TEDGlobal 2011
Jarreth Merz: Filming democracy in Ghana
Jarreth Merz: Làm phim về dân chủ ở Ghana
Filmed:
Readability: 4.2
432,980 views
Jarreth Merz, nhà làm phim mang 2 dòng máu Thụy Sĩ và Ghana, đến Ghana năm 2008 để làm phim về các cuộc bầu cử cấp quốc gia ở nước này. Những gì anh ta thấy ở đây đã dạy cho chính anh những bài học mới về dân chủ -- và về chính bản thân anh ấy.
Jarreth Merz - Filmmaker
Jarreth Merz' new film, "An African Election," follows the 2008 presidential elections in Ghana from start to finish. Full bio
Jarreth Merz' new film, "An African Election," follows the 2008 presidential elections in Ghana from start to finish. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
I was born in Switzerland
0
0
4000
Tôi được sinh ra ở Thụy Sĩ
00:19
and raised in Ghana, West Africa.
1
4000
3000
và lớn lên ở Ghana, Tây Phi.
00:22
Ghana felt safe to me as a child.
2
7000
2000
Ghana là một nơi yên bình đối với tôi khi còn nhỏ.
00:24
I was free, I was happy.
3
9000
4000
Tôi đã sống tự do, tôi hạnh phúc.
00:28
The early 70s
4
13000
2000
Đầu thập niên 70
00:30
marked a time of musical and artistic excellence in Ghana.
5
15000
3000
đánh dấu một thời kỳ tuyệt vời của âm nhạc và hội họa ở Ghana.
00:33
But then by the end of the decade,
6
18000
2000
Nhưng rồi vào cuối thập niên ấy,
00:35
the country had fallen back into political instability
7
20000
3000
đất nước đã rơi trở lại thời kỳ bất ổn chính trị
00:38
and mismanagement.
8
23000
3000
và mất quyền quản lý.
00:42
In 1979,
9
27000
2000
Vào năm 1979,
00:44
I witnessed my first military coup.
10
29000
4000
lần đầu tiên trong đời tôi thấy cuộc đảo chính quân sự.
00:48
We the children had gathered at a friend's house.
11
33000
3000
Chúng tôi, những đứa trẻ tập hợp lại ở nhà của 1 người bạn.
00:51
It was a dimly lit shack.
12
36000
2000
Đó là một ngôi nhà nhỏ tối tăm.
00:53
There was a beaten up black and white television
13
38000
2000
Ở đó có một chiếc ti vi đen trắng tồi tàn
00:55
flickering in the background,
14
40000
3000
lập lòe phía sau,
00:58
and a former head of state and general
15
43000
2000
và một vị cựu tướng lĩnh, lãnh đạo bang
01:00
was being blindfolded
16
45000
2000
bị bịt mắt
01:02
and tied to the pole.
17
47000
2000
và bị trói vào 1 cái cọc.
01:04
The firing squad aimed, fired --
18
49000
3000
Một đội bắn đứng ngắm và bắn --
01:07
the general was dead.
19
52000
2000
rồi vị tướng ấy chết.
01:09
Now this was being broadcast live.
20
54000
3000
Việc đó đã được truyền hình đưa trực tiếp.
01:12
And shortly after, we left the country,
21
57000
3000
Và một thời gian ngắn sau đó, chúng tôi rời khỏi đất nước này,
01:15
and we returned to Switzerland.
22
60000
2000
và trở lại Thụy Sĩ.
01:17
Now Europe came as a shock to me,
23
62000
3000
Nhưng châu Âu trở thành cú sốc đối với tôi
01:20
and I think I started feeling the need
24
65000
3000
và tôi nghĩ tôi bắt đầu cảm thấy cần phải
01:23
to shed my skin in order to fit in.
25
68000
3000
lột da để mà có thể sống được ở đây.
01:26
I wanted to blend in like a chameleon.
26
71000
2000
Tôi đã muốn có thể đổi màu như tắc kè hoa.
01:28
I think it was a tactic of survival.
27
73000
3000
Tôi nghĩ đó là cách để mà tồn tại.
01:31
And it worked, or so I believed.
28
76000
3000
Và tôi đã làm được, hay là tôi nghĩ vậy.
01:34
So here I was in 2008
29
79000
5000
Vì vậy tại đây năm 2008, tôi
01:39
wondering where I was in my life.
30
84000
3000
tự hỏi đâu là cuộc sống của mình.
01:42
And I felt I was being typecast as an actor.
31
87000
3000
Và tôi cảm thấy tôi diễn kịch như một diễn viên.
01:45
I was always playing the exotic African.
32
90000
3000
Tôi đã luôn diễn vai của người Phi lai.
01:48
I was playing the violent African,
33
93000
2000
Tôi cũng đã diễn vai của người gốc Phi mạnh mẽ,
01:50
the African terrorist.
34
95000
2000
một tay khủng bố gốc Phi.
01:52
And I was thinking,
35
97000
2000
Và tôi đã nghĩ,
01:54
how many terrorists could I possibly play
36
99000
2000
bao nhiêu vai khủng bố tôi có thể diễn
01:56
before turning into one myself?
37
101000
3000
trước khi thực sự là chính mình?
01:59
And I had become ashamed of the other,
38
104000
3000
Và tôi trở nên hổ thẹn vì con người khác,
02:02
the African in me.
39
107000
3000
con người gốc Phi trong tôi.
02:05
And fortunately I decided in 2008
40
110000
3000
Và may mắn là năm 2008 tôi quyết định
02:08
to return to Ghana,
41
113000
2000
trở lại Ghana,
02:10
after 28 years of absence.
42
115000
3000
sau 28 năm vắng mặt.
02:13
I wanted to document on film
43
118000
2000
Tôi muốn làm một bộ phim tài liệu
02:15
the 2008 presidential elections.
44
120000
3000
về cuộc bầu cử tổng thống năm 2008.
02:18
And there, I started by searching
45
123000
3000
Anh ở đó, tôi đã bắt đầu bằng cách tìm kiếm
02:21
for the footprints in my childhood.
46
126000
2000
những "dấu chân" thời trai trẻ của mình.
02:23
And before I even knew it,
47
128000
2000
Và trước khi tôi hiểu về nó
02:25
I was suddenly on a stage
48
130000
2000
tôi đã bất ngờ bởi 1 sân khấu
02:27
surrounded by thousands of cheering people
49
132000
2000
được vây quanh bởi hàng nghìn người đang cổ vũ
02:29
during a political rally.
50
134000
2000
trong cuộc đua chính trị.
02:31
And I realized that, when I'd left the country,
51
136000
3000
Và tôi nhận ra rằng, khi tôi rời khỏi đất nước này,
02:34
free and fair elections in a democratic environment
52
139000
3000
những cuộc bầu cử tự do và bình đẳng trong một không khí dân chủ
02:37
were a dream.
53
142000
2000
chỉ là một giấc mơ.
02:39
And now that I'd returned, that dream had become reality,
54
144000
3000
Và giờ đây khi tôi trở lại, giấc mơ ấy đã trở thành hiện thực,
02:42
though a fragile reality.
55
147000
2000
dù đó là hiện thực mong manh.
02:44
And I was thinking,
56
149000
2000
Và tôi đã nghĩ rằng
02:46
was Ghana searching for its identity
57
151000
2000
phải chăng Ghana đã tìm lại chính mình
02:48
like I was looking for my identity?
58
153000
2000
như tôi đã tìm lại bản thân tôi?
02:50
Was what was happening in Ghana a metaphor
59
155000
2000
Điều gì đã xảy ra ở Ghana giống như 1 phép ẩn dụ
02:52
for what was happening in me?
60
157000
3000
cho những gì đã xảy ra trong tôi?
02:56
And it was as if through the standards of my Western life,
61
161000
6000
Và như thể qua những tiêu chuẩn của đời sống phương Tây,
03:02
I hadn't lived up to my full potential.
62
167000
3000
tôi đã không lớn lên với toàn bộ tiềm năng của mình.
03:05
I mean, nor had Ghana,
63
170000
2000
Ý tôi là, Ghana cũng vậy,
03:07
even though we had been trying very hard.
64
172000
2000
mặc dùng chúng tôi đã cố gắng rất nhiều.
03:09
Now in 1957,
65
174000
2000
Vào năm 1957,
03:11
Ghana was the first sub-Saharan country
66
176000
2000
Ghana là quốc gia đầu tiên thuộc khu vực sa mạc Sahara
03:13
to gain its independence.
67
178000
2000
có được độc lập chủ quyền.
03:15
In the late 50s,
68
180000
2000
Vào cuối thập niên 50,
03:17
Ghana and Singapore had the same GDP.
69
182000
3000
Ghana và Singapore có cùng mức GDP.
03:20
I mean, today, Singapore is a First World country
70
185000
3000
Ý tôi là, ngày nay, Singapore là 1 quốc gia hàng đầu thế giới
03:23
and Ghana is not.
71
188000
3000
và Ghana thì không.
03:26
But maybe it was time to prove to myself,
72
191000
3000
Nhưng có thể đó là quãng thời gian chứng minh với tôi rằng
03:29
yes, it's important to understand the past,
73
194000
2000
vâng, thực sự quan trọng khi hiểu về quá khứ,
03:31
it is important to look at it in a different light,
74
196000
4000
thực sự quan trọng khi nhìn về nó ở một cái nhìn khác,
03:35
but maybe we should look at the strengths in our own culture
75
200000
4000
nhưng cũng có thể chúng ta nên nhìn vào những điểm mạnh trong văn hóa riêng của chúng ta
03:39
and build on those foundations in the present.
76
204000
4000
và xây dựng trên những nền tảng đó.
03:43
So here I was, December 7th, 2008.
77
208000
5000
Vì vậy tôi đã có mặt tại đây vào mùng 7 tháng 12 năm 2008.
03:48
The polling stations opened to the voters at 7:00 AM,
78
213000
5000
Những điểm bầu cử mở cửa cho cử tri vào 7 giờ sáng,
03:53
but voters, eager to take their own political fate into their hands,
79
218000
4000
nhưng cử, tri háo hức quyết định số mệnh chính trị bằng chính tay họ,
03:57
were starting to line up at 4:00 AM in the morning.
80
222000
3000
đã bắt đầu xếp hàng từ 4 giờ sáng.
04:00
And they had traveled from near, they had traveled from far,
81
225000
3000
Và họ đã đi bầu từ khắp nơi xa gần,
04:03
because they wanted to make their voices heard.
82
228000
2000
bởi vì họ muốn tiếng nói của họ được lắng nghe.
04:05
And I asked one of the voters, I said, "Whom are you going to vote for?"
83
230000
3000
Và tôi đã hỏi một trong những cử tri, tôi nói: "Bạn định bầu ai?"
04:08
And he said, "I'm sorry, I can't tell you."
84
233000
3000
Và anh ấy nói: "Tôi xin lỗi, tôi không thể nói cho anh biết."
04:11
He said that his vote was in his heart.
85
236000
3000
Anh ấy nói người mà anh ấy bầu nằm trong tim anh ấy.
04:14
And I understood, this was their election,
86
239000
3000
Và tôi đã hiểu, đó là cuộc bầu cử của họ,
04:17
and they weren't going to let anyone
87
242000
2000
và họ đã không để cho bất kỳ ai
04:19
take it away from them.
88
244000
2000
lấy mất đi cái quyền đó của họ.
04:21
Now the first round of the voting didn't bring forth a clear winner --
89
246000
3000
Cuộc bầu cử lần thứ nhất đã không lựa chọn được người thắng cuộc rõ ràng --
04:24
so nobody had achieved the absolute majority --
90
249000
4000
vì không ai đạt được đa số phiếu --
04:28
so voting went into a second round three weeks later.
91
253000
3000
vì vậy cuộc bầu cử thứ hai tiến hành ba tuần sau đó.
04:31
The candidates were back on the road; they were campaigning.
92
256000
3000
Những ứng viên tiếp tục trở lại đường đua; họ đang thực hiện chiến dịch tranh cử.
04:34
The rhetoric of the candidates, of course, changed.
93
259000
2000
Tài hùng biện của các ứng viên, tất nhiên, thay đổi.
04:36
The heat was on.
94
261000
2000
Cuộc tranh cử đã nóng lên.
04:38
And then the cliche came to haunt us.
95
263000
5000
Và rồi lời nói sáo rỗng dần ám ảnh chúng tôi.
04:43
There were claims of intimidation
96
268000
2000
Đã xuất hiện những xác nhận về sự hăm dọa
04:45
at the polling stations,
97
270000
2000
ở những điểm bỏ phiếu,
04:47
of ballot boxes being stolen.
98
272000
4000
những thùng phiếu bị ăn cắp.
04:51
Inflated results started coming in
99
276000
3000
Những kết quả giả tạo dần dần sáng tỏ
04:54
and the mob was starting to get out of control.
100
279000
3000
và những đám đông bắt đầu vượt ra khỏi sự điều hành.
04:57
We witnessed the eruption of violence in the streets.
101
282000
4000
Chúng tôi đã chứng kiến bạo lực nổ ra trên những đường phố.
05:01
People were being beaten brutally.
102
286000
3000
Dân chúng bị đánh một cách tàn bạo.
05:04
The army started firing their guns. People were scrambling.
103
289000
3000
Quân đội bắt đầu nổ súng. Dân chúng hoảng loạn.
05:07
It was complete chaos.
104
292000
2000
Đó thực sự là 1 cuộc hỗn loạn.
05:09
And my heart sank,
105
294000
2000
Và trái tim tôi lặng xuống,
05:11
because I thought, here we are again.
106
296000
2000
bởi vì tôi nghĩ, vậy là mọi thứ lại trở lại một lần nữa.
05:13
Here is another proof
107
298000
2000
Đây là một bằng chứng khác
05:15
that the African is not capable of governing himself.
108
300000
3000
rằng người châu Phi không có khả năng điều hành chính họ.
05:18
And not only that, I am documenting it --
109
303000
3000
Và không vậy, tôi đang làm phim về nó,
05:21
documenting my own cultural shortcomings.
110
306000
4000
làm phim về những khiếm khuyết văn hóa của chính mình.
05:25
So when the echo of the gunshots
111
310000
3000
Vì vậy khi những tiếng súng dội vang
05:28
had lingered,
112
313000
2000
kéo dài,
05:30
it was soon drowned by the chanting of the mob,
113
315000
2000
đã nhanh chóng bị dìm tắt bởi tiếng hát của đám đông,
05:32
and I didn't believe what I was hearing.
114
317000
2000
và tôi đã không tin những gì tôi nghe thấy.
05:34
They were chanting, "We want peace.
115
319000
2000
Họ đã hát, "Chúng tôi muốn hòa bình.
05:36
We want peace."
116
321000
3000
Chúng tôi muốn hòa bình."
05:39
And I realized it had to come from the people.
117
324000
3000
Và tôi nhận ra điều đó đã đến, từ dân chúng.
05:42
After all, they decide,
118
327000
2000
Sau tất cả, họ quyết định,
05:44
and they did.
119
329000
2000
và họ đã làm.
05:46
So the sounds that were before distorted and loud,
120
331000
4000
Và những âm thanh đó trước đó bị bóp méo và ầm ĩ,
05:50
were suddenly a melody.
121
335000
3000
đã đột nhiêu trở thành một giai điệu.
05:53
The sounds of the voices were harmonious.
122
338000
3000
Những âm thanh của những giọng hát du dương
05:56
So it could happen.
123
341000
3000
Vì điều đó có thể xảy ra.
05:59
A democracy could be upheld peacefully.
124
344000
3000
Một nền dân chủ có thể được xây nên một cách hòa bình.
06:02
It could be, by the will of the masses
125
347000
3000
Điều đó là có thể, bằng nguyện vọng của toàn dân
06:05
who were now urgently pressing
126
350000
2000
những người đã khẩn thiết mong muốn
06:07
with all their heart and all their will
127
352000
2000
với tất cả trái tim và ý chí của họ
06:09
for peace.
128
354000
2000
vì hòa bình.
06:11
Now here's an interesting comparison.
129
356000
3000
Đây là một sự so sánh thú vị.
06:14
We in the West,
130
359000
2000
Chúng ta ở phương tây,
06:16
we preach the values,
131
361000
2000
chúng ta ủng hộ những giá trị,
06:18
the golden light of democracy,
132
363000
3000
ánh vàng chói lọi của nền dân chủ,
06:21
that we are the shining example of how it's done.
133
366000
3000
chúng ta là ví dụ sáng chói của dân chủ.
06:24
But when it comes down to it,
134
369000
3000
Nhưng khi điều đó đến với nó,
06:27
Ghana found itself in the same place
135
372000
4000
Ghana tìm thấy chính họ với cùng một vị trí
06:31
in which the U.S. election stalled
136
376000
2000
nơi mà cuộc bầu cử của Mỹ đã đổ vỡ
06:33
in the 2000 presidential elections --
137
378000
2000
với cuộc bầu cử tổng thống năm 2000 --
06:35
Bush versus Gore.
138
380000
3000
Bush đấu với Gore.
06:38
But instead of the unwillingness of the candidates
139
383000
3000
Nhưng thay vì sự miễn cưỡng của những ứng viên
06:41
to allow the system to proceed and the people to decide,
140
386000
3000
cho phép hệ thống tiến lên và dân chúng quyết định,
06:44
Ghana honored democracy
141
389000
3000
Ghana tôn kính nền dân chủ
06:47
and its people.
142
392000
2000
và dân chúng của họ.
06:49
It didn't leave it up to the Supreme Court to decide;
143
394000
3000
Họ đã không để cho tòa án tối cao quyết định
06:52
the people did.
144
397000
3000
dân chúng quyết định.
06:55
Now the second round of voting
145
400000
3000
Giờ đây cuộc bầu cử vòng hai
06:58
did not bring forth a clear winner either.
146
403000
2000
cũng chẳng đem lại người thắng cuộc hoàn toàn.
07:00
I mean, it was so incredibly close.
147
405000
2000
Ý tôi là, nó thực sự là một sự kết thúc không ngờ.
07:02
The electoral commissioner declared,
148
407000
3000
Ủy viên hội đồng bầu cử tuyên bố
07:05
with the consent of the parties,
149
410000
2000
với sự tán thành của các đảng,
07:07
to run an unprecedented
150
412000
2000
để làm điều chưa từng có
07:09
second re-run.
151
414000
2000
chạy lại cuộc bầu cử lần thứ hai.
07:11
So the people went back to the polls
152
416000
4000
Vì vậy dân chúng lại đi bỏ phiếu
07:15
to determine their own president,
153
420000
2000
để quyết định tổng thống của họ,
07:17
not the legal system.
154
422000
2000
chứ không phải hệ thống luật pháp.
07:19
And guess what, it worked.
155
424000
4000
Và đoán đi, điều đó đã xảy ra
07:23
The defeated candidate
156
428000
2000
Ứng viên thất bại
07:25
gave up power
157
430000
2000
đã từ bỏ quyền lực
07:27
and made way for Ghana to move into a new democratic cycle.
158
432000
3000
để rộng đường cho Ghana chuyển sang một chu trình dân chủ mới.
07:30
I mean, at the absolute time
159
435000
2000
Ý tôi là, vào thời điểm tuyệt đối
07:32
for the absolute need of democracy,
160
437000
2000
cho nhu cầu tuyệt đối về nền dân chủ,
07:34
they did not abuse their power.
161
439000
3000
họ đã không lạm dụng quyền lực.
07:39
The belief in true democracy and in the people runs deep,
162
444000
4000
Niềm tin của họ về một nền dân chủ thực sự và vào con người đã trở nên mạnh mẽ
07:43
proving that the African is capable of governing himself.
163
448000
4000
chứng minh rằng người dân châu Phi có khả năng điều hành chính họ.
07:48
Now the uphill battle for Ghana and for Africa
164
453000
3000
Giờ đây cuộc chiến khó khăn cho Ghana và cho châu Phi
07:51
is not over,
165
456000
2000
vẫn chưa kết thúc,
07:53
but I have proof that the other side of democracy exists,
166
458000
4000
nhưng tôi có bằng chứng rằng mặt khác của dân chu vẫn tồn tại,
07:57
and that we must not take it for granted.
167
462000
3000
và rằng chúng ta không được cho rằng điều đó là hiển nhiên.
08:00
Now I have learned
168
465000
2000
Giờ tôi đã học được rằng
08:02
that my place is not just in the West or in Africa,
169
467000
4000
chỗ của tôi không chỉ là phương Tây hay ở châu Phi,
08:06
and I'm still searching
170
471000
2000
và tôi vẫn đang tìm kiếm
08:08
for my identity,
171
473000
2000
bản thân mình
08:10
but I saw Ghana
172
475000
3000
nhưng tôi đã thấy Ghana
08:13
create democracy better.
173
478000
2000
tạo ra một nền dân chủ hơn.
08:15
Ghana taught me
174
480000
2000
Ghana đã dạy tôi
08:17
to look at people differently
175
482000
2000
nhìn vào con người một cách khác đi
08:19
and to look at myself differently.
176
484000
3000
và nhìn vào chính mình một cách khác đi.
08:22
And yes,
177
487000
2000
Và vâng,
08:24
we Africans can.
178
489000
2000
chúng tôi những người châu Phi có thể làm được.
08:26
Thank you.
179
491000
2000
Cảm ơn.
08:28
(Applause)
180
493000
3000
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Jarreth Merz - FilmmakerJarreth Merz' new film, "An African Election," follows the 2008 presidential elections in Ghana from start to finish.
Why you should listen
Raised in Ghana, Switzerland and Germany, Jarreth Merz is a filmmaker and actor (you may remember him in the role of Simon of Cyrene in The Passion of the Christ). As a director, his work is rooted in observing life as it presents itself in all its complexities -- as shown in his latest documentary, An African Election, which follows the 2008 presidential elections in Ghana, West Africa.
Merz's stepfather, a political player on Ghana, helped him get access behind the scenes; then Jarreth and his cameraman brother Kevin followed the presidential candidates in the unpredictable months leading up to the final night. In chronicling the rough-and-tumble process of a democratic election, the documentary becomes a meditation on the dream of democracy itself. The film screened in the World Documentary competition at Sundance earlier this year. Merz is now working on a “political safari” in Africa.
He says: "An African Election challenges the preconceived notion we have about politics in Ghana or Africa without hiding the brutal realities."
Jarreth Merz | Speaker | TED.com