TED2012
John Hockenberry: We are all designers
John Hockenberry: Wszyscy jesteśmy dizajnerami
Filmed:
Readability: 3.9
792,401 views
Dziennikarz John Hockenberry opowiada jak zainspirowała go para świecących kółek z katalogu wózków inwalidzkich, i o tym, jak pokazały mu one wartość projektowania życia z rozmysłem. (Zaczerpnięte z sesji The Design Studio podczas TED2012, organizowanej przez Chee'a Pearlmana i Davida Rockwella).
John Hockenberry - Journalist
Journalist and commentator John Hockenberry has reported from all over the world in virtually every medium. He's the author of "Moving Violations: War Zones, Wheelchairs and Declarations of Independence." Full bio
Journalist and commentator John Hockenberry has reported from all over the world in virtually every medium. He's the author of "Moving Violations: War Zones, Wheelchairs and Declarations of Independence." Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
I am no designer, nope, no way.
0
856
3851
Nie jestem żadnym dizajnerem.
00:20
My dad was,
1
4707
1816
Był nim mój ojciec,
00:22
which is kind of an interesting way to grow up.
2
6523
2592
przez co miałem ciekawe dorastanie.
00:25
I had to figure out what it is my dad did
3
9115
4175
Musiałem się domyślić, co robi ojciec
00:29
and why it was important.
4
13290
1800
i dlaczego jest to ważne.
00:30
Dad talked a lot about bad design when we were growing up,
5
15090
3161
Tato dużo mówił o kiepskich projektach.
00:34
you know, "Bad design is just people not thinking, John," he would say
6
18251
4970
"Kiepski projekt to po prostu ludzka bezmyślność",
00:39
whenever a kid would be injured by a rotary lawn mower
7
23221
2463
powiedział, kiedy kogoś zraniła kosiarka,
00:41
or, say, a typewriter ribbon would get tangled
8
25684
2950
kiedy taśma zaplątała się w maszynie do pisania,
00:44
or an eggbeater would get jammed in the kitchen.
9
28634
2393
albo kiedy w kuchni zepsuła się ubijaczka do jajek.
00:46
You know, "Design -- bad design, there's just no excuse for it.
10
31027
5519
"Nie ma usprawiedliwienia dla kiepskiego projektu.
00:52
It's letting stuff happen without thinking about it.
11
36546
2608
To bezmyślne puszczanie rzeczy samopas.
00:55
Every object should be about something, John.
12
39154
3363
Każdy obiekt powinien mieć jakiś cel.
00:58
It should imagine a user.
13
42517
1438
Powinien brać pod uwagę użytkownika.
00:59
It should cast that user in a story starring the user and the object.
14
43955
4967
Powinien go umieścić we wspólnym kontekście.
01:04
Good design," my dad said, "is about supplying intent."
15
48922
5241
Dobry projekt polega na wyznaczaniu celu".
01:10
That's what he said.
16
54163
2655
Tak właśnie powiedział.
01:12
Dad helped design the control panels for the IBM 360 computer.
17
56818
3921
Projektował kontrolki do komputera IBM 360.
01:16
That was a big deal; that was important. He worked for Kodak for a while; that was important.
18
60739
4000
To było coś. Pracował jakiś czas dla Kodaka.
01:20
He designed chairs and desks and other office equipment for Steelcase; that was important.
19
64739
5556
Projektował krzesła, biurka itp. dla Steelcase.
01:26
I knew design was important in my house because, for heaven's sake, it put food on our table, right?
20
70295
5038
Dzięki projektowaniu mieliśmy co jeść. Było ważne.
01:31
And design was in everything my dad did.
21
75333
2372
Wszystko, co robił tato, kręciło się wokół projektu.
01:33
He had a Dixieland jazz band when we were growing up,
22
77705
3157
Był członkiem zespołu jazzowego
01:36
and he would always cover Louis Armstrong tunes.
23
80862
2696
i zawsze grał covery Louisa Armstronga.
01:39
And I would ask him every once in a while,
24
83558
1728
Od czasu do czasu, pytałem go:
01:41
"Dad, do you want it to sound like the record?"
25
85286
2911
"Tato, chcesz, żeby to brzmiało jak na płycie?"
01:44
We had lots of old jazz records lying around the house.
26
88197
2153
Po domu walało się dużo starych płyt jazzowych.
01:46
And he said, "No, never, John, never.
27
90350
2297
Odpowiedział: "W żadnym wypadku.
01:48
The song is just a given, that's how you have to think about it.
28
92647
2727
Utwór to tylko punkt wyjścia i tak to trzeba traktować.
01:51
You gotta make it your own. You gotta design it.
29
95374
2685
Musisz przerobić go po swojemu, zaprojektować.
01:53
Show everyone what you intend," is what he said.
30
98059
3997
Pokaż wszystkim, o co ci chodzi".
01:57
"Doing that, acting by design, is what we all should be doing.
31
102056
4289
"Wszyscy powinniśmy działać według projektu.
02:02
It's where we all belong."
32
106345
2109
To właśnie nasze przeznaczenie".
02:04
All of us? Designers?
33
108454
3425
Wszyscy? Projektantami?
02:07
Oh, oh, Dad. Oh, Dad.
34
111879
4934
Oj, tato, tato!
02:12
The song is just a given.
35
116813
1665
Utwór to tylko punkt wyjścia.
02:14
It's how you cover it that matters.
36
118478
2488
Chodzi o to, jak go zagrasz.
02:16
Well, let's hold on to that thought for just a minute.
37
120966
2096
Zatrzymajmy się chwilę przy tej myśli.
02:18
It's kind of like this wheelchair I'm in, right?
38
123062
2903
To trochę tak, jak z tym wózkiem inwalidzkim.
02:21
The original tune? It's a little scary.
39
125965
2025
Oryginalny wózek jest trochę straszny.
02:23
"Ooh, what happened to that dude?
40
127990
2664
"Co się stało temu gościowi?
02:26
He can't walk. Anybody know the story?
41
130654
3111
Nie może chodzić. Czy ktoś zna jego historię?
02:29
Anybody?"
42
133765
1906
Ktokolwiek?"
02:31
I don't like to talk about this very much, but I'll tell you guys the story today.
43
135671
5287
Nie bardzo lubię o tym mówić, ale dziś wam opowiem.
02:36
All right, exactly 36 years ago this week, that's right,
44
140958
3850
36 lat temu znalazłem się
02:40
I was in a poorly designed automobile
45
144808
1942
w kiepsko zaprojektowanym samochodzie,
02:42
that hit a poorly designed guardrail
46
146750
3921
który uderzył w kiepsko zaprojektowaną barierę
02:46
on a poorly designed road in Pennsylvania,
47
150671
2583
na kiepsko zaprojektowanej drodze w Pensylwanii,
02:49
and plummeted down a 200-foot embankment
48
153254
4793
runął z 60-metrowego nasypu
02:53
and killed two people in the car.
49
158047
2207
i zabił dwie osoby.
02:56
But ever since then, the wheelchair has been a given in my life.
50
160254
4479
Wózek inwalidzki stał się moim punktem wyjścia.
03:00
My life, at the mercy of good design and bad design.
51
164733
5136
Moje życie, zdane na łaskę dobrych i złych projektów.
03:05
Think about it. Now, in design terms,
52
169869
2403
Pomyślcie tylko: w kontekście designu
03:08
a wheelchair is a very difficult object.
53
172272
2998
wózek inwalidzki to bardzo skomplikowana rzecz.
03:11
It mostly projects tragedy and fear and misfortune,
54
175270
4168
Emanuje od niego tragedia, strach i nieszczęście.
03:15
and it projects that message, that story, so strongly
55
179438
2791
Przekazuje tę wiadomość i historię tak dosadnie,
03:18
that it almost blots out anything else.
56
182229
2259
że przysłania wszystko inne.
03:20
I roll swiftly through an airport, right?
57
184488
3478
Przejeżdżam sobie zwinnie przez lotnisko
03:23
And moms grab their kids out of the way and say, "Don't stare!"
58
187966
3984
a matki odsuwają dzieci i mówią: "Nie gap się!"
03:27
The poor kid, you know, has this terrified look on his face, God knows what they think.
59
191950
4199
Przerażony dzieciak myśli Bóg wie co.
03:32
And for decades, I'm going,
60
196149
2169
Dziesiątki lat zastanawiałem się nad przyczyną.
03:34
why does this happen? What can I do about it? How can I change this? I mean there must be something.
61
198318
4480
Jak mogę to zmienić? Musi być jakiś sposób.
03:38
So I would roll, I'd make no eye contact -- just kinda frown, right?
62
202798
5159
Nie patrzyłem w oczy, tylko marszczyłem brwi.
03:43
Or I'd dress up really, really sharply or something.
63
207957
5432
Albo ubierałem się naprawdę elegancko.
03:49
Or I'd make eye contact with everyone --
64
213389
1877
Albo patrzyłem w oczy wszystkim.
03:51
that was really creepy; that didn't work at all.
65
215266
2492
Było to trochę straszne i w ogóle nie działało.
03:53
(Laughter)
66
217758
1913
(Śmiech)
03:55
You know anything, I'd try. I wouldn't shower for a week -- nothing worked.
67
219671
3855
Próbowałem nie kąpać się przez tydzień. Bez skutku.
03:59
Nothing whatsoever worked until a few years ago,
68
223526
3984
Wreszcie kilka lat temu moje 6-letnie córki
04:03
my six-year-old daughters were looking at this wheelchair catalog that I had, and they said,
69
227510
4340
zobaczyły katalog wózków inwalidzkich.
04:07
"Oh, Dad! Dad! Look, you gotta get these, these flashy wheels -- you gotta get 'em!"
70
231850
5124
"Tato, kup koniecznie te świecące koła!
04:12
And I said, "Oh, girls, Dad is a very important journalist,
71
236974
4113
Odparłem, że tata jest ważnym dziennikarzem
04:16
that just wouldn't do at all."
72
241087
2566
i po prostu mu nie wypada.
04:19
And of course, they immediately concluded,
73
243653
1945
Oczywiście, od razu to podsumowały:
04:21
"Oh, what a bummer, Dad. Journalists aren't allowed to have flashy wheels.
74
245598
5167
"Szkoda, że dziennikarzom nie wolno
mieć świecących kółek.
mieć świecących kółek.
04:26
I mean, how important could you be then?" they said.
75
250765
4478
Naprawdę jesteś taki ważny?"
04:31
I went, "Wait a minute, all right, right -- I'll get the wheels." Purely out of protest,
76
255243
4962
Ja na to: "Chwila, w porządku, kupię te kółka".
04:36
I got the flashy wheels, and I installed them and --
77
260205
4918
Z przekory kupiłem świecące kółka, zamocowałem i...
04:41
check this out. Could I have my special light cue please?
78
265123
3528
Mogę prosić o specjalne oświetlenie?
04:44
(Laughter)
79
268651
1522
(Śmiech)
04:46
Look at that!
80
270173
2931
Patrzcie na to!
04:49
Now ... look at, look at this! Look at this!
81
273104
2465
A teraz... Spójrzcie na to!
04:51
So what you are looking at here
82
275569
3447
To, co tu widzicie
04:54
has completely changed my life,
83
279016
3087
kompletnie zmieniło mi życie
04:58
I mean totally changed my life.
84
282103
2977
W diametralny sposób.
05:00
Instead of blank stares and awkwardness,
85
285080
2872
Zamiast pustych spojrzeń i zakłopotania
05:03
now it is pointing and smiling!
86
287952
3484
mamy teraz pokazywanie palcem i uśmiechy!
05:07
People going, "Awesome wheels, dude! Those are awesome!
87
291436
4068
Słyszę: "Odlotowe kółka, stary!
05:11
I mean, I want some of those wheels!" Little kids say,
88
295504
2600
Też chcę takie!". Małe dzieci pytają:
05:14
"Can I have a ride?"
89
298104
2136
"Czy mogę się przejechać?"
05:16
(Laughter)
90
300240
1875
(Śmiech)
05:18
And of course there's the occasional person --
91
302115
2517
Oczywiście zdarza się, że ktoś,
05:20
usually a middle-aged male who will say,
92
304632
1816
zazwyczaj mężczyzna w średnim wieku, powie:
05:22
"Oh, those wheels are great!
93
306448
1641
"O, świetne kółka!
05:23
I guess they're for safety, right?"
94
308089
2290
Pewnie dla bezpieczeństwa?"
05:26
(Laughter)
95
310379
2349
(Śmiech)
05:28
No! They're not for safety.
96
312728
5968
Nie! Nie dla bezpieczeństwa.
05:34
No, no, no, no, no.
97
318696
1880
Nie.
05:36
What's the difference here,
98
320576
1777
Jaka jest różnica między
05:38
the wheelchair with no lights
99
322353
1807
wózkiem bez światełek,
05:40
and the wheelchair with lights?
100
324160
1730
a wózkiem ze światełkami?
05:41
The difference is intent.
101
325890
3782
Rożnica polega na intencji.
05:45
That's right, that's right; I'm no longer a victim.
102
329672
3657
Już nie jestem ofiarą.
05:49
I chose to change the situation -- I'm the Commander of the Starship Wheelchair with the phaser wheels in the front. Right?
103
333329
5912
Jestem komandorem gwiezdnego wózka
ze świetlnymi kółkami.
ze świetlnymi kółkami.
05:55
Intent changes the picture completely.
104
339241
4375
Intencja całkowicie zmienia sytuację.
05:59
I choose to enhance
105
343616
1817
Z rozmysłem podkreślam
06:01
this rolling experience
106
345433
1943
wrażenie obrotu
06:03
with a simple design element.
107
347376
3704
za pomocą zwykłego elementu dizajnu.
06:06
Acting with intent.
108
351080
2208
Działanie intencjonalne.
06:09
It conveys authorship.
109
353288
2216
Odzwierciedla autora.
06:11
It suggests that someone is driving.
110
355504
3080
Sugeruje, że ktoś jedzie.
06:14
It's reassuring; people are drawn to it.
111
358584
3008
Dodaje otuchy i przykuwa uwagę ludzi.
06:17
Someone making the experience their own.
112
361592
3512
Autor nadaje doświadczeniu cech osobistych,
06:21
Covering the tragic tune
113
365104
2240
maskując tragedię
06:23
with something different,
114
367344
2896
czymś innym,
06:26
something radically different.
115
370240
3209
czymś radykalnie innym.
06:29
People respond to that.
116
373449
2047
Ludzie na to reagują.
06:31
Now it seems simple, but actually I think
117
375496
2792
Wydaje się to proste, ale myślę,
06:34
in our society and culture in general,
118
378288
2225
że w naszym społeczeństwie i kulturze
06:36
we have a huge problem with intent.
119
380513
2063
mamy wielki problem z zamierzonymi działaniami.
06:38
Now go with me here. Look at this guy. You know who this is?
120
382576
3360
Spójrzcie na tego gościa. Wiecie, kto to?
06:41
It's Anders Breivik. Now, if he intended to kill
121
385936
4016
Anders Breivik. Jeśli zamierzał zabić
06:45
in Olso, Norway last year,
122
389952
1736
zeszłego roku w Oslo w Norwegii
06:47
dozens and dozens of young people --
123
391688
2360
dziesiątki młodych ludzi,
06:49
if he intended to do that,
124
394048
1712
jeśli taki miał zamiar,
06:51
he's a vicious criminal. We punish him.
125
395760
2584
to jest brutalnym kryminalistą. Ukarzemy go.
06:54
Life in prison. Death penalty in the United States, not so much in Norway.
126
398344
3369
Dożywocie. Kara śmierci w USA, ale nie w Norwegii.
06:57
But, if he instead acted out of a delusional fantasy,
127
401713
4351
Ale jeżeli działał z powodu jakiejś urojonej fantazji,
07:01
if he was motivated by some random mental illness,
128
406064
4984
jeżeli powodowała nim jakaś choroba psychiczna,
07:06
he's in a completely different category.
129
411048
2446
to należy do zupełnie innej kategorii.
07:09
We may put him away for life, but
130
413494
1787
Możemy go posadzić na całe życie,
07:11
we watch him clinically.
131
415281
2039
ale pod nadzorem lekarza.
07:13
It's a completely different domain.
132
417320
3449
To kompletnie inna sprawa.
07:16
As an intentional murderer,
133
420769
2472
Jako zabójca działający z premedytacją,
07:19
Anders Breivik is merely evil.
134
423241
3039
Anders Breivik jest tylko zły.
07:22
But as a dysfunctional,
135
426280
2185
Dysfunkcjonalny morderca-psychopata
07:24
as a dysfunctional murderer/psychotic,
136
428465
2248
Dysfunkcjonalny morderca-psychopata
07:26
he's something much more complicated.
137
430713
1959
to dużo bardziej skomplikowany przypadek.
07:28
He's the breath of some
138
432672
1760
Jest tchnieniem jakiegoś prymitywnego
07:30
primitive, ancient chaos.
139
434432
3400
i starożytnego chaosu.
07:33
He's the random state of nature
140
437832
1984
Jest przypadkowym stanem natury,
07:35
we emerged from.
141
439816
1530
z którego powstaliśmy.
07:37
He's something very, very different.
142
441346
2270
Jest czymś całkowicie innym.
07:39
It's as though intent is an essential component for humanity.
143
443616
3737
Intencja staje się niezbędnym
elementem człowieczeństwa.
elementem człowieczeństwa.
07:43
It's what we're supposed to do somehow.
144
447353
2319
Tego się od nas oczekuje.
07:45
We're supposed to act with intent.
145
449672
2728
Mamy działać celowo.
07:48
We're supposed to do things by design.
146
452400
2456
Mamy robić rzeczy według planu.
07:50
Intent is a marker for civilization.
147
454856
4840
Zamiar to znacznik cywilizacji.
07:55
Now here's an example a little closer to home:
148
459696
2592
Tutaj mamy trochę bardziej znajomy przykład:
07:58
My family is all about intent.
149
462288
2376
moja rodzina obrazuje celowość.
08:00
You can probably tell there are two sets of twins,
150
464664
3208
Mamy dwie pary bliźniąt,
08:03
the result of IVF technology, in vitro fertilization technology,
151
467872
4248
rezultat zapłodnienia technologią in vitro,
08:08
due to some physical limitations I won't go into.
152
472120
2635
z powodu fizycznych ograniczeń, które pominę.
08:10
Anyway, in vitro technology, IVF,
153
474755
3053
Technologia in vitro
08:13
is about as intentional as agriculture.
154
477808
3004
jest tak celowa, jak rolnictwo.
08:16
Let me tell you, some of you may have the experience.
155
480812
2156
Może niektórzy z was tego doświadczyli.
08:18
In fact, the whole technology of sperm extraction
156
482968
2944
Technologię ekstrakcji spermy przy obrażeniach
08:21
for spinal cord-injured males was invented by a veterinarian.
157
485912
4448
rdzenia kręgowego wynalazł weterynarz.
08:26
I met the dude. He's a great guy.
158
490360
2282
Spotkałem gościa. To wspaniały człowiek.
08:28
He carried this big leather bag full of sperm probes for
159
492642
4942
Nosił ogromną skórzaną torbę pełną próbówek
08:33
all of the animals that he'd worked with,
160
497584
2296
ze spermą wszelkich rodzajów zwierząt.
08:35
all the different animals.
161
499880
1499
ze spermą wszelkich rodzajów zwierząt.
08:37
Probes he designed,
162
501379
2132
Sam zaprojektował te próbówki,
08:39
and in fact, he was really, really proud of these probes.
163
503511
3001
z których zresztą był bardzo dumny.
08:42
He would say, "You're right between horse and squirrel, John."
164
506512
3770
Mówił: "Znajdujesz się między koniem a wiewiórką".
08:46
(Laughter)
165
510282
3238
(Śmiech)
08:49
But anyway, so when my wife and I decided
166
513520
5672
Kiedy postanowiliśmy z żoną umilić sobie wiek średni,
08:55
to upgrade our early middle age -- we had four kids, after all --
167
519192
3049
w końcu mieliśmy już czwórkę dzieci,
08:58
with a little different technology
168
522241
1991
za pomocą trochę innej technologii
09:00
that I won't explain in too much detail here --
169
524232
2880
której nie będę tutaj szczegółowo wyjaśniał,
09:03
my urologist assured me I had nothing whatsoever to worry about.
170
527112
4258
urolog zapewnił mnie, że nie mam się czym martwić.
09:07
"No need for birth control, Doc, are you sure about that?"
171
531370
2576
"Czy na pewno nie potrzebujemy antykoncepcji?"
09:09
"John, John, I looked at your chart.
172
533946
3560
"John, widziałem twój wykres.
09:13
From your sperm tests we can
173
537506
2257
Z twoich testów spermy niezbicie wynika,
09:15
confidently say that
174
539763
2008
Z twoich testów spermy niezbicie wynika,
09:17
you're basically a form of birth control."
175
541771
2722
że sam jesteś formą antykoncepcji".
09:20
Well!
176
544493
3278
Dobra!
09:23
(Laughter)
177
547771
3592
(Śmiech)
09:27
What a liberating thought! Yes!
178
551363
3375
Cóż za radosna nowina!
09:30
And after a couple very liberating weekends,
179
554738
3065
Przez kilka radosnych weekendów
09:33
my wife and I,
180
557803
1440
używaliśmy z żoną nowoczesnej technologii
09:35
utilizing some cutting-edge erectile technology
181
559243
3888
wspomagającej erekcję,
09:39
that is certainly worthy of a TEDTalk someday
182
563131
2584
która z pewnością zasłuży kiedyś na TEDTalk,
09:41
but I won't get into it now,
183
565715
2031
ale nie będę w to teraz wnikał.
09:43
we noticed some familiar, if unexpected, symptoms.
184
567746
4752
Zauważyliśmy znajome, nieoczekiwane symptomy.
09:48
I wasn't exactly a form of birth control.
185
572498
3660
Okazałem się niedoskonałą formą antykoncepcji.
09:52
Look at that font there. My wife was so pissed.
186
576158
3580
Spójrzcie na ten napis. Żona się wkurzyła.
09:55
I mean, did a designer come up with that?
187
579738
1545
Czy to dizajner wpadł na taki pomysł?
09:57
No, I don't think a designer did come up with that.
188
581283
2232
Nie wydaję mi się, żeby to był dizajner.
09:59
In fact, maybe that's the problem.
189
583515
2215
Może w tym właśnie tkwi problem.
10:01
And so, little Ajax was born.
190
585730
2681
Urodził się mały Ajax.
10:04
He's like our other children,
191
588411
2269
Jest taki, jak pozostałe dzieci,
10:06
but the experience is completely different.
192
590680
1778
ale doświadczenie było całkowicie inne.
10:08
It's something like my accident, right?
193
592458
4240
Trochę tak, jak mój wypadek.
10:12
He came out of nowhere.
194
596698
1275
Pojawił się znikąd.
10:13
But we all had to change,
195
597973
1606
Wszyscy musieliśmy się zmienić,
10:15
but not just react to the given;
196
599579
2681
a nie tylko reagować na punkt wyjścia.
10:18
we bend to this new experience with intent.
197
602260
4559
Celowo dostosowaliśmy się
do nowego doświadczenia.
do nowego doświadczenia.
10:22
We're five now. Five.
198
606819
4072
Mam teraz pięcioro dzieci.
10:26
Facing the given with intent. Doing things by design.
199
610891
3912
Celowo mierzyć się z faktami. Działać według planu.
10:30
Hey, the name Ajax -- you can't get much more intentional than that, right?
200
614803
4232
Samo imię Ajax wymaga nie lada intencji.
10:34
We're really hoping he thanks us for that later on.
201
619035
4240
Mamy nadzieję, że kiedyś nam za to podziękuje.
10:39
(Laughter)
202
623275
1833
(Śmiech)
10:41
But I never became a designer. No, no, no, no. Never attempted. Never even close.
203
625108
3899
Nie zostałem projektantem, nawet nie próbowałem.
10:44
I did love some great designs as I was growing up:
204
629007
4638
Dorastając pokochałem kilka świetnych projektów:
10:49
The HP 35S calculator -- God, I loved that thing. Oh God, I wish I had one.
205
633645
4367
Kalkulator HP 35S. Żałuję, że nie mam takiego.
10:53
Man, I love that thing.
206
638012
3450
Kocham go.
10:57
I could afford that.
207
641462
1223
Było mnie na to stać.
10:58
Other designs I really couldn't afford, like the 1974 911 Targa.
208
642685
4639
Nie było mnie stać na 911 Targa z 1974.
11:03
In school, I studied nothing close to design or engineering;
209
647324
3465
W szkole nie uczyłem się projektanctwa ani inżynierii.
11:06
I studied useless things like the Classics,
210
650789
2319
Studiowałem bezużyteczną filozofię klasyczną,
11:09
but there were some lessons even there --
211
653108
1817
ale nawet tam znalazły się lekcje projektowania.
11:10
this guy, Plato, it turns out he's a designer.
212
654925
3264
Ten gość, Plato, okazał się dizajnerem.
11:14
He designed a state in "The Republic,"
213
658189
3423
Zaprojektował ustrój państwowy w "Rzeczpospolitej",
11:17
a design never implemented.
214
661612
1491
projekt, który nigdy nie wszedł w życie.
11:19
Listen to one of the design features
215
663103
1685
Oto jeden z elementów dizajnerskiego rządu 4.0
11:20
of Plato's Government 4.0:
216
664788
3024
według Platona:
11:23
"The State in which the rulers are most reluctant to govern
217
667812
4560
"Im mniej skorzy są rządzący do rządów,
11:28
is always the best and most quietly governed,
218
672372
2936
tym lepsze i spokojniejsze jest państwo,
11:31
and the State in which they are most eager, the worst."
219
675308
4072
zaś tam, gdzie są skorzy do rządów - najgorsze".
11:35
Well, got that wrong, didn't we?
220
679380
2944
Pomieszało się nam, prawda?
11:38
But look at that statement; it's all about intent. That's what I love about it.
221
682324
4297
To moje ulubione zdanie: wszystko zależy od intencji.
11:42
But consider what Plato is doing here. What is he doing?
222
686621
3455
Zastanówcie się, co Platon tu robi.
11:45
It's a grand idea of design -- a huge idea of design,
223
690076
3520
To jest wielka, wspaniała idea dizajnu,
11:49
common to all of the voices of religion and philosophy
224
693596
3717
wspólna dla wszystkich religii i filozofii,
11:53
that emerged in the Classical period.
225
697313
2240
które powstały w okresie klasycznym.
11:55
What was going on then?
226
699553
1433
Co się wtedy działo?
11:56
They were trying to answer the question of
227
700986
2136
Próbowano odpowiedzieć na pytanie:
11:59
what would human beings do now that they were no longer simply trying to survive?
228
703122
4966
czym zajmą się ludzie,
gdy zniknie troska o przetrwanie?
gdy zniknie troska o przetrwanie?
12:03
As the human race emerged from a prehistoric chaos,
229
708088
4441
Rasa ludzka powstała z prehistorycznego chaosu,
12:08
a confrontation with random, brutal nature,
230
712529
4424
stając wobec losowej i brutalnej natury.
12:12
they suddenly had a moment to think -- and there was a lot to think about.
231
716953
3584
Nagle mieli chwilę do namysłu, a było o czym.
12:16
All of a sudden, human existence needed an intent.
232
720537
4127
Nagle ludzka egzystencja potrzebowała celu.
12:20
Human life needed a reason.
233
724664
2715
Ludzkie życie potrzebowało uzasadnienia.
12:23
Reality itself needed a designer.
234
727379
3022
Sama rzeczywistość potrzebowała projektanta.
12:26
The given was replaced
235
730401
2392
To, co braliśmy za pewnik zostało zastąpione
12:28
by various aspects of intent,
236
732793
2624
przez różne aspekty intencji,
12:31
by various designs,
237
735417
2584
przez różne projekty,
12:33
by various gods.
238
738001
2280
przez różnych bogów,
12:36
Gods we're still fighting about. Oh yeah.
239
740281
3944
z których powodu ciągle walczymy.
12:40
Today we don't confront the chaos of nature.
240
744225
3160
Dziś nie stoimy już wobec chaosu natury.
12:43
Today it is the chaos of humanity's impact on the Earth itself that we confront.
241
747385
5880
Stoimy wobec chaotycznego wpływu ludzi na Ziemię.
12:49
This young discipline called design, I think,
242
753265
3280
Myślę, że ta młoda nauka nazywana dizajnem
12:52
is in fact the emerging ethos
243
756545
3267
jest w rzeczywistości wyłaniającym się etosem,
12:55
formulating and then answering a very new question:
244
759812
2918
formującym się i odpowiadającym na nowe pytanie:
12:58
What shall we do now
245
762730
1599
co mamy zrobić
13:00
in the face of the chaos that we have created?
246
764329
3743
w obliczu chaosu, który sami stworzyliśmy?
13:03
What shall we do?
247
768072
1904
Co mamy zrobić?
13:05
How shall we inscribe intent
248
769976
2466
Jak mamy nadać cel
13:08
on all the objects we create,
249
772442
2303
wszystkim obiektom
13:10
on all the circumstances we create,
250
774745
1976
i okolicznościom, które tworzymy,
13:12
on all the places we change?
251
776721
2607
i miejscom, które zmieniamy?
13:15
The consequences of a planet with 7 billion people and counting.
252
779328
4128
Konsekwencje ponad 7 miliardów ludzi na planecie.
13:19
That's the tune we're all covering today, all of us.
253
783456
4369
To jest melodia, którą wszyscy dzisiaj gramy.
13:23
And we can't just imitate the past. No.
254
787825
2536
Nie możemy po prostu naśladować przeszłości.
13:26
That won't do.
255
790361
2834
To nie wystarczy.
13:29
That won't do at all.
256
793195
1775
To w ogóle nie wystarczy.
13:30
Here's my favorite design moment:
257
794970
3007
To mój ulubiony dizajnerski moment:
13:33
In the city of Kinshasa in Zaire in the 1990s,
258
797977
3408
w latach 90. z Kinszasy w Zairze
13:37
I was working for ABC News, and I was reporting on
259
801385
2288
pisałem dla ABC News o upadku
13:39
the fall of Mobutu Sese Seko, the dictator, the brutal dictator in Zaire,
260
803673
4144
Mobutu Sese Seko, brutalnego dyktatora Zairu,
13:43
who raped and pillaged that country.
261
807817
2000
który zniszczył i złupił ten kraj.
13:45
There was rioting in the middle of Kinshasa.
262
809817
2568
Były zamieszki w centrum Kinszasy.
13:48
The place was falling apart; it was a horrible, horrible place,
263
812385
3481
Miasto się rozpadało. Było to straszliwe miejsce,
13:51
and I needed to go and explore the center of Kinshasa
264
815866
3871
a ja musiałem rozejrzeć się po centrum miasta,
13:55
to report on the rioting and the looting.
265
819737
2023
żeby opisać zamieszki i grabieże.
13:57
People were carrying off vehicles, carrying off pieces of buildings.
266
821760
3786
Ludzie wynosili samochody i części budynków.
14:01
Soldiers were in the streets shooting at looters and herding some in mass arrests.
267
825546
4695
Armia strzelała do złodziei i aresztowano ich masowo.
14:06
In the middle of this chaos, I'm rolling around in a wheelchair,
268
830241
3514
Pośród tego chaosu toczę się na wózku inwalidzkim,
14:09
and I was completely invisible. Completely.
269
833755
3750
całkowicie niewidzialny.
14:13
I was in a wheelchair; I didn't look like a looter.
270
837505
2770
Byłem na wózku. Nie wyglądałem jak złodziej.
14:16
I was in a wheelchair; I didn't look like a journalist, particularly, at least from their perspective.
271
840275
6182
Nie brali mnie za reportera.
14:22
And I didn't look like a soldier, that's for sure.
272
846457
2240
I z pewnością nie wyglądałem jak żołnierz.
14:24
I was part of this sort of background noise of the misery of Zaire, completely invisible.
273
848697
6295
Byłem w tle niedoli Zairu, kompletnie niewidoczny.
14:30
And all of a sudden, from around a corner, comes this young man, paralyzed, just like me,
274
854992
5097
Nagle zjawia się chłopak, sparaliżowany tak jak ja,
14:35
in this metal and wood and leather
275
860089
3720
w zbudowanym z metalu, drewna i skóry
14:39
pedal, three-wheel tricycle-wheelchair device,
276
863809
5025
trzykołowym wózku inwalidzkim.
14:44
and he pedals up to me as fast as he can.
277
868834
2464
Pedałuje w moją stronę tak szybko, jak może.
14:47
He goes, "Hey, mister! Mister!"
278
871298
1775
Mówi: "Hej, panie! Panie!"
14:48
And I looked at him --
279
873073
2297
Spojrzałem na niego.
14:51
he didn't know any other English than that, but we didn't need English, no, no, no, no, no.
280
875370
3584
Tylko tyle potrafił po angielsku, ale wystarczyło.
14:54
We sat there and compared wheels and tires and spokes and tubes.
281
878954
5871
Zaczęliśmy porównywać koła, opony, szprychy i rurki.
15:00
And I looked at his whacky pedal mechanism;
282
884825
3425
Spojrzałem na jego dziwną przekładnię.
15:04
he was full of pride over his design.
283
888250
3240
Był dumny ze swojego projektu.
15:07
I wish I could show you that contraption.
284
891490
1849
Szkoda, że nie mogę pokazać tego ustrojstwa,
15:09
His smile, our glow
285
893339
2127
jego uśmiechu, naszej radości,
15:11
as we talked a universal language
286
895466
2511
kiedy tak rozmawialiśmy uniwersalnym językiem
15:13
of design,
287
897977
2712
dizajnu,
15:16
invisible to the chaos around us.
288
900689
2817
niewidoczni dla chaosu dookoła nas.
15:19
His machine: homemade, bolted, rusty, comical.
289
903506
4056
Jego maszyna; chałupnicza, na śruby,
zardzewiała, komiczna.
zardzewiała, komiczna.
15:23
My machine: American-made, confident, sleek.
290
907562
3298
Moja maszyna: amerykańska, solidna, lśniąca.
15:26
He was particularly proud of the comfortable seat, really comfortable seat
291
910860
4222
Był szczególnie dumny z wygodnego siedzenia,
15:30
he had made in his chariot
292
915082
1916
które zrobił na swoim rydwanie,
15:32
and its beautiful fabric fringe around the edge.
293
916998
4427
i ozdobnych frędzli na krawędzi.
15:37
Oh, I wish I'd had those sparkly wheels back then to have shown him, man!
294
921425
3984
Wtedy jeszcze nie miałem tych błyszczących kół.
15:41
He would have loved those! Oh yeah.
295
925409
2745
Pokochałby je!
15:44
He would have understood those;
296
928154
1592
Zrozumiałby, o co w nich chodzi.
15:45
a chariot of pure intent -- think about it --
297
929746
3468
Rydwan zaprojektowany z rozmysłem,
15:49
in a city out of control.
298
933214
2612
w mieście, które wymknęło się spod kontroli.
15:51
Design blew it all away for a moment.
299
935826
3048
Dizajn wszystko to na chwilę przyćmił.
15:54
We spoke for a few minutes and then each of us vanished back into the chaos.
300
938874
4144
Po rozmowie zniknęliśmy z powrotem w chaosie.
15:58
He went back to the streets of Kinshasa;
301
943018
2419
Wrócił na ulice Kinszasy.
16:01
I went to my hotel. And I think of him now, now ...
302
945437
5982
Ja pojechałem do hotelu. Myślę sobie teraz o nim
16:07
And I pose this question.
303
951419
3062
i stawiam następujące pytanie.
16:10
An object imbued with intent --
304
954481
3553
Obiekt nacechowany rozmysłem
16:13
it has power,
305
958034
1664
ma moc,
16:15
it's treasure, we're drawn to it.
306
959698
3400
jest skarbem i przyciąga.
16:18
An object devoid of intent --
307
963098
2632
Obiekt pozbawiony rozmysłu
16:21
it's random, it's imitative,
308
965730
2512
jest losowy, naśladowczy i odrzuca.
16:24
it repels us. It's like a piece of junk mail to be thrown away.
309
968242
3680
Jest jak przesyłka reklamowa, która trafia do kosza.
16:27
This is what we must demand of our lives,
310
971922
4751
Tego musimy wymagać od życia,
16:32
of our objects, of our things, of our circumstances:
311
976673
3825
od naszych obiektów, rzeczy i okoliczności:
16:36
living with intent.
312
980498
3096
życia z rozmysłem.
16:39
And I have to say
313
983594
2104
Muszę powiedzieć, że w tej kwestii
16:41
that on that score, I have a very unfair advantage over all of you.
314
985698
5031
mam nad wami niesprawiedliwą przewagę.
16:46
And I want to explain it to you now because this is a very special day.
315
990729
5705
Chcę to wyjaśnić, bo mamy dziś wyjątkowy dzień.
16:52
Thirty-six years ago at nearly this moment,
316
996434
4935
Prawie w tym samym momencie, 36 lat temu,
16:57
a 19-year-old boy awoke from a coma
317
1001369
4156
19-letni chłopak obudził się ze śpiączki,
17:01
to ask a nurse a question,
318
1005525
1797
aby zadać pytanie pielęgniarce,
17:03
but the nurse was already there with an answer.
319
1007322
2480
ale ona miała już gotową odpowiedź.
17:05
"You've had a terrible accident, young man. You've broken your back.
320
1009802
3703
"Miałeś straszny wypadek. Złamałeś kręgosłup.
17:09
You'll never walk again."
321
1013505
1641
Nigdy już nie będziesz chodził".
17:11
I said, "I know all that -- what day is it?"
322
1015146
5616
Powiedziałem, "To już wiem. Jaki mamy dziś dzień?"
17:16
You see, I knew that the car had gone over the guardrail on the 28th of February,
323
1020762
7024
Samochód przeleciał przez barierę 28 lutego
17:23
and I knew that 1976 was a leap year.
324
1027786
3649
i wiedziałem, że rok 1976 był przestępny.
17:27
"Nurse! Is this the 28th or the 29th?"
325
1031435
4710
"Siostro! Dzisiaj jest 28 czy 29?"
17:32
And she looked at me and said,
326
1036145
1993
Popatrzyła na mnie i powiedziała:
17:34
"It's March 1st."
327
1038138
2575
"Jest pierwszy marca".
17:36
And I went, "Oh my God.
328
1040713
2481
Odpowiedziałem: "O Boże.
17:39
I've got some catching up to do!"
329
1043194
2536
Mam dużo do nadrobienia!"
17:41
And from that moment, I knew
330
1045730
2672
Od tego momentu wiedziałem,
17:44
the given was that accident;
331
1048402
3248
że wypadek to mój punkt wyjścia.
17:47
I had no option but to make up
332
1051650
3688
Moją jedyną opcją było
17:51
this new life without walking.
333
1055338
3056
ułożyć sobie nowe życie bez chodzenia.
17:54
Intent -- a life with intent --
334
1058394
3808
Cel, życie z rozmysłem,
17:58
lived by design,
335
1062202
1824
przeżywane według dizajnu,
17:59
covering the original
336
1064026
1616
zastępujące oryginał
18:01
with something better.
337
1065642
1560
czymś lepszym.
18:03
It's something for all of us to do or find a way to do in these times.
338
1067202
5080
Każdy z nas powinien to dziś zrobić.
18:08
To get back to this,
339
1072282
3342
Wrócić do tego,
18:11
to get back to design,
340
1075624
2136
wrócić do dizajnu
18:13
and as my daddy suggested a long time ago,
341
1077760
3401
i, jak dawno temu zasugerował mój tato,
18:17
"Make the song your own, John.
342
1081161
3287
przerobić utwór na własną modłę.
18:20
Show everybody what you intend."
343
1084448
5090
Pokazać wszystkim, o co ci chodzi.
18:39
Daddy,
344
1103430
2299
Tato,
18:41
this one's for you.
345
1105729
1948
to dla ciebie.
18:43
(Music)
346
1107677
4780
(Muzyka)
18:48
♫ Jo Jo was a man who thought he was a loner ♫
347
1112457
4208
Jo Jo myślał, że jest samotnikiem,
18:52
♫ but he was another man. ♫
348
1116665
2320
ale był innym człowiekiem.
18:54
♫ Jo Jo left his home in Tucson, Arizona to attend a California bash. ♫
349
1118985
6185
Jo Jo rzucił Tucson w Arizonie, by hulać w Kalifornii.
19:01
♫ Get back, get back, ♫
350
1125170
2943
Wracaj, wracaj,
19:04
♫ get back to where you once belonged. ♫
351
1128113
3280
wracaj tam, gdzie kiedyś należałeś.
19:07
♫ Get back, get back, ♫
352
1131393
2864
Wracaj, wracaj,
19:10
♫ get back to where you once belonged. ♫
353
1134257
9463
wracaj tam, gdzie kiedyś należałeś.
19:19
(Applause)
354
1143720
9260
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
John Hockenberry - JournalistJournalist and commentator John Hockenberry has reported from all over the world in virtually every medium. He's the author of "Moving Violations: War Zones, Wheelchairs and Declarations of Independence."
Why you should listen
Three-time Peabody Award winner, four-time Emmy award winner and Dateline NBC correspondent, John Hockenberry has broad experience as a journalist and commentator for more than two decades. He is the co-anchor of the public radio morning show “The Takeaway” on WNYC and PRI. He has reported from all over the world, in virtually every medium, having anchored programs for network, cable and radio. Hockenberry joined NBC as a correspondent for Dateline NBC in January 1996 after a fifteen-year career in broadcast news at both National Public Radio and ABC News. Hockenberry's reporting for Dateline NBC earned him three Emmys, an Edward R Murrow award and a Casey Medal.
His most prominent Dateline NBC reports include an hour-long documentary on the often-fatal tragedy of the medically uninsured, an emotionally gripping portrait of a young schizophrenic trying to live on his own, and extensive reporting in the aftermath of September 11th. In 2009 Hockenberry was appointed to the White House Fellows Commission by President Barack Obama where he participates in the selection of the annual Fellows for this most prestigious of Federal programs. Hockenberry is also the author of A River out of Eden, a novel based in the Pacific Northwest, and Moving Violations: War Zones, Wheelchairs and Declarations of Independence, a memoir of life as a foreign correspondent, which was a finalist for the National Book Critics Circle Award in 1996. He has also written for The New York Times, The New Yorker, I.D., Wired, The Columbia Journalism Review, Details, and The Washington Post.
Hockenberry spent more than a decade with NPR as a general assignment reporter, Middle East correspondent and host of several programs. During the Persian Gulf War (1990-91), Hockenberry was assigned to the Middle East, where he filed reports from Israel, Tunisia, Morocco, Jordan, Turkey, Iraq and Iran. He was one of the first Western broadcast journalists to report from Kurdish refugee camps in Northern Iraq and Southern Turkey. Hockenberry also spent two years (1988-90) as a correspondent based in Jerusalem during the most intensive conflict of the Palestinian uprising. Hockenberry received the Columbia Dupont Award for Foreign News Coverage for reporting on the Gulf War.
John Hockenberry | Speaker | TED.com