TED-Ed
John Lloyd: An animated tour of the invisible
Filmed:
Readability: 3.5
2,265,200 views
Gravity. The stars in day. Thoughts. The human genome. Time. Atoms. So much of what really matters in the world is impossible to see. A stunning animation of John Lloyd's classic TEDTalk from 2009, which will make you question what you actually know.
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
(Circus music)
0
15012
2397
(Nhạc rạp xiếc)
00:21
[Ted N' Ed's Carnival]
1
21725
2801
[Lễ hội Ted và Edl]
00:24
[John Lloyd's Inventory of the Invisible]
2
24550
3925
[Phát minh về sự vô hình của John Lloyd]
[Dựa trên TEDTalk
của John Lloyd năm 2009]
của John Lloyd năm 2009]
00:39
[Adapted from a TEDTalk
given by John Lloyd in 2009]
given by John Lloyd in 2009]
3
39124
2454
June Cohen: Diễn giả tiếp theo
đã dành toàn bộ cuộc đời mình
đã dành toàn bộ cuộc đời mình
00:41
June Cohen: Our next speaker
has spent his whole career
has spent his whole career
4
41602
2640
tìm ra điều tuyệt vời đó.
00:44
eliciting that sense of wonder.
5
44266
1500
Xin chào đón John Lloyd.
00:45
Please welcome John Lloyd.
6
45790
1352
00:47
(Applause)
7
47166
1076
(vỗ tay)
00:48
[Hall of Mirrors]
8
48266
1156
[Hội trường gương]
00:50
The question is, "What is invisible?"
9
50871
2330
Câu hỏi được đặt ra:
"Thế nào là vô hình?"
"Thế nào là vô hình?"
Thật sự có nhiều điều vô hình
hơn chúng ta nghĩ.
hơn chúng ta nghĩ.
00:53
There's more of it
than you think, actually.
than you think, actually.
10
53225
2429
00:55
Everything, I would say --
everything that matters --
everything that matters --
11
55678
2711
Mọi thứ tôi nói, mọi thứ có nghĩa
00:58
Except every thing, and except matter.
12
58413
4207
Ngoại trừ mọi thứ, và ngoại trừ vật chất.
01:02
We can see matter
13
62644
1422
Chúng ta thấy được vấn đề
01:04
but we can't see what's the matter.
14
64090
2628
nhưng không thấy "chuyện gì đang xảy ra?".
01:06
We can see the stars and the planets
but we can't see what holds them apart,
but we can't see what holds them apart,
15
66742
5108
Ta có thể nhìn thấy các hành tinh
nhưng ta không thể thấy cái tách chúng ra.
nhưng ta không thể thấy cái tách chúng ra.
hay cái gì đã gắn kết chúng lại.
01:11
or what draws them together.
16
71874
1374
01:14
With matter as with people,
we see only the skin of things,
we see only the skin of things,
17
74191
2810
Với vật chất hay con người,
chúng ta chỉ thấy bề nổi của nó.
chúng ta chỉ thấy bề nổi của nó.
01:17
we can't see into the engine room,
we can't see what makes people tick,
we can't see what makes people tick,
18
77025
3781
Ta không thể xem bên trong ,
ta không thấy bên trong con người,
ta không thấy bên trong con người,
ít nhất là không dễ dàng.
01:20
at least not without difficulty,
19
80830
1524
01:22
and the closer we look at anything,
the more it disappears.
the more it disappears.
20
82378
3620
Chúng ta càng nhìn gần,
mọi thứ lại càng biến mất.
mọi thứ lại càng biến mất.
01:26
In fact, if you look
really closely at stuff,
really closely at stuff,
21
86022
2201
Thực tế là, nếu bạn
nhìn thật gần vào một vật,
nhìn thật gần vào một vật,
01:28
if you look at the basic
substructure of matter,
substructure of matter,
22
88247
2343
nếu bạn quan sát kĩ
kết cấu cơ bản của vật chất,
kết cấu cơ bản của vật chất,
01:30
there isn't anything there.
23
90614
1412
thực sự chả có gì ở đó cả.
01:32
Electrons disappear in a kind of fuzz,
and there is only energy.
and there is only energy.
24
92050
3146
Electron biến mất trong chớp nhoáng,
và chỉ còn lại năng lượng.
và chỉ còn lại năng lượng.
01:35
One of the interesting things
about invisibility is,
about invisibility is,
25
95220
2504
Một điều thú vị về sự vô hình chính là,
01:37
the things that we can's see,
we also can't understand.
we also can't understand.
26
97748
2922
điều gì ta không thấy
thì không thể hiểu được.
thì không thể hiểu được.
01:40
Gravity is one thing that we can't see,
and which we don't understand.
and which we don't understand.
27
100694
4150
Trọng lực là thứ chúng ta không thể thấy,
và cũng không thể hiểu.
và cũng không thể hiểu.
Trọng lực là thứ khó hiểu nhất
trong bốn lực cơ bản,
trong bốn lực cơ bản,
01:44
It's the least understood
of all the four fundamental forces,
of all the four fundamental forces,
28
104868
2905
và là lực yếu nhất
01:47
and the weakest, and nobody really
knows what it is or why it's there.
knows what it is or why it's there.
29
107797
3543
không ai thực sự biết nó là gì
hay tại sao nó tồn tại.
hay tại sao nó tồn tại.
01:51
For what it's worth, Sir Isaac Newton,
the greatest scientist who ever lived,
the greatest scientist who ever lived,
30
111364
3667
Để giải thích giá trị của trọng lực,
Issac Newton - nhà khoa học vĩ đại nhất,
Issac Newton - nhà khoa học vĩ đại nhất,
01:55
he thought Jesus came
to Earth specifically
to Earth specifically
31
115055
2438
ông ấy đã nghĩ rằng
Chúa đã đến Trái Đất
Chúa đã đến Trái Đất
01:57
to operate the levers of gravity.
32
117517
1858
để vận hành các đòn bẩy của lực hấp dẫn
Đó là cách ông ấy nghĩ về
sứ mệnh của Ngài.
sứ mệnh của Ngài.
01:59
That's what he thought he was there for.
33
119399
1905
02:01
So, bright guy, could be wrong
on that one, I don't know.
on that one, I don't know.
34
121328
2723
Vậy, người sáng dạ cũng có thể sai về nó,
tôi đoán thế.
tôi đoán thế.
02:04
(Laughter)
35
124075
1014
(Tiếng cười)
02:05
Consciousness. I see all your faces;
I've no idea what any of you are thinking.
I've no idea what any of you are thinking.
36
125113
4645
Nhận thức. Tôi thấy mặt của bạn nhưng
không biết bạn đang nghĩ gì.
không biết bạn đang nghĩ gì.
02:09
Isn't that amazing?
37
129782
1068
Nó không tuyệt sao?
02:10
Isn't it incredible that we can't read
each other's minds,
each other's minds,
38
130874
2762
Thật tuyệt diệu khi ta
không thể đọc suy nghĩ của nhau
không thể đọc suy nghĩ của nhau
02:13
when we can touch each other,
taste each other,
taste each other,
39
133660
2392
khi chúng ta chạm vào nhau,
ngửi hay liếm nhau
ngửi hay liếm nhau
02:16
perhaps, if we get close enough,
but we can't read each other's minds.
but we can't read each other's minds.
40
136076
3334
nếu ta đủ thân,
nhưng ta vẫn không thể nào
đọc được ý nghĩ đối phương.
đọc được ý nghĩ đối phương.
02:19
I find that quite astonishing.
41
139434
1510
Tôi lấy đó làm lạ.
02:20
In the Sufi faith,
this great Middle Eastern religion
this great Middle Eastern religion
42
140968
2940
Trong tín ngưỡng Sufi,
một tôn giáo tuyệt vời vùng Trung Đông
một tôn giáo tuyệt vời vùng Trung Đông
02:23
which some claim
is the root of all religions,
is the root of all religions,
43
143932
2309
được cho là nguồn gốc của mọi tôn giáo,
02:26
Sufi masters are
all telepaths, so they say,
all telepaths, so they say,
44
146265
4756
các bậc thầy Sufi đều là nhà ngoại cảm,
họ nói vậy,
họ nói vậy,
02:31
but their main exercise of telepathy
45
151045
2503
nhưng bài tập luyện cách cảm chính của họ
02:33
is to send out powerful signals
to the rest of us that it doesn't exist.
to the rest of us that it doesn't exist.
46
153572
4102
là gửi đi những tín hiệu mạnh mẽ
mà những người khác không cảm được.
mà những người khác không cảm được.
02:37
So that's why we don't think it exists;
the Sufi masters working on us.
the Sufi masters working on us.
47
157698
3334
Vậy nên ta không nghĩ nó tồn tại;
các bậc thầy Sufi đang áp dụng lên ta.
các bậc thầy Sufi đang áp dụng lên ta.
02:41
In the question of consciousness
and artificial intelligence,
and artificial intelligence,
48
161818
3399
Nhân tiện bàn về ý thức
và trí thông minh nhân tạo,
và trí thông minh nhân tạo,
02:45
artificial intelligence has really,
like the study of consciousness,
like the study of consciousness,
49
165241
3221
trí thông minh nhân tạo giống như
nghiên cứu về ý thức,
nghiên cứu về ý thức,
02:48
gotten nowhere, we have no idea
how consciousness works.
how consciousness works.
50
168486
2629
chẳng đi tới đâu, chúng ta không biết
nguyên lý của nó.
nguyên lý của nó.
02:51
Not only have they not created
artificial intelligence,
artificial intelligence,
51
171139
2625
Họ chưa tạo ra được
trí thông minh nhân tạo,
trí thông minh nhân tạo,
02:53
they haven't yet created
artificial stupidity.
artificial stupidity.
52
173788
2405
thậm chí còn chưa tạo được
sự ngu si nhân tạo nữa.
sự ngu si nhân tạo nữa.
02:56
(Laughter)
53
176217
1752
(cười)
02:57
The laws of physics: invisible,
eternal, omnipresent, all powerful.
eternal, omnipresent, all powerful.
54
177993
4092
Các định luật vật lý: vô hình,
bất diệt, toàn tại, toàn năng.
bất diệt, toàn tại, toàn năng.
03:02
Remind you of anyone?
55
182109
1142
Có gợi nhớ bạn đến người nào không?
03:04
Interesting.
56
184052
1344
Thú vị.
03:05
I'm, as you can guess,
not a materialist, I'm an immaterialist.
not a materialist, I'm an immaterialist.
57
185420
3166
Tôi không phải người duy vật,
tôi là người theo thuyết phi vật chất.
tôi là người theo thuyết phi vật chất.
03:08
And I've found a very useful
new word -- ignostic.
new word -- ignostic.
58
188610
2748
Tôi phát hiện ra một từ mới rất hữu dụng
- thuyết vô thần
- thuyết vô thần
Đúng chứ?
Tôi là kẻ bất ngộ đạo.
Tôi là kẻ bất ngộ đạo.
03:11
Okay? I'm an ignostic.
59
191382
1258
03:12
[God?]
60
192664
1057
[Chúa?]
03:13
I refuse to be drawn on the question
on whether God exists
on whether God exists
61
193745
2715
Tôi từ chối trả lời câu hỏi
Chúa có tồn tại hay không
Chúa có tồn tại hay không
đến khi những thuật ngữ ấy
được giải thích rõ ràng.
được giải thích rõ ràng.
03:16
until somebody properly defines the terms.
62
196484
2124
03:18
Another thing we can't see
is the human genome.
is the human genome.
63
198632
2625
Một thứ mà ta
không thấy được nữa là bộ gen người.
không thấy được nữa là bộ gen người.
03:21
And this is increasingly peculiar,
because about 20 years ago
because about 20 years ago
64
201281
4994
Và điều này trở nên khác thường hơn,
vì khoảng 20 năm trước
khi người ta bắt đầu nghiên cứu kỹ gen,
khi người ta bắt đầu nghiên cứu kỹ gen,
03:26
when they started delving into the genome,
they thought it would probably contain
they thought it would probably contain
65
206299
3858
người ta nghĩ rằng có khoảng
03:30
around 100 thousand genes.
66
210181
1308
khoảng 100,000 gien.
03:31
Every year since,
it's been revised downwards.
it's been revised downwards.
67
211513
3361
Kể từ đó, mỗi năm,
con số này lại giảm đi.
con số này lại giảm đi.
03:34
We now think there are likely
to be just over 20 thousand genes
to be just over 20 thousand genes
68
214898
3393
Bây giờ chúng ta chỉ nghĩ
có khoảng 20,000 gen trong bộ gen người.
có khoảng 20,000 gen trong bộ gen người.
03:38
in the human genome.
69
218315
1216
Thật lạ vì
03:39
This is extraordinary,
because rice -- get this --
because rice -- get this --
70
219555
3254
lúa được biết có đến 38,000 gen.
03:42
rice is known to have 38 thousand genes.
71
222833
2942
03:45
Potatoes have 48 chromosomes,
two more than people,
two more than people,
72
225799
5001
Khoai tây có 48 nhiễm sắc thể,
nhiều hơn người 2 cái
nhiều hơn người 2 cái
và bằng số nhiễm sắc thể của khỉ đột.
03:50
and the same as a gorilla.
73
230824
1560
03:52
(Laughter)
74
232408
1470
(cười)
03:55
You can't see these things,
but they are very strange.
but they are very strange.
75
235365
2976
Bạn không thể thấy những thứ này,
nhưng chúng lại rất kỳ lạ.
nhưng chúng lại rất kỳ lạ.
Những vì sao xuất hiện ban ngày,
tôi luôn nghĩ nó thật tuyệt.
tôi luôn nghĩ nó thật tuyệt.
03:58
The stars by day, I always
think that's fascinating.
think that's fascinating.
76
238365
2693
04:01
The universe disappears.
77
241082
1305
Vũ trụ biến mất.
04:02
The more light there is,
the less you can see.
the less you can see.
78
242411
2276
Càng sáng thì bạn thấy càng ít.
04:05
Time. Nobody can see time.
79
245811
2369
Thời gian.
Không ai thấy được thời gian.
Không ai thấy được thời gian.
Tôi không rõ các bạn biết không.
04:08
I don't know if you know this.
80
248204
1469
04:09
There's a big movement in modern physics
81
249697
2727
Một phong trào lớn trong vật lý hiện đại
04:12
to decide that time doesn't really exist,
82
252448
2010
cho rằng thời gian không tồn tại,
04:14
because it's too inconvenient
for the figures.
for the figures.
83
254482
2307
bởi nó quá bất tiện để tính toán số liệu.
Sẽ dễ hơn rất nhiều
nếu nó không tồn tại.
nếu nó không tồn tại.
04:16
It's much easier if it's not really there.
84
256813
2026
04:18
You can't see the future, obviously,
85
258863
2360
Rõ ràng bạn không thể
thấy trước tương lai,
thấy trước tương lai,
04:21
and you can't see the past,
except in your memory.
except in your memory.
86
261247
2696
và bạn cũng không thể thấy quá khứ,
trừ những hồi ức.
trừ những hồi ức.
04:23
One of the interesting
things about the past
things about the past
87
263967
2063
Một điều thú vị về quá khứ
04:26
is you particularly can't see --
88
266054
1619
là bạn không thể nào thấy được.
04:27
my son asked me this the other day,
89
267697
1676
Vài ngày trước, con trai tôi hỏi,
"Bố ơi! Bố nhớ con thế nào
hồi hai tuổi không?"
hồi hai tuổi không?"
04:29
"Dad, can you remember
what I was like when I was two?
what I was like when I was two?
90
269397
2539
"Có"
04:31
And I said, "Yes." He said, "Why can't I?"
91
271960
2008
Nhóc hỏi:
"Sao con không?"
"Sao con không?"
Rất phi thường, nhỉ?
04:33
Isn't that extraordinary?
92
273992
1192
04:35
You cannot remember what happened to you
earlier than the age of two or three.
earlier than the age of two or three.
93
275208
4086
Bạn không thể nhớ được điều gì đã xảy ra
trước khi bạn 2,3 tuổi.
trước khi bạn 2,3 tuổi.
04:39
Which is great news for psychoanalysts,
because otherwise they'd be out of a job.
because otherwise they'd be out of a job.
94
279318
3841
Đó là tin tốt cho những nhà tâm lý học,
vì lẽ bạn nhớ thì họ sẽ thất nghiệp mất!
vì lẽ bạn nhớ thì họ sẽ thất nghiệp mất!
04:43
Because that's where all the stuff happens
95
283183
2412
Đó là nơi tất cả mọi điều xảy ra
04:45
(Laughter)
96
285619
2445
(cười)
04:48
that makes you who you are.
97
288088
1640
đã tạo nên con người bạn.
04:51
Another thing you can't see
is the grid on which we hang.
is the grid on which we hang.
98
291359
2786
Một điều nữa ta không thấy
là cái chúng ta đang bám lấy.
là cái chúng ta đang bám lấy.
04:54
This is fascinating.
99
294169
1023
Thật hấp dẫn.
04:55
You probably know, some of you,
that cells are continually renewed.
that cells are continually renewed.
100
295216
3473
Có thể một vài người đã biết,
rằng các tế bào liên tục thay mới.
rằng các tế bào liên tục thay mới.
04:58
Skin flakes off, hairs grow,
nails, that kind of stuff --
nails, that kind of stuff --
101
298713
3178
Da bong tróc, tóc mọc dài, cả móng tay,
đại loại vậy
đại loại vậy
05:01
but every cell in your body
is replaced at some point.
is replaced at some point.
102
301915
3109
nhưng tất cả tế bào trong cơ thể
đều thay mới ở thời điểm nào đó.
đều thay mới ở thời điểm nào đó.
05:05
Taste buds, every ten days or so.
103
305048
2443
Vị giác - khoảng chục ngày một lần.
05:07
Livers and internal organs
take a bit longer.
take a bit longer.
104
307515
2743
Gan và các nội tạng thì lâu hơn một chút.
05:10
Spine takes several years.
105
310282
1626
Cột sống thì mất một vài năm.
05:11
But at the end of seven years,
not one cell in your body
not one cell in your body
106
311932
3531
Nhưng qua bảy năm, không còn
một tế bào nào trong cơ thể bạn
một tế bào nào trong cơ thể bạn
05:15
remains from what was there
seven years ago.
seven years ago.
107
315487
2788
vẫn còn ở đó từ bảy năm trước.
05:18
The question is:
who then are we? What are we?
who then are we? What are we?
108
318299
2789
Câu hỏi đặt ra:
Chúng ta là ai? Chúng ta là cái gì?
Chúng ta là ai? Chúng ta là cái gì?
05:21
What is this thing that we hang on?
109
321112
2011
Chúng ta bám lấy cái gì?
05:23
That is actually us?
110
323147
1533
Cái gì mới thực sự là "ta"?
05:24
Atoms, can't see them. Nobody ever will.
111
324704
3108
Nguyên tử, không thể thấy.
Sẽ không ai có thể thấy.
Sẽ không ai có thể thấy.
05:27
They're smaller
than the wavelength of light.
than the wavelength of light.
112
327836
2137
Chúng nhỏ hơn cả bước sóng ánh sáng.
05:29
Gas, can't see that.
113
329997
1271
Khí ga, không thể thấy nó.
05:31
Interesting, somebody
mentioned 1600 recently.
mentioned 1600 recently.
114
331292
2341
Lý thú. Vừa có người nhắc tới năm 1600.
05:33
Gas was invented in 1600
by a Dutch chemist called van Helmont.
by a Dutch chemist called van Helmont.
115
333657
3777
Ga được phát kiến vào năm 1600
bởi một nhà hóa học tên Van Helmont.
bởi một nhà hóa học tên Van Helmont.
05:38
It's said to be the most successful ever
invention of a word by a known individual.
invention of a word by a known individual.
116
338448
5377
Nó được cho là cái tên hay nhất được đặt.
05:43
Quite good. He also invented a word
called "blas," meaning astral radiation.
called "blas," meaning astral radiation.
117
343849
5491
Khá là hay. Ông ấy còn sáng tạo ra
từ "blas", nghĩa là bức xạ thiên thể.
từ "blas", nghĩa là bức xạ thiên thể.
05:49
Didn't catch on, unfortunately.
118
349364
1889
Đáng tiếc là không đi tới đâu.
05:51
(Laughter)
119
351277
1001
(cười)
05:52
But well done, him.
120
352302
1071
Nhưng thế là tốt rồi.
Ánh sáng, bạn không thể thấy ánh sáng.
05:53
Light -- you can't see light.
121
353397
2201
Khi trời tối, trong chân không.
05:55
When it's dark, in a vacuum,
122
355622
1414
05:57
if a person shines a beam of light
123
357060
2165
Nếu một người chiếu một tia sáng
05:59
straight across your eyes,
you won't see it.
you won't see it.
124
359249
2231
ngang qua bạn, bạn sẽ không thấy nó.
06:01
Slightly technical, some physicists
will disagree with this.
will disagree with this.
125
361504
2844
Hơi chuyên môn, một số nhà vật lý
sẽ bất đồng với điều này.
sẽ bất đồng với điều này.
06:04
But it's odd that you can't see
the beam of light,
the beam of light,
126
364372
2341
Kì lạ rằng bạn không thấy tia sáng,
06:06
you can only see what it hits.
127
366737
1485
chỉ thấy được vật chúng chiếu.
06:08
Electricity, can't see that.
128
368246
1357
Điện, không thể thấy chúng.
06:09
Don't let anyone tell you
they understand electricity, they don't.
they understand electricity, they don't.
129
369627
3144
Đừng nghe ai nói họ hiểu hết điện,
họ không biết đâu.
họ không biết đâu.
Không ai biết nó là cái gì.
06:12
Nobody knows what it is.
130
372795
1162
06:13
(Laughter)
131
373981
1007
(Tiếng cười)
06:15
You probably think the electrons
in an electric wire move instantaneously
in an electric wire move instantaneously
132
375012
3508
Bạn có lẽ cho rằng các electron
trong dây điện di chuyển tức khắc
trong dây điện di chuyển tức khắc
06:18
down a wire, don't you,
at the speed of light,
at the speed of light,
133
378544
2390
trong dây dẫn, với vận tốc ánh sáng,
đúng không,
đúng không,
06:20
when you turn the light on, they don't.
134
380958
2072
Khi bạn bật đèn lên, không phải như vậy.
06:23
Electrons bumble down the wire,
135
383054
1643
Electron va chạm trong dây dẫn,
06:24
about the speed of spreading
honey, they say.
honey, they say.
136
384721
2388
với tốc độ phết mật ong, họ nói vậy.
06:27
Galaxies -- hundred billion of them,
137
387133
1735
Thiên hà -- có tới hàng trăm triệu
06:28
estimated in the universe.
Hundred billion.
Hundred billion.
138
388892
2082
được ước tính trong vũ trụ.
Hàng trăm triệu.
Hàng trăm triệu.
06:30
How many can we see?
139
390998
1347
Ta có thể thấy bao nhiêu?
06:32
Five. Five, out of a hundred billion
galaxies, with the naked eye.
galaxies, with the naked eye.
140
392369
3672
Năm. Năm trong tổng số hàng trăm triệu
thiên hà, với mắt thường.
thiên hà, với mắt thường.
06:36
And one of them is quite difficult to see,
unless you've got very good eyesight.
unless you've got very good eyesight.
141
396065
3763
Và một trong số đó khá khó để thấy,
trừ khi mắt bạn rất tốt.
trừ khi mắt bạn rất tốt.
06:39
Radio waves. There's another thing.
142
399852
1689
Sóng vô tuyến.
Lại thêm một cái nữa.
Lại thêm một cái nữa.
06:41
Heinrich Hertz, when he discovered
radio waves, in 1887,
radio waves, in 1887,
143
401565
3187
Heinrich Hertz, khi ông tìm ra
sóng vô tuyến, vào năm 1887,
sóng vô tuyến, vào năm 1887,
06:44
he called them radio waves
because they radiated.
because they radiated.
144
404776
2382
Ông gọi nó là sóng radio vì
chúng phát ra bức xạ.
chúng phát ra bức xạ.
06:47
Somebody said to him,
"What's the point of these, Heinrich?
"What's the point of these, Heinrich?
145
407182
2835
Có người nói với ông,
"Chúng để làm gì hả Heinrich?
"Chúng để làm gì hả Heinrich?
06:50
What's the point of these radio waves
that you've found?"
that you've found?"
146
410041
2709
Cái sóng radio mà ông tìm ra
có tác dụng gì chứ?"
có tác dụng gì chứ?"
06:52
And he said, "Well, I've no idea,
147
412774
1595
Và ông nói, "Thì, tôi không rõ,
06:54
but I guess somebody will find
a use for them someday.
a use for them someday.
148
414393
2583
nhưng có lẽ sau này ai đó
sẽ tìm ra cách dùng."
sẽ tìm ra cách dùng."
06:57
The biggest thing that's invisible
to us is what we don't know.
to us is what we don't know.
149
417000
3037
Thứ vô hình lớn nhất là cái ta chưa biết.
07:00
It is incredible how little we know.
150
420061
2913
Không tưởng tượng được chúng ta lại biết
ít tới vậy.
ít tới vậy.
07:02
Thomas Edison once said,
151
422998
1299
Thomas Edison từng nói,
07:04
"We don't know one percent
of one millionth about anything."
of one millionth about anything."
152
424321
4603
"Chúng ta còn không biết tới
một phần triệu của mọi thứ."
một phần triệu của mọi thứ."
07:08
And I've come to the conclusion --
153
428948
3142
Và tôi đã đưa ra kết luận --
07:12
because you ask this other question:
"What's another thing we can't see?"
"What's another thing we can't see?"
154
432114
3470
bởi bạn sẽ hỏi một câu khác:
"Vậy còn gì ta không thấy nữa?"
"Vậy còn gì ta không thấy nữa?"
Vấn đề, hầu hết ta đều vậy.
Vấn đề là gì?
Vấn đề là gì?
07:15
The point, most of us. What's the point?
155
435608
1949
07:17
The point -- what I've got it down to
156
437581
1762
Kết luận những gì tôi rút ra
07:19
is there are only two questions
really worth asking.
really worth asking.
157
439367
2500
là hai câu thực sự đáng hỏi.
07:21
"Why are we here?",
158
441891
1012
"Vì sao ta tồn tại?",
07:22
and "What should
we do about it while we are?"
we do about it while we are?"
159
442927
2521
và "Chúng ta nên làm gì khi còn tồn tại?"
07:25
To help you, I've got two things to leave
you with, from two great philosophers,
you with, from two great philosophers,
160
445472
4037
Để giúp bạn trả lời, tôi sẽ để lại đây lời
từ hai nhà triết học vĩ đại,
từ hai nhà triết học vĩ đại,
07:29
perhaps two of the greatest philosopher
thinkers of the 20th century.
thinkers of the 20th century.
161
449533
3286
có lẽ là hai người vĩ đại nhất
của thế kỉ 20.
của thế kỉ 20.
Một là nhà toán học kiêm kỹ sư,
và một là nhà thơ.
và một là nhà thơ.
07:32
One a mathematician and engineer,
and the other a poet.
and the other a poet.
162
452843
2766
07:35
The first is Ludwig Wittgenstein,
163
455633
2790
Người đầu tiên là Ludwig Wittgenstein,
07:38
who said, "I don't know why we are here,
164
458447
2782
đã nói, "Tôi cũng không rõ sao ta tồn tại,
07:41
but I am pretty sure it's not
in order to enjoy ourselves."
in order to enjoy ourselves."
165
461253
2856
nhưng tôi chắc chắn rằng không phải
để chúng ta tận hưởng."
để chúng ta tận hưởng."
07:44
(Laughter)
166
464133
1032
(cười)
07:45
He was a cheerful bastard, wasn't he?
167
465189
1903
Một lão khốn nạn yêu đời, nhỉ?
07:47
(Laughter)
168
467116
1166
(cười)
07:48
And secondly, and lastly,
W.H. Auden, one of my favorite poets,
W.H. Auden, one of my favorite poets,
169
468306
5498
Thứ hai và cũng là cuối cùng,
W.H. Auden, một trong số nhà thơ tôi mến,
W.H. Auden, một trong số nhà thơ tôi mến,
07:53
who said, "We are here
on Earth to help others.
on Earth to help others.
170
473828
4611
đã nói, "Chúng ta có mặt trên Trái Đất
để giúp đỡ mọi người.
để giúp đỡ mọi người.
07:58
What the others
are here for, I've no idea."
are here for, I've no idea."
171
478463
3394
Còn mọi người tồn tại vì cái gì,
tôi cũng không rõ."
tôi cũng không rõ."
08:01
(Laughter)
172
481881
1519
(cười)
08:03
(Applause)
173
483424
2655
(vỗ tay)
08:06
(Circus music)
174
486103
1171
(Nhạc rạp xiếc)
08:07
[Get your souvenir photo here!]
175
487298
1660
[Lấy ảnh lưu niệm tại đây!]
08:08
[Continue your journey into the unknown!]
176
488982
2756
[Hành trình về miền chưa biết!]
08:11
(Circus music)
177
491762
2026
(Nhạc rạp xiếc)
ABOUT THE SPEAKER
John Lloyd - ProducerJohn Lloyd helps make some of the cleverest television in the UK.
Why you should listen
John Lloyd seems to have known every brilliant and funny person in Britain, and his collaborations are legendary. He's been a fixture on the BBC for four decades, producing such classic comedies as Blackadder, Spitting Image, the BBC's Hitchhiker's Guide to the Galaxy and lately QI (short for "Quite Interesting"), hosted by Stephen Fry (read his Reddit AMA about it).
Lloyd has also written more than a dozen funny books -- including The Meaning of Liff, a collaboration with his friend Douglas Adams, which has been in print for 26 years.
John Lloyd | Speaker | TED.com