TEDMED 2014
Kitra Cahana: My father, locked in his body but soaring free
Kitra Cahana: Mój ojciec, więzień ciała, który szybuje wolny
Filmed:
Readability: 4.2
1,152,178 views
W 2011 Ronnie Cahana doznał poważnego udaru, który wywołał u niego syndrom zamknięcia: jego ciało było całkowicie sparaliżowane, za wyjątkiem oczu. U każdego innego człowieka spowodowałoby to załamanie, ale Cahana odnalazł spokój w „uciszeniu zewnętrznego gwaru” i „na nowo zakochał się w swoim ciele”. W poważnej, pełnej emocji prelekcji jego córka, Kitra, opowiada, jak uchwyciła duchowy stan swego ojca, gdy ten pomagał innym, choć sam wydawał się pozornie bezradny.
Kitra Cahana - Vagabond photojournalist + conceptual artist
Kitra Cahana is a Canadian photographer who blurs the line between anthropologist and journalist. Full bio
Kitra Cahana is a Canadian photographer who blurs the line between anthropologist and journalist. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
I know a man who soars above the city every night.
0
603
5862
Znam człowieka, który co noc
szybuje nad miastem.
szybuje nad miastem.
00:18
In his dreams, he twirls and swirls
1
6465
2994
W snach obraca się i wiruje,
00:21
with his toes kissing the Earth.
2
9459
2867
a palcami nóg całuje Ziemię.
00:24
Everything has motion, he claims,
3
12326
2814
Twierdzi, że wszystko jest w ruchu,
00:27
even a body as paralyzed as his own.
4
15140
4842
nawet jego własne sparaliżowane ciało.
00:31
This man is my father.
5
19982
4830
Ten człowiek to mój ojciec.
00:36
Three years ago, when I found out
6
24812
1901
Trzy lata temu, gdy dowiedziałam się,
00:38
that my father had suffered a severe stroke
7
26713
2587
że mój ojciec miał poważny udar
00:41
in his brain stem,
8
29300
2126
pnia mózgu,
00:43
I walked into his room in the ICU
9
31426
3474
weszłam do jego pokoju na OIOM-ie
00:46
at the Montreal Neurological Institute
10
34900
2984
w Instytucie Neurologicznym w Montrealu
00:49
and found him lying deathly still,
11
37884
2643
i zobaczyłam, jak leży nieruchomo,
00:52
tethered to a breathing machine.
12
40527
2936
podłączony do respiratora.
00:55
Paralysis had closed over his body slowly,
13
43463
4431
Paraliż powoli obezwładniał mu ciało,
00:59
beginning in his toes, then legs,
14
47894
2071
poczynając od palców u stóp, przez nogi,
01:01
torso, fingers and arms.
15
49965
2530
tułów, palce i ramiona.
01:04
It made its way up his neck,
16
52495
2205
Wspiął się po szyi,
01:06
cutting off his ability to breathe,
17
54700
2205
uniemożliwiając oddychanie,
01:08
and stopped just beneath the eyes.
18
56905
4477
i zatrzymał się tuż pod oczami.
01:13
He never lost consciousness.
19
61382
2171
Nigdy nie utracił świadomości.
01:15
Rather, he watched from within
20
63553
2587
Obserwował od środka,
01:18
as his body shut down,
21
66140
2306
jak jego ciało upada,
01:20
limb by limb,
22
68446
2137
kończyna po kończynie,
01:22
muscle by muscle.
23
70583
2959
mięsień po mięśniu.
01:25
In that ICU room, I walked up to my father's body,
24
73542
4558
W pokoju na OIOM-ie
podeszłam do ciała ojca
podeszłam do ciała ojca
01:30
and with a quivering voice and through tears,
25
78100
3599
i przez łzy, drżącym głosem,
01:33
I began reciting the alphabet.
26
81699
3413
zaczęłam recytować alfabet.
01:37
A, B, C, D, E, F, G,
27
85112
5898
A, B, C, D, E, F, G,
01:43
H, I, J, K.
28
91010
4130
H, I, J, K.
01:47
At K, he blinked his eyes.
29
95140
2952
Na K zamrugał oczami.
01:50
I began again.
30
98092
2154
Zaczęłam od początku.
01:52
A, B, C, D, E, F, G,
31
100246
4494
A, B, C, D, E, F, G,
01:56
H, I.
32
104740
2010
H, I.
01:58
He blinked again at the letter I,
33
106750
3138
Ponownie zamrugał na literze I,
02:01
then at T, then at R, and A:
34
109888
3992
póżniej na T, na R i na A:
02:05
Kitra.
35
113880
1847
Kitra.
02:07
He said "Kitra, my beauty, don't cry.
36
115727
3958
Powiedział: "Kitra,
moja piękna, nie płacz.
moja piękna, nie płacz.
02:11
This is a blessing."
37
119685
4455
To błogosławieństwo".
02:16
There was no audible voice, but my father
38
124140
2655
Bez użycia głosu
ojciec z mocą zawołał mnie po imieniu.
02:18
called out my name powerfully.
39
126795
3048
02:21
Just 72 hours after his stroke,
40
129843
3092
Zaledwie 72 godziny po udarze
02:24
he had already embraced
41
132935
1755
pogodził się
02:26
the totality of his condition.
42
134690
3475
ze swoim stanem.
02:30
Despite his extreme physical state,
43
138165
2500
Mimo ciężkiego stanu fizycznego
02:32
he was completely present with me,
44
140665
2956
był całkowicie ze mną,
02:35
guiding, nurturing,
45
143621
2632
prowadził mnie, opiekował się mną
02:38
and being my father as much
46
146253
2250
i był takim samym ojcem, jak dawniej,
02:40
if not more than ever before.
47
148503
3236
a może nawet i lepszym.
02:43
Locked-in syndrome
48
151739
1563
Zespół zamknięcia
02:45
is many people's worst nightmare.
49
153302
3401
jest koszmarem wielu ludzi.
02:48
In French, it's sometimes called
50
156703
2408
Po francusku czasami mówi się o nim
02:51
"maladie de l'emmuré vivant."
51
159111
2080
"maladie de l'emmuré vivant".
02:53
Literally, "walled-in-alive disease."
52
161191
5321
Dosłownie znaczy to
"choroba zamurowanego żywcem".
"choroba zamurowanego żywcem".
02:58
For many people, perhaps most,
53
166512
1755
Prawdopodobnie dla większości ludzi
03:00
paralysis is an unspeakable horror,
54
168267
3532
paraliż jest horrorem nie do opisania,
03:03
but my father's experience
55
171799
2341
ale to, czego doświadczył mój ojciec
03:06
losing every system of his body
56
174140
2371
po utracie wszystkich układów ciała,
03:08
was not an experience of feeling trapped,
57
176511
3061
nie było uczuciem zamknięcia,
03:11
but rather of turning the psyche inwards,
58
179572
4161
ale skierowaniem psyche do środka,
03:15
dimming down the external chatter,
59
183733
3195
przyciszeniem zewnętrznego hałasu,
03:18
facing the recesses of his own mind,
60
186928
2925
stawieniem czoła zakamarkom umysłu,
03:21
and in that place,
61
189853
1837
gdzie na nowo
03:23
falling in love with life and body anew.
62
191690
4780
zakochał się w życiu i w ciele.
03:28
As a rabbi and spiritual man
63
196470
2696
Dla rabina i uduchowionego człowieka,
03:31
dangling between mind and body, life and death,
64
199166
4114
stojącego nad przepaścią między
umysłem a ciałem, życiem a śmiercią,
umysłem a ciałem, życiem a śmiercią,
03:35
the paralysis opened up a new awareness for him.
65
203280
4527
paraliż otworzył nowy rodzaj świadomości.
03:39
He realized he no longer needed to look
66
207807
2414
Uświadomił sobie, że aby znaleźć boskość,
03:42
beyond the corporeal world
67
210221
3029
nie musi jej szukać
03:45
in order to find the divine.
68
213250
3249
poza cielesnym światem.
03:48
"Paradise is in this body.
69
216499
3889
Powiedział: "Raj znajduje się w tym ciele.
03:52
It's in this world," he said.
70
220388
3762
W tym świecie".
03:56
I slept by my father's side for the first four months,
71
224150
3856
Przez pierwsze cztery miesiące
spałam u boku ojca,
spałam u boku ojca,
04:00
tending as much as I could
72
228006
2114
próbując dawać ulgę
04:02
to his every discomfort,
73
230120
2645
w każdej dolegliwości,
04:04
understanding the deep
human psychological fear
human psychological fear
74
232765
3350
poznając głęboki lęk psychologiczny
04:08
of not being able to call out for help.
75
236115
3485
przed niemocą wezwania pomocy.
04:11
My mother, sisters, brother and I,
76
239600
3726
Matka, siostry, bracia oraz ja
04:15
we surrounded him in a cocoon of healing.
77
243326
4364
otoczyliśmy ojca leczniczym kokonem.
04:19
We became his mouthpiece,
78
247690
2100
Staliśmy się jego głosem,
04:21
spending hours each day reciting the alphabet
79
249790
3829
godzinami recytując alfabet,
04:25
as he whispered back sermons
80
253619
2362
podczas gdy on, mrugając oczami,
04:27
and poetry with blinks of his eye.
81
255981
3669
przekazywał nam kazania i wiersze.
04:31
His room, it became our temple of healing.
82
259650
5454
Jego pokój stał się naszą
świątynią uzdrowienia.
świątynią uzdrowienia.
04:37
His bedside became a site for those
83
265104
2722
Jego wezgłowie stało się miejscem
04:39
seeking advice and spiritual counsel, and through us,
84
267826
4085
dla poszukujących rady i porady duchowej.
04:43
my father was able to speak
85
271911
2540
Poprzez nas ojciec mógł przemówić
04:46
and uplift,
86
274451
2194
i litera po literze,
04:48
letter by letter,
87
276645
1991
mrugnięcie po mrugnięciu,
04:50
blink by blink.
88
278636
2464
podnieść ich na duchu.
04:53
Everything in our world became slow and tender
89
281100
3892
Wszystko w naszym życiu
zwolniło i złagodniało
zwolniło i złagodniało
04:56
as the din, drama and death of the hospital ward
90
284992
3364
wraz z tym, jak zgiełk, dramat
i śmierć w oddziale szpitalnym
i śmierć w oddziale szpitalnym
05:00
faded into the background.
91
288356
3504
straciły na sile.
05:03
I want to read to you one of the first things
92
291860
2100
Chcę przeczytać
jeden z pierwszych zapisków
jeden z pierwszych zapisków
05:05
that we transcribed in the week following the stroke.
93
293960
4241
zrobionych tydzień po udarze.
05:10
He composed a letter,
94
298201
2380
Napisał list
05:12
addressing his synagogue congregation,
95
300581
2621
zaadresowany do wiernych z jego synagogi,
05:15
and ended it with the following lines:
96
303202
3509
zakończony słowami:
05:18
"When my nape exploded,
97
306711
2479
"Gdy eksplodował mi kark,
05:21
I entered another dimension:
98
309190
2763
wszedłem w inny wymiar:
05:23
inchoate, sub-planetary, protozoan.
99
311953
4657
nieokreślony, pod-planetarny, pierwotny.
05:28
Universes are opened and closed continually.
100
316610
4589
Wszechświaty wciąż się
otwierają i zamykają.
otwierają i zamykają.
05:33
There are many when low,
101
321199
2059
Wiele przestaje się rozrastać,
05:35
who stop growing.
102
323258
2205
gdy upadają.
05:37
Last week, I was brought so low,
103
325463
2104
W zeszłym tygodniu upadłem nisko,
05:39
but I felt the hand of my father around me,
104
327567
3435
ale poczułem obejmującą mnie dłoń ojca,
05:43
and my father brought me back."
105
331002
3420
który sprowadził mnie do domu".
05:46
When we weren't his voice,
106
334422
2245
Gdy nie byliśmy jego głosem,
05:48
we were his legs and arms.
107
336667
3333
byliśmy jego nogami i rękami.
05:52
I moved them like I know I would have wanted
108
340000
2652
Ruszałam nimi tak, jak sama bym chciała,
05:54
my own arms and legs to be moved
109
342652
2597
by poruszano moimi ramionami i nogami,
05:57
were they still for all the hours of the day.
110
345249
3892
gdyby leżały godzinami nieruchome.
06:01
I remember I'd hold his fingers near my face,
111
349141
3983
Pamiętam, jak trzymałam
przy twarzy jego palce
przy twarzy jego palce
06:05
bending each joint to keep it soft and limber.
112
353124
4286
i zginałam każdy staw,
by pozostał sprawny i rozgrzany.
by pozostał sprawny i rozgrzany.
06:09
I'd ask him again and again
113
357410
2351
Wciąż prosiłam go,
06:11
to visualize the motion,
114
359761
2497
by wyobraził sobie ten ruch,
by patrzył ze środka
06:14
to watch from within as the finger curled
115
362258
3521
06:17
and extended, and to move along with it
116
365779
4072
na zginanie i rozginanie palca
i by poruszał się wraz z nim,
i by poruszał się wraz z nim,
06:21
in his mind.
117
369851
2711
w umyśle.
06:24
Then, one day, from the corner of my eye,
118
372562
2013
Pewnego dnia dostrzegłam kątem oka,
06:26
I saw his body slither like a snake,
119
374575
3723
że jego ciało wije się jak wąż,
06:30
an involuntary spasm passing through the course
120
378298
3305
jak mimowolny skurcz przebiega
06:33
of his limbs.
121
381603
2287
po jego kończynach.
06:35
At first, I thought it was my own hallucination,
122
383890
2215
Na początku wzięłam to za halucynację
06:38
having spent so much time tending to this one body,
123
386105
3555
spowodowaną zbyt długą
opieką nad tym ciałem,
opieką nad tym ciałem,
06:41
so desperate to see anything react on its own.
124
389660
4660
desperacją ujrzenia,
jak reaguje samo z siebie.
jak reaguje samo z siebie.
06:46
But he told me he felt tingles,
125
394320
2660
Ale ojciec powiedział mi,
że poczuł mrowienie,
że poczuł mrowienie,
06:48
sparks of electricity flickering on and off
126
396980
3535
iskierki prądu migoczące
06:52
just beneath the surface of the skin.
127
400515
3757
tuż pod powierzchnią skóry.
06:56
The following week, he began ever so slightly
128
404272
3307
W następnym tygodniu pojawiło się
06:59
to show muscle resistance.
129
407579
2756
słabe napięcie mięśni.
07:02
Connections were being made.
130
410335
2605
Tworzyły się połączenia.
07:04
Body was slowly and gently reawakening,
131
412940
5224
Ciało budziło się, delikatnie i powoli,
07:10
limb by limb, muscle by muscle,
132
418164
3546
kończyna po kończynie, mięsień po mięśniu,
07:13
twitch by twitch.
133
421710
2931
drgnięcie po drgnięciu.
07:16
As a documentary photographer,
134
424641
2637
Jako fotoreporterka
07:19
I felt the need to photograph
135
427278
1802
poczułam potrzebę sfotografowania
07:21
each of his first movements
136
429080
2200
każdego z jego pierwszych ruchów,
07:23
like a mother with her newborn.
137
431280
2650
jak czyni to matka z noworodkiem.
07:25
I photographed him taking his first unaided breath,
138
433930
4504
Uchwyciłam, jak brał
pierwszy samodzielny oddech,
pierwszy samodzielny oddech,
07:30
the celebratory moment after he showed
139
438434
2779
uroczysty moment po tym,
07:33
muscle resistance for the very first time,
140
441213
4007
jak po raz pierwszy
pojawiło się napięcie mięśni,
pojawiło się napięcie mięśni,
07:37
the new adapted technologies that allowed him
141
445220
2710
nowe techniki asystujące pomogły mu
07:39
to gain more and more independence.
142
447930
3880
zyskać więcej samodzielności.
07:43
I photographed the care and the love
143
451810
2013
Uchwyciłam miłość i opiekę,
07:45
that surrounded him.
144
453823
2328
która go otaczała.
07:56
But my photographs only told the outside story
145
464890
3414
Jednak moje fotografie opowiadają
jedynie zewnętrzną historię
jedynie zewnętrzną historię
08:00
of a man lying in a hospital bed
146
468304
3312
człowieka leżącego w szpitalnym łóżku,
08:03
attached to a breathing machine.
147
471616
1654
podłączonego do respiratora.
08:05
I wasn't able to portray his story from within,
148
473270
3622
Nie mogłam uchwycić
jego historii z wewnątrz,
jego historii z wewnątrz,
08:08
and so I began to search for a new visual language,
149
476892
3323
więc zaczęłam szukać
nowego języka wizualnego,
nowego języka wizualnego,
08:12
one which strived to express the ephemeral quality
150
480215
3298
który by odzwierciedlił efemeryczną naturę
08:15
of his spiritual experience.
151
483513
3896
jego duchowych doznań.
08:38
Finally, I want to share with you
152
506026
2258
Na koniec chciałabym podzielić się z wami
08:40
a video from a series that I've been working on
153
508284
3358
odcinkiem cyklu, nad którym pracuję,
08:43
that tries to express the slow, in-between existence
154
511642
3268
który stara się odzwierciedlić
powolny, przejściowy byt,
powolny, przejściowy byt,
08:46
that my father has experienced.
155
514910
2710
którego doznał mój ojciec.
08:49
As he began to regain his ability to breathe,
156
517620
3550
Gdy odzyskiwał umiejętność oddychania,
08:53
I started recording his thoughts,
157
521170
2632
zaczęłam nagrywać jego myśli,
08:55
and so the voice that you hear in this video
158
523802
1924
więc głos, który usłyszycie w tym filmie
08:57
is his voice.
159
525726
2610
należy do niego.
09:00
(Video) Ronnie Cahana: You have to believe
160
528336
3082
(Film) Ronnie Cahana: Musisz uwierzyć,
09:03
you're paralyzed
161
531418
2734
że jesteś sparaliżowany,
09:06
to play the part
162
534152
2755
by odegrać rolę
09:08
of a quadriplegic.
163
536907
5233
porażonego pacjenta.
09:14
I don't.
164
542140
1968
Ja w to nie wierzę.
09:16
In my mind,
165
544108
2586
W głowie i w snach
09:18
and in my dreams
166
546694
2762
każdej nocy
09:21
every night
167
549456
2840
09:24
I Chagall-man float
168
552296
4915
wznoszę się nad miastem
09:29
over the city
169
557211
3128
jak na obrazach Chagalla,
09:32
twirl and swirl
170
560339
3217
obracam się i wiruję,
09:35
with my toes kissing the floor.
171
563556
7919
a palcami stóp całuję ziemię.
09:43
I know nothing about the statement
172
571475
6907
Nic nie wiem na temat
09:50
of man without motion.
173
578382
5793
człowieka w bezruchu.
09:56
Everything has motion.
174
584175
3624
Wszystko jest w ruchu.
09:59
The heart pumps.
175
587799
3351
Serce pompuje.
10:03
The body heaves.
176
591150
4296
Ciało się chwieje.
10:07
The mouth moves.
177
595446
4714
Usta się ruszają.
10:12
We never stagnate.
178
600160
4071
Nigdy nie zastygamy w bezruchu.
10:16
Life triumphs up and down.
179
604231
6824
Życie triumfuje i przegrywa.
10:23
Kitra Cahana: For most of us,
180
611055
2076
Kitra Cahana: U większości z nas
10:25
our muscles begin to twitch and move
181
613131
2734
ruch i drganie mięśni zaczyna się
10:27
long before we are conscious,
182
615865
2508
na długo przed początkiem świadomości,
10:30
but my father tells me his privilege
183
618373
2917
ale mój ojciec mówi,
10:33
is living on the far periphery
184
621290
2179
że życie na skraju ludzkiego doświadczenia
10:35
of the human experience.
185
623469
3003
jest jego przywilejem.
10:38
Like an astronaut who sees a perspective
186
626472
2632
Tak jak astronauta widzi perspektywę,
10:41
that very few of us will ever get to share,
187
629104
3218
jakiej niewielu z nas doświadczy,
10:44
he wonders and watches as he takes
188
632322
3106
ojciec rozważa i obserwuje
10:47
his first breaths
189
635428
1877
pierwsze samodzielne oddechy
10:49
and dreams about crawling back home.
190
637305
4039
i śni o powrocie do domu.
10:53
So begins life at 57, he says.
191
641344
3779
"Tak zaczyna się życie
w wieku 57 lat" - mówi.
w wieku 57 lat" - mówi.
10:57
A toddler has no attitude in its being,
192
645123
3499
Małe dziecko nie myśli
nad swoim istnieniem,
nad swoim istnieniem,
11:00
but a man insists on his world every day.
193
648622
5703
ale dorosły czyni to każdego dnia.
11:06
Few of us will ever have to face physical limitations
194
654325
3645
Niewielu z nas będzie stanie
przed fizycznymi ograniczeniami,
przed fizycznymi ograniczeniami,
11:09
to the degree that my father has,
195
657970
2958
jakie dotknęły mojego ojca,
11:12
but we will all have moments of paralysis
196
660928
3151
ale w życiu nas wszystkich
11:16
in our lives.
197
664079
2361
nastąpią momenty paraliżu.
11:18
I know I frequently confront walls
198
666440
3218
Często napotykam ściany,
11:21
that feel completely unscalable,
199
669658
3239
które wydają się nie do pokonania,
11:24
but my father insists
200
672897
2260
ale mój ojciec twierdzi,
11:27
that there are no dead ends.
201
675157
2873
że nie ma sytuacji bez wyjścia.
11:30
Instead, he invites me into his space of co-healing
202
678030
5210
Zaprasza mnie do swojej
przestrzeni wspólnego uzdrowienia,
przestrzeni wspólnego uzdrowienia,
11:35
to give the very best of myself, and for him
203
683240
3604
bym dała z siebie to, co najlepsze,
11:38
to give the very best of himself to me.
204
686844
3430
i by on dał mi to, co najlepsze.
11:42
Paralysis was an opening for him.
205
690274
3037
Paraliż otworzył dla niego nowe drzwi.
11:45
It was an opportunity to emerge,
206
693311
2351
Pozwolił mu ocknąć się,
11:47
to rekindle life force,
207
695662
2194
ponownie naładować siły witalne,
11:49
to sit still long enough with himself
208
697856
2034
spędzić z samym sobą dosyć czasu,
11:51
so as to fall in love with the full continuum
209
699890
3310
by zakochać się
w ciągłości tworzenia.
11:55
of creation.
210
703200
2294
11:57
Today, my father is no longer locked in.
211
705494
3982
Dziś ojciec nie jest już więźniem.
12:01
He moves his neck with ease,
212
709476
3161
Z łatwością porusza szyją,
12:04
has had his feeding peg removed,
213
712637
2731
usunęli mu rurkę do karmienia,
12:07
breathes with his own lungs,
214
715368
2782
oddycha samodzielnie,
12:10
speaks slowly with his own quiet voice,
215
718150
3484
powoli mówi swym spokojnym głosem
12:13
and works every day
216
721634
2304
i każdego dnia pracuje nad tym,
12:15
to gain more movement in his paralyzed body.
217
723938
5210
by zyskać więcej mobilności
w sparaliżowanym ciele.
w sparaliżowanym ciele.
12:21
But the work will never be finished.
218
729148
2351
Ale ta praca nigdy się nie skończy.
12:23
As he says, "I'm living in a broken world,
219
731499
4713
Ojciec mówi: "Żyję w uszkodzonym świecie
12:28
and there is holy work to do."
220
736212
3031
i mam do wykonania boską pracę”.
12:31
Thank you.
221
739243
2020
Dziękuję.
12:33
(Applause)
222
741263
3857
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Kitra Cahana - Vagabond photojournalist + conceptual artistKitra Cahana is a Canadian photographer who blurs the line between anthropologist and journalist.
Why you should listen
Kitra Cahana is a wanderer. The American-born photographer was raised in Canada and Sweden, with a father who worked as a rabbi and took his family along with him everywhere he traveled. Cahana's itinerant childhood is evident in her work, which has taken her to teenage "rainbow parties," Venezuelan spiritual rituals, Ukranian Ultra-Orthodox prayer sites, American boxcars and bus stops and many more places. The 2014 TED Fellow embeds herself in the societies she documents, playing the part of photojouralist as well as enthnographer.
Kitra Cahana | Speaker | TED.com