TED2008
Gregory Petsko: The coming neurological epidemic
Gregory Petsko në ardhjen e epidemis nerurologjike
Filmed:
Readability: 4.2
994,855 views
Biokimisti Gregory Petsko benë një argument bindes në atë se në 50 vitet e ardhëshme do të shohim një sëmundje të epidemis së neurologjis, sikurse Alzhemira me rritje e vjetërsis së popullates. Zgjidhja e tij: më shumë kërkime në tru dhe funksionet e tijë.
Gregory Petsko - Bioengineer
Gregory Petsko is a biochemist who studies the proteins of the body and their biochemical function. Working with Dagmar Ringe, he's doing pioneering work in the way we look at proteins and what they do. Full bio
Gregory Petsko is a biochemist who studies the proteins of the body and their biochemical function. Working with Dagmar Ringe, he's doing pioneering work in the way we look at proteins and what they do. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
Unless we do something to prevent it,
0
0
2000
Gjersa nuk bëjmë diqka për ta ndaluar atë,
00:14
over the next 40 years we’re facing an epidemic
1
2000
3000
në 40 vitet e ardhëshme ne do të hasim në një epidemi
00:17
of neurologic diseases on a global scale.
2
5000
3000
sëmundje neorologjike në masën botërore.
00:20
A cheery thought.
3
8000
4000
Një mendim i mirë.
00:24
On this map, every country that’s colored blue
4
12000
3000
Në këtë hartë secili shtetë që shihet me ngjyr blue
00:27
has more than 20 percent of its population over the age of 65.
5
15000
4000
ka më shumë se 20 përqind të popullsis së tij mbi moshen 65 vjeqare.
00:31
This is the world we live in.
6
19000
2000
Kjo është bota në të cilen jetojm ne.
00:33
And this is the world your children will live in.
7
21000
3000
Dhe kjo është bota në të cilen fëmijet tuaj do të jetojnë.
00:37
For 12,000 years, the distribution of ages in the human population
8
25000
4000
Për 12,000 vite, shprendarje e vjetersis së popullsis
00:41
has looked like a pyramid, with the oldest on top.
9
29000
3000
është duke sikurse një piramid, me më të vjetrit në kryje.
00:44
It’s already flattening out.
10
32000
2000
Tashi është duke rrëzuar.
00:46
By 2050, it’s going to be a column and will start to invert.
11
34000
4000
Deri në 2050, do të jet e tabelosur dhe do të fillojë to dobësohet.
00:50
This is why it’s happening.
12
38000
3000
Kjo është arësyeja përse po ndodhë.
00:53
The average lifespan’s more than doubled since 1840,
13
41000
3000
Rritja mesatare është dyfishuar që nga viti 1840
00:56
and it’s increasing currently at the rate of about five hours every day.
14
44000
5000
dhe është duke u rritur gradualishtë në një shkallë për pesë orë për gjdo ditë.
01:01
And this is why that’s not entirely a good thing:
15
49000
3000
Dhe kjo është arësyeja përse nuk është në përgjethësi shumë e mirë:
01:04
because over the age of 65, your risk of getting Alzheimer’s
16
52000
4000
sepse mbi moshen 65, rreziku i përfitimit të Alzheimeres
01:08
or Parkinson’s disease will increase exponentially.
17
56000
4000
apo sëmundjes së parkinson-it do të rritet eksponencialisht.
01:12
By 2050, there’ll be about 32 million people in the United States
18
60000
4000
Deri në 2050, do të jenë rreth 32 milion njerëz në SHBA
01:16
over the age of 80, and unless we do something about it,
19
64000
3000
mbi moshën 80 vjeqare dhe nëse nuk bejmë diqka rreth kësaj,
01:19
half of them will have Alzheimer’s disease
20
67000
2000
gjysma e tyre do te kenë fituar sëmundjen e Alzheimers
01:21
and three million more will have Parkinson’s disease.
21
69000
3000
dhe tre miljonë më tepër atë të Parkinson-it
01:24
Right now, those and other neurologic diseases --
22
72000
3000
Tani, këto dhe sëmundjet tjera te neruologjis--
01:27
for which we have no cure or prevention --
23
75000
3000
për të cilat nuk kemi kurim apo parandalim --
01:30
cost about a third of a trillion dollars a year.
24
78000
2000
kushtojnë rreth një e treta e një miljardi dollarë në vitë.
01:32
It will be well over a trillion dollars by 2050.
25
80000
4000
Do të rritet deri në një miljard dollarë deri më 2050.
01:36
Alzheimer’s disease starts when a protein
26
84000
2000
Sëmundja e Alzheimer-it fillon kur një protein
01:38
that should be folded up properly
27
86000
2000
e cila duhet të ishte palosur në menyrën e duhur
01:40
misfolds into a kind of demented origami.
28
88000
4000
gabimisht në një llojë origrami demental.
01:44
So one approach we’re taking is to try to design drugs
29
92000
3000
Një mënyr të cilen po provojmë ta bejmë është ta shpikim një ilaq
01:47
that function like molecular Scotch tape,
30
95000
3000
i cili funksiononë sikurse një kaset scotch
01:50
to hold the protein into its proper shape.
31
98000
3000
për ta mbajtur proteinen në formen e përsosur.
01:53
That would keep it from forming the tangles
32
101000
2000
Ajo do ta mbanë që
01:55
that seem to kill large sections of the brain when they do.
33
103000
4000
e cila duket se e mbytë një seksion të madhë të trurit kur ato e bejnë.
01:59
Interestingly enough, other neurologic diseases
34
107000
2000
është mjaftë interesante se sëmundjet e tjera neurologjike
02:01
which affect very different parts of the brain
35
109000
3000
të cilat ndihmojnë në shumë pjesë të ndryshme të trurit
02:04
also show tangles of misfolded protein,
36
112000
3000
gjithshtu shfaqin mbështjellës të proteinave të keqpalosura,
02:07
which suggests that the approach might be a general one,
37
115000
3000
të cilat sugjerojnë që arsyeja mund të jet e përgjithëshme,
02:10
and might be used to cure many neurologic diseases,
38
118000
2000
dhe ndoshta mund të përdoret për të kuruar shumë sëmundje të tjera,
02:12
not just Alzheimer’s disease.
39
120000
2000
jo vetem sëmundjen e Alzheimer-it
02:14
There’s also a fascinating connection to cancer here,
40
122000
3000
Gjithashtuë janë disa lidhje fasjonante me kancerin këtu,
02:17
because people with neurologic diseases
41
125000
2000
sepse njerëzit me sëmundje neurologjike
02:19
have a very low incidence of most cancers.
42
127000
3000
kan një përhapje shumë të vogël te të gjitha llojet e kancerëve.
02:22
And this is a connection that most people aren’t pursuing right now,
43
130000
3000
Dhe kjo është lidhja të cilën shumica e njerëzve janë duke besuar tani,
02:25
but which we’re fascinated by.
44
133000
3000
mirpo cila është duke e fasjonuar nga.
02:28
Most of the important and all of the creative work in this area
45
136000
3000
Shumica e rëndësishme e të gjith punës kreative në këtë regjion
02:31
is being funded by private philanthropies.
46
139000
3000
është zbuluar nga filantropistet privatë.
02:34
And there’s tremendous scope for additional private help here,
47
142000
3000
Edhe egziston një shtrirje shum e madhe për ndihmë tjetër këtu,
02:37
because the government has dropped the ball on much of this, I’m afraid.
48
145000
3000
spese qeveria ka zbrapsur topin në shumicen e këtyre, jamë i friksuar.
02:40
In the meantime, while we’re waiting for all these things to happen,
49
148000
4000
Ndërkoh që ju jeni duke pritur për të gjitha këto gjëra që të ndodhin,
02:44
here’s what you can do for yourself.
50
152000
2000
këtu është ajo që ti mund të besh për veten tënde.
02:46
If you want to lower your risk of Parkinson’s disease,
51
154000
2000
Nëse dëshiron ta zvoglosh rrezikun e sëmundjes së Parkinson-it,
02:48
caffeine is protective to some extent; nobody knows why.
52
156000
5000
kafeina është mbrotja për disa raste; askush nuk e di arsyjen.
02:53
Head injuries are bad for you. They lead to Parkinson’s disease.
53
161000
3000
Injektimet e kokes janë të këqija për juve. Ato e lejojnë sëmundjen e Parkinson-it
02:56
And the Avian Flu is also not a good idea.
54
164000
4000
Dhe gripi Avian gjithashtu nuk është ndonje ide e mirë.
03:01
As far as protecting yourself against Alzheimer’s disease,
55
169000
3000
Sa për mbrojtjen nga sëmundja e Alzheimer-it,
03:04
well, it turns out that fish oil has the effect
56
172000
3000
thuhet se vaji i peshkut ka një efekt në të
03:07
of reducing your risk for Alzheimer’s disease.
57
175000
3000
në zvoglimin e rrëzikut për sëmundjen e Alzheimer-it.
03:10
You should also keep your blood pressure down,
58
178000
2000
Gjithashtu ju duhet ta mbani nenë kontroll presionin e gjakut,
03:12
because chronic high blood pressure
59
180000
2000
sepse presioni i lart kronik i gjakut
03:14
is the biggest single risk factor for Alzheimer’s disease.
60
182000
2000
është faktori i vetem më i rrezikshem për sëmundjen e Alzheimer-it.
03:16
It’s also the biggest risk factor for glaucoma,
61
184000
3000
Gjithashtu është faktori me me rrezik për glaucomen,
03:19
which is just Alzheimer’s disease of the eye.
62
187000
3000
e cila është vetem sëmundja e Alzheimer-it (syve).
03:22
And of course, when it comes to cognitive effects,
63
190000
2000
Dhe sigurishtë, kur vjen tek efekti njohës,
03:24
"use it or lose it" applies,
64
192000
2000
"përdore apo hubise" aplikohet,
03:26
so you want to stay mentally stimulated.
65
194000
2000
pra dëshironi të qendroni menalisht i stimuluar.
03:28
But hey, you’re listening to me.
66
196000
2000
mirpo hey, ju jeni duke më ndëgjuar mua.
03:30
So you’ve got that covered.
67
198000
2000
Pra e keni të mbuluar.
03:32
And one final thing. Wish people like me luck, okay?
68
200000
4000
Dhe në gjëjen përfundimtare.Njerëzve sikurse unë dëshironi fat në rregull?
03:36
Because the clock is ticking for all of us.
69
204000
2000
Sepse ora po troket për të gjith ne.
03:38
Thank you.
70
206000
3000
Faliminderit.
ABOUT THE SPEAKER
Gregory Petsko - BioengineerGregory Petsko is a biochemist who studies the proteins of the body and their biochemical function. Working with Dagmar Ringe, he's doing pioneering work in the way we look at proteins and what they do.
Why you should listen
Gregory Petsko's own biography, on his Brandeis faculty homepage, might seem intimidatingly abstruse to the non-biochemist -- he studies "the structural basis for efficient enzymic catalysis of proton and hydride transfer; the role of the metal ions in bridged bimetalloenzyme active sites; direct visualization of proteins in action by time-resolved protein crystallography; the evolution of new enzyme activities from old ones; and the biology of the quiescent state in eukaryotic cells."
But for someone so deeply in touch with the minutest parts of our bodies, Petsko is also a wide-ranging mind, concerned about larger health policy issues. The effect of mass population shifts -- such as our current trend toward a senior-citizen society -- maps onto his world of tiny proteins to create a compeling new worldview.
Gregory Petsko | Speaker | TED.com