TEDGlobal 2012
Heather Brooke: My battle to expose government corruption
Heather Brooke: Hükümetteki yozlaşmayı ortaya çıkarma savaşım
Filmed:
Readability: 4.1
997,335 views
Liderlerimiz hesap sorulabilir olmalıdır, diyor gazeteci Heather Brooke. Ve o bilmeli: Brooke 2009 yılında büyük bir politik skandala sebep olan İngiltere Meclisi finansal harcamalarının ortaya çıkmasına sebep oldu. Bizi liderlerimize Bilgi Edinme Hakkı istekleri üzerinden soru sormaya ve sonunda cevaplar almaya teşvik ediyor.
Heather Brooke - Journalist
Heather Brooke campaigns for freedom of information, requesting one secret document at a time. Full bio
Heather Brooke campaigns for freedom of information, requesting one secret document at a time. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
Once upon a time, the world was a big, dysfunctional family.
0
732
5169
Bir zamanlar, dünya büyük ve düzgün çalışmayan bir aileydi.
00:21
It was run by the great and powerful parents,
1
5901
3431
Büyük ve güçlü anne babalar tarafından yönetiliyordu,
00:25
and the people were helpless
2
9332
2335
ve insanlar çaresizdi
00:27
and hopeless naughty children.
3
11667
2496
ve afacan çocuklar umutsuzdu.
00:30
If any of the more rowdier children questioned
4
14163
2503
Daha gürültücü çocuklar anne babalarının otoritesini
00:32
the authority of the parents, they were scolded.
5
16666
3577
sorguladıkları zaman, azarlanıyorlardı.
00:36
If they went exploring into the parents' rooms,
6
20243
3033
Eğer keşfetmek için anne babalarının odalarına,
00:39
or even into the secret filing cabinets, they were punished,
7
23276
3783
ya da gizli dosya dolaplarına giderlerse, cezalandırılıyorlardı,
00:42
and told that for their own good
8
27059
2753
ve kendi iyilikleri için
00:45
they must never go in there again.
9
29812
3631
bir daha asla oraya gitmemeleri söyleniyordu.
00:49
Then one day, a man came to town
10
33443
2496
Sonra bir gün, kasabaya bir adam geldi
00:51
with boxes and boxes of secret documents
11
35939
2798
anne babaların odalarından çalınmış
00:54
stolen from the parents' rooms.
12
38737
1864
kutular ve kutularda gizli belgelerle.
00:56
"Look what they've been hiding from you," he said.
13
40601
4026
"Sizden sakladıklarına bakın" dedi adam.
01:00
The children looked and were amazed.
14
44627
3042
Çocuklar baktı ve hayret ettiler.
01:03
There were maps and minutes from meetings
15
47669
2844
Anne babaların birbirlerini kötüledikleri toplantılardan
01:06
where the parents were slagging each other off.
16
50513
3265
haritalar ve dakikalar vardı.
01:09
They behaved just like the children.
17
53778
2548
Aynen çocuklar gibi davranmışlardı.
01:12
And they made mistakes, too, just like the children.
18
56326
3958
Ve onlar da çocuklar gibi hatalar yapmışlardı.
01:16
The only difference was, their mistakes
19
60284
2711
Tek fark, onların hataları
01:18
were in the secret filing cabinets.
20
62995
2825
gizli dosya dolaplarındaydı.
01:21
Well, there was a girl in the town, and she didn't think
21
65820
2805
Kasabada bir kız vardı ve o bu hataların
01:24
they should be in the secret filing cabinets,
22
68625
2867
gizli dosya dolaplarında olmaması gerektiğini düşünüyordu,
01:27
or if they were, there ought to be a law
23
71492
1900
ya da yaparlarsa, çocukların erişimine izin veren bir kanun
01:29
to allow the children access.
24
73392
2117
olması gerektiğini düşünüyordu.
01:31
And so she set about to make it so.
25
75509
3807
Ve bunu gerçekleştirmeye koyuldu.
01:35
Well, I'm the girl in that story, and the secret documents
26
79316
3846
Ben o hikayedeki kızım ve ilgilendiğim gizli belgeler
01:39
that I was interested in were located in this building,
27
83162
3154
bu binada,
01:42
the British Parliament, and the data that I wanted
28
86316
4362
İngiltere Meclisi, ve ele geçirmek istediğim veri de
01:46
to get my hands on were the expense receipts
29
90678
2661
Meclis üyelerinin
01:49
of members of Parliament.
30
93339
3889
harcama faturalarıydı.
01:53
I thought this was a basic question to ask in a democracy. (Applause)
31
97228
6239
Bunun demokraside sorulabilecek basit bir soru olduğunu düşünmüştüm. (Alkışlar)
01:59
It wasn't like I was asking for the code to a nuclear bunker,
32
103467
2907
Nükleer sığınak şifresini ya da bunun gibi bir şeyi sormuyordum,
02:02
or anything like that, but the amount of resistance I got
33
106374
2853
ama bu haber alma özgürlüğü isteğim sonucunda
02:05
from this Freedom of Information request,
34
109227
2523
karşılaştığım dirence bakarsanız,
02:07
you would have thought I'd asked something like this.
35
111750
3244
böyle bir şey sorduğumu düşünebilirdiniz.
02:10
So I fought for about five years doing this,
36
114994
4225
Bu yüzden bunu yapabilmek için beş sene savaştım,
02:15
and it was one of many hundreds of requests that I made,
37
119219
3472
ve bu yaptığım yüzlerce istekten birisiydi.
02:18
not -- I didn't -- Hey, look, I didn't set out, honestly,
38
122691
2953
hayır -- yapmadım -- Hey, bak, doğrusu
02:21
to revolutionize the British Parliament.
39
125644
1649
İngiltere Meclisini devirmek için yola çıkmamıştım.
02:23
That was not my intention. I was just making these requests
40
127293
3431
Niyetim bu değildi. Ben bu istekleri
02:26
as part of research for my first book.
41
130724
3151
ilk kitabım için araştırma kapsamında yapıyordum.
02:29
But it ended up in this very long, protracted legal battle
42
133875
2865
Ama bu çok uzun, sürüncemeli bir hukuk savaşıyla sonuçlandı
02:32
and there I was after five years fighting against Parliament
43
136740
4375
ve Meclis'e karşı beş senelik savaşın sonunda, oradaydım
02:37
in front of three of Britain's most eminent High Court judges
44
141115
3040
İngiltere'nin en yüksek rütbeli üç Yargıtay hakiminin önünde
02:40
waiting for their ruling about whether or not Parliament had to release this data.
45
144155
4152
Meclis'in bu veriyi vermek zorunda olup olmadığıyla ilgili yargı kararını bekliyordum.
02:44
And I've got to tell you, I wasn't that hopeful,
46
148307
2108
Ve size söylemek zorundayım, çok umutlu değildim,
02:46
because I'd seen the establishment. I thought,
47
150415
2725
çünkü düzeni görmüştüm. Düzenin
02:49
it always sticks together. I am out of luck.
48
153140
3356
birbirine destek olacağını düşünmüştüm. Şansım yoktu.
02:52
Well, guess what? I won. Hooray. (Applause)
49
156496
4586
Tahmin edin ne oldu? Kazandım. Yaşasın. (Alkışlar)
02:56
Well, that's not exactly the story, because the problem was
50
161082
3423
Şey, hikaye tam olarak bu değil, çünkü problem
03:00
that Parliament delayed and delayed releasing that data,
51
164505
3354
Meclis'in bu veriyi vermeyi sürekli geciktirmesiydi,
03:03
and then they tried to retrospectively change the law
52
167859
3160
ve daha sonra geriye dönük olarak kanunu değiştirmek istediler
03:06
so that it would no longer apply to them.
53
171019
2673
böylece artık kendilerine uygulanamayacaktı.
03:09
The transparency law they'd passed earlier that applied to everybody else,
54
173692
2922
Daha önce geçirdikleri ve kendileri dışında herkese uygulanan kamuyu aydınlatma kanununun,
03:12
they tried to keep it so it didn't apply to them.
55
176614
2796
kendilerine uygulanmamasını sağlamaya çalışıyorlardı.
03:15
What they hadn't counted on was digitization,
56
179410
3495
Hesaba katmadıkları şey dijitalleşmeydi,
03:18
because that meant that all those paper receipts
57
182905
2386
yani tüm o kağıt makbuzlar elektronik olarak taratılmıştı,
03:21
had been scanned in electronically, and it was very easy
58
185291
3240
ve birisi için tüm bu veritabanını
03:24
for somebody to just copy that entire database,
59
188531
3199
kopyalayıp diske koymak,
03:27
put it on a disk, and then just saunter outside of Parliament,
60
191730
3934
ve sonra Meclis dışına bir gezinti yapmak çok kolaydı,
03:31
which they did, and then they shopped that disk
61
195664
2485
ve yaptılar, ve o diski en yüksek teklif sahibine,
03:34
to the highest bidder, which was the Daily Telegraph,
62
198149
2958
Daily Telegraph'a sattılar,
03:37
and then, you all remember, there was weeks and weeks
63
201107
3207
ve sonra, hepiniz hatırlarsınız, haftalar ve haftalar boyunca
03:40
of revelations, everything from porn movies
64
204314
3025
ifşa edildi, porno filmlerden banyo tıkaçlarına
03:43
and bath plugs and new kitchens
65
207339
3156
yeni mutfaklardan ev kredisi ödemelerine(mortgage) kadar
03:46
and mortgages that had never been paid off.
66
210495
3461
hiçbir zaman ödenmemiş tüm makbuzlar.
03:49
The end result was six ministers resigned,
67
213956
4687
Sonuç olarak altı bakan istifa etti,
03:54
the first speaker of the house in 300 years was forced to resign,
68
218643
4051
300 yıldır ilk defa Meclis Başkanı istifaya zorlandı,
03:58
a new government was elected on a mandate of transparency,
69
222694
4019
kamuyu aydınlatma zorunluluğuyla yeni bir hükümet seçildi,
04:02
120 MPs stepped down at that election,
70
226713
3783
o seçimde 120 milletvekilinin vekilliği düşürüldü,
04:06
and so far, four MPs and two lords
71
230496
4491
ve şu ana kadar, dört milletvekili ve iki Lordlar Kamarası üyesi
04:10
have done jail time for fraud.
72
234987
3030
dolandırıcılıktan hapse mahkum edildi.
04:13
So, thank you. (Applause)
73
238017
6378
Teşekkür ederim. (Alkışlar)
04:20
Well, I tell you that story because it wasn't unique to Britain.
74
244395
4275
Bu hikayeyi size anlatıyorum çünkü İngiltere'ye özgü değildi.
04:24
It was an example of a culture clash that's happening
75
248670
3341
Bu tüm dünyada olan, halk tarafından çok fazla gözetlenmeden
04:27
all over the world between bewigged and bestockinged
76
252011
3320
insanlara hükmedebileceklerini sanan
04:31
officials who think that they can rule over us
77
255331
4104
takma saçlı ve uzun çoraplı memurların kendi aralarındaki
04:35
without very much prying from the public,
78
259435
1908
kültür çatışmasının bir örneğiydi,
04:37
and then suddenly confronted with a public
79
261343
2453
ve sonra aniden bu anlaşmadan artık memnun olmayan
04:39
who is no longer content with that arrangement,
80
263796
3438
bir halkla yüzyüze geldiler,
04:43
and not only not content with it, now, more often,
81
267234
3238
ve sadece memnun olmayan değil, şimdi, çoğunlukla
04:46
armed with official data itself.
82
270472
4374
resmi verinin kendisiyle donanmış olan.
04:50
So we are moving to this democratization of information,
83
274846
5138
Yani bilginin demokratikleşmesine doğru ilerliyoruz,
04:55
and I've been in this field for quite a while.
84
279984
2647
ve ben oldukça uzun bir süredir bu alandayım.
04:58
Slightly embarrassing admission: Even when I was a kid,
85
282631
2641
Hafif can sıkıcı bir itiraf: Çocukken de,
05:01
I used to have these little spy books, and I would, like,
86
285272
1935
bu az miktarda casusluk kitabına sahiptim ve
05:03
see what everybody was doing in my neighborhood and log it down.
87
287207
2626
çevremdekilerin yaptıklarını görmeyi ve not etmeyi severdim.
05:05
I think that was a pretty good indication
88
289833
2206
Sanırım bu gelecek kariyerimde araştırmacı gazeteci olacağımın
05:07
about my future career as an investigative journalist,
89
292039
3081
oldukça iyi bir göstergesiymiş,
05:11
and what I've seen from being in this access to information field for so long
90
295120
4520
ve bu bilgiye erişim alanında bu kadar süredir bulunmaktan öğrendiğim şu,
05:15
is that it used to be quite a niche interest,
91
299640
2776
oldukça niş bir alandı
05:18
and it's gone mainstream. Everybody, increasingly, around the world,
92
302416
3151
ve popüler oldu. Herkes, artan bir şekilde, tüm dünyada,
05:21
wants to know about what people in power are doing.
93
305567
3168
güce sahip insanların neler yaptıklarını bilmek istiyor.
05:24
They want a say in decisions that are made in their name
94
308735
3408
Kendileri adına ve kendi paralarıyla
05:28
and with their money. It's this democratization of information
95
312143
3023
alınan kararlarda söz sahibi olmak istiyorlar.
05:31
that I think is an information enlightenment,
96
315166
2706
Bu bilginin demokratikleşmesi sanırım bir bilgi aydınlanması,
05:33
and it has many of the same principles of the first Enlightenment.
97
317872
3463
ve ilk aydınlanmanın prensiplerinin çoğuna sahip.
05:37
It's about searching for the truth,
98
321335
2995
Gerçeği aramak hakkında,
05:40
not because somebody says it's true, "because I say so."
99
324330
4197
birileri "çünkü ben öyle söylüyorum" diye doğru olduğu için değil.
05:44
No, it's about trying to find the truth based on
100
328527
2474
Hayır, görebildiğiniz ve test edilebilen temeller üzerine oturan
05:46
what you can see and what can be tested.
101
331001
2629
gerçeği bulmaya çalışmak hakkında.
05:49
That, in the first Enlightenment, led to questions about
102
333630
2668
İlk aydınlanma, kralların haklarını sorguluyordu,
05:52
the right of kings, the divine right of kings to rule over people,
103
336298
3509
insanlara hükmeden kralların kutsal haklarını,
05:55
or that women should be subordinate to men,
104
339807
2177
veya kadınların erkeklerden aşağı görülmesini,
05:57
or that the Church was the official word of God.
105
341984
2703
ya da Kilise'nin Tanrı'nın resmi kelimesi olmasını.
06:00
Obviously the Church weren't very happy about this,
106
344687
2436
Açıkça kilise bundan mutlu değildi,
06:03
and they tried to suppress it,
107
347123
2101
ve baskı altına almaya çalıştılar,
06:05
but what they hadn't counted on was technology,
108
349224
3071
ama hesaba katmadıkları teknolojiydi,
06:08
and then they had the printing press, which suddenly
109
352295
2425
ve sonra insanlar matbaa makinalarına sahip oldular,
06:10
enabled these ideas to spread cheaply, far and fast,
110
354720
3392
bu düşüncelerin ucuz ve hızlı bir şekilde uzak mesafelere yayılmasını sağladı,
06:14
and people would come together in coffee houses,
111
358112
2840
ve insanlar mahalle kahvelerinde biraraya geldiler,
06:16
discuss the ideas, plot revolution.
112
360952
2816
düşünceleri tartışmak ve devrimi tertiplemek için.
06:19
In our day, we have digitization. That strips all the physical mass out of information,
113
363768
4591
Bizim zamanımızda, dijitalleşme var. Bilginin fiziksel kütlesini soyup çıkarıyor,
06:24
so now it's almost zero cost to copy and share information.
114
368359
3405
bu yüzden şimdi bilgiyi kopyalamanın ve paylaşmanın maliyeti neredeyse sıfıra yakın.
06:27
Our printing press is the Internet. Our coffee houses are social networks.
115
371764
4237
Bizim matbaa makinalarımız internet. Mahalle kahvelerimiz sosyal ağlar.
06:31
We're moving to what I would think of as a fully connected system,
116
376001
5102
Bütünüyle birbirine bağlı olarak düşünebileceğimiz bir sisteme gidiyoruz,
06:37
and we have global decisions to make in this system,
117
381103
2873
ve bu sistemde global kararlar alabiliriz,
06:39
decisions about climate, about finance systems,
118
383976
3686
iklim hakkında kararlar, finans sistemleri hakkında,
06:43
about resources. And think about it --
119
387662
3341
kaynaklar hakkında. Ve şunu düşünün --
06:46
if we want to make an important decision about buying a house,
120
391003
2462
bir ev almak gibi önemli bir karar alacaksak,
06:49
we don't just go off. I mean, I don't know about you,
121
393465
2514
hemen almıyoruz. Kastettiğim, sizi bilmem ama,
06:51
but I want to see a lot of houses before I put that much money into it.
122
395979
3344
ben o kadar parayı yatırmadan önce birçok ev görmek isterim.
06:55
And if we're thinking about a finance system,
123
399323
2355
Ve bir finans sistemini düşünürsek,
06:57
we need a lot of information to take in. It's just not possible
124
401678
3644
anlamak için çok bilgiye ihtiyacımız var. Bir tek kişinin
07:01
for one person to take in the amount, the volume
125
405322
3961
bu hacimdeki bilgiyi alması ve
07:05
of information, and analyze it to make good decisions.
126
409283
3766
iyi kararlar verebilmek için analiz edebilmesi mümkün değil.
07:08
So that's why we're seeing increasingly this demand
127
413049
3026
Bu yüzden bilgiye erişim isteğini
07:11
for access to information.
128
416075
2385
artarak görüyoruz.
07:14
That's why we're starting to see more disclosure laws
129
418460
2309
Bu yüzden daha fazla bilgiyi ifşa kanunlarının geldiğini
07:16
come out, so for example, on the environment,
130
420769
1976
görmeye başlıyoruz, örneğin, çevre konusunda,
07:18
there's the Aarhus Convention,
131
422745
1716
Aaarhus Anlaşması var,
07:20
which is a European directive that gives people
132
424461
2028
insanlara çok kuvvetli bilgi hakkı veren bir Avrupa talimatı,
07:22
a very strong right to know, so if your water company
133
426489
2748
yani su şirketiniz nehrinize su akıtıyorsa,
07:25
is dumping water into your river, sewage water
134
429237
3370
atık su,
07:28
into your river, you have a right to know about it.
135
432607
3048
sizin bunu bilme hakkınız var.
07:31
In the finance industry, you now have more of a right
136
435655
3879
Finans sektöründe, neler olup bittiğini şimdi daha çok
07:35
to know about what's going on, so we have
137
439534
2553
bilme hakkınız var,
07:37
different anti-bribery laws, money regulations,
138
442087
2953
bunun için farklı anti-rüşvet yasaları var, para düzenlemeleri,
07:40
increased corporate disclosure, so you can now track assets across borders.
139
445040
4073
artırılmış kurumsal ifşa, yani şimdi mal varlıklarını sınır ötesinde de takip edebilirsiniz.
07:45
And it's getting harder to hide assets, tax avoidance,
140
449113
5244
Ve mal varlıklarını gizlemek, vergiden kaçmak,
07:50
pay inequality. So that's great. We're starting to find out
141
454357
3135
ücret eşitsizliği giderek daha zor oluyor. Bu sistemler hakkında
07:53
more and more about these systems.
142
457492
2719
daha çok ve daha çok öğrenebiliyoruz.
07:56
And they're all moving to this central system,
143
460211
2792
Ve tüm bu sistemler bu merkezi siteme gidiyor,
07:58
this fully connected system,
144
463003
2367
bu bütünüyle birbirine bağlı sisteme,
08:01
all of them except one. Can you guess which one?
145
465370
3207
bir tanesi dışında. Hangisi olduğunu tahmin edebilir misiniz?
08:04
It's the system which underpins all these other systems.
146
468577
2671
Tüm bu sistemlerin temelini oluşturan sistem.
08:07
It's the system by which we organize and exercise power,
147
471248
4158
gücü organize ettiğimiz ve kullandığımız sistem,
08:11
and there I'm talking about politics, because in politics,
148
475406
2930
politikadan bahsediyorum, çünkü politikada
08:14
we're back to this system, this top-down hierarchy.
149
478336
4127
bu sisteme geri dönüyoruz, bu yukarıdan-aşağıya hiyerarşiye.
08:18
And how is it possible that the volume of information
150
482463
3081
Ve bu sistemin ihtiyacı olan hacimde bir verinin işlenmesi
08:21
can be processed that needs to in this system?
151
485544
2811
nasıl mümkün olabiliyor?
08:24
Well, it just can't. That's it.
152
488355
2616
Şey, olamıyor. Bu kadar.
08:26
And I think this is largely what's behind the crisis
153
490971
2707
Ve sanırım bu şu anda farklı hükümetlerde
08:29
of legitimacy in our different governments right now.
154
493678
4323
yaşanan yasallık krizinin arkasındaki sebep.
08:33
So I've told you a bit about what I did
155
498001
2183
Ve size Meclis'i yargılatmak ve sürüklemek için neler yaptığımı
08:36
to try and drag Parliament, kicking and screaming,
156
500184
2685
biraz anlattım, tekmelemek ve çığlık atmak,
08:38
into the 21st century, and I'm just going to give you
157
502869
2515
21. yüzyılda, ve size bildiğim birkaç kişinin daha
08:41
a couple of examples of what a few other people I know
158
505384
2664
neler yaptığıyla ilgili
08:43
are doing.
159
508048
1220
birkaç örnek vereceğim.
08:45
So this is a guy called Seb Bacon. He's a computer
160
509268
3219
Bu Seb Bacon isminde birisi. Bilgisayar programcısı,
08:48
programmer, and he built a site called Alaveteli,
161
512487
3958
ve Alaveteli isimli bir web sitesi yarattı,
08:52
and what it is, it's a Freedom of Information platform.
162
516445
4770
ve ne işe yarıyor, bir bilgi edinme özgürlüğü platformu.
08:57
It's open-source, with documentation, and it allows you
163
521215
2975
Açık kodlu, dökümantasyona sahip,
09:00
to make a Freedom of Information request,
164
524190
3103
bilgi edinme isteğinde bulunabilmenizi sağlıyor,
09:03
to ask your public body a question, so
165
527293
2969
bir kamu kuruluşuna soru sorabilmenizi sağlıyor,
09:06
it takes all the hassle out of it, and I can tell you
166
530262
3120
bu işin bütün zorluklarını üzerine alıyor,
09:09
that there is a lot of hassle making these requests,
167
533382
2088
ve size bu istekleri yaparken birçok zorluk çıktığını söyleyebilirim,
09:11
so it takes all of that hassle out, and you just type in your question,
168
535470
3544
site tüm zorlukları üzerine aldığı için, siz sadece sorunuzu yazıyorsunuz,
09:14
for example, how many police officers have a criminal record?
169
539014
4471
örneğin, adli sicilde kaç polis memuru var?
09:19
It zooms it off to the appropriate person, it tells you
170
543485
3841
Site isteğinizi uygun kişiye yönlendiriyor,
09:23
when the time limit is coming to an end, it keeps track of all
171
547326
3488
isteğin cevaplanması için ne kadar süre kaldığını söylüyor,
09:26
the correspondence, it posts it up there,
172
550814
1652
tüm yazışmaları takip ediyor ve sitede yayınlıyor,
09:28
and it becomes an archive of public knowledge.
173
552466
3655
ve bir kamu bilgi arşivi haline geliyor.
09:32
So that's open-source and it can be used in any country
174
556121
3573
Ve açık kodlu olduğu için,
09:35
where there is some kind of Freedom of Information law.
175
559694
2911
bilgi edinme kanununun olduğu her ülkede kullanılabilir.
09:38
So there's a list there of the different countries that have it,
176
562605
3210
Burada kullanan ülkelerin bir listesi var,
09:41
and then there's a few more coming on board.
177
565815
1795
burada da yakında kullanmaya başlayacak olanların.
09:43
So if any of you out there like the sound of that
178
567610
2560
İçinizden bunu beğenenler olduysa
09:46
and have a law like that in your country,
179
570170
2733
ve ülkenizde bilgi edinme kanunu varsa,
09:48
I know that Seb would love to hear from you
180
572903
2039
işbirliği yapmak ve bunu ülkenize getirmek için
09:50
about collaborating and getting that into your country.
181
574942
4072
sizden haber almak Seb'in hoşuna gidecektir.
09:54
This is Birgitta Jónsdóttir. She's an Icelandic MP.
182
579014
4295
Bu Birgitta Jonsdottir. İzlanda milletvekili.
09:59
And quite an unusual MP. In Iceland, she was
183
583309
3834
Ve alışılmamış bir milletvekili. İzlanda'da,
10:03
one of the protesters who was outside of Parliament
184
587143
3317
ülke ekonomisi çöktüğü zaman,
10:06
when the country's economy collapsed,
185
590460
3746
Meclis dışından protesto edenlerden birisiydi,
10:10
and then she was elected on a reform mandate,
186
594206
3894
ve sonra reform vekaletiyle seçildi,
10:14
and she's now spearheading this project.
187
598100
2367
ve şimdi bu projeye öncülük ediyor.
10:16
It's the Icelandic Modern Media Initiative,
188
600467
2887
İzlanda Modern Basın Girişimi,
10:19
and they've just got funding to make it an international
189
603354
2265
ve bunu uluslararası bir modern basın projesi yapabilmek için finansman da sağladılar,
10:21
modern media project, and this is taking all of the best laws
190
605619
3439
dünyadaki ifade özgürlüğüyle ilgili,
10:24
around the world about freedom of expression,
191
609058
2936
yasadışı olayları açığa çıkaran kişileri korumayla ilgili,
10:27
protection of whistleblowers, protection from libel,
192
611994
2795
iftiralı yayından korumayla ilgili,yararlanılan kaynakları korumayla ilgili,
10:30
source protection, and trying to make Iceland a publishing haven.
193
614789
4474
en iyi yasaları alıyorlar ve İzlanda'yı yayıncılık sığınağı yapmaya çalışıyorlar.
10:35
It's a place where your data can be free, so when we think
194
619263
2421
Verinizin özgür olabileceği bir yer, böylece giderek artan bir şekilde
10:37
about, increasingly, how governments want to access user data,
195
621684
3415
hükümetlerin kullanıcı verilerine erişim isteği hakkında düşündüğümüz zaman,
10:40
what they're trying to do in Iceland is make this safe haven
196
625099
2772
İzlanda'da yapmaya çalıştıkları bunun gerçekleşmesi için
10:43
where it can happen.
197
627871
2737
bu güvenli sığınağı yapmak.
10:46
In my own field of investigative journalism, we're also
198
630608
3138
Kendi araştırmacı gazetecilik alanımda da,
10:49
having to start thinking globally, so this is a site called
199
633746
2830
global düşünmeye başlıyoruz,
10:52
Investigative Dashboard. And if you're trying to track
200
636576
3123
bu Investigative Dashboard(Araştırmacı Kontrol Paneli) isimli bir site. Ve bir diktatörün
10:55
a dictator's assets, for example, Hosni Mubarak,
201
639699
2983
mal varlığını takip etmek istiyorsanız, örneğin, Hüsnü Mübarek'in,
10:58
you know, he's just funneling out cash from his country
202
642682
3445
bilirsiniz, tehlikede olduğunu hissettiği zaman
11:02
when he knows he's in trouble, and what you want to do
203
646127
2539
ülkeden dışarıya nakit para akıtıyor,
11:04
to investigate that is, you need to have access to
204
648666
2396
ve bunu araştırmak istediğiniz zaman yapmanız gereken,
11:06
all of the world's, as many as you can,
205
651062
2299
tüm dünyadaki, mümkün olduğunca çok,
11:09
companies' house registrations databases.
206
653361
2783
ticari sicil kayıt veritabanlarına erişmek.
11:12
So this is a website that tries to agglomerate all of those
207
656144
4438
Bu web sitesi akrabaları, arkadaşları, güvenlik kurumlarının başındaki kişiler hakkında
11:16
databases into one place so you can start searching for,
208
660582
3255
arama yapmaya başlayabilmeniz için
11:19
you know, his relatives, his friends, the head of his security services.
209
663837
3668
tüm bu veritabanlarını bir tek yerde toplamaya çalışıyor.
11:23
You can try and find out how he's moving out assets
210
667505
2751
Deneyin ve malvarlığını nasıl ülke dışına
11:26
from that country.
211
670256
2726
çıkardığını öğrenebilirsiniz.
11:28
But again, when it comes to the decisions which are
212
672982
3633
Fakat tekrar, bizi en çok etkileyen kararlara gelince,
11:32
impacting us the most, perhaps, the most important
213
676615
3000
muhtemelen savaş hakkında
11:35
decisions that are being made about war and so forth,
214
679615
3289
ve diğer kararlarda,
11:38
again we can't just make a Freedom of Information request.
215
682904
2929
yine bilgi edinme isteği yapamıyoruz.
11:41
It's really difficult. So we're still having to rely on
216
685833
3108
Gerçekten zor. Bu yüzden halâ bilgiye ulaşmak için
11:44
illegitimate ways of getting information, through leaks.
217
688941
4082
yasal olmayan yollara güvenmek zorunda kalıyoruz, sızıntılar vasıtasıyla.
11:48
So when the Guardian did this investigation about
218
693023
3042
Guardian gazetesi Afgan Savaşı için
11:51
the Afghan War, you know, they can't walk into
219
696065
3150
bu araştırmayı yaptığında, biliyorsunuz,
11:55
the Department of Defense and ask for all the information.
220
699215
3464
Savunma Bakanlığı'na gidip bilgiyi isteyemiyorlar.
11:58
You know, they're just not going to get it.
221
702679
1942
Tahmin edersiniz ki, öyle alamayacaklar.
12:00
So this came from leaks of tens of thousands of dispatches
222
704621
3540
Bu yüzden bilgi Amerikan askerlerinin Afgan Savaşı hakkında
12:04
that were written by American soldiers
223
708161
2406
yazdıkları onbinlerce harekat raporunun
12:06
about the Afghan War, and leaked,
224
710567
2559
sızmasıyla geldi, ve sızdı,
12:09
and then they're able to do this investigation.
225
713126
3651
ve sonra bu araştırmayı yapabildiler.
12:12
Another rather large investigation is around world diplomacy.
226
716777
5568
Başka oldukça büyük bir araştırma da dünya diplomasisi etrafında.
12:18
Again, this is all based around leaks,
227
722345
2500
Tekrar, bunun da temeli sızıntılara dayanıyor,
12:20
251,000 U.S. diplomatic cables, and I was involved
228
724845
5251
251.000 Amerikan diplomatik telgrafı, ben de bu
12:25
in this investigation because I got this leak
229
730096
3941
araştırmaya katıldım çünkü bu sızıntıları
12:29
through a leak from a disgruntled WikiLeaker
230
734037
3369
kırgın bir WikiLeak'ciden aldım
12:33
and ended up going to work at the Guardian.
231
737406
2769
ve Guardian'da çalışmaya başladım.
12:36
So I can tell you firsthand what it was like to have access
232
740175
2424
Bu yüzden size birinci elden bu sızıntıya erişebilmenin nasıl olduğunu söyleyebilirim.
12:38
to this leak. It was amazing. I mean, it was amazing.
233
742599
1967
İnanılmazdı. Demek istediğim, inanılmazdı.
12:40
It reminded me of that scene in "The Wizard of Oz."
234
744566
3650
Bana Oz Büyücüsü'ndeki sahneyi hatırlattı.
12:44
Do you know the one I mean? Where the little dog Toto
235
748216
2488
Neyi kastettiğimi biliyor musunuz? Küçük köpek Toto
12:46
runs across to where the wizard [is], and he pulls back,
236
750704
2851
büyücünün olduğu yere koşuyor, ve geri çekiyor,
12:49
the dog's pulling back the curtain, and --
237
753555
1462
köpek perdeyi geri çekiyor, ve --
12:50
"Don't look behind the screen. Don't look at the man behind the screen."
238
755017
3983
"Perdenin arkasına bakma. Perdenin arkasındaki adama bakma."
12:54
It was just like that, because what you started to see
239
759000
2136
Onun gibiydi, görmeye başladığınız şey şuydu,
12:57
is that all of these grand statesmen, these very pompous
240
761136
2951
bütün bu büyük devlet adamları, bu görkemli politikacılar da,
12:59
politicians, they were just like us.
241
764087
3098
tam bizim gibiymiş.
13:03
They all bitched about each other. I mean, quite gossipy,
242
767185
2560
Hepsi birbiri hakkında dırdır etmiş. Demek istediğim, oldukça dedikoducu,
13:05
those cables. Okay, but I thought it was a very important
243
769745
2671
şu telgraflar. Evet, bunun onların da
13:08
point for all of us to grasp, these are human beings
244
772416
2601
bizim gibi insanlar olduklarını kavramamız için
13:10
just like us. They don't have special powers.
245
775017
1951
çok önemli bir nokta olduğunu düşündüm. Özel güçleri yok.
13:12
They're not magic. They are not our parents.
246
776968
3823
Sihirli değiller. Anne babamız değiller.
13:16
Beyond that, what I found most fascinating
247
780791
4849
Bunun ötesinde, en etkileyici bulduğum
13:21
was the level of endemic corruption that I saw
248
785640
2624
tüm ülkelerde gördüğüm yaygın yozlaşmanın boyutuydu
13:24
across all different countries, and particularly centered
249
788264
3155
ve özellikle gücün kalbinin etrafında toplanmasıydı,
13:27
around the heart of power, around public officials
250
791419
2828
kişisel zenginleşmeleri için halkın parasını
13:30
who were embezzling the public's money
251
794247
2616
zimmetlerine geçiren kamu memurlarının
13:32
for their own personal enrichment, and allowed to do that
252
796863
3018
etrafında toplanmasıydı, ve bunu
13:35
because of official secrecy.
253
799881
3383
devlet gizliliği yüzünden yapabilmeleriydi.
13:39
So I've mentioned WikiLeaks, because surely what could be
254
803264
3627
Bu yüzden WikiLeaks'den bahsettim, kuşkusuz çünkü tüm bu malzemeyi
13:42
more open than publishing all the material?
255
806891
2831
yayınlamaktan daha açık ne olabilirdi?
13:45
Because that is what Julian Assange did.
256
809722
3071
Julian Assange'nin yaptığı buydu.
13:48
He wasn't content with the way the newspapers published it
257
812793
2568
Gazetelerin güvenli ve yasal bir şekilde olabilmesi için yayınlama yollarından memnun değildi.
13:51
to be safe and legal. He threw it all out there.
258
815361
3797
Tüm bilgiyi WikiLeaks'e koydu.
13:55
That did end up with vulnerable people in Afghanistan
259
819158
3715
Bu Afganistan'daki savunmasız insanların
13:58
being exposed. It also meant that the Belarussian dictator
260
822873
3416
açığa çıkmasıyla sonlandı. Ve Belarus diktatörünün eline
14:02
was given a handy list of all the pro-democracy campaigners
261
826289
3770
ülkesindeki Amerikan hükümetiyle konuşan demokrasi yanlısı
14:05
in that country who had spoken to the U.S. government.
262
830059
3486
kampanyacıların yararlı bir listesi verilmiş oldu.
14:09
Is that radical openness? I say it's not, because for me,
263
833545
4472
Bu radikal bir açıklık mıdır? Bana göre değil, çünkü bana göre,
14:13
what it means, it doesn't mean abdicating power,
264
838017
3502
ifade ettiği, güçten, sorumluluktan, hesap sorulabilirlikten feragat etmek değildir,
14:17
responsibility, accountability, it's actually being a partner
265
841519
3754
aslında güçle ortak olmaktır.
14:21
with power. It's about sharing responsibility,
266
845273
3016
Bu sorumluluğu ve hesap sorulabilirliği
14:24
sharing accountability. Also, the fact that
267
848289
2912
paylaşmak hakkında. Aynı zamanda, beni mahkemeye vermekle tehdit etti,
14:27
he threatened to sue me because I got a leak of his leaks,
268
851201
2137
çünkü ondaki sızıntılar bana sızmıştı,
14:29
I thought that showed a remarkable sort of inconsistency
269
853338
2685
aynı zamanda, dürüst olmak gerekirse,
14:31
in ideology, to be honest, as well. (Laughs)
270
856023
5841
ideolojide dikkat çekici bir tutarsızlık olduğunu düşündüm. (Gülüşmeler)
14:37
The other thing is that power is incredibly seductive,
271
861864
3334
Bir başka şey, güç inanılmaz derecede baştan çıkarıcı,
14:41
and you must have two real qualities, I think,
272
865198
2668
ve gücün baştan çıkarıcı kapasitesi yüzünden,
14:43
when you come to the table, when you're dealing
273
867866
2413
masaya oturduğunuzda, güçle ilgilenirken,
14:46
with power, talking about power,
274
870279
1734
güç hakkında konuşurken,
14:47
because of its seductive capacity.
275
872013
2373
iki gerçek özelliğiniz olması gerektiğini düşünüyorum.
14:50
You've got to have skepticism and humility.
276
874386
3019
Şüphecilik ve tevazuya sahip olmalısınız.
14:53
Skepticism, because you must always be challenging.
277
877405
2593
Şüphecilik, çünkü her zaman sorgulayıcı olmalısınız.
14:55
I want to see why do you -- you just say so? That's not good enough.
278
879998
3032
Neden öyle olduğunu görmek istiyorum -- sadece senin öyle olduğunu söylemen? Yeterince iyi değil.
14:58
I want to see the evidence behind why that's so.
279
883030
2715
Onun öyle olmasına sebep olan kanıtı görmek istiyorum.
15:01
And humility because we are all human. We all make mistakes.
280
885745
4493
Ve tevazu çünkü hepimiz insanız. Hepimiz hata yaparız.
15:06
And if you don't have skepticism and humility,
281
890238
2792
Şüphecilik ve tevazunuz yoksa,
15:08
then it's a really short journey to go from reformer
282
893030
3095
bu yenilikçilikten diktatörlüğe gerçekten kısa bir seyahattir,
15:12
to autocrat, and I think you only have to read "Animal Farm"
283
896125
4609
ve gücün insanları nasıl yozlaştırdığı mesajını almak için
15:16
to get that message about how power corrupts people.
284
900734
5943
tek yapmanız gereken "Hayvan Çiftliği" ni okumaktır.
15:22
So what is the solution? It is, I believe, to embody
285
906677
5468
O zaman çözüm ne? Çözüm, bence,
15:28
within the rule of law rights to information.
286
912145
3467
hukuk kurallarını bilgiye katmaktır.
15:31
At the moment our rights are incredibly weak.
287
915612
2635
Şu anda haklarımız inanılmaz biçimde zayıf.
15:34
In a lot of countries, we have Official Secrets Acts,
288
918247
2982
Birçok ülkede, Devlet Sırrı Kanunları var,
15:37
including in Britain here. We have an Official Secrets Act
289
921229
2163
burada İngiltere'de de. Kamu yararı test edilmeyen
15:39
with no public interest test. So that means it's a crime,
290
923392
3116
Devlet Sırrı Kanunları'mız var. Bu yüzden, birçok durumda,
15:42
people are punished, quite severely in a lot of cases,
291
926508
4166
resmi bilgiyi vermek ve yayınlamak suç kabul ediliyor
15:46
for publishing or giving away official information.
292
930674
4203
ve insanlar epey şiddetli bir biçimde cezalandırılıyorlar.
15:50
Now wouldn't it be amazing, and really, this is what I want
293
934877
3478
Şimdi şu harika olmaz mıydı, gerçekten, hepinizin hakkında
15:54
all of you to think about, if we had an Official Disclosure Act
294
938355
3562
düşünmesini istiyorum, Devlet İfşa Kanunu'muz olsaydı
15:57
where officials were punished if they were found
295
941917
3376
ve memurlar kamu yararına olan bilgiyi
16:01
to have suppressed or hidden information
296
945293
2960
baskı altında tutmak veya gizlemekten
16:04
that was in the public interest?
297
948253
2185
cezalandırılabilselerdi?
16:06
So that -- yes. Yes! My power pose. (Applause) (Laughs)
298
950438
6900
Böylece -- evet. Evet! Güç ile soru sorarak şaşırtmam. (Alkışlar) (Gülüşmeler)
16:13
I would like us to work towards that.
299
957338
2545
Bunun için çalışmamızı isterdim.
16:15
So it's not all bad news. I mean, there definitely is
300
959883
3920
Evet, sadece kötü haberler yok. Kastettiğim, kesinlikle
16:19
progress on the line, but I think what we find is that
301
963803
2955
çizgide bir ilerleme var, ama gücün kalbine yaklaştıkça,
16:22
the closer that we get right into the heart of power,
302
966758
3176
onu daha mat ve kapalı olarak
16:25
the more opaque, closed it becomes.
303
969934
4424
bulduğumuzu düşünüyorum.
16:30
So it was only just the other week that I heard London's
304
974358
3080
Sadece bir önceki haftaydı, Londra İl Emniyet Müdürü'nün
16:33
Metropolitan Police Commissioner talking about why
305
977438
3497
polisin neden bütün haberleşmemize erişim ihtiyacı
16:36
the police need access to all of our communications,
306
980935
4592
olduğu hakkında konuştuğunu duydum,
16:41
spying on us without any judicial oversight,
307
985527
3063
yasal izin olmadan bizi gözlüyorlardı,
16:44
and he said it was a matter of life and death.
308
988590
1666
o bunun ölüm kalım meselesi olduğunu söyledi.
16:46
He actually said that, it was a matter of life and death.
309
990256
3247
Gerçekten bunu söyledi, ölüm kalım meselesi.
16:49
There was no evidence. He presented no evidence of that.
310
993503
4222
Kanıt yoktu. Buna herhangi bir kanıt göstermedi.
16:53
It was just, "Because I say so.
311
997725
3122
Sadece, "Ben öyle söylüyorum.
16:56
You have to trust me. Take it on faith."
312
1000847
3248
Bana güvenmek zorundasınız. Sadece inanın."
16:59
Well, I'm sorry, people, but we are back
313
1004095
1999
Üzgünüm millet, ama aydınlanma öncesi kilise çağına
17:01
to the pre-Enlightenment Church,
314
1006094
3705
geri döndük
17:05
and we need to fight against that.
315
1009799
3776
ve buna karşı savaşmak zorundayız.
17:09
So he was talking about the law in Britain which is
316
1013575
3288
İngiltere'deki Haberleşme Veri Yasa Tasarısı
17:12
the Communications Data Bill, an absolutely outrageous piece of legislation.
317
1016863
4226
kanunu hakkında konuşuyordu, kesinlikle acımasız bir kanun.
17:16
In America, you have the Cyber Intelligence Sharing and Protection Act.
318
1021089
3606
Amerika'da, Siber Akıl Paylaşım ve Koruma Yasanız var.
17:20
You've got drones now being considered for domestic surveillance.
319
1024695
3640
Yurt içi gözetlemede düşünülen insansız hava araçlarınız var.
17:24
You have the National Security Agency building
320
1028335
2760
Ulusal Güvenlik Ajansı binanız var,
17:26
the world's giantest spy center. It's just this colossal --
321
1031095
3528
dünyanın en büyük casusluk merkezi. O kadar kocaman ki
17:30
it's five times bigger than the U.S. Capitol,
322
1034623
2472
Amerikan Kongre Binası'ndan beş kat daha büyük,
17:32
in which they're going to intercept and analyze
323
1037095
1802
içinde toplumda sorun çıkaran kişileri öğrenmek
17:34
communications, traffic and personal data
324
1038897
2949
ve bulmaya çalışmak için haberleşmeyi, trafiği ve kişisel verileri
17:37
to try and figure out who's the troublemaker in society.
325
1041846
3313
yakalayıp analiz edecekler.
17:41
Well, to go back to our original story, the parents
326
1045159
4800
Ve, orjinal hikayemize geri dönersek,
17:45
have panicked. They've locked all the doors.
327
1049959
3850
anne babalar panikledi. Tüm kapıları kilitlediler.
17:49
They've kidded out the house with CCTV cameras.
328
1053809
3086
Evleri çocukları gözlemek üzere güvenlik kameralarıyla donattılar.
17:52
They're watching all of us. They've dug a basement,
329
1056895
2752
Hepimizi seyrediyorlar. Bir bodrum kazdılar,
17:55
and they've built a spy center to try and run algorithms
330
1059647
2664
ve hangilerimizin can sıkıcı olduğunu anlayabilmek üzere
17:58
and figure out which ones of us are troublesome,
331
1062311
2672
algoritmalar denemek ve çalıştırmak için casusluk merkezi inşa ettiler,
18:00
and if any of us complain about that, we're arrested for terrorism.
332
1064983
4234
ve herhangi birimiz bundan şikayet edersek, terörizm gerekçesiyle tutuklandık.
18:05
Well, is that a fairy tale or a living nightmare?
333
1069217
3574
Bu bir masal mı yoksa canlı bir kabus mu?
18:08
Some fairy tales have happy endings. Some don't.
334
1072791
3659
Bazı masallar mutlu sonla biter. Bazıları bitmez.
18:12
I think we've all read the Grimms' fairy tales, which are,
335
1076450
2747
Sanırım hepimiz Grimm masallarını okuduk,
18:15
indeed, very grim.
336
1079197
2498
gerçekten de, çok gaddar.
18:17
But the world isn't a fairy tale, and it could be more brutal
337
1081695
5222
Ama dünya bir masal değil, ve kabul etmek istediğimizden
18:22
than we want to acknowledge.
338
1086917
2804
daha acımasız olabilirdi.
18:25
Equally, it could be better than we've been led to believe,
339
1089721
2289
Aynı zamanda, inanmak zorunda bırakıldığımızdan daha iyi de olabilirdi,
18:27
but either way, we have to start seeing it exactly as it is,
340
1092010
3711
ama her halükarda, onu olduğu gibi görmeye başlamalıyız,
18:31
with all of its problems, because it's only by seeing it
341
1095721
3849
tüm problemleriyle, çünkü sadece bütün problemleriyle
18:35
with all of its problems that we'll be able to fix them
342
1099570
2493
görürsek onları onarabiliriz
18:37
and live in a world in which we can all be
343
1102063
4071
ve ondan sonra hep birlikte mutlu olabileceğimiz bir dünyada
18:42
happily ever after. (Laughs) Thank you very much.
344
1106134
3686
yaşayabiliriz. (Gülüşmeler) Çok teşekkür ederim.
18:45
(Applause)
345
1109820
3235
(Alkışlar)
18:48
Thank you. (Applause)
346
1113055
4055
Teşekkür ederim. (Alkışlar)
ABOUT THE SPEAKER
Heather Brooke - JournalistHeather Brooke campaigns for freedom of information, requesting one secret document at a time.
Why you should listen
Heather Brooke is a freelance journalist, freedom of information campaigner and professor of journalism at City University London. In 2005, she filed one of the very first requests under the UK's Freedom of Information Act, asking to see the expense reports of Members of Parliament. The request was blocked, modified and refiled, and blocked again...but the years-long quest to view expense documents, and the subsequent investigation, led to 2009's parliamentary expenses scandal. The scandal led to the first forced resignation of the Speaker of the House in 300 years.
Brooke worked as a political and crime reporter in the US before moving to Britain, where she writes for the national papers. She has published three books: Your Right to Know, The Silent State, and 2011's The Revolution Will Be Digitised. It was while researching her latest book that she obtained a leak from Wikileaks of the full batch of 251,287 US diplomatic cables and worked with The Guardian newspaper on an investigation.
Heather Brooke | Speaker | TED.com