TED2010
David Byrne: How architecture helped music evolve
David Byrne: Khi kiến trúc giúp âm nhạc thăng hoa
Filmed:
Readability: 3.8
1,675,829 views
Khi sự nghiệp của mình phát triển, David Byrne từ chơi nhạc trong quán CBGB để đến được biểu diễn ở Carnegie Hall. Ông đặt ra một câu hỏi: Địa điểm tổ chức có làm nên âm nhạc? Từ tiếng trống ngoài trời cho tới những buổi nhạc kịch Wagner và rồi là sân khấu nhạc rock, ông tìm hiểu cách không gian đã giúp thúc đẩy sáng tạo âm nhạc.
David Byrne - Musician, artist, writer
David Byrne builds an idiosyncratic world of music, art, writing and film. Full bio
David Byrne builds an idiosyncratic world of music, art, writing and film. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
This is the venue
0
1000
2000
Đây là nơi
00:18
where, as a young man,
1
3000
2000
mà, khi còn trẻ,
00:20
some of the music that I wrote was first performed.
2
5000
3000
những sáng tác của tôi được lần đầu biểu diễn.
00:23
It was, remarkably,
3
8000
2000
Đó là một căn phòng
00:25
a pretty good sounding room.
4
10000
2000
có chất lượng âm thanh tuyệt vời.
00:27
With all the uneven walls and all the crap everywhere,
5
12000
2000
Trông những bức tường thì lồi lõm và có vẻ vớ vẩn thật đấy,
00:29
it actually sounded pretty good.
6
14000
2000
nhưng âm thanh thực sự là rất tốt.
00:31
This is a song that was recorded there.
7
16000
3000
Đây là một bản nhạc được thu âm lại trong căn phòng này.
00:34
(Music)
8
19000
2000
(Âm nhạc)
00:36
This is not Talking Heads,
9
21000
3000
Trong bức hình này không phải là
00:39
in the picture anyway.
10
24000
2000
ban nhạc Talking Heads.
00:41
(Music: "A Clean Break (Let's Work)" by Talking Heads)
11
26000
8000
(Âm nhạc: "A Clean Break (Let's Work)" trình bày bởi Talking Heads)
00:49
So the nature of the room
12
34000
2000
Vậy là tính chất của cái phòng
00:51
meant that words could be understood.
13
36000
2000
đã giúp truyền tải ngôn từ tới người nghe.
00:53
The lyrics of the songs could be pretty much understood.
14
38000
2000
Lời bài hát rất dễ hiểu.
00:55
The sound system was kind of decent.
15
40000
3000
Hệ thống âm thanh rất tốt.
00:58
And there wasn't a lot of reverberation in the room.
16
43000
3000
Không có nhiều phản âm trong căn phòng.
01:01
So the rhythms
17
46000
2000
Vậy nên nhịp điệu của bài nhạc
01:03
could be pretty intact too,
18
48000
2000
được giữ lại khá trọn vẹn,
01:05
pretty concise.
19
50000
2000
rất ngắn gọn.
01:07
Other places around the country had similar rooms.
20
52000
2000
Có nhiều căn phòng cũng tương tự trên đất nước này.
01:09
This is Tootsie's Orchid Lounge in Nashville.
21
54000
3000
Đây là Orchid Lounge ở Tootsie ở Nashville.
01:12
The music was in some ways different,
22
57000
2000
Âm nhạc trong căn phòng này có vài phần khác biệt,
01:14
but in structure and form,
23
59000
3000
nhưng xét về cấu trúc và chỉnh thể,
01:17
very much the same.
24
62000
2000
chúng khá giống nhau.
01:19
The clientele behavior was very much the same too.
25
64000
3000
Hành xử của người nghe cũng khá giống.
01:24
And so the bands at Tootsie's
26
69000
2000
Những ban nhạc biểu diễn ở Tootsie's
01:26
or at CBGB's
27
71000
2000
hay CBGB's
01:28
had to play loud enough --
28
73000
3000
đều phải chơi với âm lượng đủ lớn --
01:31
the volume had to be loud enough to overcome
29
76000
2000
sao cho có thể át được tiếng
01:33
people falling down, shouting out
30
78000
2000
mọi người nhảy múa, gào thét
01:35
and doing whatever else they were doing.
31
80000
2000
hay làm bất cứ điều gì mà họ đang làm.
01:37
Since then, I've played other places
32
82000
2000
Kể từ đó, tôi đã chơi nhạc ở nhiều nơi khác
01:39
that are much nicer.
33
84000
2000
với chất lượng tốt hơn.
01:41
I've played the Disney Hall here
34
86000
3000
Tôi đã chơi trong hội trường Disney
01:44
and Carnegie Hall and places like that.
35
89000
3000
và hội trường Carnegie và những nơi tương tự.
01:47
And it's been very exciting.
36
92000
2000
Tất cả đều rất thú vị.
01:49
But I also noticed that sometimes the music
37
94000
2000
Nhưng tôi cũng để ý rằng đôi khi những sáng tác
01:51
that I had written,
38
96000
2000
mà tôi đã viết,
01:53
or was writing at the time,
39
98000
2000
hay đang viết tại thời điểm đó,
01:55
didn't sound all that great
40
100000
2000
nghe chẳng hay ho đến vậy
01:57
in some of those halls.
41
102000
2000
ở một vài hội trường nhất định.
01:59
We managed,
42
104000
2000
Chúng tôi đã cố gắng hết sức,
02:01
but sometimes those halls didn't seem exactly suited
43
106000
3000
nhưng đôi khi những hội trường đó không thực sự phù hợp
02:04
to the music I was making
44
109000
2000
với loại âm nhạc mà tôi đang viết
02:06
or had made.
45
111000
2000
hay đã viết.
02:08
So I asked myself:
46
113000
2000
Vậy nên tôi tự hỏi bản thân mình
02:10
Do I write stuff
47
115000
1000
Tôi có viết nhạc
02:11
for specific rooms?
48
116000
2000
cho những phòng biểu diễn nhất định?
02:13
Do I have a place, a venue,
49
118000
2000
Trong đầu tôi liệu có một địa điểm, một không gian,
02:15
in mind when I write?
50
120000
2000
cụ thể khi tôi viết nhạc?
02:17
Is that a kind of model for creativity?
51
122000
2000
Có phải đó là một mô hình sáng tạo?
02:19
Do we all make things with
52
124000
2000
Có phải chúng ta sáng tạo nên mọi thứ
02:21
a venue, a context, in mind?
53
126000
3000
với một địa điểm, một bối cảnh nhất định trong đầu?
02:25
Okay, Africa.
54
130000
2000
Lấy ví dụ, châu Phi.
02:27
(Music: "Wenlenga" / Various artists)
55
132000
7000
(Âm nhạc: "Wenlenga"/Nhiều nghệ sĩ)
02:34
Most of the popular music that we know now
56
139000
3000
Đa phần âm nhạc mà chúng ta biết ngày nay
02:37
has a big part of its roots in West Africa.
57
142000
3000
có cội nguồn từ Tây Phi.
02:40
And the music there,
58
145000
2000
Và âm nhạc ở đó,
02:42
I would say, the instruments,
59
147000
2000
tôi cho rằng, những nhạc cụ,
02:44
the intricate rhythms,
60
149000
2000
và những nhịp điệu rắc rối,
02:46
the way it's played, the setting, the context,
61
151000
3000
cái cách mà âm nhạc được chơi, bối cảnh, không gian,
02:49
it's all perfect. It all works perfect.
62
154000
2000
tất cả đều hoàn hảo. Tất cả phải phối hợp nhịp nhàng với nhau.
02:51
The music works perfectly in that setting.
63
156000
3000
Và âm nhạc cất lên tuyệt hảo trong bối cảnh nhất định đó.
02:54
There's no big room
64
159000
2000
Ở đó chẳng có căn phòng lớn nào
02:56
to create reverberation and confuse the rhythms.
65
161000
3000
để mà có sự dội lại âm thanh khiến nhịp điệu bị rối loạn.
02:59
The instruments are loud enough
66
164000
2000
Nhạc cụ đủ vang
03:01
that they can be heard without amplification, etc., etc.
67
166000
2000
để có thể nghe thấy được mà không cần khuếch đại âm thanh, vân vân.
03:03
It's no accident.
68
168000
2000
Đó chẳng phải là một sự tình cờ.
03:05
It's perfect for that particular context.
69
170000
3000
Thứ âm thanh này hoàn hảo trong bối cảnh nhất định đó.
03:08
And it would be a mess
70
173000
2000
Và nó sẽ hỏng cả
03:10
in a context like this. This is a gothic cathedral.
71
175000
3000
nếu đặt vào địa điểm như thế này. Đây là một nhà thờ kiểu gothic.
03:13
(Music: "Spem In Alium" by Thomas Tallis)
72
178000
6000
(Âm nhạc: "Spem in Alium" bởi Thomas Tallis)
03:19
In a gothic cathedral, this kind of music is perfect.
73
184000
3000
Trong một nhà thờ gothic, thứ âm nhạc này mới là hoàn hảo.
03:25
It doesn't change key, the notes are long,
74
190000
2000
Những nốt nhạc không đổi, kéo dài.
03:27
there's almost no rhythm whatsoever,
75
192000
3000
gần như chẳng có nhịp điệu gì,
03:32
and the room flatters the music.
76
197000
2000
và căn phòng giúp làm tôn lên âm nhạc.
03:34
It actually improves it.
77
199000
2000
Và không gian ấy thực sự giúp cải thiện thật.
03:36
This is the room that Bach
78
201000
2000
Đây là căn phòng mà Bach
03:38
wrote some of his music for. This is the organ.
79
203000
3000
viết một số bản nhạc. Đây là chiếc đàn organ.
03:41
It's not as big as a gothic cathedral,
80
206000
2000
Nó không lớn như chiếc trong nhà thờ gothic,
03:43
so he can write things that are a little bit more intricate.
81
208000
3000
vậy nên Bach có thể viết nên thứ âm nhạc có phần phức tạp hơn.
03:46
He can, very innovatively,
82
211000
2000
Ông ấy có thể, một cách rất sáng tạo,
03:48
actually change keys
83
213000
2000
thay đổi gam nhạc
03:50
without risking huge dissonances.
84
215000
2000
mà không mạo hiểm gây ra sự nhiễu âm.
03:52
(Music: "Fantasia On Jesu, Mein Freunde" by Johann S. Bach)
85
217000
8000
(Âm nhạc: "Fantasia On Jesu, Mein Freunde" bởi Johann S. Bach)
04:00
This is a little bit later.
86
225000
2000
Còn đây là vào thời đại ít lâu sau đó.
04:02
This is the kind of rooms that Mozart wrote in.
87
227000
3000
Đây là kiểu căn phòng mà tại đó Mozart đã viết nhạc.
04:05
I think we're in like 1770, somewhere around there.
88
230000
3000
Tôi nghĩ rằng đó là vào khoảng năm 1770.
04:08
They're smaller, even less reverberant,
89
233000
2000
Những căn phòng như thế này nhỏ hẹp hơn, ít có sự dội âm hơn,
04:10
so he can write really frilly music
90
235000
2000
thế nên Mozart có thể viết nên thứ âm nhạc khá rườm rà
04:12
that's very intricate -- and it works.
91
237000
3000
khá phức tạp - và nó thực sự rất tuyệt.
04:16
(Music: "Sonata in F," KV 13, by Wolfgang A. Mozart)
92
241000
2000
(Âm nhạc: "Sonata in F," KV 13, Wolfgang A. Mozart)
04:19
It fits the room perfectly.
93
244000
2000
Nó phù hợp hoàn hảo với căn phòng.
04:25
This is La Scala.
94
250000
2000
Và đây là La Scala.
04:27
It's around the same time,
95
252000
2000
cũng gần vào thời kỳ này,
04:29
I think it was built around 1776.
96
254000
2000
tôi nghĩ nó được xây dựng vào khoảng năm 1776.
04:31
People in the audience in these opera houses, when they were built,
97
256000
3000
Khán giả trong những nhà hát này, vào thời điểm chúng được xây dựng,
04:34
they used to yell out to one another.
98
259000
2000
họ thường hò hét với nhau.
04:36
They used to eat, drink and yell out to people on the stage,
99
261000
3000
Họ ăn uống và gào thét với những người đang biểu diễn trên sàn diễn,
04:39
just like they do at CBGB's and places like that.
100
264000
2000
cũng giống như những khán giả ở CBGB hay những nơi tương tự.
04:41
If they liked an aria,
101
266000
2000
Nếu họ thích một bản nhạc,
04:43
they would holler and suggest
102
268000
2000
họ sẽ kêu la và yêu cầu
04:45
that it be done again as an encore,
103
270000
2000
bản nhạc được chơi lại,
04:47
not at the end of the show, but immediately.
104
272000
3000
không chờ tới cuối buổi biểu diễn, mà phải là ngay lập tức kia.
04:50
(Laughter)
105
275000
3000
(Cười)
04:54
And well, that was an opera experience.
106
279000
3000
Và thực ra đó là một trải nghiệm ở một buổi nhạc kịch.
04:57
This is the opera house that Wagner built for himself.
107
282000
3000
Đây là nhà hát kịch mà Wagner đã tự xây cho chính mình.
05:01
And the size of the room is not that big.
108
286000
3000
Kích cỡ của căn phòng không to tới mức này.
05:04
It's smaller than this.
109
289000
2000
Nó nhỏ hơn thế.
05:06
But Wagner made an innovation.
110
291000
2000
Nhưng Wagner đã cải tiến.
05:08
He wanted a bigger band.
111
293000
2000
Ông ấy muốn có một ban nhạc lớn hơn.
05:10
He wanted a little more bombast,
112
295000
2000
Ông ấy muốn có thêm sự hoành tráng,
05:12
so he increased the size of the orchestra pit
113
297000
2000
vậy nên ông ấy tăng kích cỡ của khu vực cho dàn nhạc
05:14
so he could get more low-end instruments in there.
114
299000
3000
để có thể đưa thêm vào những nhạc cụ khác.
05:17
(Music: "Lohengrin / Prelude to Act III" by Richard Wagner)
115
302000
10000
(Âm nhạc: "Lohengrin/Prelude to Act III" bởi Richard Wagner)
05:27
Okay.
116
312000
2000
Vậy rồi,
05:30
This is Carnegie Hall.
117
315000
3000
đây là hội trường Carnegie.
05:33
Obviously, this kind of thing became popular.
118
318000
2000
Rõ ràng là, những căn phòng rộng lớn trở nên được ưa chuộng hơn.
05:35
The halls got bigger. Carnegie Hall's fair-sized.
119
320000
3000
Những hội trường càng này càng được mở rộng. Kích cỡ của hội trường Carnegie khá vừa phải.
05:38
It's larger than some of the other symphony halls.
120
323000
3000
Nó lớn hơn một vài hội trường nhạc giao hưởng.
05:41
And they're a lot more reverberant
121
326000
2000
Và chúng gây nên nhiều dội âm hơn nhiều
05:43
than La Scala.
122
328000
2000
so với La Scala.
05:45
Around the same,
123
330000
2000
Có kích cỡ tương tự,
05:47
according to Alex Ross who writes for the New Yorker,
124
332000
3000
theo như Alex Ross, phóng viên cho tờ New Yorker,
05:50
this kind of rule came into effect
125
335000
3000
một điều luật không lời bắt đầu hình thành
05:53
that audiences had to be quiet --
126
338000
2000
đó là khán giả phải giữ yên lặng --
05:55
no more eating, drinking and yelling at the stage,
127
340000
2000
không còn ăn, uống, hò hét ở sân khấu,
05:57
or gossiping with one another
128
342000
2000
hay tán gẫu với nhau
05:59
during the show.
129
344000
2000
trong suốt buổi biểu diễn.
06:01
They had to be very quiet.
130
346000
2000
Khán giả phải thực sự yên tĩnh.
06:03
So those two things combined meant that
131
348000
2000
Hai thứ này kết hợp với nhau
06:05
a different kind of music
132
350000
2000
mang đến một thứ âm nhạc khác
06:07
worked best in these kind of halls.
133
352000
3000
một thứ âm nhạc mới để phù hợp với kiểu hội trường này.
06:10
It meant that there could be extreme dynamics,
134
355000
2000
Điều đó có nghĩa rằng giờ đây có thể tạo nên thứ âm nhạc,
06:12
which there weren't in some of these
135
357000
2000
vốn không thể tồn tại
06:14
other kinds of music.
136
359000
2000
trong những loại nhạc trước đó.
06:16
Quiet parts could be heard
137
361000
2000
Những khoảng lặng có thể được lắng nghe
06:18
that would have been drowned out
138
363000
2000
mà đáng lẽ ra trước kia sẽ bị nhấn chìm
06:20
by all the gossiping and shouting.
139
365000
2000
bởi những lời tán gẫu và hò hét.
06:22
But because of the reverberation
140
367000
2000
Thế nhưng bởi vì sự dội âm
06:24
in those rooms like Carnegie Hall,
141
369000
2000
trong những căn phòng như hội trường Carnegie,
06:26
the music had to be maybe a little less rhythmic
142
371000
2000
âm nhạc luôn luôn phải có ít nhịp điệu hơn
06:28
and a little more textural.
143
373000
2000
và có thêm kết cấu phức tạp.
06:30
(Music: "Symphony No. 8 in E Flat Major" by Gustav Mahler)
144
375000
3000
(Âm nhạc: "Giao hưởng số 8 Cung Mi Trưởng" bởi Gustav Mahler)
06:33
This is Mahler.
145
378000
2000
Đây là Mahler.
06:36
It looks like Bob Dylan, but it's Mahler.
146
381000
2000
Có thể bạn tưởng đó là Bob Dylan, nhưng thực ra là Mahler.
06:41
That was Bob's last record, yeah.
147
386000
3000
Và đó là bản thu âm gần nhất của Bob, đúng vậy.
06:44
(Laughter)
148
389000
2000
(Cười)
06:47
Popular music, coming along at the same time.
149
392000
3000
Nhạc pop, xuất hiện cùng vào thời kỳ này.
06:50
This is a jazz band.
150
395000
2000
Đây là một ban nhạc jazz.
06:52
According to Scott Joplin, the bands were playing
151
397000
3000
Theo như Scott Joplin, các ban nhạc chơi
06:55
on riverboats and clubs.
152
400000
2000
trên những chiếc thuyền và trong các câu lạc bộ.
06:57
Again, it's noisy. They're playing for dancers.
153
402000
2000
Đúng vậy, ồn ào lắm. Họ đang chơi nhạc cho người ta nhảy theo.
06:59
There's certain sections of the song -- the songs had different sections
154
404000
3000
Có những trường đoạn nhất định trong bản nhạc -- bản nhạc có nhiều phần khác nhau --
07:02
that the dancers really liked.
155
407000
2000
mà những người nhảy thực sự yêu thích.
07:04
And they'd say, "Play that part again."
156
409000
2000
Và họ sẽ nói, "Hãy chơi lại đoạn nhạc đó đi."
07:06
Well, there's only so many times
157
411000
2000
Và đương nhiên, bạn chỉ có thể chơi đi chơi lại
07:08
you can play the same section of a song over and over again for the dancers.
158
413000
3000
một đoạn nhạc cho những người trên sàn nhảy bằng ấy lần.
07:11
So the bands started to improvise new melodies.
159
416000
3000
Vậy nên các ban nhạc bắt đầu sáng tác nên những giai đoạn mới.
07:14
And a new form of music was born.
160
419000
2000
Và một loại hình âm nhạc mới ra đời.
07:16
(Music: "Royal Garden Blues" by W.C. Handy / Ethel Waters)
161
421000
10000
(Âm nhạc: "Royal Garden Blues" bởi W.C. Handy/Ethel Waters)
07:26
These are played mainly in small rooms.
162
431000
3000
Những bản nhạc như thế này được chơi trong những căn phòng nhỏ.
07:30
People are dancing, shouting and drinking.
163
435000
2000
Mọi người nhảy múa, hò hét, uống rượu.
07:32
So the music has to be loud enough
164
437000
2000
Vậy nên âm nhạc phải đủ vang
07:34
to be heard above that.
165
439000
2000
để có thể át những tiếng ồn đó.
07:36
Same thing goes true for -- that's the beginning of the century --
166
441000
3000
Đó là đầu thế kỉ 20, và điều tương tự cũng xảy ra với
07:39
for the whole of 20th-century popular music,
167
444000
3000
nền âm nhạc của cả thế kỷ 20,
07:42
whether it's rock or Latin music or whatever.
168
447000
2000
bất kể đó là nhạc rock, nhạc Latin hay gì khác nữa.
07:44
[Live music] doesn't really change that much.
169
449000
3000
[Nhạc sống] không thay đổi nhiều tới mức đó.
07:47
It changes about a third of the way into the 20th century,
170
452000
3000
Nó thay đổi khi thế kỷ 20 đi được khoảng 1/3 chặng đường,
07:50
when this became
171
455000
3000
khi những căn phòng nhỏ như thế này trở thành
07:53
one of the primary venues for music.
172
458000
3000
những địa điểm chính tổ chức âm nhạc
07:56
And this was one way
173
461000
2000
Và đây là một cách
07:58
that the music got there.
174
463000
2000
khiến cho âm nhạc thay đổi được như vậy.
08:00
Microphones enabled singers, in particular,
175
465000
3000
Micrô giúp cho đặc biệt là ca sĩ
08:03
and musicians and composers,
176
468000
2000
cũng như nhạc công và nhạc sĩ,
08:05
to completely change the kind of music
177
470000
2000
thay đổi hoàn toàn phong cách âm nhạc
08:07
that they were writing.
178
472000
2000
mà họ đang viết.
08:09
So far, a lot of the stuff that was on the radio was live music,
179
474000
3000
Cho tới nay, đa phần những thứ được phát trên đài là nhạc sống,
08:12
but singers, like Frank Sinatra,
180
477000
3000
nhưng những ca sĩ, như Frank Sinatra,
08:15
could use the mic
181
480000
2000
có thể dùng micrô
08:17
and do things
182
482000
2000
để làm những việc
08:19
that they could never do without a microphone.
183
484000
3000
mà trước đó họ không thể làm nếu thiếu micrô.
08:22
Other singers after him
184
487000
2000
Những ca sĩ khác sau đó
08:24
went even further.
185
489000
2000
còn tiến xa hơn.
08:26
(Music: "My Funny Valentine" by Chet Baker)
186
491000
7000
(Âm nhạc: "My Funny Valentine" bởi Chet Baker)
08:33
This is Chet Baker.
187
498000
2000
Đây là Chet Baker.
08:35
And this kind of thing
188
500000
2000
Và thứ âm nhạc này
08:37
would have been impossible without a microphone.
189
502000
2000
không thể thành hiện thực nếu không có micrô.
08:39
It would have been impossible without recorded music as well.
190
504000
3000
Và nó cũng không thể thành hiện thực nếu không có công nghệ thu âm.
08:42
And he's singing right into your ear.
191
507000
2000
Và anh ta hát ngay vào tai bạn.
08:44
He's whispering into your ears.
192
509000
2000
Anh ta thì thầm vào tai bạn.
08:46
The effect is just electric.
193
511000
2000
Hiệu ứng của nó là không ngờ.
08:48
It's like the guy is sitting next to you,
194
513000
2000
Cứ như thể là chàng ca sĩ đang ngồi ngay cạnh bạn,
08:50
whispering who knows what into your ear.
195
515000
3000
thì thầm điều gì đó vào tai bạn.
08:55
So at this point, music diverged.
196
520000
2000
Và thế là, tại thời điểm này, âm nhạc chia làm hai hướng.
08:57
There's live music,
197
522000
2000
Nhạc sống,
08:59
and there's recorded music.
198
524000
2000
và nhạc thu âm.
09:01
And they no longer have to be exactly the same.
199
526000
3000
Và chúng không còn hoàn toàn giống nhau nữa.
09:04
Now there's venues like this, a discotheque,
200
529000
3000
Thế là có những địa điểm như thế này, một vũ trường,
09:07
and there's jukeboxes in bars,
201
532000
2000
hay là những máy hát tự động trong quán bar,
09:09
where you don't even need to have a band.
202
534000
2000
nơi mà bạn chằng cần có ban nhạc sống.
09:11
There doesn't need to be any
203
536000
2000
Chẳng cần có bất kỳ
09:13
live performing musicians whatsoever,
204
538000
3000
một nhạc công nào cả,
09:16
and the sound systems are good.
205
541000
3000
và hệ thống âm thanh thì đủ tốt.
09:19
People began to make music
206
544000
2000
Mọi người bắt đầu tự viết nhạc
09:21
specifically for discos
207
546000
3000
đặc biệt là cho các vũ trường
09:24
and for those sound systems.
208
549000
2000
và các hệ thống âm thanh đó.
09:26
And, as with jazz,
209
551000
3000
Và, như với nhạc jazz,
09:29
the dancers liked certain sections
210
554000
3000
những người nhảy yêu thích một vài đoạn nhạc nhất định
09:32
more than they did others.
211
557000
2000
hơn là những đoạn nhạc khác.
09:34
So the early hip-hop guys would loop certain sections.
212
559000
3000
Vậy nên những ca sĩ nhạc hip hop thời kỳ đầu sẽ lặp đi lặp lại một số đoạn nhất định.
09:37
(Music: "Rapper's Delight" by The Sugarhill Gang)
213
562000
8000
(Âm nhạc: "Rapper's Delight" bởi The Sugarhill Gang)
09:45
The MC would improvise lyrics
214
570000
2000
MC sẽ ứng tấu lời bài hát
09:47
in the same way that the jazz players would improvise melodies.
215
572000
3000
theo cái cách tương tự với nhạc jazz khi họ ứng tấu nhạc điệu.
09:50
And another new form of music was born.
216
575000
3000
Và một loại hình nhạc mới ra đời.
09:54
Live performance, when it was incredibly successful,
217
579000
3000
Nhạc sống, khi mà nó cực kỳ thành công,
09:57
ended up in what is probably, acoustically,
218
582000
3000
rút cục lại rơi vào, có lẽ là, xét về mặt âm thanh,
10:00
the worst sounding venues on the planet:
219
585000
3000
những không gian âm thanh tệ hại nhất trên hành tinh này:
10:03
sports stadiums,
220
588000
2000
các khán đài thể thao,
10:05
basketball arenas and hockey arenas.
221
590000
3000
những trận bóng rổ và khúc côn cầu.
10:08
Musicians who ended up there did the best they could.
222
593000
2000
Nhạc công thế là buộc phải cố gắng làm tốt nhất họ có thể.
10:10
They wrote what is now called arena rock,
223
595000
2000
Họ viết nên ca khúc mà giờ người ta gọi là nhạc rock trên vũ đài
10:12
which is medium-speed ballads.
224
597000
2000
mà thực ra chính là các bản ballad tốc độ trung bình.
10:14
(Music: "I Still Haven't Found What I'm Looking For" by U2)
225
599000
8000
(Âm nhạc: "I Still Haven't Found What I'm Looking For" của U2)
10:22
They did the best they could
226
607000
2000
Họ cố gắng hết sức
10:24
given that this is what they're writing for.
227
609000
3000
bởi vì đây là nơi âm nhạc của họ sẽ được biểu diễn.
10:27
The tempos are medium. It sounds big.
228
612000
3000
Tốc độ vừa phải. Âm lượng lớn.
10:30
It's more a social situation
229
615000
2000
Âm nhạc giờ đây được đặt trong một bối cảnh xã hội
10:32
than a musical situation.
230
617000
2000
hơn là một bối cảnh âm điệu.
10:34
And in some ways, the music
231
619000
2000
Và theo một vài cách nào đó, thứ âm nhạc
10:36
that they're writing for this place
232
621000
2000
mà họ viết cho những địa điểm như thế này
10:38
works perfectly.
233
623000
2000
lại vừa vặn phù hợp.
10:41
So there's more new venues.
234
626000
3000
Vậy chúng ta thấy đó là ngày càng có những địa điểm mới cho âm nhạc.
10:44
One of the new ones is the automobile.
235
629000
2000
Một trong những địa điểm đó là trong xe hơi.
10:46
I grew up with a radio in a car.
236
631000
2000
Tôi lớn lên cái thời mà những chiếc xe ô tô đã có gắn đài.
10:48
But now that's evolved into something else.
237
633000
2000
Thế nhưng giờ thứ âm nhạc đó đang phát triển thêm.
10:50
The car is a whole venue.
238
635000
2000
Chiếc xe là một không gian hoàn toàn mới.
10:52
(Music: "Who U Wit" by Lil' Jon & the East Side Boyz)
239
637000
5000
(Âm nhạc: "Who U Wit" bởi Lil' Jon và The Eat Side Boyz)
10:57
The music that, I would say, is written
240
642000
3000
Thứ âm nhạc mà, tôi cho rằng, được viết
11:00
for automobile sound systems
241
645000
2000
cho hệ thống âm thanh trong xe ô tô
11:02
works perfectly on it.
242
647000
2000
thực sự rất hợp.
11:04
It might not be what you want to listen to at home,
243
649000
3000
Đó có lẽ không phải là thứ nhạc bạn sẽ nghe khi ở nhà,
11:07
but it works great in the car --
244
652000
2000
nhưng nó trở nên hoàn hảo trong những chiếc xe --
11:09
has a huge frequency spectrum,
245
654000
3000
nó có tần số cao,
11:12
you know, big bass and high-end
246
657000
2000
bạn biết đấy, bass lớn
11:14
and the voice kind of stuck in the middle.
247
659000
3000
và chất giọng có vẻ như lơ lửng ở giữa.
11:17
Automobile music, you can share with your friends.
248
662000
3000
Âm nhạc của xe hơi, bạn có thể chia sẻ với bạn bè.
11:21
There's one other kind of new venue,
249
666000
2000
Có một địa điểm mới của âm nhạc nữa,
11:23
the private MP3 player.
250
668000
3000
đó là chiếc máy nghe nhạc cá nhân MP3.
11:26
Presumably, this is just for Christian music.
251
671000
2000
Có lẽ, nó chỉ dành cho nhạc Công giáo.
11:28
(Laughter)
252
673000
3000
(Cười)
11:34
And in some ways it's like Carnegie Hall,
253
679000
3000
Và xét trên một vài phương diện, nó giống như hội trường Carnegie,
11:37
or when the audience had to hush up,
254
682000
2000
hay khi mà khán giả phải yên lặng,
11:39
because you can now hear every single detail.
255
684000
3000
bởi vì giờ đây bạn có thể lắng nghe từng chi tiết nhỏ.
11:42
In other ways, it's more like the West African music
256
687000
2000
Nói theo cách khác, nó giống với âm nhạc Tây Phi
11:44
because if the music in an MP3 player gets too quiet,
257
689000
3000
bởi vì nếu âm thanh trong chiếc MP3 quá yên tĩnh,
11:47
you turn it up, and the next minute,
258
692000
2000
bạn tăng âm lượng lên, và chỉ trong một phút sau,
11:49
your ears are blasted out by a louder passage.
259
694000
3000
tai của bạn bị nhập tràn bởi một trường đoạn ầm ĩ hơn nhiều.
11:52
So that doesn't really work.
260
697000
2000
Thế nên âm nhạc không thể chạy theo cách đó.
11:54
I think pop music, mainly,
261
699000
2000
Tôi nghĩ nhạc pop, hầu như,
11:56
it's written today,
262
701000
2000
được viết ngày nay,
11:58
to some extent, is written for these kind of players,
263
703000
3000
ở một mức độ nào đó, được viết dành cho những loại máy nghe nhạc này,
12:01
for this kind of personal experience
264
706000
2000
cho loại trải nghiệm cá nhân như thế này
12:03
where you can hear extreme detail,
265
708000
2000
khi mà bạn có thể lắng nghe từng chi tiết nhỏ một,
12:05
but the dynamic doesn't change that much.
266
710000
3000
thế nhưng sự sống động không thay đổi quá nhiều.
12:08
So I asked myself:
267
713000
3000
Vậy nên tôi tự hỏi bản thân:
12:11
Okay, is this
268
716000
2000
Thôi được, vậy thì có phải
12:13
a model for creation,
269
718000
2000
đây là một mô hình cho sự sáng tạo,
12:15
this adaptation that we do?
270
720000
3000
có phải đây là một sự thích ứng của chúng ta?
12:18
And does it happen anywhere else?
271
723000
2000
Và nó còn xảy ra ở đâu nữa?
12:20
Well, according to David Attenborough and some other people,
272
725000
3000
Theo David Attenborough và một vài người khác,
12:23
birds do it too --
273
728000
2000
loài chim cũng có sự thay đổi như vậy,
12:25
that the birds in the canopy,
274
730000
3000
loài chim ở dưới tán cây,
12:28
where the foliage is dense,
275
733000
2000
nơi mà tán lá dày đặc,
12:30
their calls tend to be
276
735000
2000
tiếng gọi của chúng có xu hướng
12:32
high-pitched, short and repetitive.
277
737000
3000
có cao độ cao, ngắn và hay lặp đi lặp lại.
12:36
And the birds on the floor
278
741000
2000
Những chú chim ở gần mặt đất
12:38
tend to have lower pitched calls,
279
743000
2000
có tiếng hót trầm hơn,
12:40
so that they don't get distorted
280
745000
2000
để âm thanh không bị bóp méo
12:42
when they bounce off the forest floor.
281
747000
3000
khi nó va chạm vào nền đất trong rừng.
12:45
And birds like this Savannah sparrow,
282
750000
3000
Những loài chim như chim sẻ Savannah,
12:49
they tend to have a buzzing
283
754000
2000
chúng có tiếng rì rầm,
12:51
(Sound clip: Savannah sparrow song)
284
756000
2000
(Âm thanh: tiếng hót của chim sẻ Savannah)
12:53
type call.
285
758000
2000
vù vù.
12:55
And it turns out that
286
760000
3000
Và hóa ra là
12:58
a sound like this
287
763000
2000
âm thanh như vậy
13:00
is the most energy efficient and practical way
288
765000
3000
là cách tiết kiệm năng lượng và hiệu quả nhất
13:03
to transmit their call
289
768000
3000
để truyền tải tiếng gọi của chúng
13:06
across the fields and savannahs.
290
771000
3000
xuyên qua những cánh đồng và rặng savannahs.
13:10
Other birds, like this tanager,
291
775000
3000
Những loài chim khác, như loài tanager,
13:13
have adapted within the same species.
292
778000
3000
cũng thích ứng ngay trong loài của chúng.
13:16
The tananger on the East Coast of the United States,
293
781000
2000
Loài tanager ở bờ Đông nước Mỹ,
13:18
where the forests are a little denser,
294
783000
2000
khi rừng có phần rậm rạp hơn,
13:20
has one kind of call,
295
785000
2000
có tiếng hót khác so với
13:22
and the tananger on the other side, on the west
296
787000
3000
loài tananger ở phía bên kia, phía tây
13:25
(Sound clip: Scarlet tanager song)
297
790000
2000
(Âm thanh: tiếng loài tanager đỏ)
13:27
has a different kind of call.
298
792000
3000
vậy là chúng rất khác nhau.
13:30
(Sound clip: Scarlet tanager song)
299
795000
3000
(Âm thanh: tiếng loài tanager đỏ)
13:35
So birds do it too.
300
800000
3000
Vậy là chim cũng có sự thay đổi như vậy.
13:38
And I thought:
301
803000
2000
Và tôi nghĩ,
13:40
Well, if this is a model for creation,
302
805000
3000
Chà, vậy nếu đây là một mô hình sáng tạo,
13:43
if we make music,
303
808000
2000
nếu chúng ta tạo nên âm nhạc,
13:45
primarily the form at least,
304
810000
3000
ít nhất là về mặt cấu trúc,
13:48
to fit these contexts,
305
813000
2000
để phù hợp với bối cảnh,
13:50
and if we make art to fit gallery walls or museum walls,
306
815000
3000
và nếu ta sáng tạo ra nghệ thuật cho hợp với bức tường của những phòng triển lãm hay bảo tàng
13:53
and if we write software to fit existing operating systems,
307
818000
3000
và nếu chúng ta viết các phầm mềm cho hợp với những hệ điều hành hiện tại,
13:58
is that how it works?
308
823000
3000
đó có phải là cách mọi thứ diễn ra?
14:01
Yeah. I think it's evolutionary.
309
826000
2000
Vâng. Tôi cho rằng đó là sự tiến bộ.
14:03
It's adaptive.
310
828000
2000
Đó là sự thích ứng.
14:05
But the pleasure and the passion and the joy
311
830000
2000
Thế nhưng niềm vui thích, niềm đam mê và hạnh phúc
14:07
is still there.
312
832000
2000
vẫn tồn tại ở đó.
14:10
This is a reverse view of things
313
835000
2000
Đây là một cách nhìn nhận sự việc hơi ngược
14:12
from the kind of traditional Romantic view.
314
837000
2000
so với cái nhin Lãng mạn thông thường.
14:14
The Romantic view is that
315
839000
2000
Quan điểm Lãng mạn là
14:16
first comes the passion
316
841000
2000
đam mê là thứ đến đầu tiên
14:18
and then the outpouring of emotion,
317
843000
2000
và sau đó là sự dâng trào của cảm xúc,
14:20
and then somehow it gets shaped into something.
318
845000
3000
và cuối cùng hình thù mới được tạo nên.
14:23
And I'm saying,
319
848000
2000
Và tôi thì đang nỏi rằng,
14:25
well, the passion's still there,
320
850000
2000
vâng, sự đam mê vẫn có ở đó,
14:27
but the vessel
321
852000
2000
nhưng chiếc bình kia
14:29
that it's going to be injected into and poured into,
322
854000
3000
cái thứ mà đam mê sẽ được tiêm vào, đổ vào đó,
14:32
that is instinctively and intuitively
323
857000
2000
thực ra mới là thứ, một cách bản năng và vô thức,
14:34
created first.
324
859000
2000
được tạo ra trước.
14:36
We already know where that passion is going.
325
861000
3000
Chúng ta biết sẵn rằng đam mê đó sẽ đi về đâu.
14:43
But this conflict of views is kind of interesting.
326
868000
3000
Nhưng sự đối nghịch trong quan điểm này khá thú vị.
14:46
The writer,
327
871000
2000
Nhà văn,
14:48
Thomas Frank,
328
873000
2000
Thomas Frank,
14:50
says that
329
875000
2000
nói rằng
14:52
this might be a kind of explanation
330
877000
2000
có lẽ đó là một cách giải thích
14:54
why some voters vote
331
879000
2000
tại sao một số cử tri
14:56
against their best interests,
332
881000
2000
đối nghịch với những lợi ích của họ,
14:58
that voters, like a lot of us,
333
883000
3000
những cử tri, như rất nhiều người trong chúng ta,
15:01
assume, that if they hear something that sounds like it's sincere,
334
886000
3000
giả định rằng, nếu họ nghe thấy một thứ gì có vẻ thật thà,
15:04
that it's coming from the gut, that it's passionate,
335
889000
2000
thứ gì đến từ ruột gan, nếu nó đầy nhiệt huyết, đam mê,
15:06
that it's more authentic.
336
891000
2000
thì tức là nó đáng tin cậy hơn.
15:08
And they'll vote for that.
337
893000
2000
Và họ sẽ bầu cho những thứ như thế.
15:10
So that, if somebody can fake sincerity,
338
895000
2000
Vậy là, nếu ai đó có thể làm giả sự thành thật,
15:12
if they can fake passion,
339
897000
3000
nếu họ có thể làm giả đam mê,
15:15
they stand a better chance
340
900000
2000
họ có cơ hội được chọn
15:17
of being selected in that way,
341
902000
3000
lớn hơn.
15:21
which seems a little dangerous.
342
906000
2000
Điều này nghe thật nguy hiểm.
15:25
I'm saying the two, the passion, the joy,
343
910000
3000
Ý của tôi là hai thứ, niềm đam mê, và sự yêu thích,
15:28
are not mutually exclusive.
344
913000
2000
không phải hoàn toàn tách biệt nhau.
15:30
Maybe what the world needs now is for us to realize
345
915000
3000
Có lẽ điều mà thế giới cần lúc này đó là
15:33
that we are like the birds.
346
918000
2000
nhận ra chúng ta cũng như những loài chim.
15:35
We adapt.
347
920000
2000
Chúng ta thích ứng.
15:37
We sing.
348
922000
2000
Chúng ta hát.
15:39
And like the birds, the joy is still there,
349
924000
2000
Và như loài chim, niềm yêu thích vẫn ở đó,
15:41
even though we have changed what we do
350
926000
3000
mặc dù chúng ta đã thay đổi cách cái cách mà chúng ta làm
15:44
to fit the context.
351
929000
2000
để phù hợp với hoàn cảnh.
15:46
Thank you very much.
352
931000
2000
Cảm ơn vì đã lắng nghe.
15:48
(Applause)
353
933000
4000
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
David Byrne - Musician, artist, writerDavid Byrne builds an idiosyncratic world of music, art, writing and film.
Why you should listen
Musician, author, filmmaker, curator, conservationist, digital music theorist, bicycle advocate, urban designer, visual artist, humanist ... David Byrne has many ways of expressing himself -- all of them heartfelt, authentic and thought-provoking.
From his groundbreaking recording career, first with Talking Heads and then as a solo artist and collaborator, to his recent use of digital media to connnect his creations to the world, he has been meshing art and technology to create jaw-dropping, soulful masterpieces that tell a story, and often invoke his audience to create some masterpieces of their own. In a recent art installation, Playing the Building, Byrne transformed an empty building into a musical instrument, and then invited visitors to play it.
His book Bicycle Diaries is a journal of what he thought and experienced while cycling through the cities of the world. And his 2012 book How Music Works expands on his 2010 TEDTalk to imagine how music is shaped by its time and place.
In David Byrne's 2010 TEDTalk, the image of CBGB comes from Joseph O. Holmes' CBGB series >>
David Byrne | Speaker | TED.com