TED@New York
Tania Luna: How a penny made me feel like a millionaire
Τάνια Λούνα: Πώς ένα σεντ με έκανε να νιώσω εκατομμυριούχα.
Filmed:
Readability: 3.1
1,797,188 views
Όταν ήταν παιδί, η Τάνια Λούνα άφησε το σπίτι της στην μετά-Τσερνόμπιλ εποχή στην Ουκρανία και βρήκε άσυλο στις ΗΠΑ. Κάποια μέρα, βρήκε ένα σεντ στο πάτωμα του καταφυγίου αστέγων της Νέας Υόρκης όπου έμενε μαζί με την οικογένειά της. Ποτέ δεν είχε αισθανθεί τόσο πλούσια. Ένας στοχασμός για τις γλυκόπικρες χαρές της παιδικής ηλικίας - και πώς να τις κρατήσει κανείς στη μνήμη του.
Tania Luna - Surprisologist
Tania Luna co-founded Surprise Industries, a company devoted to designing surprise experiences. Full bio
Tania Luna co-founded Surprise Industries, a company devoted to designing surprise experiences. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
I'm five years old, and I am very proud.
0
786
3995
Είμαι πέντε ετών και είμαι πολύ περήφανη.
00:16
My father has just built the best outhouse
1
4781
3559
Ο πατέρας μου μόλις έχτισε
το καλύτερο παράσπιτο...
το καλύτερο παράσπιτο...
00:20
in our little village in Ukraine.
2
8340
2590
στο μικρό χωριό μας στην Ουκρανία.
00:22
Inside, it's a smelly, gaping hole in the ground,
3
10930
3549
Εσωτερικά είναι μία δύσοσμη, αβυσσαλέα
τρύπα στο έδαφος,
τρύπα στο έδαφος,
00:26
but outside, it's pearly white formica
4
14479
4006
αλλά εξωτερικά είναι μια μαργαριταρενία
άσπρη φορμάικα...
άσπρη φορμάικα...
00:30
and it literally gleams in the sun.
5
18485
3628
και κυριολεκτικά λάμπει στον ήλιο.
00:34
This makes me feel so proud, so important,
6
22113
3557
Αισθάνομαι τόσο περήφανη,τόσο σημαντική...
00:37
that I appoint myself the leader of my little group of friends
7
25670
3040
ώστε αυτοδιορίζομαι αρχηγός
της μικρής ομάδας φίλων...
της μικρής ομάδας φίλων...
00:40
and I devise missions for us.
8
28710
2780
και επινοώ για εμάς αποστολές.
00:43
So we prowl from house to house
9
31490
2313
Έτσι, περιφερόμαστε από σπίτι σε σπίτι...
00:45
looking for flies captured in spider webs
10
33803
3367
αναζητώντας μύγες που πιάστηκαν
στα δίχτυα αράχνης...
στα δίχτυα αράχνης...
00:49
and we set them free.
11
37170
2387
και τις απελευθερώνουμε.
00:51
Four years earlier, when I was one,
12
39557
2308
Πριν τέσσερα χρόνια, όταν ήμουν ενός έτους...
00:53
after the Chernobyl accident,
13
41865
1445
μετά το ατύχημα στο Τσερνόμπιλ...
00:55
the rain came down black,
14
43310
2331
έπεφτε μαύρη βροχή...
00:57
and my sister's hair fell out in clumps,
15
45641
2200
και τα μαλλιά της αδερφής μου έπεφταν μαζικά...
00:59
and I spent nine months in the hospital.
16
47841
2557
και εγώ πέρασα εννιά μήνες στο νοσοκομείο.
01:02
There were no visitors allowed,
17
50398
1552
Δεν επιτρέπονταν επισκέπτες...
01:03
so my mother bribed a hospital worker.
18
51950
4012
και η μητέρα μου δωροδόκησε έναν υπάλληλο.
01:07
She acquired a nurse's uniform,
19
55962
2731
Της δόθηκε μια ποδιά νοσοκόμας...
01:10
and she snuck in every night to sit by my side.
20
58693
4345
και έμπαινε κρυφά κάθε βράδυ
και καθόταν στο πλευρό μου.
και καθόταν στο πλευρό μου.
01:15
Five years later, an unexpected silver lining.
21
63038
3060
Πέντε χρόνια μετά, κάτι απροσδόκητα καλό
βγήκε από αυτήν την κακουχία.
βγήκε από αυτήν την κακουχία.
01:18
Thanks to Chernobyl, we get asylum in the U.S.
22
66098
4102
Χάρη στο Τσερνόμπιλ, μας δόθηκε άσυλο στις Η.Π.Α.
01:22
I am six years old, and I don't cry when we leave home
23
70200
4219
Είμαι έξι ετών και δεν κλαίω που αφήνουμε
το σπίτι μας...
το σπίτι μας...
01:26
and we come to America,
24
74419
1051
και ερχόμαστε στην Αμερική....
01:27
because I expect it to be a place filled with rare
25
75470
3748
γιατί προσδοκώ ότι θα είναι μέρος γεμάτο σπάνια...
01:31
and wonderful things like bananas and chocolate
26
79218
4180
και υπέροχα πράγματα, όπως μπανάνες
και σοκολάτα...
και σοκολάτα...
01:35
and Bazooka bubble gum,
27
83398
2441
και τσιχλόφουσκες μάρκας Μπαζούκα.
01:37
Bazooka bubble gum with the little cartoon wrappers inside,
28
85839
4093
Αυτές τις τσιχλόφουσκες με τα μικρά σκίτσα
κινουμένων σχεδίων στο εσωτερικό..
κινουμένων σχεδίων στο εσωτερικό..
01:41
Bazooka that we'd get once a year in Ukraine
29
89932
3117
τις τσιχλόφουσκες που στην Ουκρανία
τις παίρναμε μία φορά τον χρόνο...
τις παίρναμε μία φορά τον χρόνο...
01:45
and we'd have to chew one piece for an entire week.
30
93049
4036
και είχαμε ένα κομμάτι να μασήσουμε
ολόκληρη τη βδομάδα.
ολόκληρη τη βδομάδα.
01:49
So the first day we get to New York,
31
97085
1806
Έτσι, την πρώτη μέρα της άφιξής μας
στη Νέα Υόρκη...
στη Νέα Υόρκη...
01:50
my grandmother and I find a penny
32
98891
2233
η γιαγιά μου κι εγώ βρίσκουμε ένα σεντ...
01:53
in the floor of the homeless shelter that my family's staying in.
33
101124
3743
στο πάτωμα ενός καταφυγίου αστέγων
στο οποίο μένει η οικογένειά μου.
στο οποίο μένει η οικογένειά μου.
01:56
Only, we don't know that it's a homeless shelter.
34
104867
1535
Μόνο που δεν ξέρουμε ότι είναι καταφύγιο αστέγων.
01:58
We think that it's a hotel, a hotel with lots of rats.
35
106402
3091
Νομίζουμε ότι είναι ξενοδοχείο,
ξενοδοχείο με πολλούς αρουραίους.
ξενοδοχείο με πολλούς αρουραίους.
02:01
So we find this penny kind of fossilized in the floor,
36
109493
4582
Βρίσκουμε λοιπόν αυτό το κάπως απολιθωμένο
σεντ στο πάτωμα...
σεντ στο πάτωμα...
02:06
and we think that a very wealthy man must have left it there
37
114075
2996
και συμπεραίνουμε ότι το άφησε εκεί
κάποιος πολύ πλούσιος...
κάποιος πολύ πλούσιος...
02:09
because regular people don't just lose money.
38
117071
2494
γιατί οι συνηθισμένοι άνθρωποι δεν χάνουν
χρήματα έτσι απλά.
χρήματα έτσι απλά.
02:11
And I hold this penny in the palm of my hand,
39
119565
2557
Κρατώ το σεντ στην παλάμη μου...
02:14
and it's sticky and rusty,
40
122122
2662
και κολλάει και είναι σκουριασμένο...
02:16
but it feels like I'm holding a fortune.
41
124784
3031
αλλά εγώ νιώθω ότι κρατάω μια περιουσία.
02:19
I decide that I'm going to get my very own piece
42
127815
2058
Αποφασίζω να αγοράσω το δικό μου κομμάτι...
02:21
of Bazooka bubble gum.
43
129873
2067
τσιχλόφουσκας Μπαζούκα.
02:23
And in that moment, I feel like a millionaire.
44
131940
3985
Εκείνη ακριβώς τη στιγμή,
αισθάνομαι εκατομμυριούχα.
αισθάνομαι εκατομμυριούχα.
02:27
About a year later, I get to feel that way again
45
135925
1826
Περίπου έναν χρόνο αργότερα, έχω το ίδιο συναίσθημα...
02:29
when we find a bag full of stuffed animals in the trash,
46
137751
3243
όταν βρίσκουμε μια τσάντα γεμάτη λούτρινα ζωάκια
στα σκουπίδια...
στα σκουπίδια...
02:32
and suddenly I have more toys
47
140994
1731
και ξαφνικά είχα περισσότερα παιχνίδια...
02:34
than I've ever had in my whole life.
48
142725
2744
από όσα είχα ποτέ στη ζωή μου.
02:37
And again, I get that feeling when we get a knock
49
145469
2385
Και πάλι, αισθάνομαι το ίδιο όταν κάποιος χτυπάει...
02:39
on the door of our apartment in Brooklyn,
50
147854
1797
την πόρτα του διαμερίσματός μας στο Μπρούκλιν...
02:41
and my sister and I find a deliveryman
51
149651
2489
και εγώ με την αδερφή μου βλέπουμε έναν διανομέα...
02:44
with a box of pizza that we didn't order.
52
152140
2553
με ένα κουτί πίτσα που δεν είχαμε παραγγείλει.
02:46
So we take the pizza, our very first pizza,
53
154693
3189
Παίρνουμε την πίτσα, την πρώτη δική μας πίτσα...
02:49
and we devour slice after slice
54
157882
2839
και την καταβροχθίζουμε, κομμάτι το κομμάτι...
02:52
as the deliveryman stands there and stares at us from the doorway.
55
160721
3389
καθώς ο διανομέας στέκεται στην είσοδο
και μας κοιτάζει...
και μας κοιτάζει...
02:56
And he tells us to pay, but we don't speak English.
56
164110
3000
και μας ζητάει να πληρώσουμε, αλλά εμείς
δεν μιλάμε Αγγλικά.
δεν μιλάμε Αγγλικά.
02:59
My mother comes out, and he asks her for money,
57
167110
2428
Έρχεται η μητέρα μου και της ζητάει τα χρήματα...
03:01
but she doesn't have enough.
58
169538
1290
αλλά εκείνη δεν έχει αρκετό ποσό.
03:02
She walks 50 blocks to and from work every day
59
170828
3420
Περπατάει 50 τετράγωνα προς και από τη δουλειά
κάθε μέρα...
κάθε μέρα...
03:06
just to avoid spending money on bus fare.
60
174248
2669
μόνο και μόνο για να μην ξοδέψει χρήματα
για το εισιτήριο του λεωφορείου.
για το εισιτήριο του λεωφορείου.
03:08
Then our neighbor pops her head in,
61
176917
1866
Τότε, εμφανίζεται η γειτόνισσα...
03:10
and she turns red with rage when she realizes
62
178783
2590
και γίνεται έξαλλη από θυμό όταν συνειδητοποιεί...
03:13
that those immigrants from downstairs
63
181373
2346
ότι εκείνοι οι μετανάστες από τον κάτω όροφο...
03:15
have somehow gotten their hands on her pizza.
64
183719
4009
πήραν με κάποιο τρόπο στα χέρια τους
τη δική της πίτσα.
τη δική της πίτσα.
03:19
Everyone's upset.
65
187728
1556
Όλοι αναστατώνονται.
03:21
But the pizza is delicious.
66
189284
3841
Η πίτσα όμως είναι πεντανόστιμη.
03:25
It doesn't hit me until years later just how little we had.
67
193125
5961
Δεν το συνειδητοποιώ παρά μόνο χρόνια αργότερα
πόσα λίγα χρήματα ουσιαστικά είχαμε.
πόσα λίγα χρήματα ουσιαστικά είχαμε.
03:31
On our 10 year anniversary of being in the U.S.,
68
199086
2314
Στην επέτειο των 10 χρόνων παραμονής μας στις ΗΠΑ...
03:33
we decided to celebrate by reserving a room
69
201400
2108
αποφασίσαμε να γιορτάσουμε κάνοντας κράτηση
σε ένα δωμάτιο...
σε ένα δωμάτιο...
03:35
at the hotel that we first stayed in when we got to the U.S.
70
203508
2811
στο ξενοδοχείο που είχαμε πρωτομείνει όταν
φτάσαμε στις ΗΠΑ.
φτάσαμε στις ΗΠΑ.
03:38
The man at the front desk laughs, and he says,
71
206319
2490
Ο άντρας στην υποδοχή γελάει, και λέει...
03:40
"You can't reserve a room here. This is a homeless shelter."
72
208809
2797
«Δεν μπορείτε να κάνετε κράτηση εδώ. Εδώ είναι
καταφύγιο αστέγων.»
καταφύγιο αστέγων.»
03:43
And we were shocked.
73
211606
2222
Σοκαριστήκαμε.
03:45
My husband Brian was also homeless as a kid.
74
213828
4006
Ο άντρας μου, ο Μπράιαν, ήταν επίσης άστεγος
όταν ήταν παιδί.
όταν ήταν παιδί.
03:49
His family lost everything, and at age 11,
75
217834
3090
Η οικογένειά του έχασε τα πάντα,
και στην ηλικία των έντεκα...
και στην ηλικία των έντεκα...
03:52
he had to live in motels with his dad,
76
220924
2753
αναγκάστηκε να ζει σε μοτέλ με τον πατέρα του...
03:55
motels that would round up all of their food
77
223677
2933
μοτέλ τα οποία συγκέντρωναν όλο το φαγητό...
03:58
and keep it hostage until they were able to pay the bill.
78
226610
3680
και το κρατούσαν όμηρο μέχρι εκείνοι
να μπορέσουν να πληρώσουν τον λογαριασμό.
να μπορέσουν να πληρώσουν τον λογαριασμό.
04:02
And one time, when he finally got his box
79
230290
2205
Κάποια φορά, όταν επιτέλους πήρε πίσω
το δικό του κουτί...
το δικό του κουτί...
04:04
of Frosted Flakes back, it was crawling with roaches.
80
232495
3596
δημητριακών, ήταν γεμάτο κατσαρίδες.
04:08
But he did have one thing.
81
236091
1916
Είχε όμως ένα πράγμα.
04:10
He had this shoebox that he carried with him everywhere
82
238007
2461
Είχε το κουτί παπουτσιών που κουβαλούσε
παντού μαζί του...
παντού μαζί του...
04:12
containing nine comic books,
83
240468
2646
που περιείχε εννιά βιβλία κόμικ...
04:15
two G.I. Joes painted to look like Spider-Man
84
243114
3146
δύο κουκλάκια Τζι-Άι-Τζο που τα είχε βάψει
για να μοιάζουν στον Σπάιντερμαν...
για να μοιάζουν στον Σπάιντερμαν...
04:18
and five Gobots. And this was his treasure.
85
246260
3063
και πέντε ρομπότ-παιχνίδια, τα Γκόμποτς.
Αυτός ήταν ο δικός του θησαυρός.
Αυτός ήταν ο δικός του θησαυρός.
04:21
This was his own assembly of heroes
86
249323
2995
Αυτή ήταν η δική του συλλογή από ήρωες...
04:24
that kept him from drugs and gangs
87
252318
2203
που τον απέτρεπε από τα ναρκωτικά
και τις συμμορίες...
και τις συμμορίες...
04:26
and from giving up on his dreams.
88
254521
2796
και από το να εγκαταλείψει τα όνειρά του.
04:29
I'm going to tell you about one more
89
257317
1048
Θα σας πω για ακόμα ένα...
04:30
formerly homeless member of our family.
90
258365
2792
πρώην άστεγο μέλος της οικογένειάς μου.
04:33
This is Scarlett.
91
261157
1698
Αυτή είναι η Σκάρλετ.
04:34
Once upon a time, Scarlet was used as bait in dog fights.
92
262855
3069
Κάποτε, η Σκάρλετ χρησιμοποιήθηκε ως δόλωμα
σε κυνομαχίες..
σε κυνομαχίες..
04:37
She was tied up and thrown into the ring
93
265924
2416
Την έδεναν και την πετούσαν στο ρινγκ...
04:40
for other dogs to attack so they'd get more aggressive before the fight.
94
268340
4036
έτσι ώστε άλλα σκυλιά να επιτεθούν για να γίνουν
πιο επιθετικά πριν την μάχη.
πιο επιθετικά πριν την μάχη.
04:44
And now, these days, she eats organic food
95
272376
4240
Και τώρα, σήμερα, τρώει οργανικό φαγητό...
04:48
and she sleeps on an orthopedic bed with her name on it,
96
276616
2527
και κοιμάται σε ορθοπεδικό κρεβάτι
που έχει χαραγμένο το όνομά της...
που έχει χαραγμένο το όνομά της...
04:51
but when we pour water for her in her bowl,
97
279143
4416
όταν όμως ρίχνουμε νερό στο μπολ της...
04:55
she still looks up and she wags her tail in gratitude.
98
283559
3989
εξακολουθεί να κοιτάζει ψηλά και να κουνάει
την ουρά της από ευγνωμοσύνη.
την ουρά της από ευγνωμοσύνη.
04:59
Sometimes Brian and I walk through the park with Scarlett,
99
287548
3218
Μερικές φορές ο Μπράιαν κι εγώ περπατάμε
στο πάρκο με την Σκάρλετ...
στο πάρκο με την Σκάρλετ...
05:02
and she rolls through the grass,
100
290766
2419
και εκείνη κυλιέται στο γρασίδι...
05:05
and we just look at her
101
293185
2401
και εμείς απλά την κοιτάμε...
05:07
and then we look at each other
102
295586
1820
και μετά κοιταζόμαστε μεταξύ μας...
05:09
and we feel gratitude.
103
297406
4007
και αισθανόμαστε ευγνωμοσύνη.
05:13
We forget about all of our new middle-class frustrations
104
301413
3631
Ξεχνάμε όλα τα άγχη που έχει η μεσοαστική μας τάξη...
05:17
and disappointments,
105
305044
1875
και τις απογοητεύσεις...
05:18
and we feel like millionaires.
106
306919
2684
και αισθανόμαστε εκατομμυριούχοι.
05:21
Thank you.
107
309603
1150
Σας ευχαριστώ.
05:22
(Applause)
108
310753
3993
(Χειροκρότημα)
ABOUT THE SPEAKER
Tania Luna - SurprisologistTania Luna co-founded Surprise Industries, a company devoted to designing surprise experiences.
Why you should listen
Tania Luna has an unusual title: she calls herself a “surprisologist.” The co-founder and CEO of Surprise Industries, Luna thinks deeply about how to delight, and how to help individuals and teams thrive in uncertain circumstances and develop the bonds needed to get through them.
When Luna was invited to take part in TED’s Worldwide Talent Search in 2012, she expected to give a talk about surprise and the importance of not being attached to outcomes. However, she was inspired to tell a more personal story -- one many of her closest friends didn’t know -- about her Ukrainian family getting asylum in the United States when she was 6-yeard-old and arriving in New York with virtually nothing. She sees her work as connected to her upbringing -- in which a piece of Bazooka bubble gum, a thrown-out toy or a mis-delivered pizza was magical -- because it gave her an appreciation for the joy of little surprises.
Tania Luna | Speaker | TED.com