TEDxRiodelaPlata
Carina Morillo: To understand autism, don't look away
Carina Morillo: Để thấu hiểu chứng tự kỉ, hãy quan tâm!
Filmed:
Readability: 2.9
673,429 views
Carina Morillo hầu như không biết gì về chứng tự kỉ khi con trai cô ấy bị chẩn đoán mắc căn bệnh này. Những gì Carina biết chỉ là cậu không nói chuyện hay trả lời người khác, và rằng cô ấy phải tìm cách để giao tiếp với con trai mình. Trong bài nói này, Carina sẻ chia quá trình cô ấy học hỏi cách giúp con trai mạnh khỏe trở lại bằng cách quan tâm và cùng học tập với cậu.
Carina Morillo - Autism advocate
Carina Morillo is an advocate for the social inclusion of people with autism. Full bio
Carina Morillo is an advocate for the social inclusion of people with autism. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
"Nhìn tôi này!"
00:13
"Look at me!"
0
1278
1379
00:16
That phrase turned me
into an eye-contact coach.
into an eye-contact coach.
1
4676
4625
Cụm từ đó đã biến tôi trở thành
một người rất giỏi giao tiếp bằng mắt.
một người rất giỏi giao tiếp bằng mắt.
Tôi có một người con 15 tuổi, tên Ivan.
00:22
I'm the mother of Ivan; he's 15 years old.
2
10795
2944
00:26
Ivan has autism,
3
14519
1944
Ivan mắc chứng tự kỷ,
00:28
he doesn't speak,
4
16487
1545
cậu ta không nói,
00:30
and he communicates through an iPad,
5
18056
1990
và chỉ giao tiếp thông qua chiếc iPad,
00:32
where his whole universe of words
exists in images.
exists in images.
6
20070
3872
nơi mà vốn từ của Ivan
được diễn tả bằng hình ảnh.
được diễn tả bằng hình ảnh.
00:37
He was diagnosed
when he was two and a half.
when he was two and a half.
7
25947
4542
Cậu ta được chẩn đoán mắc tự kỷ
khi mới hai tuổi rưỡi.
khi mới hai tuổi rưỡi.
00:43
I still remember that day painfully.
8
31707
4013
Tôi vẫn còn nhớ đó là
một ngày vô cùng đau đớn.
một ngày vô cùng đau đớn.
00:49
My husband and I felt really lost;
9
37479
2733
Vợ chồng chúng tôi gần như gục ngã,
00:53
we didn't know where to begin.
10
41489
2178
chúng tôi không biết bắt đầu từ đâu.
00:56
There was no internet,
11
44940
2425
Không có Internet,
00:59
you couldn't Google information,
12
47389
2430
không thể tìm thông tin trên Google,
01:02
so we made those first steps
13
50705
1977
chúng tôi đã bắt đầu chữa bệnh cho con
01:05
out of sheer intuition.
14
53619
2126
chỉ bằng trực giác.
01:09
Ivan would not maintain eye contact,
15
57849
2090
Ivan không nhìn vào mắt người khác,
01:13
he had lost the words that he did know,
16
61011
2249
cậu ấy quên những từ mà mình từng biết,
01:16
and he didn't respond to his name
or to anything we asked him,
or to anything we asked him,
17
64284
3977
và cậu ấy không phản ứng lại
khi nghe tên mình hay trả lời bất cứ ai.
khi nghe tên mình hay trả lời bất cứ ai.
01:21
as if words were noise.
18
69069
2287
như thể từ ngữ chỉ là những tiếng ồn.
01:25
The only way I could know
19
73467
3908
Điều duy nhất mà tôi có thể biết
01:30
what was going on with him,
20
78017
1618
về chuyện gì đang xảy ra với Ivan,
01:32
what he felt,
21
80303
1499
hay cảm giác cậu ta thế nào,
01:34
was looking him in the eye.
22
82337
1859
là nhìn vào mắt cậu ấy.
01:37
But that bridge was broken.
23
85809
2153
Nhưng khi ấy sự liên kết đó đã không còn.
01:42
How could I teach him about life?
24
90621
2431
Làm thế nào tôi có thể
dạy Ivan về cuộc sống?
dạy Ivan về cuộc sống?
01:47
When I did things he liked,
he would look at me,
he would look at me,
25
95519
3908
Khi tôi làm những điều
cậu ta thích, cậu ta nhìn tôi,
cậu ta thích, cậu ta nhìn tôi,
01:51
and we were connected.
26
99451
1534
và chúng tôi được nối kết.
01:53
So I dedicated myself
to working with him on those things,
to working with him on those things,
27
101885
3568
Nên tôi đã dành thời gian
cùng cậu ấy làm những điều đó,
cùng cậu ấy làm những điều đó,
01:57
so we would have more and more
eye-contact moments.
eye-contact moments.
28
105477
4329
để chúng tôi được giao tiếp
bằng mắt nhiều hơn.
bằng mắt nhiều hơn.
02:03
We would spend hours and hours playing tag
with his older sister, Alexia,
with his older sister, Alexia,
29
111290
6521
Tôi và Ivan dành hàng giờ chơi đuổi bắt
với chị gái của cậu ấy, Alexia,
với chị gái của cậu ấy, Alexia,
02:10
and when we said: "I caught you!"
30
118502
2617
và khi chúng tôi nói: "Bắt được rồi nhé!"
02:14
he would look around for us,
31
122186
1694
cậu ta sẽ nhìn quanh tìm chúng tôi,
02:16
and at that moment,
I could feel he was alive.
I could feel he was alive.
32
124970
4739
và vào giây phút đó, tôi cảm thấy
con mình sống trở lại.
con mình sống trở lại.
02:25
We also hold a record for hours spent
in a swimming pool.
in a swimming pool.
33
133088
4927
Chúng tôi dành nhiều thời gian nhất
để chơi ở hồ bơi.
để chơi ở hồ bơi.
02:31
Ivan always had a passion for water.
34
139182
3356
Ivan có niềm đam mê mãnh liệt
với môn bơi lội.
với môn bơi lội.
02:35
I remember when he was two and a half,
35
143834
2857
Tôi nhớ khi cậu ta hai tuổi rưỡi,
02:39
on a rainy winter day,
36
147761
3300
vào một ngày đông mưa nhiều,
02:43
I was taking him to an indoor pool,
37
151085
2476
Tôi đã đưa Ivan đến một hồ bơi trong nhà,
02:45
because even on rainy days
we'd go swimming.
we'd go swimming.
38
153585
2650
bởi vì ngay cả lúc trời mưa,
chúng tôi cũng sẽ đi bơi.
chúng tôi cũng sẽ đi bơi.
02:49
We were on the highway,
and I took the wrong exit.
and I took the wrong exit.
39
157823
3688
Hôm ấy, tôi đã đi sai hướng
trên đường cao tốc.
trên đường cao tốc.
02:54
He burst into tears and cried
inconsolably, nonstop,
inconsolably, nonstop,
40
162295
3942
Ivan bỗng bật khóc và không ngừng khóc
02:58
until I turned back.
41
166261
1520
cho đến khi tôi quay lại.
Chỉ sau đó cậu ấy mới bình tĩnh.
03:00
Only then did he calm down.
42
168536
1622
03:03
How was it possible
that a two and a half year old
that a two and a half year old
43
171528
3696
Làm quái nào mà một cậu bé hai tuổi rưỡi
03:07
didn't respond to his own name,
44
175248
1807
không phản ứng khi nghe tên mình;
03:09
yet in the middle of the rain and fog,
where I couldn't see anything,
where I couldn't see anything,
45
177851
4124
nhưng ở một nơi mưa to và đầy sương mù,
đến chính tôi còn chẳng nhận ra đường,
đến chính tôi còn chẳng nhận ra đường,
03:13
he knew the exact route?
46
181999
4306
cậu ấy lại nhớ rõ đường đi như vậy?
03:21
That's when I realized that Ivan
had an exceptional visual memory,
had an exceptional visual memory,
47
189066
3440
Đó là khi tôi nhận ra
trí nhớ thị giác của Ivan rất phi thường.
trí nhớ thị giác của Ivan rất phi thường.
03:25
and that that would be my way in.
48
193542
3400
và đó sẽ là nơi tôi bắt đầu mọi thứ.
03:29
So I started taking
pictures of everything,
pictures of everything,
49
197827
2370
Tôi bắt đầu chụp ảnh
của vạn vật xung quanh,
của vạn vật xung quanh,
03:32
and teaching him what life was like,
50
200868
2146
và dạy cho Ivan biết cuộc sống là gì,
03:35
showing it to him, picture by picture.
51
203038
3590
cho cậu ta xem, từng hình một.
03:39
Even now, it's the way Ivan communicates
52
207758
4698
Ngay cả bây giờ,
đó vẫn là cách Ivan giao tiếp
đó vẫn là cách Ivan giao tiếp
03:44
what he wants,
53
212480
1362
về những gì cậu ấy muốn,
03:46
what he needs
54
214311
1279
những gì cậu ấy cần,
03:48
and also what he feels.
55
216392
2390
và cả những cảm xúc của cậu.
03:54
But it wasn't just
Ivan's eye contact that mattered.
Ivan's eye contact that mattered.
56
222023
3199
Nhưng không chỉ mình Ivan
có khả năng tốt về thị giác,
có khả năng tốt về thị giác,
03:58
Everyone else's did, too.
57
226932
1964
Nhiều người khác cũng có.
04:02
How could I make people see
not only his autism,
not only his autism,
58
230735
3990
Bằng cách nào để tôi làm người khác
không chỉ để ý tới chứng tự kỷ của Ivan,
không chỉ để ý tới chứng tự kỷ của Ivan,
04:06
but see him the person
59
234749
1396
mà còn để ý tới con người cậu
04:09
and everything he can give;
60
237312
1669
và những điều cậu cho đi;
04:12
everything he can do;
61
240316
1746
về khả năng của cậu
04:15
the things he likes and doesn't like,
62
243387
2638
hay những thứ cậu ta
yêu thích hoặc căm ghét,
yêu thích hoặc căm ghét,
04:18
just like any one of us?
63
246049
1840
giống như bất kỳ ai trong chúng ta?
04:21
But for that, I also had
to give of myself.
to give of myself.
64
249311
3070
Để làm được điều đó,
tôi phải cố gắng hết sức.
tôi phải cố gắng hết sức.
04:25
I had to have the strength to let him go,
65
253794
2047
Tôi phải có dũng khí để cho cậu ấy tự do,
04:28
which was extremely difficult.
66
256896
2059
một điều cực kỳ khó khăn.
04:33
Ivan was 11 years old,
67
261297
1470
Khi Ivan 11 tuổi,
04:35
and he went for treatment
in a neighborhood near our house.
in a neighborhood near our house.
68
263755
3690
cậu ấy được điều trị
ở khu vực ngay gần nhà chúng tôi.
ở khu vực ngay gần nhà chúng tôi.
04:40
One afternoon,
while I was waiting for him,
while I was waiting for him,
69
268793
3431
Một buổi chiều, khi tôi đang chờ Ivan,
tôi vào một cửa hàng bán rau,
04:44
I went into a greengrocer,
70
272863
1336
04:46
a typical neighborhood store
with a little bit of everything.
with a little bit of everything.
71
274223
3269
một cửa hàng rất điển hình,
bán mỗi thứ một ít.
bán mỗi thứ một ít.
04:50
While doing the shopping,
72
278428
1552
Khi đang mua đồ,
04:52
I started talking to Jose, the owner.
73
280004
3210
Tôi bắt chuyện với Jose, chủ cửa hàng.
04:56
I told him about Ivan,
74
284942
1383
Tôi nói với anh ta về Ivan,
04:59
that he had autism,
75
287057
1356
rằng cậu ta mắc chứng tự kỷ,
05:01
and that I wanted him to learn
to walk down the street by himself,
to walk down the street by himself,
76
289437
4268
và tôi muốn cậu ấy
học cách tự mình đi bộ xuống phố
học cách tự mình đi bộ xuống phố
05:05
without anyone holding his hand.
77
293729
2100
mà không cần ai nắm tay.
05:08
So I decided to ask Jose
if Thursdays around 2pm,
if Thursdays around 2pm,
78
296875
3666
Vì vậy, tôi quyết định hỏi Jose
liệu vào hai giờ chiều mỗi thứ năm,
liệu vào hai giờ chiều mỗi thứ năm,
05:13
Ivan could come and help him arrange
the water bottles on the shelves,
the water bottles on the shelves,
79
301509
3749
Ivan có thể đến và giúp anh ta sắp xếp
các chai nước trên kệ không,
các chai nước trên kệ không,
05:17
because he loved to organize things.
80
305282
2315
ởi vì cậu ấy thích tổ chức
và sắp xếp mọi thứ.
và sắp xếp mọi thứ.
05:19
And as a reward, he could buy
some chocolate cookies,
some chocolate cookies,
81
307621
3766
Và như một phần thưởng, cậu ấy có thể mua
một vài chiếc bánh sô-cô-la không,
một vài chiếc bánh sô-cô-la không,
05:23
which were his favorite.
82
311411
1746
vì đó là món yêu thích của Ivan.
05:27
He said "yes" right away.
83
315843
1500
Anh ta nói "được" ngay lập tức.
05:30
So that's how it went for a year:
84
318815
3242
Sau đó là những gì Ivan
đã làm trong một năm:
đã làm trong một năm:
05:34
Ivan would go to Jose's greengrocer,
85
322081
2290
đi đến cửa hàng bán rau của Jose,
05:37
help him arrange the shelves
of water bottles
of water bottles
86
325312
3444
giúp anh ta sắp xếp các chai nước trên kệ
05:40
with the labels perfectly
lined up on the same side,
lined up on the same side,
87
328780
5263
với các nhãn tên xếp cạnh nhau
một cách hoàn hảo,
một cách hoàn hảo,
05:46
and he would leave happy
with his chocolate cookies.
with his chocolate cookies.
88
334067
3607
và cậu ấy sẽ hạnh phúc rời khỏi đó
với bánh sô-cô-la của mình.
với bánh sô-cô-la của mình.
05:56
Jose is not an expert in autism.
89
344054
2420
Jose không phải là
chuyên gia về chứng tự kỷ.
chuyên gia về chứng tự kỷ.
06:01
There is no need to be an expert
90
349291
2811
Chúng ta không cần là chuyên gia
06:05
nor do anything heroic to include someone.
91
353212
3788
hay anh hùng để giải cứu ai đó.
06:12
We just need to be there --
92
360084
1996
Chúng ta chỉ cần ở đó!
06:14
(Applause)
93
362515
1572
(Vỗ tay)
06:22
(Applause ends)
94
370942
1572
(Vỗ tay kết thúc)
Chúng ta không cần làm anh hùng.
06:25
Really, no heroic deed --
95
373737
1517
Chúng ta chỉ cần tạo
sự gần gũi và thân thiết.
sự gần gũi và thân thiết.
06:28
we simply need to be close.
96
376977
2292
06:33
And if we are afraid of something
97
381948
1676
Và nếu chúng ta sợ điều gì,
06:36
or we don't understand something,
98
384511
2184
hoặc chúng ta không hiểu điều gì,
06:38
we need to ask.
99
386719
1249
chúng ta cần phải hỏi.
06:41
Let's be curious
100
389182
1680
Hãy tò mò,
06:44
but never indifferent.
101
392362
3160
nhưng đừng bao giờ vô tâm.
06:50
Let's have the courage
to look each other in the eye,
to look each other in the eye,
102
398217
3550
Hãy can đảm nhìn vào mắt nhau!
06:56
because by looking,
103
404386
2102
Vì chỉ khi đó,
06:58
we can open a whole world to someone else.
104
406512
3073
chúng ta mới có thể cho người khác
thấy cả thế giới trong ta.
thấy cả thế giới trong ta.
07:03
(Applause)
105
411142
2398
(Vỗ tay)
07:05
(Cheers)
106
413564
2324
(Reo hò)
ABOUT THE SPEAKER
Carina Morillo - Autism advocateCarina Morillo is an advocate for the social inclusion of people with autism.
Why you should listen
Carina Morillo is a founding member and president of Fundación Brincar, a non-profit organization in Argentina that has worked since 2010 for a better quality of life of people with autism and their families.
Morillo started Fundación Brincar -- inspired by her son Ivan, who is currently 16 years old and has autism -- because she strongly believes that although life with autism can be challenging, her family and others like it have the right to be happy. In spite of its high prevalence, most people still don't know what autism is about or how to help someone with autism. The foundation offers support services and training to families and professionals, community awareness programs and art and skills training for children, youth and adults on the autism spectrum. Brincar has trained more than 15,000 professionals and families, and it currently offers support services to more than 3,000 families throughout Argentina. The foundation's free virtual library monthly reaches 400,000 people per month throughout Latin America and Spain. Brincar is also founding member of the Argentina Network of Autism, and has become one of the leading autism references for both families, health professionals and teachers in Argentina and Latin America.
Morillo is actively working on the creation of an adult life platform for living with autism. Like many parents, her main concern is who will take care of her son during his adult life. Around one-third of people with autism remain nonverbal, and one-third have an intellectual disability, requiring 24/7 support throughout their life. Existing facilities and services in Argentina and Latin America are limited to school age, with no residence or occupation solutions for anyone older than 18.
Morillo has been awarded the 2016 US Ambassador in Argentina Entrepreneur Prize and the 2014 Argentine Solidarity Prize. In April 2017, Fundación Brincar was declared of Social Interest by the Congress of the City of Buenos Aires for its open community services. Morillo holds a BS in Business Administration degree of Babson College.
Carina Morillo | Speaker | TED.com