chính xác thế nào.
04:42
So sex can come in lots of different varieties.
119
267000
3000
Như vậy giới tính có rất nhiều biến thể.
04:45
The reason
120
270000
2000
Lý do
04:47
that children with these kinds of bodies --
121
272000
2000
mà các trẻ với những kiểu cơ thể như thế này --
04:49
whether it's dwarfism, or it's conjoined twinning,
122
274000
3000
như bị lùn, song sinh dính liền,
04:52
or it's an intersex type --
123
277000
2000
hoặc lưỡng tính --
04:54
are often normalized by surgeons
124
279000
2000
thường được bình thường hóa bằng cách giải phẫu
04:56
is not because it actually leaves them better off
125
281000
2000
không phải vì nó thực sự giúp chúng
04:58
in terms of physical health.
126
283000
2000
cải thiện sức khỏe.
05:00
In many cases, people are actually perfectly healthy.
127
285000
3000
Trong nhiều trường hợp, bệnh nhân hoàn toàn khỏe mạnh.
05:03
The reason they're often subject to various kinds of surgeries
128
288000
3000
Lý do chúng được phẫu thuật
05:06
is because they threaten our social categories.
129
291000
3000
là vì chúng là mối đe dọa cho cách chúng ta phân loại xã hội.
05:09
Or system has been based typically on the idea
130
294000
3000
Hoặc hệ thống đã được đặt nền móng trên ý niệm là
05:12
that a particular kind of anatomy comes with a particular identity.
131
297000
3000
một kiểu hình giải phẫu học nhất định tạo ra một đặc tính nhận dạng nhất định.
05:15
So we have the concept that what it means to be a woman
132
300000
2000
Chúng ta có định nghĩa
05:17
is to have a female identity;
133
302000
2000
một phụ nữ phải có đặc tính nhận dạng của giới tính nữ;
05:19
what it means to be a black person is, allegedly,
134
304000
2000
một người da đen
05:21
is to have an African anatomy
135
306000
3000
thì phải có đặc tính giải phẫu học của người Châu Phi
05:24
in terms of your history.
136
309000
2000
dựa trên lịch sử cá nhân.
05:26
And so we have this terribly simplistic idea.
137
311000
3000
Và vì thế chúng ta có một ý niệm đơn giản khủng khiếp.
05:29
And when we're faced with a body
138
314000
2000
và khi chúng ta nhìn một cơ thể
05:31
that actually presents us something quite different,
139
316000
3000
với thứ gì đó khá khác biệt,
05:34
it startles us in terms of those categorizations.
140
319000
3000
chúng ta giật mình hoảng hốt vì những cách phân loại đó.
05:37
So we have a lot of very romantic ideas in our culture
141
322000
2000
Nền văn hóa của chúng ta có rất nhiều ý tưởng hay ho lãng mạn
05:39
about individualism.
142
324000
2000
về chủ nghĩa cá nhân.
05:41
And our nation's really founded on a very romantic concept of individualism.
143
326000
3000
Và quốc gia này (Mỹ) thực sự được lập nên dựa trên một ý niệm rất lãng mạn về chủ nghĩa cá nhân.
05:44
Well you can imagine how startling then it is
144
329000
3000
Bạn có thể tưởng tượng bạn sẽ hoảng hốt thế nào
05:47
when you have children that are born
145
332000
2000
khi bạn có những đứa con được sinh ra
05:49
who are two people inside of one body.
146
334000
2000
mà là 2 người trong cùng một cơ thể.
05:51
Where I ran into the most heat from this most recently
147
336000
4000
Nơi tôi gặp phải khó khăn từ những vấn đề này gần đây nhất
05:55
was last year the South African runner, Caster Semenya,
148
340000
3000
là năm ngoái, khi Caster Semenya, vận động viên chạy người Nam Phi
05:58
had her sex called into question at the International Games in Berlin.
149
343000
3000
bị vặn vẹo kiểm tra về giới tính ở giải đấu quốc tế ở Berlin.
06:01
I had a lot of journalists calling me, asking me,
150
346000
3000
Có rất nhiều phóng viên gọi cho tôi, hỏi tôi.
06:04
"Which is the test they're going to run
151
349000
2000
"Người ra sẽ làm những xét nghiệm gì
06:06
that will tell us whether or not
152
351000
2000
để kiểm tra
06:08
Caster Semenya is male or female?"
153
353000
2000
xem Caster Semenya là nam hay nữ?"
06:10
And I had to explain to the journalists there isn't such a test.
154
355000
3000
Và tôi phải giải thích cho họ rằng, chẳng có xét nghiệm nào làm được việc đó cả.
06:13
In fact, we now know
155
358000
2000
Thực chất, bây giờ chúng ta đã biết rằng
06:15
that sex is complicated enough
156
360000
2000
giới tính rất phức tạp,
06:17
that we have to admit
157
362000
2000
đủ để chúng ta phải chấp nhận
06:19
nature doesn't draw the line for us between male and female,
158
364000
3000
là tự nhiên không kẻ bất kì đường phân chia nào giữa nam và nữ,
06:22
or between male and intersex and female and intersex;
159
367000
3000
hay giữa nam, nữ và lưỡng tính;
06:25
we actually draw that line on nature.
160
370000
3000
chính chúng ta tạo ra những đường phân chia trên tự nhiên.
06:28
So what we have is a sort of situation
161
373000
2000
Bởi vậy cái chúng ta có ở đây là một kiểu tình thế
06:30
where the farther our science goes,
162
375000
2000
khi mà nền khoa học của chúng ta phát triển càng xa,
06:32
the more we have to admit to ourselves
163
377000
2000
thì chúng ta càng phải tự chấp nhận
06:34
that these categories
164
379000
2000
là các hạng mục
06:36
that we thought of as stable anatomical categories
165
381000
2000
mà chúng ta vẫn tin là các hạng mục giải phẫu học ổn định
06:38
that mapped very simply
166
383000
2000
dựa trên những tiêu chuẩn rất đơn giản
06:40
to stable identity categories
167
385000
2000
của đặc điểm nhận dạng
06:42
are a lot more fuzzy than we thought.
168
387000
2000
thực ra mờ nhạt hơn chúng ta nghĩ rất nhiều.
06:44
And it's not just in terms of sex.
169
389000
2000
Và không chỉ về phương diện giới tính.
06:46
It's also in terms of race,
170
391000
2000
Mà cả về phương diện sắc tộc,
06:48
which turns out to be vastly more complicated
171
393000
2000
điều đang trở nên phức tạp hơn rất nhiều
06:50
than our terminology has allowed.
172
395000
2000
so với hệ thống thuật ngữ của chúng ta.
06:52
As we look, we get into all sorts of uncomfortable areas.
173
397000
3000
Nhìn kĩ hơn, chúng ta rơi vào đủ mọi kiểu lĩnh vực khó chịu.
06:55
We look, for example, about the fact
174
400000
2000
Ví dụ như chúng ta xem xét về thực tế là
06:57
that we share at least 95 percent of our DNA
175
402000
2000
chúng ta chia sẻ 95% bộ gen
06:59
with chimpanzees.
176
404000
2000
với loài tinh tinh.
07:01
What are we to make of the fact
177
406000
2000
Chúng ta phải nghĩ như thế nào về thực tế là
07:03
that we differ from them only really by a few nucleotides?
178
408000
3000
chúng ta thực sự chỉ khác loài tinh tinh ở vài nucleotide?
07:06
And as we get farther and farther with our science,
179
411000
3000
Và khi nền khoa học của chúng ta tiến xa hơn,
07:09
we get more and more into a discomforted zone
180
414000
2000
chúng ta cũng lún sâu hơn vào "khu vực không an toàn"
07:11
where we have to acknowledge
181
416000
2000
nơi chúng ta phải thừa nhận rằng
07:13
that the simplistic categories we've had
182
418000
2000
hệ thống phân loại đơn giản chúng ta vẫn dùng
07:15
are probably overly simplistic.
183
420000
2000
có thể là đơn giản thái quá.
07:17
So we're seeing this
184
422000
2000
Chúng ta có thể thấy điều đó
07:19
in all sorts of places in human life.
185
424000
2000
trong đủ mọi khía cạnh của cuộc sống loài người.
07:21
One of the places we're seeing it, for example,
186
426000
2000
Một trong những khía cạnh đó
07:23
in our culture today, in the United States today,
187
428000
2000
là trong văn hóa nước Mỹ ngày nay,
07:25
is battles over the beginning of life and the end of life.
188
430000
3000
cuộc chiến về sự bắt đầu và sự kết thúc của sự sống.
07:28
We have difficult conversations
189
433000
2000
Chúng ta có những cuộc tranh luận khó khăn
07:30
about at what point we decide a body becomes a human,
190
435000
3000
về thời điểm mà chúng ta có thể quyết định một cơ thể đã trở thành một con người
07:33
such that it has a different right than a fetal life.
191
438000
3000
để trao cho nó một quyền khác với khi nó còn là bào thai.
07:36
We have very difficult conversations nowadays --
192
441000
2000
Chúng ta có những tranh luận rất khó khăn ngày nay --
07:38
probably not out in the open as much as within medicine --
193
443000
3000
có lẽ không được cởi mở như trong y học --
07:41
about the question of when somebody's dead.
194
446000
2000
về câu hỏi, khi nào thì một người nào đó chết.
07:43
In the past, our ancestors never had to struggle so much
195
448000
2000
Trong quá khứ, tổ tiên của chúng ta đã chẳng phải vật lộn
07:45
with this question of when somebody was dead.
196
450000
2000
với câu hỏi khi nào thì một người nào đó chết.
07:47
At most, they'd stick a feather on somebody's nose,
197
452000
2000
Cùng lắm thì họ đặt một cái lông chim dưới mũi của người đó,
07:49
and if it twitched, they didn't bury them yet.
198
454000
2000
và nếu nó còn động đậy thì họ chưa đem chôn người đó,
07:51
If it stopped twitching, you bury them.
199
456000
3000
nếu cái lông ngừng động đậy thì đem chôn.
07:54
But today, we have a situation
200
459000
2000
Nhưng ngày nay, chúng ta gặp trường hợp
07:56
where we want to take vital organs out of beings
201
461000
2000
khi chúng ta muốn lấy những cơ quan nội tạng còn sống ra khỏi cơ thể một người
07:58
and give them to other beings.
202
463000
2000
và ghép chúng cho những người khác.
08:00
And as a consequence,
203
465000
2000
Và hệ quả là
08:02
we're stuck with having to struggle with this really difficult question
204
467000
2000
chúng ta vướng vào cuộc đấu tranh với câu hỏi cực kì khó khăn này
08:04
about who's dead,
205
469000
2000
để quyết định là một người đã chết.
08:06
and this leads us to a really difficult situation
206
471000
2000
Và điều đó đưa chúng ta đến một tình thế vô cùng khó khăn
08:08
where we don't have such simple categories as we've had before.
207
473000
3000
khi chúng ta không còn có những phân loại đơn giản nhưng trước nữa.
08:11
Now you might think that all this breaking-down of categories
208
476000
3000
Giờ có thể bạn nghĩ rằng tất cả những sự đổ vỡ về hệ thống phân loại
08:14
would make somebody like me really happy.
209
479000
2000
sẽ làm cho một người như tôi hạnh phúc.
08:16
I'm a political progressive, I defend people with unusual bodies,
210
481000
3000
Tôi là một người tiến bộ về chính trị, tôi bảo vệ những người có cơ thể bất thường,
08:19
but I have to admit to you that it makes me nervous.
211
484000
2000
nhưng tôi phải thú nhận với các bạn rằng chính điều đó làm tôi lo lắng.
08:21
Understanding that these categories
212
486000
2000
Tôi thật sự căng thẳng khi nhận ra rằng những hạng mục này
08:23
are really much more unstable than we thought makes me tense.
213
488000
3000
bất ổn và mong manh hơn chúng ta từng nghĩ.
08:26
And it makes me tense
214
491000
2000
Và nó khiến tôi căng thẳng
08:28
from the point of view of thinking about democracy.
215
493000
2000
từ góc nhìn về sự dân chủ.
08:30
So in order to tell you about that tension,
216
495000
2000
Để giải thích cho các bạn về sức ép đó,
08:32
I have to first admit to you that I'm a huge fan of the Founding Fathers.
217
497000
3000
trước hết tôi phải thú nhận với các bạn là tôi là một fan lớn của những "Người cha Lập quốc" (the Founding Fathers).
08:35
I know they were racists, I know they were sexist,
218
500000
2000
Tôi biết họ là những người phân biệt chủng tộc và giới tính,
08:37
but they were great.
219
502000
2000
nhưng họ thật vĩ đại.
08:39
I mean, they were so brave and so bold
220
504000
3000
Ý tôi là, họ thật dũng cảm và táo bạo
08:42
and so radical in what they did
221
507000
3000
và suy nghĩ vô cùng cấp tiến
08:45
that I find myself watching that cheesy musical "1776" every few years,
222
510000
3000
đến nỗi cứ vài năm tôi lại phải xem lại vở nhạc kịch rất bèo "1776",
08:48
and it's not because of the music, which is totally forgettable.
223
513000
3000
và không phải vì phần âm nhạc của nó, cái đó hoàn toàn có thể quên đi.
08:51
It's because of what happened in 1776
224
516000
2000
Mà vì những gì xảy ra vào năm 1776
08:53
with the Founding Fathers.
225
518000
2000
với những Người cha Lập quốc.
08:55
The Founding Fathers were, for my point of view,
226
520000
2000
Những Người cha Lập quốc, theo quan điểm của tôi,
08:57
the original anatomical activists,
227
522000
2000
về căn bản là những nhà hoạt động về giải phẫu học,
08:59
and this is why.
228
524000
2000
và đây là lí do.
09:01
What they rejected was an anatomical concept
229
526000
3000
Họ đã phủ nhận một khái niệm giải phẫu học
09:04
and replaced it with another one
230
529000
2000
và thay nó bằng một khái niệm khác
09:06
that was radical and beautiful and held us for 200 years.
231
531000
3000
Khái niệm mới thật cấp tiến và đẹp đẽ đó đã làm chỗ dựa cho chúng ta suốt 200 năm.
09:09
So as you all recall,
232
534000
2000
Nếu các bạn còn nhớ,
09:11
what our Founding Fathers were rejecting was a concept of monarchy,
233
536000
3000
những người cha của chúng ta đã phủ nhận khái niệm của chế độ quân chủ.
09:14
and the monarchy was basically based
234
539000
2000
Và chế độ quân chủ về cơ bản
09:16
on a very simplistic concept of anatomy.
235
541000
2000
dựa trên một khái niệm rất đơn giản của giải phẫu học.
09:18
The monarchs of the old world
236
543000
2000
Các vị vua thời cổ đại
09:20
didn't have a concept of DNA,
237
545000
2000
không có khái niệm gì về ADN,
09:22
but they did have a concept of birthright.
238
547000
2000
nhưng họ đã có khái niệm về quyền lợi dòng nòi.
09:24
They had a concept of blue blood.
239
549000
2000
Họ có khái niệm về dòng giống hoàng tộc.
09:26
They had the idea that the people who would be in political power
240
551000
3000
Họ có ý niệm là những người có trong bộ máy chính trị
09:29
should be in political power
241
554000
2000
phải là những người có quyền lực chính trị
09:31
because of the blood being passed down
242
556000
2000
vì họ thừa hưởng dòng máu chính trị
09:33
from grandfather to father to son and so forth.
243
558000
3000
truyền từ ông nội đến cha đến con và xa hơn nữa.
09:36
The Founding Fathers rejected that idea,
244
561000
2000
Những người cha Lập quốc phủ nhận ý niệm đó,
09:38
and they replaced it with a new anatomical concept,
245
563000
3000
và họ thay nó bằng một khái niệm giải phẫu học mới,
09:41
and that concept
246
566000
2000
và khái niệm mới đó là
09:43
was all men are created equal.
247
568000
2000
tất cả con người sinh ra đều có quyền bình đẳng.
09:45
They leveled that playing field
248
570000
2000
Họ san bằng sân chơi đó
09:47
and decided the anatomy that mattered
249
572000
2000
và quyết định là giải phẫu học quan trọng
09:49
was the commonality of anatomy,
250
574000
2000
là vì tính đại chúng,
09:51
not the difference in anatomy,
251
576000
2000
chứ không phải sự khác biệt trong giải phẫu học.
09:53
and that was a really radical thing to do.
252
578000
3000
Và đó thực sự là một việc rất cấp tiến.
09:56
Now they were doing it in part
253
581000
2000
Họ làm như vậy
09:58
because they were part of an Enlightenment system
254
583000
2000
vì đó là một phần của sự khai sáng
10:00
where two things were growing up together.
255
585000
2000
nơi hai sự vật phát triển cùng nhau.
10:02
And that was democracy growing up,
256
587000
2000
Đó là sự phát triển của nền dân chủ,
10:04
but it was also science growing up at the same time.
257
589000
3000
đồng thời với sự phát triển của nền khoa học.
10:07
And it's really clear, if you look at the history of the Founding Fathers,
258
592000
2000
Điều đó thể hiện rất rõ trong lịch sử về những Người cha Lập quốc,
10:09
a lot of them were very interested in science,
259
594000
2000
nhiều người trong số họ rất quan tâm đến khoa học,
10:11
and they were interested in a concept
260
596000
2000
và họ quan tâm đến một khái niệm
10:13
of a naturalistic world.
261
598000
2000
về thế giới tự nhiên.
10:15
They were moving away from supernatural explanations,
262
600000
3000
Họ bắt đầu từ bỏ những sự giải thích một cách siêu nhiên,
10:18
and they were rejecting things like a supernatural concept of power,
263
603000
3000
và họ bác bỏ những thứ như khái niệm siêu nhiên về quyền lực,
10:21
where it transmitted
264
606000
2000
nơi nó được chuyển giao
10:23
because of a very vague concept of birthright.
265
608000
3000
bởi vì một khái niệm rất mơ hồ về quyền lợi dòng nòi.
10:26
They were moving towards a naturalistic concept.
266
611000
2000
Họ tiến gần hơn đến một khái niệm tự nhiên.
10:28
And if you look, for example, in the Declaration of Independence,
267
613000
3000
Hãy thử nhìn lại bản Tuyên ngôn Độc lập,
10:31
they talk about nature and nature's God.
268
616000
3000
trong đó họ nói về thiên nhiên và vị Chúa của thiên nhiên.
10:34
They don't talk about God and God's nature.
269
619000
2000
Họ không nói và Chúa và thiên nhiên của Chúa.
10:36
They're talking about the power of nature
270
621000
2000
Họ nói về quyền năng của đấng tự nhiên
10:38
to tell us who we are.
271
623000
2000
để nói cho ta biết ta là ai.
10:40
So as part of that,
272
625000
2000
Như vậy, một phần nào đó,
10:42
they were coming to us with a concept
273
627000
2000
họ đến với chúng ta với một khái niệm
10:44
that was about anatomical commonality.
274
629000
2000
khái niệm đó là về tính đại chúng của giải phẫu học.
10:46
And in doing so, they were really setting up in a beautiful way
275
631000
3000
Và bằng cách đó, họ khéo léo đã đặt nền tảng
10:49
the Civil Rights movement of the future.
276
634000
2000
cho phong trào đấu tranh vì quyền con người trong tương lai.
10:51
They didn't think of it that way, but they did it for us, and it was great.
277
636000
3000
Họ không thực sự nghĩ như vậy, nhưng họ làm việc đó vì chúng ta, và nó thật tuyệt.
10:54
So what happened years afterward?
278
639000
2000
Thế chuyện gì xảy ra những năm sau đó?
10:56
What happened was women, for example,
279
641000
2000
Ví dụ đầu tiên là giới phụ nữ,
10:58
who wanted the right to vote,
280
643000
2000
những người muốn có quyền bầu cử,
11:00
took the Founding Fathers' concept
281
645000
2000
sử dụng khái niệm của những Người cha lập quốc
11:02
of anatomical commonality being more important
282
647000
2000
cho rằng tính quần chúng của giải phẫu học quan trọng hơn
11:04
than anatomical difference
283
649000
2000
sự khác biệt về giải phẫu học
11:06
and said, "The fact that we have a uterus and ovaries
284
651000
2000
và họ quyên bố, "Việc chúng tôi có tử cung và buồng trứng
11:08
is not significant enough in terms of a difference
285
653000
3000
không đủ khác biệt
11:11
to mean that we shouldn't have the right to vote,
286
656000
2000
để chúng tôi bị tước bỏ quyền bầu cử,
11:13
the right to full citizenship,
287
658000
2000
quyền công dân,
11:15
the right to own property, etc., etc."
288
660000
2000
quyền sở hữu tài sản, vân vân và vân vân."
11:17
And women successfully argued that.
289
662000
2000
Và nữ giới đã thành công với lý lẽ đó.
11:19
Next came the successful Civil Rights movement,
290
664000
3000
Tiếp theo đó là sự thành công của phong trào đấu tranh vì quyền công dân,
11:22
where we found people like Sojourner Truth
291
667000
2000
nơi chúng ta có thể thấy những người như Sojourner Truth
11:24
talking about, "Ain't I a woman?"
292
669000
2000
nói rằng "Tôi không phải là một phụ nữ sao?"
11:26
We find men
293
671000
2000
Chúng ta thấy nam giới
11:28
on the marching lines of the Civil Rights movement
294
673000
2000
trong đoàn diễu hành vì phong trào quyền công dân
11:30
saying, "I am a man."
295
675000
2000
họ tuyên bố "Tôi là một người nam."
11:32
Again, people of color
296
677000
2000
Một lần nữa, những người da màu
11:34
appealing to a commonality of anatomy over a difference of anatomy,
297
679000
2000
kêu gọi chúng ta coi trọng tính đại chúng hơn sự khác biệt của giải phẫu học,
11:36
again, successfully.
298
681000
2000
và một lần nữa, họ thành công.
11:38
We see the same thing with the disability rights movement.
299
683000
3000
Chúng ta thấy kết quả tương tự trong phong trào đấu tranh cho quyền của người tàn tật.
11:42
The problem is, of course,
300
687000
2000
Vấn đề là ở chỗ
11:44
that, as we begin to look at all that commonality,
301
689000
2000
khi chúng ta bắt đầu nhìn vào tính đại chúng,
11:46
we have to begin to question
302
691000
2000
chúng ta đồng thời bắt đầu đặt câu hỏi
11:48
why we maintain certain divisions.
303
693000
2000
tại sao chúng ta vẫn giữ những sự phân chia nhất định.
11:50
Now mind you, I want to maintain some divisions,
304
695000
2000
Cũng như các bạn, tôi muốn giữ một số sự phân định,
11:52
anatomically, in our culture.
305
697000
2000
dựa theo giải phẫu học, trong nền văn hóa chúng ta.
11:54
For example, I don't want
306
699000
2000
Ví dụ, tôi không muốn
11:56
to give a fish the same rights as a human.
307
701000
2000
trao cho một con cá những quyền tương tự như một con người.
11:58
I don't want to say we give up entirely on anatomy.
308
703000
2000
Ý tôi không phải là chúng ta từ bỏ giải phẫu học hoàn toàn.
12:00
I don't want to say five-year-olds
309
705000
2000
Ý tôi không phải là một đứa trẻ 5 tuổi
12:02
should be allowed to consent to sex or consent to marry.
310
707000
3000
nên được phép quan hệ tình dục hoặc kết hôn.
12:05
So there are some anatomical divisions
311
710000
2000
Như vậy một số phân định về giải phẫu học
12:07
that make sense to me and that I think we should retain.
312
712000
3000
là hoàn toàn có lý và tôi nghĩ chúng ta nên giữ lại.
12:10
But the challenge is trying to figure out which ones they are
313
715000
3000
Nhưng thử thách là ở chỗ ta cần phải xác định những sự phân định nào cần giữ
12:13
and why do we retain them and do they have meaning.
314
718000
3000
và tại sao ta nên giữ chúng và chúng có ý nghĩa gì.
12:16
So let's go back to those two beings
315
721000
2000
Hãy quay lại câu chuyện về 2 con người
12:18
conceived at the beginning of this talk.
316
723000
2000
được thụ thai ở đầu bài thuyết trình này.
12:20
We have two beings, both conceived
317
725000
2000
Chúng ta có 2 con người, cùng được thụ thai
12:22
in the middle of 1979 on the exact same day.
318
727000
3000
vào giữa năm 1979, trong cùng một ngày.
12:25
Let's imagine one of them, Mary,
319
730000
2000
Hãy thử tưởng tượng, một người là Mary,
12:27
is born three months prematurely,
320
732000
2000
bị sinh non 3 tháng,
12:29
so she's born on June 1, 1980.
321
734000
2000
cô ấy được sinh ra ngày 1 tháng 1 năm 1980.
12:31
Henry, by contrast, is born at term,
322
736000
2000
Người kia là Henry, sinh đúng tháng,
12:33
so he's born on March 1, 1980.
323
738000
3000
vào ngày 1 tháng 3 năm 1980.
12:36
Simply by virtue of the fact
324
741000
2000
Đơn giản là vì Mary
12:38
that Mary was born prematurely three months,
325
743000
2000
được sinh sớm hơn 3 tháng,
12:40
she comes into all sorts of rights
326
745000
2000
cô ta được trao cho đủ mọi thứ quyền
12:42
three months earlier than Henry does --
327
747000
3000
3 tháng sớm hơn so với Henry --
12:45
the right to consent to sex,
328
750000
2000
quyền được quan hệ tình dục,
12:47
the right to vote, the right to drink.
329
752000
2000
quyền được bầu cử, quyền được uống rượu.
12:49
Henry has to wait for all of that,
330
754000
2000
Henry phải chờ tất cả những quyền đó,
12:51
not because he's actually any different in age, biologically,
331
756000
3000
không phải vì cậu ta nhỏ tuổi hơn (tuổi sinh học)
12:54
except in terms of when he was born.
332
759000
2000
ngoại trừ việc cậu ta được sinh ra sau.
12:56
We find other kinds of weirdness in terms of what their rights are.
333
761000
3000
Chúng ta thấy đủ mọi điều kì lạ về những quyền mà họ được hưởng.
12:59
Henry, by virtue of being assumed to be male --
334
764000
3000
Henry, được cho là nam giới --
13:02
although I haven't told you that he's the XY one --
335
767000
2000
mặc dù tôi chưa nói với bạn là cậu ta có nhiễm sắc thể X và Y --
13:04
by virtue of being assumed to be male
336
769000
3000
được thừa nhận có giới tính nam
13:07
is now liable to be drafted,
337
772000
2000
và có thể bị gọi quân dịch,
13:09
which Mary does not need to worry about.
338
774000
2000
điều mà Mary chẳng cần phải để tâm lo lắng.
13:11
Mary, meanwhile, cannot in all the states
339
776000
2000
Mặt khác, Mary, không thể có những quyền tương tự như Henry
13:13
have the same right that Henry has in all the states,
340
778000
2000
ở tất cả các tiểu bang,
13:15
namely, the right to marry.
341
780000
2000
ví dụ, quyền kết hôn.
13:17
Henry can marry in every state a woman,
342
782000
3000
Henry có thể kết hôn với một phụ nữ, ở mọi tiểu bang,
13:20
but Mary can only marry today in a few states a woman.
343
785000
4000
nhưng Mary chỉ có thể kết hôn với một phụ nữ ở một vài tiểu bang.
13:24
So we have these anatomical categories that persist
344
789000
3000
Như vậy chúng ta còn giữ những cách phân loại giải phẫu học
13:27
that are in many ways problematic and questionable.
345
792000
3000
mà theo nhiều cách hiểu, vẫn còn mơ hồ và cần xem xét lại.
13:30
And the question to me becomes:
346
795000
2000
Và câu hỏi tôi đặt ra là:
13:32
What do we do,
347
797000
2000
Chúng ta phải làm gì đây,
13:34
as our science gets to be so good
348
799000
2000
khi nền khoa học của chúng ta quá tiến bộ
13:36
in looking at anatomy,
349
801000
2000
về ngành giải phẫu học,
13:38
that we reach the point where we have to admit
350
803000
3000
chúng ta đạt tới điểm mà chúng ta phải công nhận
13:41
that a democracy that's been based on anatomy
351
806000
3000
là một nền dân chủ dựa trên giải phẫu học
13:44
might start falling apart?
352
809000
2000
có thể đã bắt đầu sụp đổ?
13:46
I don't want to give up the science,
353
811000
2000
Tôi không muốn từ bỏ khoa học,
13:48
but at the same time it kind of feels sometimes
354
813000
2000
nhưng cùng lúc đó, đôi lúc tôi cảm thấy
13:50
like the science is coming out from under us.
355
815000
2000
khoa học được tạo ra từ chính chúng ta.
13:52
So where do we go?
356
817000
2000
Như vậy chúng ta phải đi đâu?
13:54
It seems like what happens in our culture
357
819000
2000
Có vẻ như những gì đang diễn ra trong nền văn hóa của chúng ta
13:56
is a sort of pragmatic attitude:
358
821000
2000
là một kiểu quan điểm giáo điều:
13:58
"Well, we have to draw the line somewhere,
359
823000
2000
"Chúng ta cần phải kẻ đường ranh giới ở một chỗ nào đó,
14:00
so we will draw the line somewhere."
360
825000
2000
nên chúng ta sẽ kẻ đường ranh giới ở một chỗ nào đó."
14:02
But a lot of people get stuck in a very strange position.
361
827000
2000
Nhưng nhiều người vướng vào một tình thế rất kì lạ.
14:04
So for example,
362
829000
2000
Ví dụ,
14:06
Texas has at one point decided
363
831000
2000
Texas đã có lúc quyết định rằng
14:08
that what it means to marry a man
364
833000
2000
kết hôn với một người đàn ông
14:10
is to mean that you don't have a Y chromosome,
365
835000
2000
có nghĩa là bạn không có nhiễm sắc thể Y,
14:12
and what it means to marry a woman means you do have a Y chromosome.
366
837000
2000
còn kết hôn với một phụ nữ đồng nghĩa với việc bạn có nhiễm sắc thể Y.
14:14
Now in practice they don't actually test people for their chromosomes.
367
839000
3000
Trên thực tế họ không thực sự xét nghiệm nhiễm sắc thể.
14:17
But this is also very bizarre,
368
842000
2000
Nhưng điều này cũng rất kì,
14:19
because of the story I told you at the beginning
369
844000
2000
vì câu chuyện tôi kể ở phần đầu
14:21
about androgen insensitivity syndrome.
370
846000
2000
về hội chứng vô cảm với kích thích tố nam.
14:23
If we look at one of the founding fathers of modern democracy,
371
848000
3000
Nếu chúng ta xem xét một trong những người cha đẻ của nền dân chủ đương đại,
14:26
Dr. Martin Luther King,
372
851000
2000
Dr. Martin Luther King,
14:28
he offers us something of a solution in his "I have a dream" speech.
373
853000
3000
ông đưa ra một giải pháp trong bài diễn thuyết "Tôi có một giấc mơ" ("I have a dream")
14:31
He says we should judge people "based not on the color of their skin,
374
856000
3000
Ông nói rằng chúng ta nên đánh giá con người "không phải dựa trên màu da của họ,
14:34
but on the content of their character,"
375
859000
2000
mà dựa trên những tố chất của họ,"
14:36
moving beyond anatomy.
376
861000
2000
đi xa dần khỏi giải phẫu học.
14:38
And I want to say, "Yeah, that sounds like a really good idea."
377
863000
3000
Và tôi muốn nói rằng, "Phải, nghe có vẻ hay đấy."
14:41
But in practice, how do you do it?
378
866000
2000
Nhưng trên thực tế, bạn làm điều đó như thế nào?
14:43
How do you judge people based on the content of character?
379
868000
3000
Làm thế nào để đánh giá con người dựa trên tính cách và tố chất của họ?
14:46
I also want to point out
380
871000
2000
Tôi cũng muốn chỉ ra rằng
14:48
that I'm not sure that is how we should distribute rights in terms of humans,
381
873000
3000
tôi không chắc đó là cách chúng ra nên dùng để phân bố quyền con người,
14:51
because, I have to admit, that there are some golden retrievers I know
382
876000
3000
bởi vì, tôi phải công nhận rằng, tôi biết có những chú chó săn vàng (golden retriever)
14:54
that are probably more deserving of social services
383
879000
2000
có thể xứng đáng được hưởng các dịch vụ xã hội
14:56
than some humans I know.
384
881000
2000
nhiều hơn một số người tôi biết.
14:58
I also want to say there are probably also some yellow Labradors that I know
385
883000
3000
Tôi cũng muốn nói rằng có thể có những con chó săn Labrador
15:01
that are more capable of informed, intelligent, mature decisions
386
886000
3000
có khả năng ra những quyết định thông minh, chính xác và trưởng thành
15:04
about sexual relations than some 40-year-olds that I know.
387
889000
3000
về những mối quan hệ tình dục hơn một vài người trung niên tôi biết.
15:07
So how do we operationalize
388
892000
3000
Vậy làm thế nào để áp dụng được
15:10
the question of content of character?
389
895000
2000
câu hỏi về tố chất con người?
15:12
It turns out to be really difficult.
390
897000
2000
Hóa ra nó khó hơn chúng ta nghĩ.
15:14
And part of me also wonders,
391
899000
2000
Một phần nào đó, tôi cũng tự hỏi,
15:16
what if content of character
392
901000
2000
sẽ ra sao nếu tố chất con người
15:18
turns out to be something that's scannable in the future --
393
903000
3000
hóa ra là cái gì đó có thể scan được trong tương lai --
15:21
able to be seen with an fMRI?
394
906000
2000
có thể nhìn thấy bằng cách chụp não (fMRI)?
15:23
Do we really want to go there?
395
908000
2000
Chúng ta có thực sự muốn đi xa đến mức đó không?
15:25
I'm not sure where we go.
396
910000
2000
Tôi cũng không chắc chúng ta đang đi đến đâu.
15:27
What I do know is that it seems to be really important
397
912000
2000
Nhưng tôi biết chắc là rất quan trọng
15:29
to think about the idea of the United States being in the lead
398
914000
3000
khi nước Mỹ trở thành người tiên phong
15:32
of thinking about this issue of democracy.
399
917000
2000
khi nghĩ về khía cạnh này của nền dân chủ.
15:34
We've done a really good job struggling with democracy,
400
919000
3000
Chúng ta đã thành công trong cuộc chiến cho nền dân chủ,
15:37
and I think we would do a good job in the future.
401
922000
2000
và tôi chắc chúng ta sẽ lại thành công trong tương lai.
15:39
We don't have a situation that Iran has, for example,
402
924000
3000
Ví dụ, chúng ta không ở trong tình thế như người dân Iran,
15:42
where a man who's sexually attracted to other men
403
927000
2000
nơi mà người đàn ông có cảm xúc tình dục với người đàn ông khác
15:44
is liable to be murdered,
404
929000
2000
sẽ có thể bị giết chết,
15:46
unless he's willing to submit to a sex change,
405
931000
2000
trừ khi anh ta sẵn sàng chuyển đổi giới tính,
15:48
in which case he's allowed to live.
406
933000
2000
trong trường hợp đó, anh ta sẽ được phép sống.
15:50
We don't have that kind of situation.
407
935000
2000
Chúng ta không có những luật lệ như vậy.
15:52
I'm glad to say we don't have the kind of situation with --
408
937000
3000
Tôi thực sự mừng là chúng ta không có những tình thế như vậy --
15:55
a surgeon I talked to a few years ago
409
940000
2000
tôi có nói chuyện với một bác sĩ giải phẫu vài năm trước
15:57
who had brought over a set of conjoined twins
410
942000
3000
ông ta đem một cặp song sinh bị dính liền về Mỹ
16:00
in order to separate them, partly to make a name for himself.
411
945000
2000
để tách rời chúng, một phần là để tạo danh tiếng cho bản thân ông ta.
16:02
But when I was on the phone with him,
412
947000
2000
Nhưng khi tôi gọi điện cho ông ta,
16:04
asking why he was going to do this surgery --
413
949000
2000
và hỏi tại sao ông lại làm ca giải phẫu này --
16:06
this was a very high-risk surgery --
414
951000
2000
đây là một ca giải phẫu có tỉ lệ thành công rất thấp --
16:08
his answer was that, in this other nation,
415
953000
2000
ông ta trả lời rằng, ở nước khác,
16:10
these children were going to be treated very badly, and so he had to do this.
416
955000
3000
những đứa trẻ này sẽ bị đối xử rất tệ, và vì thế ông ta phải làm cuộc giải phẫu này.
16:13
My response to him was, "Well, have you considered political asylum
417
958000
3000
Phản ứng của tôi là, "Ông có nghĩ tới việc cho những đứa trẻ này tị nạn chính trị tại Mỹ
16:16
instead of a separation surgery?"
418
961000
3000
thay vì một cuộc giải phẫu tách rời chúng chưa?"
16:19
The United States has offered tremendous possibility
419
964000
2000
Hoa Kì đem tới cho con người một cơ hội to lớn
16:21
for allowing people to be the way they are,
420
966000
3000
cho phép họ được là chính họ,
16:24
without having them have to be changed for the sake of the state.
421
969000
3000
mà không bắt buộc họ phải thay đổi chỉ vì lợi ích và thể diện của quốc gia.
16:27
So I think we have to be in the lead.
422
972000
2000
Vì thế tôi nghĩ chúng ta nên là người tiên phong.
16:29
Well, just to close, I want to suggest to you
423
974000
3000
Và để khép lại bài nói, tôi muốn đề nghị với các bạn rằng
16:32
that I've been talking a lot about the fathers.
424
977000
2000
tôi đã nói nhiều về những người cha.
16:34
And I want to think about the possibilities
425
979000
3000
Và tôi muốn tưởng tượng
16:37
of what democracy might look like, or might have looked like,
426
982000
2000
nền dân chủ sẽ như thế nào, hoặc đã có thể như thế nào,
16:39
if we had more involved the mothers.
427
984000
3000
nếu chúng ta có sự đóng góp to lớn hơn từ những người mẹ.
16:42
And I want to say something a little bit radical for a feminist,
428
987000
3000
Và tôi muốn nói điều này, hơi cấp tiến cho một phụ nữ,
16:45
and that is that I think that there may be
429
990000
2000
đó là tôi nghĩ rằng có thể có
16:47
different kinds of insights
430
992000
2000
một cách nhìn nhận khác nhau
16:49
that can come from different kinds of anatomies,
431
994000
2000
đến từ những kiểu hình giải phẫu khác nhau,
16:51
particularly when we have people thinking in groups.
432
996000
3000
đặc biệt khi chúng ta để cho con người suy nghĩ theo từng nhóm.
16:54
Now for years, because I've been interested in intersex,
433
999000
2000
Hàng năm trời, bởi vì tôi quan tâm đến hiện tượng lưỡng tính,
16:56
I've also been interested in sex difference research.
434
1001000
2000
tôi đồng thời cũng quan tâm đến nghiên cứu về khác biệt của giới tính.
16:58
And one of the things that I've been really interested in
435
1003000
2000
Và một điều tôi đang rất quan tâm
17:00
is looking at the differences between males and females
436
1005000
3000
là nhìn vào sự khác biệt giữa nam giới và nữ giới
17:03
in terms of the way they think and operate in the world.
437
1008000
3000
về cách họ tư duy và và vận hành trong thế giới.
17:06
And what we know from cross-cultural studies
438
1011000
3000
Và những gì chúng tôi biết được từ những nghiên cứu "xuyên văn hóa" (cross-cultural)
17:09
is that females, on average --
439
1014000
2000
là phụ nữ, nói chung --
17:11
not everyone, but on average --
440
1016000
2000
không phải mọi phụ nữ, nhưng nói chung --
17:13
are more inclined to be very attentive
441
1018000
2000
thường có khuynh hướng lưu tâm nhiều
17:15
to complex social relations
442
1020000
2000
đến những mối quan hệ phức tạp
17:17
and to taking care of people
443
1022000
2000
và đến việc chăm sóc những người
17:19
who are basically vulnerable within the group.
444
1024000
3000
khốn khó hơn trong nhóm.
17:22
And so if we think about that,
445
1027000
2000
Và nếu chúng ta nghĩ theo cách ấy,
17:24
we have an interesting situation on our hands.
446
1029000
2000
chúng ta có một tình thế rất thú vị.
17:26
Years ago, when I was in graduate school,
447
1031000
2000
Lâu lắm rồi, khi tôi còn đang học tiến sĩ,
17:28
one of my graduate advisers who knew I was interested in feminism --
448
1033000
2000
một trong những giáo sư của tôi, người biết tôi quan tâm đến nữ giới
17:30
I considered myself a feminist, as I still do --
449
1035000
3000
Thì từ trước đến giờ tôi vẫn tự coi mình là một phụ nữ mà --
17:33
asked a really strange question.
450
1038000
2000
Ông ta đặt ra một câu hỏi rất kì lạ.
17:35
He said, "Tell me what's feminine about feminism."
451
1040000
3000
Ông ta hỏi “Hãy nói cho tôi nghe phong trào nam nữ bình quyền thì có gì nữ tính.”
17:38
And I thought, "Well that's the dumbest question I've ever heard.
452
1043000
2000
Và tôi nghĩ, “Đó là câu hỏi ngớ ngẩn nhất tôi được nghe.
17:40
Feminism is all about undoing stereotypes about gender,
453
1045000
3000
Phong trào nam nữ bình quyền là nhằm xóa đi khác biệt về giới tính,
17:43
so there's nothing feminine about feminism."
454
1048000
3000
bởi vậy, thuyết nam nữ bình quyền chẳng nữ tính tí nào.”
17:46
But the more I thought about his question,
455
1051000
2000
Nhưng càng nghĩ về câu hỏi của ông ấy,
17:48
the more I thought there might be something feminine about feminism.
456
1053000
3000
tôi càng nhận ra rằng có lẽ đúng là có điều gì đó nữ tính trong phong trào nam nữ bình quyền.
17:51
That is to say, there might be something, on average,
457
1056000
3000
Đó là, nói chung, có lẽ có điều gì đó,
17:54
different about female brains from male brains
458
1059000
3000
khác biệt giữa bộ não của phụ nữ và nam giới
17:57
that makes us more attentive
459
1062000
2000
làm cho giới nữ chúng ta quan tâm nhiều hơn
17:59
to deeply complex social relationships
460
1064000
3000
đến những mối quan hệ xã hội phức tạp
18:02
and more attentive to taking care of the vulnerable.
461
1067000
3000
và lưu tâm nhiều hơn đến việc chăm sóc những người khốn khó.
18:05
So whereas the fathers were extremely attentive
462
1070000
3000
Như vậy, khi những người cha lưu tâm tuyệt đối
18:08
to figuring out how to protect individuals from the state,
463
1073000
3000
đến giải pháp để bảo vệ các công dân,
18:11
it's possible that if we injected more mothers
464
1076000
2000
có thể, nếu chúng ta đưa các bà mẹ
18:13
into this concept,
465
1078000
2000
vào khái niệm này,
18:15
what we would have is more of a concept
466
1080000
2000
chúng ta sẽ có một khái niệm mới,
18:17
of, not just how to protect,
467
1082000
2000
không chỉ liên quan đến việc bảo vệ các cá thể,
18:19
but how to care for each other.
468
1084000
2000
mà còn liên quan đến sự chăm lo lẫn nhau.
18:21
And maybe that's where we need to go in the future,
469
1086000
3000
Và đó có thể là mục đích chúng ta hướng đến trong tương lai,
18:24
when we take democracy beyond anatomy,
470
1089000
2000
khi chúng ta đặt nền dân chủ cao hơn giải phẫu học --
18:26
is to think less about the individual body,
471
1091000
2000
khi chúng ta không nhìn vào từng cá thể,
18:28
in terms of the identity,
472
1093000
2000
để nhận dạng,
18:30
and think more about those relationships.
473
1095000
2000
mà quan tâm nhiều hơn đến những mối quan hệ.
18:32
So that as we the people try to create a more perfect union,
474
1097000
3000
Và cùng với việc loài người chúng ta cố gắng tạo ra một cộng đồng hoàn hảo,
18:35
we're thinking about what we do for each other.
475
1100000
3000
chúng ta cũng suy nghĩ về những gì chúng ta làm cho nhau.
18:38
Thank you.
476
1103000
2000
Xin cám ơn.
18:40
(Applause)
477
1105000
3000
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Alice Dreger - HistorianAlice Dreger studies history and anatomy, and acts as a patient advocate.
Why you should listen
Alice Dreger is a professor of clinical medical humanities and bioethics at the Feinberg School of Medicine of Northwestern University in Chicago. She describes her focus as "social justice work in medicine and science" through research, writing, speaking and advocacy.
She's written several books that study subjects on the edge of norm-challenging bodies, including One of Us: Conjoined Twins and the Future of Normal and Hermaphrodites and the Medical Invention of Sex and Intersex in the Age of Ethics.
She says: "The question that has motivated many of my projects is this: Why not change minds instead of bodies?"
JOIN OUR LIVE Q&A with Alice Dreger on June 28, 1pm Eastern, in TED Conversations.
Alice Dreger | Speaker | TED.com