TEDxCaFoscariU
Frederic Kaplan: How to build an information time machine
Frederic Kaplan: Tôi đã xây dựng một cỗ máy thông tin thời gian như thế nào
Filmed:
Readability: 4.5
1,238,053 views
Hãy tưởng tượng nếu bạn có thể lướt Facebook... từ thời Trung cổ. Việc đó có thể sẽ không còn xa nữa. Bằng cách nói chuyện thú vị và hài hước, nhà nghiên cứu và kĩ sư Frederic Kaplan đã giới thiệu Cỗ máy thời gian thành Venice, một dư án số hóa 80 cây số dữ liệu nhằm tạo ra một mô phỏng về địa lý và lịch sử thành Venice qua 1000 năm. (Ghi hình tại TEDxCaFoscariU.)
Frederic Kaplan - Digital humanities researcher
Frederic Kaplan seeks to digitize vast archives of historical information to make maps that move -- through time. Full bio
Frederic Kaplan seeks to digitize vast archives of historical information to make maps that move -- through time. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
This is an image of the planet Earth.
0
285
2893
Đây là hình ảnh của hành tinh Trái Đất.
00:15
It looks very much like the Apollo pictures
1
3178
3093
Nó trông giống với hình ảnh của Apollo
00:18
that are very well known.
2
6271
1611
mà chúng ta thường biết.
00:19
There is something different;
3
7882
2070
Nhưng có một số khác biệt;
00:21
you can click on it,
4
9952
1447
bạn có thể click vào nó,
00:23
and if you click on it,
5
11399
1198
và nếu click vào,
00:24
you can zoom in on almost any place on the Earth.
6
12597
3072
bạn có thể nhìn rõ hơn
từ bất cứ nơi nào trên Trái Đất.
từ bất cứ nơi nào trên Trái Đất.
00:27
For instance, this is a bird's-eye view
7
15669
1999
Ví dụ, đây là hình ảnh bao quát
00:29
of the EPFL campus.
8
17668
2666
của khuôn viên EPFL.
00:32
In many cases, you can also see
9
20334
2108
Trong nhiều trường hợp,
bạn cũng có thể nhìn thấy
bạn cũng có thể nhìn thấy
00:34
how a building looks from a nearby street.
10
22442
3740
một tòa nhà trông như thế nào
từ một con phố gần đó.
từ một con phố gần đó.
00:38
This is pretty amazing.
11
26182
1422
Điều này quả thực tuyệt vời.
00:39
But there's something missing in this wonderful tour:
12
27604
3427
Nhưng còn thiếu một điều trong
chuyến hành trình thú vị này:
chuyến hành trình thú vị này:
00:43
It's time.
13
31031
2188
Đó là thời gian.
00:45
i'm not really sure when this picture was taken.
14
33219
3070
Tôi không chắc chắn là
bức tranh này được chụp khi nào.
bức tranh này được chụp khi nào.
00:48
I'm not even sure it was taken
15
36289
1412
Tôi còn không chắc chắn
liệu nó có được chụp
liệu nó có được chụp
00:49
at the same moment as the bird's-eye view.
16
37701
6083
cùng thời điểm với khung cảnh
nhìn từ trên cao.
nhìn từ trên cao.
00:55
In my lab, we develop tools
17
43784
2209
Trong phòng thí nghiệm của tôi,
chúng tôi phát triển các công cụ
chúng tôi phát triển các công cụ
00:57
to travel not only in space
18
45993
1764
để di chuyển không chỉ qua không gian
00:59
but also through time.
19
47757
2558
mà còn qua thời gian.
01:02
The kind of question we're asking is
20
50315
1870
Loại câu hỏi
mà chúng tôi thường đặt ra là
mà chúng tôi thường đặt ra là
01:04
Is it possible to build something
21
52185
1393
Liệu có thể xây dựng một cái gì đó
01:05
like Google Maps of the past?
22
53578
2178
giống với Bản đồ Google
trong quá khứ không?
trong quá khứ không?
01:07
Can I add a slider on top of Google Maps
23
55756
3310
Tôi có thể thêm một thanh trượt
trên đầu Bản đồ Google
trên đầu Bản đồ Google
01:11
and just change the year,
24
59066
1803
và điều chỉnh năm,
01:12
seeing how it was 100 years before,
25
60869
1791
để xem nó có gì khác
so với 100 năm trước,
so với 100 năm trước,
01:14
1,000 years before?
26
62660
1669
1000 năm trước đây không?
01:16
Is that possible?
27
64329
2123
Điều đó có thể không?
01:18
Can I reconstruct social networks of the past?
28
66452
2252
Tôi có thể thiết lập lại
mạng lưới xã hội của quá khứ không?
mạng lưới xã hội của quá khứ không?
01:20
Can I make a Facebook of the Middle Ages?
29
68704
3049
Tôi có thể làm một trang Facebook
của thời Trung cổ không?
của thời Trung cổ không?
01:23
So, can I build time machines?
30
71753
3776
Hay, tôi có thể làm một cỗ máy thời gian không?
01:27
Maybe we can just say, "No, it's not possible."
31
75529
2565
Có lẽ chúng ta chỉ có thể nói rằng,
"Không, tuyệt đối không thể."
"Không, tuyệt đối không thể."
01:30
Or, maybe, we can think of it from an information point of view.
32
78094
3810
Hoặc, có thể, chúng ta sẽ nghĩ về nó
từ một cách nhìn thông tin khác.
từ một cách nhìn thông tin khác.
01:33
This is what I call the information mushroom.
33
81904
3190
Đây là cái mà tôi gọi là nấm thông tin.
01:37
Vertically, you have the time.
34
85094
1583
Theo chiều dọc, bạn có thời gian.
01:38
and horizontally, the amount of digital information available.
35
86677
2740
Và theo chiều ngang
là lượng thông tin số có sẵn.
là lượng thông tin số có sẵn.
01:41
Obviously, in the last 10 years, we have much information.
36
89417
3482
Rõ ràng là, trong 10 năm qua,
chúng ta có rất nhiều thông tin.
chúng ta có rất nhiều thông tin.
01:44
And obviously the more we go in the past, the less information we have.
37
92899
3548
Và có thể thấy, chúng càng đi sâu vào quá khứ
thì thông tin chúng ta có càng ít.
thì thông tin chúng ta có càng ít.
01:48
If we want to build something like Google Maps of the past,
38
96447
2318
Nếu chúng ta muốn tạo ra một kiểu
như Bản đồ Google của quá khứ
như Bản đồ Google của quá khứ
01:50
or Facebook of the past,
39
98765
1494
hoặc Facebook của quá khứ,
01:52
we need to enlarge this space,
40
100259
1574
thì chúng ta cần mở rộng khu vực này,
01:53
we need to make that like a rectangle.
41
101833
1938
chúng ta cần làm cho nó
giống một hình chữ nhật.
giống một hình chữ nhật.
01:55
How do we do that?
42
103771
1510
Làm thế nào mà chúng ta làm được điều đó?
01:57
One way is digitization.
43
105281
2098
Có một cách là số hóa.
01:59
There's a lot of material available --
44
107395
1779
Có rất nhiều nguồn có sẵn --
02:01
newspaper, printed books, thousands of printed books.
45
109190
6270
báo chí, sách in, hàng ngàn cuốn sách in.
02:07
I can digitize all these.
46
115460
1768
Tôi có thể số hóa tất cả.
02:09
I can extract information from these.
47
117228
2737
Tôi có thể chọn lọc thông tin từ đó.
02:11
Of course, the more you go in the past,
the less information you will have.
the less information you will have.
48
119965
3543
Dĩ nhiên là bạn càng lùi về quá khứ
thì sẽ có ít thông tin hơn.
thì sẽ có ít thông tin hơn.
02:15
So, it might not be enough.
49
123508
2646
Nên, có thể sẽ không có đủ thông tin.
02:18
So, I can do what historians do.
50
126154
2408
Nên, tôi có thể làm như các nhà sử học.
02:20
I can extrapolate.
51
128562
1524
Tôi có thể ngoại suy.
02:22
This is what we call, in computer science, simulation.
52
130086
4470
Điều này là cái trong khoa học máy tính
vẫn gọi là mô phỏng.
vẫn gọi là mô phỏng.
02:26
If I take a log book,
53
134556
1751
Nếu tôi có một quyển nhật kỳ hàng hải,
02:28
I can consider, it's not just a log book
54
136307
2404
tôi có thể xem xét, nó không chỉ là
một quyển nhật ký hàng hải
một quyển nhật ký hàng hải
02:30
of a Venetian captain going to a particular journey.
55
138711
2972
của một thuyền trưởng người Venice
trên một hành trình đặc biệt.
trên một hành trình đặc biệt.
02:33
I can consider it is actually a log book
56
141683
1643
Tôi có thể xem
nó là một quyển nhật ký hàng hải thực sự
nó là một quyển nhật ký hàng hải thực sự
02:35
which is representative of
many journeys of that period.
many journeys of that period.
57
143326
2582
phản ánh rất nhiều hành trình
trong giai đoạn đó.
trong giai đoạn đó.
02:37
I'm extrapolating.
58
145908
2245
Tôi đang ngoại suy.
02:40
If I have a painting of a facade,
59
148153
2038
Nếu có một bức tranh về bề ngoài,
02:42
I can consider it's not just that particular building,
60
150191
2751
tôi có thể nó như không phải là
một tòa nhà bình thường,
một tòa nhà bình thường,
02:44
but probably it also shares the same grammar
61
152942
3932
mà nó còn chắc chắn
chia sẻ cùng nguyên lý
chia sẻ cùng nguyên lý
02:48
of buildings where we lost any information.
62
156874
4041
tòa nhà nơi mà chúng ta
đánh mất bất kỳ thông tin nào.
đánh mất bất kỳ thông tin nào.
02:52
So if we want to construct a time machine,
63
160915
2858
Vì thể nếu chúng ta muốn tạo ra
một cỗ máy thời gian,
một cỗ máy thời gian,
02:55
we need two things.
64
163773
1339
chúng ta cần 2 thứ.
02:57
We need very large archives,
65
165112
2234
Chúng ta cần một lượng tài liệu lớn,
02:59
and we need excellent specialists.
66
167346
2742
và cần những chuyên gia xuất sắc.
03:02
The Venice Time Machine,
67
170088
1874
Cỗ máy thời gian thành Venice,
03:03
the project I'm going to talk to you about,
68
171962
1805
dự án mà tôi đang nói với các bạn,
03:05
is a joint project between the EPFL
69
173767
3020
là một dự án hợp tác giữa EPFL
03:08
and the University of Venice Ca'Foscari.
70
176787
2978
và trường Đại học Venice Ca'Foscari.
03:11
There's something very peculiar about Venice,
71
179765
2165
Có một điều rất khác biệt ở Venice,
03:13
that its administration has been
72
181930
2674
làm cho việc quản lý nó trở nên
03:16
very, very bureaucratic.
73
184604
2194
rất rất quan liêu.
03:18
They've been keeping track of everything,
74
186798
2193
Họ đã giữ gìn tất cả mọi thứ,
03:20
almost like Google today.
75
188991
2915
gần giống như Google ngày nay.
03:23
At the Archivio di Stato,
76
191906
1514
Ở Archivio di Stato,
03:25
you have 80 kilometers of archives
77
193420
1764
bạn có 80 cây số dữ liệu
03:27
documenting every aspect
78
195184
2009
ghi chép mọi điều
03:29
of the life of Venice over
more than 1,000 years.
more than 1,000 years.
79
197193
2246
về cuộc sống ở Venice
hơn 100 năm qua.
hơn 100 năm qua.
03:31
You have every boat that goes out,
80
199439
1920
Bạn có ghi chép về từng con thuyền đi ra,
03:33
every boat that comes in.
81
201359
1076
đi vào cảng.
03:34
You have every change that was made in the city.
82
202435
2797
Bạn có tất cả mọi thay đổi
có ở thành phố.
có ở thành phố.
03:37
This is all there.
83
205232
3291
Tất cả đều ở đó.
03:40
We are setting up a 10-year digitization program
84
208523
3908
Chúng tôi đang thiết lập
một chương trình số hóa 10 năm
một chương trình số hóa 10 năm
03:44
which has the objective of transforming
85
212431
1677
với mục tiêu là chuyển
03:46
this immense archive
86
214108
1384
những con số bị quên lãng này
03:47
into a giant information system.
87
215492
2426
vào trong một hệ thống thông tin khổng lồ.
03:49
The type of objective we want to reach
88
217918
1857
Loại mục tiêu mà chúng tôi hướng đến
03:51
is 450 books a day that can be digitized.
89
219775
4726
là số hóa 450 quyển sách một ngày.
03:56
Of course, when you digitize, that's not enough,
90
224501
2247
Tất nhiên nếu chỉ số hóa thôi
thì vẫn chưa đủ,
thì vẫn chưa đủ,
03:58
because these documents,
91
226748
1287
bởi vì những tài liệu này,
04:00
most of them are in Latin, in Tuscan,
92
228035
2639
phần lớn là bằng tiếng Latin, bằng tiếng Ý,
04:02
in Venetian dialect,
93
230689
1515
bằng tiếng địa phương Venice,
04:04
so you need to transcribe them,
94
232204
1675
vì thế bạn cần chuyển ngữ,
04:05
to translate them in some cases,
95
233879
1681
dịch thuật trong một số trường hợp,
04:07
to index them,
96
235560
1120
và tra cứu.
04:08
and this is obviously not easy.
97
236680
2164
và điều này rõ ràng là
không hề dễ dàng.
không hề dễ dàng.
04:10
In particular, traditional optical
character recognition method
character recognition method
98
238844
3844
Đặc biệt là phương pháp nhận biết
bằng quang học các ký tự cổ
bằng quang học các ký tự cổ
04:14
that can be used for printed manuscripts,
99
242688
1424
mà có thể được sử dụng với các bản in,
04:16
they do not work well on the handwritten document.
100
244112
4004
lại không hiệu quả
đối với các bản viết tay.
đối với các bản viết tay.
04:20
So the solution is actually to take inspiration
101
248116
2130
Vì thế giải pháp là
cần phải có sự giúp đỡ
cần phải có sự giúp đỡ
04:22
from another domain: speech recognition.
102
250246
2901
từ một nguồn khác:
nhận biết bằng giọng nói.
nhận biết bằng giọng nói.
04:25
This is a domain of something
that seems impossible,
that seems impossible,
103
253147
2055
Đây là nguồn nghe có vẻ như không tưởng,
04:27
which can actually be done,
104
255202
2537
nhưng có thể được hoàn thiện
04:29
simply by putting additional constraints.
105
257739
2194
một cách đơn giản bằng việc
cho thêm các ràng buộc.
cho thêm các ràng buộc.
04:31
If you have a very good model
106
259933
1586
Nếu bạn sử dụng một mô hình
04:33
of a language which is used,
107
261519
1526
ngôn ngữ tốt,
04:35
if you have a very good model of a document,
108
263045
2086
nếu bạn có một mô hình văn bản tốt,
04:37
how well they are structured.
109
265131
1432
thì cấu trúc của nó cũng sẽ rất tuyệt.
04:38
And these are administrative documents.
110
266563
1353
Và đây là những văn bản hành chính.
04:39
They are well structured in many cases.
111
267931
2132
Chúng đều có cấu trúc tốt
trong nhiều trường hợp.
trong nhiều trường hợp.
04:42
If you divide this huge archive into smaller subsets
112
270063
3308
Nếu bạn chia lượng dữ liệu lớn này
thành các tập con nhỏ hơn
thành các tập con nhỏ hơn
04:45
where a smaller subset
actually shares similar features,
actually shares similar features,
113
273371
2877
nơi mà một tập con nhỏ hơn
chia sẻ các tài nguyên tương tự nhau,
chia sẻ các tài nguyên tương tự nhau,
04:48
then there's a chance of success.
114
276248
4031
thì có cơ hội để thành công.
04:54
If we reach that stage, then there's something else:
115
282761
2435
Nếu chúng ta làm được điều đó
thì còn một vấn đề nữa:
thì còn một vấn đề nữa:
04:57
we can extract from this document events.
116
285196
3522
chúng ta có thể chọn lọc sự kiện
từ những tài liệu này.
từ những tài liệu này.
05:00
Actually probably 10 billion events
117
288718
2298
Có tới 10 tỷ sự kiện
05:03
can be extracted from this archive.
118
291016
1931
có thể được chọn ra từ dữ liệu này.
05:04
And this giant information system
119
292947
1724
Và hệ thống thông tin khổng lồ này
05:06
can be searched in many ways.
120
294671
1816
có thể được tìm thấy bằng nhiều cách.
05:08
You can ask questions like,
121
296487
1368
Bạn có thể hỏi các câu kiểu như,
05:09
"Who lived in this palazzo in 1323?"
122
297855
2760
"Ai sống trong tòa nhà này vào năm 1323?"
05:12
"How much cost a sea bream at the Realto market
123
300615
2222
"Một con cá tráp biển có giá bao nhiêu
ở siêu thị Realto
ở siêu thị Realto
05:14
in 1434?"
124
302837
1724
vào năm 1434?"
05:16
"What was the salary
125
304561
1460
"Mức lương của một thợ làm kính
05:18
of a glass maker in Murano
126
306021
2045
ở Murano có thể có được
05:20
maybe over a decade?"
127
308066
1406
sau hơn mười năm là bao nhiêu?"
05:21
You can ask even bigger questions
128
309472
1422
Bạn cũng có thể hỏi những câu hỏi rộng hơn
05:22
because it will be semantically coded.
129
310894
2738
bởi nó được mã hóa bằng từ ngữ.
05:25
And then what you can do is put that in space,
130
313632
2140
Và sau đó cái mà bạn có thể làm
là cho nó vào không gian,
là cho nó vào không gian,
05:27
because much of this information is spatial.
131
315772
2173
vì phần lớn những thông tin thuộc về không gian.
05:29
And from that, you can do things like
132
317945
1935
Và từ đó, bạn có thể làm những việc như
05:31
reconstructing this extraordinary journey
133
319880
2113
xây dựng lại một hành trình không tưởng
05:33
of that city that managed to
have a sustainable development
have a sustainable development
134
321993
3356
về thành phố đã có được
một sự phát triển bền vững
một sự phát triển bền vững
05:37
over a thousand years,
135
325349
2126
qua hàng nghìn năm,
05:39
managing to have all the time
136
327475
1620
đang cố để luôn giữ được
05:41
a form of equilibrium with its environment.
137
329095
2861
một hình thái cân bằng với môi trường.
05:43
You can reconstruct that journey,
138
331956
1248
Bạn có thể tái dựng lại hành trình đó,
05:45
visualize it in many different ways.
139
333204
2896
mường tượng nó theo nhiều cách.
05:48
But of course, you cannot understand
Venice if you just look at the city.
Venice if you just look at the city.
140
336100
2699
Nhưng đương nhiên, bạn không thể hiểu được
Venice, nếu chỉ nhìn vào thành phố.
Venice, nếu chỉ nhìn vào thành phố.
05:50
You have to put it in a larger European context.
141
338799
2396
Bạn phải đặt nó
trong một hệ thống châu Âu rộng hơn.
trong một hệ thống châu Âu rộng hơn.
05:53
So the idea is also to document all the things
142
341195
2821
Vì thế, ý tưởng cũng là
để ghi chép tất cả mọi việc
để ghi chép tất cả mọi việc
05:56
that worked at the European level.
143
344016
2423
được làm ở đẳng cấp châu Âu.
05:58
We can reconstruct also the journey
144
346439
1964
Chúng tôi cũng có thể tái dựng hành trình
06:00
of the Venetian maritime empire,
145
348403
1990
của Đế chế hàng hải Venice,
06:02
how it progressively controlled the Adriatic Sea,
146
350393
3166
cách nó dần dần điều khiển
tiến trình biển Adriatic,
tiến trình biển Adriatic,
06:05
how it became the most powerful medieval empire
147
353559
3746
cách nó trở thành đế chế trung cổ
quyền lực nhất
quyền lực nhất
06:09
of its time,
148
357305
1561
thời đó,
06:10
controlling most of the sea routes
149
358866
2172
quản lý phần lớn các lộ trình biển
06:13
from the east to the south.
150
361038
2933
từ bắc tới nam.
06:17
But you can even do other things,
151
365305
2316
Nhưng bạn thậm chí
còn làm được những thứ khác,
còn làm được những thứ khác,
06:19
because in these maritime routes,
152
367621
2277
vì trong những hành trình hàng hải này,
06:21
there are regular patterns.
153
369898
1975
có những mô hình quen thuộc.
06:23
You can go one step beyond
154
371889
2493
Bạn có thể đi trước một bước
06:26
and actually create a simulation system,
155
374382
2120
và thực sự tạo ra
một hệ thống mô phỏng,
một hệ thống mô phỏng,
06:28
create a Mediterranean simulator
156
376502
2815
tạo ra một bản mô phỏng Địa Trung Hải
06:31
which is capable actually of reconstructing
157
379317
2593
mà có thể thực sự tái dựng lại
06:33
even the information we are missing,
158
381910
2202
cả những thông tin còn thiếu,
06:36
which would enable us to have
questions you could ask
questions you could ask
159
384112
2988
và cho phép chúng ta
đặt ra mọi câu hỏi
đặt ra mọi câu hỏi
06:39
like if you were using a route planner.
160
387100
2988
như thể bạn đang sử dụng
một bản kế hoạch hải trình vậy.
một bản kế hoạch hải trình vậy.
06:42
"If I am in Corfu in June 1323
161
390088
3071
"Nếu tôi đang ở đảo Corfu
vào tháng 6/1323
vào tháng 6/1323
06:45
and want to go to Constantinople,
162
393159
2526
và muốn đến thành phố Constantinople,
06:47
where can I take a boat?"
163
395685
2143
tôi có thể đi thuyền từ đâu?"
06:49
Probably we can answer this question
164
397828
1367
Chắc chắn chúng ta có thể trả lời câu hỏi đó
06:51
with one or two or three days' precision.
165
399195
4473
với độ chính xác từ một, hai, hay ba ngày.
06:55
"How much will it cost?"
166
403668
1607
"Sẽ mất khoảng bao nhiêu tiền?"
06:57
"What are the chance of encountering pirates?"
167
405275
3592
"Cơ hội gặp phải cướp biển là bao nhiêu?"
07:00
Of course, you understand,
168
408867
1811
Dĩ nhiên, bạn hiểu rằng,
07:02
the central scientific challenge
of a project like this one
of a project like this one
169
410678
2609
thách thức khoa học chính
của một dự án như thế này
của một dự án như thế này
07:05
is qualifying, quantifying and representing
170
413287
3729
là việc xác định tiêu chuẩn,
số lượng và biểu đạt
số lượng và biểu đạt
07:09
uncertainty and inconsistency
at each step of this process.
at each step of this process.
171
417016
3330
sự không chắc chắn và mâu thuẫn
ở mỗi bước của quá trình.
ở mỗi bước của quá trình.
07:12
There are errors everywhere,
172
420346
2712
Có nhiều lỗi sai, trong văn bản,
07:15
errors in the document, it's
the wrong name of the captain,
the wrong name of the captain,
173
423058
2489
có thể là sai tên thuyền trưởng,
07:17
some of the boats never actually took to sea.
174
425547
3213
một số thuyền thực ra
chưa bao giờ ra khơi.
chưa bao giờ ra khơi.
07:20
There are errors in translation, interpretative biases,
175
428760
4857
Có lỗi sai trong việc dịch,
chênh lệch về trích dẫn,
chênh lệch về trích dẫn,
07:25
and on top of that, if you add algorithmic processes,
176
433624
3466
và hơn hết là,
nếu bạn thêm vào các quá trình thuật toán,
nếu bạn thêm vào các quá trình thuật toán,
07:29
you're going to have errors in recognition,
177
437090
2949
bạn sẽ có các lỗi sai trong việc nhận diện,
07:32
errors in extraction,
178
440039
1961
trong việc chắt lọc thông tin,
07:34
so you have very, very uncertain data.
179
442000
4481
hay bạn có một dữ liệu
rất không chắc chắn.
rất không chắc chắn.
07:38
So how can we detect and
correct these inconsistencies?
correct these inconsistencies?
180
446481
3757
Thế thì làm thế nào chúng ta có thể phát hiện
và sửa chữa những mâu thuẫn đó?
và sửa chữa những mâu thuẫn đó?
07:42
How can we represent that form of uncertainty?
181
450238
3660
Làm thế nào để trình bày
các hình thái không chắc chắn đó?
các hình thái không chắc chắn đó?
07:45
It's difficult. One thing you can do
182
453898
2097
Rất khó. Điều duy nhất bạn có thể làm
07:47
is document each step of the process,
183
455995
2226
là ghi chép từng quá trình một,
07:50
not only coding the historical information
184
458221
2448
không chỉ việc mã hóa thông tin lịch sử
07:52
but what we call the meta-historical information,
185
460669
2679
mà còn là cái được gọi là
thông tin lịch sử bên lề,
thông tin lịch sử bên lề,
07:55
how is historical knowledge constructed,
186
463348
2663
cách các hiểu biết về lịch sử
được xây dựng,
được xây dựng,
07:58
documenting each step.
187
466011
1998
ghi chép từng bước một.
08:00
That will not guarantee that we actually converge
188
468009
1645
Điều đó không chỉ đảm bảo rằng
chúng ta đang thực sự nói về
chúng ta đang thực sự nói về
08:01
toward a single story of Venice,
189
469654
2450
một câu chuyện Venice độc nhất,
08:04
but probably we can actually reconstruct
190
472104
2138
mà còn chắc chắn được
chúng ta đang tái dựng
chúng ta đang tái dựng
08:06
a fully documented potential story of Venice.
191
474242
3048
một câu chuyện của Venice
được ghi chép lại đầy đủ.
được ghi chép lại đầy đủ.
08:09
Maybe there's not a single map.
192
477290
1459
Có thể sẽ không chỉ có
một bản đồ duy nhất.
một bản đồ duy nhất.
08:10
Maybe there are several maps.
193
478749
2120
Có thể sẽ có vài bản đồ.
08:12
The system should allow for that,
194
480869
2216
Hệ thống nên cho phép điều đó,
08:15
because we have to deal with
a new form of uncertainty,
a new form of uncertainty,
195
483085
2859
bởi vì chúng ta phải chấp nhận
một hình thái không chắc chắn mới,
một hình thái không chắc chắn mới,
08:17
which is really new for this type of giant databases.
196
485944
4641
cái thực sự mới
đối với loại dữ liệu khổng lồ này.
đối với loại dữ liệu khổng lồ này.
08:22
And how should we communicate
197
490585
2190
Và chúng ta nên truyền đạt nghiên cứu mới này
08:24
this new research to a large audience?
198
492790
3979
tới lượng lớn khán giả bằng cách nào?
08:28
Again, Venice is extraordinary for that.
199
496769
2663
Một lần nữa, Venice lại là một ngoại lệ.
08:31
With the millions of visitors that come every year,
200
499432
2171
Với hàng tỷ du khách đến đây, hàng năm,
08:33
it's actually one of the best places
201
501603
1763
Venice thực sự
là một trong những địa điểm lý tưởng
là một trong những địa điểm lý tưởng
08:35
to try to invent the museum of the future.
202
503366
2988
để thử nghiệm việc tạo ra bảo tàng của tương lai.
08:38
Imagine, horizontally you see the reconstructed map
203
506354
3304
Hãy tưởng tượng, theo chiều ngang
bạn nhìn thấy bản đồ được tái dựng
bạn nhìn thấy bản đồ được tái dựng
08:41
of a given year,
204
509658
1286
trong một năm bất kỳ được chọn,
08:42
and vertically, you see the document
205
510944
2958
và theo chiều dọc ,bạn sẽ thấy các số liệu
08:45
that served the reconstruction,
206
513902
1511
phục vụ cho việc tái dựng đó,
08:47
paintings, for instance.
207
515413
3400
chẳng hạn như các bức vẽ.
08:50
Imagine an immersive system that permits
208
518813
2580
Tưởng tượng một hệ thống chìm cho phép
08:53
to go and dive and reconstruct
the Venice of a given year,
the Venice of a given year,
209
521393
3502
đi đến, nghiên cứu và tái dựng lại
Venice của một năm cho trước,
Venice của một năm cho trước,
08:56
some experience you could share within a group.
210
524895
2715
một vài kinh nghiệm
mà bạn có thể chia sẻ trong một nhóm.
mà bạn có thể chia sẻ trong một nhóm.
08:59
On the contrary, imagine actually that you start
211
527610
2246
Trái lại, tưởng tượng rằng
bạn đang thực sự bắt đầu
bạn đang thực sự bắt đầu
09:01
from a document, a Venetian manuscript,
212
529856
2207
từ một dữ liệu, một bản chép tay
tiếng Venice địa phương,
tiếng Venice địa phương,
09:04
and you show, actually, what
you can construct out of it,
you can construct out of it,
213
532063
3049
và bạn chỉ ra
cái mà bạn có thể xây dựng được từ nó,
cái mà bạn có thể xây dựng được từ nó,
09:07
how it is decoded,
214
535112
1772
nó được giải mã như thế nào,
09:08
how the context of that document can be recreated.
215
536884
2415
nội dung của dữ liệu đó
có thể được tái tạo ra sao.
có thể được tái tạo ra sao.
09:11
This is an image from an exhibit
216
539299
1885
Đây là một bức tranh từ một triển lãm
09:13
which is currently conducted in Geneva
217
541184
2276
đang diễn ra tại Geneva
09:15
with that type of system.
218
543460
2354
về loại hệ thống đó.
09:17
So to conclude, we can say that
219
545814
2175
Vì thế tóm lại, chúng ta có thể nói rằng
09:19
research in the humanities is about to undergo
220
547989
3079
nghiên cứu về nhân loại
là việc trải qua
là việc trải qua
09:23
an evolution which is maybe similar
221
551068
1802
một cuộc tiến hóa
09:24
to what happened to life sciences 30 years ago.
222
552870
4582
có thể giống như những gì xảy ra
với khoa học cuộc sống 30 năm trước.
với khoa học cuộc sống 30 năm trước.
09:29
It's really a question of scale.
223
557452
4676
Đó thực sự là một câu hỏi về quy mô.
09:34
We see projects which are
224
562130
3303
Chúng tôi thấy dự án này
09:37
much beyond any single research team can do,
225
565433
3843
không thể do bất kỳ đội nghiên cứu riêng biệt nào
đảm nhiệm,
đảm nhiệm,
09:41
and this is really new for the humanities,
226
569276
2243
và điều này thực sự mới mẻ đối với nhân loại,
09:43
which very often take the habit of working
227
571519
3869
cái thường đòi hỏi việc phải làm
09:47
in small groups or only with a couple of researchers.
228
575388
4008
theo từng nhóm nhỏ hoặc
chỉ với một vài nhà nghiên cứu.
chỉ với một vài nhà nghiên cứu.
09:51
When you visit the Archivio di Stato,
229
579396
2118
Khi đến thăm Archivio di Stato,
09:53
you feel this is beyond what any single team can do,
230
581514
2822
bạn sẽ nhận ra việc này
vượt xa khả năng của bất kỳ một đội đơn lẻ nào,
vượt xa khả năng của bất kỳ một đội đơn lẻ nào,
09:56
and that should be a joint and common effort.
231
584336
3834
và nó nên có một nỗ lực hợp tác cùng nhau.
10:00
So what we must do for this paradigm shift
232
588170
3106
Vì thế, cái mà chúng tôi có thể
làm được cho tiến trình biến hóa này
làm được cho tiến trình biến hóa này
10:03
is actually foster a new generation
233
591276
1902
là ấp ủ một thế hệ mới
10:05
of "digital humanists"
234
593178
1537
của "nhân văn số học"
10:06
that are going to be ready for this shift.
235
594715
2090
cái đang ngày một sẵn sàng
cho bước chuyển mình này.
cho bước chuyển mình này.
10:08
I thank you very much.
236
596805
1959
Xin cảm ơn rất nhiều.
10:10
(Applause)
237
598764
4000
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Frederic Kaplan - Digital humanities researcherFrederic Kaplan seeks to digitize vast archives of historical information to make maps that move -- through time.
Why you should listen
Frederic Kaplan is the Digital Humanities Chair at Ecole Polytechnique Federale de Lausanne (EPFL) and the EPFL's Digital Humanities Lab Director. Kaplan leads the lab in applying computation to humanities research. His latest project is the Venice Time Machine, a collaborative work archiving 80 kilometers of books from throughout 1000 years of Venetician history. The goal of the time machine is to create an information system which can be searched and mapped. Think of it as a Google Maps for time.
Kaplan holds a PhD in artificial intelligence from the University Paris VI. He lives in Switzerland.
Frederic Kaplan | Speaker | TED.com