TEDGlobal 2009
Jonathan Zittrain: The Web as random acts of kindness
Jonathan Zittrain: Web cũng giống như những việc tốt ngẫu nhiên
Filmed:
Readability: 3.8
934,500 views
Bạn đang cảm thấy thế giới ít thân thiện hơn? Thuyết gia xã hội học Jonathan Zittrain lại muốn bạn nghĩ khác đi. Ông ấy cho rằng Internet được tạo thành từ hàng triệu hành vi vô tư của lòng tốt, sự hiếu kỳ và lòng tin.
Jonathan Zittrain - Net watchdog
Jonathan Zittrain wants to make sure the electronic frontier stays open -- and he's looking to the Internet's millions of users for its salvation. Full bio
Jonathan Zittrain wants to make sure the electronic frontier stays open -- and he's looking to the Internet's millions of users for its salvation. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
My name is Jonathan Zittrain,
0
0
2000
Tôi là Jonathan Zittrain,
00:14
and in my recent work I've been a bit of a pessimist.
1
2000
3000
và tôi có vài cái nghiên cứu gần đây
không khả quan cho lắm
không khả quan cho lắm
00:17
So I thought this morning I would try to be the optimist,
2
5000
4000
mà tôi nghĩ, sáng nay tôi sẽ
cố gắng lạc quan hơn
cố gắng lạc quan hơn
00:21
and give reason to hope
3
9000
2000
và cho các bạn lí do để hi vọng
00:23
for the future of the Internet
4
11000
2000
vào tương lai của internet
00:25
by drawing upon its present.
5
13000
3000
dựa sự hiện diện của nó.
Ngày nay, dường như người ta
không hi vọng nhiều như trước.
không hi vọng nhiều như trước.
00:28
Now, it may seem like there is less hope today than there was before.
6
16000
4000
00:32
People are less kind. There is less trust around.
7
20000
2000
Người ta bớt tốt bụng còn
niềm tin thì ngày càng vơi dần
niềm tin thì ngày càng vơi dần
00:34
I don't know. As a simple example,
8
22000
4000
Ý tôi là...Tôi không biết nữa
Một ví dụ đơn giản,
Một ví dụ đơn giản,
00:38
we could run a test here.
9
26000
2000
ta có thể làm khảo sát ở đây.
00:40
How many people have ever hitchhiked?
10
28000
7000
Bao nhiêu người đã từng đi quá giang?
00:47
I know. How many people have hitchhiked
11
35000
3000
Biết mà..
Bao nhiêu người đã đi quá giang
trong 10 năm trở lại đây?
trong 10 năm trở lại đây?
00:50
within the past 10 years?
12
38000
5000
00:55
Right. So what has changed?
13
43000
3000
Được rồi
Vậy thì điều gì đã thay đổi?
00:58
It's not better public transportation.
14
46000
3000
Không phải do phương tiện
công cộng xịn hơn đâu
công cộng xịn hơn đâu
01:01
So that's one reason to think that we might be
15
49000
3000
Nên, đó là một lí do để nghĩ rằng
01:04
declensionists, going in the wrong direction.
16
52000
3000
có thể mình đang nghĩ sai hướng
01:07
But I want to give you three examples
17
55000
3000
Nhưng tôi muốn đưa ra 3 ví dụ
01:10
to try to say that the trend line
18
58000
3000
để chỉ ra rằng xu thế hiện nay
01:13
is in fact in the other direction,
19
61000
2000
thật ra đang đi theo chiều hướng khác...
...với sự hỗ trợ của Internet.
01:15
and it's the Internet helping it along.
20
63000
3000
01:18
So example number one: the Internet itself.
21
66000
3000
Ví dụ thứ nhất:
bản chất của Internet
bản chất của Internet
01:21
These are three of the founders of the Internet.
22
69000
4000
Đây là 3 người sáng lập Internet
01:25
They were actually high school classmates together
23
73000
2000
Vốn dĩ họ là bạn cùng lớp
học cùng trường trung học
ở ngoại ô Los Angeles..
ở ngoại ô Los Angeles..
01:27
at the same high school in suburban Los Angles in the 1960s.
24
75000
4000
vào những năm 1960.
01:31
You might have had a French club or a Debate club.
25
79000
3000
Các bạn có câu lạc bộ tiếng Pháp
hay câu lạc bộ tranh luận gì gì
hay câu lạc bộ tranh luận gì gì
01:34
They had a "Let's build a global network" club,
26
82000
2000
còn họ có CLB "Tạo mạng lưới toàn cầu"
01:36
and it worked out very well.
27
84000
3000
Có vẻ nó hoạt động khá là ổn.
01:39
They are pictured here for their 25th anniversary
28
87000
3000
Tấm hình ở đây được chụp
vào dịp kỉ niệm 25 năm
vào dịp kỉ niệm 25 năm
01:42
Newsweek retrospective on the Internet.
29
90000
3000
xuất bản tạp chí Newsweeks trên Internet.
01:45
And as you can tell,
30
93000
2000
Và bạn có thể nói rằng,
nhìn họ chẳng khác gì những tên ngốc.
01:47
they are basically goof balls.
31
95000
3000
01:50
They had one great limitation
32
98000
3000
Họ có một hạn chế rất lớn
01:53
and one great freedom
33
101000
2000
và sự tự do cũng rộng không kém
01:55
as they tried to conceive of a global network.
34
103000
3000
khi cố gắng hình dung ra một
mạng lưới toàn cầu.
mạng lưới toàn cầu.
01:58
The limitation was that they didn't have any money.
35
106000
4000
Hạn chế của họ là tài chính.
Không có một số vốn cụ thể nào để đầu tư
02:02
No particular amount of capital to invest,
36
110000
3000
cho một mạng lưới vật lý.
02:05
of the sort that for a physical network
37
113000
2000
02:07
you might need for trucks and people
38
115000
2000
Bạn sẽ cần xe tải, nhân viên
02:09
and a hub to move packages around overnight.
39
117000
3000
và một trung tâm để
vận chuyển hàng hóa thâu đêm.
vận chuyển hàng hóa thâu đêm.
02:12
They had none of that.
40
120000
2000
Họ chẳng có gì cả.
Nhưng họ lại có một
sự tự do đáng kinh ngạc
sự tự do đáng kinh ngạc
02:14
But they had an amazing freedom,
41
122000
2000
02:16
which was they didn't have to make any money from it.
42
124000
4000
đó là không có áp lực
phải kiếm tiền từ nó.
phải kiếm tiền từ nó.
02:20
The Internet has no business plan, never did.
43
128000
4000
Internet không và chưa bao giờ có
một kế hoạch kinh doanh cụ thế.
một kế hoạch kinh doanh cụ thế.
Không có CEO,
02:24
No CEO,
44
132000
2000
không công ty riêng rẽ nào
mang trách nhiệm xây dựng nó.
mang trách nhiệm xây dựng nó.
02:26
no firm responsible, singly, for building it.
45
134000
4000
02:30
Instead, it's folks getting together
46
138000
2000
Mà thay vào đó là những
con người tập hợp lại với nhau
con người tập hợp lại với nhau
02:32
to do something for fun,
47
140000
3000
để làm điều gì đó vì sở thích
02:35
rather than because they were told to,
48
143000
2000
hơn là vì họ bị bắt phải làm thế
02:37
or because they were expecting to make a mint off of it.
49
145000
4000
hay vì họ hi vọng sẽ
kiếm thật nhiều tiền từ nó.
kiếm thật nhiều tiền từ nó.
Đặc thù đó dẫn đến một mô hình mạng,
02:41
That ethos led to a network architecture,
50
149000
3000
02:44
a structure that was unlike
51
152000
2000
một kết cấu hoàn toàn không giống
02:46
other digital networks then or since.
52
154000
4000
với những mạng kĩ thuật số
trước đó hay trở về sau.
trước đó hay trở về sau.
02:50
So unusual, in fact,
53
158000
2000
Một điều kì lạ là trong thực tế
02:52
that it was said that it's not clear the Internet could work.
54
160000
4000
mọi người không rõ liệu
Internet có thể vận hành được hay không
Internet có thể vận hành được hay không
02:56
As late as 1992, IBM was known to say
55
164000
3000
Cuối năm 1992, ai cũng biết
IBM phát biểu rằng
IBM phát biểu rằng
02:59
you couldn't possibly build a corporate network
56
167000
3000
"Không thể xây dựng một mạng lưới công ty
03:02
using Internet Protocol.
57
170000
3000
bằng cách sử dụng Internet Protocol."
Thậm chí hiện nay, những
kĩ sư Internet cũng cho rằng
kĩ sư Internet cũng cho rằng
03:05
And even some Internet engineers today say
58
173000
2000
03:07
the whole thing is a pilot project and the jury is still out.
59
175000
4000
tất cả đều là những dự án thí điểm
và chẳng đi đến kết luận nào cả.
03:11
(Laughter)
60
179000
1000
Đó là lí do mà linh vật
của công nghệ Internet, nếu có
của công nghệ Internet, nếu có
03:12
That's why the mascot of Internet engineering,
61
180000
4000
03:16
if it had one, is said to be the bumblebee.
62
184000
3000
thì mọi người cho
nên là con ong nghệ.
nên là con ong nghệ.
03:19
Because the fur-to-wingspan ratio of the bumblebee
63
187000
3000
Vì tỉ lệ lông so với độ sải cánh của chúng
03:22
is far too large for it to be able to fly.
64
190000
2000
quá lớn để chúng bay được.
03:24
And yet, mysteriously, somehow the bee flies.
65
192000
5000
Tuy nhiên bằng một cách bí ẩn nào đó
mà loài ong vẫn có thể bay.
mà loài ong vẫn có thể bay.
03:29
I'm pleased to say that, thanks to massive government funding,
66
197000
3000
Tôi rất vui khi nói rằng, nhờ khoản
tài trợ to lớn của chính phủ,
tài trợ to lớn của chính phủ,
03:32
about three years ago we finally figured out
67
200000
3000
khoảng 3 năm về trước mà
ta cuối cùng cũng tìm ra
ta cuối cùng cũng tìm ra
03:35
how bees fly.
68
203000
2000
cách con ong nó bay.
03:37
(Laughter)
69
205000
2000
03:39
It's very complicated, but it turns out they
70
207000
2000
Phức tạp lắm chứ tưởng,
nhưng hóa ra chỉ là do
chúng đập cánh rất lẹ mà thôi.
chúng đập cánh rất lẹ mà thôi.
03:41
flap their wings very quickly.
71
209000
3000
03:44
(Laughter)
72
212000
3000
03:47
So what is this bizarre architecture configuration
73
215000
4000
Vậy thì cấu hình kiến trúc
kì quái này là cái gì
kì quái này là cái gì
03:51
that makes the network sing and be so unusual?
74
219000
3000
mà lại có thể giúp Mạng
trở nên độc nhất và khác biệt?
trở nên độc nhất và khác biệt?
03:54
Well, to move data around
75
222000
2000
Để di chuyển dữ liệu
từ nơi này đến nơi khác
từ nơi này đến nơi khác
03:56
from one place to another -- again, it's not like a package courier.
76
224000
3000
...nhắc lại, không phải giống
với chuyển phát hàng hóa.
với chuyển phát hàng hóa.
03:59
It's more like a mosh pit.
77
227000
3000
Mà là như một đám đông khiêng bạn lên
04:02
(Laughter)
78
230000
1000
Thử tưởng tượng, bạn là một phần
của một mạng lưới
của một mạng lưới
04:03
Imagine, you being part of a network
79
231000
2000
04:05
where, you're maybe at a sporting event,
80
233000
3000
nơi mà, có thể là ở một sự kiện thể thao
và bạn đang ngồi trong hàng như thế này,
04:08
and you're sitting in rows like this,
81
236000
2000
và đột nhiên ai đó yêu cầu một ly bia,
04:10
and somebody asks for a beer,
82
238000
2000
04:12
and it gets handed at the aisle.
83
240000
3000
và quầy bia được đặt ở lối đi.
Và trọng trách của
những người ngồi cạnh
những người ngồi cạnh
04:15
And your neighborly duty
84
243000
2000
04:17
is to pass the beer along,
85
245000
2000
là phải chuyền ly bia đi,
04:19
at risk to your own trousers,
86
247000
3000
chịu mạo hiểm chính cái quần tây của mình,
để đưa nó đến tay người đó.
04:22
to get it to the destination.
87
250000
2000
04:24
No one pays you to do this.
88
252000
2000
Không ai trả tiền để bạn làm việc đó cả
04:26
It's just part of your neighborly duty.
89
254000
3000
Chỉ là nghĩa vụ của một người ngồi cạnh
04:29
And, in a way, that's exactly how packets move around the Internet,
90
257000
4000
Ở khía cạnh nào đó, đó chính là cách
các gói dữ liệu truyền đi trong Internet
các gói dữ liệu truyền đi trong Internet
đôi khi chỉ trong vòng
25 đến 30 bước nhảy,
25 đến 30 bước nhảy,
04:33
sometimes in as many as 25 or 30 hops,
91
261000
2000
04:35
with the intervening entities
92
263000
2000
...với sự hỗ trợ của các yếu tố trung gian
đưa dữ liệu đi khắp nơi
đưa dữ liệu đi khắp nơi
04:37
that are passing the data around
93
265000
2000
04:39
having no particular contractual or legal obligation
94
267000
4000
mà không có bất kì hợp đồng cụ thể
hay nghĩa vụ pháp lý nào
hay nghĩa vụ pháp lý nào
04:43
to the original sender
95
271000
2000
đối với người gửi hay là người nhận.
04:45
or to the receiver.
96
273000
3000
Tất nhiên, khi được một
đám đông khiêng đi
đám đông khiêng đi
04:48
Now, of course, in a mosh pit it's hard to specify a destination.
97
276000
4000
thì khó mà biết được đích đến
04:52
You need a lot of trust,
98
280000
2000
Phải tin tưởng nhiều lắm đấy,
04:54
but it's not like, "I'm trying to get to Pensacola, please."
99
282000
3000
nhưng không phải kiểu như
"Vui lòng đưa tôi tới Pensacola".
04:57
So the Internet needs addressing and directions.
100
285000
4000
Vì vậy Internet cần sự định hướng.
05:01
It turns out there is no one overall map of the Internet.
101
289000
4000
Hóa ra, không có một tấm bản đồ
tổng quan về Internet.
tổng quan về Internet.
05:05
Instead, again, it is as if we are all sitting together in a theater,
102
293000
3000
Mà thay vào đó, một lần nữa, giống như
chúng ta đang ngồi trong rạp hát
chúng ta đang ngồi trong rạp hát
05:08
but we can only see amidst the fog
103
296000
3000
nhưng chỉ thấy giữa sương mù
05:11
the people immediately around us.
104
299000
2000
...những người ngồi cạnh ta lúc đó.
05:13
So what do we do to figure out who is where?
105
301000
3000
Vậy làm sao ta xác định ai đang ở đâu?
05:16
We turn to the person on the right,
106
304000
2000
Chúng ta quay sang người bên phải,
05:18
and we tell that person what we see on our left,
107
306000
3000
nói với người đó thứ
chúng ta thấy bên trái,
chúng ta thấy bên trái,
05:21
and vice versa.
108
309000
2000
và ngược lại.
Họ cứ vô thức lặp lại hành động đó.
Và trước khi bạn nhận ra,
Và trước khi bạn nhận ra,
05:23
And they can lather, rinse, repeat. And before you know it,
109
311000
2000
05:25
you have a general sense of where everything is.
110
313000
3000
bạn đã biết sơ về vị trí của mọi vật.
05:28
This is how Internet addressing and routing actually work.
111
316000
5000
Đây chính là cách
định tuyến Internet hoạt động.
định tuyến Internet hoạt động.
Đây là một hệ thống dựa trên
lòng tốt và niềm tin,
lòng tốt và niềm tin,
05:33
This is a system that relies on kindness and trust,
112
321000
4000
khiến nó trở nên rất mong manh, dễ vỡ.
05:37
which also makes it very delicate and vulnerable.
113
325000
3000
05:40
In rare but striking instances,
114
328000
2000
Trong vài ví dụ hiếm hoi nhưng nổi bật,
05:42
a single lie told by just one entity
115
330000
3000
chỉ cần một lời nói dối từ một cá nhân
05:45
in this honeycomb
116
333000
2000
trong cái tổ ong này,
05:47
can lead to real trouble.
117
335000
2000
có thể dẫn tới rắc rối thật sự.
05:49
So, for example, last year,
118
337000
3000
Ví dụ, năm ngoái,
05:52
the government of Pakistan
119
340000
2000
chính phủ Pakistan
05:54
asked its Internet service providers there
120
342000
3000
yêu cầu những nhà cung cấp Internet ở đó
05:57
to prevent citizens of Pakistan from seeing YouTube.
121
345000
4000
ngăn không cho người dân dùng YouTube.
06:01
There was a video there that the government did not like
122
349000
2000
Có một video chính phủ không thích
06:03
and they wanted to make sure it was blocked.
123
351000
2000
nên họ muốn đảm bảo nó đã bị khóa.
06:05
This is a common occurrence. Governments everywhere
124
353000
2000
Đây là chuyện xảy ra như cơm bữa.
Chính phủ các nước
Chính phủ các nước
06:07
are often trying to block
125
355000
2000
hay cố gắng ngăn chặn,
06:09
and filter and censor content on the Internet.
126
357000
3000
lọc và kiểm duyệt nội dung trên Internet.
06:12
Well this one ISP in Pakistan
127
360000
2000
Có một loại tên ở Pakistan là ISP
06:14
chose to effectuate the block for its subscribers
128
362000
3000
chọn cách là thực hiện ngăn chặn
các thuê bao của nó
các thuê bao của nó
06:17
in a rather unusual way.
129
365000
3000
bằng một cách khá lạ đời.
06:20
It advertised --
130
368000
2000
Nó quảng cáo --
06:22
the way that you might be asked, if you were part of the Internet,
131
370000
3000
theo cách mà bạn có thể bị hỏi,
nếu đã tham gia Internet,
nếu đã tham gia Internet,
06:25
to declare what you see near you -- it advertised
132
373000
2000
để xác nhận cái gì đang ở gần bạn.
Nó quảng cáo rằng
Nó quảng cáo rằng
06:27
that near it, in fact, it had suddenly awakened to find
133
375000
5000
gần đó, hóa ra nó vừa chợt nhận ra
06:32
that it was YouTube.
134
380000
2000
nó chính là Youtube
06:34
"That's right," it said, "I am YouTube."
135
382000
3000
Nó nói: "Đúng vậy, tôi là YouTube đây".
06:37
Which meant that packets of data
136
385000
2000
Có nghĩa là các gói dữ liệu
06:39
from subscribers going to YouTube
137
387000
2000
từ những người đăng ký trên YouTube
06:41
stopped at the ISP, since they thought they were already there,
138
389000
3000
bị chặn ở ISP, vì họ nghĩ
chúng đã tồn tại rồi,
chúng đã tồn tại rồi,
06:44
and the ISP threw them away unopened
139
392000
2000
và ISP ném chúng đi mà không mở ra
06:46
because the point was to block it.
140
394000
2000
vì mục đích của họ là chặn nó.
06:48
But it didn't stop there.
141
396000
2000
Nhưng không chỉ dừng lại ở đó.
06:50
You see, that announcement
142
398000
2000
Mọi người thấy đấy, thông báo đó
06:52
went one click out,
143
400000
2000
được đưa ra chỉ bằng một click,
06:54
which got reverberated, one click out.
144
402000
3000
và gây tiếng vang,
cũng chỉ bằng một click.
cũng chỉ bằng một click.
06:57
And it turns out that as you look
145
405000
2000
Và hóa ra, như những gì bạn thấy
sau khi sự kiện này kết thúc,
sau khi sự kiện này kết thúc,
06:59
at the postmortem of this event,
146
407000
2000
07:01
you have at one moment
147
409000
2000
bạn đang có một khoảng thời gian
tuyệt vời lướt YouTube.
tuyệt vời lướt YouTube.
07:03
perfectly working YouTube.
148
411000
2000
07:05
Then, at moment number two,
149
413000
2000
Và khoảnh khắc tiếp theo,
07:07
you have the fake announcement go out.
150
415000
3000
bạn nhận được một thông báo giả.
07:10
And within two minutes,
151
418000
2000
Và chỉ trong vòng 2 phút,
07:12
it reverberates around
152
420000
2000
nó đã lan đi khắp nơi
07:14
and YouTube is blocked everywhere in the world.
153
422000
3000
và YouTube khắp nơi trên thế giới bị khóa.
Nếu bạn đang ngồi ở Oxford, Anh và
cố truy cập Youtube
cố truy cập Youtube
07:17
If you were sitting in Oxford, England, trying to get to YouTube,
154
425000
3000
07:20
your packets were going to Pakistan
155
428000
2000
Gói dữ liệu bạn định truyền tới Pakistan
07:22
and they weren't coming back.
156
430000
3000
sẽ một đi không trở lại.
07:25
Now just think about that.
157
433000
2000
Hãy nghĩ về điều đó.
Một trong những trang web
phổ biến nhất thế giới,
phổ biến nhất thế giới,
07:27
One of the most popular websites in the world,
158
435000
2000
07:29
run by the most powerful company in the world,
159
437000
2000
được điều hành bởi công ty quyền lực nhất,
07:31
and there was nothing that YouTube or Google
160
439000
4000
và chẳng có gì mà YouTube hay Google
07:35
were particularly privileged to do about it.
161
443000
3000
có đặc quyền can thiệp vào nó.
07:38
And yet, somehow, within about two hours,
162
446000
4000
Tuy nhiên, bằng cách nào đó
trong vòng 2 tiếng đồng hồ,
trong vòng 2 tiếng đồng hồ,
07:42
the problem was fixed.
163
450000
2000
rắc rối đã được giải quyết.
07:44
How did this happen?
164
452000
2000
Nó đã xảy ra như thế nào?
07:46
Well, for a big clue, we turn to NANOG.
165
454000
3000
Ta chuyển sang một manh mối lớn: NANOG,
07:49
The North American Network Operators Group,
166
457000
3000
Cơ quan điều hành mạng Bắc Mỹ,
07:52
a group of people who,
167
460000
2000
Một nhóm người mà
07:54
on a beautiful day outside,
168
462000
2000
trong một ngày đẹp trời,
bước vào một căn phòng không có cửa sổ,
07:56
enter into a windowless room,
169
464000
2000
07:58
at their terminals
170
466000
2000
tại bàn làm việc của họ
ngồi đọc email và tin nhắn
08:00
reading email and messages
171
468000
3000
08:03
in fixed proportion font, like this,
172
471000
4000
theo một tỉ lệ font nhất định, như thế này
08:07
and they talk about networks.
173
475000
2000
và nói chuyện về mạng.
08:09
And some of them are mid-level employees at Internet service providers
174
477000
2000
Một số người là nhân viên tầm trung
từ những nhà cung cấp mạng trên thế giới
08:11
around the world.
175
479000
2000
Và đây là thông điệp từ một trong số họ
08:13
And here is the message where one of them says,
176
481000
2000
08:15
"Looks like we've got a live one. We have a hijacking of YouTube!
177
483000
3000
"Có vẻ như chúng ta có một vụ trực tiếp.
Có một vụ cướp Youtube!
Có một vụ cướp Youtube!
08:18
This is not a drill. It's not just the cluelessness
178
486000
3000
Không hề xuyên tạc.
Đây không chỉ là sự thiếu căn cứ
Đây không chỉ là sự thiếu căn cứ
08:21
of YouTube engineers. I promise.
179
489000
2000
của kỹ sư Youtube. Tôi hứa đấy
08:23
Something is up in Pakistan."
180
491000
2000
Có chuyện gì đó đang xảy ra ở Pakistan".
08:25
And they came together to help find the problem and fix it.
181
493000
4000
Và họ tập hợp lại để
tìm ra vấn đề và giải quyết nó.
tìm ra vấn đề và giải quyết nó.
08:29
So it's kind of like if your house catches on fire.
182
497000
3000
Nó giống như khi nhà bị cháy.
08:32
The bad news is there is no fire brigade.
183
500000
4000
Tin xấu là không có đội chữa cháy.
Tin tốt là những người
ngẫu nhiên từ đâu đến
ngẫu nhiên từ đâu đến
08:36
The good news is random people apparate from nowhere,
184
504000
3000
08:39
put out the fire and leave without expecting payment or praise.
185
507000
4000
dập lửa giúp và rời đi mà
chẳng cần đền đáp hay ca ngợi.
chẳng cần đền đáp hay ca ngợi.
08:43
(Applause)
186
511000
5000
Tôi đã cố nghĩ đến một
hình mẫu chính xác để miêu tả
hình mẫu chính xác để miêu tả
08:48
I was trying to think of the right model to describe
187
516000
2000
08:50
this form of random acts of kindness
188
518000
2000
kiểu ngẫu nhiên làm việc tốt này
08:52
by geeky strangers.
189
520000
2000
bởi những người lạ khó hiểu.
08:54
(Laughter)
190
522000
5000
08:59
You know, it's just like the hail goes out
191
527000
3000
Bạn biết đấy, chỉ cần một tiếng kêu cứu,
09:02
and people are ready to help.
192
530000
2000
mọi người sẽ sẵn sàng ra tay giúp đỡ.
09:04
And it turns out this model is everywhere, once you start looking for it.
193
532000
4000
Hóa ra, hình mẫu này có ở khắp mọi nơi,
chỉ cần bạn tìm kiếm nó.
chỉ cần bạn tìm kiếm nó.
09:08
Example number two: Wikipedia.
194
536000
3000
Ví dụ thứ hai: Wikipedia.
09:11
If a man named Jimbo came up to you in 2001
195
539000
3000
Nếu một ông tên Jimbo đứng
trước mặt bạn vào năm 2001 và nói
trước mặt bạn vào năm 2001 và nói
09:14
and said, "I've got a great idea! We start with seven articles
196
542000
3000
"Tôi có một ý tưởng tuyệt vời!
Hãy bắt đầu với 7 bài báo
Hãy bắt đầu với 7 bài báo
09:17
that anybody can edit anything, at any time,
197
545000
2000
mà ai cũng có thể sửa mọi thứ, mọi lúc
09:19
and we'll get a great encyclopedia! Eh?"
198
547000
3000
Và ta sẽ có một
bách khoa thư thật đỉnh! Ha?"
bách khoa thư thật đỉnh! Ha?"
09:22
Right. Dumbest idea ever.
199
550000
4000
Đúng vậy. Ý tưởng ngớ ngẩn nhất
của mọi thời đại.
của mọi thời đại.
09:26
(Laughter)
200
554000
1000
09:27
In fact, Wikipedia is an idea so profoundly stupid
201
555000
5000
Thực tế, Wikipedia là một ý tưởng
hết sức ngu ngốc
hết sức ngu ngốc
09:32
that even Jimbo never had it.
202
560000
3000
mà ngay cả Jumbo cũng
chưa bao giờ nghĩ đến.
chưa bao giờ nghĩ đến.
09:35
Jimbo's idea was for Nupedia.
203
563000
2000
Ý tưởng của Jumbo là về Nupedia.
09:37
It was going to be totally traditional. He would pay people money
204
565000
2000
Nó hoàn toàn truyền thống.
Ông ấy sẽ trả tiền
Ông ấy sẽ trả tiền
09:39
because he was feeling like a good guy,
205
567000
2000
vì cảm thấy mình đang làm một việc tốt,
09:41
and the money would go to the people
206
569000
2000
tiền sẽ vào túi mọi người
và họ sẽ viết những bài báo.
và họ sẽ viết những bài báo.
09:43
and they would write the articles.
207
571000
2000
09:45
The wiki was introduced
208
573000
2000
Wiki được giới thiệu
09:47
so others could make suggestions on edits --
209
575000
2000
để mọi người đều có thể góp ý,
chỉnh sửa -- gần như là một sự vô dụng
chỉnh sửa -- gần như là một sự vô dụng
09:49
as almost an afterthought, a back room.
210
577000
2000
một lỗ hổng đằng sau
09:51
And then it turns out the back room grew
211
579000
3000
Và cuối cùng lỗ hổng to ra
09:54
to encompass the entire project.
212
582000
2000
bao trùm toàn bộ dự án
09:56
And today, Wikipedia is so ubiquitous
213
584000
3000
Và ngày nay, Wikipedia đã trở nên
cực kỳ phổ biến,
cực kỳ phổ biến,
09:59
that you can now find it on Chinese restaurant menus.
214
587000
4000
tới nỗi mà bạn có thể thấy nó trong
thực đơn của một nhà hàng Trung Quốc.
thực đơn của một nhà hàng Trung Quốc.
10:03
(Laughter)
215
591000
6000
10:09
I am not making this up.
216
597000
2000
Tôi không bịa đâu.
10:11
(Laughter)
217
599000
2000
10:13
I have a theory I can explain later.
218
601000
3000
Tôi có một giả thuyết
mà tôi sẽ giải thích sau.
mà tôi sẽ giải thích sau.
10:16
Suffice it to say for now that I prefer my Wikipedia
219
604000
2000
Không cần nói nhiều, bây giờ tôi chỉ muốn
một phần Wikipedia chiên với pimento.
một phần Wikipedia chiên với pimento.
10:18
stir-fried with pimentos.
220
606000
2000
10:20
(Laughter)
221
608000
2000
Nhưng hiện nay, Wikipedia không
hoạt động một cách tự phát
hoạt động một cách tự phát
10:22
But now, Wikipedia doesn't just spontaneously work.
222
610000
3000
10:25
How does it really work? It turns out
223
613000
2000
Vậy nó hoạt động như thế nào? Hóa ra
10:27
there is a back room that is kind of windowless,
224
615000
2000
có một căn phòng kín, không có cửa sổ,
10:29
metaphorically speaking.
225
617000
2000
nói một cách ẩn dụ là như vậy.
10:31
And there are a bunch of people who, on a sunny day,
226
619000
2000
Có một nhóm người
vào một ngày nắng đẹp như thế,
vào một ngày nắng đẹp như thế,
10:33
would rather be inside
227
621000
3000
chỉ muốn ở trong phòng
10:36
and monitoring this, the administrator's notice board,
228
624000
2000
và kiểm tra thông báo của người quản lý.
10:38
itself a wiki page that anyone can edit.
229
626000
3000
Bản chất của wiki là ai
cũng có thể chỉnh sửa.
cũng có thể chỉnh sửa.
10:41
And you just bring your problems to the page.
230
629000
3000
Và bạn vừa mang rắc rối đến cho nó.
10:44
It's reminiscent of the description of history
231
632000
3000
Nó gợi nhớ đến những mô tả của lịch sử
như "lại thêm một điều vớ vẩn nữa",
phải không nào?
phải không nào?
10:47
as "one damn thing after another," right?
232
635000
3000
10:50
Number one: "Tendentious editing by user Andyvphil."
233
638000
4000
Thứ nhất: "Chỉnh sửa bởi Andyvphil"
10:54
Apologies, Andyvphil, if you're here today.
234
642000
3000
Xin lỗi Andyvphil nếu bạn có mặt ở đây.
Tôi đang nói khách quan nhé.
10:57
I'm not taking sides.
235
645000
2000
10:59
"Anon attacking me for reverting."
236
647000
3000
"Anon tấn công tôi để trở lại"
Phần ưa thích của tôi đây
11:02
Here is my favorite: "A long story."
237
650000
2000
"Một câu chuyện dài"
11:04
(Laughter)
238
652000
1000
11:05
It turns out there are more people checking this page for problems
239
653000
4000
Số người muốn tìm ra vấn đề của trang này
11:09
and wanting to solve them
240
657000
2000
và mong muốn khắc phục nó
nhiều hơn là những tồn tại trong trang.
11:11
than there are problems arising on the page.
241
659000
3000
11:14
And that's what keeps Wikipedia afloat.
242
662000
3000
Và đó là điều giúp Wikipedia thành công.
11:17
At all times, Wikipedia is approximately
243
665000
3000
Lúc nào Wikipedia cứ như chỉ còn 45 phút
11:20
45 minutes away from utter destruction. Right?
244
668000
5000
trước bờ vực hủy diệt ấy. Đúng không?
Có rất nhiều chương trình rác
làm chậm nó,
làm chậm nó,
11:25
There are spambots crawling it, trying to turn every article
245
673000
2000
biến các bài viết thành
quảng cáo đồng hồ Rolex hết
quảng cáo đồng hồ Rolex hết
11:27
into an ad for a Rolex watch.
246
675000
2000
11:29
(Laughter)
247
677000
1000
11:30
It's this thin geeky line
248
678000
3000
Chính ranh gới mỏng manh
nhưng tuyệt vời này
nhưng tuyệt vời này
11:33
that keeps it going.
249
681000
2000
khiến nó tiếp tục hoạt động.
11:35
Not because it's a job,
250
683000
2000
Không phải vì nó là một công việc,
11:37
not because it's a career,
251
685000
2000
không phải vì nó là sự nghiệp,
11:39
but because it's a calling.
252
687000
2000
mà vì nó là tiếng gọi.
11:41
It's something they feel impelled to do
253
689000
3000
Một điều gì đó họ cảm thấy buộc phải làm
11:44
because they care about it.
254
692000
2000
vì họ quan tâm tới nó.
Họ thậm chí còn tập hợp lại thành các nhóm
11:46
They even gather together in such groups
255
694000
2000
11:48
as the Counter-Vandalism Unit --
256
696000
2000
như là Ban chống bạo lực --
11:50
"Civility, Maturity, Responsibility" --
257
698000
3000
"Văn minh, Trưởng thành, Trách nhiệm" --
11:53
to just clean up the pages.
258
701000
2000
để làm sạch các trang web.
11:55
It does make you wonder if there were, for instance,
259
703000
3000
Chắc chắn các bạn sẽ thắc mắc,
nếu có một hội nghị--
Tôi không rõ,
Tôi không rõ,
11:58
a massive, extremely popular Star Trek convention one weekend,
260
706000
4000
một hội nghị lớn và cực nổi tiếng
như là Star Trek, vào ngày cuối tuần
như là Star Trek, vào ngày cuối tuần
12:02
who would be minding the store?
261
710000
2000
thì ai sẽ trông cửa hàng đây?
12:04
(Laughter)
262
712000
5000
12:09
So what we see --
263
717000
2000
Nên những gì chúng ta thấy --
12:11
(Laughter)
264
719000
3000
12:14
what we see in this phenomenon
265
722000
4000
những gì chúng ta thấy từ hiện tượng này
12:18
is something that the crazed, late traffic engineer
266
726000
4000
chính là cái mà kỹ sư giao thông
điên rồ quá cố
điên rồ quá cố
12:22
Hans Monderman discovered in the Netherlands,
267
730000
2000
Hans Monderman đã khám phá ra ở Hà Lan,
12:24
and here in South Kensington, that sometimes
268
732000
2000
và tại đây, Nam Kensington, đôi khi
12:26
if you remove some of the external rules and signs and everything else,
269
734000
5000
nếu bạn bỏ đi những luật lệ bên ngoài
biển báo và những thứ khác,
12:31
you can actually end up
270
739000
2000
thực ra bạn có thể chấm dứt
12:33
with a safer environment in which people can function,
271
741000
3000
một môi trường an toàn nơi mà mọi người
có thể được thể hiện khả năng
có thể được thể hiện khả năng
12:36
and one in which they are more human with each other.
272
744000
3000
và một nơi mà con người
đối tốt với nhau hơn
đối tốt với nhau hơn
12:39
They're realizing that they
273
747000
2000
Họ nhận ra rằng phải nhận trách nhiệm
12:41
have to take responsibility for what they do.
274
749000
2000
với việc họ làm.
12:43
And Wikipedia has embraced this.
275
751000
3000
Và Wikipedia đã nắm bắt điều này.
12:46
Some of you may remember Star Wars Kid,
276
754000
3000
Vài người có thể còn nhớ
Chiến Binh Vì Sao Nhí ,
Chiến Binh Vì Sao Nhí ,
12:49
the poor teenager who filmed himself with a golf ball retriever,
277
757000
4000
một thiếu niên tội nghiệp tự quay phim
với một cây gậy chơi golf tự vệ,
với một cây gậy chơi golf tự vệ,
12:53
acting as if it were a light saber.
278
761000
2000
diễn như thể nó là một
thanh kiếm ánh sáng.
thanh kiếm ánh sáng.
12:55
The film, without his permission or even knowledge at first,
279
763000
3000
Bộ phim, dù ban đầu không có
sự cho phép của anh ta hay tri thức gì
sự cho phép của anh ta hay tri thức gì
12:58
found its way onto the Internet.
280
766000
2000
đã tìm được chỗ đứng trên Internet
13:00
Hugely viral video. Extremely popular.
281
768000
3000
Một video được mọi người truyền tay nhau.
Cực kì nổi tiếng,
Cực kì nổi tiếng,
13:03
Totally mortifying to him.
282
771000
3000
hoàn toàn làm mất thể diện anh ta
Giờ nó đã lên bách khoa toàn thư
13:06
Now, it being encyclopedic and all,
283
774000
2000
và tất cả những gì Wiki phải làm là
một bài viết về Chiến Binh Vì sao Nhí
một bài viết về Chiến Binh Vì sao Nhí
13:08
Wikipedia had to do an article about Star Wars Kid.
284
776000
3000
13:11
Every article on Wikipedia has a corresponding discussion page,
285
779000
2000
Mỗi bài viết có một
trang thảo luận tương ứng
trang thảo luận tương ứng
13:13
and on the discussion page
286
781000
2000
Và mỗi trang như thế lại có
cực kì nhiều lời tranh luận
cực kì nhiều lời tranh luận
13:15
they had extensive argument among the Wikipedians
287
783000
3000
giữa những người dùng Wiki xoay quanh việc
anh ta có dùng tên thật trên bài báo không
anh ta có dùng tên thật trên bài báo không
13:18
as to whether to have his real name
288
786000
4000
13:22
featured in the article.
289
790000
2000
13:24
You could see arguments on both sides.
290
792000
2000
Các bạn có thể thấy đầy cả hai bên
13:26
Here is just a snapshot of some of them.
291
794000
2000
còn đây chỉ là một ảnh chụp một phần thôi
13:28
They eventually decided --
292
796000
2000
Sau cùng họ đã quyết định--
13:30
not unanimously by any means --
293
798000
2000
không phải bởi tất cả mọi người
13:32
not to include his real name,
294
800000
2000
rằng không thêm tên thật của anh ta
13:34
despite the fact that nearly all media reports did.
295
802000
3000
cho dù phần lớn các bài báo cáo
đều làm điều này.
đều làm điều này.
13:37
They just didn't think it was the right thing to do.
296
805000
3000
Họ đã không nghĩ đây là điều nên làm
13:40
It was an act of kindness.
297
808000
2000
Đây là hành động nhân từ
13:42
And to this day, the page for Star Wars Kid
298
810000
2000
Và đến hôm nay, cái trang
cho Chiến binh Vì sao Nhí
cho Chiến binh Vì sao Nhí
13:44
has a warning right at the top
299
812000
2000
đã có một cảnh báo lớn ngay trên tiêu đề
13:46
that says you are not to put his real name on the page.
300
814000
3000
rằng bạn không được
đề tên anh ấy trên trang.
đề tên anh ấy trên trang.
13:49
If you do, it will be removed immediately,
301
817000
2000
Nếu làm thế, nó sẽ bị xóa ngay lập tức,
13:51
removed by people who may have disagreed with the original decision,
302
819000
4000
bởi những người không đồng ý
với quyết định ban đầu,
với quyết định ban đầu,
13:55
but respect the outcome
303
823000
3000
nhưng lại tôn trọng thành quả
13:58
and work to make it stay
304
826000
2000
và hành động để giữ nó lại
vì họ tin vào cái gì đó lớn hơn
quan điểm của mình.
quan điểm của mình.
14:00
because they believe in something bigger than their own opinion.
305
828000
4000
Là luật sư, tôi phải nói rằng
14:04
As a lawyer, I've got to say these guys are inventing the law
306
832000
3000
mấy người này đang "phát minh" luật lệ
14:07
and stare decisis and stuff like that as they go along.
307
835000
4000
tiền lệ pháp và những thứ đại loại thế
khi họ tiến hành thông qua.
14:11
Now, this isn't just limited to Wikipedia.
308
839000
3000
Đó không chỉ là hạn chế với Wikipedia.
14:14
We see it on blogs all over the place.
309
842000
2000
Chúng ta thấy nó trên các blog ở khắp nơi.
14:16
I mean, this is a 2005 Business Week cover.
310
844000
3000
Ý tôi là, đây là ảnh bìa của tờ
Business Week năm 2005.
Business Week năm 2005.
14:19
Wow. Blogs are going to change your business.
311
847000
2000
Blog mà sẽ thay đổi
sự nghiệp của bạn luôn
sự nghiệp của bạn luôn
14:21
I know they look silly. And sure they look silly.
312
849000
3000
Tôi biết nghe rất ngớ ngẩn.
Chắc chắn là như vậy.
Chắc chắn là như vậy.
Họ bắt đầu bằng tất cả thể loại
dự án rất buồn cười.
dự án rất buồn cười.
14:24
They start off on all sorts of goofy projects.
313
852000
2000
14:26
This is my favorite goofy blog:
314
854000
2000
Cái blog ngớ ngẩn mà tôi thích đây
14:28
Catsthatlooklikehitler.com.
315
856000
3000
Catsthatlooklikehitler.com.
14:31
(Laughter)
316
859000
1000
14:32
You send in a picture of your cat
317
860000
3000
Bạn chỉ cần gửi hình của chú mèo nhà bạn
nếu nhìn nó giống Hitler.
14:35
if it looks like Hitler.
318
863000
2000
14:37
(Laughter)
319
865000
7000
14:44
Yeah, I know. Number four, it's like, can you imagine
320
872000
2000
Tôi biết. Số 4, giống như là,
bạn có thể hình dung ra
bạn có thể hình dung ra
14:46
coming home to that cat everyday?
321
874000
2000
cảnh về nhà với con mèo đó mỗi ngày không?
14:48
(Laughter)
322
876000
1000
14:49
But then, you can see the same kind of whimsy
323
877000
4000
Nhưng sau đó, bạn có thể thấy
sự bất thường tương tự
sự bất thường tương tự
14:53
applied to people.
324
881000
2000
xảy đến với người.
14:55
So this is a blog devoted to unfortunate portraiture.
325
883000
4000
Đây là một blog về vẽ chân dung kì cục
14:59
This one says, "Bucolic meadow with split-rail fence.
326
887000
3000
Nó đề rằng: "Đồng cỏ thôn quê
với rào phân cách đường sắt.
với rào phân cách đường sắt.
15:02
Is that an animal carcass behind her?"
327
890000
2000
Có phải xác con vật phía sau cô ấy không?"
15:04
(Laughter)
328
892000
1000
Bạn sẽ phản ứng kiểu, "Bạn biết không?
Có xác một con vật
Có xác một con vật
15:05
You're like, "You know? I think that's an animal carcass
329
893000
2000
15:07
behind her."
330
895000
2000
sau lưng cô ấy thật đấy!"
15:09
And it's one after the other.
331
897000
2000
Và cứ thế cứ thế tiếp tục.
Nhưng sau đó bạn sẽ gặp điều này.
15:11
But then you hit this one. Image removed at request of owner.
332
899000
4000
Hình ảnh đã bị xóa theo
yêu cầu của người sở hữu.
yêu cầu của người sở hữu.
Chỉ thế thôi. Ảnh bị xóa
theo ý của người sở hữu.
theo ý của người sở hữu.
15:15
That's it. Image removed at request of owner.
333
903000
2000
15:17
It turns out that somebody lampooned here
334
905000
2000
Vậy nghĩa là có ai đó đã chỉ trích ở đây,
15:19
wrote to the snarky guy that does the site,
335
907000
3000
viết cho anh chàng gàn dở nào đó
quản lý trang web,
quản lý trang web,
15:22
not with a legal threat, not with an offer of payment,
336
910000
3000
không phải một lời đe dọa hợp pháp
hay đề nghị thanh toán,
hay đề nghị thanh toán,
15:25
but just said, "Hey, would you mind?"
337
913000
2000
mà chỉ nói: "Này, đó có phiền không?"
15:27
The person said, "No, that's fine."
338
915000
2000
Người kia nói, "Không sao."
15:29
I believe we can build architectures online
339
917000
4000
Tôi tin là chúng ta có thể xây dựng
những mô hình trực tuyến
những mô hình trực tuyến
để đáp ứng những yêu cầu như thế
15:33
to make such human requests
340
921000
3000
Làm thế sẽ dễ dàng hơn
15:36
that much easier to do,
341
924000
2000
15:38
to make it possible for all of us to see
342
926000
2000
để ta có thể thấy những dữ liệu
mà chúng ta gặp trực tuyến
mà chúng ta gặp trực tuyến
15:40
that the data we encounter online
343
928000
2000
15:42
is just stuff on which to click and paste and copy and forward
344
930000
4000
chỉ bằng những cái nhấp chuột,
dán, sao chép và di chuyển
dán, sao chép và di chuyển
15:46
that actually represents human emotion
345
934000
3000
nhưng lại có thể diễn tả
cảm xúc của con người,
cảm xúc của con người,
15:49
and endeavor and impact,
346
937000
2000
những nỗ lực và ảnh hưởng,
15:51
and to be able to have an ethical moment
347
939000
2000
và có thể có những
giây phút đầy nhân văn
giây phút đầy nhân văn
15:53
where we decide how we want to treat it.
348
941000
3000
nơi chúng ta quyết định
ta muốn hành xử thế nào.
ta muốn hành xử thế nào.
15:56
I even think it can go into the real world.
349
944000
3000
Thậm chí tôi còn nghĩ
ta có thể ra thế giới thực
ta có thể ra thế giới thực
Chúng ta có thể kết thúc, vì ta đến với
một nơi có nhiều sự kiểm soát hơn --
một nơi có nhiều sự kiểm soát hơn --
15:59
We can end up, as we get in a world with more censors --
350
947000
3000
16:02
everywhere there is something filming you, maybe putting it online --
351
950000
3000
mọi nơi đều có cái để quay phim bạn,
sau đó có lẽ đăng lên mạng--
sau đó có lẽ đăng lên mạng--
16:05
to be able to have a little clip you could wear
352
953000
2000
để có được một cái cặp tóc nhỏ
16:07
that says, "You know, I'd rather not."
353
955000
2000
có viết: "Bạn biết không,
tôi không muốn thế"
tôi không muốn thế"
16:09
And then have technology
354
957000
3000
Và sau đó sẽ có công nghệ
mà người chụp ảnh sẽ biết về nó sau.
16:12
that the person taking the photo will know later,
355
960000
2000
16:14
this person requested to be contacted
356
962000
2000
Người này sẽ yêu cầu liên lạc
16:16
before this goes anywhere big,
357
964000
2000
trước khi đi đến nơi nào đó lớn hơn
16:18
if you don't mind.
358
966000
2000
nếu như bạn không phiền.
Và người chụp tấm hình đó
có thể quyết định
có thể quyết định
16:20
And that person taking the photo can make a decision
359
968000
2000
16:22
about how and whether to respect it.
360
970000
4000
về việc làm cách nào và liệu
có nên tôn trọng nó hay không.
có nên tôn trọng nó hay không.
16:26
In the real world, we see filtering of this sort
361
974000
2000
Trong thực tế, chúng ta thấy
những điều như vậy
những điều như vậy
16:28
taking place in Pakistan.
362
976000
2000
diễn ra ở Pakistan
16:30
And we now have means that we can build, like this system,
363
978000
4000
Ngày nay ta có đủ phương tiện cần thiết
để xây dựng một hệ thống như thế này đây,
để xây dựng một hệ thống như thế này đây,
16:34
so that people can report the filtering as they encounter it.
364
982000
3000
nên mọi người có thể báo cáo
các bộ lọc khi họ gặp phải nó.
các bộ lọc khi họ gặp phải nó.
16:37
And it's no longer just a "I don't know. I couldn't get there. I guess I'll move on,"
365
985000
4000
Sẽ không còn những câu kiểu
"Tôi không biết. Tôi không làm được.
Tôi nghĩ mình sẽ tiến lên"
Tôi nghĩ mình sẽ tiến lên"
16:41
but suddenly a collective consciousness
366
989000
2000
mà đột nhiên nó trở thành
ý thức tập thể
ý thức tập thể
16:43
about what is blocked and censored
367
991000
3000
về những gì đã bị ngăn chặn và kiểm duyệt
16:46
where online.
368
994000
2000
ở trên mạng trực tuyến
16:48
In fact, talk about technology imitating life
369
996000
4000
Thật vậy, nói về công nghệ
mô phỏng cuộc sống,
mô phỏng cuộc sống,
16:52
imitating tech, or maybe it's the other way around.
370
1000000
3000
mô phỏng công nghệ cao,
hay có thể là một cách khác.
hay có thể là một cách khác.
16:55
An NYU researcher here took little cardboard robots
371
1003000
3000
Một nhà nghiên cứu của NYU
đã dùng những con robot các-tông nhỏ
đã dùng những con robot các-tông nhỏ
16:58
with smiley faces on them,
372
1006000
2000
với một khuôn mặt cười,
17:00
and a motor that just drove them forward
373
1008000
3000
một động cơ kéo con robot đi,
17:03
and a flag sticking out the back
374
1011000
2000
một lá cờ gắn trên lưng nó
17:05
with a desired destination.
375
1013000
2000
ghi một địa điểm muốn đến
17:07
It said, "Can you help me get there?"
376
1015000
2000
Rằng: 'Bạn có thể giúp tôi đến đó không?"
17:09
Released it on the streets of Manhattan.
377
1017000
4000
Nó được đặt trên những
con phố ở Manhattan.
con phố ở Manhattan.
17:13
(Laughter)
378
1021000
2000
17:15
They'll fund anything these days.
379
1023000
3000
Ngày nay, ta quyên góp gì cũng được mà.
17:18
Here is the chart of over 43 people
380
1026000
2000
Đây là biểu đồ đường đi của hơn 43 người
17:20
helping to steer the robot that could not steer
381
1028000
3000
đang giúp kéo con robot mù đường này đi
17:23
and get it on its way, from one corner
382
1031000
2000
và giúp nó di chuyển, từ góc này,
17:25
from one corner of Washington Square Park
383
1033000
2000
một góc Quảng trường Công viên Washington
17:27
to another.
384
1035000
2000
đến góc khác.
17:29
That leads to example number three: hitchhiking.
385
1037000
4000
Điều này dẫn đến ví dụ thứ 3:
Đi nhờ.
Đi nhờ.
17:33
I'm not so sure hitchhiking is dead.
386
1041000
3000
Tôi không chắc đi nhờ có
hết hay chưa.
hết hay chưa.
17:36
Why? There is the Craigslist rideshare board.
387
1044000
4000
Vì sao? Cói một cái gọi là
Mục đi chung xe trên Craiglist.
Mục đi chung xe trên Craiglist.
17:40
If it were called the Craigslist hitchhiking board,
388
1048000
3000
Nếu nó được gọi là
mục quá giang Craglist,
mục quá giang Craglist,
17:43
tumbleweeds would be blowing through it.
389
1051000
2000
nó sẽ vắng tanh như chùa bà đanh
17:45
But it's the rideshare board, and it's basically the same thing.
390
1053000
3000
Nhưng nó là mục tin quá giang,
về cơ bản đều giống nhau.
về cơ bản đều giống nhau.
17:48
Now why are people using it?
391
1056000
2000
Sao chúng ta mọi người lại sử dụng nó?
Tôi không biết. Có lẽ họ nghĩ
17:50
I don't know. Maybe they think that, uh, killers don't plan ahead?
392
1058000
3000
những kẻ sát nhân
chưa có kế hoạch trước chăng?
chưa có kế hoạch trước chăng?
17:53
(Laughter)
393
1061000
6000
Không. Tôi nghĩ câu trả lời thật sự là
17:59
No. I think the actual answer is
394
1067000
2000
18:01
that once you reframe it,
395
1069000
2000
một khi bạn điều chỉnh nó,
18:03
once you get out of one set of stale expectations
396
1071000
3000
một khi bạn đã thoát ra khỏi
những kỳ vọng trước đây
những kỳ vọng trước đây
18:06
from a failed project that had its day,
397
1074000
3000
từ những thất bại ngày ấy
18:09
but now, for whatever reason, is tarnished,
398
1077000
2000
nhưng giờ, dù lí do là gì,
nó cũng mờ đi ít nhiều
nó cũng mờ đi ít nhiều
18:11
you can actually rekindle the kind of human kindness and sharing
399
1079000
4000
bạn vẫn có thể nhen nhóm lại
lòng tốt và sự sẻ chia của con người
lòng tốt và sự sẻ chia của con người
18:15
that something like this on Craigslist represents.
400
1083000
3000
mà một số thứ tương tự
trên Craiglist đã thể hiện.
trên Craiglist đã thể hiện.
18:18
And then you can highlight it
401
1086000
2000
Và bạn có thể làm nó nổi bật lên
18:20
into something like,
402
1088000
2000
thành một thứ như--
18:22
yes, CouchSurfing.org.
403
1090000
3000
Phải, là CouchSurfing.org
18:25
CouchSurfing: one guy's idea
404
1093000
3000
CouchSurfing: ý tưởng của một người
để cuối cùng có thể tập hợp mọi người,
những ai đang có ý định đi xa
những ai đang có ý định đi xa
18:28
to, at last, put together people who are going somewhere far away
405
1096000
3000
18:31
and would like to sleep on a stranger's couch for free,
406
1099000
5000
và được ngủ trên ghế bành
nhà người lạ miễn phí,
nhà người lạ miễn phí,
18:36
with people who live far away,
407
1104000
2000
cùng với những người xa nhà khác
18:38
and would like someone they don't know to sleep on their couch for free.
408
1106000
4000
hay cũng muốn mời những người
không quen biết ngủ trọ nhà mình miễn phí.
không quen biết ngủ trọ nhà mình miễn phí.
18:42
It's a brilliant idea.
409
1110000
4000
Đó quả là một ý tưởng xuất sắc.
18:46
It's a bee that, yes, flies.
410
1114000
2000
Đó chính là cách mà con ong bay.
18:48
Amazing how many successful couch surfings there have been.
411
1116000
3000
Tuyệt vời biết bao khi có rất nhiều
cơ hội ở trọ cho mọi người.
cơ hội ở trọ cho mọi người.
18:51
And if you're wondering, no, there have been no known fatalities
412
1119000
4000
Nếu bạn đang băn khoăn thì
không có cái chết nào
không có cái chết nào
18:55
associated with CouchSurfing.
413
1123000
2000
liên quan đến CouchSurfing.
18:57
Although, to be sure, the reputation system, at the moment,
414
1125000
3000
Mặc dù, để chắc chắn,
hệ thống uy tín ngày nay
hệ thống uy tín ngày nay
19:00
works that you leave your report after the couch surfing experience,
415
1128000
3000
hoạt động để bạn ghi lại
những trải nghiệm khi ở nhờ,
những trải nghiệm khi ở nhờ,
19:03
so there may be some selection bias there.
416
1131000
3000
thể nào cũng có một vài
lựa chọn thiên vị ở đây cho coi
lựa chọn thiên vị ở đây cho coi
19:06
(Laughter)
417
1134000
4000
Vậy, thông điệp và quan điểm của tôi là
19:10
So, my urging, my thought,
418
1138000
4000
19:14
is that the Internet isn't just a pile of information.
419
1142000
3000
Internet không chỉ là một đống thông tin
19:17
It's not a noun. It's a verb.
420
1145000
3000
Đó không phải một danh từ. Nó là động từ
19:20
And when you go on it,
421
1148000
2000
Khi bạn tiếp tục dùng nó,
19:22
if you listen and see carefully and closely enough,
422
1150000
4000
nếu bạn lắng nghe
và quan sát đủ kĩ, đủ gần,
và quan sát đủ kĩ, đủ gần,
19:26
what you will discover
423
1154000
2000
bạn sẽ nhận ra rằng
19:28
is that that information
424
1156000
2000
chính thông tin đó,
đang muốn truyền đạt gì đó với bạn
19:30
is saying something to you.
425
1158000
2000
19:32
What it's saying to you is what we heard yesterday,
426
1160000
2000
Những gì nó mách bảo bạn,
chúng tôi đều đã nghe ngày trước
chúng tôi đều đã nghe ngày trước
19:34
Demosthenes was saying to us.
427
1162000
3000
Demosthenes đã nói với chúng tôi,
19:37
It's saying, "Let's march." Thank you very much.
428
1165000
4000
rằng: "Hãy tiến lên"
Cảm ơn rất nhiều
19:41
(Applause)
429
1169000
2000
ABOUT THE SPEAKER
Jonathan Zittrain - Net watchdogJonathan Zittrain wants to make sure the electronic frontier stays open -- and he's looking to the Internet's millions of users for its salvation.
Why you should listen
The increasing proliferation of "tethered" devices, from iPhones to Xboxes, is only one of countless threats to the freewheeling Internet as we know it. There's also spam, malware, misguided legislation and a drift away from what Internet law expert Jonathan Zittrain calls "generativity" -- a system's receptivity to unanticipated (and innovative) change instigated by myriad users.
Harvard law professor Zittrain, as an investigator for the OpenNet initiative and co-founder of Harvard's Berkman Center for Internet and Society, has long studied the legal, technological and world-shaking aspects of quickly morphing virtual terrains. He performed the first large-scale tests of Internet filtering in China and Saudi Arabia in 2002. His initiatives include projects to fight malware (StopBadware) and ChillingEffects, a site designed to support open content by tracking legal threats to individual users.
Jonathan Zittrain | Speaker | TED.com