TED@New York
Tania Luna: How a penny made me feel like a millionaire
Тања Луна: Како едно пени ме натера да се чувствувам како милионерка
Filmed:
Readability: 3.1
1,797,188 views
Како малечка, Тања Луна го напуштила нејзиниот дом во пост - Чернобилска Украина, за да добие азил во САД. Еден ден, на подот на њујоршкото прибежиште за бездомници, каде таа и нејзиното семејство живееле, пронашла пени. Никогаш повторно не се почуствувала толку богато. Медитација на слатко-горчливите задоволства од детството - и како да ги зачувате во себе.
Tania Luna - Surprisologist
Tania Luna co-founded Surprise Industries, a company devoted to designing surprise experiences. Full bio
Tania Luna co-founded Surprise Industries, a company devoted to designing surprise experiences. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
I'm five years old, and I am very proud.
0
786
3995
Имам пет години и сум многу горда.
00:16
My father has just built the best outhouse
1
4781
3559
Татко ми само што го изгради
најдобриот полски клозет
најдобриот полски клозет
00:20
in our little village in Ukraine.
2
8340
2590
во нашето селце во Украина.
00:22
Inside, it's a smelly, gaping hole in the ground,
3
10930
3549
Внатре смрди, со дупка која зјае во земјата,
00:26
but outside, it's pearly white formica
4
14479
4006
но однадвор - тој е со бисерно бел ламинат
00:30
and it literally gleams in the sun.
5
18485
3628
и буквално блеска на сонцето.
00:34
This makes me feel so proud, so important,
6
22113
3557
Ова ме прави толку горда, толку важна,
00:37
that I appoint myself the leader of my little group of friends
7
25670
3040
што се назначувам себеси како предводник
на мојата малечка група пријатели
на мојата малечка група пријатели
00:40
and I devise missions for us.
8
28710
2780
и смислувам мисии за нас.
00:43
So we prowl from house to house
9
31490
2313
Така, скитаме од куќа до куќа,
00:45
looking for flies captured in spider webs
10
33803
3367
барајќи муви заробени во пајакови мрежи
00:49
and we set them free.
11
37170
2387
и ги ослободуваме.
00:51
Four years earlier, when I was one,
12
39557
2308
Четири години претходно, кога имав една година,
00:53
after the Chernobyl accident,
13
41865
1445
по несреќата во Чернобил,
00:55
the rain came down black,
14
43310
2331
паѓаше црн дожд,
00:57
and my sister's hair fell out in clumps,
15
45641
2200
а косата на мојата сестра отпадна во грутки,
00:59
and I spent nine months in the hospital.
16
47841
2557
додека јас поминав девет месеци во болница.
01:02
There were no visitors allowed,
17
50398
1552
Не беа дозволени посетители,
01:03
so my mother bribed a hospital worker.
18
51950
4012
па мајка ми поткупи еден од болничарите.
01:07
She acquired a nurse's uniform,
19
55962
2731
Доби болничка униформа,
01:10
and she snuck in every night to sit by my side.
20
58693
4345
и се прикрадуваше секоја вечер
за да седи покрај мене.
за да седи покрај мене.
01:15
Five years later, an unexpected silver lining.
21
63038
3060
Пет години подоцна - се појави зрнце надеж.
01:18
Thanks to Chernobyl, we get asylum in the U.S.
22
66098
4102
Благодарение на Чернобил,
добивме азил во САД.
добивме азил во САД.
01:22
I am six years old, and I don't cry when we leave home
23
70200
4219
Имав шест години, и не плачев кога
го напуштавме домот
го напуштавме домот
01:26
and we come to America,
24
74419
1051
и се преселувавме во Америка,
01:27
because I expect it to be a place filled with rare
25
75470
3748
затоа што очекував дека тоа ќе биде место
исполнето со ретки
исполнето со ретки
01:31
and wonderful things like bananas and chocolate
26
79218
4180
и прекрасни работи,
како банани и чоколадо
како банани и чоколадо
01:35
and Bazooka bubble gum,
27
83398
2441
и гумите за џвакање Bazooka,
01:37
Bazooka bubble gum with the little cartoon wrappers inside,
28
85839
4093
оние со малечки сликички обвиткани однатре.
01:41
Bazooka that we'd get once a year in Ukraine
29
89932
3117
Bazooka кои ги добивавме
еднаш годишно во Украина
еднаш годишно во Украина
01:45
and we'd have to chew one piece for an entire week.
30
93049
4036
и моравме да џвакаме едно парче цела недела.
01:49
So the first day we get to New York,
31
97085
1806
Така, првиот ден кога пристигнавме во Њујорк,
01:50
my grandmother and I find a penny
32
98891
2233
јас и баба ми најдовме пени
01:53
in the floor of the homeless shelter that my family's staying in.
33
101124
3743
на подот на прибежиштето за бездомници.
01:56
Only, we don't know that it's a homeless shelter.
34
104867
1535
Само што - не знаевме дека тоа е
прибежиште за бездомници.
прибежиште за бездомници.
01:58
We think that it's a hotel, a hotel with lots of rats.
35
106402
3091
Мислевме дека е хотел
- хотел со многу стаорци.
- хотел со многу стаорци.
02:01
So we find this penny kind of fossilized in the floor,
36
109493
4582
Така, го најдовме тоа пени,
залепено за подот
залепено за подот
02:06
and we think that a very wealthy man must have left it there
37
114075
2996
и мислевме дека некој
многу богат човек мора да го оставил тука,
многу богат човек мора да го оставил тука,
02:09
because regular people don't just lose money.
38
117071
2494
затоа што обичните луѓе не ги губат
своите пари туку-така.
своите пари туку-така.
02:11
And I hold this penny in the palm of my hand,
39
119565
2557
И така, го држев тоа пени во дланката,
02:14
and it's sticky and rusty,
40
122122
2662
а тоа целото лепливо и за'рѓано,
02:16
but it feels like I'm holding a fortune.
41
124784
3031
но ми се чинеше како да држам цело богатство.
02:19
I decide that I'm going to get my very own piece
42
127815
2058
Одлучив да си купам
02:21
of Bazooka bubble gum.
43
129873
2067
гума за џвакање Bazooka.
02:23
And in that moment, I feel like a millionaire.
44
131940
3985
И во тој момент,
се чувствував како милионерка.
се чувствував како милионерка.
02:27
About a year later, I get to feel that way again
45
135925
1826
Година дена подоцна, повторно истото чувство,
02:29
when we find a bag full of stuffed animals in the trash,
46
137751
3243
кога најдовме торба полна со
плишани животни во ѓубрето,
плишани животни во ѓубрето,
02:32
and suddenly I have more toys
47
140994
1731
и наеднаш имав повеќе играчки
02:34
than I've ever had in my whole life.
48
142725
2744
отколку што некогаш сум имала во својот живот.
02:37
And again, I get that feeling when we get a knock
49
145469
2385
И повторно, тоа чувство ми се јави
кога некој затропа
кога некој затропа
02:39
on the door of our apartment in Brooklyn,
50
147854
1797
на вратата на нашиот стан во Бруклин,
02:41
and my sister and I find a deliveryman
51
149651
2489
и кога јас и мојата сестра здогледавме доставувач
02:44
with a box of pizza that we didn't order.
52
152140
2553
со пица која ние не сме ја нарачале.
02:46
So we take the pizza, our very first pizza,
53
154693
3189
Ја зедовме пицата
- нашата прва пица во животот,
- нашата прва пица во животот,
02:49
and we devour slice after slice
54
157882
2839
и ненаситно јадевме парче по парче,
02:52
as the deliveryman stands there and stares at us from the doorway.
55
160721
3389
а доставувачот стоеше на прагот и зјапаше во нас.
02:56
And he tells us to pay, but we don't speak English.
56
164110
3000
Ни рече да платиме,
но ние не зборувавме англиски.
но ние не зборувавме англиски.
02:59
My mother comes out, and he asks her for money,
57
167110
2428
Излезе мајка ми,
и тој ѝ побара пари,
и тој ѝ побара пари,
03:01
but she doesn't have enough.
58
169538
1290
но таа немаше доволно.
03:02
She walks 50 blocks to and from work every day
59
170828
3420
Таа пешачеше 50 блокови
до и од работа секој ден,
до и од работа секој ден,
03:06
just to avoid spending money on bus fare.
60
174248
2669
само за да го одбегне
плаќањето на автобуски билет.
плаќањето на автобуски билет.
03:08
Then our neighbor pops her head in,
61
176917
1866
Потоа, нашата сосетка ѕирна од вратата
03:10
and she turns red with rage when she realizes
62
178783
2590
и целосно збесна кога сфати
03:13
that those immigrants from downstairs
63
181373
2346
дека имигрантите од долниот кат
03:15
have somehow gotten their hands on her pizza.
64
183719
4009
некако ѝ ја зеле пицата.
03:19
Everyone's upset.
65
187728
1556
Сите беа вознемирени.
03:21
But the pizza is delicious.
66
189284
3841
Но, пицата беше превкусна.
03:25
It doesn't hit me until years later just how little we had.
67
193125
5961
Не сфатив колку малку имаме
сè додека не поминаа години.
сè додека не поминаа години.
03:31
On our 10 year anniversary of being in the U.S.,
68
199086
2314
На нашата 10 годишнина
од пристигнувањето во САД,
од пристигнувањето во САД,
03:33
we decided to celebrate by reserving a room
69
201400
2108
одлучивме да прославиме
во собата
во собата
03:35
at the hotel that we first stayed in when we got to the U.S.
70
203508
2811
во хотелот во којшто за првпат отседнавме
кога дојдовме во САД.
кога дојдовме во САД.
03:38
The man at the front desk laughs, and he says,
71
206319
2490
Човекот на рецепција ни се насмеа, и ни рече:
03:40
"You can't reserve a room here. This is a homeless shelter."
72
208809
2797
„Не можете да резервирате соба тука.
Ова е прибежиште за бездомници.“
Ова е прибежиште за бездомници.“
03:43
And we were shocked.
73
211606
2222
Бевме шокирани.
03:45
My husband Brian was also homeless as a kid.
74
213828
4006
И мојот сопруг Брајан бил
бездомник како дете.
бездомник како дете.
03:49
His family lost everything, and at age 11,
75
217834
3090
Неговото семејство изгубило сè,
и на 11 години,
и на 11 години,
03:52
he had to live in motels with his dad,
76
220924
2753
морал да живее по мотели со неговиот татко,
03:55
motels that would round up all of their food
77
223677
2933
мотели кои ја земале сета нивна храна
03:58
and keep it hostage until they were able to pay the bill.
78
226610
3680
и ја задржувале, сè додека не ја исплателе сметката.
04:02
And one time, when he finally got his box
79
230290
2205
Еднаш, кога конечно ја добил назад својата кутија
04:04
of Frosted Flakes back, it was crawling with roaches.
80
232495
3596
со овесни снегулки Frosted Flakes,
целата била полна со лебарки.
целата била полна со лебарки.
04:08
But he did have one thing.
81
236091
1916
Но, тој поседувал нешто.
04:10
He had this shoebox that he carried with him everywhere
82
238007
2461
Тој поседувал кутија за чевли
која секаде ја носел со себе,
која секаде ја носел со себе,
04:12
containing nine comic books,
83
240468
2646
а која содржела девет стрипови,
04:15
two G.I. Joes painted to look like Spider-Man
84
243114
3146
два G.I.Joes насликани да
потсетуваат на Спајдермен,
потсетуваат на Спајдермен,
04:18
and five Gobots. And this was his treasure.
85
246260
3063
и пет Gobots. Тоа било неговото богатство.
04:21
This was his own assembly of heroes
86
249323
2995
Тоа било неговото друштво на херои
04:24
that kept him from drugs and gangs
87
252318
2203
кои го чувале настрана од дроги и банди,
04:26
and from giving up on his dreams.
88
254521
2796
и не му дозволиле да се откаже од соништата.
04:29
I'm going to tell you about one more
89
257317
1048
Ќе ви раскажам за уште еден
04:30
formerly homeless member of our family.
90
258365
2792
поранешен бездомник
- член на нашето семејство.
- член на нашето семејство.
04:33
This is Scarlett.
91
261157
1698
Ова е Скарлет.
04:34
Once upon a time, Scarlet was used as bait in dog fights.
92
262855
3069
На времето, Скарлет била користена како мамка за борби со кучиња.
04:37
She was tied up and thrown into the ring
93
265924
2416
Била врзувана и фрлана во ринг
04:40
for other dogs to attack so they'd get more aggressive before the fight.
94
268340
4036
за другите кучиња да ја нападнат и така да станат поагресивни пред борбата.
04:44
And now, these days, she eats organic food
95
272376
4240
Денеска, таа јаде органска храна,
04:48
and she sleeps on an orthopedic bed with her name on it,
96
276616
2527
и спие на ортопетски кревет
со нејзиното име на него,
со нејзиното име на него,
04:51
but when we pour water for her in her bowl,
97
279143
4416
но, кога ќе ставиме вода во нејзината чинија,
04:55
she still looks up and she wags her tail in gratitude.
98
283559
3989
таа сè уште погледнува нагоре и мафта со нејзината опашка во знак на благодарност.
04:59
Sometimes Brian and I walk through the park with Scarlett,
99
287548
3218
Понекогаш, Брајан и јас
шетаме низ паркот со Скарлет,
шетаме низ паркот со Скарлет,
05:02
and she rolls through the grass,
100
290766
2419
и таа се тркала низ тревата,
05:05
and we just look at her
101
293185
2401
а ние само погледнуваме во неа,
05:07
and then we look at each other
102
295586
1820
а потоа и еден во друг
05:09
and we feel gratitude.
103
297406
4007
и чувствуваме благодарност.
05:13
We forget about all of our new middle-class frustrations
104
301413
3631
Забораваме на сите наши фрустрации
05:17
and disappointments,
105
305044
1875
и разочарувања,
05:18
and we feel like millionaires.
106
306919
2684
и се чувствуваме како милионери.
05:21
Thank you.
107
309603
1150
Ви благодарам.
05:22
(Applause)
108
310753
3993
(Аплауз)
ABOUT THE SPEAKER
Tania Luna - SurprisologistTania Luna co-founded Surprise Industries, a company devoted to designing surprise experiences.
Why you should listen
Tania Luna has an unusual title: she calls herself a “surprisologist.” The co-founder and CEO of Surprise Industries, Luna thinks deeply about how to delight, and how to help individuals and teams thrive in uncertain circumstances and develop the bonds needed to get through them.
When Luna was invited to take part in TED’s Worldwide Talent Search in 2012, she expected to give a talk about surprise and the importance of not being attached to outcomes. However, she was inspired to tell a more personal story -- one many of her closest friends didn’t know -- about her Ukrainian family getting asylum in the United States when she was 6-yeard-old and arriving in New York with virtually nothing. She sees her work as connected to her upbringing -- in which a piece of Bazooka bubble gum, a thrown-out toy or a mis-delivered pizza was magical -- because it gave her an appreciation for the joy of little surprises.
Tania Luna | Speaker | TED.com