TED2006
Clifford Stoll: The call to learn
Clifford Stoll: Lời kêu gọi học hỏi
Filmed:
Readability: 3.5
3,213,274 views
Clifford Stoll làm say đắm khán giả của mình với một tiết mục có những giai thoại, quan sát, độc thoại rải rác hoang dại tràn đầy năng lượng - và thậm chí một thí nghiệm khoa học. Sau tất cả, ông ấy đã thừa nhận, ông ấy là một nhà khoa học: "Mỗi khi tôi làm điều gì đó, tôi muốn làm một thứ khác."
Clifford Stoll - Astronomer, educator, skeptic
Astronomer Clifford Stoll helped to capture a notorious KGB hacker back in the infancy of the Internet. His agile mind continues to lead him down new paths -- from education and techno-skepticism to the making of zero-volume bottles. Full bio
Astronomer Clifford Stoll helped to capture a notorious KGB hacker back in the infancy of the Internet. His agile mind continues to lead him down new paths -- from education and techno-skepticism to the making of zero-volume bottles. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
I'm delighted to be here.
0
0
2000
Tôi thấy vui mừng khi có mặt tại đây.
00:14
I'm honored by the invitation, and thanks.
1
2000
3000
Tôi vinh dự khi được mời đến và cảm ơn vì điều đó.
00:17
I would love to talk about stuff that I'm interested in,
2
5000
3000
Tôi rất muốn nói về những thứ mà tôi đang quan tâm,
00:20
but unfortunately, I suspect that what I'm interested in
3
8000
2000
nhưng không may, tôi nghi ngờ những thứ mà tôi đang quan tâm
00:22
won't interest many other people.
4
10000
3000
sẽ không hứng thú với nhiều người.
00:25
First off, my badge says I'm an astronomer.
5
13000
2000
Trước hết, chiếc huy hiệu của tôi nói tôi là một nhà thiên văn học.
00:27
I would love to talk about my astronomy,
6
15000
2000
Tôi muốn nói về thiên văn học của tôi,
00:29
but I suspect that the number of people who are interested in radiative transfer
7
17000
3000
nhưng tôi nghi ngờ số người quan tâm đến năng lượng bức xạ
00:32
in non-gray atmospheres
8
20000
2000
trong bầu khí quyển không phải xám
00:34
and polarization of light in Jupiter's upper atmosphere
9
22000
2000
và sự phân cực của ánh sáng trên bầu không khí cao hơn trên sao Mộc
00:36
are the number of people who'd fit in a bus shelter.
10
24000
2000
trên số người lấp đầy một chỗ trú xe bus.
00:38
So I'm not going to talk about that.
11
26000
2000
Vì vậy mà tôi sẽ không nói về những điều đó.
00:40
(Laughter)
12
28000
2000
(Cười)
00:42
It would be just as much fun
13
30000
2000
Chúng sẽ chỉ vui hơn
00:44
to talk about some stuff that happened in 1986 and 1987,
14
32000
3000
khi nói về một vài thứ đã xảy ra trong năm 1986 và 1987,
00:47
when a computer hacker is breaking into our systems
15
35000
3000
khi một hacker máy tính đang phá vỡ đột nhập vào hệ thống của chúng tôi
00:50
over at Lawrence Berkeley Labs.
16
38000
2000
tại phòng thí nghiệm Lawrence Berkeley.
00:52
And I caught the guys,
17
40000
2000
Và tôi đã bắt gặp bọn họ,
00:54
and they turned out to be working for what was then the Soviet KGB,
18
42000
4000
hóa ra họ làm việc cho tổ chức mà sau này có tên là Soviet KGB,
00:58
and stealing information and selling it.
19
46000
2000
lấy cắp thông tin và bán nó.
01:00
And I'd love to talk about that -- and it'd be fun --
20
48000
4000
Và tôi muốn nói về điều đó - chúng thực sự vui đấy
01:04
but, 20 years later ...
21
52000
3000
Nhưng 20 năm sau,
01:07
I find computer security, frankly, to be kind of boring.
22
55000
2000
tôi thấy an ninh máy tính, thẳng thắn, là loại chán ngắt.
01:09
It's tedious.
23
57000
2000
Chúng thiếu hấp dẫn.
01:11
I'm --
24
59000
1000
Tôi...
01:12
The first time you do something, it's science.
25
60000
3000
Lần đầu mà bạn làm điều gì đó, chúng là khoa học
01:16
The second time, it's engineering.
26
64000
3000
Trong lần thứ hai, chúng là kĩ sư
01:19
A third time, it's just being a technician.
27
67000
3000
Trong lần thứ ba, chúng chỉ là một nhà kỹ thuật viên
01:22
I'm a scientist. Once I do something, I do something else.
28
70000
3000
Tôi là một nhà khoa học. Mỗi khi tôi làm cái gì đó, tôi lại làm thứ khác.
01:25
So, I'm not going to talk about that.
29
73000
2000
Vì thế mà tôi sẽ không nói về điều đó.
01:27
Nor am I going to talk about what I think are obvious statements from my first book,
30
75000
7000
Cũng không phải tôi sẽ nói những thứ tôi nghĩ là báo cáo khoa học rõ ràng từ quyển sách đầu tiên của mình,
01:34
"Silicon Snake Oil," or my second book,
31
82000
3000
'Silicon Snake Oil"(Dầu silicon rắn), hoặc cuốn thứ hai của tôi,
01:38
nor am I going to talk about
32
86000
2000
cũng không phải tôi sẽ nói về
01:40
why I believe computers don't belong in schools.
33
88000
2000
tại sao tôi tin máy tính không thuộc về trường học.
01:43
I feel that there's a massive and bizarre idea going around
34
91000
4000
Tôi cảm thấy phải có một ý tưởng vô cùng lớn và kì lạ xảy ra
01:47
that we have to bring more computers into schools.
35
95000
4000
khiến chúng ta phải mang nhiều máy tính hơn vào trường học
01:51
My idea is: no! No!
36
99000
2000
Ý kiến của tôi là: Không! Không!
01:53
Get them out of schools, and keep them out of schools.
37
101000
4000
Đưa chúng ra khỏi trường học, giữ chúng ở ngoài trường học.
01:57
And I'd love to talk about this,
38
105000
2000
Và tôi rất muốn nói về điều này,
01:59
but I think the argument is so obvious to anyone who's hung around a fourth grade classroom
39
107000
5000
nhưng tôi nghĩ những lí lẽ quá rõ ràng đối với bất cứ người nào từng lượn quanh phòng học lớp 4
02:04
that it doesn't need much talking about --
40
112000
4000
mà không cần thiết để nói nhiều về nó.
02:08
but I guess I may be very wrong about that,
41
116000
2000
Nhưng tôi đoán tôi có thể rất sai lầm về điều này,
02:10
and everything else that I've said.
42
118000
1000
và mọi thứ khác mà tôi từng nói.
02:11
So don't go back and read my dissertation.
43
119000
2000
Vì vậy mà đừng quay lại và đọc bài nghị luận của tôi.
02:13
It probably has lies in it as well.
44
121000
2000
Nó có khả năng có những lời nói dối tốt đẹp.
02:15
Having said that, I outlined my talk about five minutes ago.
45
123000
4000
Mặc dù đã nói như vậy, tôi đã phác thảo cuộc nói chuyện của tôi khoảng 5 phút trước
02:19
(Laughter)
46
127000
3000
(Cười)
02:22
And if you look at it over here,
47
130000
2000
Và nếu các bạn nhìn vào chúng tại đây,
02:24
the main thing I wrote on my thumb was the future.
48
132000
3000
thứ mà chính tôi đã viết trên
ngón tay cái là future(tương lai).
ngón tay cái là future(tương lai).
02:27
I'm supposed to talk about the future, yes?
49
135000
3000
Có phải tôi sẽ nói về tương lai?
02:30
Oh, right. And my feeling is, asking me to talk about the future is bizarre,
50
138000
7000
Ồ, đúng vậy. Và cảm giác của tôi là, yêu cầu tôi nói về tương lai thật là kì lạ,
02:37
because I've got gray hair,
51
145000
2000
bởi vì tóc tôi đã bạc rồi,
02:39
and so, it's kind of silly for me to talk about the future.
52
147000
6000
và chính vì vậy, thật là dễ chịu với tôi để nói về tương lai.
02:45
In fact, I think that if you really want to know what the future's going to be,
53
153000
4000
Trong thực tế, tôi nghĩ nếu bạn thực sự muốn biết tương lai sẽ trở thành thế nào,
02:49
if you really want to know about the future,
54
157000
2000
nếu bạn thực sự muốn biết về tương lai,
02:51
don't ask a technologist, a scientist, a physicist.
55
159000
4000
đừng hỏi một kỹ sư, một nhà khoa học, một nhà vật lí.
02:55
No! Don't ask somebody who's writing code.
56
163000
4000
Không! Đừng hỏi bất cử ai viết code(mã máy tính)
03:02
No, if you want to know what society's going to be like in 20 years,
57
170000
5000
Không, nếu bạn muốn biết những gì thuộc về xã hội sẽ xảy ra như thế nào trong 20 năm,
03:07
ask a kindergarten teacher.
58
175000
2000
hãy hỏi một giáo viên mầm non.
03:09
They know.
59
177000
3000
Họ biết.
03:12
In fact, don't ask just any kindergarten teacher,
60
180000
3000
Thực tế, đừng chỉ hỏi một vài giáo viên mầm non,
03:15
ask an experienced one.
61
183000
2000
hãy hỏi một người có kinh nghiệm.
03:17
They're the ones who know what society is going to be like in another generation.
62
185000
4000
Họ là những người mà biết xã hội sẽ diễn ra như thế nào trong thế hệ tiếp theo.
03:21
I don't. Nor, I suspect,
63
189000
2000
Tôi không biết. Cũng không phải tôi nghi ngờ rằng,
03:23
do many other people who are talking about what the future will bring.
64
191000
3000
có phải nhiều người khác đang nói về những thứ mà tương lai đem lại.
03:26
Certainly, all of us can imagine these cool new things
65
194000
4000
Chắc chắn tất cả bọn họ có thể tưởng tượng ra những thứ rất ngầu
03:30
that are going to be there.
66
198000
1000
sẽ có mặt ở đó.
03:31
But to me, things aren't the future.
67
199000
4000
Nhưng với tôi, những thứ đó không phải là tương lai.
03:35
What I ask myself is, what's society is going to be like,
68
203000
3000
Những thứ tôi tự hỏi bản thân, những điều mà xã hội sẻ xảy ra,
03:38
when the kids today are phenomenally good at text messaging
69
206000
6000
khi những đứa trẻ ngày nay đều giỏi một cách phi thường với việc nhắn tin
03:44
and spend a huge amount of on-screen time,
70
212000
3000
và dành một lượng khổng lồ thời gian trên màn hình máy tính
03:47
but have never gone bowling together?
71
215000
5000
nhưng không bao giờ đi chơi bowling cùng nhau?
03:53
Change is happening, and the change that is happening
72
221000
3000
Thay đổi đang diễn ra, và thay đổi xảy ra
03:56
is not one that is in software.
73
224000
2000
không phải nằm ở một phần mềm.
03:59
But that's not what I'm going to talk about.
74
227000
1000
Nhưng đó không phải là những gì tôi sắp nói về.
04:00
I'd love to talk about it, it'd be fun,
75
228000
3000
Tôi muốn nói về nó, chúng rất thú vị,
04:03
but I want to talk about what I'm doing now. What am I doing now?
76
231000
3000
nhưng tôi muốn nói về những thứ mà tôi đang làm ngay bây giờ. Tôi đang làm cái gì nhỉ?
04:06
Oh -- the other thing that I think I'd like to talk about
77
234000
2000
Ồ -- Một thứ khác mà tôi nghĩ tôi muốn nói về
04:08
is right over here. Right over here.
78
236000
3000
ở ngay trên đây. Ngay trên đây này.
04:12
Is that visible? What I'd like to talk about is one-sided things.
79
240000
6000
Chúng vô hình ư? Điều mà tôi muốn nói về là những thứ có một mặt.
04:18
I would dearly love to talk about
80
246000
2000
Tôi tha thiết mong nói chuyện về
04:20
things that have one side.
81
248000
3000
những thứ mà có một mặt.
04:23
Because I love Mobius loops. I not only love Mobius loops,
82
251000
4000
Bởi vì tôi yêu vòng lặp Mobilus. Tôi không chỉ yêu vòng lặp Mobius,
04:27
but I'm one of the very few people,
83
255000
3000
nhưng tôi là một trong số ít người,
04:30
if not the only person in the world, that makes Klein bottles.
84
258000
3000
nếu không phải là người duy nhất trên thế giới, mà làm ra những chiếc chai Klein.
04:33
Right away, I hope that all of your eyes glaze over.
85
261000
3000
Ngay lập tức, tôi hy vọng rằng tất cả những đôi mắt nhòe của chúng ta không còn nữa.
04:36
This is a Klein bottle.
86
264000
3000
Đây là một chiếc chai Klein.
04:39
For those of you in the audience who know,
87
267000
3000
Đối với những người trong khán phòng này biết,
04:42
you roll your eyes and say, yup, I know all about it.
88
270000
2000
bạn sẽ cuộn tròn mắt lên và nó, yup, tôi biết tất cả về chúng.
04:44
It's one sided. It's a bottle whose inside is its outside.
89
272000
2000
Nó là một mặt. Nó là một chiếc chai mà bên trong nó chính là bên ngoài.
04:46
It has zero volume. And it's non-orientable.
90
274000
3000
Nó có thể tích bằng không. Và nó không có định hướng.
04:49
It has wonderful properties.
91
277000
2000
Nó có những tính chất tuyệt vời.
04:51
If you take two Mobius loops and sew their common edge together,
92
279000
2000
Nếu bạn có hai vòng lặp Mobius và khâu các cạnh của chúng lại với nhau,
04:53
you get one of these, and I make them out of glass.
93
281000
3000
bạn sẽ có một trong những thứ đó, và tôi sẽ làm chúng ra ngoài những chiếc kính.
04:56
And I'd love to talk to you about this,
94
284000
2000
Và tối rất muốn nói với bạn điều này,
04:58
but I don't have much in the way of ... things to say because --
95
286000
4000
nhưng tôi không có nhiều cách ... những thứ để nói bởi vì
05:04
(Laughter)
96
292000
2000
(Cười)
05:06
(Chris Anderson: I've got a cold.)
97
294000
1000
(Chris Anderson: Tôi vừa bị cảm lạnh)
05:07
However, the "D" in TED of course stands for design.
98
295000
7000
Tuy nhiên, chữ D trong TED là viết tắt của Design (Thiết kế)
05:14
Just two weeks ago I made --
99
302000
2000
Chỉ 2 tuần trước tôi đã làm --
05:16
you know, I've been making small, medium and big Klein bottles for the trade.
100
304000
6000
Các bạn biết đấy, tôi vừa mới làm những chiếc chai Klein cỡ nhỏ, trung bình và lớn để bán.
05:22
But what I've just made --
101
310000
4000
Nhưng những thứ mà tôi vừa làm --
05:26
and I'm delighted to show you, first time in public here.
102
314000
3000
và tôi rất vinh dự khi được khoe với các bạn, lần đầu tiên công bố ở đây.
05:35
This is a Klein bottle wine bottle,
103
323000
5000
Đây chính là một chai rượu vang Klein,
05:40
which, although in four dimensions
104
328000
3000
thứ này, mặc dù nằm trong 4 hướng
05:43
it shouldn't be able to hold any fluid at all,
105
331000
3000
nhưng chúng không nên để bắt cứ chất lỏng chất lỏng nào cả
05:46
it's perfectly capable of doing so
106
334000
2000
nó hoàn toàn có khả năng làm như vậy
05:48
because our universe has only three spatial dimensions.
107
336000
2000
bởi vì vũ trụ của chúng ta chỉ có không gian ba chiều.
05:50
And because our universe is only three spatial dimensions,
108
338000
3000
và bởi vì vũ trụ của chúng ta chỉ là không gian ba chiều,
05:53
it can hold fluids.
109
341000
2000
nó có thể đựng chất lỏng.
05:56
So it's highly -- that one's the cool one.
110
344000
5000
Vì thế mà nó cao -- Nó là thứ rất sành điệu đấy.
06:01
That was a month of my life.
111
349000
5000
Đó đã là một tháng của đời tôi.
06:06
But although I would love to talk about topology with you, I'm not going to.
112
354000
4000
Nhưng mặc dù tôi muốn nói về hình học topo với các bạn, nhưng tôi sẽ không làm.
06:11
(Laughter)
113
359000
6000
(Cười)
06:17
Instead, I'm going to mention my mom,
114
365000
5000
Thay vào đó, tôi sẽ đề cập đến mẹ tôi,
06:22
who passed away last summer.
115
370000
3000
người đã qua đời vào mùa hè vừa rồi.
06:25
Had collected photographs of me, as mothers will do.
116
373000
3000
Thu thập những bức ảnh của tôi,
như các bà mẹ khác sẽ làm.
như các bà mẹ khác sẽ làm.
06:28
Could somebody put this guy up?
117
376000
2000
Ai có thể đưa anh chàng này lên?
06:30
And I looked over her album
118
378000
4000
Và tôi đã nhìn qua album của bà
06:34
and she had collected a picture of me, standing --
119
382000
3000
và bà đã đã thu thập một bức ảnh về tôi, đang đứng --
06:37
well, sitting -- in 1969, in front of a bunch of dials.
120
385000
4000
à, đang ngồi -- năm 1969, trước một loạt mặt đồng hồ.
06:42
And I looked at it, and said, oh my god,
121
390000
3000
Và tôi ngắm chúng, và nói, lạy chúa,
06:45
that was me, when I was working at the electronic music studio!
122
393000
2000
đó chính là tôi, khi tôi đang làm việc tại phòng thu nhạc điện tử!
06:47
As a technician, repairing and maintaining
123
395000
3000
Như một kĩ thuật viên, sửa chữa và duy trì
06:51
the electronic music studio at SUNY Buffalo. And wow!
124
399000
4000
phòng thu nhạc điện tử trong SUNY Buffalo. Và thật tuyệt!
06:55
Way back machine. And I said to myself, oh yeah!
125
403000
5000
Chiếc máy quay trở lại. Và tôi nói với bản thân. oh yeah!
07:01
And it sent me back.
126
409000
2000
Và chúng gửi lại cho tôi.
07:05
Soon after that, I found in another picture that she had, a picture of me.
127
413000
7000
Không lâu sau đó, tôi tìm thấy bức ảnh khác mà bà từng có, một bức ảnh của tôi.
07:13
This guy over here of course is me.
128
421000
4000
Chàng trai ở đây tất nhiên là tôi.
07:17
This man is Robert Moog,
129
425000
2000
Người đàn ông này là Robert Moog,
07:19
the inventor of the Moog synthesizer,
130
427000
2000
nhà sáng chế của bộ tổng hợp Moog,
07:21
who passed away this past August.
131
429000
4000
người mà đã qua đời vào tháng 8 vừa rồi.
07:26
Robert Moog was a generous, kind person, extraordinarily competent engineer.
132
434000
5000
Robert Moog là một người rất hào phóng, tốt bụng, kĩ sư có thẩm quyền đột suất
07:31
A musician who took time from his life to teach me,
133
439000
4000
Một người nhạc sĩ mà đã dành thời gian của cuộc đời anh ấy để dạy tôi
07:37
a sophomore, a freshman at SUNY Buffalo.
134
445000
3000
một sinh viên năm hai, năm nhất ở SUNY Buffalo.
07:40
He'd come up from Trumansburg to teach me
135
448000
5000
Anh ấy đã đi lên từ Trumansburg để dạy tôi
07:45
not just about the Moog synthesizer, but we'd be sitting there --
136
453000
4000
không chỉ về bộ tổng hợp Moog, nhưng chúng tôi rất muốn được ngồi ở đó --
07:49
I'm studying physics at the time. This is 1969, 70, 71.
137
457000
3000
Tôi đang học vật lí tại thời điểm đó. Đó là những năm 1969, 70, 71.
07:52
We're studying physics, I'm studying physics,
138
460000
2000
Chúng tôi đang học vật lí, tôi đang học vật lí,
07:54
and he's saying, "That's a good thing to do.
139
462000
2000
và anh ý đang nói, "Đó là điều tốt để làm.
07:56
Don't get caught up in electronic music if you're doing physics."
140
464000
2000
Đừng cố gắng đuổi theo nhạc điện tử nếu cậu đang làm vật lí."
07:58
Mentoring me. He'd come up and
141
466000
3000
Cố vấn tôi. Anh ta đi lên và
08:01
spend hours and hours with me.
142
469000
4000
dành giờ này đến giờ khác cho tôi.
08:05
He wrote a letter of recommendation for me to get into graduate school.
143
473000
3000
Anh ấy đã viết một bức thư khuyên tôi quan tâm đến lễ tốt nghiệp ở trường.
08:08
In the background, my bicycle.
144
476000
2000
Trên tấm nền, chiếc xe đạp của tôi đấy.
08:10
I realize that this picture was taken at a friend's living room.
145
478000
3000
Tôi nhận ra rằng bức ảnh này đã được chụp bởi một người bạn cùng phòng.
08:13
Bob Moog came by and hauled a whole pile of equipment
146
481000
3000
Bob Moog ghé qua và lôi ra toàn bộ thiết bị
08:16
to show Greg Flint and I things about this.
147
484000
2000
để khoe Greg Flint và tôi nhưng thứ này.
08:18
We sat around talking about Fourier transforms,
148
486000
2000
Chúng tôi ngồi vòng tròn nói chuyện về biến đổi hàm Fourier,
08:20
Bessel functions, modulation transfer functions,
149
488000
3000
các hàm số Bessel, các hàm số chuyển đổi cấu trúc,
08:23
stuff like this.
150
491000
3000
và những thứ giống như thế.
08:28
Bob's passing this past summer has been a loss to all of us.
151
496000
3000
Sự qua đời của Bob vào mùa hè vừa rồi là mất mát đối với tất cả chúng tôi
08:31
Anyone who's a musician has been profoundly influenced by Robert Moog.
152
499000
4000
Bất cứ ai là một nhạc sĩ đã bị ảnh hưởng sâu sắc bởi Robert Moog.
08:36
(Applause)
153
504000
2000
(Vỗ tay)
08:38
And I'll just say what I'm about to do. What I'm about to do --
154
506000
5000
Và tôi sẽ chỉ nói thứ mà tôi sắp làm. Thứ mà tôi sắp làm --
08:43
I hope you can recognize that there's a distorted sine wave,
155
511000
4000
Tôi hi vọng bạn có thể nhận ra rằng có một hình sin méo mó
08:47
almost a triangular wave upon this Hewlett-Packard oscilloscope.
156
515000
4000
gần như một làn sóng tam giác khi dao động Hewlett-Packard này.
08:53
Oh, cool. I can get to this place over here, right?
157
521000
4000
Ồ, tuyệt. Tôi có thể đến chỗ này, phải không?
08:58
Kids. Kids is what I'm going to talk about -- is that okay?
158
526000
2000
Những đứa trẻ . Những đứa trẻ là điều mà tôi sẽ nói đến -- Nó có ổn không nhỉ?
09:00
It says kids over here, that's what I'd like to talk about.
159
528000
4000
Những đứa trẻ ở đây, đó là thứ mà tôi muốn nói đến.
09:04
I've decided that, for me at least,
160
532000
4000
Tôi vừa quyết định rằng, ít nhất đối với tôi,
09:08
I don't have a big enough head.
161
536000
4000
tôi không có một cái đầu đủ lớn.
09:13
So I think locally and I act locally.
162
541000
3000
Vì vậy tôi nghĩ quê mùa, và hành động quê mùa.
09:16
I feel that the best way I can help out anything is to help out very, very locally.
163
544000
4000
Tôi nhận ra rằng cách tốt nhất mà tôi có thể giúp bất cứ thứ gì là giúp đỡ một cách rất, rất nhà quê.
09:20
So Ph.D. this, and degree there, and the yadda yadda.
164
548000
5000
Vì thế là hàm Tiến sĩ này, và cấp bậc này, và yadda yadda (Ý nói không còn quan trọng nữa)
09:25
I was talking about this stuff to
165
553000
4000
Tôi đã nói chuyện về điều này với
09:29
some schoolteachers about a year ago.
166
557000
2000
một vài giáo viên trường học khoảng một năm trước.
09:31
And one of them, several of them would come up to me and say,
167
559000
2000
Và một trong họ, nhiều người trong họ đến gặp tôi và nói,
09:33
"Well, how come you ain't teaching?"
168
561000
2000
"Tốt lắm, bằng cách nào mà anh không được dạy?"
09:35
And I said, "Well, I've taught graduate --
169
563000
1000
Và tôi nói: "Tôi đã giảng dạy sau đại học --
09:36
I've had graduate students, I've taught undergraduate classes."
170
564000
3000
Tôi đã có sinh viên sau đại học, tôi đã dạy những lớp dưới đại học.
09:39
No, they said, "If you're so into kids and all this stuff,
171
567000
2000
Không, họ nói: "Nếu bạn thích trẻ con và nhưng đồ dùng này,
09:41
how come you ain't over here on the front lines?
172
569000
3000
làm sao bạn không đến đây đứng ở hàng tiền tuyến?
09:44
Put your money where you mouth is."
173
572000
4000
Anh có muốn chứng minh điều anh nói không."
09:48
Is true. Is true. I teach eighth-grade science four days a week.
174
576000
6000
Phải rồi. Phải rồi. Tôi dạy môn khoa học lớp 8 bốn ngày một tuần.
09:54
Not just showing up every now and then.
175
582000
2000
Thi thoảng tôi chỉ không muốn làm người khác xấu hổ.
09:56
No, no, no, no, no. I take attendance.
176
584000
4000
Không, không, không, không, không. Tôi đến buổi tham dự.
10:00
I take lunch hour. (Applause)
177
588000
3000
Tôi mất giờ ăn trưa. (Vỗ tay)
10:03
This is not -- no, no, no, this is not claps.
178
591000
3000
Đây không -- không, không, không, đây không phải vỗ tay.
10:06
I strongly suggest that this is a good thing for each of you to do.
179
594000
4000
Tôi hoàn toàn đề nghị rằng đây là điều tốt mà mỗi chúng ta phải làm.
10:10
Not just show up to class every now and then.
180
598000
2000
Thi thoảng đừng làm ai mất mặt trong lớp học.
10:12
Teach a solid week. Okay, I'm teaching three-quarters time, but good enough.
181
600000
4000
Dạy một tuần chất rắn. OK, tôi dạy 3/4 thời gian, nhưng đủ tốt.
10:16
One of the things that I've done for my science students
182
604000
2000
Một trong những điều mà tôi từng làm với những sinh viên khoa học của tôi
10:18
is to tell them, "Look, I'm going to teach you college-level physics.
183
606000
3000
là nói với chúng, "Nhìn xem, tôi sẽ dạy các bạn kiến thức vật lý cao đẳng đó.
10:21
No calculus, I'll cut out that.
184
609000
2000
Không giải tích, tôi sẽ cắt bỏ phần đó.
10:23
You won't need to know trig.
185
611000
2000
Các bạn cũng không cần biết về lượng giác.
10:25
But you will need to know eighth-grade algebra,
186
613000
3000
Nhưng các bạn sẽ cần phải biết về đại số lớp 8,
10:28
and we're going to do serious experiments.
187
616000
2000
và chúng ta sẽ làm những thí nghiệm quan trọng.
10:30
None of this open-to-chapter-seven-and-do-all-the-odd-problem-sets.
188
618000
3000
Không ai phải mở đề số 7 và làm tất cả những vấn đề lẻ trong bộ đề này.
10:33
We're going to be doing genuine physics."
189
621000
2000
Chúng ta sẽ làm vật lý chính hãng."
10:36
And that's one of the things I thought I'd do right now.
190
624000
2000
Và đó là một trong những điều mà tôi nghĩ là tôi muốn làm ngay bây giờ.
10:38
(High-pitched tone)
191
626000
3000
(Tiếng có tần số cao)
10:41
Oh, before I even turn that on,
192
629000
2000
Ồ, trước kia tôi thậm chí đã bật chúng lên,
10:43
one of the things that we did about three weeks ago in my class --
193
631000
4000
một trong những thứ mà tôi đã làm ba tuần trước trong lớp học của tôi -
10:47
this is through the lens, and one of the things we used a lens for
194
635000
2000
đây là cái ống kính, và một trong những thứ mà chúng ta sử dụng ống kính là
10:49
was to measure the speed of light.
195
637000
2000
để đo tốc độ của ánh sáng.
10:51
My students in El Cerrito -- with my help, of course,
196
639000
3000
Học sinh của tôi ở El Cerrito --
với sự giúp đỡ của tôi, tất nhiên là vậy,
với sự giúp đỡ của tôi, tất nhiên là vậy,
10:54
and with the help of a very beat up oscilloscope --
197
642000
3000
và với sự giúp đỡ của sự dao động rất lớn --
10:57
measured the speed of light.
198
645000
1000
đã đo được tốc độ của ánh sáng.
10:58
We were off by 25 percent. How many eighth graders do you know of
199
646000
5000
Chúng tôi đã cắt giảm 25%. Bạn biết bao nhiêu học sinh lớp 8
11:03
who have measured the speed of light?
200
651000
2000
mà đã đo vận tốc ánh sáng?
11:05
In addition to that, we've measured the speed of sound.
201
653000
3000
Thêm một điều nữa, chúng tôi vừa mới đo vận tốc của âm thanh.
11:08
I'd love to measure the speed of light here.
202
656000
2000
Tôi muốn đo vận tốc của ánh sáng tại đây.
11:10
I was all set to do it and I was thinking, "Aw man,"
203
658000
2000
Tôi đã được thiết lập để làm điều đó và tôi đã nghĩ. " Aw man,"( Có ý thất vọng)
11:12
I was just going to impose upon the powers that be,
204
660000
2000
Tôi đã vừa đặt lên những quyền hạn mà tôi có,
11:15
and measure the speed of light.
205
663000
1000
và đo vận tốc ánh sáng.
11:16
And I'm all set to do it. I'm all set to do it,
206
664000
4000
Và tôi sẽ lắp đặt để làm việc đó. Tôi sẽ lắp đặt để làm việc đó,
11:20
but then it turns out that to set up here, you have like 10 minutes to set up!
207
668000
4000
nhưng hóa ra là chúng lắp đặt tại đây, bạn có giống như 10 phút để thiết lập!
11:24
And there's no time to do it.
208
672000
2000
Và tại đây không có thời gian để làm nó.
11:26
So, next time, maybe, I'll measure the speed of light!
209
674000
2000
Vì thế mà để lần sau, có thể, tôi sẽ đo vận tốc ánh sáng!
11:28
But meanwhile, let's measure the speed of sound!
210
676000
2000
Nhưng trong khi đó, hãy đo vận tốc của âm thanh!
11:30
Well, the obvious way to measure the speed of sound
211
678000
2000
Well, có một cách rõ ràng để đo vận tốc âm thanh
11:32
is to bounce sound off something and look at the echo.
212
680000
3000
là để âm thanh dội lại và quan sát tiếng vọng.
11:35
But, probably -- one of my students, Ariel [unclear], said,
213
683000
5000
Nhưng, có thể -- một trong những học sinh của tôi, Ariel, nói,
11:40
"Could we measure the speed of light using the wave equation?"
214
688000
3000
"Chúng ta có thể đo vận tốc ánh sáng bằng cách sử dụng phương trình sóng?'
11:43
And all of you know the wave equation is
215
691000
2000
Và tất cả chúng ta đều biết phương trình sóng là
11:45
the frequency times the wavelength of any wave ...
216
693000
6000
tần số của bước sóng của bất cứ loại sóng nào ...
11:51
is a constant. When the frequency goes up,
217
699000
3000
là một hằng số. Khi tần số tăng,
11:54
the wavelength comes down. Wavelength goes up,
218
702000
3000
bước sóng giảm. Bước sóng tăng,
11:57
frequency goes down. So, if we have a wave here --
219
705000
4000
tần số giảm. Vì thế, nếu chúng ta có một sóng ở đây --
12:02
over here, that's what's interesting --
220
710000
4000
ngay đây, đó là điều thú vị --
12:06
as the pitch goes up, things get closer,
221
714000
3000
biên độ càng lớn, chúng càng gần nhau,
12:09
pitch goes down, things stretch out.
222
717000
2000
biên độ càng nhỏ, chúng càng dãn ra.
12:13
Right? This is simple physics.
223
721000
2000
Đúng không? Đây là vật lý đơn giản.
12:15
All of you know this from eighth grade, remember?
224
723000
3000
Tất cả các bạn đều biết điều này từ lớp 8, nhớ không?
12:18
What they didn't tell you in physics -- in eighth-grade physics --
225
726000
4000
Điều gì mà họ không nói với bạn trong vật lý -- trong vật lý lớp 8 --
12:22
but they should have, and I wish they had,
226
730000
3000
nhưng chúng nên có, và tôi nghĩ chúng có,
12:25
was that if you multiply the frequency times the wavelength of sound
227
733000
4000
là nếu bạn nhân tần số bước sóng của âm thanh
12:29
or light, you get a constant.
228
737000
4000
hoặc ánh sáng, bạn sẽ được một hằng số.
12:33
And that constant is the speed of sound.
229
741000
2000
Và hằng số đó là tốc độ của âm thanh.
12:36
So, in order to measure the speed of sound,
230
744000
3000
Vì vậy, để đo vận tốc của âm thanh,
12:39
all I've got to do is know its frequency. Well, that's easy.
231
747000
4000
tất cả chúng ta phải biết tần số của chúng. Well, dễ dàng.
12:43
I've got a frequency counter right here.
232
751000
2000
Tôi vừa có một bộ đếm tần số ngay đây.
12:45
Set it up to around A, above A, above A. There's an A, more or less.
233
753000
5000
Đặt chúng tại A, trên A, trên A. Đây là một A, cao hơn hoặc thấp hơn.
12:50
Now, so I know the frequency.
234
758000
4000
Ngay bây giờ, vì vậy tôi biết tần số.
12:55
It's 1.76 kilohertz. I measure its wavelength.
235
763000
4000
Đó là 1,76KHz. Tôi đo bước sóng của chúng.
13:00
All I need now is to flip on another beam,
236
768000
3000
Tất cả tôi cần bây giờ là lật lên tia khác.
13:03
and the bottom beam is me talking, right?
237
771000
3000
Và tia ở dưới là tôi đang nói đến, phải không?
13:06
So anytime I talk, you'd see it on the screen.
238
774000
4000
Vì thế mà bất cứ khi nào tôi nói, các bạn hãy nhìn chúng trên màn hình.
13:11
I'll put it over here, and as I move this away from the source,
239
779000
4000
Tôi sẽ đặt chúng ở đây, và nếu tôi đặt thứ này xa nguồn,
13:15
you'll notice the spiral.
240
783000
4000
bạn sẽ chú ý đến đường xoắn ốc.
13:20
The slinky moves. We're going through different nodes of the wave,
241
788000
5000
Chuyển động hình sin. Chúng ta sẽ đi qua các nút khác nhau của sóng,
13:25
coming out this way.
242
793000
2000
đi ra lối này.
13:27
Those of you who are physicists, I hear you rolling your eyes,
243
795000
2000
Trong những người ở đây mà là nhà vật lý, tôi nghe thấy bạn đang tròn mắt nhìn,
13:29
but bear with me. (Laughter)
244
797000
2000
nhưng phục tôi. (Cười)
13:31
To measure the wavelength,
245
799000
3000
Để đo bước sóng,
13:34
all I need to do is measure the distance from here --
246
802000
5000
tất cả tôi cần làm là đo khoảng cách từ đây --
13:40
one full wave -- over to here.
247
808000
2000
một sóng đầy đủ -- qua đây.
13:42
From here to here is the wavelength of sound.
248
810000
3000
Từ đây đến đây là bước sóng của âm thanh.
13:45
So, I'll put a measuring tape here, measuring tape here, move it back over to here.
249
813000
7000
Vì thế mà tôi sẽ đặt một thước cuốn tại đây, di chuyển chúng ra qua đây.
13:53
I've moved the microphone 20 centimeters.
250
821000
4000
Tôi vừa di chuyển chiếc micro 20cm.
13:57
0.2 meters from here, back to here, 20 centimeters.
251
825000
5000
0.2m từ đây, quay lại đây, 20cm.
14:04
OK, let's go back to Mr. Elmo.
252
832000
5000
OK, quay lại với ông Elmo.
14:10
And we'll say the frequency is 1.76 kilohertz, or 1760.
253
838000
6000
Và chúng ta sẽ nói tần số là 1,76KHz hay 1760.
14:17
The wavelength was 0.2 meters.
254
845000
4000
Bước sóng là 0.2m.
14:21
Let's figure out what this is.
255
849000
4000
Hãy tìm xem đây là gì.
14:25
(Laughter) (Applause)
256
853000
7000
(Cười)(Vỗ tay)
14:33
1.76 times 0.2 over here is 352 meters per second.
257
861000
7000
1,76 lần 0,2 ở đây là 352 m/s.
14:40
If you look it up in the book, it's really 343.
258
868000
6000
Nếu bạn tìm kiếm chúng trên sách, chúng thực sự là 343.
14:46
But, here with kludgy material, and lousy drink --
259
874000
2000
Nhưng, tại đây với dụng cụ chắp vá, thức uống tệ hại --
14:48
we've been able to measure the speed of sound to --
260
876000
4000
chúng ta vừa đo vận tốc của âm thanh --
14:53
not bad. Pretty good.
261
881000
1000
không tệ. Khá tốt.
14:55
All of which comes to what I wanted to say.
262
883000
4000
Tất cả thứ này đến với những gì tôi muốn nói.
15:00
Go back to this picture of me a million years ago.
263
888000
5000
Quay trở lại bức ảnh này về tôi một triệu năm trước.
15:05
It was 1971, the Vietnam War was going on,
264
893000
5000
Đó là năm 1971, chiến tranh Việt Nam đang diễn ra,
15:10
and I'm like, "Oh my God!"
265
898000
3000
và tôi giống như, "Ôi lạy chúa!"
15:13
I'm studying physics: Landau, Lipschitz, Resnick and Halliday.
266
901000
3000
Tôi đang học vật lý: Landau, Lipschitz, Resnick và Halliday.(Những nhà vật lý nổi tiếng)
15:16
I'm going home for a midterm. A riot's going on on campus.
267
904000
2000
Tôi sẽ về nhà vào giữa kì. Một cuộc bạo loạn sẽ diễn ra trong khuôn viên trường đại học.
15:18
There's a riot! Hey, Elmo's done: off.
268
906000
9000
Đó là một cuộc bạo loạn! Hey, Elmo đã xong: Tắt.
15:27
There's a riot going on on campus,
269
915000
2000
Đó là một cuộc biểu tình diên ra trong khuôn viên trường học.
15:29
and the police are chasing me, right?
270
917000
3000
và cảnh sát đuổi theo tôi, phải.
15:32
I'm walking across campus. Cop comes and looks at me and says,
271
920000
3000
Tôi đang đi bộ quanh khuôn viên. Cảnh sát đến nhìn tôi và nói,
15:35
"You! You're a student."
272
923000
2000
"Cậu! Cậu là sinh viên."
15:37
Pulls out a gun. Goes boom!
273
925000
2000
Rút ra một khẩu súng. Bắn bùm!
15:39
And a tear gas canister the size of a Pepsi can goes by my head. Whoosh!
274
927000
4000
Một hộp hơi cay với kích thước của một chai Pepsi có lẽ đã bay qua đầu tôi. Whoosh!
15:43
I get a breath of tear gas and I can't breathe.
275
931000
3000
Tôi nhận ra tiếng xì của hộp hơi cay và tôi không thể thở.
15:46
This cop comes after me with a rifle.
276
934000
2000
Cảnh sát này đi ra sau tôi với một khẩu súng trường.
15:48
He wants to clunk me over the head!
277
936000
2000
Anh ta muốn bám theo tôi trong những người đứng đầu
15:50
I'm saying, "I got to clear out of here!"
278
938000
3000
Tôi nói, "Tôi phải cút khỏi đây!"
15:53
I go running across campus quick as I can. I duck into Hayes Hall.
279
941000
5000
Tôi tiếp tục chạy qua khuôn viên nhanh nhất có thể. Tôi cúi đầu để vào Hayes Hall
15:59
It's one of these bell-tower buildings.
280
947000
2000
Đó là một trong những tòa nhà tháp chuông.
16:01
The cop's chasing me.
281
949000
1000
Anh cảnh sát đuổi theo tôi.
16:03
Chasing me up the first floor, second floor, third floor.
282
951000
2000
Đuổi theo tôi lên tầng sệt, tầng hai, tầng ba.
16:05
Chases me into this room.
283
953000
1000
Đuổi tôi đến phòng này.
16:06
The entranceway to the bell tower.
284
954000
2000
Lối vào tháp chuông.
16:08
I slam the door behind me, climb up,
285
956000
2000
Tôi sập cánh cửa trước mặt, trèo lên,
16:10
go past this place where I see a pendulum ticking.
286
958000
2000
đi qua nơi mà tôi nhìn thấy một con lắc kêu tích tắc.
16:12
And I'm thinking, "Oh yeah,
287
960000
2000
Và tôi nghĩ. "Oh yeah,
16:14
the square root of the length is proportional to its period." (Laughter)
288
962000
2000
căn bậc hai của chiều dài tỉ lệ thuận với nó."
(Cười)
(Cười)
16:17
I keep climbing up, go back.
289
965000
2000
Tôi vẫn leo lên, quay lại.
16:19
I go to a place where a dowel splits off.
290
967000
2000
Tôi đến một nơi mà lề cửa bị tách ra.
16:21
There's a clock, clock, clock, clock.
291
969000
1000
Có tiếng clock, clock, clock.
16:22
The time's going backwards because I'm inside of it.
292
970000
2000
Thời gian sẽ lùi lại bởi tôi ở trong chúng.
16:24
I'm thinking of Lorenz contractions and Einsteinian relativity.
293
972000
4000
Tôi đang nghĩ về sự co ngắn Lorenz và thuyết tương đối Anh-xtanh.
16:28
I climb up, and there's this place, way in the back,
294
976000
3000
Tôi leo lên, và chính nơi này, con đường ở ngay phía sau,
16:31
that you climb up this wooden ladder.
295
979000
2000
mà bạn trèo lên chiếc thang gỗ này.
16:33
I pop up the top, and there's a cupola.
296
981000
2000
Tôi bật lên trên đỉnh, và đó là một nóc nhà tròn.
16:35
A dome, one of these ten-foot domes.
297
983000
2000
Một mái vòm, một trong những mái vòm 10 foot.
16:37
I'm looking out and I'm seeing the cops bashing students' heads,
298
985000
3000
Tôi đang nhìn quanh là tôi đang nhìn tên cảnh sát đánh vào đầu những sinh viên,
16:40
shooting tear gas, and watching students throwing bricks.
299
988000
2000
bắn vào những bình hơi cay, và xem những học sinh ném gạch.
16:42
And I'm asking, "What am I doing here? Why am I here?"
300
990000
3000
Và tôi hỏi, "Tôi đang làm gì ở đây? Tại sao tôi ở đây?'
16:45
Then I remember what my English teacher in high school said.
301
993000
3000
Sau đó tôi nhớ điều mà giáo viên Tiếng Anh trường cấp ba tôi từng nói.
16:48
Namely, that when they cast bells,
302
996000
4000
Cụ thể là, khi họ đúc những cái chuông,
16:52
they write inscriptions on them.
303
1000000
3000
họ viết bia kí lên chúng.
16:55
So, I wipe the pigeon manure off one of the bells, and I look at it.
304
1003000
4000
Vì thế mà tôi lau phân chim bên trong một chiếc chuông, và nhìn vào chúng.
16:59
I'm asking myself, "Why am I here?"
305
1007000
1000
Tôi tự hỏi bản thân, "Tại sao tôi lại ở đây?"
17:02
So, at this time, I'd like to tell you the words inscribed
306
1010000
4000
Vì thế, vào thời điểm đó, tôi muốn nói với bạn những từ được khắc
17:06
upon the Hayes Hall tower bells:
307
1014000
4000
trên tháp chuông Hayes Hall:
17:10
"All truth is one.
308
1018000
5000
"Tất cả sự thật là duy nhất.
17:15
In this light, may science and religion endeavor here
309
1023000
6000
Trong ánh sáng này, nỗ lực của khoa học và tôn giáo có thể ở đây
17:21
for the steady evolution of mankind, from darkness to light,
310
1029000
4000
cho sự phát triển ổn định của nhân loại, từ bóng tối ra ánh sáng,
17:25
from narrowness to broad-mindedness, from prejudice to tolerance.
311
1033000
5000
từ đầu óc hẹp đến rộng, từ ảnh hưởng đến chống chịu
17:33
It is the voice of life, which calls us to come and learn."
312
1041000
7000
Đó là tiếng nói của cuộc sống, kêu gọi chúng ta đến và học hỏi."
17:41
Thank you very much.
313
1049000
2000
Cám ơn các bạn rất nhiều.
ABOUT THE SPEAKER
Clifford Stoll - Astronomer, educator, skepticAstronomer Clifford Stoll helped to capture a notorious KGB hacker back in the infancy of the Internet. His agile mind continues to lead him down new paths -- from education and techno-skepticism to the making of zero-volume bottles.
Why you should listen
When Clifford Stoll speaks, you can't help but listen. Full of restless energy, he jumps from one topic to the next, darting back and forth across the stage. You may not be sure where he's going, but the ride is always part of the adventure.
An astronomer (though his astronomy career took a turn when he noticed a bookkeeping error that ultimately led him to track down a notorious hacker), researcher and internationally recognized computer security expert -- who happens to be a vocal critic of technology -- Stoll makes a sharp, witty case for keeping computers out of the classroom. Currently teaching college-level physics to eighth graders at a local school, he stays busy in his spare time building Klein bottles.
Clifford Stoll | Speaker | TED.com