TEDxExeter
Bandi Mbubi: Demand a fair trade cell phone
Bandi Mbubi: Yêu cầu công bằng thương mại cho điện thoại
Filmed:
Readability: 4.5
621,348 views
Điện thoại di động của bạn, máy tính và máy chơi game có quá khứ đẫm máu -- gắn liền với khai khoáng tantalum, nguồn tiền nuôi sống chiến tranh ở Cộng hòa dân chủ Congo. Kết luận từ diễn văn của mình, nhà hoạt động và tị nạn Bandi Mbubi kêu gọi hành động. (Thu hình tại TEDxExeter.)
Bandi Mbubi - Social Justice Activist
Bandi Mbubi would like to make sure that you are using a fair trade cell phone. Full bio
Bandi Mbubi would like to make sure that you are using a fair trade cell phone. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:17
I want to talk to you today
0
1147
1963
Hôm nay tôi muốn trò chuyện với các bạn
00:19
about a difficult topic that is close to me,
1
3110
3152
về một vấn đề khó khăn nhưng gần gũi với tôi,
00:22
and closer than you might realize to you.
2
6262
4008
và có lẽ gần với bạn hơn bạn tưởng.
00:26
I came to the U.K. 21 years ago
3
10270
3799
Tôi đến nước Anh 21 năm trước
00:29
as an asylum-seeker.
4
14069
2977
để tìm nơi tị nạn.
00:32
I was 21.
5
17046
1567
Khi đó tôi 21 tuổi.
00:34
I was forced to leave the Democratic Republic of the Congo,
6
18613
4216
Tôi bị buộc rời khỏi Cộng hòa dân chủ Congo,
00:38
my home, where I was a student activist.
7
22829
5449
quê hương tôi, ở đó tôi là 1 nhà hoạt động sinh viên.
00:44
I would love my children to be able to meet my family
8
28278
2827
Tôi rất mong con mình có thể gặp gia đình tôi
00:47
in the Congo.
9
31105
4684
ở Congo.
00:51
But I want to tell you what the Congo has got to do with you.
10
35789
5209
Nhưng giờ tôi muốn kể cho bạn nghe nước Congo thì có liên quan gì tới các bạn.
00:56
But first of all, I want you to do me a favor.
11
40998
3975
Trước hết, tôi muốn bạn giúp tôi một việc.
01:00
Can you all please reach into your pockets
12
44973
3124
Mọi người có thể cho tay vào túi
01:03
and take out your mobile phone?
13
48097
5062
và lấy điện thoại di động ra không?
01:09
Feel that familiar weight,
14
53159
5264
Cảm nhận khối lượng thân thuộc đó,
01:14
how naturally your finger slides towards the buttons.
15
58423
3191
và ngón tay bạn tự nhiên rờ đến các nút bấm như thế nào.
01:17
(Laughter)
16
61614
2745
(Cười)
01:20
Can you imagine your world without it?
17
64359
2193
Bạn có hình dung thế giới của bạn thiếu vắng nó?
01:22
It connects us to our loved ones,
18
66552
2763
Nó kết nối ta với những người thân thương,
01:25
our family, friends and colleagues,
19
69315
3450
gia đình, bạn bè và đồng nghiệp ta,
01:28
at home and overseas.
20
72765
2585
ở nhà cũng như ở nước ngoài.
01:31
It is a symbol of an interconnected world.
21
75350
4564
Nó là biểu tượng của 1 thế giới kết nối.
01:35
But what you hold in your hand leaves a bloody trail,
22
79914
5669
Nhưng thứ bạn cầm trong tay mang dấu máu,
01:41
and it all boils down to a mineral:
23
85583
4048
tựu chung tất cả là 1 khoáng chất:
01:45
tantalum, mined in the Congo as coltan.
24
89631
4493
tantalum, được khai thác ở Congo dưới dạng quặng coltan.
01:50
It is an anticorrosive heat conductor.
25
94124
3895
Đó là một chất dẫn nhiệt không gỉ.
01:53
It stores energy in our mobile phones,
26
98019
3488
Nó lưu trữ năng lượng trong điện thoại,
01:57
Playstations and laptops.
27
101507
3117
máy Playstation và laptop của ta.
02:00
It is used in aerospace and medical equipment
28
104624
4329
Nó còn có trong các hợp kim dùng trong
02:04
as alloys.
29
108953
1805
các thiết bị hàng không vũ trụ và y tế.
02:06
It is so powerful
30
110758
2056
Nó mạnh đến nỗi
02:08
that we only need tiny amounts.
31
112814
3000
ta chỉ cần những lượng nhỏ xíu.
02:11
It would be great if the story ended there.
32
115814
3937
Sẽ thật tuyệt nếu câu chuyện chỉ có thế.
02:15
Unfortunately, what you hold in your hand
33
119751
3796
Không may rằng, thứ bạn cầm trong tay
02:19
has not only enabled incredible technological development
34
123547
5530
không chỉ cho phép sự phát triển công nghệ
02:24
and industrial expansion,
35
129077
3136
và tăng trưởng công nghiệp vũ bão,
02:28
but it has also contributed to unimaginable
36
132213
3408
mà nó còn góp phần
02:31
human suffering.
37
135621
2496
trong những đau đớn
không tưởng tượng nổi của con người.
không tưởng tượng nổi của con người.
02:34
Since 1996, over five million people have died
38
138117
5769
Từ năm 1996, hơn 5 triệu người đã chết
02:39
in the Democratic Republic of the Congo.
39
143886
3152
ở Cộng hòa dân chủ Congo.
02:42
Countless women, men and children
40
147038
2711
Vô vàn phụ nữ, đàn ông và trẻ em
02:45
have been raped, tortured or enslaved.
41
149749
4991
bị cưỡng bức, tra tấn và làm nô lệ.
02:50
Rape is used as a weapon of war,
42
154740
2924
Cưỡng bức được dùng như
1 thứ vũ khí chiến tranh,
1 thứ vũ khí chiến tranh,
02:53
instilling fear
43
157664
2826
gieo rắc sợ hãi
02:56
and depopulating whole areas.
44
160490
2977
và chết chóc toàn bộ vùng đất.
02:59
The quest for extracting this mineral
45
163467
3121
Nhu cầu chiết xuất khoáng chất này
03:02
has not only aided, but it has fueled,
46
166588
4856
đã không dập tắt, mà còn đổ thêm dầu,
03:07
the ongoing war in the Congo.
47
171444
5831
vào ngọn lửa chiến tranh ở Congo.
03:13
But don't throw away your phones yet.
48
177275
2803
Nhưng đừng ném điện thoại của bạn đi vội.
03:15
Thirty thousand children are enlisted
49
180078
4341
30.000 trẻ em đã bị ghi tên
03:20
and are made to fight in armed groups.
50
184419
5189
và bị đẩy vào chiến đấu trong các nhóm vũ trang.
03:25
The Congo consistently scores dreadfully
51
189608
4531
Congo liên tục xếp thê thảm
03:30
in global health and poverty rankings.
52
194139
4253
trong các bảng xếp hạng toàn cầu về y tế và đói nghèo.
03:34
But remarkably, the U.N. Environmental Programme
53
198392
4575
Nhưng thật ấn tượng, Chương trình Môi trường Liên hợp quốc
03:38
has estimated the wealth of the country
54
202967
2724
đã đánh giá tổng tài sản của đất nước này
03:41
to be over 24 trillion dollars.
55
205691
9408
tới hơn 24 ngàn triệu tỉ đô-la.
03:50
The state-regulated mining industry has collapsed,
56
215099
4627
Nền công nghiệp khai khoáng quốc doanh sụp đổ,
03:55
and control over mines
57
219726
2239
quyền kiểm soát các mỏ
03:57
has splintered.
58
221965
1387
bị chia năm sẻ bảy.
03:59
Coltan is easily controlled by armed groups.
59
223352
4142
Coltan dễ dàng bị các nhóm vũ trang kiểm soát.
04:03
One well-known illicit trade route
60
227494
3232
Một tuyến buôn bán bất hợp pháp nổi tiếng
04:06
is that across the border to Rwanda,
61
230726
2528
đi xuyên qua biên giới vào Rwanda,
04:09
where Congolese tantalum is disguised as Rwandan.
62
233254
4415
nơi tantalum của Congo bị giả trang thành của Rwanda.
04:13
But don't throw away your phones yet,
63
237669
3212
Nhưng đừng ném điện thoại của bạn đi vội,
04:16
because the incredible irony is that
64
240881
2693
vì sự tréo ngoe lớn ở đây là
04:19
the technology that has placed such unsustainable,
65
243574
3532
là cùng loại công nghệ đã đặt
04:23
devastating demands on the Congo
66
247106
2608
những nhu cầu bất bền vững và tàn phá đó lên Congo
04:25
is the same technology
67
249714
3060
chính công nghệ đó
04:28
that has brought this situation to our attention.
68
252774
3632
đã khiến chúng ta chú ý tới tình hình.
04:32
We only know so much about the situation in the Congo
69
256406
3828
Những gì ta biết được về tình trạng ở Congo
04:36
and in the mines
70
260234
1511
và các mỏ khoáng
04:37
because of the kind of communication
71
261745
2039
đều là nhờ những thông tin truyền đạt được
04:39
the mobile phone allows.
72
263784
4441
bằng điện thoại di động.
04:44
As with the Arab Spring,
73
268225
2302
Như trường hợp của Mùa Xuân Ả Rập,
04:46
during the recent elections in the Congo,
74
270527
3210
trong kì bầu cử gần đây ở Congo,
04:49
voters were able to send text messages
75
273737
4040
người dân có thể gửi tin nhắn
04:53
of local polling stations to the headquarters
76
277777
3158
từ trạm bầu cử địa phương về tổng đài
04:56
in the capital, Kinshasa,
77
280935
3738
ở thủ đô Kinshasa,
05:00
and in the wake of the result,
78
284673
5354
khi bắt đầu có kết quả,
05:05
the diaspora has joined with the Carter Center,
79
290027
3134
dân chúng tứ phương cùng với Trung tâm Carter,
05:09
the Catholic Church and other observers
80
293161
3519
nhà thờ Công giáo và các nhà quan sát khác
05:12
to draw attention to the undemocratic result.
81
296680
4856
đã đưa sự chú ý tập trung vào kết quả bất dân chủ.
05:17
The mobile phone has given people around the world
82
301536
5547
Điện thoại đã cho mọi người khắp thế giới
05:22
an important tool towards gaining their political freedom.
83
307083
5882
một công cụ quan trọng để đạt được tự do chính trị của họ.
05:28
It has truly revolutionized the way
84
312965
3026
Nó thực sự cách mạng hóa
05:31
we communicate on the planet.
85
315991
2573
cách chúng ta giao tiếp trên hành tinh.
05:34
It has allowed momentous political change
86
318564
3287
Nó cho phép
05:37
to take place.
87
321851
2488
những thay đổi chính trị mạnh mẽ xảy ra.
05:40
So
88
324339
1643
Nên chúng ta
05:41
we are faced with a paradox.
89
325982
4429
đang đối mặt với nghịch lý.
05:46
The mobile phone is an instrument of freedom
90
330411
4159
Điện thoại là phương tiện của tự do
05:50
and an instrument of oppression.
91
334570
4937
và cũng là phương tiện của áp bức.
05:55
TED has always
92
339507
2831
TED luôn chào đón
05:58
celebrated what technology can do for us,
93
342338
4072
những gì công nghệ làm cho chúng ta,
06:02
technology in its finished form.
94
346410
2441
công nghệ dưới dạng hoàn thiện của nó.
06:04
It is time
95
348851
2184
Đã đến lúc
06:06
to be asking questions about technology.
96
351035
3657
đặt câu hỏi về công nghệ.
06:10
Where does it come from?
97
354692
2133
Nó đến từ đâu?
06:12
Who makes it?
98
356825
2773
Ai làm ra nó?
06:15
And for what?
99
359598
2980
Và để làm gì?
06:18
Here I am speaking directly to you,
100
362578
3152
Giờ đây tôi nói trực tiếp với các bạn,
06:21
the TED community,
101
365730
2128
cộng đồng TED,
06:23
and to all those who might be watching on a screen,
102
367858
3456
và với tất cả những người đang theo dõi qua màn ảnh.
06:27
on your phone, across the world,
103
371314
3648
qua điện thoại, trên khắp thế giới,
06:30
in the Congo.
104
374962
2416
và ở Congo.
06:33
All the technology is in place for us to communicate,
105
377378
4254
Tất cả công nghệ sẵn sàng cho ta giao tiếp,
06:37
and all the technology is in place to communicate this.
106
381632
6465
tất cả công nghệ sẵn sàng để truyền đạt điều này.
06:43
At the moment,
107
388097
2274
Lúc này đây,
06:46
there is no clear fair trade solution,
108
390371
4916
không có một giải pháp thương mại công bằng rõ ràng,
06:51
but there has been a huge amount of progress.
109
395287
3440
nhưng đã có tiến triển rất lớn.
06:54
The U.S. has recently passed legislation
110
398727
3249
Nước Mỹ vừa thông qua đạo luật
06:57
to target bribery and misconduct in the Congo.
111
401976
4191
chống lại hối lộ và quan liêu ở Congo.
07:02
Recent U.K. legislation could be used in the same way.
112
406167
5078
Luật pháp hiện thời của Anh cũng có thể làm như vậy.
07:07
In February, Nokia unveiled its new policy
113
411245
3952
Vào Tháng hai, Nokia tiết lộ chính sách mới
07:11
on sourcing minerals in the Congo,
114
415197
2808
về nhập khẩu quặng ở Congo,
07:13
and there is a petition to Apple
115
418005
2424
và đang có cuộc đấu tranh với Apple
07:16
to make a conflict-free iPhone.
116
420429
5637
để sản xuất iPhone công bằng.
07:21
There are campaigns
117
426066
1959
Có nhiều chiến dịch
07:23
spreading across university campuses
118
428025
2852
trải khắp các trường đại học
07:26
to make their colleges conflict-free.
119
430877
3121
để làm cho các trường học công bằng.
07:29
But we're not there yet.
120
433998
2495
Nhưng ta chưa đến đó đâu.
07:32
We need to continue mounting pressure
121
436493
3200
Ta cần tiếp tục tạo áp lực
07:35
on phone companies
122
439693
2843
lên các công ty điện thoại
07:38
to change their sourcing processes.
123
442536
3970
buộc họ thay đổi quy trình nhập khẩu.
07:42
When I first came to the U.K. 21 years ago,
124
446506
3768
Khi tôi đến Anh lần đầu vào 21 năm trước,
07:46
I was homesick.
125
450274
2163
tôi rất nhớ nhà.
07:48
I missed my family and the friends I left behind.
126
452437
5408
Tôi nhớ gia đình và bạn bè mà tôi phải bỏ lại.
07:53
Communication was extremely difficult.
127
457845
3622
Giao tiếp khi đó cực kỳ khó khăn.
07:57
Sending and receiving letters took months,
128
461467
3728
Gửi và nhận thư mất đến vài tháng,
08:01
if you were lucky. Often they never arrived.
129
465195
4307
nếu gặp may.
Thường thì chúng chẳng đến nơi.
Thường thì chúng chẳng đến nơi.
08:05
Even if I could have afforded
130
469502
2731
Kể cả nếu tôi có thể
08:08
the phone bills home,
131
472233
3119
trả tiền điện thoại bàn thì,
08:11
like most people in the Congo,
132
475352
2603
như hầu hết mọi người ở Congo,
08:13
my parents did not own a phone line.
133
477955
3821
cha mẹ tôi không có điện thoại bàn.
08:17
Today, my two sons
134
481776
5683
Hôm nay, các con trai tôi
08:23
David and Daniel
135
487459
2901
là David và Daniel
08:26
can talk to my parents and get to know them.
136
490360
6844
có thể nói chuyện với bố mẹ tôi và biết ông bà của hai đứa.
08:33
Why should we allow
137
497204
3400
Tại sao ta lại để cho
08:36
such a wonderful, brilliant and necessary product
138
500604
7042
một sản phẩm tuyệt vời, xuất sắc và cần thiết đến thế
08:43
to be the cause of unnecessary suffering
139
507646
3297
trở thành nguyên nhân của những tổn thương
08:46
for human beings?
140
510943
3217
không cần thiết với con người?
08:50
We demand fair trade food
141
514160
3447
Chúng ta yêu cầu công bằng thương mại với thực phẩm
08:53
and fair trade clothes.
142
517607
1689
và quần áo.
08:55
It is time to demand fair trade phones.
143
519296
4727
Đã đến lúc yêu cầu công bằng thương mại cho điện thoại.
08:59
This is an idea worth spreading. Thank you.
144
524023
4593
Đây là ý tưởng đáng được nhân rộng. Cảm ơn.
09:04
(Applause)
145
528616
12277
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Bandi Mbubi - Social Justice ActivistBandi Mbubi would like to make sure that you are using a fair trade cell phone.
Why you should listen
Bandi Mbubi grew up in the Democratic Republic of the Congo, formerly Zaire, experiencing first hand the political unrest and oppression which have since worsened there. As a student activist, Bandi suffered persecution and fled the country, seeking political asylum in the U.K. But Mbubi has kept his home country on his radar, noting how the mining of tantalum -- a mineral used in cell phones and computers -- has fueled the ongoing war there in which 5 million have died.
While Mbubi sees the cell phone as an instrument of oppression for this reason, he knows that phones can also bring great freedom. And so he has formed CongoCalling.org, a campaign to inspire both the public and companies that make electronics to pay attention to how tantalum used in consumer electronics is mined and traded.
Mbubi is also the Director of the Manna Society, a center for the homeless in South London, and a Trustee of Church Action on Poverty.
Bandi Mbubi | Speaker | TED.com