TED2005
Bjorn Lomborg: Global priorities bigger than climate change
Բյորն Լոմբորգը սահմանում է գլոբալ առաջնահերթությունները
Filmed:
Readability: 3.3
1,695,569 views
Եթե դուք ունենայիք 50 միլիարդ դոլար, ամենասկզբում ո՞ր խնդիրը կլուծեիք, ՁԻԱ՞Հ, թե՞ գլոբալ տաքացում: Դանիացի քաղաքագետ Բյորն Լոմբորգը հանդես է գալիս անակնկալ պատասխաններով:
Bjorn Lomborg - Global prioritizer
Danish political scientist Bjorn Lomborg heads the Copenhagen Consensus, which has prioritized the world's greatest problems -- global warming, world poverty, disease -- based on how effective our solutions might be. It's a thought-provoking, even provocative list. Full bio
Danish political scientist Bjorn Lomborg heads the Copenhagen Consensus, which has prioritized the world's greatest problems -- global warming, world poverty, disease -- based on how effective our solutions might be. It's a thought-provoking, even provocative list. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:24
What I'd like to talk about is really the biggest problems in the world.
0
0
4000
Այն, ինչի մասին կցանկանայի խոսել, իրականում աշխարհում ամենամեծ խնդիրներն են:
00:28
I'm not going to talk about "The Skeptical Environmentalist" --
1
4000
2000
Ես չեմ պատրաստվում խոսել "Թերահավատ բնապահպանների" մասին,
00:30
probably that's also a good choice.
2
6000
2000
չնայած, դա նույնպես լավ թեմա է:
00:32
(Laughter)
3
8000
1000
(Ծիծաղ)
00:33
But I am going talk about: what are the big problems in the world?
4
9000
3000
Ես պատրաստվում եմ խոսել այն մասին, թե որո՞նք են աշխարհի ամենամեծ խնդիրները:
00:36
And I must say, before I go on, I should ask every one of you
5
12000
3000
Բայց մինչ ես կշարունակեմ, պիտի խնդրեմ բոլորիդ
00:39
to try and get out pen and paper
6
15000
2000
փորձել գտնել թուղթ ու գրիչ
00:41
because I'm actually going to ask you to help me to look at how we do that.
7
17000
3000
քանի որ խնդրելու եմ ձեզ օգնել ինձ ցույց տալ, թե ինչպես ենք դա արել:
00:44
So get out your pen and paper.
8
20000
2000
Այսպիսով, վերցրեք թուղթ ու գրիչ:
00:46
Bottom line is, there is a lot of problems out there in the world.
9
22000
2000
Ամենակարևորը, աշխարհում կան բազում խնդիրներ:
00:48
I'm just going to list some of them.
10
24000
2000
Ես ընդամենը կնշեմ դրանցից մի քանիսը:
00:50
There are 800 million people starving.
11
26000
2000
800 միլիոն մարդ տառապում է սովից:
00:52
There's a billion people without clean drinking water.
12
28000
2000
Մեկ միլիարդ մարդ զուրկ է մաքուր խմելու ջրից:
00:54
Two billion people without sanitation.
13
30000
2000
2 միլիարդ մարդ զուրկ է սանիտարական պայմաններից:
00:56
There are several million people dying of HIV and AIDS.
14
32000
3000
Մի քանի միլիոն մահանում է ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ-ից:
00:59
The lists go on and on.
15
35000
2000
Եվ այս ցուցակը շարունակական է:
01:01
There's two billions of people who will be severely affected by climate change -- so on.
16
37000
5000
2 միլիարդ մարդ վտանգված է կլիմայական փոփոխությունների պատճառով և այլն:
01:06
There are many, many problems out there.
17
42000
2000
Կան բազում, բազում խնդիրներ:
01:08
In an ideal world, we would solve them all, but we don't.
18
44000
4000
Կատարյալ աշխարհում մենք դրանք բոլորը կլուծեինք, բայց այժմ չենք կարողանում:
01:12
We don't actually solve all problems.
19
48000
2000
Մենք իրականում չենք կարող լուծել բոլոր խնդիրները:
01:14
And if we do not, the question I think we need to ask ourselves --
20
50000
4000
Եվ եթե մենք դրանք չենք լուծում, ապա պետք է ինքներս մեզ հարցնենք,
01:18
and that's why it's on the economy session -- is to say,
21
54000
3000
և այդ պատճառով այս հարցը տնտեսագիտական ոլորտում է, պետք է ասենք,
01:21
if we don't do all things, we really have to start asking ourselves,
22
57000
3000
եթե մենք չենք անում այդ բոլորը, մենք իրապես պետք է հարցնենք ինքներս մեզ,
01:24
which ones should we solve first?
23
60000
2000
ո՞ր խնդիրը լուծել ամենից առաջ:
01:26
And that's the question I'd like to ask you.
24
62000
2000
Եվ ես կցանկանայի այդ հարցը ձեզ տալ:
01:28
If we had say, 50 billion dollars over the next four years to spend
25
64000
5000
Ենթադրենք ունենք 50 միլիարդ դոլար հաջորդ 4 տարիների համար
01:33
to do good in this world, where should we spend it?
26
69000
3000
աշխարհում ինչ-որ լավ բան անելու համար, ինչի՞ վրա պետք է սա ծախսենք:
01:36
We identified 10 of the biggest challenges in the world,
27
72000
3000
Մենք բացահայտեցին աշխարհի 10 ամենակարևոր խնդիրները,
01:39
and I will just briefly read them:
28
75000
2000
և ես հակիրճ կկարդամ դրանք:
01:41
climate change, communicable diseases, conflicts, education,
29
77000
2000
Կլիմայական փոփոխություններ, վարակիչ հիվանդություններ, հակամարտություններ, կրթություն,
01:43
financial instability, governance and corruption,
30
79000
2000
ֆինանսական անկայունություն, կառավարում և կոռուպցիա,
01:45
malnutrition and hunger, population migration,
31
81000
3000
թերսնում և սով, բնակչության միգրացիա,
01:48
sanitation and water, and subsidies and trade barriers.
32
84000
3000
սանիտարական պայմաններ և ջուր, և սուբսիդիաներ ու առևտրային արգելքները:
01:51
We believe that these in many ways
33
87000
2000
Մեր կարծիքով նշվածները
01:53
encompass the biggest problems in the world.
34
89000
2000
ներառում են աշխարհի ամենալուրջ խնդիրները:
01:55
The obvious question would be to ask,
35
91000
2000
Ամենից ակնհայտ հարցը, որ ի հայտ է գալիս,
01:57
what do you think are the biggest things?
36
93000
2000
ո՞րն է ձեր կարծիքով ամենակարևորը:
01:59
Where should we start on solving these problems?
37
95000
3000
Որտեղի՞ց պետք է սկսենք այս խնդիրների լուծումները:
02:02
But that's a wrong problem to ask.
38
98000
2000
Բայց այս հարցադրումը սխալ է:
02:04
That was actually the problem that was asked in Davos in January.
39
100000
3000
Ահա սա էր ամենակարևոր հարցը, որը բարձրացվել էր հունվարին Դավոսում:
02:07
But of course, there's a problem in asking people to focus on problems.
40
103000
3000
Իհարկե, ճիշտ չէ մարդկանց ստիպել կենտրոնանալ խնդիրների վրա:
02:10
Because we can't solve problems.
41
106000
3000
Քանի որ մենք չենք կարող լուծել այդ խնդիրները:
02:13
Surely the biggest problem we have in the world is that we all die.
42
109000
3000
Իհարկե ամենամեծ խնդիրն այն է, որ մենք բոլորս մահկանացու ենք:
02:16
But we don't have a technology to solve that, right?
43
112000
2000
Բայց մենք չունենք միջոցներ այն լուծելու համար, այնպես չէ՞:
02:18
So the point is not to prioritize problems,
44
114000
3000
Կարևորը ոչ թե խնդիրների գերակայության որոշումն է,
02:21
but the point is to prioritize solutions to problems.
45
117000
4000
այլ խնդիրների լուծումների գերակայության որոշումը:
02:25
And that would be -- of course that gets a little more complicated.
46
121000
3000
Այդ դեպքում կստացվի, իհարկե սա ավելի բարդացնում է իրավիճակը:
02:28
To climate change that would be like Kyoto.
47
124000
2000
Կլիմայի փոփոխությունը պիտի լուծվի Կիոտոյի արձանագրության համաձայն:
02:30
To communicable diseases, it might be health clinics or mosquito nets.
48
126000
3000
Վարակիչ հիվանդությունները պետք է լուծվեն հիվանդանոցների և մոծակների ցանցերի օգնությամբ:
02:33
To conflicts, it would be U.N.'s peacekeeping forces, and so on.
49
129000
3000
Հակամարտությունները ՄԱԿ-ի խաղաղապահ ուժերի օգնությամբ և այլն:
02:36
The point that I would like to ask you to try to do,
50
132000
5000
Ես ցանկանում եմ խնդրել ձեզ փորձել
02:41
is just in 30 seconds -- and I know this is in a sense
51
137000
3000
ընդամենը 30 վայրկյանում, (գիտեմ որ սա ինչ-որ չափով
02:44
an impossible task -- write down what you think
52
140000
2000
անհնարին հանձնարարություն է) գրեք, թե ինչ եք մտածում
02:46
is probably some of the top priorities.
53
142000
2000
գլխավոր գերակայությունների վերաբերյալ:
02:48
And also -- and that's, of course, where economics gets evil --
54
144000
3000
Ու նաև (ահա այստեղ է երևում տնտեսագիտության չարությունը),
02:51
to put down what are the things we should not do, first.
55
147000
3000
նշեք, թե որ բաները մենք չպետք է անենք առաջինը:
02:54
What should be at the bottom of the list?
56
150000
2000
Ինչը՞ պետք է լինի ցուցակի վերջին տողում:
02:56
Please, just take 30 seconds, perhaps talk to your neighbor,
57
152000
3000
Խնդրում եմ, 30 վայրկյան, զրուցեք նաև ձեր հարևանի հետ,
02:59
and just figure out what should be the top priorities
58
155000
2000
և ընդամենը նշեք, որոնք պետք է լինեն աշխարհի ամենամեծ խնդիրների
03:01
and the bottom priorities of the solutions that we have
59
157000
2000
ամենագերակա լուծումները, և որոնք`
03:03
to the world's biggest issues.
60
159000
2000
առավել քիչ գերակաները:
03:05
The amazing part of this process -- and of course, I mean,
61
161000
3000
Այս գործընթացի զարմանահրաշ մասը, և իհարկե, ես ի նկատի ունեմ,
03:08
I would love to -- I only have 18 minutes,
62
164000
2000
ես շատ կցանկանայի... ինձ տրամադրված է 18 րոպե,
03:10
I've already given you quite a substantial amount of my time, right?
63
166000
2000
ես արդեն ձեզ տրամադրեցի իմ ժամանակի բավական մեծ հատվածը, լա՞վ:
03:12
I'd love to go into, and get you to think about this process,
64
168000
4000
Ես կցանկանայի շարունակել և օգնեմ ձեզ մտածել դրա մասին
03:16
and that's actually what we did.
65
172000
2000
և ահա հենց դա իրականում մենք արեցինք:
03:18
And I also strongly encourage you,
66
174000
2000
Եվ ես ձեզ կոչ եմ անում,
03:20
and I'm sure we'll also have these discussions afterwards,
67
176000
2000
և նաև վաստահ եմ, որ կունենանք այսպիսի քննարկումներ հետագայում,
03:22
to think about, how do we actually prioritize?
68
178000
2000
խնդրում եմ մտածեք, թե իրականում ինչպե՞ս ենք սահմանում գերակայություններ:
03:24
Of course, you have to ask yourself,
69
180000
2000
Իհարկե, դուք պետք է հարցնեք ձեզ,
03:26
why on Earth was such a list never done before?
70
182000
2000
ինչու՞ երբեք այդպիսի ցուցակ չի կազմվել:
03:28
And one reason is that prioritization is incredibly uncomfortable.
71
184000
5000
Եվ դրա մի պատճառն այն է, որ գերակայություններ սահմանելը չափազանց անհարմար է:
03:33
Nobody wants to do this.
72
189000
2000
Ոչ ոք չի ցանկանում անել դա:
03:35
Of course, every organization would love to be on the top of such a list.
73
191000
3000
Իհարկե, յուրաքանչյուր կազմակերպություն կցանկանար ցուցակի առաջին շարքում լինել:
03:38
But every organization would also hate to be not on the top of the list.
74
194000
3000
Եվ նրանցից ոչ ոք չէր ցանկանա չլինել առաջին տեղերում:
03:41
And since there are many more not-number-one spots on the list
75
197000
4000
Եվ քանի որ շատ ավելի շատ համարներ կան, որ առաջինը չեն ցուցակում
03:45
than there is number ones, it makes perfect sense
76
201000
3000
լիովին հասկանալի է, որ չենք ցանկանա
03:48
not to want to do such a list.
77
204000
2000
այդպիսի ցուցակ կազմել:
03:50
We've had the U.N. for almost 60 years,
78
206000
2000
Մոտ 60 տարի է, ինչ մենք ՄԱԿ ունենք,
03:52
yet we've never actually made a fundamental list
79
208000
3000
սակայն մենք երբեք չենք կազմել մի հիմնարար ցանկ
03:55
of all the big things that we can do in the world,
80
211000
2000
այն բոլոր կարևոր բաների մասին, որ կարող ենք անել աշխարհում,
03:57
and said, which of them should we do first?
81
213000
3000
և որոշել, թե որից պետք է սկսենք:
04:00
So it doesn't mean that we are not prioritizing --
82
216000
3000
Դա ամենևին չի նշանակում, թե մենք չունենք գերակայություններ.
04:03
any decision is a prioritization, so of course we are still prioritizing,
83
219000
4000
ցանկացած որոշում գերակայության որոշում է, և իհարկե մենք շարունակում ենք տարբերել առաջնահերթը երկրորդականից,
04:07
if only implicitly -- and that's unlikely to be as good
84
223000
3000
բայց անուղղակի ձևով. իհարկե դժվար թե դա ավելի լավ լինի
04:10
as if we actually did the prioritization,
85
226000
2000
քան եթե մենք իրականում կատարեինք գերակայությունների որոշում
04:12
and went in and talked about it.
86
228000
2000
և հետևեինք դրան ու խոսեինք դրա մասին:
04:14
So what I'm proposing is really to say that we have,
87
230000
2000
Այսպիսով, ես առաջարկում եմ, որ մենք իրապես ասենք,
04:16
for a very long time, had a situation when we've had a menu of choices.
88
232000
4000
որ շատ երկար ժամանակ մենք ընտրության բազմաթիվ տարբերակներ ենք ունեցել:
04:20
There are many, many things we can do out there,
89
236000
2000
Շատ ու շատ բաներ կարող էինք անել,
04:22
but we've not had the prices, nor the sizes.
90
238000
3000
բայց մենք չենք իմացել ոչ գինը, ոչ էլ քանակը:
04:25
We have not had an idea.
91
241000
2000
Մենք գաղափար չունեինք այդ մասին:
04:27
Imagine going into a restaurant and getting this big menu card,
92
243000
3000
Պատկերացրեք, գնում եք ռեստորան և ձեզ տալիս են մի մեծ մենյու,
04:30
but you have no idea what the price is.
93
246000
2000
բայց դուք ոչինչ չգիտեք գների մասին:
04:32
You know, you have a pizza; you've no idea what the price is.
94
248000
2000
Օրինակ, դուք պիցցա եք պատվիրում, բայց չգիտեք, թե ինչ գնի է:
04:34
It could be at one dollar; it could be 1,000 dollars.
95
250000
2000
Այն կարող է արժենալ 1 դոլար, կամ էլ 1000 դոլար:
04:36
It could be a family-size pizza;
96
252000
2000
Այն կարող է լինել ընտանեկան պիցցա:
04:38
it could be a very individual-size pizza, right?
97
254000
2000
Կարող է լինել շատ փոքր չափի պիցցա, այնպես չէ՞:
04:40
We'd like to know these things.
98
256000
2000
Ցանկալի կլիներ այդ ամենը իմանալ:
04:42
And that is what the Copenhagen Consensus is really trying to do --
99
258000
2000
Եվ սա հենց այն էր, ինչ փորձում է անել Կոպենհագենի Կոնսենսուսը`
04:44
to try to put prices on these issues.
100
260000
3000
փորձում է որոշել այս խնդիրների գինը:
04:47
And so basically, this has been the Copenhagen Consensus' process.
101
263000
3000
Եվ Կոպենհագենի Կոնսենսուսի հիմնական աշխատանքը այսպիսին էր:
04:50
We got 30 of the world's best economists, three in each area.
102
266000
4000
Մենք հավաքեցինք աշխարհի 30 ամենալավ տնտեսագետներին, յուրաքանչյուր ոլորտում 3 հոգի:
04:54
So we have three of world's top economists write about climate change.
103
270000
3000
Այսպիսով, աշխարհի 3 ամենահայտնի տնտեսագետներ գրում էին կլիմայական փոփոխությունների մասին:
04:57
What can we do? What will be the cost
104
273000
3000
Ի՞նչ կարող էինք մենք անել: Ի՞նչ կարժենա դա:
05:00
and what will be the benefit of that?
105
276000
1000
Եվ ի՞նչ օգուտ կլինի դրանից:
05:01
Likewise in communicable diseases.
106
277000
2000
Նմանապես նաև վարակիչ հիվանդությունների դեպքում:
05:03
Three of the world's top experts saying, what can we do?
107
279000
3000
Աշխարհի 3 խոշորագույն մասնագետները ասում են, թե մենք ի՞նչ կարող ենք անել:
05:06
What would be the price?
108
282000
1000
Ինչպիսի՞ն կլինի դրա գինը:
05:07
What should we do about it, and what will be the outcome?
109
283000
3000
Ի՞նչ պետք է անենք դրա համար, և ինչպիսի՞ն կլինեն արդյունքները:
05:10
And so on.
110
286000
1000
Եվ այսպես շարունակ:
05:11
Then we had some of the world's top economists,
111
287000
2000
Եվ ամենաճանաչված տնտեսագետները,
05:13
eight of the world's top economists, including three Nobel Laureates,
112
289000
4000
աշխարհի լավագույն տնտեսագետներից 8-ը, ներառյալ 3 Նոբելյան մրցանակակիրներ
05:17
meet in Copenhagen in May 2004.
113
293000
3000
հանդիպեցին Կոպենհագենում 2004-ի մայիսին:
05:20
We called them the "dream team."
114
296000
2000
Մենք կոչեցինք նրանց երազանքի թիմ:
05:22
The Cambridge University prefects decided to call them
115
298000
3000
Քեմբրիջի համալսարանը հրաշալիորեն որոշեց
05:25
the Real Madrid of economics.
116
301000
2000
նրանց կոչել տնտեսագիտության Ռեալ Մադրիդ:
05:27
That works very well in Europe, but it doesn't really work over here.
117
303000
2000
Սա շատ լավ է աշխատում Եվրոպայում, բայց այստեղ դա այնքան էլ հասկանալի չէ:
05:29
And what they basically did was come out with a prioritized list.
118
305000
4000
Եվ նրանց արածը, ըստ էության, գերակայությունների մի ցուցակի կազմումն էր:
05:33
And then you ask, why economists?
119
309000
2000
Դուք կհարցնեք` ինչու՞ տնտեսագետներ:
05:35
And of course, I'm very happy you asked that question -- (Laughter) --
120
311000
2000
Եվ իհարկե, ես շատ ուրախ եմ, որ այդ հարցը տվեցիք - (Ծիծաղ)
05:37
because that's a very good question.
121
313000
2000
քանի որ դա շատ լավ հարց է:
05:39
The point is, of course, if you want to know about malaria,
122
315000
3000
Հարցը նրանում է, որ, իհարկե, եթե ցանկանում եք իմանալ մալարիայի մասին,
05:42
you ask a malaria expert.
123
318000
2000
կհարցնեք մալարիայի մասնագետին:
05:44
If you want to know about climate, you ask a climatologist.
124
320000
2000
Եթե ցանկանաք իմանալ կլիմայի մասին, կհարցնեք օդերևութաբանին:
05:46
But if you want to know which of the two you should deal with first,
125
322000
3000
Բայց, եթե դուք ցանկանում եք իմանալ, թե այս երկուսից ո՞րի հետ առաջինը պայքարել,
05:49
you can't ask either of them, because that's not what they do.
126
325000
3000
դուք նրանցից ոչ մեկին չեք կարող հարցնել, քանի որ դա նրանց աշխատանքը չէ:
05:52
That is what economists do.
127
328000
2000
Դա տնտեսագետների աշխատանքն է:
05:54
They prioritize.
128
330000
1000
Իրենք են գնահատում:
05:55
They make that in some ways disgusting task of saying, which one should we do first,
129
331000
5000
Նրանք կատարում են այդ որոշ առումով տհաճ աշխատանքը` ասելով, թե որը պետք է անենք առաջինը
06:00
and which one should we do afterwards?
130
336000
2000
և որը` հետագայում:
06:02
So this is the list, and this is the one I'd like to share with you.
131
338000
3000
Այսպիսով, ահա և այդ ցուցակը, որը և ցանկանում էի ձեզ հետ կիսել:
06:05
Of course, you can also see it on the website,
132
341000
2000
Իհարկե, դուք այն կարող եք տեսնել նաև ինտերնետային կայքում,
06:07
and we'll also talk about it more, I'm sure, as the day goes on.
133
343000
3000
և վստահ եմ, ժամանակի հետ մենք ավելի շատ կխոսենք դրա մասին:
06:10
They basically came up with a list where they said
134
346000
2000
Նրանք ըստ էության հանդես եկան մի ցուցակով, որտեղ ասվում է,
06:12
there were bad projects -- basically, projects
135
348000
3000
որ կան վատ ծրագրեր են` այսինքն, այնպիսի ծրագրեր,
06:15
where if you invest a dollar, you get less than a dollar back.
136
351000
3000
որտեղ մեկ դոլարի ներդրումը բերում է ավելի պակաս եկամուտ:
06:18
Then there's fair projects, good projects and very good projects.
137
354000
4000
Կան միջակ, լավ և շատ լավ ծրագրեր:
06:22
And of course, it's the very good projects we should start doing.
138
358000
2000
Եվ իհարկե, մենք պետք է սկսենք հենց այդ` շատ լավ ծրագրերի իրականացումից:
06:24
I'm going to go from backwards
139
360000
2000
Ես պատրաստվում եմ սկսել ցուցակի վերջից,
06:26
so that we end up with the best projects.
140
362000
2000
որպեսզի ավարտենք լավագույն ծրագրերով:
06:28
These were the bad projects.
141
364000
2000
Սրանք վատ ծրագրերն են:
06:30
As you might see the bottom of the list was climate change.
142
366000
4000
Ինչպես կարող եք տեսնել ցուցակի վերջին տողում կլիմայական փոփոխություններն են:
06:34
This offends a lot of people, and that's probably one of the things
143
370000
4000
Շատ մարդկանց սա կտխրեցնի, և, հավանաբար, սա այն դեպքերից է,
06:38
where people will say I shouldn't come back, either.
144
374000
2000
որտեղ մարդիկ կասեն` սրան ավելի ուշ վերադառնալ չեմ կարող:
06:40
And I'd like to talk about that, because that's really curious.
145
376000
2000
Եվ ես կցանկանայի խոսել դրա մասին, քանի որ այն չափազանց հետաքրքիր է:
06:42
Why is it it came up?
146
378000
2000
Ինչու՞ այդպես ստացվեց:
06:44
And I'll actually also try to get back to this
147
380000
2000
Եվ ես կփորձեմ վերադառնալ այս հարցին,
06:46
because it's probably one of the things
148
382000
2000
քանի որ դա մեկն է այն հարցերից,
06:48
that we'll disagree with on the list that you wrote down.
149
384000
2000
որտեղ մենք կունենանք անհամաձայնություն ձեր նշած ցուցակների հետ:
06:50
The reason why they came up with saying that Kyoto --
150
386000
3000
Ինչու են ասում, որ Կիոտոն,
06:53
or doing something more than Kyoto -- is a bad deal
151
389000
2000
կամ Կիոտոյից ավելի որևէ բան անելը շատ վատ նախաձեռնություն է,
06:55
is simply because it's very inefficient.
152
391000
2000
պարզապես այն պատճառով, որ դա շատ անարդյունավետ է:
06:57
It's not saying that global warming is not happening.
153
393000
2000
Սա չի նշանակում, որ գլոբալ տաքացում չի լինելու:
06:59
It's not saying that it's not a big problem.
154
395000
2000
Չի նշանակում նաև, որ այս խնդիրը խոշոր խնդիր չէ:
07:01
But it's saying that what we can do about it
155
397000
2000
Այլ ընդամենն այն, թե ինչ կարող ենք մենք անել այս հարցում,
07:03
is very little, at a very high cost.
156
399000
3000
շատ քիչ է և շատ ծախսատար:
07:06
What they basically show us, the average of all macroeconomic models,
157
402000
4000
Նրանք ըստ էության ցույց են տալիս մեզ մակրոտնտեսական մոդելների միջին ցուցանիշները,
07:10
is that Kyoto, if everyone agreed, would cost about 150 billion dollars a year.
158
406000
5000
այն է` Կիոտոյի ծրագիրը, եթե բոլորը համաձայնեն դրան, կարժենա տարեկան 150 միլիարդ դոլար:
07:15
That's a substantial amount of money.
159
411000
2000
սա ահռելի գումար է:
07:17
That's two to three times the global development aid
160
413000
2000
Այն 2-3 անգամ գերազանցում է Երրորդ Աշխարհի երկրների
07:19
that we give the Third World every year.
161
415000
2000
զարգացման նպատակով ամենամյա տրամադրվող միջոցներից:
07:21
Yet it would do very little good.
162
417000
2000
Այնուամենայնիվ, այն շատ քիչ օգուտ կբերի:
07:23
All models show it will postpone warming for about six years in 2100.
163
419000
4000
Համաձայն բոլոր մոդելների` այն կհետաձգի գլոբալ տաքացումը 2100թ. ընդամենը 6 տարով:
07:27
So the guy in Bangladesh who gets a flood in 2100 can wait until 2106.
164
423000
4000
Այսինքն, Բանգլադեշում գտնվող տղան, ով 2100թ-ին ջրհեղեղի վտանգի առաջ կկանգներ, կարող է սպասել մինչև 2106:
07:31
Which is a little good, but not very much good.
165
427000
2000
Ինչը մի քիչ ավելի լավ է, բայց շատ ավելի լավ չէ:
07:33
So the idea here really is to say, well, we've spent a lot of money doing a little good.
166
429000
5000
Եվ այստեղ կարող ենք ասել, ահա, մենք ծախսեցինք ահռելի գումար` մի չնչին արդյունք ստանալու համար:
07:38
And just to give you a sense of reference,
167
434000
2000
Որպես համեմատություն ասեմ, որ
07:40
the U.N. actually estimate that for half that amount,
168
436000
2000
ՄԱԿ-ը իրականում հաշվարկել էր, որ այս գումարի կեսի չափով,
07:42
for about 75 billion dollars a year,
169
438000
2000
տարեկան մոտավորապես 75 միլիարդ դոլարով,
07:44
we could solve all major basic problems in the world.
170
440000
3000
կարելի է լուծել աշխարհի բոլոր պարզագույն խնդիրները:
07:47
We could give clean drinking water, sanitation, basic healthcare
171
443000
3000
Մենք կարող ենք աշխարհի բոլոր մարդկանց ապահովել մաքուր խմելու ջրով, սանիտարական պայմաններով
07:50
and education to every single human being on the planet.
172
446000
3000
հիմնական առողջապահական խնամքով և կրթությամբ:
07:53
So we have to ask ourselves, do we want to spend twice the amount
173
449000
4000
Այսպիսով, մենք պետք է հարցնենք ինքներս մեզ, արդյոք ցանկանում ենք ծախսել
07:57
on doing very little good?
174
453000
1000
2 անգամ ավել գումար և անել շատ չնչին դրական բան:
07:58
Or half the amount on doing an amazing amount of good?
175
454000
3000
Կամ այդ գումարի կեսով իրականացնել անհավատալի շատ լավ գործեր:
08:01
And that is really why it becomes a bad project.
176
457000
3000
Եվ ահա այս պատճառով է, որ սա դարձավ վատ ծրագիր:
08:04
It's not to say that if we had all the money in the world, we wouldn't want to do it.
177
460000
3000
Սա չի նշանակում, որ եթե մենք ունենանք աշխարհի բոլոր փողերը, մենք ոչինչ չպիտի անենք:
08:07
But it's to say, when we don't, it's just simply not our first priority.
178
463000
4000
Այլ նշանակում է, որ եթե մենք չունենք այդքան փող, ապա սա պարզապես մեր առաջնային խնդիրը չէ:
08:11
The fair projects -- notice I'm not going to comment on all these --
179
467000
3000
Միջակ ծրագրերը /նկատի ունեցեք, որ չեմ պատրաստվում բոլորը թվարկել/,
08:14
but communicable diseases, scale of basic health services -- just made it,
180
470000
4000
օրինակ, վարակիչ հիվանդությունները, առողջապահական հիմնական ծառայությունները, հազիվ են այս ցանկում մի քիչ ավելի բարձր տեղ գրավել,
08:18
simply because, yes, scale of basic health services is a great thing.
181
474000
3000
այն պարզ պատճառով, որ, այո, առողջապահական ծառայությունը չափազանց կարևոր է:
08:21
It would do a lot of good, but it's also very, very costly.
182
477000
3000
Այն շատ լավ բաներ կարող է անել, բայց այն նույնպես շատ, շատ ծախսատար է:
08:24
Again, what it tells us is suddenly
183
480000
2000
Կրկին, այս ամենը մեզ տանում է նրան, որ
08:26
we start thinking about both sides of the equation.
184
482000
2000
մենք հանկարծակիորեն հայտնվում ենք հավասարման երկու կողմում:
08:28
If you look at the good projects, a lot of sanitation and water projects came in.
185
484000
4000
Եթե դիտարկենք լավ ծրագրերը, բազում սանիտարական և ջրի ծրագրեր են առաջ գալիս,
08:32
Again, sanitation and water is incredibly important,
186
488000
2000
կրկին դրանք չափազանց կարևոր են,
08:34
but it also costs a lot of infrastructure.
187
490000
3000
բայց նույնպես պահանջում են բազում ենթակառուցվածքային ծախսեր:
08:37
So I'd like to show you the top four priorities
188
493000
2000
Ահա, ես ցանկանում եմ ցույց տալ ձեզ այն չորս գերակայությունները,
08:39
which should be at least the first ones that we deal with
189
495000
3000
որոնք պետք է լինեն աշխարհի խնդիրների լուծմանն ուղղված
08:42
when we talk about how we should deal with the problems in the world.
190
498000
3000
ծրագրերի առաջնային գերակայություններում:
08:45
The fourth best problem is malaria -- dealing with malaria.
191
501000
4000
4-րդ ամենալավ ծրագիրը մալարիան է` պայքարը մալարիայի դեմ:
08:49
The incidence of malaria is about a couple of [million] people get infected every year.
192
505000
4000
Տարեկան մալարիայով վարակվում են մի քանի միլիոն մարդ:
08:53
It might even cost up towards a percentage point of GDP
193
509000
4000
Կորուստը կարող է նույնիսկ տոկոսներ կազմել
08:57
every year for affected nations.
194
513000
2000
վտանգված երկրների ՀՆԱ-ում:
08:59
If we invested about 13 billion dollars over the next four years,
195
515000
4000
Եթե մենք ներդնենք 13 միլիարդ դոլար հաջորդ 4 տարիների ընթացքում,
09:03
we could bring that incidence down to half.
196
519000
2000
մենք կարող ենք այս թիվը կիսով չափ կրճատել:
09:05
We could avoid about 500,000 people dying,
197
521000
3000
Մենք կարող ենք կանխել մոտ 500 000 մահացություն,
09:08
but perhaps more importantly, we could avoid about a [million] people
198
524000
3000
բայց առավել կարևորը, որ մենք կարող ենք կանխել տարեկան
09:11
getting infected every year.
199
527000
1000
1 միլիարդ մարդու վարակվելու ռիսկը:
09:12
We would significantly increase their ability
200
528000
2000
Մենք նշանակալիորեն կավելացնենք նրանց հնարավորությունները
09:14
to deal with many of the other problems that they have to deal with --
201
530000
3000
լուծելու շատ այլ խնդիրներ, որոնք ունեն լուծման կարիք:
09:17
of course, in the long run, also to deal with global warming.
202
533000
3000
Եվ իհարկե, երկարաժամկետ հատվածում, նաև գլոբալ տաքացման խնդիրը:
09:21
This third best one was free trade.
203
537000
3000
Երրորդ առաջնայնությունը ազատ առևտուրն է:
09:24
Basically, the model showed that if we could get free trade,
204
540000
3000
Համաձայն մոդելի, եթե մենք կարողանանք հասնել ազատ առևտրի
09:27
and especially cut subsidies in the U.S. and Europe,
205
543000
3000
և հատկապես նվազեցնել սուբսիդավորումը ԱՄՆ-ում և ԵՄ-ում,
09:30
we could basically enliven the global economy
206
546000
4000
մենք կարող ենք նոր կյանք տալ համաշխարհային տնտեսությանը
09:34
to an astounding number of about 2,400 billion dollars a year,
207
550000
4000
տարեկան մոտավորապես 2400 միլիարդ դոլար ապշեցուցիչ թվի չափով,
09:38
half of which would accrue to the Third World.
208
554000
2000
որի կեսը կուղղվի Երրորդ աշխարհի երկրներին:
09:40
Again, the point is to say that we could actually pull
209
556000
3000
Կրկին, մենք կարող ենք ասել, որ իրականում կկարողանանք
09:43
two to three hundred million people out of poverty,
210
559000
3000
2-3 հարյուր միլիոն մարդկանց դուրս հանել աղքատությունից
09:46
very radically fast, in about two to five years.
211
562000
3000
շատ արագ, մոտ 2-5 տարիների ընթացքում:
09:49
That would be the third best thing we could do.
212
565000
2000
Սա կլիներ 3-րդ հրաշալի գործը, որ կարող էինք անել:
09:51
The second best thing would be to focus on malnutrition.
213
567000
4000
2-րդ լավ գործը կլինի կենտրոնանալ թերսնուցման խնդրի վրա:
09:55
Not just malnutrition in general, but there's a very cheap way
214
571000
3000
Ոչ միայն թերսնման խնդրի ընդհանրապես, այլ կան շատ էժան միջոցներ
09:58
of dealing with malnutrition, namely, the lack of micronutrients.
215
574000
3000
սննդի խնդրի լուծման համար, մասնավորապես միկրոտարրերի պակասի հետ կապված:
10:01
Basically, about half of the world's population is lacking in
216
577000
3000
Աշխարհի բնակչության մոտավորապես կեսը տառապում է
10:04
iron, zinc, iodine and vitamin A.
217
580000
2000
երկաթի, ցինկի, յոդի և վիտամին Ա-ի պակասից:
10:06
If we invest about 12 billion dollars,
218
582000
2000
Եթե մենք ներդնենք 12 միլիարդ դոլար,
10:08
we could make a severe inroad into that problem.
219
584000
3000
մենք կարող ենք կտրուկ լուծում տալ այդ խնդրին:
10:11
That would be the second best investment that we could do.
220
587000
3000
Դա կարող է լինել 2-րդ ամենալավ ներդրումը, որ կարող ենք անել:
10:14
And the very best project would be to focus on HIV/AIDS.
221
590000
5000
Եվ ամենալավ ծրագիրը կլինի ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ խնդրի լուծումը:
10:19
Basically, if we invest 27 billion dollars over the next eight years,
222
595000
4000
Եթե մենք ներդնենք 27 միլիարդ դոլար հաջորդ 8 տարիների ընթացքում,
10:23
we could avoid 28 new million cases of HIV/AIDS.
223
599000
4000
մենք կարող ենք խուսափել վարակի 28 միլիոն նոր դեպքերից:
10:27
Again, what this does and what it focuses on is saying
224
603000
4000
Կրկին, ինչպես է սա արվելու և ինչի վրա պետք է կենտրոնանալ`
10:31
there are two very different ways that we can deal with HIV/AIDS.
225
607000
3000
կան ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ հետ պայքարի երկու տարբեր ուղղություններ:
10:34
One is treatment; the other one is prevention.
226
610000
3000
Առաջինը բուժումն է, երկրորդը` վարակի կանխումը:
10:37
And again, in an ideal world, we would do both.
227
613000
3000
Եվ նորից, իդեալական աշխարհում, մենք երկուսն էլ կանեինք:
10:40
But in a world where we don't do either, or don't do it very well,
228
616000
3000
Բայց, եթե մենք ոչ մեկը չենք անում, կամ լավ չենք անում,
10:43
we have to at least ask ourselves where should we invest first.
229
619000
4000
մենք գոնե պետք է հարցնենք, թե որտեղ առաջին հերթին ներդնենք:
10:47
And treatment is much, much more expensive than prevention.
230
623000
3000
Եվ բուժումը չափազանց ավելի թանկ է, քան կանխարգելումը:
10:50
So basically, what this focuses on is saying, we can do a lot more
231
626000
4000
Այսինքն, սա ըստ էության ցույց է տալիս, որ մենք կարող ենք անել շատ ավելին`
10:54
by investing in prevention.
232
630000
2000
ներդնելով կանխարգելիչ ծրագրերում:
10:56
Basically for the amount of money that we spend,
233
632000
2000
Այն գումարով, որ մենք ծախսում ենք`
10:58
we can do X amount of good in treatment,
234
634000
3000
մենք կարող ենք անել X քանակի լավ բան` բուժելով
11:01
and 10 times as much good in prevention.
235
637000
3000
և 10 անգամ ավելի լավ բան` կանխարգելելով:
11:04
So again, what we focus on is prevention rather than treatment,
236
640000
3000
Եվ կրկին, մենք առավել կկենտրոնանանք կանխման,
11:07
at first rate.
237
643000
1000
քան` բուժման վրա:
11:08
What this really does is that it makes us think about our priorities.
238
644000
4000
Սա իրականում մեզ ստիպում է մտածել մեր գերակայությունների մասին:
11:12
I'd like to have you look at your priority list and say,
239
648000
4000
Ես ցանկանում եմ, որ դուք նայեք ձեր գերակայույթունների ցանկին և ասեք,
11:16
did you get it right?
240
652000
2000
արդյոք դուք ճի՞շտ եք այն կազմել:
11:18
Or did you get close to what we came up with here?
241
654000
2000
Կամ արդյոք դուք մոտեցե՞լ եք այստեղ ներկայացված ցանկին:
11:20
Well, of course, one of the things is climate change again.
242
656000
4000
Իհարկե, խնդիրներից մեկը կրկին կլիմայի փոփոխությունն է:
11:24
I find a lot of people find it very, very unlikely that we should do that.
243
660000
3000
Ես տեսա շատ մարդկանց, ովքեր չէին կարծում, որ այս հարցը առաջնային լուծում է պահանջում:
11:27
We should also do climate change,
244
663000
2000
Մենք իհարկե պետք է աշխատենք կլիմայական փոփոխությունների խնդրի ուղղությամբ,
11:29
if for no other reason, simply because it's such a big problem.
245
665000
3000
թեկուզ միայն նրա համար, որ սա շատ մեծ խնդիր է:
11:32
But of course, we don't do all problems.
246
668000
3000
Բայց իհարկե, մենք չենք կարող լուծել բոլոր խնդիրները:
11:35
There are many problems out there in the world.
247
671000
2000
Աշխարհում կան բազում այլ խնդիրներ:
11:37
And what I want to make sure of is, if we actually focus on problems,
248
673000
4000
Եվ ես ցանկանում եմ պարզապես համոզվել, որ եթե մենք պետք է կենտրոնանանք որոշակի խնդիրների վրա,
11:41
that we focus on the right ones.
249
677000
2000
ապա դրանք ճիշտ ընտրված խնդիրներ են:
11:43
The ones where we can do a lot of good rather than a little good.
250
679000
3000
Այնպիսի խնդիրներ, որտեղ մենք կարող ենք շատ բան փոխել, ոչ թե` քիչ:
11:46
And I think, actually -- Thomas Schelling,
251
682000
3000
Եվ ես կարծում եմ... Թոմաս Շելինգը,
11:49
one of the participants in the dream team, he put it very, very well.
252
685000
4000
մեր երազանքի թիմի անդամներից մեկը, դա շատ լավ է ձևակերպել...
11:53
One of things that people forget, is that in 100 years,
253
689000
3000
Մարդիկ մոռանում են, որ 100 տարի հետո,
11:56
when we're talking about most of the climate change impacts will be,
254
692000
3000
մինչ մենք խոսում ենք կլիմայական փոփոխությունների ազդեցության մասին
11:59
people will be much, much richer.
255
695000
2000
մարդիկ կլինեն շատ ու շատ ավելի հարուստ:
12:01
Even the most pessimistic impact scenarios of the U.N.
256
697000
4000
Նույնիսկ ՄԱԿ-ի ամենահոռետեսական կանխատեսումները
12:05
estimate that the average person in the developing world in 2100
257
701000
3000
վկայում են, որ 2100թ-ին զարգացող աշխարհի միջին մարդը
12:08
will be about as rich as we are today.
258
704000
2000
կլինի այնքան հարուստ, ինչքան մենք ենք այսօր:
12:10
Much more likely, they will be two to four times richer than we are.
259
706000
4000
Նույնիսկ ավելի հավանական է, որ նրանք կլինեն մեզանից 2-4 անգամ ավելի հարուստ:
12:14
And of course, we'll be even richer than that.
260
710000
2000
Եվ իհարկե, մենք այդ ժամանակ շատ ավելի հարուստ կլինենք:
12:16
But the point is to say, when we talk about saving people,
261
712000
4000
Բայց ասածս այն է, որ երբ խոսում ենք մարդանց փրկելու,
12:20
or helping people in Bangladesh in 2100,
262
716000
3000
կամ 2100թ-ի Բանգլադեշի բնակչությանը օգնելու մասին,
12:23
we're not talking about a poor Bangladeshi.
263
719000
2000
մենք չենք դիտարկում Բանգլադեշի աղքատ մարդկանց:
12:25
We're actually talking about a fairly rich Dutch guy.
264
721000
2000
Մենք իրականում խոսում ենք շատ հարուստ հոլանդացու մասին:
12:27
And so the real point, of course, is to say,
265
723000
2000
Եվ իրական խնդիրն, իհարկե, այն է, թե արդյո՞ք մենք ուզում ենք
12:29
do we want to spend a lot of money helping a little,
266
725000
4000
ծախսել շատ փող և մի փոքր օգնել
12:33
100 years from now, a fairly rich Dutch guy?
267
729000
2000
մի հարուստ հոլանդացու 100 տարի հետո:
12:35
Or do we want to help real poor people, right now, in Bangladesh,
268
731000
5000
Թե՞ մենք ցանկանում ենք օգնել Բանգլադեշի իրական չքավոր մարդկանց հենց այս պահին,
12:40
who really need the help, and whom we can help very, very cheaply?
269
736000
3000
որ իսկապես մեր օգնության կարիքն ունեն և ում մենք կարող ենք շատ քիչ ծախսերով օգնել:
12:43
Or as Schelling put it, imagine if you were a rich -- as you will be --
270
739000
5000
Կամ, ինչպես Շելինգն է ասում, պատկերացրեք դուք հարուստ եք, ինչպիսին անպայման կլինեք,
12:48
a rich Chinese, a rich Bolivian, a rich Congolese, in 2100,
271
744000
5000
ասենք մի հարուստ չինացի, կամ բոլիվիացի, կամ Կոնգոյի բնակիչ 2100թ-ին
12:53
thinking back on 2005, and saying, "How odd that they cared so much
272
749000
6000
և մտածում եք 2005թ-ի մասին և ասում. "Ինչ տարօրինակ է, որ նրանք այնքան են անհանգստացել
12:59
about helping me a little bit through climate change,
273
755000
4000
որ օգնեն ինձ մի քիչ դիմակայել կլիմայական փոփոխություններին,
13:03
and cared so fairly little about helping my grandfather
274
759000
4000
և բացարձակորեն հոգ չեն տարել իմ պապիկի,
13:07
and my great grandfather, whom they could have helped so much more,
275
763000
3000
կամ ապուպապիկի մասին, ում շատ ավելի շատ կարող էին օգնել
13:10
and who needed the help so much more?"
276
766000
3000
և ով այդ օգնության կարիքն իրոք ուներ":
13:13
So I think that really does tell us why it is
277
769000
3000
Կարծում եմ սա ցույց է տալիս, թե ինչու է
13:16
we need to get our priorities straight.
278
772000
2000
մեզ անհրաժեշտ ճիշտ գերակայություններ սահմանել:
13:18
Even if it doesn't accord to the typical way we see this problem.
279
774000
3000
Եթե այն նույնիսկ չի համապատասխանում խնդիրների վերաբերյալ մեր սովորական պատկերացումներին:
13:21
Of course, that's mainly because climate change has good pictures.
280
777000
5000
Իհարկե, գերազանցապես այն պատճառով, որ կլիմայի փոփոխությունը այսքան լավ պատկերված է:
13:26
We have, you know, "The Day After Tomorrow" -- it looks great, right?
281
782000
3000
Իհարկե դուք տեսել եք "Վաղվանից հետո" ֆիլմը. այն հրաշալի է, այնպե՞ս չէ:
13:29
It's a good film in the sense that
282
785000
3000
Դա շատ լավ ֆիլմ է այն առումով, որ
13:32
I certainly want to see it, right, but don't expect Emmerich
283
788000
3000
ես անկասկած ցանկանում եմ տեսնել այն, բայց չեմ ակնկալում, որ Էմերիքը
13:35
to cast Brad Pitt in his next movie
284
791000
3000
կընտրի Բրեդ Փիթին իր հաջորդ ֆիլմում
13:38
digging latrines in Tanzania or something. (Laughter)
285
794000
2000
Թանզանիայում զուգարանի փոսեր փորելու կամ նման մի բանի համար: (Ծիծաղ)
13:40
It just doesn't make for as much of a movie.
286
796000
2000
Դա պարզապես այդքան էլ ֆիլմի նյութ չէ:
13:42
So in many ways, I think of the Copenhagen Consensus
287
798000
2000
Այդ պատճառով, ես կարծում եմ, որ շատ առումներով Կոպենհագենի կոնսենսուսը
13:44
and the whole discussion of priorities
288
800000
2000
և գերակայությունների ողջ քննարկումը
13:46
as a defense for boring problems.
289
802000
3000
սատարում են ձանձրալի խնդիրներին:
13:49
To make sure that we realize it's not about making us feel good.
290
805000
4000
Որպեսզի մենք կարողանանք գիտակցել, որ այս ամենը մեզ լավ զգալու համար չէ,
13:53
It's not about making things that have the most media attention,
291
809000
5000
և ոչ էլ լրատվամիջոցների ուշադրության կենտրոնում գտնվող անելիքները իրականացնելու համար,
13:58
but it's about making places where we can actually do the most good.
292
814000
3000
այլ ամենից ավելի լավ գործեր իրականացնելու հիմք ստեղծելու համար է:
14:01
The other objections, I think, that are important to say,
293
817000
3000
Հաջորդ առարկությունը, որ կարծում եմ, շատ կարևոր է նշել, այն է,
14:04
is that I'm somehow -- or we are somehow -- positing a false choice.
294
820000
4000
որ ես ինչ-որ տեղ, կամ մենք ինչ-որ տեղ անտեղի ընտրություն ենք առաջարկում:
14:08
Of course, we should do all things,
295
824000
2000
Իհարկե, մենք պետք է անենք ամեն ինչ,
14:10
in an ideal world -- I would certainly agree.
296
826000
2000
իդեալական աշխարհում, ես լիովին համաձայն եմ:
14:12
I think we should do all things, but we don't.
297
828000
2000
Ես կարծում եմ, որ պետք է անենք ամեն ինչ, բայց չենք անում:
14:14
In 1970, the developed world decided we were going to spend
298
830000
4000
1970թ-ին զարգացած երկրները որոշեցին, որ մենք այսօր պետք է երկու անգամ ավելի ծախսեինք
14:18
twice as much as we did, right now, than in 1970, on the developing world.
299
834000
6000
զարգացող երկրների վրա, քան ծախսվում էր 1970թ.
14:24
Since then our aid has halved.
300
840000
2000
Այդ ժամանակվանից մինչ այսօր մեր օգնությունը կիսով չափ կրճատվեց:
14:26
So it doesn't look like we're actually on the path
301
842000
3000
Փաստորեն, այնքան էլ նման չի նրան, որ մենք գտնվում ենք բոլոր մեծ խնդիրների
14:29
of suddenly solving all big problems.
302
845000
2000
հանկարծակի լուծման ճանապարհին:
14:31
Likewise, people are also saying, but what about the Iraq war?
303
847000
3000
Բացի այդ, մարդիկ ասում են նաև, իսկ ի՞նչ կասեք Իրաքի պատերազմի մասին:
14:34
You know, we spend 100 billion dollars --
304
850000
2000
Գիտեք, մենք ծախսել ենք 100 միլիարդ դոլար:
14:36
why don't we spend that on doing good in the world?
305
852000
2000
Ինչու՞ չենք ծախսել այդ գումարը աշխարհում լավ բաներ անելու համար:
14:38
I'm all for that.
306
854000
1000
Ես հենց սրա մասին եմ ասում:
14:39
If any one of you guys can talk Bush into doing that, that's fine.
307
855000
2000
Եթե ձեզանից ինչ-որ մեկը կարողանա ասել Բուշին այս մասին, շատ լավ կլինի:
14:41
But the point, of course, is still to say,
308
857000
2000
Բայց հիմնական գաղափարն այն է, որ
14:43
if you get another 100 billion dollars,
309
859000
2000
եթե ունենանք ևս 100 միլիարդ դոլար,
14:45
we still want to spend that in the best possible way, don't we?
310
861000
3000
մենք ամեն դեպքում ուզում ենք ծախսել այն լավագույն տարբերակով, այնպե՞ս չէ:
14:48
So the real issue here is to get ourselves back
311
864000
2000
Իրական հարցն այն է, որ հետ գնանք
14:50
and think about what are the right priorities.
312
866000
2000
և մտածենք լավագույն գերակայությունների մասին:
14:52
I should just mention briefly, is this really the right list that we got out?
313
868000
4000
Ես միայն հակիրճ նշեմ. արդյո՞ք մենք ունենք իրապես ճիշտ ցուցակ:
14:56
You know, when you ask the world's best economists,
314
872000
3000
Երբ դուք հարցնեք աշխարհի լավագույն տնտեսագետներին,
14:59
you inevitably end up asking old, white American men.
315
875000
3000
դուք ի վերջո անխուսափելիորեն կհասնեք ծեր, սպիտակամորթ ամերիկացու:
15:02
And they're not necessarily, you know,
316
878000
2000
Եվ նրանք պարտադիր չէ, որ ունենան
15:04
great ways of looking at the entire world.
317
880000
4000
աշխարհի վերաբերյալ փայլուն պատկերացումներ:
15:08
So we actually invited 80 young people from all over the world
318
884000
2000
Այդպիսով մենք հրավիրեցին 80 երիտասարդների աշխարհի տարբեր մասերից,
15:10
to come and solve the same problem.
319
886000
2000
որպեսզի նրանք գան և լուծեն միևնույն խնդիրը:
15:12
The only two requirements were that they were studying at the university,
320
888000
4000
Ընդամենը երկու պայման կար. նրանք պետք է սովորեին համալսարանում
15:16
and they spoke English.
321
892000
2000
և խոսեին անգլերեն:
15:18
The majority of them were, first, from developing countries.
322
894000
3000
Նրանց մեծամասնությունը, նախ, զարգացող երկրներից էին:
15:21
They had all the same material but they could go vastly
323
897000
2000
Նրանք ունեին միևնույն նյութերը, բայց նրանք կարող էին նշանակալիորեն
15:23
outside the scope of discussion, and they certainly did,
324
899000
3000
դուրս գալ քննարկման շրջանակներից, և այդպես էլ անում էին,
15:26
to come up with their own lists.
325
902000
2000
և առաջարկեին իրենց սեփական ցուցակները:
15:28
And the surprising thing was that the list was very similar --
326
904000
2000
Եվ ամենահետաքրքիրն այն էր, որ ցուցակները համարյա նույնն էին`
15:30
with malnutrition and diseases at the top
327
906000
3000
առաջին շարքում էին թերսնման և հիվանդությունների խնդիրները,
15:33
and climate change at the bottom.
328
909000
2000
իսկ կլիմայական փոփոխությունները` վերջում:
15:35
We've done this many other times.
329
911000
1000
Մենք նույնը կրկնեցինք բազում անգամներ:
15:36
There's been many other seminars and university students, and different things.
330
912000
3000
Կազմակերպվեցին շատ այլ սեմինարներ և եկան շատ ուսանողներ:
15:39
They all come out with very much the same list.
331
915000
3000
Նրանք հիմնականում հանդես էին գալիս միևնույն ցուցակով:
15:42
And that gives me great hope, really, in saying that I do believe
332
918000
4000
Եվ դա ինձ մեծ հույս էր ներշնչում, իրոք, և ես կարող եմ ասել, որ հավատում եմ,
15:46
that there is a path ahead to get us to start thinking about priorities,
333
922000
5000
որ մենք որոշ ճանապարհ պիտի անցնենք, որպեսզի սկսենք մտածել գերակայությունների մասին:
15:51
and saying, what is the important thing in the world?
334
927000
2000
Եվ ասել, թե ո՞րն է կարևորը աշխարհում:
15:53
Of course, in an ideal world, again we'd love to do everything.
335
929000
3000
Իհարկե, իդեալական աշխարհում, նորից եմ ասում, մենք ուրախ կլինեինք անել ամեն ինչ:
15:56
But if we don't do it, then we can start thinking about where should we start?
336
932000
4000
Բայց եթե մենք դա չենք անում, ապա մենք կարող ենք սկսել մտածել, թե որտեղից սկսենք:
16:00
I see the Copenhagen Consensus as a process.
337
936000
2000
Ես դիտարկում եմ Կոպենհագենի կոնսենսուսը որպես գործընթաց:
16:02
We did it in 2004,
338
938000
2000
Մենք դա արեցինք 2004թ-ին,
16:04
and we hope to assemble many more people,
339
940000
1000
և հույս ունենք հավաքել ավելի շատ մարդկանց,
16:05
getting much better information for 2008, 2012.
340
941000
4000
և ստանալ ավելի շատ տեղեկություններ 2008-ին, 2012-ին:
16:09
Map out the right path for the world --
341
945000
2000
Գծագրել ճիշտ ուղին աշխարհի համար:
16:11
but also to start thinking about political triage.
342
947000
3000
Ինչպես նաև սկսենք մտածել քաղաքական հերթականությունների մասին:
16:14
To start thinking about saying, "Let's do
343
950000
2000
Սկսենք մտածել ասելով. "Եկեք անենք
16:16
not the things where we can do very little at a very high cost,
344
952000
3000
ոչ թե այնպիսի աշխատանք, որը մեծ ծախսերի հետ տալիս է չնչին արդյունք,
16:19
not the things that we don't know how to do,
345
955000
2000
ոչ թե այնպիսի բաներ, որոնք չգիտենք ինչպես անել,
16:21
but let's do the great things where we can do an enormous
346
957000
3000
այլ եկեք անենք հզոր ծրագրեր, որոնց միջոցով կարող ենք հասնել ահռելի լավ արդյունքների
16:24
amount of good, at very low cost, right now."
347
960000
4000
շատ քիչ ծախսերով, և հենց հիմա:
16:28
At the end of the day, you can disagree
348
964000
2000
Վերջ ի վերջո դուք կարող եք չհամաձայնել
16:30
with the discussion of how we actually prioritize these,
349
966000
2000
նրան, թե ինչպես ենք սահմանել այս գերակայությունները,
16:32
but we have to be honest and frank about saying,
350
968000
3000
բայց մենք պետք է լինենք ազնիվ` ասելով, որ
16:35
if there's some things we do, there are other things we don't do.
351
971000
2000
եթե կան բաներ որոնք անում ենք, ապա կան նաև բաներ, որոնք չենք անում:
16:38
If we worry too much about some things,
352
974000
2000
Եթե մենք չափազանց շատ ենք անհանգստանում որոշ բաների համար,
16:40
we end by not worrying about other things.
353
976000
2000
մենք սկսում ենք չանհանգստանալ այլ բաների համար:
16:42
So I hope this will help us make better priorities,
354
978000
2000
Հուսով եմ, սա կօգնի մեզ ավելի լավ սահմանել գերակայությունները
16:44
and think about how we better work for the world.
355
980000
2000
և մտածել, թե ինչպես լավագույնս օգնել աշխարհին:
16:46
Thank you.
356
982000
1000
Շնորհակալություն
ABOUT THE SPEAKER
Bjorn Lomborg - Global prioritizerDanish political scientist Bjorn Lomborg heads the Copenhagen Consensus, which has prioritized the world's greatest problems -- global warming, world poverty, disease -- based on how effective our solutions might be. It's a thought-provoking, even provocative list.
Why you should listen
Bjorn Lomborg isn't afraid to voice an unpopular opinion. In 2007, he was named one of the 100 Most Influential People by Time magazine after the publication of his controversial book The Skeptical Environmentalist, which challenged widely held beliefs that the environment is getting worse. This year, he was named on of the "50 people who cold save the planet" by the Guardian newspaper. In 2007 he published Cool It: The Skeptical Environmentalist's Guide to Global Warming, further analyzes what today's science tells us about global warming and its risks. That same year, his next book Solutions for the World's Biggest Problems was released, which provided a summary of the greatest challenges facing humanity.
In 2004, he convened the Copenhagen Consensus, which tries to prioritize the world's greatest challenges based on the impact we can make, a sort of bang-for-the-buck breakdown for attacking problems such as global warming, world poverty and disease.
It begins from the premise that we can't solve every problem in the world, and asks: Which ones should we fix first? The Copenhagen Consensus 2004 tapped the expertise of world-leading economists, as well as a diverse forum of young participants; collectively, they determined that control of HIV/AIDS was the best investment -- and mitigating global warming was the worst. Lomborg summarized these findings in How to Spend $50 Billion to Make the World a Better Place. In spring of 2008, Copenhagen Consensus convened again, assembling over 55 international economists, including 4 Nobel laureates, to assess, prioritize and brainstorm solutions for the major global challenges of today, including conflicts, malnutrition, health, education and terrorism. In 2013, he published How to Spend $75 Billion to Make the Wolrd a Better Place.
Bjorn Lomborg | Speaker | TED.com