ABOUT THE SPEAKER
Charles Fleischer - Comedian, voice artist
Best known as the voice of Roger Rabbit, Charles Fleischer's multi-decade career includes work on stage and on screen, and an online emporium of unusual observations called MonkeyDog.

Why you should listen

Stand-up comedian and voice artist Charles Fleischer hit his stride in the '80s with voice roles in the live action-animation hybrid Who Framed Roger Rabbit?, building a prolific career of roles in cartoons and feature films in the decades since.

But perhaps he found his true calling in more recent years, discovering an interesting relationship between the numbers 27 and 37, which (he tells us) affect everything, as he says, "from protons to neutrons to croutons." This "blueprint for infinity" is called Moleeds, and he explains it in detail on his website, MonkeyDog.

Currently, he runs a media company in Southern California, and contributes writing to television and film.

More profile about the speaker
Charles Fleischer | Speaker | TED.com
TED2005

Charles Fleischer: All things are Moleeds

Charles Fleischer obstawa przy tym, że wszystko jest Molidami

Filmed:
1,140,579 views

Podczas prezentacji, którą można opisać jedynie słowem "boska", komik Charles Fleischer parodiuje jeden z cenionych, tradycyjnych elementów TED: mapę. W wyjątkową teorię wszystkiego o nazwie "Molidy" wplata również geometrię, liczby, wykresy i rysunki na znaczkach pocztowych.
- Comedian, voice artist
Best known as the voice of Roger Rabbit, Charles Fleischer's multi-decade career includes work on stage and on screen, and an online emporium of unusual observations called MonkeyDog. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:15
I am going to be talkingmówić about secretstajniki.
0
0
3000
Dziś będę mówił o sekretach.
00:18
ObviouslyOczywiście the bestNajlepiej way to divulgeujawniać a secretsekret
1
3000
2000
Jak wiadomo, najlepszym sposobem na zdradzenie sekretu
00:20
is to tell someonektoś to not say anything about it.
2
5000
3000
jest powiedzenie komuś, aby nic o nim nikomu nie mówił.
00:23
(LaughterŚmiech)
3
8000
2000
(Śmiech)
00:25
SecretsTajemnice. I'm usingza pomocą PowerPointPowerPoint this yearrok
4
10000
2000
Sekrety... W tym roku korzystam z PowerPointa
00:27
just because, you know, I'm into the TEDTED thing.
5
12000
3000
tylko dlatego, że podoba mi się cały ten koncept TED.
00:30
(LaughterŚmiech)
6
15000
1000
(Śmiech)
00:31
And when you use these things you don't have to go like that.
7
16000
2000
Kiedy korzystasz z takich rzeczy, nie musisz robić tak.
00:33
You just pressnaciśnij it.
8
18000
2000
Po prostu naciskasz przycisk.
00:35
(LaughterŚmiech)
9
20000
4000
(Śmiech)
00:39
Oh, man. UmUM, yes.
10
24000
3000
O, Boże. Eee, tak.
00:42
(LaughterŚmiech)
11
27000
2000
(Śmiech)
00:44
Yes. I'm sure! Just changezmiana it!
12
29000
2000
Tak, jestem pewien! Po prostu to zmień!
00:46
(LaughterŚmiech)
13
31000
5000
(Śmiech)
00:51
Is BillBill GatesBramy here?
14
36000
3000
Czy jest na sali Bill Gates?
00:54
ChangeZmiana it! Come on! What?
15
39000
2000
Zmień to! No dalej! Co?
00:56
(LaughterŚmiech)
16
41000
1000
(Śmiech)
00:57
AhAh! Okay.
17
42000
2000
Ach! Okej.
00:59
That's not my slidesslajdy, but it's okay.
18
44000
2000
To nie moje slajdy, ale nie szkodzi.
01:01
(LaughterŚmiech)
19
46000
3000
(Śmiech)
01:04
As you can see, these are all mapsmapy.
20
49000
3000
Jak widzicie, to wszystko mapy.
01:07
And mapsmapy are importantważny devicespomysłowość for transferringprzeniesienie informationInformacja,
21
52000
4000
A mapy są ważnym środkiem przekazywania informacji,
01:11
especiallyszczególnie if you have humanczłowiek cognitivepoznawczy abilityzdolność.
22
56000
4000
a szczególnie jeśli masz właściwe ludziom zdolności intelektualne.
01:15
We can see that all formulasformuł are really mapsmapy.
23
60000
4000
Jak widać, wszystkie wzory są tak naprawdę mapami.
01:19
Now, as humansludzie, we make mapsmapy of placesmiejsca
24
64000
2000
Jako ludzie mamy we krwi robienie map miejsc,
01:21
that we seldomrzadko even go,
25
66000
2000
do których rzadko się wybieramy.
01:23
whichktóry seemswydaje się a little wastefulrozrzutny of time.
26
68000
2000
Co wydaje się trochę stratą czasu.
01:25
This, of coursekurs, is a mapmapa of the moonksiężyc.
27
70000
4000
To, oczywiście, jest mapa Księżyca.
01:29
There'reJesteśmy some very delightfulwspaniały namesnazwy.
28
74000
2000
Mamy tutaj kilka całkiem sympatycznych nazw.
01:31
TranquilacalitisTranquilacalitis, [unclearniejasny]. My favoriteulubiony is FrigorisFrigoris.
29
76000
3000
Tranquilacalitis [niewyraźnie]. Moja ulubiona to Frigoris.
01:34
What are these people thinkingmyślący? FrigorisFrigoris?
30
79000
3000
Czym oni się kierują przy wymyślaniu tych nazw? Frigoris?
01:37
What the FrigorisFrigoris you doing? NamesNazwy are importantważny.
31
82000
2000
Co ty do jasnej Frigoris wyprawiasz? Nazwy są ważne.
01:39
FrigorisFrigoris? This is the MoonKsiężyc. People could liverelacja na żywo there one day.
32
84000
3000
Frigoris? To jest Księżyc - ludzie mogą tam pewnego dnia mieszkać.
01:42
I'll meetspotykać się you at FrigorisFrigoris. No. I don't think so.
33
87000
2000
Spotkamy się na Frigoris. Nie, nie sądzę.
01:44
(LaughterŚmiech)
34
89000
3000
(Śmiech)
01:47
There we see MarsMars, again with variousróżnorodny namesnazwy.
35
92000
2000
A tutaj widzimy Marsa - i cały szereg różnych nazw.
01:49
And this is all doneGotowe, by the way,
36
94000
2000
A tak w ogóle - to wszystko dzieło
01:51
by the InternationalInternational AstronomicalAstronomiczne UnionUnii.
37
96000
2000
Międzynarodowej Unii Astronomicznej.
01:53
This is an actualrzeczywisty groupGrupa of people
38
98000
3000
To jest grupa ludzi,
01:56
that sitsiedzieć around namingNazewnictwo planetaryplanetarny objectsobiekty.
39
101000
3000
która nie robi nic, tylko siedzi i nazywa ciała niebieskie.
01:59
This is from theirich actualrzeczywisty bookksiążka.
40
104000
4000
A to pochodzi z wydanej przez nich książki.
02:03
These are some of the namesnazwy that they have chosenwybrany, ladiesdamski and gentlemenpanowie.
41
108000
3000
A oto, moi państwo, niektóre z nazw, jakie wybrali.
02:06
I'll go throughprzez a little of them. BolotnitsaBolotnitsa.
42
111000
3000
Poświęcę trochę czasu kilku z nich. Bolotnitsa.
02:09
That, of coursekurs, is the SlavicSłowiańskie swampBagno mermaidSyrena.
43
114000
3000
To jest oczywiście słowiańska syrena bagienna.
02:12
(LaughterŚmiech)
44
117000
1000
(Śmiech)
02:13
Now I think the wholecały conceptpojęcie of a mermaidSyrena
45
118000
2000
Sądzę, że to, z czym kojarzy się syrena
02:15
doesn't really blendmieszanka into the swampBagno feel.
46
120000
3000
mało pasuje do czegoś takiego jak bagno.
02:18
(LaughterŚmiech)
47
123000
1000
(Śmiech)
02:19
"Oh look! MermaidSyrena come out of swampBagno. Oh boychłopak!
48
124000
3000
"Hej, spójrz! Syrena wyłoniła się z bagna. Ja cię...!
02:22
It's time for BolotnitsaBolotnitsa!"
49
127000
2000
Zróbcie miejsce dla Bolotnitsy (Błotnicy)!"
02:24
(LaughterŚmiech)
50
129000
3000
(Śmiech)
02:27
DjabranDjabran FluctusFluctus.
51
132000
2000
Djabran Fluctus.
02:29
If that don't flowpływ off the tonguejęzyk, what does?
52
134000
3000
Jeśli wymawianie tego nie jest czystą przyjemnością, to nie wiem, co nią jest.
02:32
(LaughterŚmiech)
53
137000
2000
(Śmiech)
02:34
I mean kidsdzieciaki are studyingstudiować this stuffrzeczy
54
139000
2000
Pomyślcie sobie, że dzieci uczą się tych rzeczy,
02:36
and they'veoni got the wordsłowo "fluctusFluctus" up there. That's wrongźle.
55
141000
2000
a tu nagle widzą słowo "fluctus". To karygodne.
02:38
(LaughterŚmiech)
56
143000
1000
(Śmiech)
02:39
One dyslexicDyslektyk kiddziecko and he could be ruiningrujnować his life.
57
144000
3000
Wystarczy, by jakieś dziecko miało dysleksję i ma traumę na całe życie.
02:42
(LaughterŚmiech)
58
147000
2000
(Śmiech)
02:44
"It fluctusFluctus up, MamaMama."
59
149000
3000
"Wypruwam sobie przy tym flaktis!"
02:47
HikuleoHikuleo FluctusFluctus.
60
152000
2000
Hikuleo Fluctus.
02:49
That's a little more flowingpłynący. HikuleoHikuleo
61
154000
2000
A to jest nieco bardziej dźwięczne. Hikuleo.
02:51
soundsDźwięki like a kinduprzejmy of a LeonardoLeonardo DiCaprioDiCaprio
62
156000
4000
Ta nazwa ma siedemnaście sylab
02:55
17 syllablesylaba thing.
63
160000
2000
i kojarzy mi się z Leonardo DiCaprio.
02:57
And that's the TongaTonga underworldpodziemia.
64
162000
2000
i to imię bogini świata podziemnego z wysp Tonga.
02:59
And one of my favoritesUlubione is the ItokiItoki FluctusFluctus,
65
164000
2000
Jedną z moich ulubionych jest Itoki Fluctus,
03:01
who is the NicaraguanNikaragui goddessbogini of insectsowady, starsgwiazdy, and planetsplanety.
66
166000
4000
która jest Nikaraguańską boginią owadów, gwiazd i planet.
03:05
Now, if you're a goddessbogini of starsgwiazdy and planetsplanety
67
170000
3000
Pomyśl - czy będąc na miejscu bogini gwiazd i planet
03:08
wouldn'tnie you relegatespycha insectsowady to somebodyktoś elsejeszcze?
68
173000
3000
nie oddałbyś owadów komuś innemu?
03:11
(LaughterŚmiech)
69
176000
1000
(Śmiech)
03:12
"No, no, really, I'm so busyzajęty with the starsgwiazdy.
70
177000
2000
"Nie, nie, naprawdę, jestem tak strasznie zajęta gwiazdami.
03:14
Would you mindumysł takingnabierający the insectsowady? Thank you darlingkochanie.
71
179000
3000
Miałabyś coś przeciwko wzięciu na siebie owadów? Dziękuję, skarbie.
03:17
Oh take the spiderspająki too. I know they're not insectsowady, but I don't careopieka.
72
182000
3000
Och, weź sobie też pająki. Wiem, że to nie owady, ale wszystko mi jedno.
03:20
MonkeysMałpy, chimpsszympansy, just get ridpozbyć się of the hairyOwłosione creaturesstworzenia."
73
185000
3000
Małpy, szympansy - po prostu pozbądź się tych włochatych stworzeń".
03:23
(LaughterŚmiech)
74
188000
2000
(Śmiech)
03:25
Now, we're going to be going to MarsMars one day. And when we do,
75
190000
3000
Pewnego dnia polecimy na Marsa, a kiedy to nastąpi,
03:28
it's going to be unfairnieuczciwe for the people that are livingżycie there
76
193000
2000
niesprawiedliwe wobec ludzi, którzy tam będą żyć
03:30
to have to liverelacja na żywo with these ridiculousśmieszny namesnazwy.
77
195000
2000
będzie to, że będą musieli żyć z takimi obciachowymi nazwami.
03:32
So, you'llTy będziesz be on MarsMars, and you're at
78
197000
2000
Wyobraź sobie, że jesteś na Marsie i jesteś w
03:34
HellespointicaHellespointica DepressioDepressio
79
199000
3000
Hellespointica Depressio,
03:37
whichktóry has got to be a really "up" placemiejsce.
80
202000
2000
które wydaje się być całkiem wesołym miejscem.
03:39
(LaughterŚmiech)
81
204000
2000
(Śmiech)
03:41
Yeah, I'm at the DepressioDepressio, and I want to get over to AmazonisAmazonis
82
206000
3000
A więc jestem w Depressio i chcę się dostać do Amazonis,
03:44
so I plugwtyczka it into the MarsMars mapmapa,
83
209000
2000
więc włączam mapę Marsa,
03:46
and clickKliknij the buttonprzycisk and there's my directionswskazówki.
84
211000
2000
wciskam przycisk i pokazuje mi ona drogę.
03:48
I go to ChrysokerasChrysokeras.
85
213000
2000
Idę do Chrysokeras.
03:50
(LaughterŚmiech) Left to the ThymiamataThymiamata.
86
215000
3000
(Śmiech) A potem skręcam w lewo w stronę Thymiamata.
03:53
Then to NiliacusNiliacus LacusLacus,
87
218000
2000
A potem do Niliacus Lacus,
03:55
whichktóry is not a badzły nameNazwa.
88
220000
2000
co wcale nie jest taką złą nazwą.
03:57
NiliacusNiliacus LacusLacus, try to get the practicećwiczyć, slick-a-tick-a-bacusSlick na kleszcza a bacus.
89
222000
3000
Niliacus Lacus, spróbuj osiągnąć w tym wprawę, cwaniaku.
04:00
That's a coolchłodny nameNazwa. I will say that.
90
225000
2000
To całkiem fajna nazwa, muszę przyznać.
04:02
So, I holdutrzymać back a little of my venomJad
91
227000
2000
Więc zachowam trochę swojego jadu
04:04
for these astronomicalastronomiczny misnomersmisnomers.
92
229000
2000
przeznaczonego dla tych nieszczęsnych, astronomicznych określeń.
04:06
And then of coursekurs ArnonArnon to ThothThoth.
93
231000
2000
A potem oczywiście z Arnon do Thoth.
04:08
And of coursekurs there will be advertisementsreklamy.
94
233000
2000
Jak można było się spodziewać, Związek reklamuje swoją działalność.
04:10
This is from theirich rulereguła bookksiążka, the InternationalInternational AstronomicalAstronomiczne UnionUnii.
95
235000
3000
To pochodzi z ich zestawu przepisów - Międzynarodowy Związek Astronomiczny.
04:13
And you know they're internationalmiędzynarodowy because
96
238000
1000
To, że są międzynarodowi
04:14
they put it "enen FrancaisFrancais" as well.
97
239000
3000
możesz poznać po tym, że ujęli to również "en francais".
04:17
L'UnionL'Union AstronomiqueAstronomique InternationaleInternationale,
98
242000
2000
L'Union Astronomique Internationale.
04:19
for those of you who don't speakmówić FrenchFrancuski.
99
244000
2000
Pomyślałem, że przetłumaczę to
04:21
I thought I'd translateTłumaczyć for you.
100
246000
2000
dla tych, którzy nie znają francuskiego.
04:23
From the rulebookzbiór przepisów: NomenclatureNomenklatury is a toolnarzędzie.
101
248000
2000
Napisali tu tak: nazewnictwo to narzędzie.
04:25
The first considerationwynagrodzenie, make it clearjasny, simpleprosty and unambiguousjednoznaczne.
102
250000
4000
Pierwsza rzecz, o jakiej należy pamiętać: niech nazwa będzie jasna, prosta, jednoznaczna.
04:29
And I think that DjabranDjabran FluctusFluctus,
103
254000
2000
I sądzę, że Djabran Fluctus
04:31
that fitspasuje that modetryb.
104
256000
2000
spełnia wszystkie te kryteria.
04:33
(LaughterŚmiech)
105
258000
2000
(Śmiech)
04:35
That's simpleprosty, the goddessbogini of goatskozy, very simpleprosty.
106
260000
2000
To jest proste - bogini kóz. Bardzo proste.
04:37
DjabranDjabran FluctusFluctus.
107
262000
2000
Djabran Fluctus.
04:39
"Now, FrankFrank is this clearjasny to you, DjabranDjabran FluctusFluctus?"
108
264000
2000
"A więc, Frank, czy nazwa Djabran Fluctus jest dla ciebie jasna?"
04:41
"Yeah, that's the goatKoza goddessbogini right? The AbacazanianAbacazanian?
109
266000
4000
"No, to jest ta bogini kóz, prawda? Ta Abakazańska?
04:45
(LaughterŚmiech)
110
270000
1000
(Śmiech)
04:46
It's clearjasny to me."
111
271000
2000
Jak dla mnie to jasne jak Słońce".
04:48
"Listen, I'm going back to the swampBagno mermaidSyrena. Can you call me in a little while?"
112
273000
3000
"Słuchaj, wracam do syreny bagiennej, możesz do mnie zadzwonić za chwilę?"
04:51
(LaughterŚmiech)
113
276000
2000
(Śmiech)
04:53
AlsoRównież, from the actualrzeczywisty documentdokument
114
278000
2000
Z tego dokumentu pochodzi też to...
04:55
I highlightedpodświetlony a partczęść I thought maymoże be of interestzainteresowanie.
115
280000
2000
Podkreśliłem część, która, jak sądzę, może być interesująca.
04:57
AnyoneKtoś can suggestsugerować changingwymiana pieniędzy a nameNazwa.
116
282000
3000
Każdy może zasugerować zmianę nazwy.
05:00
So, I look to you, fellowfacet memberczłonek of the EarthZiemia communityspołeczność.
117
285000
4000
A więc patrzę na was z nadzieją, moi towarzysze, moi bracia i siostry Ziemianie.
05:04
We'veMamy got to changezmiana this stuffrzeczy up fastszybki.
118
289000
3000
Musimy to wszystko pozmieniać - i to szybko.
05:07
So, these are actualrzeczywisty namesnazwy of people that work there.
119
292000
3000
A tak nazywają się ludzie, którzy tam pracują.
05:10
I did some more investigationdochodzenie.
120
295000
2000
Powęszyłem jeszcze trochę
05:12
These are more people workingpracujący for this groupGrupa.
121
297000
3000
i znalazłem listę kolejnych ludzi, którzy dla tej grupy pracują.
05:15
And, as you can see, they don't use theirich first namesnazwy.
122
300000
4000
I, jak widzicie, nie używają swoich imion.
05:19
(LaughterŚmiech)
123
304000
1000
(Śmiech)
05:20
These are people namingNazewnictwo planetsplanety, and they won'tprzyzwyczajenie use theirich first namesnazwy.
124
305000
3000
Ludzie, którzy nazywają planety, nie używają swoich własnych imion.
05:23
Something is askewkrzywo here.
125
308000
2000
Coś tutaj jest nie tak.
05:25
(LaughterŚmiech)
126
310000
1000
(Śmiech)
05:26
Is it because his nameNazwa is really JupiterJupiter BlunckBlunck?
127
311000
3000
Czy to dlatego, że jego imię to tak naprawdę Jupiter Blunck?
05:29
(LaughterŚmiech)
128
314000
2000
(Śmiech)
05:31
Is that GanymedeGanimedes AndromedaAndromeda BurbaBurba?
129
316000
2000
A czy ten to Ganimedes Andromeda Burba?
05:33
(LaughterŚmiech)
130
318000
1000
(Śmiech)
05:34
Is that MarsMars Ya MarovMarov?
131
319000
2000
Czy to Mars Ya Marov?
05:36
I don't know. But it's investigativeśledczych materialmateriał, no doubtwątpić.
132
321000
3000
Nie wiem, ale to bez wątpienia dobry materiał na śledztwo.
05:39
There are some mappingmapowanie people who do use theirich namesnazwy.
133
324000
4000
Są jednak ludzie odpowiedzialni za mapy, którzy używają swoich imion.
05:43
WitnessŚwiadek please, EugeneEugeniusz ShoemakerSzewc,
134
328000
2000
Patrzcie i podziwiajcie - Eugeniusz Szewc [Eugene Shoemaker],
05:45
who, diligentlypilnie, from a youngmłody boychłopak
135
330000
2000
który już jako mały chłopiec
05:47
decidedzdecydowany he wanted to make mapsmapy of celestialCelestial bodiesciała.
136
332000
3000
postanowił, że będzie robił mapy ciał niebieskich.
05:50
MustNależy have been a very interestingciekawy day in the ShoemakerSzewc housedom.
137
335000
2000
To musiał być bardzo interesujący dzień w rodzinie Szewców.
05:52
"MomMama, I want to make mapsmapy."
138
337000
2000
"Mamo, chcę robić mapy."
05:54
"That's wonderfulwspaniale EugeneEugeniusz. You could make mapsmapy of TorontoToronto."
139
339000
3000
"To wspaniale, Eugeniuszu. Mógłbyś robić mapy Toronto."
05:57
"No, I want to make mapsmapy of planetsplanety."
140
342000
2000
"Nie, ja chcę robić mapy planet".
05:59
"Yeah, go to your roompokój."
141
344000
2000
"No, na pewno! Marsz do swojego pokoju!"
06:01
(LaughterŚmiech)
142
346000
3000
(Śmiech)
06:04
MartiansMarsjanie, VenusiansVenušanmi, JoviansJovians.
143
349000
2000
Marsjanie, Wenusjanie, Jowiszanie.
06:06
We have namesnazwy for placesmiejsca where people don't exististnieć.
144
351000
5000
Mamy nazwy dla miejsc, w których ludzie nie istnieją.
06:11
That seemswydaje się a little sillygłupi to me.
145
356000
2000
Wydaje mi się to trochę śmieszne.
06:13
There are no JoviansJovians.
146
358000
2000
Nie ma kogoś takiego jak Jowiszanin.
06:15
GettingCoraz back to my premiseprzesłanka, I used stampsZnaczki, by the way,
147
360000
2000
Wracam do tego, o czym chciałem mówić. Użyłem znaczków,
06:17
because you don't have to payzapłacić anybodyktoś for the rightsprawa.
148
362000
2000
bo nie trzeba płacić nikomu za prawo do wykorzystania ich.
06:19
(LaughterŚmiech)
149
364000
2000
(Śmiech)
06:21
(ApplauseAplauz)
150
366000
1000
(Brawa)
06:22
There is obviouslyoczywiście EinsteinEinstein, NielsNiels BohrBohr,
151
367000
2000
Mamy tu oczywiście Einsteina, Nielsa Bohra,
06:24
dede Fermat'sFermata last theoremTwierdzenie o, and I'm not sure whetherczy that's JamesJames CoburnCoburn
152
369000
3000
Ostatnie twierdzenie Defermata i... nie jestem pewien, czy to James Coburn
06:27
or RichardRichard HarrisHarris.
153
372000
2000
czy Richard Harris.
06:29
(LaughterŚmiech)
154
374000
2000
(Śmiech)
06:31
It's definitelyZdecydowanie one of the two. I'm not really clearjasny whichktóry one.
155
376000
2000
To na pewno jeden z nich. Nie jestem tylko pewien - który.
06:33
But obviouslyoczywiście the pointpunkt is that numbersliczby are mapsmapy.
156
378000
2000
W każdym razie chodzi o to, że liczby to mapy.
06:35
And withinw ciągu numbersliczby, is there an underlyingpoważniejszych secretsekret to the universewszechświat?
157
380000
4000
Czy w liczbach tkwi czekający na odkrycie sekret wszechświata?
06:39
That is the premiseprzesłanka of this particularszczególny presentationprezentacja.
158
384000
3000
Odpowiedź na to pytanie jest przedmiotem tej prezentacji.
06:42
By the way, that's a naturalnaturalny pictureobrazek of SaturnSaturn,
159
387000
3000
A tak w ogóle, to jest naturalne zdjęcie Saturna,
06:45
no adjustmentskorekty. I mean that's just beautifulpiękny.
160
390000
3000
bez żadnych poprawek. Chcę przez to powiedzieć, że to po prostu piękne.
06:48
So beautifulpiękny that I will even give up a laughśmiech
161
393000
2000
Tak piękne, że nawet zrezygnuję z okazji do wyśmiania czegoś,
06:50
to explainwyjaśniać my love of this particularszczególny planetplaneta,
162
395000
4000
by wyjaśnić moją miłość do tej konkretnej planety
06:54
and the day SaturdaySobota, namedo imieniu after it, wonderfullyfenomenalnie.
163
399000
3000
i do soboty, którą nazwano jej imieniem [Saturday = dzień Saturna].
06:57
So, formulasformuł relateodnosić się numbernumer to formformularz.
164
402000
2000
Wzory tworzą powiązania między liczbami a kształtami.
06:59
That's EulerEuler, his formulaformuła
165
404000
3000
To jest Euler - jego wzór
07:02
was one of the inspirationsinspiracje that leadprowadzić to the beginningpoczątek of stringstrunowy theoryteoria
166
407000
3000
był jedną z inspiracji, która doprowadziła do powstania teorii strun,
07:05
whichktóry is kinduprzejmy of coolchłodny, not that funnyzabawny, but it is coolchłodny.
167
410000
2000
co jest całkiem fajne. Nieszczególnie śmieszne, ale fajne.
07:07
(LaughterŚmiech)
168
412000
2000
(Śmiech)
07:09
He was alsorównież famoussławny for havingmający no bodyciało.
169
414000
2000
Znany był również z tego, że nie miał ciała.
07:11
(LaughterŚmiech)
170
416000
3000
(Śmiech)
07:14
WhichCo a lot of you are like, "How did he figurepostać that out?"
171
419000
2000
Myślę, że wielu z was myśli sobie: "Jak on na to wpadł?"
07:16
He's got no bodyciało, no man, just a headgłowa floatingRuchomy highwysoki.
172
421000
3000
On nie ma ciała - to nie człowiek, tylko latająca wysoko głowa.
07:19
Here comespochodzi EulerEuler.
173
424000
2000
Oto nadciąga Euler.
07:21
(LaughterŚmiech)
174
426000
2000
(Śmiech)
07:23
And that's an icosahedronDwudziestościan,
175
428000
3000
A to jest dwudziestościan foremny,
07:26
whichktóry is one of the fivepięć sacredpoświęcony solidsbryły, very importantważny shapeskształty.
176
431000
3000
który jest jedną z pięciu świętych brył - bardzo ważnych kształtów.
07:29
You see the icosahedronDwudziestościan again.
177
434000
2000
A tutaj znowu widzicie dwudziestościan foremny.
07:31
The dodecahedrondwunastościan, it's dualpodwójny.
178
436000
2000
A tu dwunastościan deltoidowy. Podwójny.
07:33
There is a dodecahedrondwunastościan whichktóry I had to do in my roompokój last night.
179
438000
3000
To jest dwunastościan deltoidowy, który musiałem zrobić wczorajszej nocy w swoim pokoju.
07:36
The fivepięć sacredpoświęcony solidsbryły, as you can see there.
180
441000
4000
Pięć świętych brył, jakie tutaj widzicie...
07:40
WhichCo is not to be confusedzmieszany with the fivepięć sacredpoświęcony saladssałatki.
181
445000
2000
których nie należy pomylić z pięcioma świętymi sałatkami [solid/salad]
07:42
(LaughterŚmiech)
182
447000
2000
(Śmiech)
07:44
BlueNiebieski cheeseser, ranchranczo, oilolej and vinegarocet winny, thousandtysiąc islandswyspy and housedom.
183
449000
2000
niebieski ser pleśniowy, ranczo, oliwa i ocet, tysiąca wysp i house.
07:46
I suggestsugerować the housedom.
184
451000
3000
Polecam house.
07:49
The realityrzeczywistość, now here is something importantważny.
185
454000
2000
Tak naprawdę... powiem wam ważną rzecz.
07:51
What's importantważny about this is
186
456000
2000
Ważne jest tutaj to, że
07:53
these shapeskształty are dualsbliźniacze of eachkażdy other.
187
458000
2000
te kształty są swoimi dwoistościami.
07:55
And you can see how the icosahedronDwudziestościan
188
460000
2000
I możecie zobaczyć jak dwudziestościan
07:57
withdrawswycofuje into the dodecahedrondwunastościan
189
462000
2000
wycofuje się wgłąb dwunastościanu,
07:59
and then they just mergełączyć into eachkażdy other.
190
464000
3000
a potem jak stapiają się ze sobą.
08:02
So, the wholecały conceptpojęcie of branesbranes in the universewszechświat,
191
467000
2000
Tak więc cały ten koncept bran we wszechświecie -
08:04
if the universewszechświat is shapedw kształcie like a dodecahedrondwunastościan
192
469000
2000
zakładając, że kosmos ma kształt dwudziestościanu -
08:06
this is a very good mapmapa of what could possiblymożliwie be.
193
471000
3000
stanowi bardzo dobrą mapę tego, jak to może wyglądać.
08:09
And that is, of coursekurs, what we are here to talk about.
194
474000
2000
A to jest właśnie to, o czym będę dzisiaj mówił.
08:11
What a coincidenceprzypadek!
195
476000
2000
Cóż za przypadek!
08:13
OctoberPaździernik 9thth, in FranceFrancja, Jean-PierreJean-Pierre LuminetLuminet
196
478000
4000
Dziewiątego Października, we Francji, Jean-Pierre Luminet
08:17
said that the universewszechświat is probablyprawdopodobnie shapedw kształcie like a dodecahedrondwunastościan,
197
482000
3000
powiedział, że wszechświat najprawdopodobniej ma kształt dwunastościanu,
08:20
basedna podstawie on informationInformacja that they got from this probesonda.
198
485000
3000
opierając się na informacjach uzyskanych dzięki tej sondzie.
08:23
This would be a normalnormalna wavefala patternwzór.
199
488000
2000
Tak wyglądałby normalny wzór fali,
08:25
But what they're seeingwidzenie, way out there in the fardaleko reachessięga
200
490000
3000
ale to, co widzą w odległych częściach
08:28
of the microwavekuchenka mikrofalowa backgroundtło,
201
493000
2000
kosmicznego, mikrofalowego tła
08:30
is this kinduprzejmy of odddziwny undulationFalowanie.
202
495000
2000
jest takie dziwne falowanie.
08:32
It doesn't plugwtyczka in to what they suspectedpodejrzany a flatmieszkanie universewszechświat would be.
203
497000
4000
To nie pasuje do tego, czego spodziewali się po płaskim kosmosie.
08:36
So, you can kinduprzejmy of get an ideapomysł from this
204
501000
3000
Możecie więc wysnuć z tego, że...
08:39
extrapolatingekstrapolacji that back underpod this hugeolbrzymi pictureobrazek,
205
504000
3000
umieszczę to z powrotem pod tym dużym obrazkiem...
08:42
so we get this ideapomysł of what the primalpierwotny universewszechświat lookedspojrzał like.
206
507000
3000
a więc zyskujemy pewien obraz tego, jak wyglądał pierwotny wszechświat.
08:45
And judgingSędziowanie from this, it lookswygląda a little like a cheeseburgerCheeseburger.
207
510000
3000
A sądząc po tym, wygląda trochę jak cheeseburger.
08:48
(LaughterŚmiech)
208
513000
2000
(Śmiech)
08:50
So, I'm thinkingmyślący the universewszechświat is eitherzarówno a dodecahedrondwunastościan or a cheeseburgerCheeseburger.
209
515000
3000
Tak więc myślę, że wszechświat jest albo dwunastościanem, albo cheeseburgerem.
08:53
And for me, that's a win-winwin-win.
210
518000
2000
Niezależnie od tego czym jest, wychodzimy na tym równie dobrze.
08:55
EverybodyKażdy goesidzie, I'm happyszczęśliwy.
211
520000
3000
Jeśli wszyscy są zadowoleni, to niezmiernie mnie to cieszy.
08:58
(LaughterŚmiech)
212
523000
1000
(Śmiech)
08:59
Better really hurrypośpiech up.
213
524000
3000
Muszę się pospieszyć.
09:02
I just threwrzucił this in because
214
527000
3000
Zamieściłem to tylko dlatego, że
09:05
as importantważny as all of our intellectualintelektualny abilitiesumiejętności are,
215
530000
3000
bez względu na to, jak ważne są nasze zdolności intelektualne,
09:08
withoutbez heartserce and withoutbez love it's just -- it's all meaninglessbez znaczenia.
216
533000
3000
bez serca i bez miłości to wszystko jest... to wszystko jest bez sensu.
09:11
And that, to me, is really beautifulpiękny.
217
536000
3000
A to, jak dla mnie, jest naprawdę piękne.
09:14
(LaughterŚmiech)
218
539000
1000
(Śmiech)
09:15
ExceptZ wyjątkiem for that creepyCreepy guy in the backgroundtło.
219
540000
2000
Pomijając tego przyprawiającego o gęsią skórkę kolesia w tle.
09:17
(LaughterŚmiech)
220
542000
5000
(Śmiech)
09:22
GettingCoraz back to the pointpunkt of my particularszczególny presentationprezentacja,
221
547000
4000
Ale wracając do tego, o czym chciałem mówić...
09:26
KeplerKepler, one of my great heroesbohaterowie,
222
551000
2000
Kepler, jeden z moich wielkich idolów,
09:28
who realizedrealizowany that these fivepięć solidsbryły, whichktóry I spokeprzemówił of earlierwcześniej,
223
553000
4000
który doszedł do wniosku, że ta piątka brył, o których mówiłem
09:32
were relatedzwiązane z somehowjakoś to the planetsplanety,
224
557000
2000
była w jakiś sposób związana z planetami,
09:34
but he couldn'tnie mógł proveokazać się it. It freakedpstry him out.
225
559000
2000
ale nie mógł tego udowodnić. To nie dawało mu spać.
09:36
But it did leadprowadzić to NewtonNewton discoveringodkrywanie gravitypowaga.
226
561000
3000
Ale to doprowadziło do tego, że Newton odkrył grawitację.
09:39
So, mapsmapy of things leadingprowadzący to organizedzorganizowany understandingsrozumienie
227
564000
3000
A więc mapy różnych rzeczy prowadzą do zrozumienia
09:42
of the universewszechświat in whichktóry we emergepojawić się.
228
567000
2000
świata, na którym żyjemy.
09:44
Now this is IsaacIsaac from a VietnameseWietnamski stampznaczek.
229
569000
3000
A to jest Izaak Newton na wietnamskim znaczku pocztowym.
09:47
(LaughterŚmiech)
230
572000
3000
(Śmiech)
09:50
I am not suggestingsugestia at all that my VietnameseWietnamski brothersbracia and sisterssiostry
231
575000
3000
W żaden sposób nie sugeruję, że moim wietnamskim braciom i siostrom
09:53
could maybe use a little artsztuka classklasa here and there. But ...
232
578000
2000
przydałaby się jedna czy dwie lekcje plastyki, ale...
09:55
(LaughterŚmiech)
233
580000
1000
(Śmiech)
09:56
that's not a good pictureobrazek.
234
581000
2000
to nie jest dobry obrazek.
09:58
(LaughterŚmiech)
235
583000
3000
(Śmiech)
10:01
Not a good pictureobrazek. Now, my friendsprzyjaciele in the islandwyspa of NevisNevis
236
586000
3000
To nie jest dobry obrazek. Moi przyjaciele z wyspy Nevis
10:04
are a little better. Look at that! That's IsaacIsaac NewtonNewton.
237
589000
2000
są nieco lepsi. Popatrzcie na to! To Izaak Newton.
10:06
That guy is rockin'Rockin '.
238
591000
2000
Ten facet daje czadu.
10:08
(LaughterŚmiech)
239
593000
1000
(Śmiech)
10:09
What a handsomeprzystojny catkot.
240
594000
2000
Cóż za przystojny typ.
10:11
OnceRaz again, NicaraguaNikaragua let me down.
241
596000
2000
A tutaj znowu... Nikaragua mnie zawiodła.
10:13
(LaughterŚmiech)
242
598000
2000
(Śmiech)
10:15
And CopernicusKopernik lookswygląda like JohnnyJohnny CarsonCarson, whichktóry is really weirddziwne.
243
600000
4000
A Kopernik wygląda jak Johnny Carson, co jest naprawdę dziwne.
10:19
(LaughterŚmiech)
244
604000
1000
(Śmiech)
10:20
I don't get that at all.
245
605000
2000
Nic z tego nie rozumiem.
10:22
OnceRaz again, these guys rockskała it out.
246
607000
2000
A tutaj znowu... ci ludzie poszli na całość.
10:24
IsaacIsaac is kickin'Taa asstyłek. Man, he lookswygląda like a rockskała stargwiazda.
247
609000
3000
Izaak daje czadu. Człowieku, on wygląda jak gwiazda rocka.
10:27
This is freakyzakręcony is a majorpoważny way.
248
612000
2000
To jest dziwaczne, naprawdę dziwaczne.
10:29
This is SierraSierra LeoneLeone.
249
614000
2000
A to z Sierra Leone.
10:31
They got little babiesdzieci in there, floatingRuchomy in there.
250
616000
3000
Umieścili tam małe dzieci, unoszące się w powietrzu.
10:34
(LaughterŚmiech)
251
619000
1000
(Śmiech)
10:35
Man. I don't really need to commentkomentarz on this.
252
620000
2000
Wiecie, nawet nie będę tego komentował.
10:37
But I didn't know that IsaacIsaac NewtonNewton was in the MoodyMoody BluesBlues. Did you?
253
622000
3000
Nie wiedziałem jednak, że Izaak Newton grał w Moody Blues, a wy?
10:40
(LaughterŚmiech)
254
625000
4000
(Śmiech)
10:44
When did this happenzdarzyć?
255
629000
2000
Kiedy to się stało?
10:46
(LaughterŚmiech)
256
631000
1000
(Śmiech)
10:47
It's a differentróżne kinduprzejmy of coursekurs. And they'veoni got fivepięć applesjabłka?
257
632000
3000
A to coś zupełnie innego. Ale czemu jest tutaj pięć jabłek?
10:50
I mean these guys are extrapolatingekstrapolacji in realmssfery
258
635000
2000
Chodzi o to, że ci ludzie wyciągają wnioski,
10:52
that are not necessarilykoniecznie validważny.
259
637000
3000
które mijają się z prawdą.
10:55
AlthoughChociaż fivepięć is a good numbernumer, of coursekurs.
260
640000
2000
Chociaż pięć to, oczywiście, całkiem dobra liczba.
10:57
EcuadorEkwador, my friendprzyjaciel KeplerKepler,
261
642000
3000
Ekwador... to mój przyjaciel - Kepler.
11:00
as you can see, they call him JuanJuan.
262
645000
3000
Jak widzicie, nazywają go Juan.
11:03
(LaughterŚmiech)
263
648000
2000
(Śmiech)
11:05
JuanJuan? No! JohannesJohannes, not JuanJuan.
264
650000
3000
Juan? Nie! Johan, a nie Juan.
11:08
It wasn'tnie było CarlosCarlos ChaplainKapelan. It's wrongźle.
265
653000
3000
Chaplain nie miał na imię Carlos. Tak nie można!
11:11
(LaughterŚmiech)
266
656000
3000
(Śmiech)
11:14
RenRené DescartesDescartes, of coursekurs. OnceRaz again
267
659000
2000
A to oczywiście Kartezjusz. Tutaj też...
11:16
these GrenadaGrenada people, this is like way too sickchory
268
661000
2000
ci ludzie z Grenady... nie wiem, jaką trzeba mieć
11:18
for anybody'skogokolwiek imaginationwyobraźnia.
269
663000
2000
wyobraźnię, by wymyślić coś takiego.
11:20
He's all murkyMroczne. There is little kidsdzieciaki leaningKrzywa on his legnogi,
270
665000
3000
Wygląda tak jakoś mętnie. I te małe dzieci opierające się o jego nogę,
11:23
little ghostsduchy flyinglatający around. We gottamusieć cleanczysty this stuffrzeczy up
271
668000
2000
małe duchy latające wokół. Trzeba to posprzątać -
11:25
fastszybki, ladiesdamski and gentlemenpanowie.
272
670000
2000
i to szybko, moi państwo.
11:27
(LaughterŚmiech)
273
672000
1000
(Śmiech)
11:28
This is, of coursekurs, the CartesianKartezjańskie coordinateswspółrzędne.
274
673000
4000
A to, oczywiście, układ współrzędnych kartezjańskich.
11:32
OnceRaz again, that's SierraSierra LeoneLeone.
275
677000
2000
A to jest znowu z Sierra Leone.
11:34
This is again, indicatingwskazujące how numbersliczby
276
679000
3000
A to kolejny raz pokazuje, jak liczby
11:37
relateodnosić się to spaceprzestrzeń relateodnosić się to formformularz, mapsmapy of the universewszechświat.
277
682000
3000
wiążą się z kosmosem, z kształtami, mapami wszechświata.
11:40
Because that's why we're here, really, I think to figurepostać stuffrzeczy out and to love eachkażdy other.
278
685000
3000
Po to jesteśmy na tym świecie - by rozpracowywać rzeczy i kochać siebie nawzajem.
11:43
DescartesDescartes. (LaughterŚmiech)
279
688000
2000
Kartezjusz. (Śmiech)
11:45
Before the horsekoń. (LaughterŚmiech)
280
690000
2000
Wszystko postawili na głowie. (Śmiech)
11:47
Now, MonacoMonako tookwziął DescartesDescartes, and just flippedodwrócenie him around.
281
692000
3000
Ci z Monako po prostu wzięli sobie Kartezjusza i odwrócili go.
11:50
Now, MonacoMonako is problematicproblematyczny for me, and I'll showpokazać you why.
282
695000
3000
Z Monako mam pewien problem i zaraz pokażę wam dlaczego.
11:53
Here is a mapmapa. All they have is a casinokasyno on it.
283
698000
2000
A tu mamy mapę. Jedyne, co na niej jest to kasyno.
11:55
(LaughterŚmiech)
284
700000
2000
(Śmiech)
11:57
And why FranklinFranklin DelanoDelano RooseveltRoosevelt is on theirich mapmapa
285
702000
2000
A dlaczego Franklin Delano Roosevelt jest na ich mapie
11:59
I don't even want to hazardzaryzykować a guessodgadnąć.
286
704000
2000
nawet nie chcę zgadywać.
12:01
But I'd say he'don by been to HellespointicaHellespointica DepressioDepressio recentlyostatnio.
287
706000
3000
Ale powiedziałbym, że musiał niedawno być w Hellespointica Depressio.
12:04
(LaughterŚmiech)
288
709000
1000
(Śmiech)
12:05
This is the flagFlaga of MonacoMonako. LadiesPanie and gentlemenpanowie,
289
710000
2000
A oto flaga Monako.
12:07
the flagFlaga of IndonesiaIndonezja. Please examinenależy sprawdzić, czy.
290
712000
2000
A oto, moi państwo, flaga Indonezji. Przyjrzyjcie się.
12:09
(LaughterŚmiech)
291
714000
2000
(Śmiech)
12:11
(ApplauseAplauz)
292
716000
3000
(Brawa)
12:14
Not sure how this cameoprawa ołowiana witrażu to be, but it's not right.
293
719000
2000
Nie jestem pewien, jak do tego doszło, ale to nie jest w porządku.
12:16
In MonacoMonako, "No, what are you talkingmówić about?
294
721000
3000
W Monako powiedzieliby: "Nie no, o czym ty mówisz?
12:19
They are so differentróżne.
295
724000
2000
Przecież różnią się jak dzień i noc.
12:21
Look, oursnasz is more redczerwony, it's longerdłużej.
296
726000
2000
Patrz, nasza jest bardziej czerwona, jest dłuższa.
12:23
They stoleUkradłem our flagFlaga! They stoleUkradłem our flagFlaga!"
297
728000
3000
Oni ukradli naszą flagę! Oni ukradli naszą flagę!"
12:26
(LaughterŚmiech)
298
731000
5000
(Śmiech)
12:31
Bode'sWróży 's lawprawo wasn'tnie było even his lawprawo. It was a guy namedo imieniu TitusTitus.
299
736000
2000
Prawo Bode'a nie jest nawet jego prawem, a niejakiego Titiusa.
12:33
And the reasonpowód I just bringprzynieść this up because it is a lawprawo that doesn't really work.
300
738000
3000
A powód, dlaczego o tym wspominam jest taki, że to prawo, które nie do końca działa.
12:36
That's JudeJude LawPrawa and some of his filmsfilmy recentlyostatnio didn't work.
301
741000
3000
A to Jude Law i niektóre z jego ostatnich filmów też niewiele zdziałały.
12:39
(LaughterŚmiech)
302
744000
2000
(Śmiech)
12:41
Just a correlationkorelacja that indicateswskazuje how things are misinterpretedbłędnie.
303
746000
3000
A mówię o tym dlatego, że pokazuje to, jak różne rzeczy mogą być źle zrozumiane.
12:44
And I wondercud if the photographerfotograf said, "Okay, JudeJude,
304
749000
2000
Zastanawiam się, czy fotograf powiedział: "Okej, Jude,
12:46
could you touchdotknąć your toothząb? That's good."
305
751000
2000
czy mógłbyś dotknąć swojego zęba? O tak, dobrze".
12:48
Just a tipWskazówka, if you're beingistota photographedsfotografowany
306
753000
2000
Mała rada - jeśli robią wam zdjęcia
12:50
for pressnaciśnij pictureskino, don't touchdotknąć your teethzęby.
307
755000
3000
do prasy, to nie dotykajcie swoich zębów.
12:53
(LaughterŚmiech)
308
758000
2000
(Śmiech)
12:55
PrimePrime numbersliczby, GaussGauss, one of my favoritesUlubione.
309
760000
2000
Liczby pierwsze, Gauss - jeden z moich ulubionych tematów.
12:57
GoldenZłoty sectionSekcja, I've been obsessedobsesję with this thing
310
762000
2000
Złoty Podział - miałem obsesję na jego punkcie
12:59
sinceod before I was bornurodzony.
311
764000
3000
jeszcze zanim się urodziłem.
13:02
I know that scaresprzeraża a lot of you,
312
767000
2000
Wiem, że wielu z was to przeraża,
13:04
but that was my purposecel, powód entirelycałkowicie.
313
769000
2000
ale to z mojej strony całkiem zamierzony efekt.
13:06
There we can see FibonacciFibonacciego numbersliczby relatedzwiązane z to the GoldenZłoty SectionSekcja,
314
771000
2000
A tutaj widzimy liczby Fibonacciego związane ze złotym podziałem,
13:08
because FibonacciFibonacciego and GoldenZłoty SectionSekcja
315
773000
2000
bo Fibonacci i Złoty Podział
13:10
relateodnosić się to the unfoldingrozwijanie of the measuredwymierzony metermetr of mattermateria, as I referodnosić się to it.
316
775000
4000
wiążą się z tym, jak rozwija się miara materii, jak ją nazywam.
13:14
If FibonacciFibonacciego had been on PaxilPaxil,
317
779000
2000
Jeśli Fibonacci brałby Paxil
13:16
(LaughterŚmiech)
318
781000
3000
(Śmiech)
13:19
that would be the FibonacciFibonacciego seriesseria.
319
784000
2000
to byłoby ciągiem Fibonacciego.
13:21
"TenDziesięć milligrammiligram, 20 milligrammiligram."
320
786000
2000
"10 miligramów, 20 miligramów".
13:23
"LeonardoLeonardo, dinner'skolacja w readygotowy, put down those booksksiążki and take your pillspigułki."
321
788000
3000
"Leonardo, kolacja gotowa! Odłóż te książki i weź swoje lekarstwa!"
13:26
"Yes, MamaMama."
322
791000
2000
"Tak, mamo".
13:28
(LaughterŚmiech)
323
793000
5000
(Śmiech)
13:33
AlrightW porządku where is this going? That's a good questionpytanie.
324
798000
3000
W porządku - do czego to zmierza? Dobre pytanie.
13:36
Here is the premiseprzesłanka that I beganrozpoczął się 27 yearslat agotemu.
325
801000
3000
A oto przesłanka, z jaką zacząłem pracować 27 lat temu.
13:39
If numbersliczby can expresswyrazić
326
804000
3000
Jeśli liczby potrafią wyrazić
13:42
the lawsprawa of this incredibleniesamowite universewszechświat that we liverelacja na żywo,
327
807000
2000
prawa tego niesamowitego wszechświata, w którym żyjemy,
13:44
I reasonpowód, throughprzez some sortsortować of reverserewers engineeringInżynieria,
328
809000
3000
Tak sobie myślę, że za pomocą swego rodzaju inżynierii odwrotnej
13:47
we could extrapolateekstrapolacji from them
329
812000
2000
moglibyśmy wyciągnąć z nich wnioski na temat
13:49
some basicpodstawowy structuralstrukturalny elementelement of this universewszechświat.
330
814000
3000
tego, jak wygląda jakiś podstawowy element struktury wszechświata.
13:52
And that's what I did. Twenty-sevenDwadzieścia siedem yearslat agotemu
331
817000
2000
I właśnie to zrobiłem. 27 lat temu
13:54
I startedRozpoczęty workingpracujący on this.
332
819000
2000
zacząłem pracować nad tym.
13:56
And I triedwypróbowany to buildbudować a particlecząstka acceleratorAkcelerator.
333
821000
5000
Próbowałem zbudować akcelerator cząstek.
14:01
(LaughterŚmiech)
334
826000
1000
(Śmiech)
14:02
And that didn't work out well.
335
827000
2000
Ale nie bardzo mi to wyszło.
14:04
So, then I thought a calculatorkalkulator is a metaphormetafora.
336
829000
2000
A więc pomyślałem sobie, że kalkulator to metafora.
14:06
I can just dividepodzielić numbersliczby, that's like atomatom smashingSmashing.
337
831000
3000
Mogę po prostu dzielić liczby - to prawie jak rozbijanie atomów.
14:09
That's what I did. That's how I founduznany MoleedsMoleeds.
338
834000
3000
Właśnie to zrobiłem. Właśnie tak odkryłem Molidy.
14:12
MoleedsMoleeds are what I believe
339
837000
2000
Molidy to, jak sądzę,
14:14
the thing that will allowdopuszczać stringstrunowy theoryteoria to be provedudowodnione.
340
839000
3000
coś, co pozwoli udowodnić teorię strun.
14:17
They are the nodeswęzły on the stringstrunowy,
341
842000
3000
One są węzłami na strunie,
14:20
patternswzorce and relationshipsrelacje, 27, 37.
342
845000
2000
wzorami i współzależnościami. 27, 37.
14:22
That was the first chartwykres I cameoprawa ołowiana witrażu up with.
343
847000
3000
To jest pierwsza mapa, jaką opracowałem.
14:25
You can see, even if you don't go for the numbersliczby,
344
850000
2000
Nawet jeśli nie interesują cię liczby, możesz zobaczyć
14:27
the beautypiękno of the symmetrySymetria.
345
852000
2000
piękno symetrii.
14:29
The numbersliczby from one to 36, dividedpodzielony into sixsześć groupsgrupy.
346
854000
3000
Liczby od 1 do 36, podzielone na sześć grup.
14:32
SymmetrySymetria, pairspary.
347
857000
2000
Symetria. Pary.
14:34
EveryKażdy topTop addsdodaje up to 37.
348
859000
3000
Wszystko na górze sumuje się do 37.
14:37
BottomDno, all 74.
349
862000
2000
A wszystko na dole - do 74.
14:39
There is so manywiele intricateskomplikowane relationshipsrelacje that I'm not going to go there now,
350
864000
3000
Istnieje tyle zawiłych współzależności, że nie ma sensu w to głębiej wnikać,
14:42
because you would say, "Hey, go back to the FluctusFluctus partczęść."
351
867000
2000
bo usłyszałbym od was: "Hej, wróć do tego o Fluctusach".
14:44
(LaughterŚmiech)
352
869000
4000
(Śmiech)
14:48
CircleKoło of FifthsPiąte, acousticakustyczny harmonyHarmonia, geometricgeometryczny symmetrySymetria.
353
873000
4000
Krąg piątek, harmonia akustyczna, symetria geometryczna.
14:52
I knewwiedziałem those two were relatedzwiązane z.
354
877000
1000
Wiedziałem, że mają coś ze sobą wspólnego.
14:53
OnceRaz again, the CartesianKartezjańskie kinduprzejmy of cross-overcross-over.
355
878000
3000
A tutaj znowu mamy swego rodzaju kartezjańskie przecięcie.
14:56
So, I said if I'm going to put a circleokrąg,
356
881000
3000
Więc pomyślałem sobie, że nałożę na to kółko
14:59
see what kinduprzejmy of patternswzorce I get, boomBum, the RedCzerwony SystemSystemu.
357
884000
3000
i zobaczę, jakie wzory z tego wyjdą - no i tak powstał czerwony system.
15:02
Look at that. You can't just make this stuffrzeczy up, ladiesdamski and gentlemenpanowie.
358
887000
2000
Popatrzcie na to, moi państwo. Tego się nie da tak po prostu wymyślić.
15:04
(LaughterŚmiech)
359
889000
2000
(Śmiech)
15:06
You can't just go around going, "Oh, I'm going to put some trianglesTrójkąty in a circleokrąg
360
891000
3000
Nie możesz tego zrobić z podejściem: "Och, umieszczę kilka trójkątów w kółku
15:09
and they're going to be symmetricalsymetryczny. And they're all going to addDodaj up,
361
894000
2000
i będą one symetryczne. Wszystkie będą rezultatem dodawania
15:11
and it's going to be, oh yeah, I figuredwzorzysty that out."
362
896000
2000
i powiesz: "Och, tak. Sam na to wpadłem".
15:13
This is beyondpoza anything anybodyktoś could just make up.
363
898000
3000
Wymyślenie tego wykracza poza możliwości ludzkiej wyobraźni.
15:16
There is the OrangePomarańczowy SystemSystemu.
364
901000
2000
Mamy tu pomarańczowy system.
15:18
(LaughterŚmiech)
365
903000
1000
(Śmiech)
15:19
And you'llTy będziesz see over here, these are multipleswielokrotności of the numbernumer 27.
366
904000
4000
Tutaj możecie zobaczyć, że to wszystko to wielokrotności liczby 27.
15:23
And they recapitulatepodsumować that shapekształt,
367
908000
3000
i oddają one ten kształt,
15:26
even thoughchociaż that's a circleokrąg of ninedziewięć and that's a circleokrąg of 36. It's nutsorzechy.
368
911000
4000
pomimo tego, że to jest kółko z dziewiątki, a to z 36. W głowie się nie mieści.
15:30
(LaughterŚmiech)
369
915000
1000
(Śmiech)
15:31
That's the GreenZielony SystemSystemu. It all foldsfałdy in halfpół
370
916000
2000
A to jest zielony system. Wszystko w zielonym systemie
15:33
on the GreenZielony SystemSystemu, right betweenpomiędzy 18 and 19.
371
918000
2000
składa się wpół - dokładnie między 18 a 19.
15:35
The BlueNiebieski SystemSystemu. The VioletViolet. It's all there.
372
920000
3000
Niebieski system. Fioletowy system. Wszystko widać jak na dłoni.
15:38
(LaughterŚmiech)
373
923000
8000
(Śmiech)
15:46
Look at that! I mean you cannotnie może make that stuffrzeczy up.
374
931000
3000
Popatrzcie na to! Tego się nie da tak po prostu zmyślić.
15:49
(LaughterŚmiech)
375
934000
1000
(Śmiech)
15:50
That just doesn't fallspadek out of a treedrzewo, ladiesdamski and gentlemenpanowie.
376
935000
3000
Takie odkrycia nie przychodzą jak manna z nieba, moi państwo.
15:53
Twenty-sevenDwadzieścia siedem yearslat of my life!
377
938000
2000
27 lat mojego życia!
15:55
(LaughterŚmiech)
378
940000
1000
(Śmiech)
15:56
And I'm presentingprzedstawianie it here at TEDTED. Why?
379
941000
2000
A ja prezentuję to tutaj, podczas konferencji TED. Dlaczego?
15:58
Because this is the placemiejsce if alienskosmici landwylądować, I hopenadzieja they come here.
380
943000
2000
Bo to jest miejsce, do którego przyjdą kosmici, jeśli wylądują na Ziemi.
16:00
(LaughterŚmiech)
381
945000
1000
(Śmiech)
16:01
"We are going to destroyzniszczyć the EarthZiemia. HmmmHmmm ... maybe not."
382
946000
3000
"Mamy zamiar zniszczyć Ziemię. Hmmm... może jednak nie".
16:04
(LaughterŚmiech)
383
949000
2000
(Śmiech)
16:06
In this last yearrok I have founduznany these subsequentkolejne systemssystemy
384
951000
2000
W tym roku odkryłem kolejne systemy,
16:08
whichktóry allowdopuszczać for the mathematicmatematyczne possibilitiesmożliwości
385
953000
4000
które mają matematyczne możliwości
16:12
of the Calabi-YauPrzestrzeń Calabiego Yau manifoldswyspy zaworowe
386
957000
2000
przestrzeni Calabiego-Yau, [kształt w matematyce]
16:14
in a way that doesn't necessitatewymagają these little hiddenukryty dimensionswymiary.
387
959000
3000
ale nie wymagają tych wszystkich ukrytych wymiarów.
16:17
WhichCo worksPrace mathematicallymatematycznie, but it just doesn't seemwydać się God-likeJak Bóg to me.
388
962000
3000
Choć sprawdzają się one w matematyce, nie wydają mi się mieć boskiej natury.
16:20
It just seemswydaje się like it's not sexyseksowny and elegantelegancki, it's hiddenukryty.
389
965000
3000
Po prostu nie wydaje się to być seksowne i eleganckie - jest ukryte.
16:23
I don't want hiddenukryty, I want to see it.
390
968000
2000
Nie chcę tego, co ukryte. Chcę to zobaczyć.
16:25
(LaughterŚmiech)
391
970000
2000
(Śmiech)
16:27
I founduznany other pairspary all have symmetrySymetria,
392
972000
3000
Odkryłem, że wszystkie inne pary są symetryczne,
16:30
even thoughchociaż, unlikew odróżnieniu the mastermistrz one, theirich symmetrySymetria is splitrozdzielać.
393
975000
3000
pomimo tego, że - w przeciwieństwie do głównej pary - ich symetria jest podzielona.
16:33
UnbelievableNiewiarygodne. This is like crazyzwariowany.
394
978000
3000
Niewiarygodne. To jest niesamowite.
16:36
Am I the only one that seeswidzi this?
395
981000
2000
Czy tylko ja jestem w stanie to dostrzec?
16:38
(LaughterŚmiech)
396
983000
5000
(Śmiech)
16:43
You know, I didn't just drawrysować this in a day, by the way.
397
988000
2000
A tak w ogóle, to nie narysowałem tego w jeden dzień.
16:45
You know, try makingzrobienie some chartswykresy like this at home.
398
990000
3000
Spróbujcie sami wykonać takie mapy w domu.
16:48
You gottamusieć be accuratedokładny! There's measurementPomiar involvedzaangażowany, incrementsprzyrosty.
399
993000
2000
Trzeba być precyzyjnym! W grę wchodzą obliczenia, zmienne parametry.
16:50
These are mapsmapy, by the way.
400
995000
2000
A tak na marginesie, to są mapy,
16:52
Not stampsZnaczki, but one day.
401
997000
2000
a nie znaczki pocztowe... ale może kiedyś...
16:54
(LaughterŚmiech)
402
999000
2000
(Śmiech)
16:56
Okay, I'm gettinguzyskiwanie to the punchPunch. GoldenZłoty RatioStosunek, it's crazyzwariowany.
403
1001000
3000
Okej, a więc dochodzę do sedna. Złoty Podział - coś niesamowitego.
16:59
And look at this, builtwybudowany withinw ciągu it is the GoldenZłoty RatioStosunek.
404
1004000
4000
Patrzę na to i widzę, że można tutaj dopatrzeć się Złotego Podziału.
17:03
I startpoczątek looking at that, and look at them again.
405
1008000
2000
Zaczynam się na to patrzeć, a potem patrzę na nie jeszcze raz
17:05
They startpoczątek looking like planetsplanety.
406
1010000
2000
i zaczynają one wyglądać jak planety.
17:07
I go to JPLBAZA.
407
1012000
2000
Wchodzę na JPL, stronę NASY,
17:09
I look at the orbitsorbity of the planetsplanety.
408
1014000
3000
patrzę na orbity planet
17:12
I find 18 examplesprzykłady of it in our solarsłoneczny systemsystem.
409
1017000
4000
i dostrzegam 18 takich przypadków w naszym układzie słonecznym.
17:16
I never told anybodyktoś. This is the first thing. This could be historyhistoria.
410
1021000
3000
Nikomu o tym wcześniej nie mówiłem. Odkryłem to jako pierwszy. To może przejść do historii.
17:19
(LaughterŚmiech)
411
1024000
1000
(Śmiech)
17:20
KeplerKepler was right.
412
1025000
4000
Kepler miał rację.
17:24
(LaughterŚmiech)
413
1029000
6000
(Śmiech)
17:30
Eighteen18 lat and 19, the middleśrodkowy of the MoleedsMoleeds, 0.618 is the goldenzłoty sectionSekcja.
414
1035000
2000
18 i 19 - środkowe Molidy. 0.618 to Złoty Podział.
17:32
MultiplyPomnożyć them togetherRazem, 18.618 x 19.618 is 365.247.
415
1037000
2000
Pomnóżcie je przez siebie - 18.618 razy 19.618 to 365.247.
17:34
WhichCo is .005 differentróżne from the numbernumer of daysdni in a yearrok.
416
1039000
5000
Co różni się tylko o pięć tysięcznych od liczby dni w roku.
17:39
Hey, you can't make this up.
417
1044000
2000
Hej, tego się nie da tak po prostu wymyślić.
17:41
(LaughterŚmiech)
418
1046000
2000
(Śmiech)
17:43
Thank you very much.
419
1048000
2000
Dziękuję bardzo.
17:45
(ApplauseAplauz)
420
1050000
1000
(Brawa)
17:46
Thank you.
421
1051000
2000
Dziękuję.
17:48
(ApplauseAplauz)
422
1053000
2000
(Brawa)
17:50
Thank you.
423
1055000
2000
Dziękuję.
17:52
(ApplauseAplauz)
424
1057000
5000
(Brawa)
Translated by Jakub Luberda
Reviewed by Joanna Sabiniewicz

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Charles Fleischer - Comedian, voice artist
Best known as the voice of Roger Rabbit, Charles Fleischer's multi-decade career includes work on stage and on screen, and an online emporium of unusual observations called MonkeyDog.

Why you should listen

Stand-up comedian and voice artist Charles Fleischer hit his stride in the '80s with voice roles in the live action-animation hybrid Who Framed Roger Rabbit?, building a prolific career of roles in cartoons and feature films in the decades since.

But perhaps he found his true calling in more recent years, discovering an interesting relationship between the numbers 27 and 37, which (he tells us) affect everything, as he says, "from protons to neutrons to croutons." This "blueprint for infinity" is called Moleeds, and he explains it in detail on his website, MonkeyDog.

Currently, he runs a media company in Southern California, and contributes writing to television and film.

More profile about the speaker
Charles Fleischer | Speaker | TED.com