ABOUT THE SPEAKER
Jonathan Zittrain - Net watchdog
Jonathan Zittrain wants to make sure the electronic frontier stays open -- and he's looking to the Internet's millions of users for its salvation.

Why you should listen

The increasing proliferation of "tethered" devices, from iPhones to Xboxes, is only one of countless threats to the freewheeling Internet as we know it. There's also spam, malware, misguided legislation and a drift away from what Internet law expert Jonathan Zittrain calls "generativity" -- a system's receptivity to unanticipated (and innovative) change instigated by myriad users.

Harvard law professor Zittrain, as an investigator for the OpenNet initiative and co-founder of Harvard's Berkman Center for Internet and Society, has long studied the legal, technological and world-shaking aspects of quickly morphing virtual terrains. He performed the first large-scale tests of Internet filtering in China and Saudi Arabia in 2002. His initiatives include projects to fight malware (StopBadware) and ChillingEffects, a site designed to support open content by tracking legal threats to individual users.

More profile about the speaker
Jonathan Zittrain | Speaker | TED.com
TEDGlobal 2009

Jonathan Zittrain: The Web as random acts of kindness

Jonattan Zittrain: Rastgele iyilikler olarak İnternet

Filmed:
934,500 views

Dünyanın giderek daha az dost canlısı bir hale geldiğini mi düşünüyorsunuz? Sosyal kuramcı Jonathan Zittrain aynı fikirde değil. Ona göre, internet, birbirinden bağımsız milyonlarca iyilik, merak ve güven hareketinden oluşur.
- Net watchdog
Jonathan Zittrain wants to make sure the electronic frontier stays open -- and he's looking to the Internet's millions of users for its salvation. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
My nameisim is JonathanJonathan ZittrainZittrain,
0
0
2000
Benim adım Jonattan Zittrain
00:14
and in my recentson work I've been a bitbit of a pessimistkötümser.
1
2000
3000
ve ben en son çalışmalarımda biraz kötümserdim.
00:17
So I thought this morningsabah I would try to be the optimistiyimser,
2
5000
4000
Böyle olunca bu sabah iyimser olmaya çalışayım dedim
00:21
and give reasonneden to hopeumut
3
9000
2000
ve internetin bugünü üzerinden
00:23
for the futuregelecek of the InternetInternet
4
11000
2000
geleceği için
00:25
by drawingçizim uponüzerine its presentmevcut.
5
13000
3000
umutlu olma sebebimi anlatmak istedim.
00:28
Now, it mayMayıs ayı seemgörünmek like there is lessaz hopeumut todaybugün than there was before.
6
16000
4000
Bugünlerde geçmiş kıyasla daha az umut varmış gibi gelebilir.
00:32
People are lessaz kindtür. There is lessaz trustgüven around.
7
20000
2000
İnsanlar daha az sefkatli. Birbirimize daha az güveniyoruz.
00:34
I don't know. As a simplebasit exampleörnek,
8
22000
4000
Bilemiyorum. Örneğin,
00:38
we could runkoş a testÖlçek here.
9
26000
2000
bir deneme yapabilirz.
00:40
How manyçok people have ever hitchhikedotostop çektim?
10
28000
7000
Kaç kişi daha önce otostop çekti?
00:47
I know. How manyçok people have hitchhikedotostop çektim
11
35000
3000
Biliyorum. Peki, kaç kişi
00:50
withiniçinde the pastgeçmiş 10 yearsyıl?
12
38000
5000
geçtimiz 10 yılda otostop çekti?
00:55
Right. So what has changeddeğişmiş?
13
43000
3000
Ya. Peki, ne değişti?
00:58
It's not better publichalka açık transportationtaşımacılık.
14
46000
3000
Bunun sebebi toplu taşımanın iyileşmiş olması değil.
01:01
So that's one reasonneden to think that we mightbelki be
15
49000
3000
Bu sefkatin azaldığını
01:04
declensionistsdeclensionists, going in the wrongyanlış directionyön.
16
52000
3000
yanlış yönde olduğumuzu düşünmemiz için bir sebep
01:07
But I want to give you threeüç examplesörnekler
17
55000
3000
Ama aslında trendin tam ters yönde olduğunu
01:10
to try to say that the trendakım linehat
18
58000
3000
ve İnternet'in buna destek verdiğini
01:13
is in factgerçek in the other directionyön,
19
61000
2000
gösterecek üç örnek
01:15
and it's the InternetInternet helpingyardım ediyor it alonguzun bir.
20
63000
3000
vereceğim sizlere.
01:18
So exampleörnek numbernumara one: the InternetInternet itselfkendisi.
21
66000
3000
Bir numaralı örnek: İnternet'in kendisi
01:21
These are threeüç of the founderskurucuları of the InternetInternet.
22
69000
4000
Bunlar Internet'in üç kurucusu.
01:25
They were actuallyaslında highyüksek schoolokul classmatessınıf arkadaşları togetherbirlikte
23
73000
2000
1960larda Los Angles banliyösinde aynı liseye
01:27
at the sameaynı highyüksek schoolokul in suburbanbanliyö LosLos AnglesAçıları in the 1960s.
24
75000
4000
giden sınıf arkadaşları.
01:31
You mightbelki have had a FrenchFransızca clubkulüp or a DebateTartışma clubkulüp.
25
79000
3000
Sizin okullarınızda Fransız kulübü veya Münazara kulübü olabilir.
01:34
They had a "Let's buildinşa etmek a globalglobal network" clubkulüp,
26
82000
2000
Onların, "Hadi, global bir ağ kuralım" kulübü vardı.
01:36
and it workedişlenmiş out very well.
27
84000
3000
ve çok ta iyiydi.
01:39
They are picturedresimde here for theironların 25thinci anniversaryyıldönümü
28
87000
3000
Bu resimde Newsweek'in Internet rekrospektifinden
01:42
NewsweekNewsweek retrospectivegeçmişe yönelik on the InternetInternet.
29
90000
3000
25. yıldönümleri
01:45
And as you can tell,
30
93000
2000
Gördüğünüz gibi
01:47
they are basicallytemel olarak goofgaf ballstaşaklar.
31
95000
3000
biraz şapşallar.
01:50
They had one great limitationsınırlama
32
98000
3000
Global bir ağ kurmaya çalışırlarken
01:53
and one great freedomözgürlük
33
101000
2000
bir büyük sınırlayıcı unsurları vardı
01:55
as they trieddenenmiş to conceivegebe of a globalglobal network.
34
103000
3000
bir de büyük özgürlükleri.
01:58
The limitationsınırlama was that they didn't have any moneypara.
35
106000
4000
Sınırlayıcı unsur hiç paralarının olmamasıydı.
02:02
No particularbelirli amounttutar of capitalBaşkent to investyatırmak,
36
110000
3000
Bu fiziki bir ağ olsaydı,
02:05
of the sortçeşit that for a physicalfiziksel network
37
113000
2000
geceleyin paketleri taşımak için kamyonlar ve insanlara ihtiyacınız olurdu
02:07
you mightbelki need for truckskamyonlar and people
38
115000
2000
ama onlar böyle bir yatırım için gerekli olan
02:09
and a hubmerkez to movehareket packagespaketler around overnightbir gecede.
39
117000
3000
sermayesi yoktu.
02:12
They had noneYok of that.
40
120000
2000
Bunları hiçbirine sahip değillerdi.
02:14
But they had an amazingşaşırtıcı freedomözgürlük,
41
122000
2000
Ama şahane bir özgürlükleri vardı,
02:16
whichhangi was they didn't have to make any moneypara from it.
42
124000
4000
bu işten para kazanmaları gerekmiyordu.
02:20
The InternetInternet has no business planplan, never did.
43
128000
4000
İnternetin bir iş planı yoktur; hiçbir zaman olmadı.
02:24
No CEOCEO,
44
132000
2000
Bir icra kurulu başkanı yok,
02:26
no firmfirma responsiblesorumluluk sahibi, singlytek başına, for buildingbina it.
45
134000
4000
hiçbir firma interneti kurmaktan tek başına sorumlu değil.
02:30
InsteadBunun yerine, it's folksarkadaşlar gettingalma togetherbirlikte
46
138000
2000
Onun yerine, bu insanlar eğlenceli birşeyler yapmak için
02:32
to do something for funeğlence,
47
140000
3000
bir araya gelmişti.
02:35
ratherdaha doğrusu than because they were told to,
48
143000
2000
Kimse onlara bunu yapmasını söylememişti
02:37
or because they were expectingbekliyor to make a mintNane off of it.
49
145000
4000
veya bu işten kanazaç sağlamayı beklemiyorlardı.
02:41
That ethosEthos led to a network architecturemimari,
50
149000
3000
Bu ağ mimarisine yol açan ideal
02:44
a structureyapı that was unlikeaksine
51
152000
2000
o zamandan bu yana olan
02:46
other digitaldijital networksağlar then or sincedan beri.
52
154000
4000
diğer dijital ağlara benzemiyordu.
02:50
So unusualolağandışı, in factgerçek,
53
158000
2000
O kadar sıradışıydı ki,
02:52
that it was said that it's not clearaçık the InternetInternet could work.
54
160000
4000
İnternet'in işleyip işlemeyeceğinin net olmadığı söylenmişti.
02:56
As lategeç as 1992, IBMIBM was knownbilinen to say
55
164000
3000
1992 yılına gelindiğinde bile, IBM
02:59
you couldn'tcould possiblybelki buildinşa etmek a corporatetüzel network
56
167000
3000
İnternet Protokol'ü kullanarak kurumsal bir ağ
03:02
usingkullanma InternetInternet Protocolİletişim kuralı.
57
170000
3000
inşa edilemeyeceğini söylüyordu.
03:05
And even some InternetInternet engineersmühendisler todaybugün say
58
173000
2000
Ve bugün bile bazı İnternet mühendisleri
03:07
the wholebütün thing is a pilotpilot projectproje and the juryjüri is still out.
59
175000
4000
tüm bunun bir pilot proje olduğunu ve jürinin hala mevcut olmadığını söylüyor.
03:11
(LaughterKahkaha)
60
179000
1000
Gülüşmeler
03:12
That's why the mascotMaskot of InternetInternet engineeringmühendislik,
61
180000
4000
Bu nedenle İnternet mühendisliğinin maskotu olsaydı
03:16
if it had one, is said to be the bumblebeeyaban-arısı.
62
184000
3000
bal arısı olacağı söylenir.
03:19
Because the fur-to-wingspankürk kanat açıklığı ratiooranı of the bumblebeeyaban-arısı
63
187000
3000
Çünkü bal arılarının tüy - kanat genişliği oranı
03:22
is faruzak too largegeniş for it to be ableyapabilmek to flyuçmak.
64
190000
2000
uçmaları için fazla büyüktür.
03:24
And yethenüz, mysteriouslygizemli bir şekilde, somehowbir şekilde the beeArı fliessinekler.
65
192000
5000
Ama yine de, gizemli bir şekilde, bal arıları uçabilmektedir.
03:29
I'm pleasedmemnun to say that, thanksTeşekkürler to massivemasif governmenthükümet fundingfinansman,
66
197000
3000
Söylemekten memnuniyet duyuyoru ki, muazzam devlet finansmanı sayesinde
03:32
about threeüç yearsyıl agoönce we finallyen sonunda figuredanladım out
67
200000
3000
üç yıl kadar önce bal arılarının
03:35
how beesArılar flyuçmak.
68
203000
2000
nasıl uçabildiğini öğrendik.
03:37
(LaughterKahkaha)
69
205000
2000
Gülüşmeler
03:39
It's very complicatedkarmaşık, but it turnsdönüşler out they
70
207000
2000
Bu oldukça karmaşık, ama görünen o ki
03:41
flapkapak theironların wingskanatlar very quicklyhızlı bir şekilde.
71
209000
3000
bal arıları çok hızlı kanat çırpıyor.
03:44
(LaughterKahkaha)
72
212000
3000
Gülüşmeler
03:47
So what is this bizarretuhaf architecturemimari configurationyapılandırma
73
215000
4000
Peki nedir bu ağın işlemesini sağlayan ve onu bu kadar sıradışı yapan
03:51
that makesmarkaları the network singşarkı söyle and be so unusualolağandışı?
74
219000
3000
tuhaf mimari yapılanış?
03:54
Well, to movehareket dataveri around
75
222000
2000
Veriyi bir noktadan diğerine taşımak
03:56
from one placeyer to anotherbir diğeri -- again, it's not like a packagepaket courierKurye.
76
224000
3000
kurye ile paket taşınması gibi değildir.
03:59
It's more like a moshmosh pitçukur.
77
227000
3000
Bu daha çok bir konserde sahne önündeki karmaşaya benzer.
04:02
(LaughterKahkaha)
78
230000
1000
Gülüşmeler
04:03
ImagineHayal, you beingolmak partBölüm of a network
79
231000
2000
Düşünün ki, bu ağın bir parçası olmak
04:05
where, you're maybe at a sportingspor eventolay,
80
233000
3000
bir spor müsabakasında olmak gibi.
04:08
and you're sittingoturma in rowssatır like this,
81
236000
2000
Buradaki gibi sıra sıra oturuyorusunuz,
04:10
and somebodybirisi askssorar for a beerbira,
82
238000
2000
ve biri bir bira söylüyor,
04:12
and it getsalır handedeli at the aislekoridor.
83
240000
3000
bira sıra boyunca elden ele geçiyor.
04:15
And your neighborlykomşuluk dutygörev
84
243000
2000
Sizin oturduğunuz noktada komşuluk göreviniz
04:17
is to passpas the beerbira alonguzun bir,
85
245000
2000
pantolonunuza dökülme riskine rağmen,
04:19
at riskrisk to your ownkendi trouserspantolon,
86
247000
3000
birayı varış noktasına gidebilmesi için
04:22
to get it to the destinationhedef.
87
250000
2000
bir yanınızdan alıp diğer yanınızdaki kişiye vermek.
04:24
No one paysöder you to do this.
88
252000
2000
Kimse bunu yapmanız için size para ödenemz.
04:26
It's just partBölüm of your neighborlykomşuluk dutygörev.
89
254000
3000
Bu sizin oturduğunuz noktada komşuluk görevinizdir.
04:29
And, in a way, that's exactlykesinlikle how packetspaketleri movehareket around the InternetInternet,
90
257000
4000
Ve, bir bakıma, İnternet'te paketler bu şekilde hareket eder,
04:33
sometimesara sıra in as manyçok as 25 or 30 hopsşerbetçiotu,
91
261000
2000
orijinal gönderici veya alıcı ile
04:35
with the interveningmüdahale entitieskişiler
92
263000
2000
herhangi bir kontratı
04:37
that are passinggeçen the dataveri around
93
265000
2000
ya da yasal yükümlülüğü olmadan
04:39
havingsahip olan no particularbelirli contractualsözleşme or legalyasal obligationyükümlülük
94
267000
4000
veriyi bir yandan alıp diğerine ileten
04:43
to the originalorijinal sendergönderen
95
271000
2000
aracı kuruluşlar sayesinde
04:45
or to the receiveralıcı.
96
273000
3000
kimi zaman 25 veya 30 kadar iletim noktasından geçer.
04:48
Now, of coursekurs, in a moshmosh pitçukur it's hardzor to specifybelirtin a destinationhedef.
97
276000
4000
Doğaldır ki sahneönü gibi keşmekeş bi rotamda rota belirlemek zordur.
04:52
You need a lot of trustgüven,
98
280000
2000
Güvene ço kihtiyacınız var,
04:54
but it's not like, "I'm tryingçalışıyor to get to PensacolaPensacola, please."
99
282000
3000
ama bu "Pardon, ben Pensacola şehrine gitmek istiyorum" demek gibi değildir.
04:57
So the InternetInternet needsihtiyaçlar addressingadresleme and directionstalimatlar.
100
285000
4000
Sonuç olarak, İnternet adreslemeye ve yönlendirmelere ihtiyaç duyar.
05:01
It turnsdönüşler out there is no one overalltüm mapharita of the InternetInternet.
101
289000
4000
Ancak tüm İnternet'i kapsayan bir harita yok.
05:05
InsteadBunun yerine, again, it is as if we are all sittingoturma togetherbirlikte in a theatertiyatro,
102
293000
3000
Onun yerien, benzer bir şekilde, hepimiz bir tiyatro salonunda oturuyoruz,
05:08
but we can only see amidstortasında the fogsis
103
296000
3000
ama sisin ortasında herkes sadece
05:11
the people immediatelyhemen around us.
104
299000
2000
bir yanındaki kişiyi görebiliyor.
05:13
So what do we do to figureşekil out who is where?
105
301000
3000
Peki kimin nerede olduğunu nasıl anlayacağız?
05:16
We turndönüş to the personkişi on the right,
106
304000
2000
Sağımızdaki kişiye dönüp
05:18
and we tell that personkişi what we see on our left,
107
306000
3000
solumuzda kimin olduğunu söyleriz.
05:21
and vicemengene versatersi.
108
309000
2000
ve solumuzdakine de sağımızdakini.
05:23
And they can latherköpük, rinsedurulama, repeattekrar et. And before you know it,
109
311000
2000
Ve herkes köpürtüp durulayıp tekrar eder. Daha neler olduğunu anlayamadan
05:25
you have a generalgenel senseduyu of where everything is.
110
313000
3000
herşeyin nerede olduğuna dair bir fikriniz olur.
05:28
This is how InternetInternet addressingadresleme and routingyönlendirme actuallyaslında work.
111
316000
5000
Aslında İnternet adreslemesi ve rota tespiti bu şekilde çalışır.
05:33
This is a systemsistem that reliesdayanır on kindnessnezaket and trustgüven,
112
321000
4000
Bu iyilik ve güvene dayalı olarak çalışan bir sistemdir
05:37
whichhangi alsoAyrıca makesmarkaları it very delicatenarin and vulnerablesavunmasız.
113
325000
3000
bu nedenle çok hassas ve saldırıya açıktır.
05:40
In rarenadir but strikingdikkat çekici instancesörnekleri,
114
328000
2000
Nadir ama çarpıcı durumlarda,
05:42
a singletek lieYalan told by just one entityvarlık
115
330000
3000
bir kişi tarafından söylenen tek bir yalan
05:45
in this honeycombPetek
116
333000
2000
bu bal peteğinde
05:47
can leadöncülük etmek to realgerçek troublesorun.
117
335000
2000
gerçek sorunlara yol açabilir.
05:49
So, for exampleörnek, last yearyıl,
118
337000
3000
Örneğin, geçen sene
05:52
the governmenthükümet of PakistanPakistan
119
340000
2000
Pakistan hükümeti
05:54
askeddiye sordu its InternetInternet servicehizmet providerssağlayıcıları there
120
342000
3000
orada Internet hizmet sağlayıcılarına
05:57
to preventönlemek citizensvatandaşlar of PakistanPakistan from seeinggörme YouTubeYouTube.
121
345000
4000
Pakistan vatandaşlarının YouTube'a erişimini engellemesini istedi.
06:01
There was a videovideo there that the governmenthükümet did not like
122
349000
2000
YouTube'da hükümetin halkın görüntülemesini istemediği bir video vardı
06:03
and they wanted to make sure it was blockedbloke edilmiş.
123
351000
2000
ve hükümet erişimin engellenmesini istedi.
06:05
This is a commonortak occurrenceoluşumu. GovernmentsHükümetler everywhereher yerde
124
353000
2000
Bu sık görülen bir durumdur. Birçok hükümet
06:07
are oftensık sık tryingçalışıyor to blockblok
125
355000
2000
sıklıkla Internet'teki içeriği
06:09
and filterfiltre and censorsansür contentiçerik on the InternetInternet.
126
357000
3000
filtrelemek, sansürlemek ve bloklamak ister.
06:12
Well this one ISPISS in PakistanPakistan
127
360000
2000
Pakistan'daki bir ISP (Internet hizmet sağlayıcısı)
06:14
choseseçti to effectuatetranspozisyonlar the blockblok for its subscribersaboneler
128
362000
3000
abonelerinin erişimini oldukça sıradışı bir yolla
06:17
in a ratherdaha doğrusu unusualolağandışı way.
129
365000
3000
engellemeyi seçti.
06:20
It advertisedreklamı --
130
368000
2000
Internet'in bir parçasıysanız etrafınızda ne gördüğünüzü bildirmeniz istenir
06:22
the way that you mightbelki be askeddiye sordu, if you were partBölüm of the InternetInternet,
131
370000
3000
Bu hizmet sağlayıcı
06:25
to declareilan what you see nearyakın you -- it advertisedreklamı
132
373000
2000
kendisinin
06:27
that nearyakın it, in factgerçek, it had suddenlyaniden awakeneduyanmış to find
133
375000
5000
YouTube olduğunu
06:32
that it was YouTubeYouTube.
134
380000
2000
bildirdi.
06:34
"That's right," it said, "I am YouTubeYouTube."
135
382000
3000
"Evet, gerçekten" dedi "Ben YouTube'um."
06:37
WhichHangi meantdemek that packetspaketleri of dataveri
136
385000
2000
Böylelikle abonelerin
06:39
from subscribersaboneler going to YouTubeYouTube
137
387000
2000
veri peketleri Internet hizmet sağlayıcısında durdu
06:41
stoppeddurduruldu at the ISPISS, sincedan beri they thought they were alreadyzaten there,
138
389000
3000
çünkü onun YouTube olduğunu sanıyorlardı.
06:44
and the ISPISS threwattı them away unopenedaçılmamış
139
392000
2000
Ve hizmet sağlayıcı veri paketlerini açmadan attı
06:46
because the pointpuan was to blockblok it.
140
394000
2000
çünkü amaç erişimi engellemekti.
06:48
But it didn't stop there.
141
396000
2000
Ama burada kalmadı.
06:50
You see, that announcementduyuru
142
398000
2000
Bu bildiri,
06:52
wentgitti one clicktık out,
143
400000
2000
bir tık ile yayıldı,
06:54
whichhangi got reverberatedreverberated, one clicktık out.
144
402000
3000
bir başka tık ile yansıdı.
06:57
And it turnsdönüşler out that as you look
145
405000
2000
Olaya baktığınızda
06:59
at the postmortemöldükten sonra of this eventolay,
146
407000
2000
görülüyor ki,
07:01
you have at one momentan
147
409000
2000
bir an
07:03
perfectlykusursuzca workingçalışma YouTubeYouTube.
148
411000
2000
YouTube gayet düzgün çalışıyor.
07:05
Then, at momentan numbernumara two,
149
413000
2000
Bir sonraki an,
07:07
you have the fakesahte announcementduyuru go out.
150
415000
3000
sahte bildiri yayılıyor.
07:10
And withiniçinde two minutesdakika,
151
418000
2000
Ve iki dakika içerisinde,
07:12
it reverberatesyankılanır around
152
420000
2000
etraft yansıyor
07:14
and YouTubeYouTube is blockedbloke edilmiş everywhereher yerde in the worldDünya.
153
422000
3000
ve YouTube tüm dünyada bloklanıyor.
07:17
If you were sittingoturma in OxfordOxford, Englandİngiltere, tryingçalışıyor to get to YouTubeYouTube,
154
425000
3000
Oxford, İngiltere'de oturup YouTube'a girmeye çalışıyorsanız,
07:20
your packetspaketleri were going to PakistanPakistan
155
428000
2000
veri paketleriniz Pakistan'a gidiyordu
07:22
and they weren'tdeğildi cominggelecek back.
156
430000
3000
ve geri dönmüyordu.
07:25
Now just think about that.
157
433000
2000
Şimdi sadece bunu düşünün.
07:27
One of the mostçoğu popularpopüler websitesweb siteleri in the worldDünya,
158
435000
2000
Dünyanın en popüler internet sitelerinden biri,
07:29
runkoş by the mostçoğu powerfulgüçlü companyşirket in the worldDünya,
159
437000
2000
dünyanın en popüler internet sitelerinden biri
07:31
and there was nothing that YouTubeYouTube or GoogleGoogle
160
439000
4000
ve ne YouTube'un ne de Google'ın
07:35
were particularlyözellikle privilegedayrıcalıklı to do about it.
161
443000
3000
yapabileceği birşey yoktu.
07:38
And yethenüz, somehowbir şekilde, withiniçinde about two hourssaatler,
162
446000
4000
Ama nasılda, birkaç saat içerisinde
07:42
the problemsorun was fixedsabit.
163
450000
2000
sorun giderilmişti.
07:44
How did this happenolmak?
164
452000
2000
Peki, bu nasıl oldu?
07:46
Well, for a bigbüyük clueipucu, we turndönüş to NANOGMİCRORNAS.
165
454000
3000
Büyük bir ipucu için KAAOG'a (NANOG) dönüyoruz,
07:49
The NorthKuzey AmericanAmerikan Network Operatorsİşleçler GroupGrup,
166
457000
3000
Kuzey America Ağ Operasyon Grubu
07:52
a groupgrup of people who,
167
460000
2000
Dışarıda
07:54
on a beautifulgüzel day outsidedışında,
168
462000
2000
güzel bir gün varken
07:56
entergirmek into a windowlesspenceresiz roomoda,
169
464000
2000
kendi terminallerinde
07:58
at theironların terminalsterminalleri
170
466000
2000
penceresiz bir odaya girip
08:00
readingokuma emailE-posta and messagesmesajları
171
468000
3000
bunun gibi sabit orantıda
08:03
in fixedsabit proportionoran fontyazı tipi, like this,
172
471000
4000
e-postaları ve mesajları okuyan
08:07
and they talk about networksağlar.
173
475000
2000
ve ağları hakkında konuşan bir grup insan.
08:09
And some of them are mid-levelOrta düzey employeesçalışanlar at InternetInternet servicehizmet providerssağlayıcıları
174
477000
2000
Ve bazıları dünyanın dört bir yanında ki
08:11
around the worldDünya.
175
479000
2000
İnternet hizmet sağlayıcılarında orta-düzey çalışanlar.
08:13
And here is the messagemesaj where one of them saysdiyor,
176
481000
2000
Ve işte orada mesajlardan biri şöyle diyordu,
08:15
"LooksGörünüyor like we'vebiz ettik got a livecanlı one. We have a hijackingele geçirme of YouTubeYouTube!
177
483000
3000
"Görünen o ki bir sorunumuz var. YouTube gasp ediliyor.
08:18
This is not a drillmatkap. It's not just the cluelessnesscluelessness
178
486000
3000
Bu bir tatbikat değil. Bu YouTube mühendislerinin
08:21
of YouTubeYouTube engineersmühendisler. I promisesöz vermek.
179
489000
2000
şaşkınlığı da değil. Gerçekten.
08:23
Something is up in PakistanPakistan."
180
491000
2000
Pakistan'da birşeyler oluyor."
08:25
And they camegeldi togetherbirlikte to help find the problemsorun and fixdüzeltmek it.
181
493000
4000
Ve sorunun ne olduğunu bulmak ve çözmeye yardım etmek için bir araya geldiler.
08:29
So it's kindtür of like if your houseev catchesyakalar on fireateş.
182
497000
3000
Yani bu biraz evinizde yangın çıkması gibi.
08:32
The badkötü newshaber is there is no fireateş brigadetugay.
183
500000
4000
Kötü haber, itfaiye ekibi yok.
08:36
The good newshaber is randomrasgele people apparatecisimlenerek from nowhereHiçbir yerde,
184
504000
3000
İyi haber, nereden geldiği belli olmayan rastgele insanlar
08:39
put out the fireateş and leaveayrılmak withoutolmadan expectingbekliyor paymentödeme or praiseövgü.
185
507000
4000
bir teşekkür veya ödeme beklemeden, yangını söndürüyor.
08:43
(ApplauseAlkış)
186
511000
5000
Alkışlamalar
08:48
I was tryingçalışıyor to think of the right modelmodel to describetanımlamak
187
516000
2000
Ben de bilgisayar delisi yabancıların
08:50
this formform of randomrasgele actseylemler of kindnessnezaket
188
518000
2000
yaptığı rastgele iyilikleri tanımlayan
08:52
by geekygeeky strangersyabancı insanlar.
189
520000
2000
doğru modeli bulmaya çalışıyordum.
08:54
(LaughterKahkaha)
190
522000
5000
Gülüşmeler
08:59
You know, it's just like the hailSelam olsun goesgider out
191
527000
3000
Bilirsiniz, yardım çağırırsınız
09:02
and people are readyhazır to help.
192
530000
2000
ve insanlar destek vermek için hazırdır.
09:04
And it turnsdönüşler out this modelmodel is everywhereher yerde, oncebir Zamanlar you startbaşlama looking for it.
193
532000
4000
Ve aramaya başlarsınız bu modelin her yerde olduğunu görebilirsiniz.
09:08
ExampleÖrnek numbernumara two: WikipediaWikipedia.
194
536000
3000
İki numaralı örnek: Wikipedia
09:11
If a man namedadlı JimboJimbo camegeldi up to you in 2001
195
539000
3000
2001'de Jimbo adlı biri sizi gelip
09:14
and said, "I've got a great ideaFikir! We startbaşlama with sevenYedi articleshaberler
196
542000
3000
"Benim bir fikrim var! Herkesin, herhangi bir zamanda
09:17
that anybodykimse can editDüzenle anything, at any time,
197
545000
2000
düzenleyebileceği 7 makale ile başlayalım
09:19
and we'lliyi get a great encyclopediaansiklopedi! EhHa?"
198
547000
3000
ve kocaman bir ansiklopedimiz olsun! Ne dersin?" deseydi
09:22
Right. DumbestAptal ideaFikir ever.
199
550000
4000
Doğru. Gelmiş geçmiş en saçma fikir.
09:26
(LaughterKahkaha)
200
554000
1000
Gülüşmeler
09:27
In factgerçek, WikipediaWikipedia is an ideaFikir so profoundlyderinden stupidaptal
201
555000
5000
Nitekim, Wikipedia o kadar saçma bir fikir ki
09:32
that even JimboJimbo never had it.
202
560000
3000
Jimbo'nun bile aklına gelmemişti.
09:35
Jimbo'sJimbo'nun ideaFikir was for NupediaNupedia.
203
563000
2000
Jimbo'nun fikri Nupedia idi.
09:37
It was going to be totallybütünüyle traditionalgeleneksel. He would payödeme people moneypara
204
565000
2000
Tamamen geleneksel olacaktı.
09:39
because he was feelingduygu like a good guy,
205
567000
2000
İyi bir adam olduğu için
09:41
and the moneypara would go to the people
206
569000
2000
insanlara makaleleri yazmaları için
09:43
and they would writeyazmak the articleshaberler.
207
571000
2000
para ödeyecekti.
09:45
The wikiwiki was introducedtanıtılan
208
573000
2000
Wiki, diğer insanlar
09:47
so othersdiğerleri could make suggestionsöneriler on editsdüzenlemeler --
209
575000
2000
düzenlemeler ile ilgili önerilerde bulunabilsin diye
09:49
as almostneredeyse an afterthoughtsonradan, a back roomoda.
210
577000
2000
sonradan akla gelen bir fikir, bir arka oda olarak ortaya çıkmıştı.
09:51
And then it turnsdönüşler out the back roomoda grewbüyüdü
211
579000
3000
Sonradan arka oda büyüdü
09:54
to encompasskapsamak the entiretüm projectproje.
212
582000
2000
ve tüm projeyi kuşattı.
09:56
And todaybugün, WikipediaWikipedia is so ubiquitousher yerde birden bulunan
213
584000
3000
Ve bugün, Wikipedia o kadar yaygın ki
09:59
that you can now find it on ChineseÇince restaurantrestoran menusmenüler.
214
587000
4000
Çin restorantlarının menülerin de bile rastlayabiliyorsunuz.
10:03
(LaughterKahkaha)
215
591000
6000
Gülüşmeler
10:09
I am not makingyapma this up.
216
597000
2000
Bunu ben uydurmuyorum.
10:11
(LaughterKahkaha)
217
599000
2000
Gülüşmeler
10:13
I have a theoryteori I can explainaçıklamak latersonra.
218
601000
3000
Daha sonra açıklayacağım bir teorim var.
10:16
SufficeYeterli it to say for now that I prefertercih etmek my WikipediaWikipedia
219
604000
2000
Şimdilik Wikipedia'mı tavada ve tatlı kırmızı biberli
10:18
stir-friedtavada kızartılmış with pimentospimentos.
220
606000
2000
tercih ettiğimi söylemem yeterli olacaktır.
10:20
(LaughterKahkaha)
221
608000
2000
Gülüşmeler
10:22
But now, WikipediaWikipedia doesn't just spontaneouslykendiliğinden work.
222
610000
3000
Ama şimdi, Wikipedia kendiliğinden işlemiyor.
10:25
How does it really work? It turnsdönüşler out
223
613000
2000
Peki gerçekte nasıl işliyor? Görünen o ki
10:27
there is a back roomoda that is kindtür of windowlesspenceresiz,
224
615000
2000
mecazi anlamda penceresiz bir arka
10:29
metaphoricallymecazi olarak speakingkonuşuyorum.
225
617000
2000
oda var.
10:31
And there are a bunchDemet of people who, on a sunnygüneşli day,
226
619000
2000
Güneşli bir günde, bir grup insan
10:33
would ratherdaha doğrusu be insideiçeride
227
621000
3000
penceresiz odada oturup
10:36
and monitoringizleme this, the administrator'syöneticinin noticeihbar boardyazı tahtası,
228
624000
2000
kendisi de düzenlenebilen bir wiki olan
10:38
itselfkendisi a wikiwiki pagesayfa that anyonekimse can editDüzenle.
229
626000
3000
yönetici panelini gözlemliyor.
10:41
And you just bringgetirmek your problemssorunlar to the pagesayfa.
230
629000
3000
Ve siz de sorunlarınızı bu sayfaya yazıyorsunuz.
10:44
It's reminiscentanımsatan of the descriptionaçıklama of historytarih
231
632000
3000
Bu tarih için söylenen "felaket felaket üstüne"
10:47
as "one damnLanet olsun thing after anotherbir diğeri," right?
232
635000
3000
söylemini hatırlatıyor.
10:50
NumberNumarası one: "TendentiousUncritically editingkurgu by userkullanıcı AndyvphilAndyvphil."
233
638000
4000
Bir numara: "Andyvphil adlı kullanıcı tarafından taraflı yorum girilmiş"
10:54
ApologiesÖzür dilerim, AndyvphilAndyvphil, if you're here todaybugün.
234
642000
3000
Eğer, bugün buradaysan özür dilerim Andyvphill.
10:57
I'm not takingalma sidestaraf.
235
645000
2000
Ben taraf tutmuyorum.
10:59
"AnonAnon attackingsaldırma me for revertinggeri alınacak."
236
647000
3000
"Anon yaptığım değişikliklerden ötürü bana saldırıyor."
11:02
Here is my favoritesevdiğim: "A long storyÖykü."
237
650000
2000
İşte bu benim favorim: "Uzun bir hikaye."
11:04
(LaughterKahkaha)
238
652000
1000
Gülüşmeler
11:05
It turnsdönüşler out there are more people checkingkontrol etme this pagesayfa for problemssorunlar
239
653000
4000
Görünen o ki, bu sayfayı şikayette bulunmak için kullanan insanlardan çok
11:09
and wantingeksik to solveçözmek them
240
657000
2000
bu sorunları görmek ve düzeltilmelerine yardım etmek isteyen insanlar
11:11
than there are problemssorunlar arisingdoğan on the pagesayfa.
241
659000
3000
ziyaret ediyor.
11:14
And that's what keepstutar WikipediaWikipedia afloatayakta.
242
662000
3000
Ve Wikipedia'yı ayakta tutan şey de bu.
11:17
At all timeszamanlar, WikipediaWikipedia is approximatelyyaklaşık olarak
243
665000
3000
Herhangi bir zamanda Wikipedia
11:20
45 minutesdakika away from uttermutlak destructionimha. Right?
244
668000
5000
mutlak yıkımdan yaklaşık 45 dakika uzakta. Sizce de öyle değil mi?
11:25
There are spambotsistek dışı postalardan crawlingemekleme it, tryingçalışıyor to turndönüş everyher articlemakale
245
673000
2000
İçindeki her bir makaleyi bir Rolex saat reklamına çevirmeye çalışan
11:27
into an adilan for a RolexRolex watch.
246
675000
2000
spam botları geziyor.
11:29
(LaughterKahkaha)
247
677000
1000
Gülüşmeler
11:30
It's this thinince geekygeeky linehat
248
678000
3000
İşte bu ince bilgisayar delisi insanların çizdiği çizgi
11:33
that keepstutar it going.
249
681000
2000
onu ayakta tutuyor.
11:35
Not because it's a job,
250
683000
2000
Görev olduğu için değil,
11:37
not because it's a careerkariyer,
251
685000
2000
kariyer için değil,
11:39
but because it's a callingçağrı.
252
687000
2000
ama içten gelen bir çağrı olduğu için.
11:41
It's something they feel impellediçerlemiş to do
253
689000
3000
Değer verdikleri için yapmaları
11:44
because they carebakım about it.
254
692000
2000
gerektiğini hissediyorlar.
11:46
They even gathertoplamak togetherbirlikte in suchböyle groupsgruplar
255
694000
2000
Hatta sadece sayfaları temizlemek için
11:48
as the Counter-VandalismCounter vandalizm UnitBirim --
256
696000
2000
"Vandalizm Karşıtı Ünite",
11:50
"CivilityNezaket, MaturityOlgunluk, ResponsibilitySorumluluk" --
257
698000
3000
"Kibarlık, Olgunluk, Sorumluluk"
11:53
to just cleantemiz up the pagessayfalar.
258
701000
2000
gibi gruplar oluşturuyorlar.
11:55
It does make you wondermerak etmek if there were, for instanceörnek,
259
703000
3000
İnsan merak ediyor,
11:58
a massivemasif, extremelyson derece popularpopüler StarYıldız TrekTrek conventionKongre one weekendhafta sonu,
260
706000
4000
bir hafta sonu muazzam bir Star Trek toplantısı yapılacak olsa
12:02
who would be mindingbakım the storemağaza?
261
710000
2000
dükkana kim bakacak?
12:04
(LaughterKahkaha)
262
712000
5000
Gülüşmeler
12:09
So what we see --
263
717000
2000
Görüyoruz ki
12:11
(LaughterKahkaha)
264
719000
3000
Gülüşmeler
12:14
what we see in this phenomenonfenomen
265
722000
4000
Bu fenomende gördüğümüz
12:18
is something that the crazedçılgın, lategeç traffictrafik engineermühendis
266
726000
4000
Hollanda'dan çılgın bir trafik mühendisi olan Hans Monderman'ın
12:22
HansHans MondermanMonderman discoveredkeşfedilen in the NetherlandsHollanda,
267
730000
2000
Güney Kensington'da ortaya çıkardığı şudur;
12:24
and here in SouthGüney KensingtonKensington, that sometimesara sıra
268
732000
2000
Dış kuralları ve işaretleri ve diğer herşeyi kaldırdığınızda
12:26
if you removeKaldır some of the externaldış ruleskurallar and signsişaretler and everything elsebaşka,
269
734000
5000
insanların kendi kendilerine
12:31
you can actuallyaslında endson up
270
739000
2000
işlev gerçekleştirdiği
12:33
with a saferdaha güvenli environmentçevre in whichhangi people can functionfonksiyon,
271
741000
3000
ve birbirleriyle daha insani bir etkileşime girdikleri
12:36
and one in whichhangi they are more humaninsan with eachher other.
272
744000
3000
daha güvenli bir ortam elde edebilirsiniz.
12:39
They're realizingfark that they
273
747000
2000
Yaptıkları şeylerin sorumluluğunu
12:41
have to take responsibilitysorumluluk for what they do.
274
749000
2000
almaları gerektiğinin farkına varıyorlar.
12:43
And WikipediaWikipedia has embracedkucakladı this.
275
751000
3000
Ve Wikipedia da bunu benimsedi.
12:46
Some of you mayMayıs ayı rememberhatırlamak StarYıldız WarsSavaşları KidÇocuk,
276
754000
3000
Bazılarınız Star Wars Kid videosunu hatırlayacaktır.
12:49
the poorfakir teenagergenç who filmedfilme himselfkendisi with a golfgolf balltop retrievergeri almak,
277
757000
4000
Golf topu toplayıcısını ışın kılıcı olarak kullanırken kendini
12:53
actingoyunculuk as if it were a lightışık saberKılıcı.
278
761000
2000
filme çekmişti.
12:55
The filmfilm, withoutolmadan his permissionizin or even knowledgebilgi at first,
279
763000
3000
Film, çocuğun izni olmadan, hatta haberi bile olmadan,
12:58
foundbulunan its way ontoüstüne the InternetInternet.
280
766000
2000
İnternet'e düşmüştü.
13:00
HugelyDerece viralviral videovideo. ExtremelySon derece popularpopüler.
281
768000
3000
Muazzam derecede viral bir video. Çok popüler.
13:03
TotallyTamamen mortifyingdüşürücü to him.
282
771000
3000
Çocuk için tamamen utanç verici.
13:06
Now, it beingolmak encyclopedicansiklopedik and all,
283
774000
2000
Ansiklopedik bir durum olmasından dolayı,
13:08
WikipediaWikipedia had to do an articlemakale about StarYıldız WarsSavaşları KidÇocuk.
284
776000
3000
Wikipedia'nın Star Wars Kid ile ilgli bir makale yazması gerekiyordu.
13:11
EveryHer articlemakale on WikipediaWikipedia has a correspondinguyan discussiontartışma pagesayfa,
285
779000
2000
Wikipedia'da her makaleye karşılık gelen bir tartışma sayfası var.
13:13
and on the discussiontartışma pagesayfa
286
781000
2000
Ve bu tartışma sayfasında
13:15
they had extensivegeniş argumenttartışma amongarasında the WikipediansVikipedistler
287
783000
3000
Wikipediacılar arasında makalede
13:18
as to whetherolup olmadığını to have his realgerçek nameisim
288
786000
4000
çocuğun gerçek adının verilip verilmemesi ile ilgili
13:22
featuredSeçme in the articlemakale.
289
790000
2000
kapsamlı bir tartışma çıktı
13:24
You could see argumentsargümanlar on bothher ikisi de sidestaraf.
290
792000
2000
Her iki tarafı da destekleyen yazıları bulabilirsiniz.
13:26
Here is just a snapshotenstantane fotoğraf of some of them.
291
794000
2000
Burada bir kısmını görüyorsunuz.
13:28
They eventuallysonunda decidedkarar --
292
796000
2000
Sonunda,
13:30
not unanimouslyoybirliğiyle by any meansanlamına geliyor --
293
798000
2000
hiçbir şekilde oy birliği olmadan,
13:32
not to includeDahil etmek his realgerçek nameisim,
294
800000
2000
neredeyse tüm medya çocuğun gerçek adını verirken onlar
13:34
despiterağmen the factgerçek that nearlyneredeyse all mediamedya reportsraporlar did.
295
802000
3000
vermemeye karar verdi.
13:37
They just didn't think it was the right thing to do.
296
805000
3000
Yapılması gereken dopru davranışın bu olmadığını düşündüler.
13:40
It was an actdavranmak of kindnessnezaket.
297
808000
2000
Bu bir iyilik hareketiydi.
13:42
And to this day, the pagesayfa for StarYıldız WarsSavaşları KidÇocuk
298
810000
2000
Ve bugüne kadar, Star Wars Kid sayfasının en tepesinde
13:44
has a warninguyarı right at the topüst
299
812000
2000
çocuğun gerçek adının kullanılmayacağı ile ilgili
13:46
that saysdiyor you are not to put his realgerçek nameisim on the pagesayfa.
300
814000
3000
bir uyarı var.
13:49
If you do, it will be removedçıkarıldı immediatelyhemen,
301
817000
2000
Eğer kullanırsanız anında kaldırılacaktır.
13:51
removedçıkarıldı by people who mayMayıs ayı have disagreedaynı fikirde with the originalorijinal decisionkarar,
302
819000
4000
Hem de belki esas kararla uyuşmamış olabilecek kişiler tarafından
13:55
but respectsaygı the outcomesonuç
303
823000
3000
sonuca saygı gösterdikleri ve
13:58
and work to make it staykalmak
304
826000
2000
öyle kalması için çalışacakları için
14:00
because they believe in something biggerDaha büyük than theironların ownkendi opiniongörüş.
305
828000
4000
çünkü onlar kendi görüşlerinden daha büyük birşeye inanıyorlar.
14:04
As a lawyeravukat, I've got to say these guys are inventingicat the lawhukuk
306
832000
3000
Bir avukat olarak söylemeliyim ki, bu insanlar yasayı,
14:07
and starebakıyorum decisisdecisis and stuffşey like that as they go alonguzun bir.
307
835000
4000
ve yerleşik kararları icat ediyorlar.
14:11
Now, this isn't just limitedsınırlı to WikipediaWikipedia.
308
839000
3000
Şimdi, bu sadece Wikipedia ile sınırlı değil.
14:14
We see it on blogsbloglar all over the placeyer.
309
842000
2000
Bunu bloglarda da görüyoruz.
14:16
I mean, this is a 2005 Businessİş WeekHafta coverkapak.
310
844000
3000
Bu bir 2005 Business Week kapağı.
14:19
WowVay canına. BlogsBloglar are going to changedeğişiklik your business.
311
847000
2000
Vay. Bloglar işletmenizi değiştirecek.
14:21
I know they look sillysaçma. And sure they look sillysaçma.
312
849000
3000
Biliyorum saçm gözüküyorlar. Ve kesinlikle saçma gözüküyorlar.
14:24
They startbaşlama off on all sortssıralar of goofyGoofy projectsprojeler.
313
852000
2000
Her türlü saçma projelerden çıkıyorlar.
14:26
This is my favoritesevdiğim goofyGoofy blogBlog:
314
854000
2000
Bu en favori saçma blog örneğim:
14:28
CatsthatlooklikehitlerCatsthatlooklikehitler.comcom.
315
856000
3000
Hitler gibi gözüken kediler
14:31
(LaughterKahkaha)
316
859000
1000
Güleşmeler
14:32
You sendgöndermek in a pictureresim of your catkedi
317
860000
3000
Hitler'e benzeyen kedinizin
14:35
if it looksgörünüyor like HitlerHitler.
318
863000
2000
bir fotoğrafını gönderiyorsunuz.
14:37
(LaughterKahkaha)
319
865000
7000
Gülüşmeler
14:44
Yeah, I know. NumberNumarası fourdört, it's like, can you imaginehayal etmek
320
872000
2000
Evet, bence de. 4 numaralı kedi
14:46
cominggelecek home to that catkedi everydayher gün?
321
874000
2000
Hergün eve bu kediye geldiğinizi düşünebiliyor musunuz?
14:48
(LaughterKahkaha)
322
876000
1000
Gülüşmeler
14:49
But then, you can see the sameaynı kindtür of whimsyheves
323
877000
4000
Ama, benzer muzipliğin insanlara
14:53
applieduygulamalı to people.
324
881000
2000
uygulandığını da görüyorsunuz.
14:55
So this is a blogBlog devotedsadık to unfortunateşanssız portraitureportre.
325
883000
4000
Bu talihsiz portrelere adanmış bir blog.
14:59
This one saysdiyor, "BucolicPastoral meadowçayır with split-railSplit-demiryolu fenceçit.
326
887000
3000
Bu "Çit ile ayrılmış Bucolic çayır" fotoğrafı.
15:02
Is that an animalhayvan carcasskarkas behindarkasında her?"
327
890000
2000
Kadının arkasındaki bir hayvan cesedi mi yoksa?
15:04
(LaughterKahkaha)
328
892000
1000
Gülüşmeler
15:05
You're like, "You know? I think that's an animalhayvan carcasskarkas
329
893000
2000
Galiba, kadının arkasındaki
15:07
behindarkasında her."
330
895000
2000
bir hayvan cesedi.
15:09
And it's one after the other.
331
897000
2000
Ve her biri diğerinden daha talihsiz.
15:11
But then you hitvurmak this one. ImageGörüntü removedçıkarıldı at requestistek of ownersahip.
332
899000
4000
Sonra buna rastlıyorsunuz. Fotoğraf, sahibinin isteği üzerine kaldırılmıştır.
15:15
That's it. ImageGörüntü removedçıkarıldı at requestistek of ownersahip.
333
903000
2000
İşte bu. Fotoğraf, sahibinin isteği üzerine kaldırılmıştır.
15:17
It turnsdönüşler out that somebodybirisi lampoonedyerdi here
334
905000
2000
Görünen o ki, biri siteyi yapan alaycı kişiye
15:19
wroteyazdı to the snarkysnarky guy that does the siteyer,
335
907000
3000
yasal bir tehdit olmadan, bir ödeme yapmayı teklif etmeden
15:22
not with a legalyasal threattehdit, not with an offerteklif of paymentödeme,
336
910000
3000
ama sadece "Lütfen fotoğrafı kaldırır mısın?"
15:25
but just said, "Hey, would you mindus?"
337
913000
2000
demiş.
15:27
The personkişi said, "No, that's fine."
338
915000
2000
Alaycı kişi "Peki, sorun değil." demiş.
15:29
I believe we can buildinşa etmek architecturesmimarileri onlineinternet üzerinden
339
917000
4000
İnanıyorum ki, öyle online mimariler inşa edebiliriz ki,
15:33
to make suchböyle humaninsan requestsistekler
340
921000
3000
bunun gibi insani talepleri
15:36
that much easierDaha kolay to do,
341
924000
2000
yerine getirmeyi kolay kılar
15:38
to make it possiblemümkün for all of us to see
342
926000
2000
böylelikle görürüz ki
15:40
that the dataveri we encounterkarşılaşma onlineinternet üzerinden
343
928000
2000
karşılaştığımız online veriler
15:42
is just stuffşey on whichhangi to clicktık and pasteyapıştırmak and copykopya and forwardileri
344
930000
4000
tıklayıp, kopyalayıp, yapıştırıp, başkalarına gönderdiğimiz bu veriler
15:46
that actuallyaslında representstemsil humaninsan emotionduygu
345
934000
3000
aslında insani duyguları temsil ediyorlar.
15:49
and endeavorçaba and impactdarbe,
346
937000
2000
Gayret ederek ve etki ederek
15:51
and to be ableyapabilmek to have an ethicalahlâki momentan
347
939000
2000
etik bir an yaşayarak
15:53
where we decidekarar ver how we want to treattedavi etmek it.
348
941000
3000
nasıl davranacağımıza karar verebiliriz.
15:56
I even think it can go into the realgerçek worldDünya.
349
944000
3000
Hatta ben bunun gerçek dünyada da olabileceğine inanıyorum.
15:59
We can endson up, as we get in a worldDünya with more censorssansür --
350
947000
3000
her yerde sizi filme alan, belki de bunu İnternete yükleyen
16:02
everywhereher yerde there is something filmingfilme you, maybe puttingkoyarak it onlineinternet üzerinden --
351
950000
3000
her geçen gün daha fazla sansürün olduğu bir dünyada yaşıyoruz
16:05
to be ableyapabilmek to have a little clipklips you could weargiyinmek
352
953000
2000
"Biliyorum, ama yapmamayı tercih ediyorum" yazan
16:07
that saysdiyor, "You know, I'd ratherdaha doğrusu not."
353
955000
2000
bir yaka kartı takabilirsiniz.
16:09
And then have technologyteknoloji
354
957000
3000
Ve teknolojiye sahipsiniz
16:12
that the personkişi takingalma the photoFotoğraf will know latersonra,
355
960000
2000
fotoğrafı çekilen o kişi daha sonra bilecektir ki
16:14
this personkişi requestedistenen to be contactedtemas
356
962000
2000
onun rızası olmadan
16:16
before this goesgider anywhereherhangi bir yer bigbüyük,
357
964000
2000
bu fotoğraf ses getiren bir yerlere
16:18
if you don't mindus.
358
966000
2000
düşmeyecektir.
16:20
And that personkişi takingalma the photoFotoğraf can make a decisionkarar
359
968000
2000
Ve fotoğrafı çeken kişi
16:22
about how and whetherolup olmadığını to respectsaygı it.
360
970000
4000
ne yapacağına ve buna saygı gösterip göstermeyeceğine karra verecektir.
16:26
In the realgerçek worldDünya, we see filteringsüzme of this sortçeşit
361
974000
2000
Gerçek hayatta buna benzer filtrelemelerin
16:28
takingalma placeyer in PakistanPakistan.
362
976000
2000
Pakistan'da gerçekleştiğini görüyoruz.
16:30
And we now have meansanlamına geliyor that we can buildinşa etmek, like this systemsistem,
363
978000
4000
Ve artık bu sistem gibi insanların böyle filtrelemelerle karşılaştıklarında
16:34
so that people can reportrapor the filteringsüzme as they encounterkarşılaşma it.
364
982000
3000
bildirebilecekleri sistemler inşa edebiliriz.
16:37
And it's no longeruzun just a "I don't know. I couldn'tcould get there. I guesstahmin I'll movehareket on,"
365
985000
4000
Ve artık "Bilmiyorum. O sayfaya ulaşamıyorum. Herhalde yoluma devam ederim."
16:41
but suddenlyaniden a collectivetoplu consciousnessbilinç
366
989000
2000
şeklinde işlemiyor ama aniden bir kolektif bilinç
16:43
about what is blockedbloke edilmiş and censoredsansür
367
991000
3000
neyi engellendiğini ve sansürlendiğini
16:46
where onlineinternet üzerinden.
368
994000
2000
buluyor.
16:48
In factgerçek, talk about technologyteknoloji imitatingtaklit life
369
996000
4000
Hatta, teknolojinn hayatı imite etmesinden bahsedecek olursak,
16:52
imitatingtaklit techteknoloji, or maybe it's the other way around.
370
1000000
3000
daha çok hayat teknolojiyi imite ediyor.
16:55
An NYUNYU researcheraraştırmacı here tookaldı little cardboardkarton robotsrobotlar
371
1003000
3000
Bir NYU (New York Üniversitesi) araştırma görevlisi
16:58
with smileygülen yüz facesyüzleri on them,
372
1006000
2000
üzerinde gülen suratlar ve gitmek istediği
17:00
and a motormotor that just drovesürdü them forwardileri
373
1008000
3000
yeri yazan bayraklar olan
17:03
and a flagbayrak stickingyapışkan out the back
374
1011000
2000
karton robotları
17:05
with a desiredistenen destinationhedef.
375
1013000
2000
bir motora bindirip etrafta dolaştırdı
17:07
It said, "Can you help me get there?"
376
1015000
2000
Üzerinde "Oraya gitmeme yardımcı olabilir misiniz?" yazıyordu.
17:09
ReleasedSerbest bırakmak it on the streetssokaklar of ManhattanManhattan.
377
1017000
4000
Bu robotları Manhattan sokaklarında gezdirdi.
17:13
(LaughterKahkaha)
378
1021000
2000
Gülüşmeler
17:15
They'llOnlar olacak fundfon, sermaye anything these daysgünler.
379
1023000
3000
Bugünlerde herşeyi finanse ediyorlar.
17:18
Here is the chartgrafik of over 43 people
380
1026000
2000
Burada 43 kişinin yardımıyla
17:20
helpingyardım ediyor to steerSteer the robotrobot that could not steerSteer
381
1028000
3000
robotun Washington Square Park'ın bir köşesinden
17:23
and get it on its way, from one cornerköşe
382
1031000
2000
diğer bir köşesine gitmeyi
17:25
from one cornerköşe of WashingtonWashington SquareKare ParkPark
383
1033000
2000
başardığınız gösteren
17:27
to anotherbir diğeri.
384
1035000
2000
bir harita var.
17:29
That leadspotansiyel müşteriler to exampleörnek numbernumara threeüç: hitchhikingOtostop.
385
1037000
4000
Bu bizi üç numaralı örneğimize getiriyor: otostop çekmek.
17:33
I'm not so sure hitchhikingOtostop is deadölü.
386
1041000
3000
Ben otostop çekmenin öldüğünden emin değilim.
17:36
Why? There is the CraigslistCraigslist ridesharerideshare boardyazı tahtası.
387
1044000
4000
Neden mi? İşte burada Craiglist yolculuk paylaşım panosu.
17:40
If it were calleddenilen the CraigslistCraigslist hitchhikingOtostop boardyazı tahtası,
388
1048000
3000
Eğer adı Craigslist otostop panosu olsaydı
17:43
tumbleweedsTumbleweeds would be blowingüfleme throughvasitasiyla it.
389
1051000
2000
hiç kimse kullanmazdı, ıssız bir adaya benzerdi.
17:45
But it's the ridesharerideshare boardyazı tahtası, and it's basicallytemel olarak the sameaynı thing.
390
1053000
3000
Ama bu yolculuk paylaşım panosu ve aslında aynı şey.
17:48
Now why are people usingkullanma it?
391
1056000
2000
Peki neden insanlar kullanıyor bunu?
17:50
I don't know. Maybe they think that, uh, killerskatiller don't planplan aheadönde?
392
1058000
3000
Bilmiyorum. Belki, katillerin önceden plan yapmadığını düşünüyorlardır??
17:53
(LaughterKahkaha)
393
1061000
6000
Gülüşmeler
17:59
No. I think the actualgerçek answerCevap is
394
1067000
2000
Hayır. Asıl cevap şu;
18:01
that oncebir Zamanlar you reframereframe it,
395
1069000
2000
bir kere yeniden düzenlerseniz
18:03
oncebir Zamanlar you get out of one setset of stalebayat expectationsbeklentileri
396
1071000
3000
zamanını doldurmuş, pas tutmuş
18:06
from a failedbaşarısız oldu projectproje that had its day,
397
1074000
3000
bayat beklentilerin
18:09
but now, for whateverher neyse reasonneden, is tarnishedkararmış,
398
1077000
2000
dışına çıkarsanız
18:11
you can actuallyaslında rekindlealevlendirmek the kindtür of humaninsan kindnessnezaket and sharingpaylaşım
399
1079000
4000
Craigslist'in temsil ettiği insani nezaket ve paylaşımı
18:15
that something like this on CraigslistCraigslist representstemsil.
400
1083000
3000
canlandırabilirsiniz.
18:18
And then you can highlightvurgulamak it
401
1086000
2000
Daha sonra
18:20
into something like,
402
1088000
2000
CouchSurfing.org gibi birşeyle renklendirebilirsiniz.
18:22
yes, CouchSurfingCouchSurfing.orgorg.
403
1090000
3000
CouchSurfing; uzaklara giden insanların
18:25
CouchSurfingCouchSurfing: one guy'sadam ideaFikir
404
1093000
3000
o uzaklarda yaşayan
18:28
to, at last, put togetherbirlikte people who are going somewherebir yerde faruzak away
405
1096000
3000
ve koltuklarında yabancıların uyumasından hoşlanan
18:31
and would like to sleepuyku on a stranger'syabancı birinin couchkanepe for freeücretsiz,
406
1099000
5000
o yabancıların
18:36
with people who livecanlı faruzak away,
407
1104000
2000
koltuklarında bedavaya uyumalarını
18:38
and would like someonebirisi they don't know to sleepuyku on theironların couchkanepe for freeücretsiz.
408
1106000
4000
sağlayan bir fikir.
18:42
It's a brilliantparlak ideaFikir.
409
1110000
4000
Bu çok parlak bir fikir.
18:46
It's a beeArı that, yes, fliessinekler.
410
1114000
2000
Bu o uçan bal arısı işte.
18:48
AmazingŞaşırtıcı how manyçok successfulbaşarılı couchkanepe surfingsSörfler there have been.
411
1116000
3000
Ne kadar çok başarılı koltuk paylaşımı olduğunu görmek hayret verici.
18:51
And if you're wonderingmerak ediyor, no, there have been no knownbilinen fatalitiesölümlerin
412
1119000
4000
Ve eğer merak ediyorsanız, hayır, CouchSurfing yüzünden
18:55
associatedilişkili with CouchSurfingCouchSurfing.
413
1123000
2000
hiç kimse ölmemiş
18:57
AlthoughHer ne kadar, to be sure, the reputationitibar systemsistem, at the momentan,
414
1125000
3000
Gerçi, emin olmak için, mevcut repütasyon sistemine bakalım;
19:00
worksEserleri that you leaveayrılmak your reportrapor after the couchkanepe surfingsörf experiencedeneyim,
415
1128000
3000
koltuk paylaşım deneyiminizin ardından yourmlarınızı yazıyorsunuz.
19:03
so there mayMayıs ayı be some selectionseçim biasönyargı there.
416
1131000
3000
Yani biraz seçim yanlılığı olabilir.
19:06
(LaughterKahkaha)
417
1134000
4000
Gülüşmeler
19:10
So, my urgingçağıran, my thought,
418
1138000
4000
Kanımca,
19:14
is that the InternetInternet isn't just a pileistif of informationbilgi.
419
1142000
3000
İnternet sadece bir bilgi öbeğinden ibaret değil.
19:17
It's not a nounad, sıfat. It's a verbfiil.
420
1145000
3000
İnternet bir isim değil. O bir fiil.
19:20
And when you go on it,
421
1148000
2000
Ve İnterneti kullandığınızda
19:22
if you listen and see carefullydikkatlice and closelyyakından enoughyeterli,
422
1150000
4000
eğer yeterince yakından ve dikkatlice
19:26
what you will discoverkeşfetmek
423
1154000
2000
dinleyip izlerseniz
19:28
is that that informationbilgi
424
1156000
2000
bilginin size birşeyler söylediğini
19:30
is sayingsöz something to you.
425
1158000
2000
keşfedeceksiniz.
19:32
What it's sayingsöz to you is what we heardduymuş yesterdaydün,
426
1160000
2000
Bilginin size söylediği dün Demonsthenes'ten
19:34
DemosthenesDemosthenes was sayingsöz to us.
427
1162000
3000
duyduklarınız ile aynı.
19:37
It's sayingsöz, "Let's marchMart." Thank you very much.
428
1165000
4000
"Haydi yürüyelim" diyor. Çok teşekkürler.
19:41
(ApplauseAlkış)
429
1169000
2000
Alkış
Translated by Pınar Develioğlu
Reviewed by Sancak Gülgen

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Jonathan Zittrain - Net watchdog
Jonathan Zittrain wants to make sure the electronic frontier stays open -- and he's looking to the Internet's millions of users for its salvation.

Why you should listen

The increasing proliferation of "tethered" devices, from iPhones to Xboxes, is only one of countless threats to the freewheeling Internet as we know it. There's also spam, malware, misguided legislation and a drift away from what Internet law expert Jonathan Zittrain calls "generativity" -- a system's receptivity to unanticipated (and innovative) change instigated by myriad users.

Harvard law professor Zittrain, as an investigator for the OpenNet initiative and co-founder of Harvard's Berkman Center for Internet and Society, has long studied the legal, technological and world-shaking aspects of quickly morphing virtual terrains. He performed the first large-scale tests of Internet filtering in China and Saudi Arabia in 2002. His initiatives include projects to fight malware (StopBadware) and ChillingEffects, a site designed to support open content by tracking legal threats to individual users.

More profile about the speaker
Jonathan Zittrain | Speaker | TED.com