TED2008
Siegfried Woldhek: The search for the true face of Leonardo
Siegfried Woldhek ཏ་ཧྥིན་ཁི(da Vinci)ཡི་ཞལ་རས་ངོ་མ་རྙེད་ཚུལ།
Filmed:
Readability: 2.9
1,343,993 views
མོན་ནཱ་ལི་སཱ་ནི་འཛམ་གླིང་དུ་མིང་དུ་གྲགས་པའི་ཞལ་རས་ཀྱི་ཡ་གྱལ་ཡིན། ཡིན་ནའང་། ཁྱེད་ཀྱིས་བྲིས་རིས་འདི་ཉིད་ཀྱི་བྱེད་པོ་ཏ་ཧྥིན་ཁི(Leonardo da Vinci)ཡི་བྱད་བཞིན་ཇི་འདྲ་ཡིན་མིན་ཤེས་སམ། རི་མོ་བSiegfried Woldhekཡིས་པར་རིས་དབྱེ་ཞིབ་ཀྱི་ལག་རྩལ་སྣ་ཚོགས་ལེགས་པར་སྤྱད་ནས་ཁོང་གི་སེམས་ནང་གི་ཏ་ཧྥིན་ཁི་ཡི་ཞལ་རས་ངོ་མ་དེ་རྙེད་ཡོད།
Siegfried Woldhek - Illustrator
Siegfried Woldhek knows faces -- he's drawn more than 1,100 of them. Using sophisticated image analysis and his own skills as an artist, he's come up with a fascinating discovery about Leonardo Da Vinci. Full bio
Siegfried Woldhek knows faces -- he's drawn more than 1,100 of them. Using sophisticated image analysis and his own skills as an artist, he's come up with a fascinating discovery about Leonardo Da Vinci. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
Good morning.
0
0
2000
ཞོགས་པ་བདེ་ལེགས།
00:14
Let's look for a minute at the greatest icon of all, Leonardo da Vinci.
1
2000
5000
སྐར་མ་གཅིག་གི་ཡུན་ལ་འུ་ཅག་གིས་སྐྱེས་བུ་ཆེན་པོda Vinci་ལ་ཅིག་བལྟ་ཡོང་།
00:19
We're all familiar with his fantastic work --
2
7000
3000
འོ་སྐོལ་ཁོང་གི་བརྩམས་ཆོས་རླབས་ཆེན་བ་དག་སྟེ་
00:22
his drawings, his paintings, his inventions, his writings.
3
10000
3000
ཁོང་གི་རི་མོ་དང་། གསར་གཏོད། བྲིས་རྩོམ་ལ་ཆ་རྒྱུས་ཡོད་ཀྱི་རེད།
00:25
But we do not know his face.
4
13000
2000
ཡིན་ཡང་ཁོང་གི་ཞལ་རས་ག་འདྲ་ཡིན་མིན་ཧ་གོ་ཡི་མེད།
00:27
Thousands of books have been written about him,
5
15000
3000
ཁོང་གི་སྐོར་གྱི་དེབ་ཁྲི་སྟོང་མང་པོ་ཞིག་ཡོད་ནའང་།
00:30
but there's controversy, and it remains, about his looks.
6
18000
4000
ཁོང་གི་ཞལ་རས་ཐད་མི་རྣམས་ཀྱི་ལྟ་ཚུལ་མི་མཐུན།
00:34
Even this well-known portrait is not accepted by many art historians.
7
22000
5000
བྲིས་སྐུ་འདི་ལྟ་བུ་ལའང་སྒྱུ་རྩལ་ལོ་རྒྱུས་སྨྲ་བ་མང་པོས་ཁས་ལེན་གྱིན་མེད།
00:39
So, what do you think?
8
27000
2000
ད་བྱས་ན། ཁྱེད་ཀྱིས་ག་རེ་བསམ་གྱི་འདུག
00:41
Is this the face of Leonardo da Vinci or isn't it?
9
29000
3000
འདི་ཁོང་གི་ཞལ་རས་དེ་ཡིན་སྲིད་དམ།
00:44
Let's find out.
10
32000
3000
འུ་ཚོས་བརྟག་པར་བྱ།
00:47
Leonardo was a man that drew everything around him.
11
35000
3000
ཁོང་ནི་ཉེ་འཁོར་གྱི་བྱ་དངོས་འབྲི་བར་མཁས་པ་ཞིག་རེད།
00:50
He drew people, anatomy, plants, animals, landscapes, buildings, water, everything.
12
38000
8000
ཁོས་མི་དང་། ལུས་པོ། སྐྱེ་དངོས། སྲོག་ཆཊ། ཡུལ་ལྗོངས། བཟོ་སྐྲུན། གཙང་ཆུ་སོཊ་མང་པོ་བྲིས་མྱོང་པ་རེད།
00:58
But no faces?
13
46000
2000
ཡིན་ཡང་གདོང་རིས་འབྲི་མ་མྱོང་ངམ་ཞེ་ན།
01:00
I find that hard to believe.
14
48000
2000
འདི་ཅུང་ཡིད་ཆེས་དཀའ་བ་ཞིག་རེད།
01:02
His contemporaries made faces, like the ones you see here --
15
50000
3000
ཁོའི་དུས་མཉམ་གྱི་རི་མོ་བ་ཚང་མས་སོ་སོའི་གདོང་རིས་བྲིས་མྱོང་ཡོད། འདི་དག་རེད།
01:05
en face or three-quarters.
16
53000
2000
དྲང་མོར་རམ་ཡང3/4གྱི་གདོང་ཟུར་ནས་བྲིས་འདུག
01:07
So, surely a passionate drawer like Leonardo
17
55000
3000
བྱས་ཙང་ཁོང་ལྟ་བུའི་རི་མོ་ལ་བློ་བཀལ་བ་ཞིག་གིས་ཀྱང་
01:10
must have made self-portraits from time to time.
18
58000
3000
ལན་རེར་རང་ཉིད་རི་མོ་བྲིས་ཡོད་ཤག་ཤག་ཡིན།
01:14
So let's try to find them.
19
62000
2000
དེས་ན་འུ་ཚོས་ལྷན་དུ་བལྟ་ཡོང་།
01:16
I think that if we were to scan all of his work
20
64000
3000
ང་ཚོས་ཁོང་གི་བརྩམས་ཆོས་ཚང་མར་ཞིབ་ཏུ་བལྟས་ནས།
01:19
and look for self-portraits, we would find his face looking at us.
21
67000
4000
དེའི་ཁྲོད་རང་བྲིས་བཙལ་ནས་ཁོང་གི་ཞལ་རས་རྙེད་ཐུབ་ཀྱི་རེད་སྙམ།
01:23
So I looked at all of his drawings, more than 700,
22
71000
4000
དེར་བརྟེན། ངས་ཁོང་གི་རི་མོ་ཁ་ཚང་ལ་ལྟ་ཡག་བྱས་པ་ཡིན། ༧༠༠ལྷག་འདུག
01:27
and looked for male portraits.
23
75000
3000
དེ་ལས་སྐྱེས་པའི་རི་མོ་དག་བཙལ་བ་ཡིན།
01:30
There are about 120, you see them here.
24
78000
3000
ད་ཆ་མཐོང་ཐུབ་པ་ལྟར། རི་མོ༡༢༠རྙེད་བྱུང་།
01:33
Which ones of these could be self-portraits?
25
81000
2000
འདི་ལས་གང་དག་ཁོང་གི་རང་བྲིས་ཡིན་སྲིད་དམ་ཞེ་ན།
01:35
Well, for that they have to be done as we just saw, en face or three-quarters.
26
83000
5000
གོང་དུ་རིག་པ་ལྟར། རང་བྲིས་ནི་ངེས་པར་ཐད་ཀའམ3/4གྱི་ཟུར་བྲིས་ཡིན་དགོས་པས།
01:40
So we can eliminate all the profiles.
27
88000
3000
གདོང་ཕྱེད་འདྲ་རིས་གཞན་དག་ཚང་མ་ཕར་དོར་ཆོག
01:43
It also has to be sufficiently detailed.
28
91000
2000
རང་བྲིས་ཡིན་ན་ཡིན་གཅིག་ཞིབ་ཆ་ཡོད་དགོས་པར་བརྟེན།
01:45
So we can also eliminate the ones that are very vague or very stylized.
29
93000
6000
འུ་ཚོས་མི་གསལ་བའམ་ཉམས་ཐལ་ཆེ་བ་དག་ཀྱང་ནང་ནས་དོར་ཆོག
01:51
And we know from his contemporaries
30
99000
2000
ཞོར་དུ། འུ་ཚོས་ཁོང་དང་དུས་མཉམ་པའི་མི་རྣམས་ལས་ཤེས་ཐུབ་པ་ཞིག་ནི།
01:53
that Leonardo was a very handsome, even beautiful man.
31
101000
3000
ཁོང་ནི་ལྟ་བཟོ་དོད་པ། ཡིད་དུ་འོང་བ་ཞིག་ཡིན་འདུག
01:56
So we can also eliminate the ugly ones or the caricatures.
32
104000
4000
བྱས་ན། འུ་ཚོས་འདིའི་ནང་གི་མདོག་ཉེས་དེ་ཚོ་ཡང་དོར་ཆོག་འདུག
02:00
(Laughter)
33
108000
1000
༼དགོད་སྒྲ༽
02:01
And look what happens -- only three candidates remain that fit the bill.
34
109000
5000
ད་བྱས་ན། ཆ་རྐྱེན་ལོངས་པའི་རི་མོ་གསུམ་ལྷག་འདུག
02:06
And here they are.
35
114000
2000
ད་འདི་གསུམ་ག་རེད།
02:08
Yes, indeed, the old man is there,
36
116000
2000
དངོས་འབྲེལ། བགྲེས་པོའི་རི་མོ་འདིའང་ནང་གི་གཅིག་རེད།
02:10
as is this famous pen drawing of the Homo Vitruvianus.
37
118000
3000
མིང་དུ་གྲགས་པའི་ཞ་སྨྱུག་རི་མོ༼ཝེ་ཐི་ལི་ཝེ་མི༽ཡང་ནང་དུ་འདུག
02:13
And lastly, the only portrait of a male that Leonardo painted, "The Musician."
38
121000
5000
མཐའ་མ་དེ། ཁོང་གི་སྐྱེས་པའི་སྣུམ་ཚོན་གཅིག་པུ༼རོལ་མོ་བ༽ཟེར་བ་དེ་རེད།
02:18
Before we go into these faces,
39
126000
2000
གདོང་རིས་འདི་དག་མ་དཔྱད་གོང་
02:20
I should explain why I have some right to talk about them.
40
128000
3000
ངར་འདི་ཚོ་བཤད་དབང་ཡོད་པའི་ཐད་ནས་སྐད་ཆ་ཁ་ཤས་ཞུ་གི་ཡིན།
02:23
I've made more than 1,100 portraits myself
41
131000
4000
ངས་མིའི་རི་མོ༡༡༠༠ལྷག་བྲིས་མྱོང་།
02:27
for newspapers, over the course of 300 -- 30 years, sorry, 30 years only.
42
135000
4000
དེ་ཚོ་ཡང་ཚགས་ཤོག་དུས་དེབ་ལ་བྲིས་པ་ཡིན། ལོ༢༠༠-༣༠་རེད། དགོངས་དག ལོ་སུམ་ཅུ་འགོར་སོང་།
02:31
(Laughter)
43
139000
1000
༼དགོད་སྒྲ༽
02:32
But there are 1,100, and very few artists have drawn so many faces.
44
140000
5000
རི་མོ༡༡༠༠ལྷག་རེད་དཱ། གདོང་རིས་འདི་ཙམ་འབྲི་མྱོང་མཁན་ཉུང་ཉུང་ཡིན།
02:37
So I know a little about drawing and analyzing faces.
45
145000
3000
དེ་བས། ང་རི་མོ་དང་གདོང་རིས་དབྱེ་ཞིབ་ཐད་ཏོག་ཙམ་ཤེས་ཀྱི་ཡོད།
02:40
OK, now let's look at these three portraits.
46
148000
3000
རེད། ད་འུ་ཚོས་བྲིས་རིས་འདི་གསུམ་ལ་བལྟ།
02:43
And hold onto your seats, because if we zoom in on those faces,
47
151000
3000
ཡག་པོར་ཙོག་སྡོད་ཨཱ། གདོང་རིས་འདི་དག་ཆེ་རུ་བཏང་ན།
02:46
remark how they have the same broad forehead, the horizontal eyebrows,
48
154000
4000
ང་ཅག་གིས་འདི་ཚོ་ཚང་མའི་དཔྲལ་ཞེང་ཆེ་ལ། སྨིན་མ་དྲང་བ།
02:50
the long nose, the curved lips and the small, well-developed chin.
49
158000
3000
སྣ་གཟེངས་སུ་མཐོ་བ། མཆུ་ཀྱོག་པ། མ་ནེ་ཆུང་ལ་ཟླུམ་པ་ཤེས་ཐུབ།
02:53
I couldn't believe my eyes when I first saw that.
50
161000
3000
ངས་འདི་དག་ཐོག་མར་མཐོང་དུས་རང་གི་མིག་ལའང་ཡིད་མི་ཆེས་པ་ཞིག་རེད།
02:56
There is no reason why these portraits should look alike.
51
164000
2000
རི་མོ་འདི་ཚོ་འདི་འདྲ་སེ་གཅིག་པ་གཅིག་རྐྱང་རེད།
02:58
All we did was look for portraits that had the characteristics of a self-portrait,
52
166000
4000
འུ་ཚོས་རང་བྲིས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ཡོད་པའི་བྲིས་རིས་བཙལ་པ་རེད་ལ།
03:02
and look, they are very similar.
53
170000
2000
ལྟོས་དང་། འདི་ཚོ་ཨ་ན་མ་ན་རེད།
03:04
Now, are they made in the right order?
54
172000
3000
ད་གནད་དོན་ནི། འདི་དག་དུས་ཀྱི་གོ་རིམ་ལྟར་བྲིས་པ་ཡིན་མིན་དེ་རེད།
03:07
The young man should be made first.
55
175000
2000
གཞོན་ནུའི་རི་མོ་འདི་བྲིས་པ་སྔ་ཤོས་ཡིན་སྲིད།
03:09
And as you see here from the years that they were created,
56
177000
2000
མ་ཟད། ཁྱེད་ཅག་གིས་རི་མོ་འདི་དག་བྲིས་པའི་ལོ་ཚིགས་ལས་
03:11
it is indeed the case.
57
179000
2000
མ་གཞི་དངོས་འབྲེལ་དེ་ལྟ་བུ་ཡིན་པ་ཧ་གོ་ཡོང་།
03:13
They are made in the right order.
58
181000
2000
དེ་དག་དུས་ཀྱི་སྔ་ཕྱི་ལྟར་བྲིས་པ་ཡིན་འདུག
03:15
What was the age of Leonardo at the time? Does that fit?
59
183000
2000
དེས་ནda Vinciཡིས་རི་མོ་འདི་དག་འབྲི་དུས་ལོ་ན་ག་ཙམ་ཡིན་ནམ།
རི་མོའི་ནང་གི་མི་དང་མཉམ་མམ།
རི་མོའི་ནང་གི་མི་དང་མཉམ་མམ།
03:17
Yes, it does. He was 33, 38 and 63 when these were made.
60
185000
3000
རེད། ཏན་ཏན་རེད་བཞག ཁོས་རི་མོ་འདི་དག་འབྲི་དུས་སོ་སོར་ལོ༣༣དང་། ༣༨། ༦༣རེད།
03:20
So we have three pictures, potentially of the same person
61
188000
4000
བྱས་ན་རི་མོ་འདི་གསུམ་ཀ་མི་གཅིག་གི་བྲིས་རིས་ཡིན་མདོག་ཁ་པོ་རེད།
03:24
of the same age as Leonardo at the time.
62
192000
2000
དེར་མ་ཟད། རི་མོ་ནང་གི་མི་དང་da vincaན་ཟླ་རེད།
03:26
But how do we know it's him, and not someone else?
63
194000
3000
ཡིན་ནའི། མི་དེda Vinciལས་གཞན་མ་ཡིན་པ་ག་འདྲ་བྱས་ཧ་གོ་བ་ཡིན་ཟེར་ན།
03:29
Well, we need a reference.
64
197000
2000
དངོས་འབྲེལ་རེད། འུ་ཅག་ལ་ཁུངས་ལུང་ཞིག་དགོས་ཀྱི་འདུག
03:31
And here's the only picture of Leonardo that's widely accepted.
65
199000
4000
འདི་ནི་ཀུན་གྱིས་ཁས་ལེན་པའིda Vinciཡི་འདྲ་པར་གཅིག་པུ་དེ་རེད།
03:35
It's a statue made by Verrocchio, of David,
66
203000
3000
འདྲ་སྐུ་འདིDavid Verrocchio བཞེངས་པ་རེད།
03:38
for which Leonardo posed as a boy of 15.
67
206000
2000
ལོ༡༥ཡིན་པའིda Vinci་དཔེ་བྱས་པ་རེད།
03:40
And if we now compare the face of the statue,
68
208000
3000
གལ་ཏེ་འུ་ཚོས་སྐུ་འདྲ་འདིའི་གདོང་དང་
03:43
with the face of the musician, you see the very same features again.
69
211000
4000
ད་གིན་གྱི་རོལ་མོ་བ་དེའི་གདོང་གཉིས་བསྡུར་ན། འདྲ་བའི་ཆ་དེ་ཚོ་སླར་ཡང་རྙེད་ཐུབ་པས།
03:47
The statue is the reference, and it connects the identity of Leonardo
70
215000
3000
འདྲ་སྐུ་འདི་དཔྱད་གཞིར་བཟུང། da Vinciདང་ཐོབ་ཐང་དང་
03:50
to those three faces.
71
218000
2000
གདོང་རིས་འདི་གསུམ་གཅིག་ཏུ་སྦྲེལ་བ་ཡིན་ན།
03:52
Ladies and gentlemen, this story has not yet been published.
72
220000
5000
ལྕམ་དང་སྐུ་ཞབས་རྣམ་པ། གཏམ་རྒྱུད་འདི་ད་སྔ་ད་དུང་བསྒྲགས་མྱོང་ཡོད་མ་རེད་དེ།
03:57
It's only proper that you here at TED hear and see it first.
73
225000
3000
དེ་རིང་ཁྱེདTEDལྟ་མཁན་ལྷན་རྒྱས་ལ་སྔོན་ལ་བསྒྲགས་ན་འཚམ་པ་འདྲ།
04:00
The icon of icons finally has a face.
74
228000
3000
སྐྱེས་ཆེན་ནང་གི་སྐྱེས་ཆེན་དེ་ལ་གཞི་ནས་ཞལ་ཁྱིམ་ཡོད་བྱུང་།
04:03
Here he is: Leonardo da Vinci.
75
231000
2000
ཁོང་ནི། ལེ་ནོར་ཊི་ཏ་ཧྥིན་ཁི་རེད།
04:05
(Applause)
76
233000
7000
༼ཐལ་མོ་རྡེབ་སྒྲ༽
ABOUT THE SPEAKER
Siegfried Woldhek - IllustratorSiegfried Woldhek knows faces -- he's drawn more than 1,100 of them. Using sophisticated image analysis and his own skills as an artist, he's come up with a fascinating discovery about Leonardo Da Vinci.
Why you should listen
The work of illustrator Siegfried Woldhek is a familiar sight in the European press. His witty pen and sharp eye for faces helps him capture political and literary figures in his home country, the Netherlands, and around the world (he estimates he's drawn 1,100 faces). He's also an accomplished illustrator of nature, and was the longtime CEO of the Dutch branch of the World Wildlife Fund.
Woldhek is the founder of nabuur.com, "the global neighbor network." On nabuur.com, villages in developing communities can connect with volunteers and resources online throughout the world -- sort of a Match.com that pairs communities with the people who'd like to get involved.
Siegfried Woldhek | Speaker | TED.com