TED2005
Anna Deavere Smith: Four American characters
Tính cách người Mỹ qua diễn xuất của Ann Deavere Smith
Filmed:
Readability: 3.3
1,201,832 views
Nhà văn và diễn viên Ann Deavere Smith diễn lại cuộc đời của tác gia Studs Terkel, tội nhân Paulette Jenkins, một người chủ tiệm quốc tịch Hàn Quốc và một người cỡi bò tót, một trích đoạn trong chương trình độc thoại của bà "Trên Đường: Kiếm tìm tính cách Người Mỹ"
Anna Deavere Smith - Actor, playwright, social critic
Anna Deavere Smith's ground-breaking solo shows blur the lines between theater and journalism, using text from real-life encounters to create gripping portraits. Full bio
Anna Deavere Smith's ground-breaking solo shows blur the lines between theater and journalism, using text from real-life encounters to create gripping portraits. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:25
So my grandfather told me when I was a little girl,
0
0
2000
Khi tôi còn nhỏ, ông tôi có nói với tôi
00:27
"If you say a word often enough, it becomes you."
1
2000
3000
"Khi con hay dùng một từ nào đó, từ đó sẽ chuyển hóa thành con"
00:30
And having grown up in a segregated city, Baltimore, Maryland,
2
5000
3000
Và trưởng thành tại một thành phố biệt lập, Baltimore, Maryland,
00:33
I sort of use that idea to go around America with a tape recorder --
3
8000
3000
tôi mang ý nghĩa của câu nói đó để đi vòng quanh nước Mỹ cùng với một máy thu âm
00:36
thank God for technology --
4
11000
2000
cảm ơn Chúa đã ban cho chúng ta công nghệ
00:38
to interview people, thinking that if I walked in their words --
5
13000
3000
để phỏng vấn mọi người, và tôi tự nghĩ là nếu tôi bước vào thế giới của họ
00:41
which is also why I don't wear shoes when I perform --
6
16000
2000
đó cũng là lý do vì sao mà tôi không mang giày khi tôi trình diễn...
00:43
if I walked in their words, that I could sort of absorb America.
7
18000
4000
nếu tôi bước vào thế giới của họ, tôi có thể cảm nhận được nước Mỹ
00:47
I was also inspired by Walt Whitman,
8
22000
1000
Walt Whitman cũng truyền cảm hứng cho tôi
00:48
who wanted to absorb America and have it absorb him.
9
23000
3000
người cũng từng muốn cảm nhận được nước Mỹ và ngược lại
00:51
So these four characters are going to be from that work
10
26000
4000
Vậy nên bốn tính cách này bắt đầu từ việc đó
00:55
that I've been doing for many years now,
11
30000
1000
việc mà tôi đã theo đuổi từ nhiều năm nay
00:56
and well over, I don't know, a couple of thousand people
12
31000
3000
và tính hết thẩy -- tôi không nhớ, hàng ngàn người
00:59
I've interviewed.
13
34000
1000
tôi đã phỏng vấn
01:00
Anybody out here old enough to know Studs Terkel, that old radio man?
14
35000
5000
Có ai lớn tuổi ở đây biết đến Studs Terkel, ông già phát thanh?
01:05
So I thought he would be the perfect person
15
40000
2000
Tôi nghĩ ông ấy là một người phù hợp
01:07
to go to to ask about a defining moment in American history.
16
42000
4000
để mà hỏi về thời khắc dấu ấn trong lịch sử nước Mỹ
01:11
You know, he was "born in 1912, the year the Titanic sank,
17
46000
4000
ông ta sinh vào năm 1912, năm mà chiếc tàu Titanic bị chìm
01:15
greatest ship every built. Hits the tip of an iceberg,
18
50000
3000
chiếc tàu đóng vĩ đại nhất. Đâm vào một mảng băng
01:18
and bam, it went down. It went down and I came up. Wow, some century."
19
53000
8000
rồi bầm, nó chìm xuống. Nó chìm xuống và tôi chui ra. Trời, đáng cái thế kỷ.
01:26
(Laughter)
20
61000
2000
(Cười)
01:28
So this is his answer about a defining moment in American history.
21
63000
4000
Nên đây là câu trả lời của ông về thời khắc dấu ấn trong lịch sử nước Mỹ.
01:32
"Defining moment in American history, I don't think there's one;
22
67000
5000
tôi nghĩ là chẳng có thời khắc dấu ấn nào trong lịch sử Mỹ,
01:37
you can't say Hiroshima, that's a big one --
23
72000
2000
Anh không thể nói đó là Hiroshima, đó là một sự kiện lớn--
01:39
I can't think of any one moment I would say is a defining moment.
24
74000
3000
tôi không thể nghĩ ra được thời khắc mà có thể gọi là dấu ấn.
01:42
The gradual slippage -- 'slippage' is the word
25
77000
3000
sự "tha hóa dần" -- "tha hóa" là từ
01:45
used by the people in Watergate, moral slippage --
26
80000
3000
được mọi người ở Watergate dùng, tha hóa đạo đức
01:48
it's a gradual kind of thing, combination of things.
27
83000
2000
nó theo kiểu từ từ, sự lẫn lộn của mọi thứ.
01:50
You see, we also have the technology.
28
85000
3000
chúng ta cũng có kỹ thuật
01:53
I say, less and less the human touch.
29
88000
3000
càng ngày càng ít dần góp mặt của loài người
01:56
"Oh, let me kind of tell you a funny little play bit.
30
91000
3000
À, để tôi kể cho các bạn nghe một chuyện vui
01:59
The Atlanta airport is a modern airport,
31
94000
2000
Sân bay Atlanta là một sân bay hiện đại
02:01
and they should leave the gate there.
32
96000
1000
và họ nên để cửa ngay tại đó
02:02
These trains that take you out to a concourse and on to a destination.
33
97000
5000
những con tàu chở ta đến sân ga và đến điểm dừng
02:07
And these trains are smooth,
34
102000
2000
và những con tàu này chạy rất êm
02:09
and they're quiet and they're efficient.
35
104000
3000
yên ắng và nhanh
02:12
And there's a voice on the train, you know the voice was a human voice.
36
107000
4000
rồi có một giọng nói trên tàu, là giọng nói của người.
02:16
You see in the old days we had robots, robots imitated humans.
37
111000
5000
Thời trước chúng ta có người máy, người máy bắt chước con người
02:21
Now we have humans imitating robots.
38
116000
5000
giờ thì chúng ta, loài người bắt chước người máy
02:26
So we got this voice on this train: Concourse One: Omaha, Lincoln.
39
121000
6000
Nên chúng ta có giọng nói trên tàu: sân ga một: Omaha, Lincoln.
02:32
Concourse Two: Dallas, Fort Worth. Same voice.
40
127000
3000
Ga hai: Dallas, Fort Worth. Cùng giọng nói.
02:35
Just as a train is about to go, a young couple rush in
41
130000
5000
Vừa ngay lúc con tàu chuẩn bị chạy tiếp, một đôi bạn trẻ vội vã bước vào
02:40
and they're just about to close the pneumatic doors.
42
135000
3000
các cửa hơi chuẩn bị đóng
02:43
And that voice, without losing a beat, says,
43
138000
3000
rồi cũng giọng nói đó, không nhịp, cất lên
02:46
'Because of late entry, we're delayed 30 seconds.'
44
141000
3000
"do khách lên tàu trễ, chúng ta bị trễ lại 30 giây"
02:49
Just then, everybody's looking at this couple with hateful eyes
45
144000
5000
Ngay tức thì, mọi ánh nhìn cay cú dồn vào đôi bạn trẻ
02:54
and the couple's going like this, you know, shrinking.
46
149000
2000
làm đôi bạn trẻ sợ sệt thu mình lại
02:56
Well, I'd happened to have had a couple of drinks before boarding --
47
151000
3000
Lúc đó tôi cũng đã uống vài ly trước khi lên tàu
02:59
I do that to steel my nerves -- and so
48
154000
3000
tôi làm vậy để bớt căng thẳng - nên
03:02
I imitate a train call, holding my hand on my --
49
157000
3000
tôi bắt chước tiếng người thông báo trên tàu, chụm tay trên...
03:05
'George Orwell, your time has come,' you see.
50
160000
4000
"Goerge Orwell, thời khắc của anh đã đến".
03:09
Well, some of you are laughing. Everybody laughs
51
164000
2000
Bạn thấy đấy, một vài người trong các bạn cười, mọi người cùng cười
03:11
when I say that, but not on this train. Silence.
52
166000
4000
khi tôi nói như vậy, nhưng trên chuyến tàu đó thì không. Yên lặng.
03:15
And so suddenly they're looking at me.
53
170000
1000
Rồi đột nhiên họ nhìn chằm chằm vào tôi
03:16
So here I am with the couple, the three of us
54
171000
3000
Thành ra tôi cùng với cặp đôi trẻ, cả ba chúng tôi
03:19
shrinking at the foot of Calvary about to be up, you know.
55
174000
4000
thu mình sợ sệt dưới chân đồi Calvary sắp sửa bị đưa đi đóng đinh trên thập giá.
03:23
"Just then I see a baby, a little baby in the lap of a mother.
56
178000
7000
rồi tôi thấy một em bé, trên đùi của mẹ
03:30
I know it's Hispanic because she's speaking Spanish to her companion.
57
185000
5000
tôi biết ngay đó là người Mỹ La Tinh vì cô ta nói bằng tiếng Tây Ban Nha với bạn của mình
03:35
So I'm going to talk to the baby. So I say to the baby,
58
190000
3000
Vậy mà tôi nói chuyện với em bé. Tôi nói với em bé
03:38
holding my hand over my mouth because my breath must be 100 proof,
59
193000
4000
phải bụm miệng lại mà nói vì hơi thở tôi chắc phải toàn hơi rượu.
03:42
I say to the baby, 'Sir or Madam,
60
197000
4000
tôi nói với em bé "thưa quí cô/quí cậu,
03:46
what is your considered opinion of the human species?'
61
201000
5000
quí cô/quí cậu nghĩ như thế nào về loài người?"
03:51
And the baby looks, you know, the way babies look at you clearly,
62
206000
2000
Em bé nhìn, đôi mắt trong vắt
03:53
starts laughing,
63
208000
1000
bắt đầu cười
03:54
starts busting out with this crazy little laugh.
64
209000
3000
vỡ òa với tràng cười lớn
03:57
I say, 'Thank God for a human reaction, we haven't lost yet.'
65
212000
4000
tôi nói: "ơn trời, phản ứng rất người, chúng ta vẫn chưa mất điều đó"
04:01
"But you see, the human touch, you see, it's disappearing.
66
216000
2000
Nhưng bạn thấy đấy, dấu vết loài người đang dần mất đi
04:03
You know, you see, you've got to question the official truth.
67
218000
3000
Bạn phải đặt dấu hỏi về sự thật
04:06
You know the thing that was so great about Mark Twain --
68
221000
3000
Chúng ta đều biết những điều tuyệt vời về Mark Twain
04:09
you know we honor Mark Twain, but we don't read him.
69
224000
4000
Chúng ta tôn thờ Mark Twain, nhưng lại không đọc sách của ông.
04:13
We read 'Huck Finn,' of course, we read 'Huck Finn' of course.
70
228000
3000
Chúng ta đọc Huck Finn, hiển nhiên là chúng ta đọc Huck Finn
04:16
I mean, Huck, of course, was tremendous.
71
231000
2000
tất nhiên là Huck tuyệt vời
04:18
Remember that great scene on the raft, remember what Huck did?
72
233000
3000
nhớ lại cảnh tuyệt nhất trên phao, còn nhớ Huck làm gì không?
04:21
You see, here's Huck; he's an illiterate kid; he's had no schooling,
73
236000
3000
Huck không biết đọc, biết viết, không được đến trường
04:24
but there's something in him.
74
239000
2000
nhưng có gì đó trong cậu ta.
04:26
And the official truth, the truth was, the law was,
75
241000
3000
Một sự thật là, luật là,
04:29
that a black man was a property, was a thing, you see.
76
244000
3000
người đàn ông da đen đó là một nhân vật, là một sự hiện hữu
04:32
And Huck gets on the raft with a property named Jim, a slave, see.
77
247000
4000
Huck trên cùng phao với nhân vật tên Jim, một nô lệ.
04:36
And he hears that Jim is going to go and take his wife and kids
78
251000
4000
Cậu ta nghe đâu là Jim chuẩn bị bỏ đi cùng vợ và con của mình
04:40
and steal them from the woman who owns them,
79
255000
2000
và cướp chúng từ người phụ nữ chủ nhân của họ,
04:42
and Huck says, 'Ooh, oh my God, ooh, ooh --
80
257000
4000
Huck thốt lên. "trời, chúa tôi, trời..."
04:46
that woman, that woman never did anybody any harm.
81
261000
3000
người phụ nữ đó chưa bao giờ hại bất kỳ ai
04:49
Ooh, he's going to steal; he's going to steal;
82
264000
1000
trời, ông ta chuẩn bị cướp, anh ta chuẩn bị cướp,
04:50
he's going to do a terrible thing.'
83
265000
2000
ông ta chuẩn bị làm một điều sai trái"
04:52
Just then, two slavers caught up, guys chasing slaves, looking for Jim.
84
267000
5000
Rồi sau đó, hai nô lệ bị bắt, những kẻ truy bắt nô lệ, truy tìm Jim.
04:57
'Anybody up on that raft with you?' Huck says, 'Yeah.'
85
272000
9000
"Còn ai nữa trên phao với mày?" Huck trả lời, "Có"
05:06
'Is he black or white?' 'White.' And they go off.
86
281000
7000
"Trắng hay đen?" "Trắng". Rồi họ bỏ đi.
05:13
And Huck said, 'Oh my God, oh my God, I lied, I lied, ooh,
87
288000
4000
Huck dằn vặt, "Ôi trời, tôi nói láo, tôi nói láo, trời"
05:17
I did a terrible thing, did a terrible thing -- why do I feel so good?'
88
292000
5000
tôi đã làm một việc sai trái - nhưng sao tôi lại thấy vui?"
05:22
"But it's the goodness of Huck, that stuff that Huck's been made of,
89
297000
2000
Đó là điều tốt từ Huck, về chuyện mà Huck đã dựng lên
05:24
you see, all been buried; it's all been buried.
90
299000
2000
rồi tất cả đều được chôn vùi, đều bị chôn vùi.
05:26
So the human touch, you see, it's disappearing.
91
301000
3000
Nên dấu vết loài người, dần biến mất đi.
05:29
So you ask about a defining moment --
92
304000
2000
Nên nếu bạn hỏi về thời khắc dấu ấn
05:31
ain't no defining moment in American history for me.
93
306000
2000
với tôi, lịch sử Mỹ không có thời khắc dấu ấn nào
05:33
It's an accretion of moments that add up to where we are now,
94
308000
3000
đó chỉ là một lớp bồi thêm cho những gì chúng ta có hôm nay
05:36
where trivia becomes news.
95
311000
2000
nơi mà những chuyện vớ vẩn biến thành tin tức
05:38
And more and more, less and less awareness of the pain of the other.
96
313000
6000
rồi, càng lúc càng nhiều, càng lúc càng ít hiểu biết về nỗi đau hoặc nhiều người khác.
05:44
Huh. You know, I don't know if you could use this or not,
97
319000
4000
Tôi cũng không biết là bạn có thể sử dụng nó được hay không
05:48
but I was quoting Wright Morris, a writer from Nebraska, who says,
98
323000
4000
tôi chỉ trích lại lời của Wright Morris, nhà văn từ Nebraska,
05:52
'We're more and more into communications
99
327000
3000
chúng ta càng lúc càng nhiều thông tin
05:55
and less and less into communication.'
100
330000
5000
càng ngày càng ít trao đổi
06:00
Okay, kids, I got to scram, got to go see my cardiologist."
101
335000
5000
Thôi, mấy đứa. Tôi phải đi liền đây, gặp bác sỹ tim.
06:05
And that's Studs Terkel.
102
340000
1000
Và đó là Studs Terkel
06:06
(Applause)
103
341000
6000
(Vỗ tay)
06:12
So, talk about risk taking. I'm going to do somebody that nobody likes.
104
347000
7000
Tiếp theo tôi xin nói về việc liều mạng. Tôi sẽ đóng vai người mà không ai thích.
06:19
You know, most actors want to do characters that are likeable --
105
354000
5000
Như các bạn biết đấy, hầu hết các diễn viên đề muốn được vào vai nhân vật được yêu thích,
06:24
well, not always, but the notion, especially at a conference like this,
106
359000
3000
không phải lúc nào cũng vậy, nhưng chỉ là ý nghĩ, đặc biệt là tại sự kiện như thế này
06:27
I like to inspire people.
107
362000
2000
tôi thích truyền cảm hứng cho mọi người.
06:29
But since this was called "risk taking,"
108
364000
2000
nhưng cái đó mọi người gọi là liều mạng
06:31
I'm doing somebody who I never do, because she's so unlikeable
109
366000
4000
tôi sẽ vào vai người mà tôi chưa bao giờ thử trước đó, vì cô ta không được yêu thích
06:35
that one person actually came backstage
110
370000
1000
người này thực ra đứng sau khán đài
06:36
and told me to take her out of the show she was in.
111
371000
4000
và bảo tôi là giúp cô ra khỏi chương trình mà cô phải tham gia
06:40
And I'm doing her because I think we think of risk,
112
375000
3000
Và tôi thì đang vào vai cô ấy vì tôi nghĩ chúng ta nghĩ về rủi ro
06:43
at a conference like this, as a good thing.
113
378000
2000
tại một buổi như thế này
06:45
But there are certain other connotations to the word "risk,"
114
380000
3000
nhưng tất nhiên là sẽ có những nghĩa khác của từ "rủi ro"
06:48
and the same thing about the word "nature." What is nature?
115
383000
3000
cũng như từ "tự nhiên". vậy tự nhiên là gì?
06:51
Maxine Greene, who's a wonderful philosopher
116
386000
3000
Maxine Greene, nhà triết học tuyệt vời.
06:54
who's as old as Studs, and was the head of a philosophy --
117
389000
4000
người cùng thời với Studs, và là người đứng đầu của
06:58
great, big philosophy kind of an organization --
118
393000
4000
một tổ chức triết học lớn
07:02
I went to her and asked her what are the two things
119
397000
2000
tôi đến gặp bà và hỏi bà về hai chuyện
07:04
that she doesn't know, that she still wants to know.
120
399000
3000
chuyện mà bà ta không biết, và bà ta vẫn muốn biết
07:07
And she said, "Well, personally, I still feel like I have to curtsey
121
402000
2000
và bà ta nói: "Bản thân tôi, tôi vẫn cúi chào
07:09
when I see the president of my university.
122
404000
3000
khi tôi gặp hiệu trưởng trường đại học
07:12
And I still feel as though I've got to get coffee
123
407000
2000
và tôi vẫn muốn pha cafe
07:14
for my male colleagues, even though I've outlived most of them."
124
409000
2000
cho đồng nghiệp nam của tôi, thậm chí khi tôi lớn hơn họ."
07:16
And she said, "And then intellectually,
125
411000
3000
và rồi bà ấy nói tiếp "mà thật ra
07:19
I don't know enough about the negative imagination.
126
414000
3000
tôi không biết nhiều lắm về những viễn cảnh tiêu cực
07:22
And September 11th certainly taught us
127
417000
2000
Và hiển nhiên là vụ 11-09 cho chúng ta thấy
07:24
that that's a whole area we don't investigate."
128
419000
2000
rằng đó là khu vực mà chúng ta không điều tra
07:26
So this piece is about a negative imagination.
129
421000
3000
nên hình ảnh đó là một viễn cảnh tiêu cực
07:29
It raises questions about what nature is, what Mother Nature is,
130
424000
4000
viễn cảnh đó làm người ta thắc mắc về tự nhiên, đất lành là gì,
07:33
and about what a risk can be.
131
428000
2000
và rủi ro có thể sẽ tới mức nào
07:35
And I got this in the Maryland Correctional Institute for Women.
132
430000
2000
Và tôi thu thập câu chuyện này từ Viện Phục Hồi Nhân Phẩm Phụ Nữ Maryland.
07:37
Everything I do is word for word off a tape.
133
432000
3000
Cái mà tôi làm là theo từng từ một từ cuốn băng.
07:40
And I title things because I think people speak in organic poems,
134
435000
4000
Và tôi đặt tên cho mọi thứ vì tôi cho rằng người ta nói theo giọng thơ tự do,
07:44
and this is called "A Mirror to Her Mouth."
135
439000
1000
và cái này được gọi là "Chiếc gương trong miệng cô bé."
07:45
And this is an inmate named Paulette Jenkins.
136
440000
3000
Và đây là bệnh nhân tên Paulette Jenkins.
07:56
"I began to learn how to cover it up,
137
451000
4000
"Tôi bắt đầu học cách che đậy
08:00
because I didn't want nobody to know that this was happening in my home.
138
455000
5000
vì tôi không muốn ai biết được những chuyện xảy ra trong gia đình tôi
08:05
I want everybody to think we were a normal family.
139
460000
3000
tôi muốn mọi người nghĩ chúng tôi có một gia đình như những gia đình khác
08:08
I mean we had all the materialistic things,
140
463000
3000
có nghĩa là chúng tôi đều có những thứ chuyện vật chất khác
08:11
but that didn't make my children pain any less;
141
466000
3000
nhưng điều đó cũng không làm giảm bớt đi nỗi buồn tủi của con tôi
08:14
that didn't make their fears subside.
142
469000
3000
cũng không làm vơi dịu nỗi sợ hãi
08:17
I ran out of excuses about how we got black eyes
143
472000
3000
tôi hết cớ để giải thích về những đôi mắt đen của chúng tôi
08:20
and busted lips and bruises. I didn't had no more excuses.
144
475000
4000
những cặp môi dày cộm bầm bầm. Tôi không còn lời giải thích nào nữa.
08:24
And he beat me too. But that didn't change the fact
145
479000
3000
hắn ta còn đánh tôi nữa. Nhưng cũng có thay đổi sự thật
08:27
that it was a nightmare for my family; it was a nightmare.
146
482000
4000
rằng đó là cơn ác mộng cho gia đình tôi, là cơn ác mộng.
08:31
And I failed them dramatically,
147
486000
2000
và tôi hoàn toàn thất bại
08:33
because I allowed it to go on and on and on.
148
488000
4000
vì tôi cứ để chuyện kéo dài
08:37
"But the night that Myesha got killed --
149
492000
2000
Nhưng cái đêm mà Myesha bị giết..
08:39
and the intensity just grew and grew and grew,
150
494000
4000
cơn giận cứ lớn dần lớn dần
08:43
until one night we came home from getting drugs,
151
498000
5000
cho đến một đêm chúng tôi trở về nhà sau khi dùng thuốc
08:48
and he got angry with Myesha, and he started beating her,
152
503000
3000
hắn ta nổi giận với Myesha, hắn đánh con bé,
08:51
and he put her in a bathtub. Oh, he would use a belt.
153
506000
3000
hắn đẩy con ấy vào bồn tắm. Hắn dùng đai nịt
08:54
He had a belt because he had this warped perverted thing
154
509000
3000
Hắn có đai nịt lấy từ cái thứ đồ chơi đồi trụy của hắn
08:57
that Myesha was having sex with her little brother
155
512000
2000
cái mà Myesha dùng để quan hệ với em trai của mình
08:59
and they was fondling each other -- that would be his reason.
156
514000
2000
và họ sờ soạn lẫn nhau - chắc có thể đó là lý do cho hắn
09:01
I'm just talking about the particular night that she died.
157
516000
4000
tôi chỉ muốn nói về cái đêm mà con bé chết
09:05
And so he put her in the bathtub,
158
520000
3000
và hắn ta bỏ con bé vào bồn tắm
09:08
and I was in the bedroom with the baby.
159
523000
1000
và tôi đang ở trên giường với đứa con nhỏ.
09:09
"And four months before this happened, four months before Myesha died,
160
524000
4000
và bốn tháng trước khi chuyện này xảy ra, bốn tháng trước khi Myesha chết
09:13
I thought I could really fix this man. So I had a baby by him -- insane --
161
528000
6000
Tôi nghĩ mình có thể thay đổi con người này. Nên tôi quyết định có con với hắn - điên khùng -
09:19
thinking that if I gave him his own kid, he would leave mine alone.
162
534000
3000
nghĩ rằng nếu tôi sinh cho hắn một đứa con, hắn sẽ để con của tôi yên
09:22
And it didn't work, didn't work.
163
537000
4000
Nhưng chẳng làm được gì, chẳng giải quyết được gì
09:26
And I ended up with three children, Houston, Myesha and Dominic,
164
541000
4000
Và kết cục là tôi với ba đứa con, Houston, Myesha và Dominic
09:30
who was four months old when I came to jail.
165
545000
3000
đứa có bốn tháng tuổi khi tôi đi tù
09:33
"And I was in the bedroom. Like I said, he had her in the bathroom
166
548000
2000
Tôi nằm trên giường. Như tôi kể trước đó, hắn đẩy con bé vào phòng tắm
09:35
and he -- he -- every time he hit her, she would fall.
167
550000
5000
và mỗi khi hắn đánh con bé, nó ngã
09:40
And she would hit her head on the tub. It happened continuously, repeatedly.
168
555000
5000
Đầu con bé đập vào thành bồn. Liên tục.
09:45
I could hear it, but I dared not to move. I didn't move.
169
560000
4000
tôi nghe thấy nhưng không dám động đậy.
09:49
I didn't even go and see what was happening.
170
564000
2000
thậm chí còn không đứng dậy xem là chuyện gì đang xảy ra.
09:51
I just sat there and listened.
171
566000
3000
tôi chỉ ngồi đó và lẳng lặng nghe ngóng.
09:54
And then he put her in the hallway.
172
569000
5000
rồi sau đó hắn đem bỏ con bé ngoài hành lang.
09:59
He told her, just set there. And so she set there for about four or five hours.
173
574000
7000
hắn bảo con bé, ở ngay tại đó. Vậy nên con bé ở đó khoảng bốn hay năm tiếng gì đó.
10:06
And then he told her, get up.
174
581000
3000
Rồi hắn bảo con bé, đứng dậy
10:09
And when she got up, she says she couldn't see.
175
584000
3000
Con bé đứng dậy, con bé nói nó không thể nhìn thấy gì cả
10:12
Her face was bruised. She had a black eye.
176
587000
5000
mặt của con bé bầm tím. Một con mắt đen thui
10:17
All around her head was just swollen;
177
592000
2000
đầu của con bé thì sưng vù
10:19
her head was about two sizes of its own size.
178
594000
6000
sưng gấp đôi so với bình thường
10:25
I told him, 'Let her go to sleep.' He let her go to sleep.
179
600000
7000
tôi bảo hắn ta, để con bé đi ngủ. Hắn để con bé đi ngủ
10:32
"The next morning she was dead.
180
607000
5000
sáng hôm sau con bé chết.
10:37
He went in to check on her for school, and he got very excited.
181
612000
3000
Hắn đi vào phòng kiểm tra con bé để nó đến trường, rồi hắn hoảng.
10:40
He says, 'She won't breathe.'
182
615000
2000
Hắn nói con bé không thở.
10:42
I knew immediately that she was dead.
183
617000
4000
Tôi biết ngay là con bé đã chết
10:46
I didn't even want to accept the fact that she was dead, so I went in
184
621000
3000
Tôi còn không muốn chấp nhận sự thật là con bé chết, nên tôi đi vào
10:49
and I put a mirror to her mouth --
185
624000
2000
tôi đặt gương vào miệng con bé
10:51
there was no thing, nothing, coming out of her mouth.
186
626000
4000
không có gì cả, chẳng có hơi hám gì trong miệng con bé.
10:55
He said, he said, he said,
187
630000
1000
Hắn cứ bảo
10:56
'We can't, we can't let nobody find out about this.'
188
631000
2000
chúng ta không thể, không thể để ai biết được chuyện này
10:58
He say, 'You've got to help me.' I agree. I agree.
189
633000
4000
Hắn bảo tôi phải giúp hắn. Tôi đồng ý.
11:02
"I mean, I've been keeping a secret for years and years and years,
190
637000
3000
Và tôi giữ mãi bí mật này năm này qua năm nọ
11:05
so it just seemed like second hand to me, just to keep on keeping it a secret.
191
640000
4000
nên tôi phải tìm cách đối phó, kiếm cách để giữ bí mật
11:09
So we went to the mall and we told a police that we had, like, lost her,
192
644000
6000
Sau đó chúng tôi đến đồn và báo với cảnh sát là con bé mất tích
11:15
that she was missing.
193
650000
3000
con bé đi đâu mất
11:18
We told a security guard that she was missing,
194
653000
6000
Chúng tôi nói với người trực ca là con bé mất tích
11:24
though she wasn't missing.
195
659000
2000
dù con bé không mất tích thật.
11:26
And we told the security guard what we had put on her
196
661000
2000
Chúng tôi bịa ra để khai với người trực ca
11:28
and we went home and we dressed her in exactly the same thing
197
663000
3000
rồi sau đó chúng tôi về nhà, mặc lại bộ đồ cho con bé
11:31
that we had told the security guard that we had put on her.
198
666000
4000
bộ đồ mà chúng tôi bịa ra khi miêu tả cho người trực ca
11:35
"And then we got the baby and my other child,
199
670000
5000
Và rồi chúng tôi cùng đứa con nhỏ và đứa con riêng của tôi
11:40
and we drove out to, like, I-95.
200
675000
7000
bỏ đi, hình như là đến đường cao tốc I-95.
11:47
I was so petrified and so numb,
201
682000
3000
tôi sửng sờ như người không hồn,
11:50
all I could look was in the rear-view mirror.
202
685000
5000
những gì tôi có thể nhìn thấy được là nhìn từ gương chiếu hậu
11:55
And he just laid her right on the shoulder of the highway.
203
690000
10000
rồi hắn đặt con bé bên lề đường.
12:05
My own child, I let that happen to."
204
700000
6000
Đứa con của tôi, tôi để nó bị đối xử như vậy
12:15
So that's an investigation of the negative imagination.
205
710000
5000
Đó là một câu chuyện về hình ảnh tiêu cực
12:20
(Applause)
206
715000
5000
(Vỗ tay)
12:25
When I started this project
207
720000
2000
Khi tôi bắt tay vào dự án này
12:27
called "On the Road: A Search For an American Character"
208
722000
2000
được gọi là Đoạn đường: Kiếm tìm một tính cách người Mỹ
12:29
with my tape recorder, I thought that I was going to go around America
209
724000
2000
với một máy thu âm, tôi từng nghĩ là tôi sẽ đi vòng quanh nước Mỹ
12:31
and find it in all its aspects -- bull riders, cowboys, pig farmers,
210
726000
5000
và sẽ nhìn thấy được tính cách đó từ rất nhiều khía cạnh: người cỡi bò tót, mấy chàng cao bồi, những người nuôi heo
12:36
drum majorettes -- but I sort of got tripped on race relations,
211
731000
4000
những vũ công của đoàn diễu hành - nhưng tôi như bị kẹt trong mối tương quan của dân tộc
12:40
because my first big show was a show about a race riot.
212
735000
3000
vì chương trình lớn đầu tiên mà tôi làm là một chương trình về cuộc hỗn loạn dân tộc
12:43
And so I went to both -- two race riots,
213
738000
3000
nên tôi quyết định làm cả hai - hai cuộc hỗn loạn dân tộc
12:46
one of which was the Los Angeles riot. And this next piece is from that.
214
741000
3000
một trong hai cuộc đó xảy ra tại Los Angeles. Và cuộc thứ hai là từ đó mà ra.
12:49
Because this is what I would say
215
744000
2000
Vì đây là cái mà tôi muốn nói
12:51
I've learned the most about race relations, from this piece.
216
746000
4000
Tôi học nhiều về tương quan dân tộc, từ vật này.
12:55
It's a kind of an aria, I would say, and in many tapes that I have.
217
750000
4000
Nó giống như một bài giao hưởng, tôi phải nói vậy, và trong rất nhiều đoạn băng mà tôi có.
12:59
Everybody knows that the Los Angeles riots happened
218
754000
3000
Ai cũng biết về cuộc nỗi loạn Los Angeles diễn ra
13:02
because four cops beat up a black man named Rodney King.
219
757000
3000
do bốn cảnh sát đánh một người đàn ông da đen tên Rodney King.
13:05
It was captured on videotape -- technology --
220
760000
2000
và bị quay hình - kỹ thuật hiện đại -
13:07
and it was played all over the world.
221
762000
2000
và được trình chiếu cho cả thế giới
13:09
Everybody thought the four cops would go to jail.
222
764000
1000
mọi người ai cũng nghĩ là bốn cảnh sát này sẽ bị đi tù
13:10
They did not, so there were riots.
223
765000
3000
nhưng họ không bị bỏ tù, nên mới có cuộc nổi loạn
13:13
And what a lot of people forget, is there was a second trial,
224
768000
2000
Và có một điều mà rất nhiều người quên bẵng đi đó là phiên tòa thứ hai
13:15
ordered by George Bush, Sr.
225
770000
2000
yêu cầu bởi George Bush cha.
13:17
And that trial came back with two cops going to jail
226
772000
5000
và kết cục là hai cảnh sát đi tù
13:22
and two cops declared innocent. I was at that trial.
227
777000
3000
và hai người còn lại được tuyên án vô tội. Tôi có mặt tại phiên tòa đó
13:25
And I mean, the people just danced in the streets
228
780000
2000
Ý tôi là, mọi người nhảy múa ngoài đường phố
13:27
because they were afraid there was going to be another riot.
229
782000
2000
vì họ sợ sẽ có một cuộc nổi loạn khác
13:29
Explosion of joy that this verdict had come back this way.
230
784000
3000
Nỗi vui mừng về bản tuyên án.
13:32
So there was a community that didn't -- the Korean-Americans,
231
787000
4000
Nhưng có một cộng đồng không phản ứng giống như vậy - người Mỹ gốc Hàn
13:36
whose stores had been burned to the ground.
232
791000
2000
những người mà có cửa hàng bị đốt cháy rụi.
13:38
And so this woman, Mrs. Young-Soon Han,
233
793000
2000
Nên người phụ nữ này, Cô Young-Soon Han,
13:40
I suppose will have taught me the most that I have learned about race.
234
795000
4000
có lẽ cô là người làm tôi hiểu nhiều nhất về chủng tộc
13:44
And she asks also a question that Studs talks about:
235
799000
3000
Cô ấy cũng hỏi cùng vấn đề mà Studs đang bàn:
13:47
this notion of the "official truth," to question the "official truth."
236
802000
3000
về ý niệm của sự thật, đặt vấn đề về sự thật
13:50
So what she's questioning here, she's taking a chance
237
805000
2000
Nên câu hỏi mà cô ấy đặt ra ở đây, cô ấy nhân cơ hội này
13:52
and questioning what justice is in society.
238
807000
3000
và đặt câu hỏi công bằng là gì trong xã hội
13:55
And this is called, "Swallowing the Bitterness."
239
810000
4000
và cái này được gọi là "Ngậm đắng nuốt cay"
13:59
"I used to believe America was the best.
240
814000
5000
Tôi từng tin rằng Mỹ là nơi tốt nhất.
14:04
I watched in Korea many luxurious Hollywood lifestyle movie.
241
819000
8000
trong các bộ phim Hollywood xa hoa mà tôi xem khi còn ở Hàn Quốc
14:12
I never saw any poor man, any black.
242
827000
5000
Tôi không thấy người người nghèo và người da đen.
14:17
Until 1992, I used to believe America was the best -- I still do;
243
832000
4000
Đến năm 1992, tôi vẫn tin là Mỹ là nơi tốt nhất - mà hiện giờ tôi vẫn còn tin
14:21
I don't deny that because I am a victim.
244
836000
4000
Tôi không phủ nhận điều đó vì tôi là nạn nhân
14:25
But at the end of '92, when we were in such turmoil,
245
840000
5000
Nhưng đến cuối năm 92, khi chúng ta trong tình trạng hỗn loạn
14:30
and having all the financial problems, and all the mental problems,
246
845000
4000
và gặp những vấn đề khó khăn về tài chính, và cả về những vấn đề tâm lý
14:34
I began to really realize that Koreans
247
849000
4000
tôi bắt đầu nhận ra rằng người Hàn Quốc
14:38
are completely left out of this society and we are nothing.
248
853000
7000
hoàn toàn bị bỏ rơi khỏi cộng đồng này và chúng tôi chẳng là ai cả
14:45
Why? Why do we have to be left out?
249
860000
3000
Tại sao? sao chúng tôi lại bị bỏ rơi như vậy?
14:48
We didn't qualify for medical treatment, no food stamp, no GR,
250
863000
6000
Chúng tôi không đủ điều kiện để được hưởng chính sách y tế, không phiếu thực phẩm, không trợ cấp tài chính (General relief)
14:54
no welfare, anything. Many African-Americans who never work
251
869000
7000
không phúc lợi, không gì cả. Nhiều người Mỹ gốc Phi không bao giờ làm việc
15:01
got minimum amount of money to survive.
252
876000
4000
nhưng nhận được số tiền tối thiểu để sống
15:05
We didn't get any because we have a car and a house.
253
880000
8000
Chúng tôi không nhận được gì vì chúng tôi có xe có nhà.
15:13
And we are high taxpayer. Where do I find justice?
254
888000
11000
Và chúng tôi trả thuế cao. Tôi phải tìm công lý ở đâu chứ?
15:24
"OK. OK? OK. OK.
255
899000
7000
OK. OK. OK. OK.
15:31
Many African-Americans probably think that they won by the trial.
256
906000
4000
Nhiều người Mỹ gốc Phi có thể nghĩ là họ thắng tại phiên tòa.
15:35
I was sitting here watching them the morning after the verdict,
257
910000
3000
Tôi ngồi đây xem họ vào buổi sáng sau buổi tuyên án
15:38
and all the day they were having a party, they celebrated,
258
913000
4000
và nguyên cả ngày họ có tiệc, họ ăn mừng,
15:42
all of South Central, all the churches. And they say,
259
917000
3000
cả Nam trung bộ, các nhà thờ. Và họ bảo rằng
15:45
'Well, finally justice has been done in this society.'
260
920000
6000
cuối cùng thì công lý cũng được thực thi trong xã hội này.
15:51
Well, what about victims' rights?
261
926000
3000
Vậy, còn quyền lợi của các nạn nhân thì sao?
15:54
They got their rights by destroying innocent Korean merchants.
262
929000
7000
Họ có quyền đập phá những người thương gia Hàn vô tội.
16:07
They have a lot of respect, as I do, for Dr. Martin King.
263
942000
7000
Họ rất tôn trọng, như tôi vậy, cho Giáo Sư Martin King.
16:14
He is the only model for black community; I don't care Jesse Jackson.
264
949000
7000
Ông ấy là mẫu người duy nhất của cộng đồng người da đen; Tôi không nói về Jesse Jackson.
16:21
He is the model of non-violence, non-violence --
265
956000
4000
Ông ấy là mẫu người không vũ lực,
16:25
and they would all like to be in his spirit.
266
960000
5000
và ai cũng mong theo gương ông.
16:30
"But what about 1992? They destroyed innocent people.
267
965000
7000
Nhưng năm 1992 thì sao? Họ hãm hại những người vô tôi.
16:37
And I wonder if that is really justice
268
972000
4000
Và tôi tự hỏi liệu đó có thật là chân lý
16:41
for them, to get their rights in that way.
269
976000
7000
cho họ, để họ thể hiện cái quyền của mình bằng cách đó.
16:48
I was swallowing the bitterness, sitting here alone and watching them.
270
983000
9000
Tôi phải ngậm bồ hòn, ngồi đó một mình và nhìn họ.
16:57
They became so hilarious, but I was happy for them.
271
992000
7000
Họ trở nên dị hợm, nhưng tôi lại vui cho họ.
17:04
I was glad for them. At least they got something back, OK.
272
999000
5000
Tôi lấy làm mừng cho họ. Ít ra họ cũng nhận được gì đó, đúng không.
17:09
Let's just forget about Korean victims and other victims
273
1004000
7000
Thôi hãy quên những nạn nhân Hàn và những nạn nhân
17:16
who were destroyed by them.
274
1011000
5000
mà bị họ phá phách.
17:21
They fought for their rights for over two centuries,
275
1016000
9000
Họ đấu tranh cho quyền lợi của họ hơn hai thập kỷ,
17:30
and maybe because they sacrifice other minorities,
276
1025000
3000
và có lẽ là phải hi sinh những cộng đồng khác,
17:33
Hispanic, Asian, we would suffer more in the mainstream.
277
1028000
5000
Mỹ La Tinh, Châu Á, chúng ta phải chịu nhiều hơn.
17:38
That's why I understand;
278
1033000
1000
Đó là lý do vì sao mà tôi hiểu,
17:39
that's why I have a mixed feeling about the verdict.
279
1034000
3000
mà tôi có cảm xúc lẫn lộn về bản tuyên án.
17:42
"But I wish that, I wish that, I wish that
280
1037000
5000
nhưng tôi mong rằng,
17:47
I could be part of the enjoyment.
281
1042000
3000
tôi có thể là một phần của niềm vui đó.
17:50
I wish that I could live together with black people.
282
1045000
7000
Tôi ước mong được sống cùng với người da đen.
17:57
But after the riot, it's too much difference.
283
1052000
10000
Nhưng sau vụ hỗn loạn, mọi chuyện khác nhiều quá.
18:07
The fire is still there. How do you say it? [Unclear].
284
1062000
7000
Lửa vẫn còn đó. Nói gì được bây giờ?
18:14
Igniting, igniting, igniting fire. Igniting fire.
285
1069000
8000
Bùng cháy, bùng cháy.
18:22
It's still there; it can burst out anytime."
286
1077000
7000
Nó vẫn còn đó; nó có thể lan rộng bất cứ lúc nào.
18:34
Mrs. Young-Soon Han.
287
1089000
2000
Cô Young-Soon Han.
18:36
(Applause)
288
1091000
8000
(Vỗ tay)
18:44
The other reason that I don't wear shoes
289
1099000
3000
Lý do khác mà tôi không mang giày
18:48
is just in case I really feel like I have to cuddle up
290
1103000
3000
là trong trường hợp mà tôi cảm thấy là tôi phải thật sự hóa thân
18:51
and get into the feet of somebody,
291
1106000
2000
và đặt mình vào nhân vật đó
18:53
walking really in somebody else's shoes.
292
1108000
2000
thể hiện những cảm xúc của nhân vật.
18:55
And I told you that in -- you know, I didn't give you the year,
293
1110000
3000
Và tôi nói cho các anh chị nghe rồi đó - tôi chưa cho biết cái năm
18:58
but in '79 I thought that I was going to go around
294
1113000
3000
nhưng năm 79 tôi nghĩ là mình đi vòng quanh
19:01
and find bull riders and pig farmers and people like that,
295
1116000
2000
và tìm gặp những người cỡi bò tót, nuôi heo và những người như vậy
19:03
and I got sidetracked on race relations.
296
1118000
3000
và rồi tôi bị cuốn vào mối tương quan chủng tộc.
19:06
Finally, I did find a bull rider, two years ago.
297
1121000
3000
Nhưng sau đó, tôi có gặp một người cỡi bò, sau hai năm.
19:09
And I've been going to the rodeos with him, and we've bonded.
298
1124000
3000
Và tôi tham gia vào mấy cuộc đua với anh ấy, và chúng tôi bắt đầu mối quan hệ với nhau.
19:12
And he's the lead in an op-ed I did about the Republican Convention.
299
1127000
5000
Anh ấy là người đứng đầu của một trang bình luận mà tôi có tham gia về Hội Nghị Nhóm Cộng Hòa.
19:17
He's a Republican -- I won't say anything about my party affiliation, but anyway --
300
1132000
5000
Anh ta thuộc nhóm Cộng Hòa - tôi sẽ không nói gì về chính trị, nhưng
19:22
so this is my dear, dear Brent Williams,
301
1137000
4000
đây là Brent Williams yêu mến của tôi,
19:26
and this is on toughness,
302
1141000
1000
việc này khá khó khăn
19:27
in case anybody needs to know about being tough
303
1142000
3000
trong trường hợp ai đó cần biết trở thành 1 tên bặm trợn là như thế nào
19:30
for the work that you do. I think there's a real lesson in this.
304
1145000
3000
cho công việc mình đang làm. Tôi nghĩ có thể học được một bài học thật sự trong chuyện này.
19:33
And this is called "Toughness."
305
1148000
3000
Chuyện này gọi là "Bặm trợn".
19:36
"Well, I'm an optimist. I mean basically I'm an optimist.
306
1151000
5000
Thật ra, tôi rất lạc quan. Tôi là một người lạc quan.
19:41
I mean, you know, I mean, it's like my wife, Jolene,
307
1156000
2000
Ý tôi là, giống như vợ tôi, Jolene,
19:43
her family's always saying,
308
1158000
2000
gia đình cô ấy luôn nói,
19:45
you know, you ever think he's just a born loser?
309
1160000
2000
con có thấy là anh ta là một kẻ thất bại bẩm sinh,
19:47
It seems like he has so much bad luck, you know.
310
1162000
2000
dường như anh ta mang quá nhiều xui xẻo.
19:49
But then when that bull stepped on my kidney, you know,
311
1164000
2000
Nhưng ngay khi con bò đạp vào thận của tôi.
19:51
I didn't lose my kidney -- I could have lost my kidney,
312
1166000
2000
Tôi không bị mất quả thận đó - Đáng lý là tôi phải mất nó rồi,
19:53
I kept my kidney, so I don't think I'm a born loser.
313
1168000
2000
nhưng tôi giữ được, nên tôi không nghĩ tôi là kẻ thất bại bẩm sinh.
19:55
I think that's good luck.
314
1170000
1000
Tôi cho đó là may mắn.
19:56
(Laughter)
315
1171000
2000
(cười)
19:58
"And, I mean, funny things like this happen.
316
1173000
2000
Và những chuyện vui như vậy hay xảy ra.
20:00
I was in a doctor's office last CAT scan,
317
1175000
4000
Khi tôi ở trong phòng bác sỹ để siêu âm toàn thân,
20:04
and there was a Reader's Digest, October 2002.
318
1179000
3000
có một cuốn Reader's Digest, tháng 10/2002.
20:07
It was like, 'seven ways to get lucky.' And it says
319
1182000
3000
Có mục, bảy cách để được may mắn. Và nó có ghi
20:10
if you want to get lucky,
320
1185000
1000
nếu bạn muốn được may mắn,
20:11
you know, you've got to be around positive people.
321
1186000
2000
bạn phải ở bên cạnh những người có ý nghĩ tích cực.
20:13
I mean, like even when I told my wife that you want to come out here
322
1188000
4000
thậm chí khi tôi nói với vợ tôi là em muốn đến đây
20:17
and talk to me, she's like, 'She's just talking;
323
1192000
2000
và nói chuyện với tôi, cô ấy chỉ nói,
20:19
she's just being nice to you. She's not going to do that.'
324
1194000
2000
cô ấy tỏ ra dễ thương với anh thôi. Cô ấy không làm thế đâu.
20:21
"And then you called me up and you said you wanted to come out here
325
1196000
2000
Rồi khi em gọi tôi và em nói là em muốn đến đây
20:23
and interview me and she went and looked you up on the Internet.
326
1198000
2000
và phỏng vấn tôi và cô ấy đi và tìm hiểu về em trên mạng Internet
20:25
She said, 'Look who she is.
327
1200000
2000
Cô ấy nói, xem cô ta là ai này.
20:27
You're not even going to be able to answer her questions.'
328
1202000
2000
Anh còn không trả lời được những câu hỏi của cô ta nữa là.
20:29
(Laughter)
329
1204000
4000
(cười)
20:33
And she was saying you're going to make me look like an idiot
330
1208000
2000
Và cô ấy nói là em sẽ biến tôi thành thằng ngốc
20:35
because I've never been to college,
331
1210000
1000
vì anh không học đại học,
20:36
and I wouldn't be talking professional or anything.
332
1211000
2000
và anh không thể nào nói chuyện một cách học thuật hay gì cả.
20:38
I said, 'Well look, the woman talked to me for four hours.
333
1213000
2000
Tôi nói, người phụ nữ đó nói chuyện với tôi suốt bốn giờ.
20:40
You know, if I wasn't talking -- you know,
334
1215000
2000
nếu mà tôi không nói chuyện,
20:42
like, you know, she wanted me to talk,
335
1217000
1000
nhưng cô ấy muốn tôi nói,
20:43
I don't think she would even come out here.'
336
1218000
5000
tôi không nghĩ là cô ấy đến đây.
20:48
"Confidence? Well, I think I ride
337
1223000
3000
Tự tin? Tôi nghĩ là tôi
20:51
more out of determination than confidence.
338
1226000
3000
nỗ lực một cách ngoan cố nhiều hơn là tự tin.
20:54
I mean, confidence is like, you know,
339
1229000
1000
Ý tôi là tự tin giống như
20:55
you've been on that bull before; you know you can ride him.
340
1230000
2000
mình ngồi trên con bò tót đó trước khi mình có thể cởi nó.
20:57
I mean, confidence is kind of like being cocky, but in a good way.
341
1232000
4000
Tự tin là một kiểu dạng kiêu ngạo, nhưng theo hướng tốt.
21:01
But determination, you know, it's like just, you know, 'Fuck the form,
342
1236000
3000
Trong khi ngoan cố, giống như kiểu, "kệ cha,
21:04
get the horn.'
343
1239000
2000
kệ bà, tới đâu thì tới."
21:06
(Laughter)
344
1241000
4000
(Cười)
21:10
That's Tuff Hedeman, in the movie '8 Seconds.'
345
1245000
2000
Là Tuff Hedeman, trong bộ phim 8 giây.
21:12
I mean, like, Pat O'Mealey always said when I was a boy,
346
1247000
2000
Khi tôi còn nhỏ, Pat O'Mealey luôn nói rằng
21:14
he say, 'You know, you got more try than any kid I ever seen.'
347
1249000
3000
Con biết không, con cố gắng nhiều hơn những đứa trẻ khác mà chú từng biết
21:17
And try and determination is the same thing.
348
1252000
2000
Và chịu thử thách và ngoan cố đều giống nhau.
21:19
Determination is, like, you're going to hang on that bull,
349
1254000
2000
Ngoan cố giống như chúng ta phụ thuộc vào con bò tót đó,
21:21
even if you're riding upside down.
350
1256000
2000
thậm chí ngay cả khi chúng ta cỡi lộn ngược.
21:23
Determination's like, you're going to ride
351
1258000
2000
Ngoan cố giống như chúng ta cố gắng cỡi
21:25
till your head hits the back of the dirt.
352
1260000
3000
cho đến khi đầu chúng ta chạm đất.
21:28
"Freedom? It would have to be the rodeo.
353
1263000
4000
Tự do ư? Phải là một cuộc đua.
21:32
"Beauty? I don't think I know what beauty is.
354
1267000
5000
Đẹp ư? Tôi không nghĩ là tôi biết về cái đẹp.
21:37
Well, you know, I guess that'd have to be the rodeo too.
355
1272000
2000
Tôi cũng nghĩ là phải là một cuộc đua.
21:39
I mean, look how we are, the roughy family,
356
1274000
1000
Nhìn chúng tôi nè, một gia đình khó khăn,
21:40
palling around and shaking hands and wrestling around me.
357
1275000
3000
chơi vòng vòng, bắt tay nhau và tranh vật nhau.
21:43
It's like, you know, racking up our credit cards on entry fees and gas.
358
1278000
3000
Giống như trả dần tiền phí sinh hoạt và tiền gas bằng thẻ tín dụng.
21:46
We ride together, we, you know, we, we eat together
359
1281000
3000
Chúng ta cùng nhau cỡi, ăn cùng nhau
21:49
and we sleep together.
360
1284000
1000
và ngủ cùng nhau.
21:50
I mean, I can't even imagine what it's going to be like
361
1285000
3000
Tôi không hình dung được chuyện gì xảy ra nữa
21:53
the last day I rodeo. I mean, I'll be alright.
362
1288000
2000
ngày cuối cùng mà tôi tham gia trận đua. Tôi ổn.
21:55
I mean, I have my ranch and everything,
363
1290000
1000
Tôi có doanh trại lớn và có mọi thứ,
21:56
but I actually don't even want to think the day that comes.
364
1291000
3000
nhưng tôi không thực sự muốn nghĩ rằng ngày đó đến.
21:59
I mean, I guess it just be like --
365
1294000
2000
Tôi đoán sẽ chỉ giống như
22:01
I guess it be like the day my brother died.
366
1296000
4000
sẽ giống như ngày anh trai tôi mất.
22:05
"Toughness? Well, we was in West Jordan, Utah, and this bull
367
1300000
5000
Bặm trợn? Lúc chúng tôi ở Tây Jordan, Utah, và con bò tót này
22:10
shoved my face right through the metal shoots in a --
368
1305000
3000
húc mặt tôi vào ngay tấm bảng bắn...
22:13
you know, busted my face all up and had to go to the hospital.
369
1308000
3000
mặt tôi nát tan và phải đi bệnh viện.
22:16
And they had to sew me up and straighten my nose out.
370
1311000
2000
Tôi bị khâu mấy mũi và cái mũi tôi phải chỉnh thẳng lại.
22:18
And I had to go and ride in the rodeo that night,
371
1313000
2000
Mà tôi phải đi và tham gia đấu bò ngay tối hôm đó.
22:20
so I didn't want them to put me under anesthesia,
372
1315000
3000
nên tôi không để họ tiêm thuốc tê cho tôi,
22:23
or whatever you call it. And so they sewed my face up.
373
1318000
3000
hay đại loại là thể. Họ khâu mặt tôi lại.
22:26
And then they had to straighten out my nose,
374
1321000
2000
Rồi họ làm thẳng mũi của tôi,
22:28
and they took these rods and shoved them up my nose
375
1323000
3000
và họ dùng mấy cây như thế này và thọc vào ngay mũi tôi
22:31
and went up through my brains
376
1326000
2000
và đâm thẳng lên não
22:33
and felt like it was coming out the top of my head,
377
1328000
2000
và tôi cảm giác như là lên tới đỉnh đầu
22:35
and everybody said that it should have killed me,
378
1330000
2000
mọi người nghĩ là cái đó có thể giết tôi,
22:37
but it didn't, because I guess I have a high tolerance for pain.
379
1332000
4000
nhưng không, vì tôi biết là tôi chịu đau rất giỏi.
22:41
(Laughter)
380
1336000
3000
(Cười)
22:44
But the good thing was, once they shoved those rods up there
381
1339000
3000
Nhưng được cái là, khi họ thọc những cây kim đó,
22:47
and straightened my nose out, I could breathe,
382
1342000
2000
và làm thẳng mũi tôi, tôi có thể thở
22:49
and I hadn't been able to breathe
383
1344000
2000
mà trước đó thì tôi không thở được
22:51
since I broke my nose in the high school rodeo."
384
1346000
3000
từ khi tôi làm gãy mũi tại cuộc đua lúc còn học phổ thông.
22:54
Thank you.
385
1349000
2000
Cảm ơn.
22:56
(Applause)
386
1351000
17000
(Vỗ tay).
ABOUT THE SPEAKER
Anna Deavere Smith - Actor, playwright, social criticAnna Deavere Smith's ground-breaking solo shows blur the lines between theater and journalism, using text from real-life encounters to create gripping portraits.
Why you should listen
Hailed by Newsweek as "the most exciting individual in American theater," Anna Deavere Smith uses solo performance as a public medium to explore issues of race, identity and community in America. Her grandfather once told her, "Say a word often enough, and it becomes you."
Inspired by this and Walt Whitman's idea "to absorb America," Deavere Smith began interviewing people (more than 2,000 now) across the country some 20 years ago. Without props, sets or costumes, she translates those encounters into profound performances, each drawing verbatim from the original recorded interview. She has an uncanny ability to inhabit the characters -- or rather the people -- she's representing onstage, regardless of their race, gender or age. And while her approach to cultural commentary is now widely imitated, she remains the master of the form. Her play, Let Me Down Easy, premiered this year at the Long Wharf Theater.
Deavere Smith is perhaps best known for her examination of race relations, having written and performed Fires in the Mirror, a raw view of those affected by the Crown Heights riots of 1991, and Twilight: Los Angeles, which tackled the 1992 Los Angeles riots. Along the way, she's earned two Obies, a MacArthur "genius" grant, and several Tony nominations, while also teaching at Stanford and NYU, and roles on such shows as The West Wing and HBO's Life Support. Her most recent book is Letters to a Young Artist: Straight Up Advice on Making a Life in the Arts, and she is the founding director of the Institute on the Arts and Civic Dialogue, a group that brings together artists to make works about social change.
Anna Deavere Smith | Speaker | TED.com