Jonathan Haidt: Religion, evolution, and the ecstasy of self-transcendence
Jonathan Haidt: Tôn giáo, sự tiến hóa, và niềm hân hoan trong chuyển hóa tinh thần
Jonathan Haidt studies how -- and why -- we evolved to be moral and political creatures. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
tại buổi hội thảo TED cơ đấy.
Hãy giơ tay lên nào.
là một trong những lý do chính,
theo một hình thức nào đó.
như được nâng đỡ
những thứ trừu tượng như thế này
một phép ẩn dụ cụ thể nào cả.
mà tôi sẽ viện dẫn ngày hôm nay.
như một ngôi nhà với rất nhiều căn phòng,
với hầu hết những căn phòng đó.
William James
rất đa dạng.
tên là Stephen Bradely,
mà theo anh ta là, với chúa Jesus vào năm 1820.
mà Bradley đã nói về trải nghiệm đó.
mình đã nhìn thấy đấng cứu thế
một tích tắc trong căn phòng này,
"Hãy tới đây."
mà tôi đã thốt lên rằng tôi muốn chết.
trong tình yêu của tôi.
và luôn cho mình là đúng.
tôi cầu nguyện cho hạnh phúc nhân loại
cho những kẻ thù đáng ghét nhất của mình,
với đạo đức của riêng nó
lên cầu thang như thế nào.
đã tìm ra được nhiều cách
leo lên được chiếc cầu thang ấy.
một cây nấm chứa chất gây ảo giác
được kéo lên trên chiếc cầu thang bởi một vị thần.
xoay tròn, hay là đi vòng tròn
để đưa mình tới chiếc cầu thang kia.
sự chuyển hóa đó trong tự nhiên.
vốn đang trong cơn mê sảng.
nói về cùng một điều,
đưa con người lại gần nhau hơn
mở ra cơ hội
chuyển hóa tinh thần.
trong quân đội Hoa Kỳ vào Thế chiến thứ II.
anh đã phỏng vấn rất nhiều binh sĩ khác
sẽ thú nhận rằng
trên chiến trường
trong những thời điểm này
nhưng tôi sẽ không chết,
trong thân xác những người đồng đội
tôi đã hi sinh mạng sống của mình.
của tất cả những tình huống này
hay đơn giản là tan chảy,
ta đã từng cảm nhận trong cuộc sống hàng ngày.
là trọng tâm của những nghiên cứu
là Homo duplex,
là cấp độ trần tục.
hay thông thường.
chúng ta tồn tại dưới dạng từng cá thể.
những ham muốn cá nhân.
hay là một quốc gia,
so với từng cá thể cộng lại.
cấp độ thiêng liêng
chức năng của tôn giáo
thành một nhóm,
bất kỳ thứ gì hợp nhất chúng ta
hay một giá trị thiêng liêng nào đó,
và đấu tranh để bảo vệ nó.
mang tính tập thể
có tên E pluribus unum này,
trên quảng trường Tahrir,
điều đã đưa chúng ta lại gần nhau
về hiện trạng của chúng ta.
khả năng chuyển hóa tinh thần
từ ngưỡng trần tục
mình trở nên tốt hơn, cao quý hơn
như tôi đây:
trong mô thức tiến hóa của chúng ta?
một sản phẩm của chọn lọc tự nhiên,
khi những dây thần kinh giao nhau -
và cô đã rơi vào trải nghiệm tâm linh này,
chọn lựa quan điểm này
tôn giáo là một chuỗi những virus,
đủ trò tâm linh điên rồ
chẳng hạn như là đánh bom liều chết ,
tại sao chúng ta lại có nó.
có rất nhiều đức giá trị của chúng ta
dũng cảm, biết cảm thông
và bảo vệ những người khác,
"Những người ích kỷ và hay gây gổ
rất nhiều tranh cãi trong suốt 40 năm qua,
vào năm nay,
ra mắt vào tháng 4,
cũng như giữa các nhóm.
trong trường đại học.
với những người còn lại.
sẽ bị loại khỏi đội.
đi sâu vào được bộ môn thể thao.
có thể vào đến Olympics.
xung đột với những người khác
giữa những chiếc thuyền.
vào một chiếc thuyền để đua với một chiếc khác,
ngoài hợp tác
nghe đã nhàm tai với bạn,
về sự tiến hóa .
khi có một nhóm những người biết hợp tác,
những người hợp tác với nhau,
những kẻ lợi dụng, ăn không ngồi rồi,
sự chăm chỉ của những người khác.
có một nhóm những sinh vật nhỏ -
điều đó không quan trọng -
dần tiến hóa trở nên có tính hợp tác.
Chúng bảo vệ lẫn nhau,
chúng tạo ra sự thịnh vượng.
trong mô phỏng này,
và rồi thì chúng phát triển,
bạn sẽ thấy chúng bị chia thành hai nhóm,
mà chúng tự tái tạo và gia tăng dân số.
đi theo một chiến lược ích kỷ.
tiếp xúc với một con xanh dương,
còn con xanh trở nên nhỏ đi.
điểm số, hay là thức ăn.
số phận những kẻ biết hợp tác thế là chấm dứt.
về những kẻ lợi dụng
lợi ích của việc hợp tác
chẳng thế được tiến hành.
cho vấn nạn này.
vô số lần.
vào cùng một chiếc thuyền.
nuốt con còn lại; ta không biết chính xác -
chúng có màng bao quanh,
được gây dựng bởi sự hợp tác,
những kẻ ngoan trá, lừa dối
bất kỳ thứ gì mà nó muốn.
những kẻ phá hoại, ăn gian.
oàn những cơ quan siêu việt mới được hình thành.
có những người chơi mới trong cuộc chơi này
một diễn biến tự nhiên
một cách đơn giản và cổ lỗ,
đều cùng ở trong cái tổ này,
ngoài việc hợp tác,
chúng sẽ phải đối mặt với sự cạnh tranh
sẽ giành chiến thắng,
họ nói những ngôn ngữ địa phương của riêng mình,
những lợi ích của sự hợp tác trong bộ tộc đó.
những tiềm lực mạnh mẽ nhất
hợp tác chặt chẽ được
trong một khoảng thời gian ngắn,
trong việc hợp tác với nhau như loài ong và kiến.
trong những cuộc biểu tình Mùa Xuân Ả-rập
xảy ra giữa những dòng tôn giáo.
mà tôi đang trình chiếu cho bạn
sự quên mình
theo tiêu chuẩn của "TED".
cuộc nói chuyện ấy lại từ đầu
Con người chúng ta có rất nhiều dạng
là trèo lên chiếc thang bí mật
theo chọn lọc đa tầng lớp,
chiếc thang đó giúp cho việc thích nghi
là một lỗi hệ thống,
để trở nên tâm linh hơn.
tham gia vào tập thể
chính trị lại mang tính bộ tộc đến thế.
có phần vị kỷ,
giữa cái tốt và cái xấu,
đều cho rằng mình đang ở phe tốt.
bên trong cuộc sống hiện tại.
ở một mức độ nào đó,
trong thời kỳ khải huyền vào thế kỷ 18.
làm thay đổi Trái đất
chúng ta là loài Homo duplex,
hãy đến ngồi trong khu giải trí trong nhà của tôi.
lẫn giữa tất cả những thứ lộn xộn kia
trong những sinh viên của mình ở Đại học Virginia.
sự hèn mọn
ABOUT THE SPEAKER
Jonathan Haidt - Social psychologistJonathan Haidt studies how -- and why -- we evolved to be moral and political creatures.
Why you should listen
By understanding more about our moral psychology and its biases, Jonathan Haidt says we can design better institutions (including companies, universities and democracy itself), and we can learn to be more civil and open-minded toward those who are not on our team.
Haidt is a social psychologist whose research on morality across cultures led to his 2008 TED Talk on the psychological roots of the American culture war, and his 2013 TED Talk on how "common threats can make common ground." In both of those talks he asks, "Can't we all disagree more constructively?" Haidt's 2012 TED Talk explored the intersection of his work on morality with his work on happiness to talk about "hive psychology" -- the ability that humans have to lose themselves in groups pursuing larger projects, almost like bees in a hive. This hivish ability is crucial, he argues, for understanding the origins of morality, politics, and religion. These are ideas that Haidt develops at greater length in his book, The Righteous Mind: Why Good People are Divided by Politics and Religion.
Haidt joined New York University Stern School of Business in July 2011. He is the Thomas Cooley Professor of Ethical Leadership, based in the Business and Society Program. Before coming to Stern, Professor Haidt taught for 16 years at the University of Virginia in the department of psychology.
Haidt's writings appear frequently in the New York Times and The Wall Street Journal. He was named one of the top global thinkers by Foreign Policy magazine and by Prospect magazine. Haidt received a B.A. in Philosophy from Yale University, and an M.A. and Ph.D. in Psychology from the University of Pennsylvania.
Jonathan Haidt | Speaker | TED.com