ABOUT THE SPEAKER
David Holt - Folk musician
Four-time Grammy Award-winning folk musician David Holt is a born troubadour. Behind his energizing musicianship (often featuring unusual instruments like "the paper bag") is a deep love of hidden Appalachian wisdom and storytelling that shines on every stage he takes.

Why you should listen

As a youngster, David Holt knew he wanted to master the banjo. His quest to that end brought him into the tucked-away communities of the remote Appalachian Mountains, where traditional folk music is still ingrained in the way of life. In his years there, he met some too-enchanting-to-be-true characters and a few local living legends (Wade Mainer, Dellie Norton) -- complete with anecdotes from older and harder times. He also picked up some unusual musical skills beyond the banjo: he's now a virtuoso of the mouth bow, the bottleneck slide guitar and the paper bag.

Holt has won four Grammys and has starred in several radio and television programs, such as Folkways, which visits regional craftsmen and musicians. (He also performed in the 2000 film, O Brother, Where Art Thou?.) He currently tours the country doing solo performances, and accompanied by his band The Lightning Bolts.

More profile about the speaker
David Holt | Speaker | TED.com
TED2004

David Holt: The joyful tradition of mountain music

David Holt gra muzykę z gór

Filmed:
603,049 views

Muzyk folkowy i gawędziarz David Holt gra na banjo oraz dzieli się zdjęciami i starymi mądrościami z Appalachów. Pokazuje też kilka nietypowych instrumentów, jak łuk muzyczny czy zaskakujący, elektryczny zestaw perkusyjny, który nazywa "thunderwear".
- Folk musician
Four-time Grammy Award-winning folk musician David Holt is a born troubadour. Behind his energizing musicianship (often featuring unusual instruments like "the paper bag") is a deep love of hidden Appalachian wisdom and storytelling that shines on every stage he takes. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:19
This is AuntCiotka ZipZip from SodomSodomy, NorthPółnoc CarolinaCarolina.
0
1000
4000
To jest Ciotka Zip z Sodom w Karolinie Północnej.
00:23
She was 105 yearslat oldstary when I tookwziął this pictureobrazek.
1
5000
2000
Miała 105 lat, gdy zrobiłem to zdjęcie.
00:25
She was always sayingpowiedzenie things that madezrobiony me stop and think, like,
2
7000
4000
Zawsze mówiła rzeczy, które dawały mi do myślenia, na przykład:
00:29
"Time maymoże be a great healerUzdrowiciel, but it ain'tnie jest no beautypiękno specialistspecjalista."
3
11000
4000
"Czas może i jest świetnym lekarzem, ale na urodzie to się on nie zna."
00:33
(LaughterŚmiech)
4
15000
3000
(Śmiech)
00:36
She said, "Be good to your friendsprzyjaciele.
5
18000
3000
Mawiała: "Bądź dobry dla swoich przyjaciół.
00:39
Why, withoutbez them, you'dty byś be a totalcałkowity strangernieznajomy."
6
21000
3000
Bez nich byłbyś zupełnym nieznajomym."
00:42
(LaughterŚmiech)
7
24000
1000
(Śmiech)
00:43
This is one of her songspiosenki.
8
25000
2000
Oto jedna z jej piosenek.
00:45
Let's see if we can get into the flowpływ here and all do this one togetherRazem.
9
27000
3000
Zobaczymy, czy będziemy mogli się w nią wczuć i zaśpiewać wszyscy razem.
00:48
And I'm going to have MichaelMichael ManringManring playgrać bassgitara basowa with me.
10
30000
2000
Jest też ze mną Michael Manring, który zagra na basie.
00:50
Give him a bigduży oldstary handdłoń.
11
32000
2000
Zróbcie dla niego hałas.
00:52
(ApplauseAplauz)
12
34000
3000
(Oklaski)
00:58
One, two, threetrzy, fourcztery.
13
40000
2000
Raz, dwa, trzy, cztery.
01:00
(MusicMuzyka)
14
42000
14000
(Muzyka)
01:14
Well, my trueprawdziwe love'sLove's a black-eyedBlack-Eyed daisystokrotka;
15
56000
2000
Hej, ma miłość prawdziwa to czarnooka stokrotka;
01:16
if I don't see her, I go crazyzwariowany.
16
58000
2000
gdy jej nie widuję, to tracę rozum.
01:18
My trueprawdziwe love liveszyje up the riverrzeka;
17
60000
2000
Ma miłość prawdziwa mieszka nad rzeką;
01:20
a fewkilka more jumpsskacze and I'll be with her.
18
62000
2000
jeszcze kilka susów i znów z nią będę.
01:22
Hey, hey, black-eyedBlack-Eyed SusieSusie! Hey, hey, black-eyedBlack-Eyed SusieSusie!
19
64000
3000
Hej, hej, czarnooka Susie! Hej, hej, czarnooka Susie!
01:25
Hey, hey black-eyedBlack-Eyed SusieSusie, hey.
20
67000
3000
Hej, hej, czarnooka Susie, hej.
01:28
Now you've got to pictureobrazek AuntCiotka ZipZip at 105 yearslat oldstary in SodomSodomy, NorthPółnoc CarolinaCarolina.
21
70000
4000
Wyobraźcie sobie Ciotkę Zip, lat 105, w Sodom w Karolinie Północnej.
01:32
I'd go up and learnuczyć się these oldstary songspiosenki from her.
22
74000
3000
Jeździłem tam i uczyłem się od niej tych starych piosenek
01:35
She couldn'tnie mógł singśpiewać much, couldn'tnie mógł playgrać anymorejuż.
23
77000
2000
Nie mogła za bardzo śpiewać, nie mogła już grać.
01:37
And I'd pullCiągnąć her out on the frontz przodu porchganek.
24
79000
3000
Wyciągałem ją na ganek.
01:40
Down belowponiżej, there was her grandsonwnuk plowingOrki the tobaccotytoń fieldpole with a mulemuł.
25
82000
4000
Tam w dole, jej wnuk orał mułem pole tytoniu.
01:44
A doublepodwójnie outhousewychodek over here on the sidebok.
26
86000
3000
Tu obok stał podwójny wychodek.
01:47
And we'dpoślubić singśpiewać this oldstary songpiosenka. She didn't have a wholecały lot of energyenergia,
27
89000
2000
A my śpiewaliśmy tę starą piosenkę. Ciotka nie miała za dużo energii,
01:49
so I'd singśpiewać, "Hey, hey!" and she'dSzopa just answerodpowiedź back with, "Black-eyedBlack-Eyed SusieSusie."
28
91000
3000
więc ja śpiewałem "Hej, hej!", a ona tylko odpowiadała "Czarnooka Susie."
01:52
Oh, hey, hey, black-eyedBlack-Eyed SusieSusie! Hey, hey, black-eyedBlack-Eyed SusieSusie!
29
94000
4000
O, hej, hej, czarnooka Susie! Hej, hej, czarnooka Susie!
01:56
Hey, hey, black-eyedBlack-Eyed SusieSusie, hey.
30
98000
3000
Hej, hej, czarnooka Susie, hej.
01:59
Well, she and I wentposzedł blackberryBlackBerry pickingowocobranie.
31
101000
2000
Hej, poszliśmy razem zbierać jagody;
02:01
She got madszalony; I tookwziął a lickingLizanie.
32
103000
2000
Zeźliła się i dostałem wciry.
02:03
DucksKaczki on the millpondMillpond, geesegęsi in the oceanocean,
33
105000
2000
Kaczki na stawie, w oceanie gęsi.
02:05
DevilDiabeł in the prettyładny girldziewczyna when she takes a notionpojęcie.
34
107000
2000
A w ślicznotce diabeł, gdy coś jej do łba strzeli.
02:07
Hey, hey, black-eyedBlack-Eyed SusieSusie! Hey, hey, black-eyedBlack-Eyed SusieSusie!
35
109000
3000
Hej, hej, czarnooka Susie! Hej, hej, czarnooka Susie!
02:10
Hey, hey black-eyedBlack-Eyed SusieSusie, hey.
36
112000
3000
Hej, hej, czarnooka Susie, hej.
02:13
Let's have the banjobanjo.
37
115000
2000
Posłuchajmy banjo.
02:29
Well, we'lldobrze get marriedżonaty nextNastępny ThanksgivingŚwięto Dziękczynienia.
38
131000
2000
Hej, pobierzemy się w przyszłe Dziękczynienie.
02:31
I'll laykłaść around; she'llmuszla make a livingżycie.
39
133000
2000
Ja się będe lenić, a ona zarabiać pieniądze.
02:33
She'llShe'll cookgotować blackjackspałki, I'll cookgotować gravysos;
40
135000
2000
Ona zrobi placki, ja zrobię sos;
02:35
we'lldobrze have chickenkurczak somedaypewnego dnia, maybe.
41
137000
2000
może kiedyś będzie kurczak.
02:37
Hey, hey, hey, hey. Hey, hey, black-eyedBlack-Eyed SusieSusie, hey!
42
139000
6000
Hej, hej, hej, hej. Hej, hej, czarnooka Susie, hej!
02:43
One more time now.
43
145000
1000
Jeszcze raz.
02:44
Oh, hey, hey, black-eyedBlack-Eyed SusieSusie! Hey, hey, black-eyedBlack-Eyed SusieSusie!
44
146000
4000
O, hej, hej, czarnooka Susie! Hej, hej, czarnooka Susie!
02:48
Hey, hey, black-eyedBlack-Eyed SusieSusie, hey.
45
150000
3000
Hej, hej, czarnooka Susie, hej.
03:00
(ApplauseAplauz)
46
162000
3000
(Oklaski)
03:03
Thank you, MichaelMichael.
47
165000
2000
Dzięki, Michael.
03:07
This is RalphRalph StanleyStanley.
48
169000
2000
To jest Ralph Stanley.
03:09
When I was going to collegeSzkoła Wyższa at UniversityUniwersytet of CaliforniaCalifornia
49
171000
3000
Gdy studiowałem na University of California
03:12
at SantaSanta BarbaraBarbara in the CollegeKolegium of CreativeCreative StudiesBadania,
50
174000
2000
w Santa Barbara, w College of Creative Studies,
03:14
takingnabierający majorsGłówne kierunki in biologybiologia and artsztuka, he cameoprawa ołowiana witrażu to the campuskampus.
51
176000
5000
specjalizując się w biologii i sztuce, przyjechał na nasz kampus.
03:19
This was in 1968, I guessodgadnąć it was.
52
181000
3000
To było w 1968, o ile się nie mylę.
03:22
And he playedgrał his bluegrassbluegrass stylestyl of musicmuzyka,
53
184000
2000
Grał muzykę bluegrass w swoim stylu,
03:24
but nearBlisko the endkoniec of the concertkoncert, he playedgrał the oldstary timingwyczucie czasu stylestyl of banjobanjo pickingowocobranie
54
186000
4000
ale pod koniec koncertu zagrał w starym stylu gry na banjo,
03:28
that cameoprawa ołowiana witrażu from AfricaAfryka, alongwzdłuż with the banjobanjo.
55
190000
2000
który, tak jak samo banjo, pochodzi z Afryki.
03:30
It's callednazywa claw-hammerMłotek do gwoździ stylestyl, that he had learnednauczyli from his mothermama and grandmotherbabcia.
56
192000
3000
Nauczył się tej techniki, zwanej claw-hammer, od swojej mamy i babci.
03:33
I fellspadł in love with that.
57
195000
2000
Zakochałem się.
03:35
I wentposzedł up to him and said, how can I learnuczyć się that?
58
197000
2000
Podszedłem do niego i spytałem: "jak mogę się tego nauczyć?"
03:37
He said, well, you can go back to ClinchKlincz MountainGóry, where I'm from,
59
199000
3000
Powiedział: "cóż, możesz pojechać do Clinch Mountain, skąd pochodzę
03:40
or AshevilleAsheville or MountZamontować AiryPrzewiewne, NorthPółnoc CarolinaCarolina --
60
202000
2000
albo do Asheville, czy do Mount Airy w Karolinie Północnej -
03:42
some placemiejsce that has a lot of musicmuzyka.
61
204000
2000
gdzieś, gdzie jest dużo muzyki.
03:44
Because there's a lot of oldstary people still livingżycie that playgrać that oldstary stylestyl.
62
206000
3000
Bo żyje jeszcze dużo starszych ludzi, którzy grają w tym stylu."
03:47
So I wentposzedł back that very summerlato.
63
209000
3000
No i pojechałem, jeszcze tego samego lata.
03:50
I just fellspadł in love with the culturekultura and the people.
64
212000
3000
Po prostu zakochałem się w tej kulturze i w tych ludziach.
03:53
And you know, I cameoprawa ołowiana witrażu back to schoolszkoła, I finishedskończone my degreesstopni
65
215000
4000
Wiecie, wróciłem do szkoły, skończyłem studia
03:57
and told my parentsrodzice I wanted to be a banjobanjo playergracz.
66
219000
3000
i powiedziałem rodzicom, że chcę grać na banjo.
04:00
You can imaginewyobrażać sobie how excitedpodekscytowany they were.
67
222000
3000
Możecie sobie wyobrazić, jacy byli zachwyceni.
04:03
So I thought I would just like to showpokazać you some of the pictureskino
68
225000
3000
Chciałbym pokazać wam trochę zdjęć,
04:06
I've takenwzięty of some of my mentorsmentorzy.
69
228000
2000
które zrobiłem moim mentorom.
04:08
Just a fewkilka of them, but maybe you'llTy będziesz get just a little hintWskazówka of some of these folksludzie.
70
230000
5000
Nie jest ich wiele, ale może opowiedzą wam co nieco o tych ludziach.
04:13
And playgrać a little banjobanjo. Let's do a little medleyMedley.
71
235000
4000
No i zagram wam na banjo. Zróbmy taki szybki miks.
04:18
(MusicMuzyka)
72
240000
94000
(Muzyka)
05:53
(ApplauseAplauz)
73
335000
8000
(Oklaski)
06:01
Those last fewkilka pictureskino were of RayRay HicksHicks, who just passedminęło away last yearrok.
74
343000
3000
Na ostatnich kilku zdjęciach był Ray Hicks, który zmarł w zeszłym roku.
06:04
He was one of the great AmericanAmerykański folkFolk tale-tellersbajka skrutacyjnej.
75
346000
4000
Był jednym z wielkich amerykańskich ludowych gawędziarzy.
06:08
The OldStary JackJack talesopowieści that he had learnednauczyli -- he talkedrozmawialiśmy like this,
76
350000
3000
Stare historie, których się nauczył - opowiadał takim głosem,
06:11
you could hardlyledwie understandzrozumieć him. But it was really wonderfulwspaniale.
77
353000
3000
ledwo dało się go zrozumieć. Ale były naprawdę cudowne.
06:14
And he livedPerscyativestwo recyrodycyjcystwo recyrodycyjcystwo recyrodycyj in that housedom that his great-grandfatherpradziadek had builtwybudowany.
78
356000
4000
Mieszkał w tym domu, który zbudował jego pradziadek.
06:18
No runningbieganie waterwoda, no electricityElektryczność. A wonderfulwspaniale, wonderfulwspaniale guy.
79
360000
4000
Bez bieżącej wody, bez prądu. Wspaniały, wspaniały facet.
06:22
And you can look at more pictureskino.
80
364000
2000
Możecie obejrzeć więcej zdjęć.
06:24
I've actuallytak właściwie got a websitestronie internetowej that's got a bunchwiązka of photoszdjęcia that I've doneGotowe
81
366000
3000
Mam stronę internetową, gdzie znajdziecie całkiem sporo fotografii, które zrobiłem
06:27
of some of the other folksludzie I didn't get a chanceszansa to showpokazać you.
82
369000
3000
innym ludziom, których nie zdążę wam dziś pokazać.
06:30
This instrumentinstrument cameoprawa ołowiana witrażu up in those pictureskino. It's callednazywa the mouthusta bowkokarda.
83
372000
3000
Ten instrument pojawia się na zdjęciach. Nazywa się łuk muzyczny.
06:33
It is definitelyZdecydowanie the first stringedStrunowe instrumentinstrument ever in the worldświat,
84
375000
3000
To zdecydowanie najwcześniejszy instrument strunowy świata
06:36
and still playedgrał in the SouthernPołudniowej mountainsgóry.
85
378000
4000
i cały czas gra się na nim w południowych górach.
06:40
Now, the oldstary timersPrzekaźniki czasowe didn't take a fancyfantazyjny guitargitara stringstrunowy and make anything like this.
86
382000
5000
Oczywiście nikt dawniej nie używał strun gitarowych, żeby zrobić coś takiego.
06:45
They would just take a stickkij and a catgutCatgut and stringstrunowy it up.
87
387000
5000
Brało się po prostu patyk i kocie trzewia i naciągało się.
06:50
It was hardciężko on the catskoty, but it madezrobiony a great little instrumentinstrument.
88
392000
3000
Nie było to miłe dla kotów, ale wychodziły bardzo fajne instrumenty.
06:53
It soundsDźwięki something like this.
89
395000
2000
A brzmi to mniej więcej tak.
06:55
(MusicMuzyka)
90
397000
13000
(Muzyka)
07:08
Well, have you heardsłyszał the manywiele storieshistorie told by youngmłody and oldstary with joyradość
91
410000
4000
Czy słyszeliście historie mnogie, co je z radością opowiadają starzy i młodzi
07:12
about the manywiele deedsczyny of daringDaring that were doneGotowe by the JohnsonJohnson boyschłopcy?
92
414000
4000
o wielu czynach odważnych przez braci Johnson dokonanych?
07:16
You take KateKate, I'll take SalSal; we'lldobrze bothobie have a JohnsonJohnson galGal.
93
418000
4000
Ty weź Kate, ja wezmę Sam; bedziemy mieć po Johnsonównie.
07:20
You take KateKate, I'll take SalSal; we'lldobrze bothobie have a JohnsonJohnson galGal.
94
422000
4000
Ty weź Kate, ja wezmę Sam; będziemy mieć po Johnsonównie.
07:38
Now, they were scoutszwiadowcy in the rebels'rebeliantów armyarmia,
95
440000
2000
Byli zwiadowcami w rebelianckiej armii,
07:40
they were knownznany bothobie fardaleko and wideszeroki.
96
442000
2000
znani byli wzdłuż i wszerz.
07:42
When the YankeesYankees saw them comingprzyjście, they'doni by laykłaść down theirich gunspistolety and hideukryć.
97
444000
3000
Gdy dojrzeli ich Jankesi, odkładali broń i chowali się.
07:45
You take KateKate, I'll take SalSal; we'lldobrze bothobie have a JohnsonJohnson galGal.
98
447000
4000
Ty weź Kate, ja wezmę Sam; będziemy mieć po Johnsonównie.
07:49
You take KateKate, I'll take SalSal; we'lldobrze bothobie have a JohnsonJohnson galGal.
99
451000
4000
Ty weź Kate, ja wezmę Sam; będziemy mieć po Johnsonównie.
07:57
Ain'tNie jest that a sounddźwięk?
100
459000
2000
Ależ to brzmi, co?
07:59
(ApplauseAplauz)
101
461000
5000
(Oklaski)
08:08
Well, it was 1954, I guessodgadnąć it was.
102
470000
4000
To było w 1954, o ile się nie mylę.
08:12
We were drivingnapędowy in the carsamochód outsidena zewnątrz of GatesvilleGatesville, TexasTexas,
103
474000
3000
Jechaliśmy samochodem niedaleko Gatesville w Texasie,
08:15
where I grewrósł up in the earlywcześnie partczęść of my life.
104
477000
3000
gdzie dorastałem we wczesnych latach mojego życia.
08:18
OutsideZewnątrz of GatesvilleGatesville we were comingprzyjście back from the grocerysklep spożywczy storesklep.
105
480000
2000
Niedaleko Gatesville wracaliśmy ze sklepu spożywczego.
08:20
My mommama was drivingnapędowy; my brotherbrat and I were in the back seatsiedzenie.
106
482000
3000
Moja mama prowadziła, ja i mój brat siedzieliśmy z tyłu.
08:23
We were really madszalony at my mommama. We lookedspojrzał out the windowokno.
107
485000
3000
Byliśmy bardzo źli na mamę. Wyglądaliśmy przez okno.
08:26
We were surroundedotoczony by thousandstysiące of acreswłości of cottonbawełna fieldspola.
108
488000
3000
Dookoła nas rozciągały się tysiące akrów bawełnianych pól.
08:29
You see, we'dpoślubić just been to the grocerysklep spożywczy storesklep,
109
491000
2000
Widzicie, dopiero co byliśmy w sklepie spożywczym,
08:31
and my mommama refusedodmówił to buykupować us the jarsłoik of OvaltineOvaltine
110
493000
4000
i moja mama nie chciała nam kupić słoika Ovaltine
08:35
that had the couponodcinek for the CaptainKapitan MidnightPółnocy decoderdekoder ringpierścień in it.
111
497000
4000
z kuponem na pierścień dekodujący Kapitana Midnight.
08:39
And, buddykumpel, that madezrobiony us madszalony.
112
501000
2000
O, stary, to nas rozeźliło.
08:41
Well, my mommama didn't put up with much eitherzarówno, and she was drivingnapędowy, and she said,
113
503000
3000
Ale moja mama nie pozwalała wejść sobie na głowę, prowadziła i powiedziała:
08:44
"You boyschłopcy! You think you can have anything you want.
114
506000
3000
"Eh, wy chłopaki! Wydaje się wam, że możecie mieć co tylko wam się podoba.
08:47
You don't know how hardciężko it is to earnZarabiaj moneypieniądze. Your dadtata worksPrace so hardciężko.
115
509000
3000
Nie wiecie jak trudno jest zarabiać pieniądze. Wasz tata tak ciężko pracuje.
08:50
You think moneypieniądze growsrośnie on treesdrzewa. You've never workedpracował a day in your liveszyje.
116
512000
2000
Myślicie, że pieniądze rosną na drzewach. Nigdy nawet dnia nie przepracowaliście.
08:52
You boyschłopcy make me so madszalony. You're going to get a jobpraca this summerlato."
117
514000
3000
Przebrała się miarka. Tego lata pójdziecie do pracy."
08:55
She pulledciągnięty the carsamochód over; she said, "Get out of the carsamochód."
118
517000
4000
Zatrzymała samochód i powiedziała: "Wysiadać."
08:59
My brotherbrat and I steppedkrok po kroku out of the carsamochód.
119
521000
2000
Mój brat i ja wysiedliśmy.
09:01
We were standingna stojąco on the edgekrawędź of thousandstysiące of acreswłości of cottonbawełna.
120
523000
3000
Staliśmy na krańcu tysięcy akrów bawełny.
09:04
There were about a hundredsto blackczarny folksludzie out there pickingowocobranie.
121
526000
2000
Zbierało ją w polu ze stu Czarnych.
09:06
My mommama grabbedchwyciła us by the shouldersramiona. She marchedszli us out in the fieldpole.
122
528000
3000
Moja mama złapała nas za ramiona. Poprowadziła w pole.
09:09
She wentposzedł up to the foremanmajster; she said,
123
531000
2000
Podeszła do kierownika i powiedziała:
09:11
"I've got these two little boyschłopcy never workedpracował a day in theirich liveszyje."
124
533000
3000
"Mam tu takich dwóch chłopaczków, co nigdy nie przepracowali nawet dnia."
09:14
Of coursekurs, we were just eightosiem and 10.
125
536000
2000
Oczywiście, mieliśmy wtedy tylko 8 i 10 lat.
09:16
(LaughterŚmiech)
126
538000
1000
(Śimiech)
09:17
She said, "Would you put them to work?"
127
539000
2000
Powiedziała: "Czy przyjmie ich pan do pracy?"
09:19
Well, that mustmusi have seemedwydawało się like a funnyzabawny ideapomysł to that foremanmajster:
128
541000
3000
Cóż, cały pomysł musiał się kierownikowi wydać bardzo zabawny -
09:22
put these two middle-classśredniej klasy little whitebiały boyschłopcy out in a cottonbawełna fieldpole
129
544000
3000
wysłać dwóch białych chłopaczków z klasy średniej w pole bawełny
09:25
in AugustSierpnia in TexasTexas -- it's hotgorąco.
130
547000
2000
w sierpniu w Texasie - potworny upał.
09:27
So he gavedał us eachkażdy a cottonbawełna sackworek,
131
549000
2000
Więc dał nam po worku na bawełnę,
09:29
about 10 feetstopy long, about that bigduży around, and we startedRozpoczęty pickingowocobranie.
132
551000
3000
długi na 3 metry, mniej więcej taki w obwodzie i zaczęliśmy zbierać.
09:32
Now, cottonbawełna is softmiękki but the outsidena zewnątrz of the plantroślina is just fullpełny of stickersnaklejki.
133
554000
4000
Sama bawełna jest miękka, ale zewnętrzna część rośliny jest cała kolczasta.
09:36
And if you don't know what you're doing,
134
558000
2000
I jeśli nie wiesz, co robisz,
09:38
your handsręce are bleedingkrwawienie in no time.
135
560000
2000
od razu masz pokrwawione dłonie.
09:40
And my brotherbrat and I startedRozpoczęty to pickwybierać it,
136
562000
2000
No i mój brat i ja zaczęliśmy zbierać.
09:42
and our handsręce were startin'Startin' to bleedkrwawienia, and then -- "MomMama!"
137
564000
3000
Dłonie zaczęły nam krwawić, a wtedy: "Mamo!"
09:45
And MomMama was just sittingposiedzenie by the carsamochód like this.
138
567000
2000
A mama tylko siedziała przy samochodzie, o tak.
09:47
She wasn'tnie było going to give up.
139
569000
3000
Nie miała zamiaru się poddać.
09:50
Well, the foremanmajster could see he was in over his headgłowa, I guessodgadnąć.
140
572000
4000
Kierownik musiał widzieć, że wpadł po uszy.
09:54
He kinduprzejmy of just snuckSnuck up behindza us and he sangśpiewał out in a lowNiska voicegłos.
141
576000
4000
Podkradł się do nas od tył i zaśpiewał niskim głosem.
09:58
He just sangśpiewał: "Well, there's a long whitebiały robeszlafrok in heavenniebo, I know.
142
580000
8000
Po prostu zaśpiewał: "Jest w niebie długa, szeroka szata, to wiem.
10:06
Don't want it to leavepozostawiać me behindza.
143
588000
3000
Nie chcę, by mnie tu zostawił.
10:09
Well, there's a long whitebiały robeszlafrok in heavenniebo, I know.
144
591000
4000
Jest w niebie długa, szeroka szata, to wiem.
10:13
Don't want it to leavepozostawiać me behindza."
145
595000
3000
Nie chcę, by mnie tu zostawił."
10:16
And from all around as people startedRozpoczęty singingśpiewanie and answeringodpowiadając back, he sangśpiewał:
146
598000
4000
I zewsząd dokoła nas ludzie zaczęli śpiewać i odpowiadać. Zaśpiewał:
10:20
"Good newsAktualności, good newsAktualności: Chariot'sRydwan w comingprzyjście.
147
602000
4000
"Dobra nowina, dobra nowina: nadjeżdża rydwan.
10:24
Good newsAktualności: Chariot'sRydwan w comingprzyjście.
148
606000
3000
Dobra nowina: nadjeżdża rydwan.
10:27
Good newsAktualności: Chariot'sRydwan w comingprzyjście.
149
609000
4000
Dobra nowina: nadjeżdża rydwan.
10:31
And I don't want it to leavepozostawiać me behindza."
150
613000
4000
I nie chcę, by mnie tu zostawił."
10:35
Now, my brotherbrat and I had never heardsłyszał anything like that
151
617000
2000
Mój brat i ja nigdy nie słyszeliśmy niczego podobnego
10:37
in our wholecały liveszyje. It was so beautifulpiękny.
152
619000
3000
w całym życiu. To było takie piękne.
10:40
We satsob there all day pickingowocobranie cottonbawełna, withoutbez complainingnarzekać,
153
622000
3000
Przesiedzieliśmy tam cały dzień, zbierając bawełnę, bez szemrania,
10:43
withoutbez cryingpłacz, while they sangśpiewał things like:
154
625000
2000
bez płaczu, a oni spiewali takie rzeczy jak
10:45
"Oh, MaryMary, don't you weeppłakać, don't you moanjęk" and "WadeWade in the waterwoda,"
155
627000
4000
"O, Mary, nie płacz, nie zawodź" i "Brodźcie w wodzie"
10:49
and "I doneGotowe doneGotowe," "This little lightlekki of minekopalnia."
156
631000
3000
i "Zrobiłem to", "Moje małe światełko."
10:52
FinallyWreszcie, by the endkoniec of the day,
157
634000
2000
W końcu, pod koniec dnia,
10:54
we'dpoślubić eachkażdy pickeddoborowy about a quarterjedna czwarta of a bagtorba of cottonbawełna.
158
636000
4000
zebraliśmy po ćwierć worka bawełny.
10:58
But the foremanmajster was kinduprzejmy enoughdość to give us eachkażdy a checkczek for a dollardolar,
159
640000
4000
Ale kierownik był na tyle miły, że dał nam po czeku na dolara,
11:02
but my mothermama would never let us cashgotówka it.
160
644000
2000
ale moja matka nigdy nie pozwoliła nam ich zrealizować.
11:04
I'm 57; still have the checkczek.
161
646000
3000
Mam 57 lat, cały czas mam ten czek.
11:07
Now, my mothermama hopedmieć nadzieję that we learnednauczyli from that the valuewartość of hardciężko work.
162
649000
5000
Moja matka liczyła, że poznamy w ten sposób wartość ciężkiej pracy.
11:12
But if you have childrendzieci, you know it doesn't oftenczęsto work that way.
163
654000
3000
Ale jeśli macie dzieci, wiecie, że to nie zawsze działa w ten spośób.
11:15
No, we learnednauczyli something elsejeszcze.
164
657000
2000
O nie, nauczyliśmy się czegoś innego.
11:17
The first thing I learnednauczyli that day
165
659000
2000
Najważniejsze, czego się nauczyłem tamtego dnia,
11:19
was that I never ever wanted to work that hardciężko again.
166
661000
3000
to że już nigdy, przenigdy nie chcę tak ciężko pracować.
11:22
(LaughterŚmiech)
167
664000
2000
(Śmiech)
11:24
And prettyładny much never did.
168
666000
3000
I w sumie mi się to udało.
11:30
But I alsorównież learnednauczyli that some people in this worldświat
169
672000
2000
Ale nauczyłem się też, że niektórzy ludzie na tym świecie
11:32
do have to work that hardciężko everykażdy day, and that was an eye-openerniespodzianka.
170
674000
4000
muszą codziennie tak ciężko pracować. I otworzyło mi to oczy.
11:36
And I alsorównież learnednauczyli that a great songpiosenka can make hardciężko work go a little easierłatwiejsze.
171
678000
5000
I nauczyłem się jeszcze, że dobra piosenka może znacznie ułatwić ciężką pracę.
11:41
And it alsorównież can bringprzynieść the groupGrupa togetherRazem in a way that nothing elsejeszcze can.
172
683000
5000
I może też połączyć ze sobą grupę ludzi jak nic innego.
11:47
Now, I was just a little eight-year-oldosiem letni boychłopak that day
173
689000
2000
Miałem tego dnia tylko osiem lat,
11:49
when my mamaMama put me out of the carsamochód in that hotgorąco TexasTexas cottonbawełna fieldpole.
174
691000
3000
gdy mama wysadziła mnie z samochodu na tym gorącym texańskim polu bawełny.
11:52
I wasn'tnie było even awareświadomy of musicmuzyka -- not even awareświadomy of it.
175
694000
4000
Nie byłem nawet świadomy muzyki - nawet nie świadomy.
11:56
But that day in the cottonbawełna fieldpole out there pickingowocobranie,
176
698000
2000
Ale tego dnia, zbierając bawełnę na polu,
11:58
when those people startedRozpoczęty singingśpiewanie,
177
700000
2000
gdy ci ludzie zaczęli śpiewać,
12:00
I realizedrealizowany I was in the very heartserce of realreal musicmuzyka,
178
702000
4000
zrozumiałem, że znalazłem się w samym sercu prawdziwej muzyki,
12:04
and that's where I've wanted to be ever sinceod.
179
706000
3000
i że chcę tam pozostać już na zawsze.
12:07
Try this oldstary songpiosenka with me. I singśpiewać:
180
709000
2000
Zaśpiewajcie tę starą piosenkę ze mną. Ja śpiewam:
12:09
Well, there's a long whitebiały robeszlafrok in heavenniebo, I know.
181
711000
4000
Jest w niebie długa, szeroka szata, to wiem.
12:13
You singśpiewać: Don't want it to leavepozostawiać me behindza.
182
715000
3000
A wy śpiewacie: Nie chcę, by mnie tu zostawił.
12:16
Well, there's a long whitebiały robeszlafrok in heavenniebo, I know.
183
718000
4000
Jest w niebie długa, szeroka szata, to wiem.
12:20
Don't want it to leavepozostawiać me behindza.
184
722000
3000
Nie chcę, by mnie tu zostawił.
12:23
Good newsAktualności, good newsAktualności: Chariot'sRydwan w comingprzyjście.
185
725000
4000
Dobra nowina, dobra nowina: nadjeżdża rydwan.
12:27
Good newsAktualności: Chariot'sRydwan w comingprzyjście.
186
729000
3000
Dobra nowina: nadjeżdża rydwan.
12:30
Good newsAktualności: Chariot'sRydwan w comingprzyjście.
187
732000
3000
Dobra nowina: nadjeżdża rydwan.
12:33
And I don't want it to leavepozostawiać me --
188
735000
2000
I nie chcę, by mnie tu...
12:35
It's been a while sinceod you guys have been pickingowocobranie your last balebela of cottonbawełna, isn't it?
189
737000
5000
Chyba już dawno nie zbieralliście bawełny, co?
12:40
Let's try it one more time.
190
742000
2000
Spróbujmy jeszcze raz.
12:42
There's a starrygwiaździste crownKorona in heavenniebo, I know.
191
744000
4000
Jest w niebie gwieździsta korona, to wiem.
12:46
Don't want it to leavepozostawiać me behindza.
192
748000
3000
Nie chcę, by mnie tu zotawił.
12:49
There's a starrygwiaździste crownKorona in heavenniebo, I know.
193
751000
4000
Jest w niebie gwieździsta korona, to wiem.
12:53
Don't want it to leavepozostawiać me behindza.
194
755000
3000
Nie chcę, by mnie tu zostawił.
12:56
Good newsAktualności: Chariot'sRydwan w comingprzyjście.
195
758000
4000
Dobra nowina: nadjeżdża rydwan.
13:00
Good newsAktualności: Chariot'sRydwan w comingprzyjście.
196
762000
3000
Dobra nowina: nadjeżdża rydwan.
13:03
Good newsAktualności: Chariot'sRydwan w comingprzyjście.
197
765000
4000
Dobra nowina: nadjeżdża rydwan.
13:07
And I don't want it to leavepozostawiać me behindza.
198
769000
3000
I nie chcę, by mnie tu zostawił.
13:10
It was a fewkilka yearslat agotemu, but I sortsortować of rememberedzapamiętany this storyfabuła,
199
772000
3000
To było ładnych parę lat temu, ale zapamiętałem tę historię
13:13
and I told it at a concertkoncert.
200
775000
2000
i opowiedziałem ją na koncercie.
13:15
My mommama was in the audiencepubliczność.
201
777000
2000
Moja mama była na widowni.
13:17
After the -- she was gladzadowolony to have a storyfabuła about herselfsię, of coursekurs,
202
779000
2000
Po koncercie - oczywiście cieszyła się, że opowiedziałem o niej historię,
13:19
but after the concertkoncert she cameoprawa ołowiana witrażu up and she said,
203
781000
2000
ale po koncercie podeszła do mnie i powiedziała:
13:21
"DavidDavid, I've got to tell you something.
204
783000
3000
"David, muszę ci coś wyznać.
13:24
I setzestaw that wholecały thing up.
205
786000
2000
Ja ukartowałam to wszystko.
13:26
I setzestaw it up with the foremanmajster. I setzestaw it up with the ownerwłaściciel of the landwylądować.
206
788000
4000
Umówiłam się z kierownikiem. Umówiłam się z właścicielem pola.
13:30
I just wanted you boyschłopcy to learnuczyć się the valuewartość of hardciężko work.
207
792000
2000
Chciałam tylko, żebyście poznali wartość ciężkiej pracy.
13:32
I didn't know it was going to make you fallspadek in love with musicmuzyka thoughchociaż."
208
794000
4000
Ale nie miałam pojęcia, że zakochasz się przez to w muzyce."
13:36
Let's try. Good newsAktualności: Chariot'sRydwan w comingprzyjście.
209
798000
4000
Spróbujmy. Dobra nowina: nadjeżdża rydwan.
13:40
Good newsAktualności: Chariot'sRydwan w comingprzyjście.
210
802000
3000
Dobra nowina: nadjeżdża rydwan.
13:43
Good newsAktualności: Chariot'sRydwan w comingprzyjście.
211
805000
4000
Dobra nowina: nadjeżdża rydwan.
13:47
And I don't want it to leavepozostawiać me behindza.
212
809000
4000
I nie chcę, by mnie tu zostawił.
13:54
(ApplauseAplauz)
213
816000
8000
(Oklaski)
14:02
Well, this is the steelstal guitargitara. It's an American-madeAmerican made instrumentinstrument.
214
824000
4000
To jest gitara rezofoniczna. Jest to amerykański instrument.
14:06
It was originallypierwotnie madezrobiony by the DopyeraDopyera BrothersBracia,
215
828000
3000
Zbudowany po raz pierwszy przez braci Dopyera,
14:09
who laterpóźniej on madezrobiony the DobroDobro, whichktóry is a wood-bodiedKorpus z drewna instrumentinstrument
216
831000
3000
którzy później zbudowali Dobro, instrument z drewnianym pudłem
14:12
with a metalmetal conestożek for -- where the sounddźwięk comespochodzi from.
217
834000
5000
i metalową membraną - stamtąd dochodzi dźwięk.
14:17
It's usuallyzazwyczaj playedgrał flatmieszkanie on your lappodołek.
218
839000
2000
Zwykle gra się na niej, kładąc ją płasko na kolanach.
14:19
It was madezrobiony to playgrać HawaiianHawajski musicmuzyka back in the 1920s,
219
841000
2000
Zrobiono ją, by grać muzykę hawajską w latach 20. XXw.,
14:21
before they had electricelektryczny guitarsGitary, tryingpróbować to make a loudgłośny guitargitara.
220
843000
3000
zanim pojawiły się gitary elektryczne, po prostu miała być głośniejsza.
14:24
And then African-AmericanAfro-amerykańskich folksludzie figuredwzorzysty out you could take a brokenzłamany bottlebutelka neckszyja,
221
846000
4000
A Afro-amerykanie odkryli, że można wziąć szyjkę od rozbitej butelki,
14:28
just like that -- a nicemiły MerlotMerlot worksPrace very well.
222
850000
4000
o właśnie taką - dobre Merlot świetnie się nadaje.
14:32
That winewino we had yesterdaywczoraj would have been perfectidealny.
223
854000
3000
To wino, które podano nam wczoraj byłoby idealne.
14:35
BreakPrzerwa it off, put it on your fingerpalec, and slideślizgać się into the notesnotatki.
224
857000
3000
Odłam szyjkę, załóż na palec i jeździj nią po strunach.
14:42
This instrumentinstrument prettyładny much savedzapisane my life.
225
864000
2000
Ten instrument właściwie uratował mi życie.
14:46
FifteenPiętnastu yearslat agotemu, 14 yearslat agotemu, I guessodgadnąć, this yearrok,
226
868000
4000
W tym roku mija 15, właściwie 14 lat,
14:50
my wifeżona and I lostStracony our daughtercórka, SarahSarah JaneJane, in a carsamochód accidentwypadek,
227
872000
4000
odkąd moja żona i ja straciliśmy naszą córkę, Sarah Jane, w wypadku samochodowym.
14:54
and it was the mostwiększość -- it almostprawie tookwziął me out -- it almostprawie tookwziął me out of this worldświat.
228
876000
6000
I to było... niemal mnie to wykończyło - prawie pożegnałem się przez to ze światem.
15:00
And I think I learnednauczyli a lot about what happinessszczęście was
229
882000
3000
I wydaje mi się, że nauczyłem się wiele o tym, czym jest szczęście,
15:03
by going throughprzez suchtaki unbelievablenie do wiary griefsmutek,
230
885000
3000
przechodząc przez tak niewyobrażalny żal,
15:06
just standingna stojąco on the edgekrawędź of that abyssOtchłań and just wantingbrakujący to jumpskok in.
231
888000
3000
stojąc tylko nad tą przepaścią i już chcąc skoczyć w dół.
15:09
I had to make listslisty of reasonspowody to stayzostać aliveżywy.
232
891000
5000
Musiałem robić sobie listy powodów do życia.
15:14
I had to sitsiedzieć down and make listslisty, because I was readygotowy to go;
233
896000
2000
Musiałem siadać i spisywać listy, bo byłem już gotowy, by odejść.
15:16
I was readygotowy to checkczek out of this worldświat.
234
898000
3000
Byłem gotów pożegnać się z tym światem.
15:19
And you know, at the topTop of the listlista, of coursekurs,
235
901000
2000
No i wiecie, na samym szczycie listy, oczywiście,
15:21
were JennyJenny, and my sonsyn, ZebZeb, my parentsrodzice -- I didn't want to hurtból them.
236
903000
4000
była Jenny i mój syn Zeb, moi rodzice - nie chciałem ich zranić.
15:25
But then, when I thought about it beyondpoza that,
237
907000
2000
Ale potem, gdy myślałem o innych powodach,
15:27
it was very simpleprosty things.
238
909000
2000
były to bardzo proste rzeczy.
15:29
I didn't careopieka about -- I had a radioradio showpokazać,
239
911000
3000
Nie obchodziło mnie... Prowadziłem audycję radiową.
15:32
I have a radioradio showpokazać on publicpubliczny radioradio, "RiverwalkRiverwalk,"
240
914000
2000
Prowadziłem audycję w publicznym radiu - "Riverwalk."
15:34
I didn't careopieka about that. I didn't careopieka about awardsnagrody or moneypieniądze or anything.
241
916000
4000
Nie obchodziło mnie to. Nie obchodziły mnie nagrody, czy pieniądze, nic takiego.
15:38
Nothing. Nothing.
242
920000
2000
Nic. Nic.
15:40
On the listlista it would be stuffrzeczy like,
243
922000
3000
Na liście były takie rzeczy, jak
15:43
seeingwidzenie the daffodilsżonkile bloomkwiat in the springwiosna, the smellzapach of new-mownNew koszenie haysiano,
244
925000
6000
widok kwitnących żonkili wiosną, zapach świeżo skoszonego siana,
15:49
catchinguchwyt a wavefala and bodysurfingbodysurfing, the touchdotknąć of a baby'sdziecka handdłoń,
245
931000
6000
łapanie i płynięcie na fali, dotyk dłoni niemowlęcia,
15:55
the sounddźwięk of DocDoc WatsonWatson playinggra the guitargitara,
246
937000
3000
dźwięk gitary Doca Watsona,
15:58
listeningsłuchający to oldstary recordsdokumentacja of MuddyZamulony WatersWody and UncleWujek DaveDave MaconMacon.
247
940000
4000
słuchanie starych nagrań Muddy Watersa i Wuja Dave'a Macona.
16:02
And for me, the sounddźwięk of a steelstal guitargitara,
248
944000
3000
No i, jak dla mnie, dźwięk gitary rezofonicznej,
16:05
because one of my parents'rodziców neighborssąsiedzi just gavedał me one of these things.
249
947000
4000
bo jeden z sąsiadów moich rodziców dopiero co dał mi taką.
16:09
And I would sitsiedzieć around with it, and I didn't know how to playgrać it,
250
951000
2000
I siadałem z nią, nie wiedząc zbytnio, jak na niej grać,
16:11
but I would just playgrać stuffrzeczy as sadsmutny as I could playgrać.
251
953000
6000
ale grałem na niej po prostu najsmutniej, jak potrafiłem.
16:17
And it was the only instrumentinstrument that, of all the oneste that I playgrać,
252
959000
2000
I był to jedyny instrument- z pośród wszystkich, na których gram-
16:19
that would really make that connectionpołączenie.
253
961000
4000
z któym mogłem poczuć taką więź.
16:23
This is a songpiosenka that cameoprawa ołowiana witrażu out of that.
254
965000
2000
W ten sposób powstała ta piosenka.
16:26
(MusicMuzyka)
255
968000
32000
(Muzyka)
16:58
Well, I hearsłyszeć you're havingmający troublekłopot.
256
1000000
3000
Słyszałem, żeś w kłopocie.
17:01
LordPan, I hatenienawidzić to hearsłyszeć that newsAktualności.
257
1003000
3000
Boże, nie cierpię takich wieści.
17:04
If you want to talk about it, you know, I will listen to you throughprzez.
258
1006000
6000
Jeśli chcesz o tym rozmawiać, wiesz, że wysłucham cię uważnie.
17:10
WordsSłowa no longerdłużej say it; let me tell you what I always do.
259
1012000
5000
Gdy słowa już się na nic zdają, powiem ci, co wtedy robię
17:19
I just breakprzerwa off anotherinne bottleneckszyjka and playgrać these steelstal guitargitara bluesBlues.
260
1021000
6000
odłamuję kolejną od butelki szyjkę i gram ten gitarowy blues.
17:28
People say, "Oh, snapkłapnięcie out of it!"
261
1030000
3000
Ludzie mówią, "Weź się w garść!"
17:31
Oh yeah, that's easierłatwiejsze said than doneGotowe.
262
1033000
3000
O tak, łatwo im powiedzieć.
17:34
While you can hardlyledwie moveruszaj się, they're runningbieganie around havingmający all kindsrodzaje of funzabawa.
263
1036000
4000
Gdy ty ledwo możesz się ruszyć, oni biegają i bawią się, jak chcą.
17:40
SometimesCzasami I think it's better just to sinktonąć way down in your funkyodjechany moodnastrój
264
1042000
7000
Czasem myślę, że lepiej jest zagłębić się w swój nastrój podły,
17:48
'tilTIL you can risewzrost up hummingbuczenie these steelstal guitargitara bluesBlues.
265
1050000
7000
aż możesz powstać znowu, nucąc ten gitarowy blues.
17:58
Now, you can try to keep it all insidewewnątrz
266
1060000
3000
Możesz próbować zdusić wszystko w środku,
18:01
with drinkdrink and drugsleki and cigarettespapierosy,
267
1063000
3000
pijąc, biorąc i paląc papierosy,
18:04
but you know that's not going to get you where you want to get.
268
1066000
5000
ale wiesz, że nie trafisz tak tam, gdzie chcesz trafić.
18:09
But I got some medicinelekarstwo here that just mightmoc shakepotrząsnąć things looseluźny.
269
1071000
6000
Ale mam tu dla ciebie lek, który może ulży ci choć trochę.
18:19
Call me in the morningranek after a dosedawka of these steelstal guitargitara bluesBlues.
270
1081000
5000
Zadzwoń do mnie rano, gdy zażyjesz ten gitarowy blues.
18:24
OpenOtwarte up now.
271
1086000
2000
Powiedz aaa.
19:00
(ApplauseAplauz)
272
1122000
13000
(Oklaski)
19:13
Oh, I think I've got time to tell you about this. My dadtata was an inventorwynalazca.
273
1135000
3000
Myślę, że wystarczy mi czasu, by wam to opowiedzieć. Mój tata był wyznalazcą.
19:16
We movedprzeniósł to CaliforniaCalifornia when SputnikSputnik wentposzedł up, in 1957.
274
1138000
4000
Przeprowadziliśmy się do Kalifornii w czasie, gdy Sputnik startował w 1957.
19:20
And he was workingpracujący on gyroscopesżyroskopy;
275
1142000
2000
Pracował nad żyroskopami;
19:22
he has a numbernumer of patentspatenty for that kinduprzejmy of thing.
276
1144000
3000
posiada kilka patentów na tego typu urządzenia.
19:25
And we movedprzeniósł acrossprzez the streetulica from MichaelMichael and JohnJohn WhitneyWhitney.
277
1147000
3000
I wprowadziliśmy się na przeciwko Michaela i Johna Whitney'ów.
19:28
They were about my agewiek.
278
1150000
2000
Byli mniej więcej w moim wieku.
19:30
JohnJohn wentposzedł on, and MichaelMichael did too,
279
1152000
2000
Później John, i Michael też,
19:32
to becomestają się some of the inventorswynalazcy of computerkomputer animationanimacja.
280
1154000
3000
zostali jednymi z wynalazców animacji komputerowej.
19:35
Michael'sMichael's dadtata was workingpracujący on something callednazywa the computerkomputer.
281
1157000
2000
Tata Michaela pracował nad czymś zwanym "komputer".
19:37
This was 1957, I was a little 10-year-old-roczny kiddziecko;
282
1159000
3000
To było w 1957, był dziesięcioletnim dzieciakiem.
19:40
I didn't know what that was. But he tookwziął me down to see one,
283
1162000
3000
Nie wiedziałem co to jest. Ale wziął mnie ze sobą, by pokazać mi taki,
19:43
you know, what they were makingzrobienie. It was like a librarybiblioteka,
284
1165000
2000
no wiecie, który budowali. To było jak biblioteka
19:45
just fullpełny of vacuumodkurzać tubesrury as fardaleko as you could see,
285
1167000
3000
pełna lamp elektronowych, jak wzrokiem sięgnąć,
19:48
just floorspodłogi and floorspodłogi of these things,
286
1170000
2000
całe piętra tych urządzeń.
19:50
and one of the engineersinżynierowie said,
287
1172000
2000
I jeden z inżynierów powiedział:
19:52
some day you're going to be ablezdolny to put this thing in your pocketkieszeń.
288
1174000
4000
"kiedyś będziesz mógł zmieścić coś takiego w kieszeni".
19:56
I thought, damncholerny, those are going to be some bigduży pantsSpodnie!
289
1178000
3000
Pomyślałem: "kurczę, to będą dopiero wielkie portki"!
19:59
(LaughterŚmiech)
290
1181000
2000
(Śmiech)
20:01
So that ChristmasBoże Narodzenie -- maybe I've got time for this --
291
1183000
6000
No i w tamtym roku na Święta - może jeszcze zdążę -
20:07
that ChristmasBoże Narodzenie I got the MisterMister WizardKreator Fun-o-RamaFun-o-Rama chemistrychemia setzestaw.
292
1189000
4000
w tamte Święta dostałem zestaw chemika Mister Wizard Fun-o-Rama.
20:11
Well, I wanted to be an inventorwynalazca just like my dadtata; so did MichaelMichael.
293
1193000
3000
Cóż, chciałem być wynalazcą jak mój ojciec. Michael tak samo.
20:14
His great-granddadwielki dziadek had been EliEli WhitneyWhitney,
294
1196000
2000
Jego pradziadkiem był Eli Whitney,
20:16
the inventorwynalazca of the cottonbawełna ginGin.
295
1198000
2000
wynalazca odziarniarki.
20:18
So we lookedspojrzał in that --
296
1200000
2000
Więc zajrzeliśmy do środka -
20:20
this was a commercialReklama w telewizji chemistrychemia setzestaw.
297
1202000
2000
to był przemysłowy zestaw chemiczny.
20:22
It had threetrzy chemicalschemikalia we were really surprisedzaskoczony to see:
298
1204000
2000
Były tam trzy substancje, których się naprawdę nie spodziewaliśmy:
20:24
sulfurSiarka, potassiumpotasu nitrateAzotan and charcoalwęgiel drzewny.
299
1206000
3000
siarka, azotan potasu i węgiel drzewny.
20:27
Man, we were only 10, but we knewwiedziałem that madezrobiony gunpowderproch strzelniczy.
300
1209000
3000
Stary, mieliśmy tylko po 10 lat, ale wiedzieliśmy, że z tego robi się proch.
20:30
We madezrobiony up a little batchpartia and we put it on the drivewaypodjazd
301
1212000
3000
Zrobiliśmy małą porcję i wysypaliśmy na podjazd,
20:33
and we threwrzucił a matchmecz and phewuff, it flaredspalony up. AhAh, it was great.
302
1215000
3000
rzuciliśmy zapałkę i sssszu, rozbłysło się. Ha, to było świetne.
20:36
Well, obviouslyoczywiście the nextNastępny thing to do was buildbudować a cannonarmaty.
303
1218000
4000
Oczywiście, kolejnym krokiem była budowa działa.
20:41
So we wentposzedł over into Michael'sMichael's garagegaraż --
304
1223000
2000
Więc poszliśmy do garażu Michaela -
20:43
his dadtata had all kindsrodzaje of stuffrzeczy, and we put a piperura in the vicewice there,
305
1225000
3000
jego tata miał tam najróżniejsze rzeczy - wsadziliśmy rurę w imadło
20:46
and screwedpijany a capczapka z daszkiem on the endkoniec of the piperura,
306
1228000
2000
i zakręciliśmy z jednej strony zaślepką,
20:48
drilledwiercone a holeotwór in the back of the piperura, tookwziął some of our firecrackerspetardy,
307
1230000
3000
wywierciliśmy z tyłu dziurę, wzięliśmy trochę naszych petard,
20:51
pulledciągnięty out the fusesBezpieczniki, tiedprzywiązane them togetherRazem, put them in the back there,
308
1233000
4000
wyciągnęliśmy z nich lonty, związaliśmy je razem, wsadziliśmy je tam z tyłu -
20:55
and -- down in that holeotwór -- and then stuffednadziewany some of our gunpowderproch strzelniczy
309
1237000
3000
do tej dziury - i wtedy napchaliśmy trochę naszego czarnego prochu
20:58
down that piperura and put threetrzy ballpiłka bearingsłożyska on the topTop, in the garagegaraż.
310
1240000
5000
do tej rury i na wierzch wrzuciliśmy trzy łożyska kulkowe. W garażu.
21:03
(LaughterŚmiech)
311
1245000
1000
(Śmiech)
21:04
We weren'tnie były stupidgłupi: we put up a sheetarkusz of plywoodsklejka about fivepięć feetstopy in frontz przodu of it.
312
1246000
4000
Nie byliśmy głupi: postawiliśmy płytę ze sklejki tak z półtora metra z przodu.
21:09
We stoodstał back, we litoświetlony that thing,
313
1251000
2000
Odsunęliśmy się, podpaliliśmy lont,
21:11
and they flewlatał out of there -- they wentposzedł throughprzez that plywoodsklejka like it was paperpapier.
314
1253000
4000
i łożyska wystrzeliły - przeleciały przez sklejkę, jakby to był papier.
21:15
ThroughPoprzez the garagegaraż.
315
1257000
2000
Przeleciały przez garaż.
21:17
Two of them landedwylądował in the sidebok doordrzwi of his newNowy CitroenCitroen.
316
1259000
3000
I dwa z nich wylądowały w drzwiach jego nowego Citroena.
21:21
(LaughterŚmiech)
317
1263000
3000
(Śmiech)
21:24
We torezerwał everything down and buriedpochowany it in his backyardpodwórko.
318
1266000
4000
Rozebraliśmy wszystko i zakopaliśmy w ogródku.
21:28
That was PacificPacyfiku PalisadesPalisady; it probablyprawdopodobnie is still there, back there.
319
1270000
4000
To było w Pacific Palisades, pewnie cały czas tam to jest, za domem.
21:32
Well, my brotherbrat heardsłyszał that we had madezrobiony gunpowderproch strzelniczy.
320
1274000
3000
Mój brat dowiedział się, że zrobiliśmy czarny proch.
21:35
He and his buddieskumple, they were olderstarsze, and they were prettyładny mean.
321
1277000
3000
On i jego kumple, byli starsi i byli dosyć wredni.
21:38
They said they were going to beatbić us up
322
1280000
2000
Powiedzieli, że nas stłuką,
21:40
if we didn't make some gunpowderproch strzelniczy for them.
323
1282000
2000
jeśli nie zrobimy im trochę prochu.
21:42
We said, well, what are you going to do with it?
324
1284000
2000
Powiedzieliśmy: "ale co chcecie z nim zrobić"?
21:44
They said, we're going to meltMelt it down and make rocketrakieta fuelpaliwo.
325
1286000
4000
Powiedzieli: "chcemy go stopić i zrobić paliwo rakietowe".
21:48
(LaughterŚmiech)
326
1290000
2000
(Śmiech)
21:50
Sure. We'llMy będziemy make you a bigduży batchpartia.
327
1292000
3000
Jasne. Zrobimy wam dużą partię.
21:53
(LaughterŚmiech)
328
1295000
3000
(Śmiech)
21:56
So we madezrobiony them a bigduży batchpartia, and it was in my --
329
1298000
2000
Więc zrobiliśmy im dużą partię, to było u nas -
21:58
now, we'dpoślubić just movedprzeniósł here. We'dChcielibyśmy just movedprzeniósł to CaliforniaCalifornia.
330
1300000
2000
dopiero się tam wprowadziliśmy. Dopiero co przeprowadziliśmy się do Kalifornii.
22:00
MomMama had redoneprzerobione the kitchenkuchnia; MomMama was goneodszedł that day. We had a piepie tinCyna.
331
1302000
4000
Mama wyremontowała kuchnię, nie było jej tego dnia w domu. Mieliśmy blachę do ciasta.
22:04
It becamestał się ChrisChris Berquist'sBerquist's jobpraca to do the meltingtopienie down.
332
1306000
4000
Zadaniem Chrisa Berquista było przetapianie.
22:08
MichaelMichael and I were standingna stojąco way at the sidebok of the kitchenkuchnia.
333
1310000
3000
Michael i ja staliśmy z dala po drugiej stronie kuchni.
22:11
He said, "Yeah, hey, it's meltingtopienie. Yeah, the sulfur'ssiarki w meltingtopienie.
334
1313000
3000
Powiedział: "Ta. Ej, to się topi. Siarka się topi.
22:14
No problemproblem. Yeah, you know."
335
1316000
2000
Łatwizna, wiecie..."
22:16
It just flaredspalony up, and he turnedobrócony around, and he lookedspojrzał like this.
336
1318000
3000
Po prostu rozbłysło. Odwrócił się i wyglądał tak:
22:19
No hairwłosy, no eyelashesrzęsy, no nothing.
337
1321000
4000
Bez włosów, bez rzęs, bez niczego.
22:23
There were bigduży weltspręgi all over my mom'smamy kitchenkuchnia cabinetSzafka;
338
1325000
3000
Na szafkach mojej mamy były ogromne ślady,
22:26
the airpowietrze was the just fullpełny of blackczarny smokepalić.
339
1328000
2000
w powietrzu pełno było czarnego dymu.
22:28
She cameoprawa ołowiana witrażu home, she tookwziął that chemistrychemia setzestaw away, and we never saw it again.
340
1330000
6000
Wróciła do domu, zabrała nam ten zestaw chemika i już więcej go nie widzieliśmy.
22:34
But we thought of it oftenczęsto, because everykażdy time she'dSzopa cookgotować tunatuńczyka surpriseniespodzianka
341
1336000
3000
Ale często o nim myśleliśmy, bo zawsze, gdy robiła zapiekankę z tuńczykiem,
22:37
it madezrobiony -- tastedsmakowało faintlyslabo of gunpowderproch strzelniczy.
342
1339000
3000
miała ona lekki posmak czarnego prochu.
22:41
So I like to inventwymyślać things too,
343
1343000
2000
Także ja też lubię budować wynalazki
22:43
and I think I'll closeblisko out my setzestaw with something I inventedzmyślony a good while back.
344
1345000
5000
i myślę, że zakończę mój program czymś, co wymyśliłem już jakiś czas temu.
22:48
When drumbęben machinesmaszyny were newNowy, I got to thinkingmyślący,
345
1350000
2000
Kiedy maszyny perkusyjne były nowością, zacząłem myśleć-
22:50
why couldn'tnie mógł you take the oldestnajstarsze formformularz of musicmuzyka, the hamboneHambone rhythmsrytmy,
346
1352000
4000
dlaczego by nie wziąć najstarszej formy muzyki, uderzania dłońmi o ciało,
22:54
and combinepołączyć it with the newestNajnowsze technologytechnologia?
347
1356000
2000
i nie połączyć jej z najnowszą technologią?
22:56
I call this ThunderwearThunderwear.
348
1358000
2000
Nazywam to thunderwear.
23:00
At that time, drumbęben triggerswyzwalacze were newNowy.
349
1362000
2000
W tamtym czasie, pady perkusyjne był czymś nowym.
23:06
And so I put them all togetherRazem and seweduszyty 12 of them in this suitgarnitur.
350
1368000
5000
Podłączyłem je wszystkie i zaszyłem 12 padów w tym stroju.
23:16
I showedpokazał you some of the hamboneHambone rhythmsrytmy yesterdaywczoraj;
351
1378000
2000
Pokazałem wam wczoraj trochę rytmów "hambone".
23:18
I'm going to be doing some of the samepodobnie oneste.
352
1380000
2000
Wykorzystam zaraz kilka z nich.
23:20
I have a triggercyngiel here, triggercyngiel here, here, here. Right there.
353
1382000
7000
Mamy jeden pad tutaj, jeden tutaj, tu, tu, i tam.
23:32
It's going to really hurtból if I don't take that off. Okay.
354
1394000
4000
Będzie naprawdę bolało, jeśli tego nie zdejmę. Dobra.
23:36
Now, the drumbęben triggerswyzwalacze go out my tailogon here, into the drumbęben machinemaszyna,
355
1398000
7000
Sygnał z padów wychodzi tędy, przez mój ogon, do maszyny perkusyjnej,
23:43
and they can make variousróżnorodny soundsDźwięki, like drumsperkusja.
356
1405000
3000
i mogą wydawać różne dzwięki, jak bębny.
23:47
So let me put them all togetherRazem. And alsorównież, I can changezmiana the soundsDźwięki
357
1409000
3000
Więc zaraz połączę to wszystko... O, mogę też zmieniać dźwięki
23:50
by steppingwzmocnienie on this pedalpedał right here, and --
358
1412000
3000
naciskając ten oto pedał.
23:55
let me just closeblisko out here by doing you a little
359
1417000
3000
Pozwólcie, że zakończę dziś, grając
23:58
hamboneHambone soloSolo or something like this.
360
1420000
2000
krótkie solo "hambone", lub coś w tym rodzaju.
25:01
Thank you, folksludzie.
361
1483000
2000
Wielkie dzięki.
25:03
(ApplauseAplauz)
362
1485000
9000
(Oklaski)
Translated by Adam Wika
Reviewed by Marek Kasiak

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
David Holt - Folk musician
Four-time Grammy Award-winning folk musician David Holt is a born troubadour. Behind his energizing musicianship (often featuring unusual instruments like "the paper bag") is a deep love of hidden Appalachian wisdom and storytelling that shines on every stage he takes.

Why you should listen

As a youngster, David Holt knew he wanted to master the banjo. His quest to that end brought him into the tucked-away communities of the remote Appalachian Mountains, where traditional folk music is still ingrained in the way of life. In his years there, he met some too-enchanting-to-be-true characters and a few local living legends (Wade Mainer, Dellie Norton) -- complete with anecdotes from older and harder times. He also picked up some unusual musical skills beyond the banjo: he's now a virtuoso of the mouth bow, the bottleneck slide guitar and the paper bag.

Holt has won four Grammys and has starred in several radio and television programs, such as Folkways, which visits regional craftsmen and musicians. (He also performed in the 2000 film, O Brother, Where Art Thou?.) He currently tours the country doing solo performances, and accompanied by his band The Lightning Bolts.

More profile about the speaker
David Holt | Speaker | TED.com