TED2007
Gever Tulley: 5 dangerous things you should let your kids do
Հինգ վտանգավոր բան, որ պետք է թույլ տաք ձեր երեխաներին անել
Filmed:
Readability: 3.5
5,050,524 views
Ջիվր Թուլեյը` Թինքրինգ դպրոցի հիմնադիրը, մեզ ծանոթացնում է այն 5 վտանգավոր բանների հետ, որ մենք պետք է թույլ տանք մեր երեխաները անեն:
Gever Tulley - Tinkerer
The founder of the Tinkering School, Gever Tulley likes to build things with kids. Full bio
The founder of the Tinkering School, Gever Tulley likes to build things with kids. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
Welcome to "Five Dangerous Things You Should Let Your Children Do."
0
0
5000
Բարի գալուստ «5 վտանգավոր բաներ, որ պետք է թույլ տաք ձեր երեխաներին անել»:
00:18
I don't have children.
1
5000
2000
Ես երեխաներ չունեմ
00:20
I borrow my friends' children, so
2
7000
2000
և ընկերներիս երեխաներին եմ պարտքով վերցնում,
00:22
(Laughter)
3
9000
3000
(Ծիծաղ)
00:26
take all this advice with a grain of salt.
4
13000
2000
այնպես որ ասածներս հալած յուղի տեղ չընդունեք:
00:28
I'm Gever Tulley.
5
15000
3000
Ես Ջիվր Թուլեյն եմ,
00:31
I'm a contract computer scientist by trade,
6
18000
4000
պայմանագրային աշխատող, համակարգչային մասնագետ,
00:35
but I'm the founder of something called the Tinkering School.
7
22000
5000
դրա հետ մեկտեղ նաև «Թինքերինգ դպրոց» կոչվածի հիմնադիրն եմ:
00:40
It's a summer program which aims to help kids to learn
8
27000
3000
Սա մի ամառային ծրագիր է, որի նպատակն է օգնել, որ երեխաները սովորեն
00:43
how to build the things that they think of.
9
30000
3000
պատրաստել այն ամենն, ինչ մտքներով անցնի:
00:46
So we build a lot of things.
10
33000
2000
Ու մենք շատ բաներ ենք պատրաստում:
00:48
And I do put power tools into the hands of second-graders.
11
35000
3000
Ես պարզապես էլեկտրական գործիքներ եմ տալիս երկրորդ դասարանցիների ձեռքը:
00:51
So if you're thinking about sending your kid to Tinkering School,
12
38000
4000
Եվ եթե մտածում եք ձեր երեխային Թինքերինգ դպրոց ուղարկելու մասին,
00:55
they do come back bruised, scraped and bloody.
13
42000
3000
ասեմ, որ փոքրիկներն այնտեղից վերադառնում են կապտուկներով, ճանկռոտված ու արնաթաթախ:
01:00
So, you know, we live in a world
14
47000
2000
Հասկանում եք, մենք ապրում ենք այնպիսի մի աշխարհում,
01:02
that's subjected to ever more stringent child safety regulations.
15
49000
4000
որը լի է երեխաների անվտանգության ապահովմանն ուղղված խիստ կանոններով:
01:06
There doesn't seem to be any limit on how crazy
16
53000
6000
Կարծես սահման չկա նրան, թե ինչ ծայրահեղությունների
01:12
child safety regulations can get.
17
59000
2000
կարող են հասնել երեխաների անվտանգությանն ուղղված այս կանոնները:
01:14
We put suffocation warnings on all the -- on every piece of plastic film
18
61000
5000
Մենք շնչահեղձության վերաբերյալ նախազգուշացումները դնում ենք հնարավոր ամեն ինչի վրա, պլաստիկ ժապավենների ամեն մասնիկի վրա
01:19
manufactured in the United States or for sale
19
66000
2000
որն արտադրվել է Միացյալ Նահանգներում կամ էլ վաճառվելու է այնտեղ:
01:21
with an item in the United States.
20
68000
2000
կամ էլ վաճառվելու է այնտեղ:
01:23
We put warnings on coffee cups to tell us
21
70000
3000
Մենք նման նախազգուշացումները դնում ենք սուրճի բաժակների վրա, որպեսզի տեղեկացնենք,
01:26
that the contents may be hot.
22
73000
3000
որ պարունակությունը կարող է տաք լինել
01:29
And we seem to think that any item
23
76000
4000
Եվ կարծես բոլորին թվում է, թե ցանկացած բան,
01:33
sharper than a golf ball is too sharp
24
80000
2000
որ գոլֆի գնդակից մի քիչ սուր է, չափազանց սուր է
01:35
for children under the age of 10.
25
82000
2000
10 տարեկանից փոքր երեխայի համար:
01:37
So where does this trend stop?
26
84000
4000
Այսպիսով, որտե՞ղ է այս ընդհանուր միտումն ի վերջո կանգ առնում:
01:41
When we round every corner and eliminate every sharp object,
27
88000
5000
Եթե մենք վերացնում ենք բոլոր սուր առարկաները,
01:46
every pokey bit in the world,
28
93000
2000
մենք հարթեցնում ենք աշխարհի բոլոր անկյունները,
01:49
then the first time that kids come in contact with anything sharp
29
96000
4000
երբ երեխաներն առաջին անգամ հանդիպեն որևէ սուր
01:53
or not made out of round plastic,
30
100000
3000
կամ ոչ պլաստմասե առարկայի,
01:56
they'll hurt themselves with it.
31
103000
2000
հաստատ իրենց կվնասեն:
01:59
So, as the boundaries of what we determine as the safety zone
32
106000
6000
Այսպիսով, երբ մեր որոշած անվտանգության սահմանները
02:05
grow ever smaller, we cut off our children from valuable opportunities
33
112000
6000
փոքրանում են, մենք դրանով երեխաներին զրկում ենք
02:11
to learn how to interact with the world around them.
34
118000
2000
իրենց շրջապատող աշխարհի հետ առնչվելու արժեքավոր հնարավորությունից:
02:14
And despite all of our best efforts and intentions,
35
121000
4000
Եվ ի հեճուկս մեր բոլոր լավագույն ցանկությունների ու նպատակների՝
02:18
kids are always going to figure out
36
125000
1000
երեխաները միշտ էլ կարողանում են
02:19
how to do the most dangerous thing they can,
37
126000
3000
անել հնարավոր ամենավտանգավոր բանը
02:22
in whatever environment they can.
38
129000
2000
ցանկացած միջավայրում:
02:25
So despite the provocative title, this presentation is really about safety
39
132000
6000
Այնպես որ, չնայած պրովոկացիոն վերնագրին՝ ելույթս իրականում անվտանգության մասին է.
02:32
and about some simple things that we can do
40
139000
4000
մի քանի պարզ բաների մասին, որ կարող ենք անել`
02:36
to raise our kids to be creative, confident
41
143000
6000
մեր երեխաներին որպես ստեղծարար, վստահ
02:42
and in control of the environment around them.
42
149000
2000
ու շրջակա միջավայրը վերահսկող մարդիկ մեծացնելու համար:
02:45
And what I now present to you is an excerpt from a book in progress.
43
152000
5000
Ու այն, ինչ հիմա պիտի ներկայացնեմ, վերցված է մի գրքից, որի ստեղծումը դեռ ընթացքի մեջ է:
02:51
The book is called "50 Dangerous Things."
44
158000
2000
Գրքի անունն է «50 վտանգավոր բան»:
02:53
This is five dangerous things.
45
160000
2000
Իսկ սա 5 վտանգավոր բաների մասին է:
02:55
Thing number one -- play with fire.
46
162000
3000
Համար առաջին` խաղ կրակի հետ.
02:58
Learning to control one of the most elemental forces in nature
47
165000
5000
Բնության տարերային ուժերը կառավարել սովորելը
03:03
is a pivotal moment in any child's personal history.
48
170000
4000
ցանկացած երեխայի անձնական պատմության մեջ առանցքային իրադարձություն է:
03:07
Whether we remember it or not,
49
174000
2000
Անկախ նրանից՝ հիշում ենք, թե ոչ,
03:09
it's a -- it's the first time we really get
50
176000
3000
դա իրականում հենց առաջին անգամն է,
03:12
control of one of these mysterious things.
51
179000
3000
երբ մենք կարողանում ենք վերահսկել ամենախորհրդավոր բաներից մեկը:
03:15
These mysteries are only revealed
52
182000
2000
Այդ խորհրդավոր երևույթները բացվում են միայն նրանց,
03:17
to those who get the opportunity to play with it.
53
184000
2000
ովքեր օգտվում են դրանց հետ խաղալու հնարավորությունից:
03:19
So, playing with fire.
54
186000
3000
Այսպիսով, խաղալ կրակի հետ:
03:22
This is like one of the great things we ever discovered, fire.
55
189000
6000
Սա երբևէ մեր բացահայտած ամենահրաշալի բաներից մեկն է՝ կրակ:
03:28
From playing with it, they learn some basic principles about fire,
56
195000
3000
Դրա հետ խաղալով` նրանք շատ կարևոր սկզբունքներ են սովորում կրակի,
03:31
about intake, about combustion, about exhaust.
57
198000
4000
կլանման, այրման, արտանետումների մասին:
03:35
These are the three working elements of fire
58
202000
2000
Սրանք կրակի երեք աշխատող տարրերն են
03:37
that you have to have to have a good controlled fire.
59
204000
3000
որոնք անհրաժեշտ են վերահսկվող կրակ ունենալու համար:
03:40
And you can think of the open-pit fire as a laboratory.
60
207000
5000
Եվ կարող եք մտածել, որ բաց կրակը հենց ինքնին լաբորատորիա է:
03:45
You don't know what they're going to learn from playing with it.
61
212000
2000
Երբեք չգիտես, թե ինչ կարող են սովորել դրա հետ խաղալով
03:47
You know, let them fool around with it on their own terms and trust me,
62
214000
5000
Բայց գիտեք, կարող եք նրանց պարզապես թույլ տալ, որ ինքնուրույն գլուխ հանեն, ու հավատացե'ք,
03:53
they're going to learn things
63
220000
2000
այնպիսի բաներ կբացահայտեն,
03:55
that you can't get out of playing with Dora the Explorer toys.
64
222000
5000
որ դուք անգամ Dora the Explorer խաղալիքներով խաղալիս չեք բացահայտի:
04:01
Number two -- own a pocketknife.
65
228000
3000
Համար երկու` գրպանի դանակ ունեցիր:
04:04
Pocketknives are kind of drifting out of our cultural consciousness,
66
231000
4000
Գրպանի դանակները մի տեսակ մեր մշակույթից դուրս են գալիս,
04:09
which I think is a terrible thing.
67
236000
2000
որն ըստ իս` սարսափելի է:
04:11
(Laughter)
68
238000
3000
(Ծիծաղ)
04:15
Your first -- your first pocketknife is like the first universal tool that you're given.
69
242000
5000
Գրպանի առաջին դանակը նման է ունեցածդ առաջին բազմունակ գործիքին:
04:20
You know, it's a spatula, it's a pry bar,
70
247000
3000
Հասկանում եք, այն միաժամանակ կարող է լինել բահիկ, լծակ,
04:23
it's a screwdriver and it's a blade.
71
250000
3000
պտուտակահան, ինչպես նաև սայր:
04:26
And it's a -- it's a powerful and empowering tool.
72
253000
5000
Եվ գիտեք, այն հզոր գործիք է:
04:31
And in a lot of cultures they give knives --
73
258000
3000
Շատ մշակույթներում ընդունված է,
04:34
like, as soon as they're toddlers they have knives.
74
261000
2000
որ հենց երեխաները սկսում են չորեքթաթ քայլել, նրանց դանակ են տալիս:
04:36
These are Inuit children cutting whale blubber.
75
263000
4000
Դրանք Ինուիթ երեխաներն են, որոնք կետի ճարպ են կտրում:
04:40
I first saw this in a Canadian Film Board film when I was 10,
76
267000
4000
Առաջին անգամ դա տեսել եմ մի կանադական ֆիլմում, երբ 10 տարական էի
04:44
and it left a lasting impression, to see babies playing with knives.
77
271000
4000
և դա ինձ վրա թողեց տևական տպավորություն` տեսնել, թե երեխաներն ինչպես են խաղում դանակների հետ:
04:48
And it shows that kids can develop an extended sense of self
78
275000
4000
Ֆիլմը ցույց է տալիս, որ գործիքների միջոցով երեխաների մոտ
04:52
through a tool at a very young age.
79
279000
2000
կարող է զարգանալ ինքնության զգացում շատ վաղ տարիքից:
04:54
You lay down a couple of very simple rules --
80
281000
2000
Առանձնացրու’ մի քանի պարզ կանոն՝
04:57
always cut away from your body, keep the blade sharp, never force it
81
284000
5000
դանակը միշտ մարմնից հեռու պահել, սայրը սուր պահել, ուժեղ չսեղմել:
05:02
-- and these are things kids can understand and practice with.
82
289000
3000
Սրանք բաներ են, որ երեխաները կարող են հասկանալ ու կիրառել:
05:05
And yeah, they're going to cut themselves.
83
292000
1000
Այո, իհարկե, նրանք երբեմն էլ վնասվում են:
05:06
I have some terrible scars on my legs from where I stabbed myself.
84
293000
3000
Ես ինքս մի քանի սարափելի սպի ունեմ ոտքիս վրա:
05:10
But you know, they're young. They heal fast.
85
297000
2000
Բայց ոչինչ, փոքր տարիքում վերքերը շուտ են լավանում:
05:12
(Laughter)
86
299000
4000
(Ծիծաղ)
05:16
Number three -- throw a spear.
87
303000
2000
Համար երեք` նիզակ նետիր:
05:19
It turns out that our brains are actually wired for throwing things
88
306000
4000
Պարզվում է, որ մեր ուղեղն իրականում ստեղծված է իրեր նետելու համար,
05:23
and, like muscles, if you don't use parts of your brain,
89
310000
5000
և մկանների նման, եթե չես օգտագործում ուղեղիդ այդ մասերը,
05:28
they tend to atrophy over time.
90
315000
2000
դրանք հակված են ժամանակի ընթացքում քայքայվելու:
05:31
But when you exercise them,
91
318000
3000
Բայց երբ դրանք վարժեցնում ես,
05:34
any given muscle adds strength to the whole system
92
321000
2000
ցանկացած մկան ուժ է տալիս ամբողջ համակարգին,
05:36
and that applies to your brain too.
93
323000
2000
ցանկացած մկան ուժ է տալիս ամբողջ համակարգին,
05:39
So practicing throwing things has been shown to
94
326000
4000
Այսպիսով, պարզվում է, որ ինչ-որ բաներ նետելը
05:43
stimulate the frontal and parietal lobes,
95
330000
3000
խթանում է ճակատային և կողքային բլթակները,
05:46
which have to do with visual acuity, 3D understanding,
96
333000
5000
որոնք կապված են տեսողական ընկալման, եռաչափ հասկացողության,
05:51
and structural problem solving, so it gives a sense --
97
338000
5000
նաև կառուցվածքային խնդիրներ լուծելու հետ. այսպիսով, առաջանում է զգացում,
05:56
it helps develop their visualization skills and their predictive ability.
98
343000
4000
որն օգնում է զարգացնել երևակայական հմտություններն ու կանխագուշակելու կարողությունները:
06:01
And throwing is a combination of analytical and physical skill,
99
348000
5000
Նետումը վերլուծական և ֆիզիկական հմտությունների մի համակցություն է,
06:06
so it's very good for that kind of whole-body training.
100
353000
4000
որը շատ լավ է ամբողջ մարմինը մարզելու համար:
06:10
These kinds of target-based practice also
101
357000
6000
Թիրախի վրա հիմնված նմանատիպ վարժությունները նաև
06:16
helps kids develop attention and concentration skills.
102
363000
5000
օգնում են երեխաների մոտ զարգացնել հետևյալ հմտությունները` ուշադրությունը և կենտրոնացումը:
06:21
So those are great.
103
368000
2000
Այսպիսով, սա իրոք լավ միտք է:
06:23
Number four -- deconstruct appliances.
104
370000
4000
Համար չորս` քանդել սարքավորումները:
06:27
There is a world of interesting things inside your dishwasher.
105
374000
4000
Սպասք լվացող ձեր մեքենայի մեջ մի ողջ հետաքրքիր աշխարհ է թաքնված:
06:31
Next time you're about to throw out an appliance, don't throw it out.
106
378000
5000
Մյուս անգամ, երբ կուզենաք ինչ-որ սարքավորում դեն նետել, կանգ առեք:
06:36
Take it apart with your kid, or send him to my school
107
383000
3000
Փոխարենը քանդեք այն ձեր երեխայի հետ կամ նրան ուղարկեք իմ դպրոց,
06:39
and we'll take it apart with them.
108
386000
2000
ու մենք միասին այն կքանդենք:
06:41
Even if you don't know what the parts are,
109
388000
2000
Եթե նույնիսկ դուք չգիտեք, թե ինչ մասեր են,
06:43
puzzling out what they might be for
110
390000
3000
ապա պարզեք, թե դրանք ինչի համար են:
06:46
is a really good practice for the kids
111
393000
3000
Դա իսկապես շատ լավ վարժություն է երեխաների համար,
06:49
to get sort of the sense that they can take things apart,
112
396000
6000
այն իմաստով, որ նրանք կարող են առարկաները մաս-մաս անել,
06:55
and no matter how complex they are,
113
402000
2000
և նշանակություն չունի, թե դրանք որքան բարդ են.
06:57
they can understand parts of them and that means that eventually,
114
404000
4000
փոքրիկները կարող են հասկանալ դրանց մասերը,
07:01
they can understand all of them.
115
408000
2000
ինչն էլ նշանակում է, որ վերջիվերջո նրանք ամեն ինչից գլուխ կհանեն:
07:03
It's a sense of knowability, that something is knowable.
116
410000
3000
Դա իմացության զգացումն է. զգացում, որ դու ինչ-որ բան ճանաչում ես:
07:07
So these black boxes that we live with and take for granted
117
414000
3000
Այսպիսով, այս սև արկղերը, որոնց հետ մենք ապրում ենք,
07:10
are actually complex things made by other people
118
417000
4000
իրականում բարդ իրեր են, որոնք ստեղծել են այլ մարդիկ
07:14
and you can understand them.
119
421000
2000
և որոնցից դուք կարող եք գլուխ հանել:
07:16
Number five -- two-parter.
120
423000
4000
Համար հինգ` երկու մասի բաժանենք:
07:20
Break the Digital Millennium Copyright Act.
121
427000
2000
Խախտե'ք թվային դարաշրջանի հեղինակային իրավունքների մասին օրենքը:
07:22
(Laughter)
122
429000
3000
(Ծիծաղ)
07:25
There are laws beyond safety regulations
123
432000
3000
Կան կանոններ
07:28
that attempt to limit how we can interact with the things
124
435000
3000
որոնք չեն վերաբերում անվտանգությանը,
07:31
that we own -- in this case, digital media.
125
438000
2000
այլ պարզապես սահմանափակում են մեր ու մեր ունեցած իրերի փոխազդեցությունը. այս դեպքում խոսքը վերաբերում է թվային մեդիային:
07:34
It's a very simple exercise -- buy a song on ITunes, write it to a CD,
126
441000
7000
Սա շատ պարզ վարժանք է: ITune-ում մի երգ գնեք, ձայնագրե'ք այն խտասկավառակի վրա,
07:41
then rip the CD to an MP3 and play it on your very same computer.
127
448000
3000
հետո խտասկավառակից այն MP3 կրիչի վրա տեղփոխեք ու նորից համակարգչով լսե'ք:
07:44
You've just broken a law.
128
451000
2000
Դուք հենց նոր օրենքը խախտեցիք:
07:46
Technically the RIAA can come and persecute you.
129
453000
4000
Իրականում Ամերիկայի Ձայնագրման Արդյունաբերության Ասոցիացիան կարող է հետապնդել ձեզ դրա համար:
07:50
It's an important lesson for kids to understand --
130
457000
2000
Կարևոր է, որ երեխաները հասկանան հետևյալը.
07:52
that some of these laws get broken by accident
131
459000
4000
կան օրենքներ, որոնք հեշտ է պատահաբար խախտել,
07:56
and that laws have to be interpreted.
132
463000
2000
և օրենքներն էլ պետք է մեկնաբանվեն:
07:58
And it's something we often talk about with the kids
133
465000
3000
Մենք հաճախ ենք երեխաների հետ խոսում սրա մասին
08:01
when we're fooling around with things and breaking them open
134
468000
4000
երբ իրերը կոտրում ենք, բացում, մաս-մաս անում
08:05
and taking them apart and using them for other things --
135
472000
3000
մասերն օգտագործում այլ բաների համար,
08:08
and also when we go out and drive a car.
136
475000
5000
նաև երբ գնում ենք մեքենա վարելու:
08:14
Driving a car is a -- is a really empowering act for a young child,
137
481000
4000
Մեքենա վարելը…իրոք, շատ ոգևորող բան է երեխաների համար,
08:18
so this is the ultimate.
138
485000
2000
կարելի է ասել, ոգևորության գագաթնակետը:
08:20
(Laughter)
139
487000
2000
(Ծիծաղ)
08:22
For those of you who aren't comfortable actually breaking the law,
140
489000
4000
Նրանք, ովքեր չեն ցանկանում խախտել օրենքը,
08:26
you can drive a car with your child.
141
493000
3000
կարող են վարել ավտոմեքենա իրենց երեխայի հետ:
08:29
This is -- this is a great stage for a kid.
142
496000
3000
Դա մի մեծ փուլ է ձեր երեխայի համար:
08:32
This happens about the same time
143
499000
2000
Դա պատահում է մոտավորապես այն ժամանակ,
08:34
that they get latched onto things like dinosaurs,
144
501000
3000
երբ փոքրիկներին սկսում են գրավել բաներ, ինչպիսիք դինոզավրերն են,
08:37
these big things in the outside world
145
504000
2000
արտաքին աշխարհի այն մեծ բաները,
08:39
that they're trying to get a grip on.
146
506000
2000
որոնք նրանք ցանկանում են ընկալել:
08:41
A car is a similar object, and they can get in a car and drive it.
147
508000
5000
Մեքենան էլ է այդ շարքում, և նրանք կարող են նստել մեքենա ու վարել այն:
08:46
And that's a really, like -- it gives them a handle on a world
148
513000
4000
Սա, իրոք, նշանակալից փաստ է, որովհետև դա նրանց առիթ է տալիս կառավարել աշխարհն
08:50
in a way that they wouldn't -- that they don't often have access to.
149
517000
5000
այնպես, ինչպես նրանք սովորաբար չեն կարողանում անել:
08:55
So -- and it's perfectly legal.
150
522000
2000
Եվ դա լրիվ օրինական է:
08:57
Find a big empty lot, make sure there's nothing in it
151
524000
2000
Գտե'ք մի ընդարձակ դատարկ տարածք, համոզվե'ք,, որ այն դատարկ է
08:59
and it's on private property, and let them drive your car.
152
526000
4000
մասնավոր սեփականություն է, և թու'յլ տվեք երեխաներին վարել ձեր մեքենան:
09:03
It's very safe actually.
153
530000
2000
Իրականում շատ ապահով է,
09:05
And it's fun for the whole family.
154
532000
2000
ու մեծ ուրախություն է ողջ ընտանիքի համար:
09:07
(Laughter)
155
534000
2000
(Ծիծաղ)
09:09
So, let's see.
156
536000
2000
Այսպիսով, երևի այսքանը:
09:11
I think that's it. That's number five and a half. OK.
157
538000
3000
Բայց սա եղավ հինգ ու կես: Լավ, ոչինչ:
ABOUT THE SPEAKER
Gever Tulley - TinkererThe founder of the Tinkering School, Gever Tulley likes to build things with kids.
Why you should listen
Gever Tulley writes the best Twitters: Just landed my paraglider in an empty field behind Santa 8arbara. ... Making amazing tshirts with a laser cutter at the maker faire in austin. ... Washing fruit, putting sheets on bunkbeds, and grinding up aluminum foil in a cheap blender ... Updating the school blog, trying to figure out how many cubic feet of air are in a 5 gallon cylinder at 200 PSI. ... Trying to figure out if the tinker kids are going to be able to get molten iron from magnetite sand ...
A software engineer, Gever Tulley is the co-founder of the Tinkering School, a weeklong camp where lucky kids get to play with their very own power tools. He's interested in helping kids learn how to build, solve problems, use new materials and hack old ones for new purposes. He's also a certified paragliding instructor.
Gever Tulley | Speaker | TED.com