TEDGlobal 2009
Jonathan Zittrain: The Web as random acts of kindness
Џонатан Зитрен: Интернетот како случајни чинови на љубезност
Filmed:
Readability: 3.8
934,500 views
Мислите дека светот е сè помалку и помалку пријателски настроен? Социјалниот теоретичар Џонатан Зитрен не се согласува со тоа. Тој вели дека интернетот е изграден од милиони чинови на љубезност, љубопитност и доверба.
Jonathan Zittrain - Net watchdog
Jonathan Zittrain wants to make sure the electronic frontier stays open -- and he's looking to the Internet's millions of users for its salvation. Full bio
Jonathan Zittrain wants to make sure the electronic frontier stays open -- and he's looking to the Internet's millions of users for its salvation. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
My name is Jonathan Zittrain,
0
0
2000
Се викам Џонатан Зитрен.
00:14
and in my recent work I've been a bit of a pessimist.
1
2000
3000
Во мојата неодамнешна работа бев малку песимист,
00:17
So I thought this morning I would try to be the optimist,
2
5000
4000
па си реков ова утро да се обидам да бидам оптимист
00:21
and give reason to hope
3
9000
2000
и дадам причина за надеж
00:23
for the future of the Internet
4
11000
2000
за иднината на интернетот
00:25
by drawing upon its present.
5
13000
3000
преку испитување на неговата сегашната состојба.
00:28
Now, it may seem like there is less hope today than there was before.
6
16000
4000
Можеби изгледа дека денес има помалку надеж отколку порано.
00:32
People are less kind. There is less trust around.
7
20000
2000
Луѓето се помалку љубезни. Има помалку доверба.
00:34
I don't know. As a simple example,
8
22000
4000
Не знам... како едноставен пример
00:38
we could run a test here.
9
26000
2000
може да направиме еден тест.
00:40
How many people have ever hitchhiked?
10
28000
7000
Колку од вас автостопирале?
00:47
I know. How many people have hitchhiked
11
35000
3000
Знам. Колку од вас автостопирале
00:50
within the past 10 years?
12
38000
5000
во последниве 10 години?
00:55
Right. So what has changed?
13
43000
3000
Така. Значи, што се сменило?
00:58
It's not better public transportation.
14
46000
3000
Не е подобрениот јавен превоз.
01:01
So that's one reason to think that we might be
15
49000
3000
Значи, тоа е една причина да се претпостави дека како група имаме
01:04
declensionists, going in the wrong direction.
16
52000
3000
тенденција да назадуваме и да одиме во погрешна насока.
01:07
But I want to give you three examples
17
55000
3000
Но, јас сакам да ви дадам три примери
01:10
to try to say that the trend line
18
58000
3000
и да се обидам да покажам дека тренд-линијата,
01:13
is in fact in the other direction,
19
61000
2000
всушност, оди во спортивната насока
01:15
and it's the Internet helping it along.
20
63000
3000
и дека интернетот помага во тоа.
01:18
So example number one: the Internet itself.
21
66000
3000
Значи, пример број еден: самиот интернет.
01:21
These are three of the founders of the Internet.
22
69000
4000
Ова се три од основачите на интернетот.
01:25
They were actually high school classmates together
23
73000
2000
Тие, всушност, учеле заедно во исто средно училиште
01:27
at the same high school in suburban Los Angles in the 1960s.
24
75000
4000
во едно предградие на Лос Анџелес во 1960-тите.
01:31
You might have had a French club or a Debate club.
25
79000
3000
Можеби вие сте биле дел од Францускиот клуб или Клубот за дебати.
01:34
They had a "Let's build a global network" club,
26
82000
2000
Тие го имале клубот „Ајде да изградиме глобална мрежа“,
01:36
and it worked out very well.
27
84000
3000
кој на крајот се покажа одличен.
01:39
They are pictured here for their 25th anniversary
28
87000
3000
Тука се сликани за Њусвик (Newsweek), по повод нивната 25-годишнина,
01:42
Newsweek retrospective on the Internet.
29
90000
3000
за написот „Ретроспектива на интернетот“.
01:45
And as you can tell,
30
93000
2000
Како што можете да заклучите,
01:47
they are basically goof balls.
31
95000
3000
тие се, во суштина, шегобијци.
01:50
They had one great limitation
32
98000
3000
Имале една голема пречка
01:53
and one great freedom
33
101000
2000
и една голема слобода
01:55
as they tried to conceive of a global network.
34
103000
3000
при обидот за основање на глобална мрежа.
01:58
The limitation was that they didn't have any money.
35
106000
4000
Пречката била тоа што немале пари.
02:02
No particular amount of capital to invest,
36
110000
3000
Никаков капитал за инвестирање
02:05
of the sort that for a physical network
37
113000
2000
од типот потребен за создавање физичка мрежа
02:07
you might need for trucks and people
38
115000
2000
од камиони, луѓе
02:09
and a hub to move packages around overnight.
39
117000
3000
и центар за пренесување пакети.
02:12
They had none of that.
40
120000
2000
Немале ништо од тоа.
02:14
But they had an amazing freedom,
41
122000
2000
Но, имале една прекрасна слобода:
02:16
which was they didn't have to make any money from it.
42
124000
4000
немале потреба да заработат профит од тоа.
02:20
The Internet has no business plan, never did.
43
128000
4000
Интернетот нема бизнис план и никогаш го немал.
02:24
No CEO,
44
132000
2000
Нема претседател на компанија,
02:26
no firm responsible, singly, for building it.
45
134000
4000
нема фирма која самата е одговорна за изградбата.
02:30
Instead, it's folks getting together
46
138000
2000
Наместо тоа, интернетот е луѓе кои се собираат
02:32
to do something for fun,
47
140000
3000
за да направат нешто за забава,
02:35
rather than because they were told to,
48
143000
2000
а не затоа што мораат
02:37
or because they were expecting to make a mint off of it.
49
145000
4000
или затоа што очекуваат да заработат нешто од сето тоа.
02:41
That ethos led to a network architecture,
50
149000
3000
Овој дух на размислување доведе до создавање на мрежна архитектура,
02:44
a structure that was unlike
51
152000
2000
структура која беше сосема различна
02:46
other digital networks then or since.
52
154000
4000
од која било дигитална мрежа тогаш или оттогаш.
02:50
So unusual, in fact,
53
158000
2000
Толку необична што, всушност,
02:52
that it was said that it's not clear the Internet could work.
54
160000
4000
малкумина веруваа дека идеата зад интернетот би можела да профункционира.
02:56
As late as 1992, IBM was known to say
55
164000
3000
До 1992 година, АјБиЕм тврдеше
02:59
you couldn't possibly build a corporate network
56
167000
3000
дека не е возможно да се изгради корпоративна мрежа
03:02
using Internet Protocol.
57
170000
3000
користејќи интернет протокол.
03:05
And even some Internet engineers today say
58
173000
2000
Дури и денес, некои интернет инженери велат дека
03:07
the whole thing is a pilot project and the jury is still out.
59
175000
4000
сето ова е пробен проект, за кој уште не е донесена конечна одлука.
03:11
(Laughter)
60
179000
1000
(Смеа)
03:12
That's why the mascot of Internet engineering,
61
180000
4000
Поради тоа, доколку интернет инженерството имаше маскота,
03:16
if it had one, is said to be the bumblebee.
62
184000
3000
тоа би била матичната пчела.
03:19
Because the fur-to-wingspan ratio of the bumblebee
63
187000
3000
Бидејќи односот на крзното и распонот на крилјата кај матичната пчела
03:22
is far too large for it to be able to fly.
64
190000
2000
е премногу голем за таа да може да лета.
03:24
And yet, mysteriously, somehow the bee flies.
65
192000
5000
А, сепак, од некоја мистериозна причина, пчелата лета.
03:29
I'm pleased to say that, thanks to massive government funding,
66
197000
3000
Мило ми е да кажам дека, благодарение на огромно владино финансирање,
03:32
about three years ago we finally figured out
67
200000
3000
пред околу три години конечно откривме на кој начин
03:35
how bees fly.
68
203000
2000
летаат пчелите.
03:37
(Laughter)
69
205000
2000
(Смеа)
03:39
It's very complicated, but it turns out they
70
207000
2000
Многу е комплицирано, но дознавме дека
03:41
flap their wings very quickly.
71
209000
3000
ги размавтуваат крилја со огромна брзина.
03:44
(Laughter)
72
212000
3000
(Смеа)
03:47
So what is this bizarre architecture configuration
73
215000
4000
Значи, каква е оваа бизарна архитектонска конфигурација,
03:51
that makes the network sing and be so unusual?
74
219000
3000
која овозможува мрежата да функционира и да биде толку необична?
03:54
Well, to move data around
75
222000
2000
Па, движењето на податоците
03:56
from one place to another -- again, it's not like a package courier.
76
224000
3000
од едно до друго место - повторувам, многу се разликува од поштенска доставка.
03:59
It's more like a mosh pit.
77
227000
3000
Повеќе наликува на пренесување низ толпа.
04:02
(Laughter)
78
230000
1000
(Смеа)
04:03
Imagine, you being part of a network
79
231000
2000
Замислете дека сте дел од некоја мрежа,
04:05
where, you're maybe at a sporting event,
80
233000
3000
на пример, можеби сте на некој спортски настан.
04:08
and you're sitting in rows like this,
81
236000
2000
Седите во вакви редови
04:10
and somebody asks for a beer,
82
238000
2000
и некој сака чаша пиво.
04:12
and it gets handed at the aisle.
83
240000
3000
Таа се пренесува од рака на рака,
04:15
And your neighborly duty
84
243000
2000
и вашата добрососедска должност
04:17
is to pass the beer along,
85
245000
2000
е да го предадете пивото понатаму,
04:19
at risk to your own trousers,
86
247000
3000
притоа ризикувајќи ги вашите сопствени панталони,
04:22
to get it to the destination.
87
250000
2000
за да го донесете до крајната дестинација.
04:24
No one pays you to do this.
88
252000
2000
Никој не ве плаќа за да го направите ова.
04:26
It's just part of your neighborly duty.
89
254000
3000
Тоа е само дел од вашата соседска должност.
04:29
And, in a way, that's exactly how packets move around the Internet,
90
257000
4000
И на некој начин, токму така пакетите на податоци се движат низ интернетот,
04:33
sometimes in as many as 25 or 30 hops,
91
261000
2000
некогаш низ и до 25 или 30 раце,
04:35
with the intervening entities
92
263000
2000
при што субјектите кои учествуваат
04:37
that are passing the data around
93
265000
2000
во пренесувањето на информациите
04:39
having no particular contractual or legal obligation
94
267000
4000
немаат никаква договорна или правна обврска
04:43
to the original sender
95
271000
2000
кон првичниот праќач
04:45
or to the receiver.
96
273000
3000
или кон примачот.
04:48
Now, of course, in a mosh pit it's hard to specify a destination.
97
276000
4000
Се разбира, при пренос низ толпа, тешко е да ја одредиш дестинацијата.
04:52
You need a lot of trust,
98
280000
2000
Потребно е многу доверба,
04:54
but it's not like, "I'm trying to get to Pensacola, please."
99
282000
3000
но не е баш нешто како „Се обидувам да стигнам до Пенсакола, ве молам“.
04:57
So the Internet needs addressing and directions.
100
285000
4000
Значи, на интернетот му треба адресирање и насоки.
05:01
It turns out there is no one overall map of the Internet.
101
289000
4000
Не постои единствена и целовкупна мапа на интернетот.
05:05
Instead, again, it is as if we are all sitting together in a theater,
102
293000
3000
Наместо тоа, тоа е како сите да седиме во театар,
05:08
but we can only see amidst the fog
103
296000
3000
и само низ магла може да ги видиме
05:11
the people immediately around us.
104
299000
2000
луѓето кои се веднаш до нас.
05:13
So what do we do to figure out who is where?
105
301000
3000
Па, што правиме за да дознаме кој каде се наоѓа?
05:16
We turn to the person on the right,
106
304000
2000
Се вртиме до личноста од нашата десна страна
05:18
and we tell that person what we see on our left,
107
306000
3000
и им кажуваме што гледаме на нашата лева страна.
05:21
and vice versa.
108
309000
2000
И обратно.
05:23
And they can lather, rinse, repeat. And before you know it,
109
311000
2000
И тие можат да ја го направат истото. И дур да трепнеш,
05:25
you have a general sense of where everything is.
110
313000
3000
имаш општа слика за тоа каде што се наоѓа.
05:28
This is how Internet addressing and routing actually work.
111
316000
5000
Ова е како интернет адресирањето и рутирањето, всушност, работат.
05:33
This is a system that relies on kindness and trust,
112
321000
4000
Ова е систем кој се потпира на љубезност и доверба,
05:37
which also makes it very delicate and vulnerable.
113
325000
3000
што, воедно, го прави многу деликатен и ранлив.
05:40
In rare but striking instances,
114
328000
2000
Во некои ретки, но впечатливи случаи,
05:42
a single lie told by just one entity
115
330000
3000
една лага кажана од страна на само една индивидуа
05:45
in this honeycomb
116
333000
2000
во ова саќе
05:47
can lead to real trouble.
117
335000
2000
може да доведе до сериозни проблеми.
05:49
So, for example, last year,
118
337000
3000
На пример, лани,
05:52
the government of Pakistan
119
340000
2000
владата на Пакистан
05:54
asked its Internet service providers there
120
342000
3000
побара од тамошните интернет провајдери
05:57
to prevent citizens of Pakistan from seeing YouTube.
121
345000
4000
да го забранат пристапот до Јутјуб (YouTube) на граѓаните на Пакистан.
06:01
There was a video there that the government did not like
122
349000
2000
На веб порталот имало некое видео, кое не ѝ се допаѓало на владата,
06:03
and they wanted to make sure it was blocked.
123
351000
2000
и сакале тоа да биде блокирано.
06:05
This is a common occurrence. Governments everywhere
124
353000
2000
Ова е честа случка. Многу влади насекаде низ светот
06:07
are often trying to block
125
355000
2000
често се обидуваат да блокираат,
06:09
and filter and censor content on the Internet.
126
357000
3000
филтрираат и цензорираат различни содржини на интернет.
06:12
Well this one ISP in Pakistan
127
360000
2000
Еден интернет сервис провајдер во Пакистан
06:14
chose to effectuate the block for its subscribers
128
362000
3000
решил да ја спроведе оваа блокада за своите корисници
06:17
in a rather unusual way.
129
365000
3000
на еден необичен начин.
06:20
It advertised --
130
368000
2000
Рекламирал -
06:22
the way that you might be asked, if you were part of the Internet,
131
370000
3000
на истиот начин на кој вие, доколку сте дел од интернетот,
06:25
to declare what you see near you -- it advertised
132
373000
2000
треба да кажете што гледате до вас - рекламирал
06:27
that near it, in fact, it had suddenly awakened to find
133
375000
5000
дека до него... всушност, дека самиот тој
06:32
that it was YouTube.
134
380000
2000
е Јутјуб.
06:34
"That's right," it said, "I am YouTube."
135
382000
3000
„Токму така“, вели. „Јас сум Јутјуб“.
06:37
Which meant that packets of data
136
385000
2000
Тоа значи дека пакетите податоци
06:39
from subscribers going to YouTube
137
387000
2000
од корисниците кои го посетувале Јутјуб
06:41
stopped at the ISP, since they thought they were already there,
138
389000
3000
застанале кај интернет сервис провајдерот, мислејќи дека се таму.
06:44
and the ISP threw them away unopened
139
392000
2000
А, интернет сервис провајдерот ги отфрлил неотворени,
06:46
because the point was to block it.
140
394000
2000
бидејќи целта била да се блокираат.
06:48
But it didn't stop there.
141
396000
2000
Но, тоа не запре таму.
06:50
You see, that announcement
142
398000
2000
Тоа соопштение
06:52
went one click out,
143
400000
2000
отишло еден клик понатаму
06:54
which got reverberated, one click out.
144
402000
3000
и се проширило како бран.
06:57
And it turns out that as you look
145
405000
2000
Кога ќе направиме
06:59
at the postmortem of this event,
146
407000
2000
анализа на овој настан,
07:01
you have at one moment
147
409000
2000
во еден даден момент
07:03
perfectly working YouTube.
148
411000
2000
Јутјуб си работи нормално,
07:05
Then, at moment number two,
149
413000
2000
а во следниот момент,
07:07
you have the fake announcement go out.
150
415000
3000
се објавува лажниот оглас.
07:10
And within two minutes,
151
418000
2000
И за само две минути
07:12
it reverberates around
152
420000
2000
одекнува наоколу
07:14
and YouTube is blocked everywhere in the world.
153
422000
3000
и Јутјуб е блокиран насекаде во светот.
07:17
If you were sitting in Oxford, England, trying to get to YouTube,
154
425000
3000
Ако сте во Оксфорд, Англија, и се обидувате да се вклучите на Јутјуб,
07:20
your packets were going to Pakistan
155
428000
2000
вашите барања одат во Пакистан
07:22
and they weren't coming back.
156
430000
3000
и не враќаа никаков резултат.
07:25
Now just think about that.
157
433000
2000
Замислете си го тоа.
07:27
One of the most popular websites in the world,
158
435000
2000
Една од најпопуларните веб-страници во светот,
07:29
run by the most powerful company in the world,
159
437000
2000
водена од една од најмоќните компании во светот,
07:31
and there was nothing that YouTube or Google
160
439000
4000
а сепак Јутјуб и Гугл
07:35
were particularly privileged to do about it.
161
443000
3000
не можеа ништо да направат во врска со тоа.
07:38
And yet, somehow, within about two hours,
162
446000
4000
Но, некако, по околу два часа,
07:42
the problem was fixed.
163
450000
2000
проблемот беше поправен.
07:44
How did this happen?
164
452000
2000
Како се случи тоа?
07:46
Well, for a big clue, we turn to NANOG.
165
454000
3000
За да разбереме, одиме кај НАНОГ (NANOG),
07:49
The North American Network Operators Group,
166
457000
3000
Северноамериканската група на мрежни оператори.
07:52
a group of people who,
167
460000
2000
Група луѓе кои,
07:54
on a beautiful day outside,
168
462000
2000
додека денот надвор е прекрасен,
07:56
enter into a windowless room,
169
464000
2000
влегуваат во соба без прозорци,
07:58
at their terminals
170
466000
2000
се сместуваат на своите работни места
08:00
reading email and messages
171
468000
3000
и читаат мејлови и пораки
08:03
in fixed proportion font, like this,
172
471000
4000
во фиксиран фонт на букви, како овој,
08:07
and they talk about networks.
173
475000
2000
и зборуваат за мрежи.
08:09
And some of them are mid-level employees at Internet service providers
174
477000
2000
Некои од нив се обични вработени во интернет сервис провајдер фирми
08:11
around the world.
175
479000
2000
низ светот.
08:13
And here is the message where one of them says,
176
481000
2000
Еве ја пораката на некој од нив што вели
08:15
"Looks like we've got a live one. We have a hijacking of YouTube!
177
483000
3000
„Изгледа дека имаме киднапирање на Јутјуб!
08:18
This is not a drill. It's not just the cluelessness
178
486000
3000
Ова не е вежба. Ова не е само грешка од невнимание
08:21
of YouTube engineers. I promise.
179
489000
2000
од страна на инженерите на Јутјуб. Ви ветувам.
08:23
Something is up in Pakistan."
180
491000
2000
Нешто се случува во Пакистан.“
08:25
And they came together to help find the problem and fix it.
181
493000
4000
И се собираат за да го најдат и решат проблемот.
08:29
So it's kind of like if your house catches on fire.
182
497000
3000
Тоа ви е нешто како, на пример, куќата да ви се запали.
08:32
The bad news is there is no fire brigade.
183
500000
4000
Лошата вест е дека нема противпожарна служба.
08:36
The good news is random people apparate from nowhere,
184
504000
3000
Добрата вест е дека случајни луѓе ќе се појават од никаде,
08:39
put out the fire and leave without expecting payment or praise.
185
507000
4000
ќе го изгаснат пожарот и ќе си заминат без да очекуваат плата или пофалба.
08:43
(Applause)
186
511000
5000
(Аплауз)
08:48
I was trying to think of the right model to describe
187
516000
2000
Се обидував да смислам кој би бил вистинскиот модел со кој би го опишал
08:50
this form of random acts of kindness
188
518000
2000
овој тип на случајни чинови на љубезност
08:52
by geeky strangers.
189
520000
2000
од страна на непознати луѓе...
08:54
(Laughter)
190
522000
5000
(Смеа)
08:59
You know, it's just like the hail goes out
191
527000
3000
Тоа е како кога ќе падне град
09:02
and people are ready to help.
192
530000
2000
и луѓето се подготвени да помогнат.
09:04
And it turns out this model is everywhere, once you start looking for it.
193
532000
4000
Овој модел може да се виде насекаде, кога ќе почнете да го барате.
09:08
Example number two: Wikipedia.
194
536000
3000
Пример број два: Википедија.
09:11
If a man named Jimbo came up to you in 2001
195
539000
3000
Ако човек по име Џимбо ви пријдеше во 2001 година
09:14
and said, "I've got a great idea! We start with seven articles
196
542000
3000
и ви речеше „Имам супер идеа! Ќе почнеме со седум статии, кои секој
09:17
that anybody can edit anything, at any time,
197
545000
2000
може да ги уредува во кое било време
09:19
and we'll get a great encyclopedia! Eh?"
198
547000
3000
и така ќе направиме супер енциклопедија! Што мислиш?“.
09:22
Right. Dumbest idea ever.
199
550000
4000
Аха, да. Најглупава идеа на векот.
09:26
(Laughter)
200
554000
1000
(Смеа)
09:27
In fact, Wikipedia is an idea so profoundly stupid
201
555000
5000
Всушност, Википедија е една толку глупава идеа,
09:32
that even Jimbo never had it.
202
560000
3000
што Џимбо никогаш не ја ни имал.
09:35
Jimbo's idea was for Nupedia.
203
563000
2000
Идеата на Џимбо беше за Нупедија.
09:37
It was going to be totally traditional. He would pay people money
204
565000
2000
Сосема традиционална енциклопедија. Тој би им плаќал на луѓето,
09:39
because he was feeling like a good guy,
205
567000
2000
зошто што сакал да биде фин,
09:41
and the money would go to the people
206
569000
2000
а луѓето
09:43
and they would write the articles.
207
571000
2000
би пишувале статии.
09:45
The wiki was introduced
208
573000
2000
Викито било воведено
09:47
so others could make suggestions on edits --
209
575000
2000
за други да можат да даваат предлози за промени -
09:49
as almost an afterthought, a back room.
210
577000
2000
како второстепена идеа, како од некоја задна соба.
09:51
And then it turns out the back room grew
211
579000
3000
Но, излезе дека задната соба се прошири толку многу,
09:54
to encompass the entire project.
212
582000
2000
што го опфати целиот проект.
09:56
And today, Wikipedia is so ubiquitous
213
584000
3000
Па, денес Википедија присутна насекаде,
09:59
that you can now find it on Chinese restaurant menus.
214
587000
4000
па може да се најде и на менијата во кинески ресторани.
10:03
(Laughter)
215
591000
6000
(Смеа)
10:09
I am not making this up.
216
597000
2000
Не го измислувам ова.
10:11
(Laughter)
217
599000
2000
(Смеа)
10:13
I have a theory I can explain later.
218
601000
3000
Имам една теорија, која може да ја објаснам подоцна.
10:16
Suffice it to say for now that I prefer my Wikipedia
219
604000
2000
Доволно е да кажам дека омилена Википедија ми е онаа
10:18
stir-fried with pimentos.
220
606000
2000
пржена со пиперки.
10:20
(Laughter)
221
608000
2000
(Смеа)
10:22
But now, Wikipedia doesn't just spontaneously work.
222
610000
3000
Но, Википедија не си работи само туку-така, спонатано.
10:25
How does it really work? It turns out
223
613000
2000
Па, како работи?
10:27
there is a back room that is kind of windowless,
224
615000
2000
Па, постои една задна соба, без прозорци,
10:29
metaphorically speaking.
225
617000
2000
метафорички кажано.
10:31
And there are a bunch of people who, on a sunny day,
226
619000
2000
И таму има еден куп луѓе кои, додека надвор е сончево,
10:33
would rather be inside
227
621000
3000
порадо би седеле внатре
10:36
and monitoring this, the administrator's notice board,
228
624000
2000
и би ја следеле оваа управна огласна табла,
10:38
itself a wiki page that anyone can edit.
229
626000
3000
која самата по себе е вики-страница што секој може да ја уредува.
10:41
And you just bring your problems to the page.
230
629000
3000
Само треба да го кажеш својот проблем.
10:44
It's reminiscent of the description of history
231
632000
3000
Потсетува на описот на историја како
10:47
as "one damn thing after another," right?
232
635000
3000
„едно нешто после друго, а крај не се гледа“, нели?
10:50
Number one: "Tendentious editing by user Andyvphil."
233
638000
4000
Број еден: „Тенденциозно уредување од страна на корисникот Ендивифил“.
10:54
Apologies, Andyvphil, if you're here today.
234
642000
3000
Ендивифил, ако случајно си во публиката - се извинувам.
10:57
I'm not taking sides.
235
645000
2000
Не завземам страни.
10:59
"Anon attacking me for reverting."
236
647000
3000
„Анонимец ме напаѓа за возвраќање“.
11:02
Here is my favorite: "A long story."
237
650000
2000
Мојот омилен: „Долга приказна“.
11:04
(Laughter)
238
652000
1000
(Смеа)
11:05
It turns out there are more people checking this page for problems
239
653000
4000
Излегува дека има поголем број на луѓе кои ја проверуваат оваа страница
11:09
and wanting to solve them
240
657000
2000
и се обидуваат да ги решат проблемите
11:11
than there are problems arising on the page.
241
659000
3000
отколку што има проблеми кои се појавуваат на страницата.
11:14
And that's what keeps Wikipedia afloat.
242
662000
3000
Тоа е она што Википедија ја одржува во живот.
11:17
At all times, Wikipedia is approximately
243
665000
3000
Во секој момент, Википедија е околу
11:20
45 minutes away from utter destruction. Right?
244
668000
5000
45 минути од целосно уништување. Нели?
11:25
There are spambots crawling it, trying to turn every article
245
673000
2000
Има спамботови кои се инфилтрираат и секоја статија сакаат да ја претворат
11:27
into an ad for a Rolex watch.
246
675000
2000
во реклама за часовниците Ролекс.
11:29
(Laughter)
247
677000
1000
(Смеа)
11:30
It's this thin geeky line
248
678000
3000
Оваа тенка гиковска линија
11:33
that keeps it going.
249
681000
2000
е тоа што ја одржува Википедија.
11:35
Not because it's a job,
250
683000
2000
Не бидејќи тоа е работа,
11:37
not because it's a career,
251
685000
2000
не бидејќи тоа е кариера,
11:39
but because it's a calling.
252
687000
2000
туку бидејќи тоа е повик.
11:41
It's something they feel impelled to do
253
689000
3000
Чувствуваат потреба да го прават ова
11:44
because they care about it.
254
692000
2000
бидејќи им е важно.
11:46
They even gather together in such groups
255
694000
2000
Дури се собираат и во групи,
11:48
as the Counter-Vandalism Unit --
256
696000
2000
како, на пример, Одделение против вандализм -
11:50
"Civility, Maturity, Responsibility" --
257
698000
3000
"Учтивост, зрелост, одговорност" -
11:53
to just clean up the pages.
258
701000
2000
само за да ги одржуваат страниците.
11:55
It does make you wonder if there were, for instance,
259
703000
3000
Ова ве тера да се запрашате, кој би чувал стража,
11:58
a massive, extremely popular Star Trek convention one weekend,
260
706000
4000
ако, на пример, за време на викендот се одвива
12:02
who would be minding the store?
261
710000
2000
некоја масовна и многу популарна Стар Трек конвенција?
12:04
(Laughter)
262
712000
5000
(Смеа)
12:09
So what we see --
263
717000
2000
Она што може да го согледаме...
12:11
(Laughter)
264
719000
3000
(Смеа)
12:14
what we see in this phenomenon
265
722000
4000
Она што може да го согледаме преку овој феномен
12:18
is something that the crazed, late traffic engineer
266
726000
4000
е нешто што лудиот покоен сообраќаен инженер
12:22
Hans Monderman discovered in the Netherlands,
267
730000
2000
Ханс Мондерман го откри во Холандија
12:24
and here in South Kensington, that sometimes
268
732000
2000
и овде, во Јужен Кенсингтон, а тоа е дека понекогаш
12:26
if you remove some of the external rules and signs and everything else,
269
734000
5000
ако отстраниме некои од надворешните правила и знакови,
12:31
you can actually end up
270
739000
2000
може да добиеме побезбедна средина,
12:33
with a safer environment in which people can function,
271
741000
3000
во која луѓето можат да функционираат
12:36
and one in which they are more human with each other.
272
744000
3000
и во која се почовечни едни со други.
12:39
They're realizing that they
273
747000
2000
Согледуваат дека мораат
12:41
have to take responsibility for what they do.
274
749000
2000
да превземат одговорност за она што го прават.
12:43
And Wikipedia has embraced this.
275
751000
3000
Википедија го прифати ова.
12:46
Some of you may remember Star Wars Kid,
276
754000
3000
Некои од вас можеби се сеќава на детето Стар Ворс (Војна на ѕвездите)?
12:49
the poor teenager who filmed himself with a golf ball retriever,
277
757000
4000
Кутриот тинејџер кој се снимил со голф палка,
12:53
acting as if it were a light saber.
278
761000
2000
преправајќи се дека таа е ласерска сабја.
12:55
The film, without his permission or even knowledge at first,
279
763000
3000
Клипот си го најде патот до интернетот,
12:58
found its way onto the Internet.
280
766000
2000
без негова дозвола и дури без негово знаење, на почетокот.
13:00
Hugely viral video. Extremely popular.
281
768000
3000
Страшно заразно видео. Екстремно популарно.
13:03
Totally mortifying to him.
282
771000
3000
Многу понижувачко за него.
13:06
Now, it being encyclopedic and all,
283
774000
2000
Бидејќи Википедија, сепак, е енциклопедија,
13:08
Wikipedia had to do an article about Star Wars Kid.
284
776000
3000
мораше да има статија за детето Стар Ворс.
13:11
Every article on Wikipedia has a corresponding discussion page,
285
779000
2000
Секоја статија на Википедија има и соодветна страница за дискусија.
13:13
and on the discussion page
286
781000
2000
На оваа страница за дискусија се одвиваше
13:15
they had extensive argument among the Wikipedians
287
783000
3000
една доста опширна расправа - помеѓу корисниците на Википедија -
13:18
as to whether to have his real name
288
786000
4000
во врска со тоа дали името на детето
13:22
featured in the article.
289
790000
2000
треба да се појави во статијата.
13:24
You could see arguments on both sides.
290
792000
2000
Двете страни имаа аргументи.
13:26
Here is just a snapshot of some of them.
291
794000
2000
Овде се само дел од нив.
13:28
They eventually decided --
292
796000
2000
Најпосле одлучија,
13:30
not unanimously by any means --
293
798000
2000
далеку од едногласно,
13:32
not to include his real name,
294
800000
2000
да не го вклучат неговото вистинско име,
13:34
despite the fact that nearly all media reports did.
295
802000
3000
и покрај тоа што сите медиуми го направија тоа.
13:37
They just didn't think it was the right thing to do.
296
805000
3000
Едноставно не мислеа дека тоа е правилно.
13:40
It was an act of kindness.
297
808000
2000
Тоа беше еден чин на љубезност.
13:42
And to this day, the page for Star Wars Kid
298
810000
2000
И ден денес, на страницата со статијата за детето Стар Ворс
13:44
has a warning right at the top
299
812000
2000
има едно предупредување на почетокот,
13:46
that says you are not to put his real name on the page.
300
814000
3000
кое вели дека неговото вистинско име не смее да се додаде.
13:49
If you do, it will be removed immediately,
301
817000
2000
Ако го прекршите ова правило, тоа веднаш ќе биде отстрането
13:51
removed by people who may have disagreed with the original decision,
302
819000
4000
од страна на луѓе кои можеби не се согласуваат со првобитната одлука,
13:55
but respect the outcome
303
823000
3000
но го почитуваат исходот
13:58
and work to make it stay
304
826000
2000
и работат за да го спроведат,
14:00
because they believe in something bigger than their own opinion.
305
828000
4000
бидејќи веруваат во нешто поголемо од нивното мислење.
14:04
As a lawyer, I've got to say these guys are inventing the law
306
832000
3000
Од моја гледна точка, како адвокат, мора да кажам дека
14:07
and stare decisis and stuff like that as they go along.
307
835000
4000
овие луѓе го редефинираат законот и принципот на почитување на донесените одлуки.
14:11
Now, this isn't just limited to Wikipedia.
308
839000
3000
Ова не е ограничено само на Википедија.
14:14
We see it on blogs all over the place.
309
842000
2000
Го гледаме постојано на блогови.
14:16
I mean, this is a 2005 Business Week cover.
310
844000
3000
Погледнете ја оваа насловна страница на Бизнисвик од 2005.
14:19
Wow. Blogs are going to change your business.
311
847000
2000
„Блоговите ќе го променат вашиот бизнис“.
14:21
I know they look silly. And sure they look silly.
312
849000
3000
Знам дека изгледаат смешно. И смешни се.
14:24
They start off on all sorts of goofy projects.
313
852000
2000
Започнуваат како секакви смешни проекти.
14:26
This is my favorite goofy blog:
314
854000
2000
Ова ми е еден од омилените блогови од тој тип.
14:28
Catsthatlooklikehitler.com.
315
856000
3000
Мачки што личат на Хитлер точка ком (Catsthatlooklikehitler.com).
14:31
(Laughter)
316
859000
1000
(Смеа)
14:32
You send in a picture of your cat
317
860000
3000
Праќаш слика, ако твојата мачка
14:35
if it looks like Hitler.
318
863000
2000
изгледа како Хитлер.
14:37
(Laughter)
319
865000
7000
(Смеа)
14:44
Yeah, I know. Number four, it's like, can you imagine
320
872000
2000
Мислам, погледнете ја број четири. Можете ли да замислите да живеете
14:46
coming home to that cat everyday?
321
874000
2000
со таа мачка секој ден?
14:48
(Laughter)
322
876000
1000
(Смеа)
14:49
But then, you can see the same kind of whimsy
323
877000
4000
Но, вакви будалештини може да видите
14:53
applied to people.
324
881000
2000
применети и на луѓе.
14:55
So this is a blog devoted to unfortunate portraiture.
325
883000
4000
Ова е блог посветен на неумесни портрети.
14:59
This one says, "Bucolic meadow with split-rail fence.
326
887000
3000
Овде вели „Идилична ливада со железна ограда“.
15:02
Is that an animal carcass behind her?"
327
890000
2000
Дали тоа позади неа е труп на животно?
15:04
(Laughter)
328
892000
1000
(Смеа)
15:05
You're like, "You know? I think that's an animal carcass
329
893000
2000
„Знаеш што? Мислам дека тоа е труп на животно
15:07
behind her."
330
895000
2000
зад неа.“
15:09
And it's one after the other.
331
897000
2000
И така, едно по друго.
15:11
But then you hit this one. Image removed at request of owner.
332
899000
4000
Но, стигнувате до ова. „Сликата е отстранета по барање на сопственикот“.
15:15
That's it. Image removed at request of owner.
333
903000
2000
Толку. Сликата е отстранета по барање на сопственикот.
15:17
It turns out that somebody lampooned here
334
905000
2000
Некој кој бил иссмеан му пишал
15:19
wrote to the snarky guy that does the site,
335
907000
3000
на оној што ја одржува страницата,
15:22
not with a legal threat, not with an offer of payment,
336
910000
3000
не со правна закана или парична понуда,
15:25
but just said, "Hey, would you mind?"
337
913000
2000
туку само рекол „Еј, ај ако може?“.
15:27
The person said, "No, that's fine."
338
915000
2000
И човекот одговорил „Нема проблем“.
15:29
I believe we can build architectures online
339
917000
4000
Верувам дека можеме да градиме онлајн платформи,
15:33
to make such human requests
340
921000
3000
кои уште повеќе ќе го олеснат
15:36
that much easier to do,
341
924000
2000
гореспоменатиот процес,
15:38
to make it possible for all of us to see
342
926000
2000
и ќе ни овозможат на сите да согледаме
15:40
that the data we encounter online
343
928000
2000
дека податоците кои ги наоѓаме онлајн
15:42
is just stuff on which to click and paste and copy and forward
344
930000
4000
не се само податоци кои ги кликнуваме, копираме и ги пренесуваме понатаму,
15:46
that actually represents human emotion
345
934000
3000
туку податоци кои претставуваат човечка емоција,
15:49
and endeavor and impact,
346
937000
2000
напор и влијание,
15:51
and to be able to have an ethical moment
347
939000
2000
и ќе ни овозможат да ги разгледаме од еден етички аспект
15:53
where we decide how we want to treat it.
348
941000
3000
и да одлучиме што ќе правиме со нив.
15:56
I even think it can go into the real world.
349
944000
3000
Мислам дека ова е применливо и во вистинскиот свет.
15:59
We can end up, as we get in a world with more censors --
350
947000
3000
Еден ден може да живееме во свет со уште повеќе цензура -
16:02
everywhere there is something filming you, maybe putting it online --
351
950000
3000
насекаде нешто ве снима и можеби го става тоа онлајн -
16:05
to be able to have a little clip you could wear
352
953000
2000
па би можеле да носиме нешто
16:07
that says, "You know, I'd rather not."
353
955000
2000
на што ќе пишува „не сакам да сум сниман“.
16:09
And then have technology
354
957000
3000
И би имале технологија
16:12
that the person taking the photo will know later,
355
960000
2000
што ќе му овозможи на оној што сликал да знае
16:14
this person requested to be contacted
356
962000
2000
дека некој сака да биде исконтактиран
16:16
before this goes anywhere big,
357
964000
2000
пред сликата да се објави некаде,
16:18
if you don't mind.
358
966000
2000
доколку тоа не е проблем.
16:20
And that person taking the photo can make a decision
359
968000
2000
Па, оној што ја направил сликата може да одлучи
16:22
about how and whether to respect it.
360
970000
4000
како и дали да ја почитува оваа молба.
16:26
In the real world, we see filtering of this sort
361
974000
2000
Во вистинскиот свет, може да забележиме вакво филтрирање
16:28
taking place in Pakistan.
362
976000
2000
што се случува во Пакистан.
16:30
And we now have means that we can build, like this system,
363
978000
4000
Сега ги имаме средствата потребни да се изгради ваков систем,
16:34
so that people can report the filtering as they encounter it.
364
982000
3000
за луѓето да можат да го пријават филтрирањето кога ќе наидат на него.
16:37
And it's no longer just a "I don't know. I couldn't get there. I guess I'll move on,"
365
985000
4000
Нема да биде само... „Не знам, не можев да стигнам таму. Никому ништо.“
16:41
but suddenly a collective consciousness
366
989000
2000
Туку, одеднаш тоа е колективна свесност
16:43
about what is blocked and censored
367
991000
3000
за што и каде е блокирано
16:46
where online.
368
994000
2000
и цензорирано онлајн.
16:48
In fact, talk about technology imitating life
369
996000
4000
Всушност, еве како технологијата го имитира животот,
16:52
imitating tech, or maybe it's the other way around.
370
1000000
3000
кој ја имитира технологијата, или можеби е обратно.
16:55
An NYU researcher here took little cardboard robots
371
1003000
3000
Истражувач при универзитетот во Њујорк направи мали робот од картонски кутии,
16:58
with smiley faces on them,
372
1006000
2000
со нацртана насмевка на лицето
17:00
and a motor that just drove them forward
373
1008000
3000
мотор кој го движи само напред
17:03
and a flag sticking out the back
374
1011000
2000
и знаменце на задната страна
17:05
with a desired destination.
375
1013000
2000
со посакуваната дестинација.
17:07
It said, "Can you help me get there?"
376
1015000
2000
Пишува „Дали можете да ми помогнете да стигнам до таму?“.
17:09
Released it on the streets of Manhattan.
377
1017000
4000
Го пуштила на улиците на Менхетен.
17:13
(Laughter)
378
1021000
2000
(Смеа)
17:15
They'll fund anything these days.
379
1023000
3000
За што сè не се даваат пари деновиве.
17:18
Here is the chart of over 43 people
380
1026000
2000
Еве ја мапата на преку 43 луѓе,
17:20
helping to steer the robot that could not steer
381
1028000
3000
кои помогнале да го насочат роботот - кој не може да врти -
17:23
and get it on its way, from one corner
382
1031000
2000
и му помогнале да си продолжи по својот пат,
17:25
from one corner of Washington Square Park
383
1033000
2000
од еден до друг крај на паркот Вашингтон Сквер.
17:27
to another.
384
1035000
2000
Ова нè носи до примерот број три: автостопирање.
17:29
That leads to example number three: hitchhiking.
385
1037000
4000
Не сум баш убеден дека автостопирањето е минато.
17:33
I'm not so sure hitchhiking is dead.
386
1041000
3000
Ја имаме групата за заедничко патување на craigslist.org.
17:36
Why? There is the Craigslist rideshare board.
387
1044000
4000
Да се викаше „група за автостопирање“,
17:40
If it were called the Craigslist hitchhiking board,
388
1048000
3000
никој жив немаше да ја користи.
17:43
tumbleweeds would be blowing through it.
389
1051000
2000
Но, ова е група за заедничко патување, а тоа во суштина е истата работа.
17:45
But it's the rideshare board, and it's basically the same thing.
390
1053000
3000
Зошто ја користат луѓето?
17:48
Now why are people using it?
391
1056000
2000
Не знам. Можеби си мислат дека убијците не планираат однапред?
17:50
I don't know. Maybe they think that, uh, killers don't plan ahead?
392
1058000
3000
(Смеа)
17:53
(Laughter)
393
1061000
6000
Не. Јас мислам дека вистинскиот одговор
17:59
No. I think the actual answer is
394
1067000
2000
е дека кога ќе редефинирате,
18:01
that once you reframe it,
395
1069000
2000
кога ќе исчекорите надвор од одредениот круг на застарени очекувања,
18:03
once you get out of one set of stale expectations
396
1071000
3000
од пропаднат проект на кој му поминало времето
18:06
from a failed project that had its day,
397
1074000
3000
и сега фаќа прашина,
18:09
but now, for whatever reason, is tarnished,
398
1077000
2000
можете повторно да го потпалите овој вид на човечка љубезност и делење,
18:11
you can actually rekindle the kind of human kindness and sharing
399
1079000
4000
кој може да се види на места како овде, на craigslist.org.
18:15
that something like this on Craigslist represents.
400
1083000
3000
Потоа, ова може да го потенцирате и да го претворите
18:18
And then you can highlight it
401
1086000
2000
во нешто како
18:20
into something like,
402
1088000
2000
Кауч сурфање точка орг (CouchSurfing.org).
18:22
yes, CouchSurfing.org.
403
1090000
3000
Каучсурфање - идеа на еден дечко
18:25
CouchSurfing: one guy's idea
404
1093000
3000
конечно да ги спои луѓето кои одат на далечни патишта
18:28
to, at last, put together people who are going somewhere far away
405
1096000
3000
и би сакале да спијат на каучот на некој странец, бесплатно,
18:31
and would like to sleep on a stranger's couch for free,
406
1099000
5000
со луѓе кои живеат далеку
18:36
with people who live far away,
407
1104000
2000
и би сакале некој да им спие на каучот, бесплатно.
18:38
and would like someone they don't know to sleep on their couch for free.
408
1106000
4000
Брилијантна идеа.
18:42
It's a brilliant idea.
409
1110000
4000
Да, тоа е пчела која лета.
18:46
It's a bee that, yes, flies.
410
1114000
2000
Неверојатно е колку успешни приказни од „сурфање за кауч“ има.
18:48
Amazing how many successful couch surfings there have been.
411
1116000
3000
И, ако се прашувате: не, нема познати жртви
18:51
And if you're wondering, no, there have been no known fatalities
412
1119000
4000
како резултат на Каучсурфинг.
18:55
associated with CouchSurfing.
413
1123000
2000
Сепак, системот на репутација, во моментов
18:57
Although, to be sure, the reputation system, at the moment,
414
1125000
3000
работи на тој начин што се дава извештај по искуствотото,
19:00
works that you leave your report after the couch surfing experience,
415
1128000
3000
па така можеби постои некоја пристрасност при селекцијата.
19:03
so there may be some selection bias there.
416
1131000
3000
(Смеа)
19:06
(Laughter)
417
1134000
4000
Моето залагање, моето убедување
19:10
So, my urging, my thought,
418
1138000
4000
е дека интернетот не е само куп информации.
19:14
is that the Internet isn't just a pile of information.
419
1142000
3000
Тоа не е именка. Глагол е.
19:17
It's not a noun. It's a verb.
420
1145000
3000
И кога ќе се приклучите на него,
19:20
And when you go on it,
421
1148000
2000
ако слушате доволно внимателно и одблиску,
19:22
if you listen and see carefully and closely enough,
422
1150000
4000
ќе отркиете дека
19:26
what you will discover
423
1154000
2000
таа информација
19:28
is that that information
424
1156000
2000
ви кажува нешто.
19:30
is saying something to you.
425
1158000
2000
Ви го кажува она што го слушнавме вчера,
19:32
What it's saying to you is what we heard yesterday,
426
1160000
2000
она што Демостен ни го кажа.
19:34
Demosthenes was saying to us.
427
1162000
3000
Вели „Ајде, да маршираме“. Ви благодарам.
19:37
It's saying, "Let's march." Thank you very much.
428
1165000
4000
(Аплауз)
19:41
(Applause)
429
1169000
2000
ABOUT THE SPEAKER
Jonathan Zittrain - Net watchdogJonathan Zittrain wants to make sure the electronic frontier stays open -- and he's looking to the Internet's millions of users for its salvation.
Why you should listen
The increasing proliferation of "tethered" devices, from iPhones to Xboxes, is only one of countless threats to the freewheeling Internet as we know it. There's also spam, malware, misguided legislation and a drift away from what Internet law expert Jonathan Zittrain calls "generativity" -- a system's receptivity to unanticipated (and innovative) change instigated by myriad users.
Harvard law professor Zittrain, as an investigator for the OpenNet initiative and co-founder of Harvard's Berkman Center for Internet and Society, has long studied the legal, technological and world-shaking aspects of quickly morphing virtual terrains. He performed the first large-scale tests of Internet filtering in China and Saudi Arabia in 2002. His initiatives include projects to fight malware (StopBadware) and ChillingEffects, a site designed to support open content by tracking legal threats to individual users.
Jonathan Zittrain | Speaker | TED.com