ABOUT THE SPEAKER
Taylor Wilson - Nuclear scientist
At 14, Taylor Wilson became the youngest person to achieve fusion -- with a reactor born in his garage. Now he wants to save our seaports from nuclear terror.

Why you should listen

Physics wunderkind Taylor Wilson astounded the science world when, at age 14, he became the youngest person in history to produce fusion. The University of Nevada-Reno offered a home for his early experiments when Wilson’s worried parents realized he had every intention of building his reactor in the garage.

Wilson now intends to fight nuclear terror in the nation's ports, with a homemade radiation detector priced an order of magnitude lower than most current devices. In 2012, Wilson's dreams received a boost when he became a recipient of the $100,000 Thiel Prize. Wilson now intends revolutionize the way we produce energy, fight cancer, and combat terrorism using nuclear technology.

More profile about the speaker
Taylor Wilson | Speaker | TED.com
TED2012

Taylor Wilson: Yup, I built a nuclear fusion reactor

တေလာ ဝင်လ်ဆန်: ကျွန်တော် အဏုမြူ ပေါင်းစပ်ဓာတ်ပြုစက် ဆောက်ခဲ့ပါတယ် ဆိုတာအမှန်ပါပဲ

Filmed:
3,637,296 views

တေလာ ဝင်လ်ဆန် က အနာဂတ် စွမ်းအင်လိုအပ်ချက်အတွက် အဏုမြူပေါင်းစပ်ခြင်းမှာအဖြေဟု ယုံကြည်ပြီး ကလေးများက ကမ္ဘာကြီးကို ပြောင်းလဲနိုင်မည်ဟုလည်း ယုံကြည်ပေသည်။ ဤနှစ်ချက်နှင့် ပတ်သက်ပြီး သိရှိထားသည့် အရာရှိလေသည်။ ၎င်း အသက် ၁၄ အရွယ်တွင် မိဘများ၏ ကားဂိုဒေါင်တွင် အဏုမြူပေါင်းစပ်ဓာတ်ပြုစက် တစ်ခုကို တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ယခုအသက် ၁၇ အရွယ်တွင် TED စင်မြင့်ထက်မှနေ၍ ၎င်း၏ ဘဝဇာတ်လမ်းကို အတိုချုံး ပြောပြသွားသည်။
- Nuclear scientist
At 14, Taylor Wilson became the youngest person to achieve fusion -- with a reactor born in his garage. Now he wants to save our seaports from nuclear terror. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:15
So my name is Taylor Wilson.
0
0
2000
ကျွန်တော့ နာမည်ကတော့ တေလာဝင်လ်ဆန်ပါ။
00:17
I am 17 years old
1
2000
2000
ကျွန်တော်ကတော့ အသက် ၁၇ နှစ်ရှိပါပြီ။
00:19
and I am a nuclear physicist,
2
4000
2000
အဏုမြူ ရူပဗေဒပညာရှင် တစ်ယောက်ပါ။
00:21
which may be a little hard to believe, but I am.
3
6000
3000
ယုံဖို့တော့ နည်းနည်းခက်ပါလိမ့်မယ် ဒါပေမဲ့ ကျွန်တော်တကယ်ပြောနေတာပါ။
00:24
And I would like to make the case
4
9000
3000
ကျွန်တော်သက်သေပြု တင်ပြချင်တာကတော့
00:27
that nuclear fusion
5
12000
2000
နျူကလီးယားဖျူးရှင်း ( အဏုမြူပေါင်းစပ်ခြင်း ) ဟာ
00:29
will be that point,
6
14000
2000
တီ ဘွန်းပစ်ကန်စ် ပြောခဲ့ဖူးတဲ့ တံတားကနေတစ်ဆင့်
00:31
that the bridge that T. Boone Pickens talked about
7
16000
2000
ကျွန်တော်တို့ ဖြတ်သန်းရောက်ရှိနိုင်မယ့်
00:33
will get us to.
8
18000
2000
နေရာပဲဖြစ်တယ်ဆိုတာကိုပါ။
00:35
So nuclear fusion is our energy future.
9
20000
3000
ဒီတော့ အဏုမြူပေါင်းစပ်ခြင်း ဟာ ကျွန််တော်တို့ရဲ့ စွမ်းအင်အနာဂတ်ပါ။
00:38
And the second point,
10
23000
2000
ဒုတိယ အချက်အနေနဲ့ ကလေးတွေဟာ
00:40
making the case that kids can really change the world.
11
25000
2000
ကမ္ဘာကြီးကို ပြောင်းလဲစေနိုင်တယ် ဆိုတာကိုပါ တင်ပြချင်ပါတယ်။
00:42
So you may ask --
12
27000
2000
ဒီတော့ လူကြီးမင်းတို့က မေးကောင်းမေးပါလိမ့်မယ်၊
00:44
(Applause)
13
29000
4000
( လက်ခုပ်သံများ )
00:48
You may ask me,
14
33000
2000
မေးကောင်းမေးပါလိမ့်မယ်။
00:50
well how do you know what our energy future is?
15
35000
2000
တို့တွေရဲ့ စွမ်းအင်အနာဂတ်ကို မင်းကဘယ်လိုလုပ် သိမှာလဲလို့ပေါ့။
00:52
Well I built a fusion reactor
16
37000
2000
ကောင်းပါပြီ။ ကျွန်တော် အဏုမြူဓာတ်ပြုစက်တစ်ခုကို တည်ဆောက်ခဲ့ပါတယ်။
00:54
when I was 14 years old.
17
39000
2000
ကျွန်တော် ၁၄ နှစ်သားတုန်းကပါ။
00:56
That is the inside of my nuclear fusion reactor.
18
41000
3000
ဒါကတော့ ကျွန်တော့် အဏုမြူဓာတ်ပြုစက်ရဲ့ အတွင်းပိုင်းကိုမြင်ရတာပါ။
00:59
I started building this project
19
44000
2000
ဒီစီမံကိန်းကို စတင်တည်ဆောက်ခဲ့တာကတော့
01:01
when I was about 12 or 13 years old.
20
46000
3000
ကျွ်နတော် ၁၂ နှစ်၊ ၁၃ နှစ်သားလောက်ကပါ။
01:04
I decided I wanted to make a star.
21
49000
2000
ကျွန်တော်က ကြယ်တစ်လုံး ဖန်တီးချင်တယ်လို့ ဆုံးဖြတ်ခဲ့ပါတယ်။
01:06
Now most of you are probably saying,
22
51000
2000
အခုလူကြီးမင်းတို့က ပြောကောင်းပြောနေပါလိမ့်မယ်
01:08
well there's no such thing as nuclear fusion.
23
53000
3000
အဏုမြူပေါင်းစပ်ခြင်း ဆိုတာမျိုးမရှိပါဘူး၊
01:11
I don't see any nuclear power plants with fusion energy.
24
56000
3000
ပေါင်းစပ်စွမ်းအင်နဲ့ လည်ပတ်တဲ့ အဏုမြူဓာတ်အား ထုတ်စက်ရုံတစ်ခုမှ မမြင်ဖူးပါဘူး၊
01:14
Well it doesn't break even.
25
59000
2000
အမှန်က ဒီပစ္စည်းက ကွဲတောင် ကွဲထွက်မသွားပါဘူး
01:16
It doesn't produce more energy out than I put in,
26
61000
2000
ကျွန်တော်သွင်းလိုက်တဲ့ စွမ်းအင်ထက်လည်း ပိုထုတ်မပေးပါဘူး၊
01:18
but it still does some pretty cool stuff.
27
63000
3000
သို့တိုင်အောင် သည်ပစ္စည်းလေးက တော်တော်လန်းတဲ့ ပစ္စည်းလေးပါ။
01:21
And I assembled this in my garage,
28
66000
2000
ဒါကို ကျွန်တော်တို့ ကားဂိုဒေါင်မှာ တည်ဆောက်ခဲ့တာပါ။
01:23
and it now lives in the physics department
29
68000
2000
အခုတော့ ရီနိုမှာရှိတဲ့ နီဗားဒါးတက္ကသိုလ်က
01:25
of the University of Nevada, Reno.
30
70000
2000
ရူပဗေဒဌာနမှာ ရောက်နေပါတယ်။
01:27
And it slams together deuterium,
31
72000
2000
ပြီးတော့ ဒါလေးက ဒူတီးရီးယန်ဒြပ်စင် ကိုဖိနှိပ်လိုက်ပါတယ်။
01:29
which is just hydrogen with an extra neutron in it.
32
74000
3000
ဒူတီးရီးယန်ဒြပ်စင် ဆိုတာ နျူထရွန်တစ်လုံးအပိုပါတဲ့ ဟိုက်ဒရိုဂျင်ကိုပြောတာပါ။
01:32
So this is similar to the reaction
33
77000
3000
ဒါဟာ နေအတွင်းက ပရိုတွန်ကွင်းဆက်ရဲ့
01:35
of the proton chain that's going on inside the Sun.
34
80000
2000
ဓာတ်ပြုမှုဖြစ်စဉ်နဲ့ အလားတူပါတယ်။
01:37
And I'm slamming it together so hard
35
82000
3000
အဲဒါကို အားအရမ်းပြင်းပြင်းနဲ့ ဖိလိုက်တော့
01:40
that that hydrogen fuses together,
36
85000
2000
ဟိုက်ဒရိုဂျင်တွေ ပေါင်းစပ်သွားတာပေါ့။
01:42
and in the process it has some byproducts,
37
87000
2000
ဒီဖြစ်စဉ်မှာ ဘေးထွက်ပစ္စည်းတွေ ထွက်လာပါတယ်။
01:44
and I utilize those byproducts.
38
89000
3000
ကျွန်တော်က ဘေးထွက်ပစ္စည်းကို အသုံးဝင်အောင် လုပ်လိုက်တာပါ။
01:47
So this previous year,
39
92000
3000
ပြီးခဲ့တဲ့ နှစ်က ကျွန်တော်
01:50
I won the Intel International Science and Engineering Fair.
40
95000
4000
“ အင်တယ်လ် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ သိပ္ပံနှင့် အင်ဂျင်နီယာပွဲတော်” ဆုကိုရခဲ့ပါတယ်။
01:54
I developed a detector that replaces the current detectors
41
99000
2000
ပြည်တွင်းလုံခြုံရေးဌာနမှာ ရှိတဲ့ ထောက်လှမ်းရေးစက်တွေကို အစားထိုးလိုက်တဲ့
01:56
that Homeland Security has.
42
101000
2000
အဏုမြူထောက်လှမ်းရေးစက် detector ကိုဖန်တီးတည်ဆောက်ခဲ့တယ်။
01:58
For hundreds of dollars,
43
103000
2000
ဒေါ်လာရာဂဏန်းပဲ ကုန်ကျပေမယ့်
02:00
I've developed a system that exceeds the sensitivity
44
105000
3000
ဒေါ်လာသိန်းချီကုန်တဲ့ ထောက်လှမ်းရေး စက်တွေထက်
02:03
of detectors that are hundreds of thousands of dollars.
45
108000
3000
အာရုံခံထောက်လှမ်းမှု သာလွန်တဲ့ စနစ်ကိုတီထွင်ခဲ့ပါတယ်။
02:06
I built this in my garage.
46
111000
2000
ဒါကို ကားဂိုဒေါင်ထဲမှာ ဆောက်ခဲ့တာပါ။
02:08
(Applause)
47
113000
2000
( လက်ခုပ်သံများ )
02:10
And I've developed a system
48
115000
2000
ဆေးပညာဆိုင်ရာ အိုင်ဆိုတုပ်စ်တွေ ထုတ်လုပ်ပေးတဲ့ စနစ်ကိုလည်း
02:12
to produce medical isotopes.
49
117000
2000
တည်ဆောက်ဖန်တီးခဲ့ပါတယ်။
02:14
Instead of requiring multi-million-dollar facilities
50
119000
2000
ဒေါ်လာသန်းပေါင်းများစွာ လိုအပ်တဲ့ စနစ်တွေအစား
02:16
I've developed a device that, on a very small scale,
51
121000
3000
အရမ်းကိုနည်းပါးတဲ့ ငွေကြေးပမာဏနဲ့ ဒီအိုင်ဆိုတုပ်စ်တွေ
02:19
can produce these isotopes.
52
124000
2000
ထုတ်လုပ်နိုင်မယ့် ကိရိယာကို တီထွင်ခဲ့တာပါ။
02:21
So that's my fusion reactor in the background there.
53
126000
3000
နောက်ဘက်မှာ မြင်နေရတာကတော့ ကျွန်တော့်ရဲ့ အဏုမြူပေါင်းစပ်ဓာတ်ပြုစက် ( fusion reactor ) ပါ။
02:26
That is me at the control panel
54
131000
2000
ဒါကတော့ အဲဒီစက်ရဲ့ ထိန်းချုပ်ရေးပိုင်းမှာ
02:28
of my fusion reactor.
55
133000
2000
ကျွန်တော်ရောက်နေတာပါ။
02:30
Oh, by the way, I make yellowcake in my garage,
56
135000
3000
စကားမစပ် ဂိုဒေါင်ထဲမှာ ကိတ်ဝါ (တစ်ပိုင်းသန့်စင်ပြီးယူရေနီယမ်ရိုင်း) လည်းထုတ်ပါတယ်။
02:33
so my nuclear program is as advanced as the Iranians.
57
138000
3000
ဒီတော့ ကျွန်တော့််ရဲ့ အဏုမြူပေါင်းစပ်ဓာတ်ပြုစက်က အီရန်တွေရဲ့ဟာလောက်ကို အဆင့်မြင့်ပါတယ်။
02:36
So maybe I don't want to admit to that.
58
141000
3000
ဒီအချက်ကို သိပ်တော့ ဝန်မခံချင်သလိုပါပဲ။
02:39
This is me at CERN in Geneva, Switzerland,
59
144000
3000
ဒါကတော့ ကျွန်တော် ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံ ဂျနီဗာမြို့က ကမ္ဘာမှာ
02:42
which is the preeminent particle physics laboratory in the world.
60
147000
4000
ထင်ရှားလှတဲ့ အမှုန်ရူပဗေဒ ( အမြင့်စွမ်းအင်ရူပဗေဒ ) ဓာတ်ခွဲခန်း CERN မှာပါ။
02:46
And this is me with President Obama,
61
151000
2000
ဒါကတော့ သမ္မတ အိုဘားမားနဲ့အတူ ကျွန်တော်ကို တွေ့ရတာပါ။
02:48
showing him my Homeland Security research.
62
153000
3000
ကျွန်တော်ရဲ့ ပြည်တွင်းလုံခြံုရေးဌာန သုတေသနလုပ်ငန်းကို တင်ပြနေတုန်းမှာပေါ့။
02:51
(Applause)
63
156000
5000
( လက်ခုပ်သံများ )
02:56
So in about seven years
64
161000
2000
အဏုမြူသုတေသနလုပ်လာတဲ့
02:58
of doing nuclear research,
65
163000
2000
၇ နှစ်ကာလအတွင်းမှာ
03:00
I started out with a dream
66
165000
2000
ကားဂိုဒေါင်ထဲမှ ကြယ်တစ်လုံး “ အိုးအတွင်းမှ ကြယ်တစ်လုံး” ဖန်တီးချင်တဲ့
03:02
to make a "star in a jar," a star in my garage,
67
167000
2000
အိမ်မက်နဲ့ စတင်ခဲ့တဲ့ ကျွန်တော်ဟာ
03:04
and I ended up meeting the president
68
169000
2000
သမ္မတကြီးကို တွေ့ဖြစ်ရင်း ကမ္ဘာကြီးကိုပြောင်းလဲနိုင်မယ်လို့ ကျွန်တော်ထင်တဲ့
03:06
and developing things that I think can change the world,
69
171000
3000
အရာတွေ တီထွင်ဖြစ်သွားပါတယ်။
03:09
and I think other kids can too.
70
174000
2000
အခြားသော ကလေးတွေလည်း ဒီလိုလုပ်နိုင်တယ်လို့ ကျွန်တော်ကတော့ ထင်ပါတယ်။
03:11
So thank you very much.
71
176000
2000
ကျေးဇူးအများကြီးတင်ပါတယ်ခင်ဗျာ။
03:13
(Applause)
72
178000
13000
( လက်ခုပ်သံများ )
Translated by Skylar Swe
Reviewed by sann tint

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Taylor Wilson - Nuclear scientist
At 14, Taylor Wilson became the youngest person to achieve fusion -- with a reactor born in his garage. Now he wants to save our seaports from nuclear terror.

Why you should listen

Physics wunderkind Taylor Wilson astounded the science world when, at age 14, he became the youngest person in history to produce fusion. The University of Nevada-Reno offered a home for his early experiments when Wilson’s worried parents realized he had every intention of building his reactor in the garage.

Wilson now intends to fight nuclear terror in the nation's ports, with a homemade radiation detector priced an order of magnitude lower than most current devices. In 2012, Wilson's dreams received a boost when he became a recipient of the $100,000 Thiel Prize. Wilson now intends revolutionize the way we produce energy, fight cancer, and combat terrorism using nuclear technology.

More profile about the speaker
Taylor Wilson | Speaker | TED.com

Data provided by TED.

This site was created in May 2015 and the last update was on January 12, 2020. It will no longer be updated.

We are currently creating a new site called "eng.lish.video" and would be grateful if you could access it.

If you have any questions or suggestions, please feel free to write comments in your language on the contact form.

Privacy Policy

Developer's Blog

Buy Me A Coffee