TEDxExeter
Bandi Mbubi: Demand a fair trade cell phone
Bandi Mbubi: Adil bir cep telefonu ticareti talep etmek
Filmed:
Readability: 4.5
621,348 views
Cep telefonunuz, bilgisayarınız ve oyun konsolunuz, Demokratik Kongo Cumhuriyeti'ndeki savaşı finanse eden tantalum madeniyle bağlantısı yüzünden, kanlı bir geçmişe sahip. Aktivist ve sığınmacı Bandi Mbubi, önlem alınması için kişisel öyküsünden yola çıkarak, coşkulu bir çağrıda bulunuyor.
Bandi Mbubi - Social Justice Activist
Bandi Mbubi would like to make sure that you are using a fair trade cell phone. Full bio
Bandi Mbubi would like to make sure that you are using a fair trade cell phone. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:17
I want to talk to you today
0
1147
1963
Bugün, benim aşina olduğum ve size de ne kadar yakın olduğunun farkında olmadığınız
00:19
about a difficult topic that is close to me,
1
3110
3152
zor bir konu hakkında
00:22
and closer than you might realize to you.
2
6262
4008
konuşmak istiyorum.
00:26
I came to the U.K. 21 years ago
3
10270
3799
İngiltere'ye 21 yıl önce
00:29
as an asylum-seeker.
4
14069
2977
sığınmacı olarak geldim.
00:32
I was 21.
5
17046
1567
21 yaşındaydım.
00:34
I was forced to leave the Democratic Republic of the Congo,
6
18613
4216
Öğrenci aktivisti olduğum yuvamdan, Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nden,
00:38
my home, where I was a student activist.
7
22829
5449
ayrılmak zorunda bırakıldım.
00:44
I would love my children to be able to meet my family
8
28278
2827
Çocuklarımın, Kongo'daki ailemle
00:47
in the Congo.
9
31105
4684
görüşebilmelerini isterdim.
00:51
But I want to tell you what the Congo has got to do with you.
10
35789
5209
Kongo'nun sizinle ne ilgisi olduğunu anlatmak istiyorum.
00:56
But first of all, I want you to do me a favor.
11
40998
3975
Ama her şeyden önce, bana bir iyilik yapmanızı istiyorum.
01:00
Can you all please reach into your pockets
12
44973
3124
Lütfen ceplerinize uzanıp cep telefonlarınızı
01:03
and take out your mobile phone?
13
48097
5062
çıkarır mısınız?
01:09
Feel that familiar weight,
14
53159
5264
O tanıdık ağırlığı, parmağınızın nasıl istemdışı bir biçimde
01:14
how naturally your finger slides towards the buttons.
15
58423
3191
tuşlara doğru kaydığını hissedin.
01:17
(Laughter)
16
61614
2745
(Gülüşmeler)
01:20
Can you imagine your world without it?
17
64359
2193
Dünyanızın onsuz nasıl olabileceğini hayal edebiliyor musunuz?
01:22
It connects us to our loved ones,
18
66552
2763
Bizi ülkemizdeki ve yurtdışındaki sevdiklerimize,
01:25
our family, friends and colleagues,
19
69315
3450
ailemize, dostlarımıza
01:28
at home and overseas.
20
72765
2585
ve meslektaşlarımıza bağlıyor.
01:31
It is a symbol of an interconnected world.
21
75350
4564
Sınırların kalktığı dünyanın bir sembolü.
01:35
But what you hold in your hand leaves a bloody trail,
22
79914
5669
Fakat elinizde tuttuğunuz şey, ardında bir kan gölü bırakıyor
01:41
and it all boils down to a mineral:
23
85583
4048
ve bunun temel nedeni
01:45
tantalum, mined in the Congo as coltan.
24
89631
4493
Kongo'da, koltan(maden cevheri) olarak çıkartılan tantal madeni.
01:50
It is an anticorrosive heat conductor.
25
94124
3895
Bu maden aşınmaz bir ısı iletkenidir.
01:53
It stores energy in our mobile phones,
26
98019
3488
Cep telefonlarımız,
01:57
Playstations and laptops.
27
101507
3117
Playstationlarımız ve laptoplarımızdaki enerjiyi depolar.
02:00
It is used in aerospace and medical equipment
28
104624
4329
Uzay ve havacılıkta, tıbbi malzemelerde
02:04
as alloys.
29
108953
1805
alaşım olarak kullanılır.
02:06
It is so powerful
30
110758
2056
Öylesine güçlüdür ki.
02:08
that we only need tiny amounts.
31
112814
3000
sadece azıcık miktarlarda ihtiyaç duyarız.
02:11
It would be great if the story ended there.
32
115814
3937
Hikaye burda bitseydi keşke.
02:15
Unfortunately, what you hold in your hand
33
119751
3796
Ne yazık ki elinizde tuttuğunuz şey,
02:19
has not only enabled incredible technological development
34
123547
5530
sadece inanılmaz bir teknolojik gelişimi
02:24
and industrial expansion,
35
129077
3136
ve endüstriyel yaygınlaşmayı mümkün kılmakla kalmıyor.
02:28
but it has also contributed to unimaginable
36
132213
3408
aynı zamanda hayal bile edilemeyecek
02:31
human suffering.
37
135621
2496
çilelerde rolü var.
02:34
Since 1996, over five million people have died
38
138117
5769
1996'dan bu yana, Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde,
02:39
in the Democratic Republic of the Congo.
39
143886
3152
beş milyondan fazla insan öldü.
02:42
Countless women, men and children
40
147038
2711
Sayısız kadın, adam ve çocuk tecavüze uğruyor,
02:45
have been raped, tortured or enslaved.
41
149749
4991
işkence görüyor, esir alınıyor.
02:50
Rape is used as a weapon of war,
42
154740
2924
Tecavüz, korkuyu aşılayan ve
02:53
instilling fear
43
157664
2826
tüm bölgelerdeki nüfusu azaltan
02:56
and depopulating whole areas.
44
160490
2977
bir çeşit savaş silahı olarak kullanılıyor.
02:59
The quest for extracting this mineral
45
163467
3121
Bu madeni çıkarma arayışı, Kongo'da hala devam etmekte olan savaşa
03:02
has not only aided, but it has fueled,
46
166588
4856
yardım etmekle kalmıyor, aynı zamanda
03:07
the ongoing war in the Congo.
47
171444
5831
onu kamçılıyor.
03:13
But don't throw away your phones yet.
48
177275
2803
Ama yine de telefonlarınızı bir kenara atmayın.
03:15
Thirty thousand children are enlisted
49
180078
4341
30 bin çocuk,
03:20
and are made to fight in armed groups.
50
184419
5189
silahlı gruplarda savaşmak için gönüllü asker yapıldı.
03:25
The Congo consistently scores dreadfully
51
189608
4531
Kongo, global sağlık ve yoksulluk sıralamalarında sürekli olarak
03:30
in global health and poverty rankings.
52
194139
4253
korkunç bir görüntü çiziyor.
03:34
But remarkably, the U.N. Environmental Programme
53
198392
4575
Fakat, dikkat çekici bir şekilde Birleşmiş Milletler Çevre Program'ı,
03:38
has estimated the wealth of the country
54
202967
2724
ülkedeki zenginliğin yirmi dört trilyon dolardan fazla olduğunu
03:41
to be over 24 trillion dollars.
55
205691
9408
tahmin ediyor.
03:50
The state-regulated mining industry has collapsed,
56
215099
4627
Devlet destekli madencilik sanayisi çöktü
03:55
and control over mines
57
219726
2239
ve madenler üzerindeki kontrol
03:57
has splintered.
58
221965
1387
parçalandı.
03:59
Coltan is easily controlled by armed groups.
59
223352
4142
Koltan, kolayca silahlı gruplar tarafından kontrol ediliyor.
04:03
One well-known illicit trade route
60
227494
3232
En iyi bilinen yasadışı ticaret yolu ise
04:06
is that across the border to Rwanda,
61
230726
2528
Kongo'dan çıkartılan tantalın,
04:09
where Congolese tantalum is disguised as Rwandan.
62
233254
4415
Ruanda malı olarak saklandığı Ruanda sınırı.
04:13
But don't throw away your phones yet,
63
237669
3212
Ama yine de telefonlarınızı bir kenara atmayın,
04:16
because the incredible irony is that
64
240881
2693
çünkü kaderin cilvesi şu ki;
04:19
the technology that has placed such unsustainable,
65
243574
3532
Kongo'da böylesine sürdürülemez ve
04:23
devastating demands on the Congo
66
247106
2608
yok edici taleplerde bulunan teknoloji ile
04:25
is the same technology
67
249714
3060
bu konuyu gündemimize taşımayı sağlayan
04:28
that has brought this situation to our attention.
68
252774
3632
aynı teknoloji.
04:32
We only know so much about the situation in the Congo
69
256406
3828
Kongo'daki durum ve oradaki madenlerde
04:36
and in the mines
70
260234
1511
olup bitenler hakkında
04:37
because of the kind of communication
71
261745
2039
cep telefonlarımızın mümkün kıldığı iletişim şekli
04:39
the mobile phone allows.
72
263784
4441
sayesinde ancak bu kadar şey biliyoruz.
04:44
As with the Arab Spring,
73
268225
2302
Arap Baharı'nda olduğu gibi,
04:46
during the recent elections in the Congo,
74
270527
3210
Kongo'daki son seçimler boyunca,
04:49
voters were able to send text messages
75
273737
4040
seçmenler, bölgesel oy verme yerlerindeki sonuçlarla ilgili
04:53
of local polling stations to the headquarters
76
277777
3158
kısa mesajları, başkent Kinşasa'daki genel merkeze
04:56
in the capital, Kinshasa,
77
280935
3738
gönderebiliyorlardı
05:00
and in the wake of the result,
78
284673
5354
ve sonuçların ardından diaspora,
05:05
the diaspora has joined with the Carter Center,
79
290027
3134
Carter Center, Katolik kilisesi ve
05:09
the Catholic Church and other observers
80
293161
3519
diğer gözlemcilere bağlanarak
05:12
to draw attention to the undemocratic result.
81
296680
4856
sonuçların demokratik olmadığına dikkat çekti.
05:17
The mobile phone has given people around the world
82
301536
5547
Cep telefonu, siyasal özgürlüklerini kazanmaya yarayan önemli
05:22
an important tool towards gaining their political freedom.
83
307083
5882
bir araç olarak dünyanın pek çok tarafında, insanlar tarafından kullanılıyor.
05:28
It has truly revolutionized the way
84
312965
3026
Gezegendeki iletişim biçimimizde
05:31
we communicate on the planet.
85
315991
2573
gerçek bir devrim yaptı
05:34
It has allowed momentous political change
86
318564
3287
Çok önemli siyasi değişimlerin
05:37
to take place.
87
321851
2488
ortaya çıkmasını sağladı.
05:40
So
88
324339
1643
Bu yüzden
05:41
we are faced with a paradox.
89
325982
4429
bir çelişkiyle karşı karşıyayız.
05:46
The mobile phone is an instrument of freedom
90
330411
4159
Cep telefonu, özgürlüğün bir aracı fakat aynı zamanda
05:50
and an instrument of oppression.
91
334570
4937
baskının da bir aracı.
05:55
TED has always
92
339507
2831
TED, teknolojinin işlenmiş, son şekline bakarak
05:58
celebrated what technology can do for us,
93
342338
4072
bizim için neler yapabildiğini
06:02
technology in its finished form.
94
346410
2441
her zaman övdü.
06:04
It is time
95
348851
2184
Şimdi ise
06:06
to be asking questions about technology.
96
351035
3657
teknoloji hakkında sorular sorma zamanı.
06:10
Where does it come from?
97
354692
2133
Nereden geliyor?
06:12
Who makes it?
98
356825
2773
Kim yapıyor?
06:15
And for what?
99
359598
2980
Ve niçin yapıyor?
06:18
Here I am speaking directly to you,
100
362578
3152
Burada doğrudan
06:21
the TED community,
101
365730
2128
TED topluluğuna ,
06:23
and to all those who might be watching on a screen,
102
367858
3456
ekran başında, belki de telefonunda izleyenlere,
06:27
on your phone, across the world,
103
371314
3648
tüm dünyaya
06:30
in the Congo.
104
374962
2416
ve Kongo'ya sesleniyorum.
06:33
All the technology is in place for us to communicate,
105
377378
4254
Bizim iletişim kurmamız için gerekli tüm teknoloji mevcut ve
06:37
and all the technology is in place to communicate this.
106
381632
6465
bunu anlatmak için gerekli tüm teknoloji de mevcut.
06:43
At the moment,
107
388097
2274
Şu anda,
06:46
there is no clear fair trade solution,
108
390371
4916
adil ticareti sağlayacak kesin bir çözüm yok
06:51
but there has been a huge amount of progress.
109
395287
3440
fakat büyük gelişmeler var.
06:54
The U.S. has recently passed legislation
110
398727
3249
Amerika, Kongo'daki yanlış uygulamaları ve yolsuzluğu
06:57
to target bribery and misconduct in the Congo.
111
401976
4191
çözmeyi hedefleyen bir yasayı geçirdi.
07:02
Recent U.K. legislation could be used in the same way.
112
406167
5078
Mevcut İngiltere yasası da aynı doğrultuda kullanılabilir.
07:07
In February, Nokia unveiled its new policy
113
411245
3952
Şubatta Nokia, Kongo'daki madenlerin tedarikiyle ilgili
07:11
on sourcing minerals in the Congo,
114
415197
2808
yeni politikasını duyurdu
07:13
and there is a petition to Apple
115
418005
2424
ve Apple'a, çelişkiden arındırılmış iPhone yapmasıyla
07:16
to make a conflict-free iPhone.
116
420429
5637
ilgili çağrılar var.
07:21
There are campaigns
117
426066
1959
Üniversiteleri çelişkiden arındırmak için
07:23
spreading across university campuses
118
428025
2852
üniversite kampüsleri boyunca yayılan
07:26
to make their colleges conflict-free.
119
430877
3121
gösteriler var.
07:29
But we're not there yet.
120
433998
2495
Fakat hala istediğimiz noktada değiliz.
07:32
We need to continue mounting pressure
121
436493
3200
Tedarik süreçlerini değiştirmek için
07:35
on phone companies
122
439693
2843
telefon şirketleri üzerinde baskı uygulamaya
07:38
to change their sourcing processes.
123
442536
3970
devam etmeliyiz.
07:42
When I first came to the U.K. 21 years ago,
124
446506
3768
21 yıl önce, İngiltere'ye ilk geldiğimde,
07:46
I was homesick.
125
450274
2163
vatan hasreti çektim
07:48
I missed my family and the friends I left behind.
126
452437
5408
Ailemi ve geride bıraktığım arkadaşlarımı özledim.
07:53
Communication was extremely difficult.
127
457845
3622
Haberleşmek oldukça zordu.
07:57
Sending and receiving letters took months,
128
461467
3728
Eğer şanslıysanız mektupları göndermek ve almak aylar sürüyordu
08:01
if you were lucky. Often they never arrived.
129
465195
4307
Pek çoğu asla ulaşmıyordu.
08:05
Even if I could have afforded
130
469502
2731
Ben faturasını
08:08
the phone bills home,
131
472233
3119
ödeyebilecek durumda olsadım bile
08:11
like most people in the Congo,
132
475352
2603
Kongo'daki insanların çoğu gibi,
08:13
my parents did not own a phone line.
133
477955
3821
anne ve babamın telefonu yoktu.
08:17
Today, my two sons
134
481776
5683
Bugün, iki oğlum
08:23
David and Daniel
135
487459
2901
David ve Daniel,
08:26
can talk to my parents and get to know them.
136
490360
6844
annem ve babamla konuşabiliyor, onları tanıyabiliyorlar.
08:33
Why should we allow
137
497204
3400
Neden bu kadar
08:36
such a wonderful, brilliant and necessary product
138
500604
7042
harika, görkemli ve gerekli bir ürünün,
08:43
to be the cause of unnecessary suffering
139
507646
3297
insanoğlu için gereksiz bir acı nedeni olmasına
08:46
for human beings?
140
510943
3217
izin verelim?
08:50
We demand fair trade food
141
514160
3447
Biz, adil gıda ticareti
08:53
and fair trade clothes.
142
517607
1689
ve adil giyim ticareti talep ediyoruz.
08:55
It is time to demand fair trade phones.
143
519296
4727
Şimdi ise adil telefon ticareti talep etme zamanıdır.
08:59
This is an idea worth spreading. Thank you.
144
524023
4593
Bu, yaymaya değer bir düşünce. Teşekkür ederim.
09:04
(Applause)
145
528616
12277
(Alkışlar)
ABOUT THE SPEAKER
Bandi Mbubi - Social Justice ActivistBandi Mbubi would like to make sure that you are using a fair trade cell phone.
Why you should listen
Bandi Mbubi grew up in the Democratic Republic of the Congo, formerly Zaire, experiencing first hand the political unrest and oppression which have since worsened there. As a student activist, Bandi suffered persecution and fled the country, seeking political asylum in the U.K. But Mbubi has kept his home country on his radar, noting how the mining of tantalum -- a mineral used in cell phones and computers -- has fueled the ongoing war there in which 5 million have died.
While Mbubi sees the cell phone as an instrument of oppression for this reason, he knows that phones can also bring great freedom. And so he has formed CongoCalling.org, a campaign to inspire both the public and companies that make electronics to pay attention to how tantalum used in consumer electronics is mined and traded.
Mbubi is also the Director of the Manna Society, a center for the homeless in South London, and a Trustee of Church Action on Poverty.
Bandi Mbubi | Speaker | TED.com