TED@New York
Tania Luna: How a penny made me feel like a millionaire
Tania Luna: Bir kuruş kendimi nasıl milyonermişim gibi hissettirdi
Filmed:
Readability: 3.1
1,797,188 views
Tania Luna Çernobil kazası sonrası Ukrayna'dan henüz küçük bir çocukken Amerika'ya sığınmak için ayrıldı. Ve bir gün, ailesiyle beraber yaşadığı New York'taki kimsesizler barınağında bir kuruş buldu. Bir daha kendini hiç o kadar zengin hissetmedi. Çocukluğun acı-tatlı anılarını nasıl hatırladığımıza dair bir meditasyon.
Tania Luna - Surprisologist
Tania Luna co-founded Surprise Industries, a company devoted to designing surprise experiences. Full bio
Tania Luna co-founded Surprise Industries, a company devoted to designing surprise experiences. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
I'm five years old, and I am very proud.
0
786
3995
5 yaşındaydım ve çok gururluydum.
00:16
My father has just built the best outhouse
1
4781
3559
Babam Ukrayna'daki küçük köyümüzdeki
00:20
in our little village in Ukraine.
2
8340
2590
en güzel ek binayı henüz inşa etmişti.
00:22
Inside, it's a smelly, gaping hole in the ground,
3
10930
3549
İçerisi, kötü kokuyordu, zemininde koca bir delik vardı,
00:26
but outside, it's pearly white formica
4
14479
4006
ancak dışı, inci gibi beyaz formika kaplı
00:30
and it literally gleams in the sun.
5
18485
3628
ve gerçekten de güneşte parıldıyordu.
00:34
This makes me feel so proud, so important,
6
22113
3557
Bu beni çok gururlandırmıştı, çok önemli olduğumu hissediyordum,
00:37
that I appoint myself the leader of my little group of friends
7
25670
3040
kendimi küçük arkadaş grubumun lideri olarak görevlendirmiştim
00:40
and I devise missions for us.
8
28710
2780
ve bizim için yeni görevler buluyordum.
00:43
So we prowl from house to house
9
31490
2313
Evden eve gezinmeye başladık,
00:45
looking for flies captured in spider webs
10
33803
3367
örümcek ağlarına takılmış sinekleri bulup
00:49
and we set them free.
11
37170
2387
onları kurtarıyorduk.
00:51
Four years earlier, when I was one,
12
39557
2308
4 yıl önce, ben 1 yaşındayken,
00:53
after the Chernobyl accident,
13
41865
1445
Çernobil kazasından sonra,
00:55
the rain came down black,
14
43310
2331
yağmur siyah renkte yağdı,
00:57
and my sister's hair fell out in clumps,
15
45641
2200
ve kız kardeşimin saçları tutam tutam dökülmüştü,
00:59
and I spent nine months in the hospital.
16
47841
2557
ben de 9 ay boyunca hastanede kalmıştım.
01:02
There were no visitors allowed,
17
50398
1552
Misafirlere giriş izni yoktu,
01:03
so my mother bribed a hospital worker.
18
51950
4012
bu yüzden annem bir hastane çalışanına rüşvet vermişti.
01:07
She acquired a nurse's uniform,
19
55962
2731
Bir hemşire üniforması edinip,
01:10
and she snuck in every night to sit by my side.
20
58693
4345
her gece yanımda oturmak için gizlice odama gelirdi.
01:15
Five years later, an unexpected silver lining.
21
63038
3060
5 yıl sonra, beklenmeyen bir umut ışığı doğdu.
01:18
Thanks to Chernobyl, we get asylum in the U.S.
22
66098
4102
Çernobil sayesinde, Amerika'da sığınma hakkı kazandık.
01:22
I am six years old, and I don't cry when we leave home
23
70200
4219
6 yaşındaydım ve Amerika'ya geldik.
01:26
and we come to America,
24
74419
1051
Evden ayrılırken ağlamadım çünkü Amerika'nın
01:27
because I expect it to be a place filled with rare
25
75470
3748
az bulunan müthiş şeylerle dolu
01:31
and wonderful things like bananas and chocolate
26
79218
4180
bir yer olduğunu umuyordum. Mesela muz,
01:35
and Bazooka bubble gum,
27
83398
2441
çikolata, Bazooka sakızı gibi şeylerle.
01:37
Bazooka bubble gum with the little cartoon wrappers inside,
28
85839
4093
içinde küçük çizgi film çıkartmaları olan Bazooka sakızı
01:41
Bazooka that we'd get once a year in Ukraine
29
89932
3117
Bazooka'yı Ukrayna'da yılda bir kere alabilirdik
01:45
and we'd have to chew one piece for an entire week.
30
93049
4036
ve bir parça sakızı tüm hafta çiğnememiz gerekirdi.
01:49
So the first day we get to New York,
31
97085
1806
New York'a ilk geldiğimiz gün,
01:50
my grandmother and I find a penny
32
98891
2233
ailemin kaldığı kimsesizler barınağında,
01:53
in the floor of the homeless shelter that my family's staying in.
33
101124
3743
anneannemle beraber yerde bir kuruş bulduk.
01:56
Only, we don't know that it's a homeless shelter.
34
104867
1535
Sadece, orasının bir kimsesizler barınağı olduğunu bilmiyorduk.
01:58
We think that it's a hotel, a hotel with lots of rats.
35
106402
3091
Oranın farelerle dolu bir otel olduğunu düşünüyorduk.
02:01
So we find this penny kind of fossilized in the floor,
36
109493
4582
O, adeta fosilleşmiş olan kuruşu yerde bulduk,
02:06
and we think that a very wealthy man must have left it there
37
114075
2996
ve çok zengin bir adamın düşürmüş olabileceğini düşündük
02:09
because regular people don't just lose money.
38
117071
2494
çünkü sıradan bir insan parasını öylece kaybetmezdi.
02:11
And I hold this penny in the palm of my hand,
39
119565
2557
Ve o kuruşu avucumun içinde tuttum,
02:14
and it's sticky and rusty,
40
122122
2662
yapışkan ve paslıydı,
02:16
but it feels like I'm holding a fortune.
41
124784
3031
ama beni sanki bir servet tutuyormuşum gibi hissettirmişti.
02:19
I decide that I'm going to get my very own piece
42
127815
2058
Kendime ait gerçek bir Bazooka sakızı
02:21
of Bazooka bubble gum.
43
129873
2067
almaya karar verdim.
02:23
And in that moment, I feel like a millionaire.
44
131940
3985
Ve işte o an, tam bir milyoner gibi hissettim.
02:27
About a year later, I get to feel that way again
45
135925
1826
Yaklaşık 1 yıl sonra, çöpte bir çanta dolusu
02:29
when we find a bag full of stuffed animals in the trash,
46
137751
3243
peluş hayvan bulduğumda ve hayatımda ilk defa
02:32
and suddenly I have more toys
47
140994
1731
aniden bu kadar çok oyuncağa sahip olduğumda da
02:34
than I've ever had in my whole life.
48
142725
2744
yine bu şekilde hissettim.
02:37
And again, I get that feeling when we get a knock
49
145469
2385
Ve yine, Brooklyn'deki evimizin kapısı çalınıp
02:39
on the door of our apartment in Brooklyn,
50
147854
1797
sipariş etmediğimiz pizzanın
02:41
and my sister and I find a deliveryman
51
149651
2489
geldiğini görünce de
02:44
with a box of pizza that we didn't order.
52
152140
2553
böyle hissettim.
02:46
So we take the pizza, our very first pizza,
53
154693
3189
O pizzayı aldık, ilk pizzamızı,
02:49
and we devour slice after slice
54
157882
2839
pizzayı getiren adam kapı eşiğinde bize bakarken
02:52
as the deliveryman stands there and stares at us from the doorway.
55
160721
3389
dilim dilim tüm pizzayı silip süpürdük.
02:56
And he tells us to pay, but we don't speak English.
56
164110
3000
Adam bize parasını ödememizi söyledi, ancak İngilizce bilmiyorduk.
02:59
My mother comes out, and he asks her for money,
57
167110
2428
Annem gelince, adam annemden para istedi
03:01
but she doesn't have enough.
58
169538
1290
ancak onda da yeteri kadar yoktu.
03:02
She walks 50 blocks to and from work every day
59
170828
3420
Her gün otobüs parası vermemek için
03:06
just to avoid spending money on bus fare.
60
174248
2669
işten eve 50 blok yürüyordu.
03:08
Then our neighbor pops her head in,
61
176917
1866
O sırada komşumuz kafasını uzattı
03:10
and she turns red with rage when she realizes
62
178783
2590
ve sipariş ettiği pizzasını alt kattaki
03:13
that those immigrants from downstairs
63
181373
2346
göçmenlerin elinde olduğunu fark edince
03:15
have somehow gotten their hands on her pizza.
64
183719
4009
sinirden kıpkırmızı oldu.
03:19
Everyone's upset.
65
187728
1556
Herkes üzülmüştü.
03:21
But the pizza is delicious.
66
189284
3841
Ama pizza çok lezzetliydi.
03:25
It doesn't hit me until years later just how little we had.
67
193125
5961
Çok uzun yıllar ne kadar az şeye sahip olduğumuzu anlayamamıştım.
03:31
On our 10 year anniversary of being in the U.S.,
68
199086
2314
Amerika'ya gelişimizin 10. yılında
03:33
we decided to celebrate by reserving a room
69
201400
2108
bunu kaldığımız ilk otelde oda kiralayarak
03:35
at the hotel that we first stayed in when we got to the U.S.
70
203508
2811
kutlamaya karar verdik.
03:38
The man at the front desk laughs, and he says,
71
206319
2490
Resepsiyondaki adam güldü ve "Burada oda
03:40
"You can't reserve a room here. This is a homeless shelter."
72
208809
2797
kiralayamazsınız. Burası kimsesizler barınağı." dedi.
03:43
And we were shocked.
73
211606
2222
Şok olmuştuk.
03:45
My husband Brian was also homeless as a kid.
74
213828
4006
Eşim Brian da evsiz bir çocuktu.
03:49
His family lost everything, and at age 11,
75
217834
3090
O daha 11 yaşındayken ailesi her şeyini kaybetmiş,
03:52
he had to live in motels with his dad,
76
220924
2753
ve o da babasıyla bir motelde yaşamak zorunda kalmış.
03:55
motels that would round up all of their food
77
223677
2933
Motel, onlar paralarını ödeyene kadar tüm
03:58
and keep it hostage until they were able to pay the bill.
78
226610
3680
yiyeceklerini rehin alıyormuş.
04:02
And one time, when he finally got his box
79
230290
2205
Bir keresinde, nihayet Froasted Flakes kutusunu
04:04
of Frosted Flakes back, it was crawling with roaches.
80
232495
3596
geri aldığında kutu hamamböceği kaynıyormuş.
04:08
But he did have one thing.
81
236091
1916
Ama onun sahip olduğu bir şey varmış.
04:10
He had this shoebox that he carried with him everywhere
82
238007
2461
Her yere, içinde 9 tane çizgi roman olan bir ayakkabı kutusu taşıyormuş
04:12
containing nine comic books,
83
240468
2646
Örümcek Adam'a benzemesi için boyanmış 2 G.I. Joes
04:15
two G.I. Joes painted to look like Spider-Man
84
243114
3146
ve 5 tane Gobots.
04:18
and five Gobots. And this was his treasure.
85
246260
3063
İşte bu onun hazinesiymiş.
04:21
This was his own assembly of heroes
86
249323
2995
Bu onu uyuşturucudan ve çetelerden uzak tutan
04:24
that kept him from drugs and gangs
87
252318
2203
hayallerinden vazgeçmemesini sağlayan
04:26
and from giving up on his dreams.
88
254521
2796
kahramanlarının buluşmasıymış.
04:29
I'm going to tell you about one more
89
257317
1048
Size ailemizin eskiden evsiz olan bir üyesini
04:30
formerly homeless member of our family.
90
258365
2792
daha anlatacağım.
04:33
This is Scarlett.
91
261157
1698
Bu Scarlett.
04:34
Once upon a time, Scarlet was used as bait in dog fights.
92
262855
3069
Bir zamanlar, Scarlet köpek dövüşlerinde yem olarak kullanılıyordu.
04:37
She was tied up and thrown into the ring
93
265924
2416
Bağlanıp ringin ortasına atılıyordu, böylece
04:40
for other dogs to attack so they'd get more aggressive before the fight.
94
268340
4036
diğer köpekler ona saldırıp dövüşten önce daha çok sinirleniyorlardı.
04:44
And now, these days, she eats organic food
95
272376
4240
Ve şu an organik gıdalar yiyip,
04:48
and she sleeps on an orthopedic bed with her name on it,
96
276616
2527
üstünde ismi yazılı olan ortopedik bir yatakta uyuyor
04:51
but when we pour water for her in her bowl,
97
279143
4416
ama biz kasesine su koyduğumuzda
04:55
she still looks up and she wags her tail in gratitude.
98
283559
3989
bize bakıp minnetle kuyruğunu sallıyor.
04:59
Sometimes Brian and I walk through the park with Scarlett,
99
287548
3218
Bazen Brain'la Scarlett'i de alıp, parka yürüyüşe gidiyoruz,
05:02
and she rolls through the grass,
100
290766
2419
çimlerde yuvarlanıyor,
05:05
and we just look at her
101
293185
2401
ve durup ona bakıyoruz,
05:07
and then we look at each other
102
295586
1820
birbirimize bakıyoruz
05:09
and we feel gratitude.
103
297406
4007
ve biz de minnet duyuyoruz.
05:13
We forget about all of our new middle-class frustrations
104
301413
3631
Tüm yeni orta-sınıf hayal kırıklıklarımızı
05:17
and disappointments,
105
305044
1875
ve hüsranlarımızı bir kenara bırakıp
05:18
and we feel like millionaires.
106
306919
2684
milyonermişiz gibi hissediyoruz.
05:21
Thank you.
107
309603
1150
Teşekkürler.
05:22
(Applause)
108
310753
3993
(Alkışlar)
ABOUT THE SPEAKER
Tania Luna - SurprisologistTania Luna co-founded Surprise Industries, a company devoted to designing surprise experiences.
Why you should listen
Tania Luna has an unusual title: she calls herself a “surprisologist.” The co-founder and CEO of Surprise Industries, Luna thinks deeply about how to delight, and how to help individuals and teams thrive in uncertain circumstances and develop the bonds needed to get through them.
When Luna was invited to take part in TED’s Worldwide Talent Search in 2012, she expected to give a talk about surprise and the importance of not being attached to outcomes. However, she was inspired to tell a more personal story -- one many of her closest friends didn’t know -- about her Ukrainian family getting asylum in the United States when she was 6-yeard-old and arriving in New York with virtually nothing. She sees her work as connected to her upbringing -- in which a piece of Bazooka bubble gum, a thrown-out toy or a mis-delivered pizza was magical -- because it gave her an appreciation for the joy of little surprises.
Tania Luna | Speaker | TED.com