TED@New York
Tania Luna: How a penny made me feel like a millionaire
Таня Луна: Як манетка пені дазволіла мне адчуць сябе міліянерам
Filmed:
Readability: 3.1
1,797,188 views
У малым узросце Таня Луна пакінула паслячарнобыльскую Украіну, каб прыняць прыстанішча ў ЗША. І аднойчы, на падлозе ў прытулку для бяздомных у Нью-Йорку, дзе жыла яе сям'я, яна знайшла пені. Ніколі пасля гэтага яна не адчувала сябе такой багатай. Разважанне пра горка-салодкія радасці дзяцінства і пра тое, як утрымаць іх у памяці.
Tania Luna - Surprisologist
Tania Luna co-founded Surprise Industries, a company devoted to designing surprise experiences. Full bio
Tania Luna co-founded Surprise Industries, a company devoted to designing surprise experiences. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
I'm five years old, and I am very proud.
0
786
3995
Мне пяць гадоў. І мяне перапаўняе гордасць.
00:16
My father has just built the best outhouse
1
4781
3559
Мой бацька пабудаваў нядаўна найлепшую прыбіральню
00:20
in our little village in Ukraine.
2
8340
2590
у нашай маленькай вёсцы на Украіне.
00:22
Inside, it's a smelly, gaping hole in the ground,
3
10930
3549
Унутры - гэта смярдзючая дзірка ў зямлі,
00:26
but outside, it's pearly white formica
4
14479
4006
а звонку -- жамчужна-белы пластык фармайка,
00:30
and it literally gleams in the sun.
5
18485
3628
які літаральна блішчыць на сонцы.
00:34
This makes me feel so proud, so important,
6
22113
3557
З-за гэтага я ганаруся і адчуваю сабе самавітай,
00:37
that I appoint myself the leader of my little group of friends
7
25670
3040
што нават прызначыла сябе лідарам сваей маленькай групы сяброў
00:40
and I devise missions for us.
8
28710
2780
і распрацоўваю для нас заданні.
00:43
So we prowl from house to house
9
31490
2313
Напрыклад, мы бадзяемся ад хаты да хаты
00:45
looking for flies captured in spider webs
10
33803
3367
ў пошуках мух, трапіўшых у павуцінне,
00:49
and we set them free.
11
37170
2387
і вызваляем іх.
00:51
Four years earlier, when I was one,
12
39557
2308
Чатыры гады таму, калі мне быў толькі год,
00:53
after the Chernobyl accident,
13
41865
1445
пасля аварыі на Чарнобыльскай АЭС,
00:55
the rain came down black,
14
43310
2331
ішоў чорны дождж,
00:57
and my sister's hair fell out in clumps,
15
45641
2200
валасы маёй сястры выпадалі пасмамі,
00:59
and I spent nine months in the hospital.
16
47841
2557
а я правяла дзевяць месяцаў у бальніцы.
01:02
There were no visitors allowed,
17
50398
1552
Нам забаранілі прымаць наведвальнікаў,
01:03
so my mother bribed a hospital worker.
18
51950
4012
таму мая маці падкупіла работніка бальніцы.
01:07
She acquired a nurse's uniform,
19
55962
2731
Яна набыла форму медсястры,
01:10
and she snuck in every night to sit by my side.
20
58693
4345
i прыходзіла кожную ноч употай, каб пасядзець са мной.
01:15
Five years later, an unexpected silver lining.
21
63038
3060
Aле няма ліха без дабра, і праз пяць гадоў,
01:18
Thanks to Chernobyl, we get asylum in the U.S.
22
66098
4102
дзякуючы Чарнобылю, мы атрымалі прытулак у ЗША.
01:22
I am six years old, and I don't cry when we leave home
23
70200
4219
Мне шэсць гадоў і я не плачу, калі мы пакідаем родны дом
01:26
and we come to America,
24
74419
1051
і пераязджаем у Амерыку,
01:27
because I expect it to be a place filled with rare
25
75470
3748
таму што я мяркую, што гэта краіна будзе напоўнена
01:31
and wonderful things like bananas and chocolate
26
79218
4180
рэдкімі і цудоунымі рэчамі, як бананы, шакалад,
01:35
and Bazooka bubble gum,
27
83398
2441
і жуйка «Базука»,
01:37
Bazooka bubble gum with the little cartoon wrappers inside,
28
85839
4093
гэткая з маленькімі мульцяшнымі ўкладкамі ўнутры,
01:41
Bazooka that we'd get once a year in Ukraine
29
89932
3117
тая самая, якую мы куплялі раз на год на Украіне,
01:45
and we'd have to chew one piece for an entire week.
30
93049
4036
і нам даводзілася жаваць адзін кавалак на працягу ўсяго тыдню.
01:49
So the first day we get to New York,
31
97085
1806
У наш першы дзень у Нью-Йорку,
01:50
my grandmother and I find a penny
32
98891
2233
бабуля і я знаходзім манетку пені
01:53
in the floor of the homeless shelter that my family's staying in.
33
101124
3743
на падлозе прытулка для бяздомных, дзе мы спыніліся.
01:56
Only, we don't know that it's a homeless shelter.
34
104867
1535
Толькі мы яшчэ не ведаем, што гэта прытулак для бяздомных.
01:58
We think that it's a hotel, a hotel with lots of rats.
35
106402
3091
Мы думаем, што гэта гасцініца, з вялікай колькасцю пацукоў.
02:01
So we find this penny kind of fossilized in the floor,
36
109493
4582
Дык вось, мы знаходзім гэтае пені, амаль скамянелае,
02:06
and we think that a very wealthy man must have left it there
37
114075
2996
і думаем, што толькі вельмі багаты чалавек мог яго згубіць,
02:09
because regular people don't just lose money.
38
117071
2494
таму што звычайныя людзі не губляюць грошы проста так.
02:11
And I hold this penny in the palm of my hand,
39
119565
2557
Я трымаю гэтае пені ў маёй далоні,
02:14
and it's sticky and rusty,
40
122122
2662
ліпкае і іржавае,
02:16
but it feels like I'm holding a fortune.
41
124784
3031
але такое пачуццё, што я трымаю скарб.
02:19
I decide that I'm going to get my very own piece
42
127815
2058
Я вырашаю, што набуду мой уласны кавалачак
02:21
of Bazooka bubble gum.
43
129873
2067
жуйкі «Базука».
02:23
And in that moment, I feel like a millionaire.
44
131940
3985
І ў гэты момант я адчуваю сябе мільянерам.
02:27
About a year later, I get to feel that way again
45
135925
1826
Прыкладна годам пазней, мне давялося адчуць гэта зноў,
02:29
when we find a bag full of stuffed animals in the trash,
46
137751
3243
калі мы знаходзім поўны пакет мяккіх цацак у смецці,
02:32
and suddenly I have more toys
47
140994
1731
і раптам у мяне больш цацак,
02:34
than I've ever had in my whole life.
48
142725
2744
чым калісь ў маім жыцці.
02:37
And again, I get that feeling when we get a knock
49
145469
2385
І зноў тое ж самае пачуцце вяртаецца, калі стукаюць
02:39
on the door of our apartment in Brooklyn,
50
147854
1797
у дзверы нашай кватэры ў Брукліне,
02:41
and my sister and I find a deliveryman
51
149651
2489
i мы з сястрой знаходзім дастаўшчыка
02:44
with a box of pizza that we didn't order.
52
152140
2553
з кардонкай піцы, якую мы не заказвалі.
02:46
So we take the pizza, our very first pizza,
53
154693
3189
Мы бяром гэту піцу - нашу першую,
02:49
and we devour slice after slice
54
157882
2839
і паглынаем кавалак за кавалкам,
02:52
as the deliveryman stands there and stares at us from the doorway.
55
160721
3389
пакуль дастаўшчык стаіць і глядзіць на нас з парога.
02:56
And he tells us to pay, but we don't speak English.
56
164110
3000
І ён кажа нам плаціць, але мы не гаворым па-англійску.
02:59
My mother comes out, and he asks her for money,
57
167110
2428
Выходзіць маці, і ён просіць у яе грошы,
03:01
but she doesn't have enough.
58
169538
1290
але ў яе не хапае.
03:02
She walks 50 blocks to and from work every day
59
170828
3420
Яна ідзе пешшу 50 кварталаў на працу і з працы кожны дзень,
03:06
just to avoid spending money on bus fare.
60
174248
2669
толькі каб не марнаваць грошы на праезд у аўтобусе.
03:08
Then our neighbor pops her head in,
61
176917
1866
Тады выглядвае наша суседка,
03:10
and she turns red with rage when she realizes
62
178783
2590
і становіцца чырвонай ад злосці, калі разумее,
03:13
that those immigrants from downstairs
63
181373
2346
што гэтыя імігранты знізу
03:15
have somehow gotten their hands on her pizza.
64
183719
4009
якімсьці чынам атрымалі яе піцу.
03:19
Everyone's upset.
65
187728
1556
Усе засмучаны.
03:21
But the pizza is delicious.
66
189284
3841
Але піца вельмі смачная.
03:25
It doesn't hit me until years later just how little we had.
67
193125
5961
Толькі праз гады я зразумела, як мала у нас было.
03:31
On our 10 year anniversary of being in the U.S.,
68
199086
2314
На наш дзесяцігадовы юбілей знаходжання ў ЗША,
03:33
we decided to celebrate by reserving a room
69
201400
2108
мы вырашылі святкаваць, забраніраваўшы нумар
03:35
at the hotel that we first stayed in when we got to the U.S.
70
203508
2811
у гасцініцы, дзе мы спыніліся, калі толькі прыехалі ў ЗША.
03:38
The man at the front desk laughs, and he says,
71
206319
2490
Мужчына за стойкай рэгістрацыі смяецца і кажа:
03:40
"You can't reserve a room here. This is a homeless shelter."
72
208809
2797
"Вы не можаце забраніраваць тут нумар . Гэта прытулак для бяздомных".
03:43
And we were shocked.
73
211606
2222
Мы былі шакіраваны.
03:45
My husband Brian was also homeless as a kid.
74
213828
4006
Мой муж Браян быў таксама бяздомны ў дзяцінстве.
03:49
His family lost everything, and at age 11,
75
217834
3090
Яго сям'я страціла ўсе, і калі яму было 11,
03:52
he had to live in motels with his dad,
76
220924
2753
яму прывялося жыць у матэлях са сваім бацькам,
03:55
motels that would round up all of their food
77
223677
2933
дзе ўсю іх ежу адбіралі
03:58
and keep it hostage until they were able to pay the bill.
78
226610
3680
і не вярталі, пакуль рахунак не быў аплочаны.
04:02
And one time, when he finally got his box
79
230290
2205
А аднойчы, калі ён, нарэшце, атрымаў сваю скрынку
04:04
of Frosted Flakes back, it was crawling with roaches.
80
232495
3596
з сухім сняданкам "Фростэд Флэйкс" назад, у ёй поўзалі прусакі.
04:08
But he did have one thing.
81
236091
1916
Але ў яго было нешта асобае.
04:10
He had this shoebox that he carried with him everywhere
82
238007
2461
У яго была абутковая скрынка, якую ён паўсюль з сабой цягаў
04:12
containing nine comic books,
83
240468
2646
з дзевяццю коміксамі ўнутры,
04:15
two G.I. Joes painted to look like Spider-Man
84
243114
3146
два пра салдаціка G.I.Joe,
размаляваных пад Чалавека-Павука
размаляваных пад Чалавека-Павука
04:18
and five Gobots. And this was his treasure.
85
246260
3063
і пяць трансформераў Gobot.
Гэта была яго скарбніца.
Гэта была яго скарбніца.
04:21
This was his own assembly of heroes
86
249323
2995
Гэта быў яго асабісты сход герояў,
04:24
that kept him from drugs and gangs
87
252318
2203
якi ратаваў яго ад наркотыкаў i
банд,
банд,
04:26
and from giving up on his dreams.
88
254521
2796
а таксама ад таго каб не здрадзіць сваіх мараў.
04:29
I'm going to tell you about one more
89
257317
1048
Я хачу вам расказаць пра яшчэ аднаго,
04:30
formerly homeless member of our family.
90
258365
2792
раней бяздомнага, члена нашай сям'і.
04:33
This is Scarlett.
91
261157
1698
Гэта Скарлет.
04:34
Once upon a time, Scarlet was used as bait in dog fights.
92
262855
3069
Калісьці даўно, Скарлет выкарыстоўвалі ў якасці прынады ў сабачых баях.
04:37
She was tied up and thrown into the ring
93
265924
2416
Яе звязвалі і кідалі на рынг
04:40
for other dogs to attack so they'd get more aggressive before the fight.
94
268340
4036
для іншых сабак, каб атакуючы, яны рабіліся агрэсіўней перад боем.
04:44
And now, these days, she eats organic food
95
272376
4240
Цяпер яна есць біалагічна чыстыя прадукты
04:48
and she sleeps on an orthopedic bed with her name on it,
96
276616
2527
і спіць на артапедычным матраце са сваім імем,
04:51
but when we pour water for her in her bowl,
97
279143
4416
але, калі мы наліваем ваду ў яе міску,
04:55
she still looks up and she wags her tail in gratitude.
98
283559
3989
яна па-ранейшаму глядзіць на нас і віляе хвастом у знак падзякі.
04:59
Sometimes Brian and I walk through the park with Scarlett,
99
287548
3218
Часам Браян і я гуляем у парку са Скарлет,
05:02
and she rolls through the grass,
100
290766
2419
і яна качаецца па траве,
05:05
and we just look at her
101
293185
2401
а мы папросту глядзім на яе,
05:07
and then we look at each other
102
295586
1820
а пасля адзін на аднаго
05:09
and we feel gratitude.
103
297406
4007
і адчуваем падзяку.
05:13
We forget about all of our new middle-class frustrations
104
301413
3631
Мы забываем аб усіх нашых скаргах і расчараваннях
05:17
and disappointments,
105
305044
1875
з жыцця сярэдняга класу,
05:18
and we feel like millionaires.
106
306919
2684
і адчуваем сябе мільянерамі.
05:21
Thank you.
107
309603
1150
Дзякуй.
05:22
(Applause)
108
310753
3993
(Апладысменты)
ABOUT THE SPEAKER
Tania Luna - SurprisologistTania Luna co-founded Surprise Industries, a company devoted to designing surprise experiences.
Why you should listen
Tania Luna has an unusual title: she calls herself a “surprisologist.” The co-founder and CEO of Surprise Industries, Luna thinks deeply about how to delight, and how to help individuals and teams thrive in uncertain circumstances and develop the bonds needed to get through them.
When Luna was invited to take part in TED’s Worldwide Talent Search in 2012, she expected to give a talk about surprise and the importance of not being attached to outcomes. However, she was inspired to tell a more personal story -- one many of her closest friends didn’t know -- about her Ukrainian family getting asylum in the United States when she was 6-yeard-old and arriving in New York with virtually nothing. She sees her work as connected to her upbringing -- in which a piece of Bazooka bubble gum, a thrown-out toy or a mis-delivered pizza was magical -- because it gave her an appreciation for the joy of little surprises.
Tania Luna | Speaker | TED.com