TEDxBeaconStreet
Robert Waldinger: What makes a good life? Lessons from the longest study on happiness
Роберт Уолдынгер: У чым сакрэт добрага жыцця? Найдаўжэйшы дослед пра шчасце
Filmed:
Readability: 3.5
31,511,567 views
Што робіць нас здаровымі і шчаслівымі на працягу жыцця? Вы не адзінокія, калі думаеце, што гэта грошы і слава, але як сцвярджае псіхіятр Роберт Уолдынгер, вы памыляецеся. Як кіраўнік 75-гадовага доследу па развіцці дарослых, Уолдынгер мае выключны доступ да дадзеных пра сапраўднае шчасце і задавальненне. У сваёй прамове ён дзеліцца трыма важнымі ўрокамі, вынесенымі з доследу, а таксама старымі як свет ісцінамі пра доўгае ды паўнавартаснае жыццё.
Robert Waldinger - Psychiatrist, psychoanalyst, Zen priest
Robert Waldinger is the Director of the Harvard Study of Adult Development, one of the most comprehensive longitudinal studies in history. Full bio
Robert Waldinger is the Director of the Harvard Study of Adult Development, one of the most comprehensive longitudinal studies in history. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
What keeps us healthy and happy
0
760
2975
Што робіць нас здаровымі і шчаслівымі
00:15
as we go through life?
1
3760
1560
на працягу ўсяго жыцця?
00:18
If you were going to invest now
2
6520
2496
Калі б вы зараз рабілі ўнёсак
00:21
in your future best self,
3
9040
2056
у сваю лепшую будучыню,
00:23
where would you put your time
and your energy?
and your energy?
4
11120
2960
куды б накіравалі сілы і час?
00:27
There was a recent survey of millennials
5
15120
2416
У нядаўнiм апытанні пакалення Y
наконт іх самых галоўных жыццёвых мэт,
00:29
asking them what their
most important life goals were,
most important life goals were,
6
17560
5176
00:34
and over 80 percent said
7
22760
2016
больш за 80% адказалі,
00:36
that a major life goal for them
was to get rich.
was to get rich.
8
24800
4136
што галоўнай мэтай
для іх з'яўляецца багацце.
для іх з'яўляецца багацце.
00:40
And another 50 percent
of those same young adults
of those same young adults
9
28960
4336
50% гэтых жа маладых людзей адказалі,
00:45
said that another major life goal
10
33320
2536
што яшчэ адна галоўная мэта —
00:47
was to become famous.
11
35880
1840
стаць знакамітымі.
(Смех)
00:50
(Laughter)
12
38960
1216
00:52
And we're constantly told
to lean in to work, to push harder
to lean in to work, to push harder
13
40200
6656
Нам заўсёды кажуць,
што трэба зацята працаваць,
што трэба зацята працаваць,
00:58
and achieve more.
14
46880
2056
імкнуцца да лепшага і дасягаць большага.
01:00
We're given the impression that these
are the things that we need to go after
are the things that we need to go after
15
48960
3656
У нас з'яўляецца ўражанне,
што менавіта так трэба рабіць,
што менавіта так трэба рабіць,
01:04
in order to have a good life.
16
52640
1816
каб жыць добра.
01:06
Pictures of entire lives,
17
54480
2216
Карціну ўсяго жыцця,
01:08
of the choices that people make
and how those choices work out for them,
and how those choices work out for them,
18
56720
5216
выбараў, якія робяць людзі,
і наступстваў іх выбараў...
і наступстваў іх выбараў...
01:13
those pictures
are almost impossible to get.
are almost impossible to get.
19
61960
2880
Такую карціну атрымаць амаль немагчыма.
01:18
Most of what we know about human life
20
66080
3056
Большасць таго,
што мы ведаем аб чалавечым жыцці,
што мы ведаем аб чалавечым жыцці,
01:21
we know from asking people
to remember the past,
to remember the past,
21
69160
3456
мы ведаем з успамінаў людзей аб мінулым.
01:24
and as we know, hindsight
is anything but 20/20.
is anything but 20/20.
22
72640
4776
Але не сакрэт, што ўспамінамі становіцца
толькі малая частка падзей.
толькі малая частка падзей.
01:29
We forget vast amounts
of what happens to us in life,
of what happens to us in life,
23
77440
3696
Мы забываем шмат з таго,
што адбываецца з намі падчас жыцця.
што адбываецца з намі падчас жыцця.
01:33
and sometimes memory
is downright creative.
is downright creative.
24
81160
2880
А часам памяць творча перапісвае ўспаміны.
А што, калі б мы маглі прагледзець жыццё,
01:36
But what if we could watch entire lives
25
84800
4376
01:41
as they unfold through time?
26
89200
2856
як яно разгортваецца скрозь час?
01:44
What if we could study people
from the time that they were teenagers
from the time that they were teenagers
27
92080
3976
Што, калі б мы маглі сачыць за людзьмі
з падлеткавых гадоў
з падлеткавых гадоў
01:48
all the way into old age
28
96080
2736
і да самой старасці,
01:50
to see what really keeps people
happy and healthy?
happy and healthy?
29
98840
3360
каб выявіць, што на самой справе
робіць іх здаровымі і шчаслівымі?
робіць іх здаровымі і шчаслівымі?
01:55
We did that.
30
103560
1200
Мы гэта зрабілі.
01:57
The Harvard Study of Adult Development
31
105640
2216
Гарвардскае даследванне
па развіцці дарослых –
па развіцці дарослых –
01:59
may be the longest study
of adult life that's ever been done.
of adult life that's ever been done.
32
107880
4760
магчыма, найбольш працяглае вывучэнне
жыцця дарослых людзей.
жыцця дарослых людзей.
02:05
For 75 years, we've tracked
the lives of 724 men,
the lives of 724 men,
33
113720
6120
На працягу 75 гадоў мы сачылі за жыццём
724 мужчын,
724 мужчын,
02:13
year after year, asking about their work,
their home lives, their health,
their home lives, their health,
34
121360
4496
год за годам запытвалі іх аб працы,
хатнім укладзе, здароўі.
хатнім укладзе, здароўі.
02:17
and of course asking all along the way
without knowing how their life stories
without knowing how their life stories
35
125880
4376
Вядома, запытвалі паступова,
бо не ведалі, як будуць разгортвацца
бо не ведалі, як будуць разгортвацца
02:22
were going to turn out.
36
130280
1440
іх жыццёвыя гісторыі.
02:25
Studies like this are exceedingly rare.
37
133280
3616
Такія доследы надзвычай рэдкія.
02:28
Almost all projects of this kind
fall apart within a decade
fall apart within a decade
38
136920
4056
Амаль усе такія праекты
развальваюцца на працягу дзесяці гадоў,
развальваюцца на працягу дзесяці гадоў,
02:33
because too many people
drop out of the study,
drop out of the study,
39
141000
3176
таму што занадта шмат удзельнікаў
выбываюць з эксперыменту,
выбываюць з эксперыменту,
02:36
or funding for the research dries up,
40
144200
2896
ці фінансаванне спыняецца,
02:39
or the researchers get distracted,
41
147120
2256
ці ўвага даследчыкаў адцягваецца,
02:41
or they die, and nobody moves the ball
further down the field.
further down the field.
42
149400
4080
ці яны паміраюць, і ніхто больш
не пераймае эстафету.
не пераймае эстафету.
02:46
But through a combination of luck
43
154280
2256
Але дзякуючы добраму збегу абставін
02:48
and the persistence
of several generations of researchers,
of several generations of researchers,
44
156560
3696
і настойлівасці некалькіх пакаленняў
даследчыкаў
даследчыкаў
02:52
this study has survived.
45
160280
1560
гэты праект выжыў.
02:54
About 60 of our original 724 men
46
162520
4496
Каля 60 з 724 нашых паддоследных
02:59
are still alive,
47
167040
1296
усё яшчэ жывуць
03:00
still participating in the study,
48
168360
2176
і прымаюць удзел у доследзе.
03:02
most of them in their 90s.
49
170560
2040
Многім з іх ужо за 90 гадоў.
03:05
And we are now beginning to study
50
173560
1896
Зараз мы пачынаем сачыць
03:07
the more than 2,000 children of these men.
51
175480
3360
за больш чым 2000
дзецьмі гэтых мужчын.
дзецьмі гэтых мужчын.
03:11
And I'm the fourth director of the study.
52
179680
2320
А я ўжо чацвёрты кіраўнік доследу.
03:15
Since 1938, we've tracked the lives
of two groups of men.
of two groups of men.
53
183400
4736
З 1938 года мы адсочвалі жыццё
дзвюх груп мужчын.
дзвюх груп мужчын.
03:20
The first group started in the study
54
188160
2136
Мужчыны з першай групы
пачалі ўдзельнічаць,
пачалі ўдзельнічаць,
03:22
when they were sophomores
at Harvard College.
at Harvard College.
55
190320
2696
калі былі на другім курсе
Гарвардскага Ўніверсітэту.
Гарвардскага Ўніверсітэту.
03:25
They all finished college
during World War II,
during World War II,
56
193040
2816
Усе яны скончылі ўніверсітэт падчас
Другой сусветнай вайны.
Другой сусветнай вайны.
03:27
and then most went off
to serve in the war.
to serve in the war.
57
195880
2440
Большасць з іх пайшла служыць на фронт.
03:31
And the second group that we've followed
58
199280
2136
Другая група, за якой мы назіралі,
03:33
was a group of boys
from Boston's poorest neighborhoods,
from Boston's poorest neighborhoods,
59
201440
4176
складалася з хлапчукоў
з бяднейшых раёнаў Бостана,
з бяднейшых раёнаў Бостана,
03:37
boys who were chosen for the study
60
205640
2016
якіх абралі для эксперыменту
менавіта таму,
менавіта таму,
03:39
specifically because they were
from some of the most troubled
from some of the most troubled
61
207680
3336
што іх сем'і былі самымі непаспяховымі
03:43
and disadvantaged families
62
211040
1856
і маламаёмнымі
03:44
in the Boston of the 1930s.
63
212920
2736
ў Бостане 1930-х гадоў.
03:47
Most lived in tenements,
many without hot and cold running water.
many without hot and cold running water.
64
215680
4600
Большасць жыла ў наёмных кватэрах,
у многіх не было вадаправоду.
у многіх не было вадаправоду.
03:54
When they entered the study,
65
222520
1896
Напачатку доследу
03:56
all of these teenagers were interviewed.
66
224440
2936
ўсе гэтыя падлеткі прайшлі апытанне
03:59
They were given medical exams.
67
227400
2216
і медыцынскае абследванне.
04:01
We went to their homes
and we interviewed their parents.
and we interviewed their parents.
68
229640
3536
Мы прыйшлі ў іх хаты і апыталі іх бацькоў.
04:05
And then these teenagers
grew up into adults
grew up into adults
69
233200
2376
Гэтыя падлеткі сталі дарослымі людзьмі,
04:07
who entered all walks of life.
70
235600
2416
якія займалі вельмі разнастайныя пасады.
04:10
They became factory workers and lawyers
and bricklayers and doctors,
and bricklayers and doctors,
71
238040
6096
Прамыслова-вытворчыя працаўнікі, юрысты,
муляры, дактары,
муляры, дактары,
04:16
one President of the United States.
72
244160
2360
адзін Прэзідэнт Злучаных Штатаў.
04:20
Some developed alcoholism.
A few developed schizophrenia.
A few developed schizophrenia.
73
248160
4240
Некаторыя сталі алкаголікамі.
Некалькі чалавек — шызафрэнікамі.
Некалькі чалавек — шызафрэнікамі.
04:25
Some climbed the social ladder
74
253320
2296
Некаторыя ўзняліся па сацыяльнай лесвіцы
04:27
from the bottom
all the way to the very top,
all the way to the very top,
75
255640
3216
з нізоў і да самай верхавіны,
04:30
and some made that journey
in the opposite direction.
in the opposite direction.
76
258880
3280
некаторыя прайшлі гэты шлях
у адваротным напрамку.
у адваротным напрамку.
04:35
The founders of this study
77
263520
2936
Заснавальнікі доследу
04:38
would never in their wildest dreams
78
266480
2016
ніколі ў сваіх самых смелых марах
04:40
have imagined that I would be
standing here today, 75 years later,
standing here today, 75 years later,
79
268520
4536
не маглі ўявіць, што праз 75 гадоў
я буду сёння стаяць перад вамі
я буду сёння стаяць перад вамі
04:45
telling you that
the study still continues.
the study still continues.
80
273080
3080
і казаць, што дослед працягваецца.
04:49
Every two years, our patient
and dedicated research staff
and dedicated research staff
81
277280
3616
Кожныя два гады нашы
цярплівыя і адданыя справе супрацоўнікі
цярплівыя і адданыя справе супрацоўнікі
04:52
calls up our men
and asks them if we can send them
and asks them if we can send them
82
280920
3056
тэлефануюць удзельнікам і цікавяцца,
ці можна даслаць ім
ці можна даслаць ім
04:56
yet one more set of questions
about their lives.
about their lives.
83
284000
3120
яшчэ адзін апытальнік аб іх жыцці.
05:00
Many of the inner city Boston men ask us,
84
288040
3576
Часта выхадцы з Бостана пытаюцца:
05:03
"Why do you keep wanting to study me?
My life just isn't that interesting."
My life just isn't that interesting."
85
291640
3880
«Чаму вы працягваеце сачыць за мной?
Маё жыццё не надта захапляльнае».
Маё жыццё не надта захапляльнае».
Выпускнікі Гарварда ніколі
не задаюць гэтае пытанне.
не задаюць гэтае пытанне.
05:08
The Harvard men never ask that question.
86
296600
2376
05:11
(Laughter)
87
299000
5200
(Смех)
05:20
To get the clearest picture
of these lives,
of these lives,
88
308920
2856
Каб мець найбольш поўную карціну,
05:23
we don't just send them questionnaires.
89
311800
2936
мы не проста дасылаем анкеты.
05:26
We interview them in their living rooms.
90
314760
2456
Мы праводзім інтэрв'ю ў іх гасцёўнях.
05:29
We get their medical records
from their doctors.
from their doctors.
91
317240
2936
Запытваем медыцынскія запісы
ў іх дактароў.
ў іх дактароў.
05:32
We draw their blood, we scan their brains,
92
320200
2496
Мы бярэм іх кроў, скануем іх мозг,
05:34
we talk to their children.
93
322720
1696
размаўляем з іх дзецьмі.
05:36
We videotape them talking with their wives
about their deepest concerns.
about their deepest concerns.
94
324440
5256
Мы запісваем на відэа, як яны гавораць
з жонкамі аб самых глыбокіх перажываннях.
з жонкамі аб самых глыбокіх перажываннях.
05:41
And when, about a decade ago,
we finally asked the wives
we finally asked the wives
95
329720
3536
Нарэшце, калі 10 гадоў таму
мы прапанавалі жонкам
мы прапанавалі жонкам
05:45
if they would join us
as members of the study,
as members of the study,
96
333280
2376
далучыцца да доследу,
05:47
many of the women said,
"You know, it's about time."
"You know, it's about time."
97
335680
2696
многія з іх сказалі: «Самая пара».
05:50
(Laughter)
98
338400
1056
(Смех)
05:51
So what have we learned?
99
339480
1696
Урэшце, аб чым мы даведаліся?
05:53
What are the lessons that come
from the tens of thousands of pages
from the tens of thousands of pages
100
341200
5216
Якія парады вынікаюць
з дзясяткаў тысяч старонак інфармацыі,
з дзясяткаў тысяч старонак інфармацыі,
05:58
of information that we've generated
101
346440
3056
якую мы набылі
06:01
on these lives?
102
349520
1200
аб тых жыццёвых сцежках?
06:03
Well, the lessons aren't about wealth
or fame or working harder and harder.
or fame or working harder and harder.
103
351720
5600
Гэтыя парады не пра багацце,
славу альбо цяжкую працу.
славу альбо цяжкую працу.
06:10
The clearest message that we get
from this 75-year study is this:
from this 75-year study is this:
104
358520
6296
Вось самы выразны вынік нашага
75-гадовага доследу:
75-гадовага доследу:
06:16
Good relationships keep us
happier and healthier. Period.
happier and healthier. Period.
105
364840
5200
добрыя адносіны робяць нас
шчаслівымі і здаровымі. Кропка.
шчаслівымі і здаровымі. Кропка.
06:23
We've learned three big lessons
about relationships.
about relationships.
106
371000
3816
Мы вывучылі тры вялікія ўрокі
пра адносіны.
пра адносіны.
06:26
The first is that social connections
are really good for us,
are really good for us,
107
374840
4096
Першы: сацыяльныя сувязі спрыяюць нам,
06:30
and that loneliness kills.
108
378960
2496
а адзінота знішчае.
06:33
It turns out that people
who are more socially connected
who are more socially connected
109
381480
3656
Выяўляецца, што сацыяльна злучаныя людзі —
06:37
to family, to friends, to community,
110
385160
3096
з сям'ёй, сябрамі, грамадствам —
06:40
are happier, they're physically healthier,
and they live longer
and they live longer
111
388280
4696
больш шчаслівыя, фізічна здаравейшыя
і жывуць даўжэй
і жывуць даўжэй
06:45
than people who are less well connected.
112
393000
3376
за тых, у каго сувязі слабейшыя.
06:48
And the experience of loneliness
turns out to be toxic.
turns out to be toxic.
113
396400
3416
А адзінота, як выявілася, атручвае.
06:51
People who are more isolated
than they want to be from others
than they want to be from others
114
399840
5136
Людзі, адлучаныя ад іншых больш,
чым яны б таго хацелі,
чым яны б таго хацелі,
06:57
find that they are less happy,
115
405000
3216
аказваюцца менш шчаслівымі,
07:00
their health declines earlier in midlife,
116
408240
2936
здароўе іх пагаршаецца ўжо
ў сярэднім узросце,
ў сярэднім узросце,
07:03
their brain functioning declines sooner
117
411200
2216
функцыі мозга затухаюць раней,
07:05
and they live shorter lives
than people who are not lonely.
than people who are not lonely.
118
413440
3560
а самі яны жывуць менш за тых,
хто не адзінокі.
хто не адзінокі.
07:10
And the sad fact
is that at any given time,
is that at any given time,
119
418040
3216
Сумны факт у тым, што
07:13
more than one in five Americans
will report that they're lonely.
will report that they're lonely.
120
421280
4600
больш за аднаго з пяці амерыканцаў
лічыць сябе адзінокім.
лічыць сябе адзінокім.
07:19
And we know that you
can be lonely in a crowd
can be lonely in a crowd
121
427040
2656
Мы ведаем, што можна быць
адзінокім у натоўпе,
адзінокім у натоўпе,
07:21
and you can be lonely in a marriage,
122
429720
2656
і можна быць адзінокім у шлюбе.
07:24
so the second big lesson that we learned
123
432400
2136
Таму другі вялікі ўрок:
07:26
is that it's not just
the number of friends you have,
the number of friends you have,
124
434560
3096
не колькасць вашых сяброў
07:29
and it's not whether or not
you're in a committed relationship,
you're in a committed relationship,
125
437680
3496
і не знаходжанне ў сур'ёзных адносінах,
07:33
but it's the quality
of your close relationships that matters.
of your close relationships that matters.
126
441200
4640
а якасць вашых блізкіх стасункаў мае вагу.
07:38
It turns out that living in the midst
of conflict is really bad for our health.
of conflict is really bad for our health.
127
446560
4776
Жыццё ў канфліктных абставінах
шкодзіць нашаму здароўю.
шкодзіць нашаму здароўю.
07:43
High-conflict marriages, for example,
without much affection,
without much affection,
128
451360
3976
Напрыклад, канфліктны шлюб,
дзе мала прыхільнасці,
дзе мала прыхільнасці,
07:47
turn out to be very bad for our health,
perhaps worse than getting divorced.
perhaps worse than getting divorced.
129
455360
5776
вельмі дрэнна ўплывае на здароўе,
мабыць, горш за сам развод.
мабыць, горш за сам развод.
07:53
And living in the midst of good,
warm relationships is protective.
warm relationships is protective.
130
461160
4776
А жыццё ў добрых, цёплых адносінах
ахоўвае нас.
ахоўвае нас.
07:57
Once we had followed our men
all the way into their 80s,
all the way into their 80s,
131
465960
3096
Калі мужчыны з доследу
дажылі да 80 і больш гадоў,
дажылі да 80 і больш гадоў,
08:01
we wanted to look back at them at midlife
132
469080
3016
мы захацелі азірнуцца на іх
сярэдні ўзрост і выявіць,
сярэдні ўзрост і выявіць,
08:04
and to see if we could predict
133
472120
1576
ці маглі мы прадказаць,
08:05
who was going to grow
into a happy, healthy octogenarian
into a happy, healthy octogenarian
134
473720
3976
хто стане шчаслівым і здаровым
васьмідзесяцілеткам,
васьмідзесяцілеткам,
08:09
and who wasn't.
135
477720
1200
а хто не.
08:11
And when we gathered together
everything we knew about them
everything we knew about them
136
479680
4216
Калі мы сабралі ўсё, што ведалі пра іх
08:15
at age 50,
137
483920
1360
ва ўзросце 50 гадоў,
08:18
it wasn't their middle age
cholesterol levels
cholesterol levels
138
486080
2536
то не ўзровень халестэролу
08:20
that predicted how they
were going to grow old.
were going to grow old.
139
488640
2896
прадказваў, як яны будуць старэць,
08:23
It was how satisfied they were
in their relationships.
in their relationships.
140
491560
3456
а задавальненне стасункамі.
08:27
The people who were the most satisfied
in their relationships at age 50
in their relationships at age 50
141
495040
4896
Людзі, якія ў 50 гадоў
былі здаволеныя сваімі адносінамі,
былі здаволеныя сваімі адносінамі,
08:31
were the healthiest at age 80.
142
499960
2400
апынуліся самымі здаровымі ў 80 гадоў.
08:35
And good, close relationships
seem to buffer us
seem to buffer us
143
503680
3176
Шчырыя, блізкія ўзаемаадносіны
абараняюць нас
абараняюць нас
08:38
from some of the slings and arrows
of getting old.
of getting old.
144
506880
2760
ад ліхаў і бязладдзя старасці.
08:42
Our most happily partnered men and women
145
510480
3976
Мужчыны і жанчыны,
якія жылі ў згодзе са сваімі паловамі,
якія жылі ў згодзе са сваімі паловамі,
08:46
reported, in their 80s,
146
514480
2055
у 80-гадовым узросце адзначалі,
08:48
that on the days
when they had more physical pain,
when they had more physical pain,
147
516559
2937
што ў дні найгоршага фізічнага болю
08:51
their mood stayed just as happy.
148
519520
1960
іх настрой заставаўся ўзнятым.
08:54
But the people who were
in unhappy relationships,
in unhappy relationships,
149
522400
3256
А тыя, у каго адносіны былі кепскія,
08:57
on the days when they
reported more physical pain,
reported more physical pain,
150
525680
2936
у дні моцнага фізічнага болю
09:00
it was magnified by more emotional pain.
151
528640
3040
адчувалі і большы эмацыйны боль.
09:04
And the third big lesson that we learned
about relationships and our health
about relationships and our health
152
532360
4376
Трэці вялікі ўрок, які мы вывучылі
пра адносіны і здароўе:
пра адносіны і здароўе:
09:08
is that good relationships
don't just protect our bodies,
don't just protect our bodies,
153
536760
3256
добрыя стасункі абараняюць
не толькі наша цела,
не толькі наша цела,
09:12
they protect our brains.
154
540040
1480
але і мозг.
09:14
It turns out that being
in a securely attached relationship
in a securely attached relationship
155
542440
4656
Выяўлена, што знаходжанне
ў надзейных адносінах
ў надзейных адносінах
09:19
to another person in your 80s
is protective,
is protective,
156
547120
3896
з іншым чалавекам у 80 гадоў
ахоўвае вас.
ахоўвае вас.
09:23
that the people who are in relationships
157
551040
1976
Калі людзі ў адносінах адчуваюць,
09:25
where they really feel they can count
on the other person in times of need,
on the other person in times of need,
158
553040
4136
што могуць разлічваць на другога
ў час неабходнасці,
ў час неабходнасці,
09:29
those people's memories
stay sharper longer.
stay sharper longer.
159
557200
3696
іх успаміны застаюцца яркімі даўжэй.
09:32
And the people in relationships
160
560920
1496
А людзі, якія ў адносінах
09:34
where they feel they really
can't count on the other one,
can't count on the other one,
161
562440
3136
не адчуваюць, што могуць
разлічваць на другога,
разлічваць на другога,
09:37
those are the people who experience
earlier memory decline.
earlier memory decline.
162
565600
3880
перажываюць ранейшае пагаршэнне памяці.
09:42
And those good relationships,
they don't have to be smooth all the time.
they don't have to be smooth all the time.
163
570520
3456
Добрыя адносіны не павінны быць гладкімі
ўвесь час.
ўвесь час.
09:46
Some of our octogenarian couples
could bicker with each other
could bicker with each other
164
574000
3576
Некаторыя нашы 80-гадовыя пары спрачаліся
09:49
day in and day out,
165
577600
1736
дзень пры дні,
09:51
but as long as they felt that they
could really count on the other
could really count on the other
166
579360
3176
але пакуль яны ведалі, што маглі
разлічваць адзін на аднаго
разлічваць адзін на аднаго
09:54
when the going got tough,
167
582560
1816
ў цяжкі час,
09:56
those arguments didn't take a toll
on their memories.
on their memories.
168
584400
3600
сваркі не ўплывалі на іх памяць.
10:01
So this message,
169
589600
2736
Вось і сцвярджэнне:
10:04
that good, close relationships
are good for our health and well-being,
are good for our health and well-being,
170
592360
5696
шчырыя, блізкія ўзаемаадносіны
карысныя для нашага здароўя і шчасця.
карысныя для нашага здароўя і шчасця.
10:10
this is wisdom that's as old as the hills.
171
598080
2936
Гэтая мудрасць старая як свет.
10:13
Why is this so hard to get
and so easy to ignore?
and so easy to ignore?
172
601040
3840
Чаму так цяжка яе прыняць
і так лёгка не звяртаць увагу?
і так лёгка не звяртаць увагу?
10:17
Well, we're human.
173
605560
1456
Таму што мы людзі.
10:19
What we'd really like is a quick fix,
174
607040
2816
Мы хочам хуткага вырашэння,
10:21
something we can get
175
609880
1696
жадаем атрымаць тое,
10:23
that'll make our lives good
and keep them that way.
and keep them that way.
176
611600
2760
што палепшыць наша жыццё назаўсёды.
10:27
Relationships are messy
and they're complicated
and they're complicated
177
615320
3336
Адносіны — рэч незразумелая і складаная.
10:30
and the hard work of tending
to family and friends,
to family and friends,
178
618680
3816
Ладзіць з сям'ёй і сябрамі —
цяжкая работа,
цяжкая работа,
10:34
it's not sexy or glamorous.
179
622520
2656
не прывабная і не гламурная.
10:37
It's also lifelong. It never ends.
180
625200
3336
І яна на ўсё жыццё, яна ніколі
не скончыцца.
не скончыцца.
10:40
The people in our 75-year study
who were the happiest in retirement
who were the happiest in retirement
181
628560
5056
У нашым 75-гадовым доследзе
найбольш шчаслівымі на пенсіі былі тыя,
найбольш шчаслівымі на пенсіі былі тыя,
10:45
were the people who had actively worked
to replace workmates with new playmates.
to replace workmates with new playmates.
182
633640
5816
хто актыўна шукаў новых сяброў
на замену калегам па працы.
на замену калегам па працы.
10:51
Just like the millennials
in that recent survey,
in that recent survey,
183
639480
2976
Як і пакаленне Y у нядаўнім апытанні,
10:54
many of our men when they
were starting out as young adults
were starting out as young adults
184
642480
3616
многія з нашых мужчын
у маладзейшым узросце
у маладзейшым узросце
10:58
really believed that fame and wealth
and high achievement
and high achievement
185
646120
4016
шчыра верылі, что багацце, слава
і высокія дасягненні —
і высокія дасягненні —
11:02
were what they needed to go after
to have a good life.
to have a good life.
186
650160
3936
гэта тое, да чаго трэба імкнуцца,
каб добра жыць.
каб добра жыць.
11:06
But over and over, over these 75 years,
our study has shown
our study has shown
187
654120
4176
Але зноў і зноў на працягу 75 гадоў
наша даследванне паказвала,
наша даследванне паказвала,
11:10
that the people who fared the best were
the people who leaned in to relationships,
the people who leaned in to relationships,
188
658320
5656
што лепш за ўсё адчувалі сябе тыя,
у каго была апора ў выглядзе стасункаў —
у каго была апора ў выглядзе стасункаў —
11:16
with family, with friends, with community.
189
664000
3240
з сям'ёй, сябрамі і грамадствам.
11:21
So what about you?
190
669080
1976
А што датычыцца вас?
11:23
Let's say you're 25,
or you're 40, or you're 60.
or you're 40, or you're 60.
191
671080
3760
Вось вам 25, 40, ці 60 гадоў.
11:27
What might leaning in
to relationships even look like?
to relationships even look like?
192
675800
2960
Як нават выглядае ўступленне ў стасункі?
11:31
Well, the possibilities
are practically endless.
are practically endless.
193
679760
3120
Магчымасці натуральна бяскрайнія.
11:35
It might be something as simple
as replacing screen time with people time
as replacing screen time with people time
194
683600
6096
Гэта можа быць баўленне часу з людзьмі,
а не перад экранам;
а не перад экранам;
11:41
or livening up a stale relationship
by doing something new together,
by doing something new together,
195
689720
4456
ажыўленне патухлых адносін
нейкай новай сумеснай справай,
нейкай новай сумеснай справай,
11:46
long walks or date nights,
196
694200
2200
доўгімі шпацырамі ці
рамантычнымі спатканнямі;
рамантычнымі спатканнямі;
11:49
or reaching out to that family member
who you haven't spoken to in years,
who you haven't spoken to in years,
197
697360
4856
размова са сваяком,
з якім не гутарылi працяглы час,
з якім не гутарылi працяглы час,
11:54
because those all-too-common family feuds
198
702240
3496
бо марудныя сямейныя сваркі
11:57
take a terrible toll
199
705760
2216
дорага абыходзяцца тым,
12:00
on the people who hold the grudges.
200
708000
2080
хто затойвае крыўду.
12:04
I'd like to close with a quote
from Mark Twain.
from Mark Twain.
201
712000
3920
Я б хацеў скончыць словамі Марка Твена.
12:09
More than a century ago,
202
717280
2376
Больш за стагоддзе таму
12:11
he was looking back on his life,
203
719680
2616
ён узгадваў сваё жыццё
12:14
and he wrote this:
204
722320
1280
і напісаў наступнае:
12:16
"There isn't time, so brief is life,
205
724840
3696
«Жыццё кароткае —
няма нам часу
няма нам часу
12:20
for bickerings, apologies,
heartburnings, callings to account.
heartburnings, callings to account.
206
728560
5160
для сварак, выбачэнняў,
злосці, заклікаў да адказу.
злосці, заклікаў да адказу.
12:26
There is only time for loving,
207
734720
2816
Нам для любві ёсць толькі час,
12:29
and but an instant,
so to speak, for that."
so to speak, for that."
208
737560
3720
дый на яе, сказаць па праўдзе,
ёсць імгненне».
ёсць імгненне».
12:34
The good life is built
with good relationships.
with good relationships.
209
742760
4376
Добрае жыццё будуецца на добрых адносінах.
12:39
Thank you.
210
747160
1216
Дзякую.
12:40
(Applause)
211
748400
5440
(Апладысменты)
ABOUT THE SPEAKER
Robert Waldinger - Psychiatrist, psychoanalyst, Zen priestRobert Waldinger is the Director of the Harvard Study of Adult Development, one of the most comprehensive longitudinal studies in history.
Why you should listen
Robert Waldinger is a psychiatrist, psychoanalyst and Zen priest. He is Clinical Professor of Psychiatry at Harvard Medical School and directs the Harvard Study of Adult Development, one of the longest-running studies of adult life ever done. The Study tracked the lives of two groups of men for over 75 years, and it now follows their Baby Boomer children to understand how childhood experience reaches across decades to affect health and wellbeing in middle age. He writes about what science and Zen can teach us about healthy human development.
Dr. Waldinger is the author of numerous scientific papers as well as two books. He teaches medical students and psychiatry residents at Massachusetts General Hospital in Boston, and he is a Senior Dharma Teacher in Boundless Way Zen.
To keep abreast of research findings, insights and more, visit robertwaldinger.com.
Robert Waldinger | Speaker | TED.com