TED2013
ShaoLan: Learn to read Chinese ... with ease!
شاولان: فێربە چۆن چینی بە ئاسانی بخوێنیتەوە
Filmed:
Readability: 3
4,781,742 views
بۆ بیانییەکان، فێربوونی زمانی چینی بۆ قسەکردن ئەرکێکی سەختە. بەڵام فێربوونی خوێندنەوەیەکی جوان، زۆرجار پیتە ئاڵۆزەکانی زمانی نووسراوی چینی لەوانەیە زۆر سەخت نەبێت. شاولان وانەیەکی سادە پیشان دەدات بۆ زانینی بیرۆکەی پشت پیتەکان و ماناکانیان -- دروستکردنی لە چەند شێوەی سادە بۆ چەمکی ئاڵۆزتر. ناوی لێ دەنێین چینی ئاسان.
ShaoLan Hsueh - Technologist, entrepreneur
ShaoLan want to help people understand China's culture and language, and to bridge the gap between East and West. Full bio
ShaoLan want to help people understand China's culture and language, and to bridge the gap between East and West. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
Growing up in Taiwan
0
754
2056
لە تایوان گەورە بووم
00:14
as the daughter of a calligrapher,
1
2810
1612
وەک كچى خۆشنووسێك،
00:16
one of my most treasured memories
2
4422
2368
یەکێک لە خۆشترین یادگاریەکانم
00:18
was my mother showing me the beauty, the shape
3
6790
3093
ئەوە بوو دایکم جوانیی
شێوەی پیتە چینییەکانی
شێوەی پیتە چینییەکانی
00:21
and the form of Chinese characters.
4
9883
2633
پیشان دەدام.
00:24
Ever since then, I was fascinated
5
12516
2507
لەو کاتەوە شەیدای ئەم
00:27
by this incredible language.
6
15023
2662
زمانە سەرنجڕاکێشە بووم.
00:29
But to an outsider, it seems to be
7
17685
2735
بەڵام بۆ بێگانەیەک، وا دێتە پێش چاو کە
00:32
as impenetrable as the Great Wall of China.
8
20420
3509
هێندەی شوورای چین قورس بێت.
00:35
Over the past few years, I've been wondering
9
23929
2375
لە ماوەی چەند ساڵی ڕابردوو، لە خۆم دەپرسی
00:38
if I can break down this wall,
10
26304
2052
ئەگەر من بتوانم ئەم ديوارە تێكبشكێنم،
00:40
so anyone who wants to understand and appreciate
11
28356
2594
بۆ ئەوەی هەموو کەسێک لە جوانی ئەم
00:42
the beauty of this sophisticated language could do so.
12
30950
3908
ئەم زمانە تێبگات و چێژ وەربگرێت.
00:46
I started thinking about how a new, fast method
13
34858
4312
دەربارەی ڕێگەیەکی خێرا و نوێی
00:51
of learning Chinese might be useful.
14
39170
2848
بە سوود بۆ فێربوونی
زمانی چینی بیرم کردەوە.
زمانی چینی بیرم کردەوە.
00:54
Since the age of five, I started to learn how to draw
15
42018
3986
لە تەمەنی پێنج ساڵییەوە فێری گشت
00:58
every single stroke for each character
16
46004
3005
هێڵەکانی کارەکتەرەکانی زمانی چینی
01:01
in the correct sequence.
17
49009
2544
بە ڕێزبەندی ڕاست بووم.
01:03
I learned new characters every day
18
51553
2057
ھەموو رۆژ پیتێکی نوێ فێردەبووم
01:05
during the course of the next 15 years.
19
53610
2727
لە ماوەی پازدە ساڵی داھاتوو.
01:08
Since we only have five minutes,
20
56337
2120
لەبەر ئەوەی تەنھا پێنج خولەکمان ھەیە،
01:10
it's better that we have a fast and simpler way.
21
58457
3635
باشترە ڕێگەیەکی خێراتر وسادەترمان ھەبیت.
01:14
A Chinese scholar would understand 20,000 characters.
22
62092
3525
توێژەرێکی چینی لە ٢٠،٠٠٠ کارەکتەر تێدەگات.
01:17
You only need 1,000 to understand the basic literacy.
23
65617
5112
تۆ تەنها پێویستت بە ١٠٠٠ وشە هەیە
تا لە لە خوێندنەوەی بنچینەی تێبگەیت.
تا لە لە خوێندنەوەی بنچینەی تێبگەیت.
01:22
The top 200 will allow you to comprehend
24
70729
4016
٢٠٠ دانەی سەرەتا ڕێگە خۆش دەکەن بۆ ئەوەی
01:26
40 percent of basic literature --
25
74745
2896
لە سەدا ٤٠ تێبگەیت کە
01:29
enough to read road signs, restaurant menus,
26
77641
2876
بەسە تا نووسینی نيشانەى ڕێگە
و لیستی خواردنەکان تێبگەیت،
و لیستی خواردنەکان تێبگەیت،
01:32
to understand the basic idea of the web pages
27
80517
3004
هەمان ڕێژە بەسە بۆ ئەوەی
لە ناوەڕۆکی وێبسایتەکان و
لە ناوەڕۆکی وێبسایتەکان و
01:35
or the newspapers.
28
83521
1939
يان ڕۆژنامەكان تێبگەیت.
01:37
Today I'm going to start with eight
29
85460
2199
ئەمڕۆ من بە هەشت کارەکتەر دەست پێ دەکەم
01:39
to show you how the method works.
30
87659
1892
تا پیشانی بدەم چۆن ئەو ڕێگەیە بەکاردێت.
01:41
You are ready?
31
89551
1921
ئامادەن؟
01:43
Open your mouth as wide as possible
32
91472
2683
دەمتان بکەنەوە بەو فراوانیەی کە دەتوانن
01:46
until it's square.
33
94155
2046
هەتا وەکو چوارگۆشەیەکی لێدێت.
01:48
You get a mouth.
34
96201
2682
تۆ دەمت هەیە.
01:50
This is a person going for a walk.
35
98883
3088
ئەمە كەسێكە دەڕوات بۆ پیاسە.
01:53
Person.
36
101971
3131
كەسێك.
01:57
If the shape of the fire is a person
37
105102
2709
ئەگەر شێوەى ئاگرەكە کەسێک بێت
01:59
with two arms on both sides,
38
107811
2270
بە دوو قۆڵ لە هەردوو لا،
02:02
as if she was yelling frantically,
39
110081
2170
وەك بڵێى وەك شێت هاوارى دەکات،
02:04
"Help! I'm on fire!" --
40
112251
3553
يارمەتى! ئاگرم تێبەربووە "--"
02:07
This symbol actually is originally from the shape of the flame,
41
115804
4167
شێوەی بنەڕەتی ئەو دروشمە دەگەڕێتەوە
بۆ شێوەی گڕ،
بۆ شێوەی گڕ،
02:11
but I like to think that way. Whichever works for you.
42
119971
3813
حەزدەکەم بەم شێوەیە بیربکەمەوە.
بە هەر جۆرێک بۆ تۆ گونجاوە.
بە هەر جۆرێک بۆ تۆ گونجاوە.
02:15
This is a tree.
43
123784
2259
ئەمە درەختێکە.
02:18
Tree.
44
126043
2098
دار.
02:20
This is a mountain.
45
128141
4425
ئەمە چیایەکە.
02:24
The sun.
46
132566
2601
خۆر.
02:29
The moon.
47
137458
4654
مانگ.
02:34
The symbol of the door
48
142112
1975
دروشمى دەرگە.
02:36
looks like a pair of saloon doors in the wild west.
49
144087
5706
وەك جووتێک دەرگەى ساڵۆنێک لە ڕۆژئاوا.
02:41
I call these eight characters radicals.
50
149793
3738
ئەم هەشت کارەکتەرە پیتی سەرەکین.
02:45
They are the building blocks
51
153531
1766
ئەوان بەردى بناغەن
02:47
for you to create lots more characters.
52
155297
4130
بۆ ئەوەى بتوانن کارەکتەریتر
دروست بكەن.
دروست بكەن.
02:51
A person.
53
159427
1738
كەسێك.
02:53
If someone walks behind, that is "to follow."
54
161165
4268
ئەگەر کەسێک لە پشتەوە بڕوات، واتا
"دوا کەوتن."
"دوا کەوتن."
02:57
As the old saying goes,
55
165433
2128
ھەروەک لە کۆندا دەڵێن،
02:59
two is company, three is a crowd.
56
167561
3726
دوو كەس هاوەڵییە ،
و سێ کەس قەڵەباڵغیە.
و سێ کەس قەڵەباڵغیە.
03:03
If a person stretched their arms wide,
57
171287
2915
ئەگەر كەسێك تەواو باڵەكانيانى ڕاكێشا،
03:06
this person is saying, "It was this big."
58
174202
4647
ئەو کەسە دەڵێت: ئەوەندە گەورە بوو.
03:10
The person inside the mouth, the person is trapped.
59
178849
3848
کەسێک لە ناو دەم، ئەم کەسە گیری خواردوە.
03:14
He's a prisoner, just like Jonah inside the whale.
60
182697
5846
ئەو بەندكراوێكە، كتومت وەك يونس
لە ناو ورگی حووتەكە.
لە ناو ورگی حووتەكە.
03:20
One tree is a tree. Two trees together, we have the woods.
61
188543
3494
،يەك دار دارێكە. دوو دار پێكەوە
ئێمە دارستانەكمان هەيە.
ئێمە دارستانەكمان هەيە.
03:24
Three trees together, we create the forest.
62
192037
3556
سێ دار پێكەوە، دارستان درووست دەکەن.
03:27
Put a plank underneath the tree, we have the foundation.
63
195593
4072
تەختەدارێكى درێژ دابنێ لەبن دارەكە
ئێمە بناغەمان هەيە.
ئێمە بناغەمان هەيە.
03:31
Put a mouth on the top of the tree, that's "idiot." (Laughter)
64
199665
4135
دەمت دا بنێە لەسەر دارەكە، ئەمە " شێت"ە.
(پێكەنين)
(پێكەنين)
03:35
Easy to remember,
65
203800
2081
ئەزبەرکردنی ئاسانە،
03:37
since a talking tree is pretty idiotic.
66
205881
4942
چونکە قسەکردنی دار تاڕادەیەک شێتانەیە.
03:42
Remember fire?
67
210823
2042
ئاگرتان لە بیرە؟
03:44
Two fires together, I get really hot.
68
212865
2661
دوو ئاگر بەیەکەوە،
بەڕاستی ھەست بە گەرمی دەکەم.
بەڕاستی ھەست بە گەرمی دەکەم.
03:47
Three fires together, that's a lot of flames.
69
215526
2859
سێ ئاگر پێكەوە، ئەوە گڕێكى زۆرە.
03:50
Set the fire underneath the two trees, it's burning.
70
218385
4601
ئاگرەكە دابنێ لە بن دوو دارەكە، دەسووتێت.
03:54
For us, the sun is the source of prosperity.
71
222986
3092
بۆ ئێمە، خۆر سەرچاوەی گەشەسەندنە.
03:58
Two suns together, prosperous.
72
226078
2179
دوو خۆر پێكەوە، گەشەسەندن.
04:00
Three together, that's sparkles.
73
228257
2358
سێ پێكەوە، پرشەنگدار.
04:02
Put the sun and the moon shining together,
74
230615
2021
خۆر و مانگ بەیەکەوە دابنێت دەدرەوشێنەوە،
04:04
it's brightness.
75
232636
1308
ئەوە ڕووناكيیە.
04:05
It also means tomorrow, after a day and a night.
76
233944
4225
هەروەها واتە سبەى، لە دواى ڕۆژ و شەوێك.
04:10
The sun is coming up above the horizon. Sunrise.
77
238169
4483
خۆرھەڵدێت لەسەر ئاسۆکە، خۆرھەڵاتنە.
04:14
A door. Put a plank inside the door,
78
242652
3103
دەرگایەک. تەختەدارێكى
درێژ بهێنە ناو دەرگا،
درێژ بهێنە ناو دەرگا،
04:17
it's a door bolt.
79
245755
2057
ئەوە برغووی دەرگايە.
04:19
Put a mouth inside the door, asking questions.
80
247812
2964
دەمێك بهێنە ناو دەرگاكە، پرسیارکردن.
04:22
Knock knock. Is anyone home?
81
250776
3331
؟تەق تەق. کەس لە ماڵە
04:26
This person is sneaking out of a door,
82
254107
2888
ئەو کەسە بە دزی لە پشتی دەرگاکەیە،
04:28
escaping, evading.
83
256995
2832
ھەڵاتن، خۆ لێ لادان.
04:31
On the left, we have a woman.
84
259827
2153
لە لای چەپ، ئافرەتێکمان ھەیە.
04:33
Two women together, they have an argument.
85
261980
2162
دوو ئافرەت پێكەوە، مشتومڕیانە.
04:36
(Laughter)
86
264142
2133
(پێكەنين)
04:38
Three women together, be careful, it's adultery.
87
266275
6518
سێ ئافرەت پێكەوە، وريابە،
ئەوە داوێن پیسییە.
ئەوە داوێن پیسییە.
04:44
So we have gone through almost 30 characters.
88
272793
3509
تا ئێستا، ئێمە باسی
نزیکەی ٣٠ کارەکتەرمان کردووە.
نزیکەی ٣٠ کارەکتەرمان کردووە.
04:48
By using this method, the first eight radicals
89
276302
3337
بە بەكارهێنانى ئەم ڕێگەيە،
يەكەم هەشت کارەکتەر
يەكەم هەشت کارەکتەر
04:51
will allow you to build 32.
90
279639
2001
ڕێگەت پێدەدەن تا ٣٢ پیت بنیات بنێت.
04:53
The next group of eight characters
91
281640
1763
ھەشت کارەکتەریتر بۆ گروپی داھاتوو
04:55
will build an extra 32.
92
283403
2192
٣٢یتر بنیات دەنێت.
04:57
So with very little effort,
93
285595
2302
بۆیە لەگەڵ هەوڵێکی زۆر کەم،
04:59
you will be able to learn a couple hundred characters,
94
287897
2266
دەتوانیت سەدەها پیت فێرببیت،
05:02
which is the same as a Chinese eight-year-old.
95
290163
2552
وەک منداڵێکی چینی تەمەن ھەشت ساڵان.
05:04
So after we know the characters, we start building phrases.
96
292715
3547
کە پیتەکانمان ناسی، دەستدەکەین
بە درووستکردنی ڕستە.
بە درووستکردنی ڕستە.
05:08
For example, the mountain and the fire together,
97
296262
2697
بۆ نموونە، چیا و ئاگر بەیەکەوە،
05:10
we have fire mountain. It's a volcano.
98
298959
2928
چیای ئاگرینمان دەستدەکەوێت، کە بورکانە.
05:13
We know Japan is the land of the rising sun.
99
301887
3320
دەزانین کە ژاپۆن خاکی ھەڵاتنی خۆرە.
05:17
This is a sun placed with the origin,
100
305207
3418
ئەو خۆرە لە بنچینە داندراوە،
05:20
because Japan lies to the east of China.
101
308625
3127
چونکە ژاپۆن دەکەوێتە ڕۆژھەڵاتی چین.
05:23
So a sun, origin together, we build Japan.
102
311752
3890
بۆیە خۆر و بنچینە بەیەکەوە،
ژاپۆنمان دەست دەکەوێت.
ژاپۆنمان دەست دەکەوێت.
05:27
A person behind Japan, what do we get?
103
315642
2958
کەسێک لە پشت ژاپۆن، چیمان دەست دەکەوێت؟
05:30
A Japanese person.
104
318600
3102
كەسێكى ژاپۆنى.
05:33
The character on the left is two mountains
105
321702
2801
پیتی لای ڕاست دوو چیا پیشان دەدات
05:36
stacked on top of each other.
106
324503
2107
کە لەسەر یەکتر دانراون.
05:38
In ancient China, that means in exile,
107
326610
3217
لە چینی کۆن، واتە لە ئاوارەیی،
05:41
because Chinese emperors, they put their political enemies
108
329827
2438
چونکە ئیمپڕاتۆرەکانی چینی، دوژمنە
سیاسییەکانیان
سیاسییەکانیان
05:44
in exile beyond mountains.
109
332265
2371
لە دواوەی چیاکان دووردەخستەوە.
05:46
Nowadays, exile has turned into getting out.
110
334636
5011
لەم ڕۆژانەدا، دوورخستنەوە
بۆ چونە دەرەوە گۆڕاوە.
بۆ چونە دەرەوە گۆڕاوە.
05:51
A mouth which tells you where to get out
111
339647
2571
دەمێک کە شوێنی دەرچوونەکەت پێدەڵێت
05:54
is an exit.
112
342218
1928
واتە چونەدەرەوە.
05:56
This is a slide to remind me that I should stop talking
113
344146
3641
ئەو سڵایدە بیرم دەھێنێتەوە
کە بوەستم لە قسەکردن و
کە بوەستم لە قسەکردن و
05:59
and get off of the stage. Thank you.
114
347787
1883
سەر شانۆ جێ بھێڵم. سوپاس
06:01
(Applause)
115
349670
3969
(چەپڵە)
ABOUT THE SPEAKER
ShaoLan Hsueh - Technologist, entrepreneurShaoLan want to help people understand China's culture and language, and to bridge the gap between East and West.
Why you should listen
ShaoLan is an entrepreneur, angel investor, geek, writer, traveller and dreamer. She is the founder and creator of Chineasy, which she launched after her TED Talk in Long Beach, California in 2013.
In just over three years, she has built Chineasy into one of the most popular methods of learning Chinese across the Internet with several hundred thousand fellow learners. Her first book, Chineasy, The New Way to Read Chinese, was launched in March 2014 and has been translated into 18 languages. Her next book, Chineasy Everyday, was launched in March 2016.
ShaoLan is a tech entrepreneur with extensive business experience. At the age of 22, while studying for her MBA, she wrote four best-selling books on software in Taiwan, and her books were bundled by Microsoft. She co-founded pAsia, one of the major players on Internet in Asia in 1990’s. After a second masters degree at the University of Cambridge, she began Caravel Capital in 2005 to advise young tech companies.
Chineasy represents a return for ShaoLan to her artistic upbringing and in many ways a design project. This project is the culmination of her life’s journey through the East and West. Her aim is to help people to understand China, Chinese culture, its language and to bridge the gap between East and West. Her next step is to help Chinese children to enjoy and appreciate the beauty of their own language.
ShaoLan Hsueh | Speaker | TED.com