TEDGlobal 2014
Wendy Freedman: This telescope might show us the beginning of the universe
Γουέντι Φρίντμαν: Αυτό το νέο τηλεσκόπιο ίσως μας δείξει τη δημιουργία του Σύμπαντος
Filmed:
Readability: 4.2
1,448,439 views
Πότε και πώς ξεκίνησε το Σύμπαν; Μια διεθνής ομάδα αστρονόμων θέλει να απαντήσει αυτό το ερώτημα πηγαίνοντας όσο πιο πίσω στο χρόνο μας επιτρέψει να δούμε ένα νέο τεράστιο τηλεσκόπιο. Η Γουέντι Φρίντμαν ήταν επικεφαλής της δημιουργίας του Τεράστιου Τηλεσκοπίου Μαγγελάνου (GMT), υπό κατασκευή στη νότια Αμερική. Στο TEDGlobal του Ρίο, μοιράζεται ένα τολμηρό όραμα για τις ανακαλύψεις σχετικά με το Σύμπαν μας, που το GMT θα μπορούσε να το κάνει εφικτό.
Wendy Freedman - Astronomer
Wendy Freedman led the construction of the Giant Magellan Telescope, a massive earthbound observatory. Full bio
Wendy Freedman led the construction of the Giant Magellan Telescope, a massive earthbound observatory. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
When I was 14 years old,
I was interested in science --
I was interested in science --
0
944
4371
Όταν ήμουν 14 χρονών,
με ενδιέφεραν οι επιστήμες -
με ενδιέφεραν οι επιστήμες -
00:17
fascinated by it,
excited to learn about it.
excited to learn about it.
1
5339
2485
γοητευόμουν και συναρπαζόμουν
να μάθω γι'αυτές.
να μάθω γι'αυτές.
00:20
And I had a high school science teacher
who would say to the class,
who would say to the class,
2
8479
4059
Είχα έναν καθηγητή στο γυμνάσιο
που έλεγε στην τάξη:
που έλεγε στην τάξη:
00:24
"The girls don't have to listen to this."
3
12562
3189
«Τα κορίτσια δεν χρειάζεται
να το ακούσουν αυτό».
να το ακούσουν αυτό».
00:28
Encouraging, yes.
4
16800
1405
Πραγματικά ενθαρρυντικό.
00:30
(Laughter)
5
18229
1087
(Γέλια)
00:31
I chose not to listen --
but to that statement alone.
but to that statement alone.
6
19340
4032
Επέλεξα να μην ακούσω -
μόνο τη δήλωσή του, όμως.
μόνο τη δήλωσή του, όμως.
00:36
So let me take you
to the Andes mountains in Chile,
to the Andes mountains in Chile,
7
24710
3707
Επιτρέψτε μου να σας ταξιδέψω
στις Άνδεις της Χιλής,
στις Άνδεις της Χιλής,
00:40
500 kilometers, 300 miles
northeast of Santiago.
northeast of Santiago.
8
28441
4529
500 χιλιόμετρα, 300 μίλια
βορειοανατολικά του Σαντιάγκο.
βορειοανατολικά του Σαντιάγκο.
00:45
It's very remote, it's very dry
and it's very beautiful.
and it's very beautiful.
9
33284
4190
Είναι πολύ απομακρυσμένα,
πολύ ξηρά και πολύ όμορφα.
πολύ ξηρά και πολύ όμορφα.
Δεν υπάρχουν πολλά εκεί.
00:50
And there's not much there.
10
38087
1375
00:51
There are condors, there are tarantulas,
11
39486
2640
Υπάρχουν κόνδορες, υπάρχουν ταραντούλες,
00:54
and at night, when the light dims,
12
42150
2497
και τη νύχτα, όταν τα φώτα χαμηλώνουν,
00:56
it reveals one of the darkest
skies on Earth.
skies on Earth.
13
44671
3365
αποκαλύπτεται ένας από τους πιο
σκοτεινούς ουρανούς της Γης.
σκοτεινούς ουρανούς της Γης.
01:00
It's kind of a magic place, the mountain.
14
48906
2550
Το βουνό είναι ένα μαγικό μέρος.
01:03
It's a wonderful combination
of very remote mountaintop
of very remote mountaintop
15
51480
4337
Ένας όμορφος συνδυασμός
μιας πολύ απομακρυσμένης βουνοκορφής
μιας πολύ απομακρυσμένης βουνοκορφής
01:07
with exquisitely sophisticated technology.
16
55841
3181
με εξαιρετικά προηγμένη τεχνολογία.
01:11
And our ancestors, for as long
as there's been recorded history,
as there's been recorded history,
17
59508
3592
Οι πρόγονοί μας, καθ' όλη
την καταγεγραμμένη ιστορία,
την καταγεγραμμένη ιστορία,
01:15
have looked at the night sky
and pondered the nature of our existence.
and pondered the nature of our existence.
18
63124
4786
κοιτούσαν το νυχτερινό ουρανό
και προβληματίζονταν
για τη φύση της ύπαρξής μας.
για τη φύση της ύπαρξής μας.
01:20
And we're no exception, our generation.
19
68506
2360
Η γενιά μας δεν αποτελεί εξαίρεση.
01:23
The only difficulty is
that the night sky now is blocked
that the night sky now is blocked
20
71536
3096
Η μόνη δυσκολία έγκειται στο ότι
ο νυχτερινός ουρανός μπλοκάρεται
ο νυχτερινός ουρανός μπλοκάρεται
01:26
by the glare of city lights.
21
74656
1850
από τα έντονα φώτα της πόλης.
01:29
And so astronomers go
to these very remote mountaintops
to these very remote mountaintops
22
77058
3614
Γι' αυτό οι αστρονόμοι πηγαίνουν
σε αυτές τις απομακρυσμένες βουνοκορφές,
σε αυτές τις απομακρυσμένες βουνοκορφές,
01:32
to view and to study the cosmos.
23
80696
1920
για να δουν και να μελετήσουν το Σύμπαν.
01:34
So telescopes
are our window to the cosmos.
are our window to the cosmos.
24
82981
3119
Τα τηλεσκόπια λοιπόν, είναι το
παράθυρό μας στο Σύμπαν.
παράθυρό μας στο Σύμπαν.
01:40
It's no exaggeration to say that
the Southern Hemisphere is going to be
the Southern Hemisphere is going to be
25
88042
4023
Δεν είναι υπερβολή να πούμε
ότι το Νότιο Ημισφαίριο πρόκειται να γίνει
ότι το Νότιο Ημισφαίριο πρόκειται να γίνει
01:44
the future of astronomy
for the 21st century.
for the 21st century.
26
92089
3415
το μέλλον της αστρονομίας
για τον 21ο αιώνα.
για τον 21ο αιώνα.
01:48
We have an array
of existing telescopes already,
of existing telescopes already,
27
96135
3232
Ήδη έχουμε μια σειρά
υπαρχόντων τηλεσκοπίων
υπαρχόντων τηλεσκοπίων
01:51
in the Andes mountains in Chile,
28
99391
2032
στις Άνδεις της Χιλής
01:53
and that's soon to be joined by a really
sensational array of new capability.
sensational array of new capability.
29
101447
5137
που σύντομα θα συνοδεύονται
από μια πραγματικά συγκλονιστική
σειρά νέων δυνατοτήτων.
σειρά νέων δυνατοτήτων.
01:58
There will be two international groups
that are going to be building
that are going to be building
30
106608
3199
Θα υπάρχουν δύο διεθνείς ομάδες
που πρόκειται να εγκαταστήσουν
που πρόκειται να εγκαταστήσουν
02:01
giant telescopes, sensitive
to optical radiation, as our eyes are.
to optical radiation, as our eyes are.
31
109831
5476
γιγάντια τηλεσκόπια,
ευαίσθητα στην οπτική ακτινοβολία,
ευαίσθητα στην οπτική ακτινοβολία,
όπως είναι και τα μάτια μας.
02:07
There will be a survey telescope
32
115669
1871
Θα υπάρχει ένα ερευνητικό τηλεσκόπιο
02:09
that will be scanning the sky
every few nights.
every few nights.
33
117564
3320
που θα σαρώνει τον ουρανό κάποιες νύχτες.
02:13
There will be radio telescopes,
34
121366
1526
Θα υπάρχουν ραδιοτηλεσκόπια,
02:14
sensitive to long-wavelength
radio radiation.
radio radiation.
35
122916
3508
ευαίσθητα σε μεγάλου μήκους
κύματα ραδιοακτινοβολίας
κύματα ραδιοακτινοβολίας
02:18
And then there will be
telescopes in space.
telescopes in space.
36
126448
3115
και θα υπάρχουν τηλεσκόπια στο διάστημα.
02:21
There'll be a successor
to the Hubble Space Telescope;
to the Hubble Space Telescope;
37
129587
2897
Ο διάδοχος του διαστημικού
τηλεσκοπίου Χαμπλ,
τηλεσκοπίου Χαμπλ,
02:24
it's called the James Webb Telescope,
38
132508
2037
ονομάζεται Τηλεσκόπιο Τζέιμς Γουέμπ,
02:26
and it will be launched in 2018.
39
134569
2485
και θα εκτοξευθεί το 2018.
02:29
There'll be a satellite called TESS
40
137078
1706
Θα υπάρχει ο δορυφόρος TESS
02:30
that will discover planets
outside of our solar system.
outside of our solar system.
41
138808
3373
που θα ανακαλύψει πλανήτες
εκτός του ηλιακού μας συστήματος.
εκτός του ηλιακού μας συστήματος.
02:36
For the last decade,
I've been leading a group --
I've been leading a group --
42
144259
2630
Την τελευταία δεκαετία,
ηγούμαι μιας διεθνούς ομάδας
ηγούμαι μιας διεθνούς ομάδας
02:38
a consortium -- international group,
43
146913
2217
-μιας κοινοπραξίας-
για τη δημιουργία αυτού που θα είναι,
όταν τελειώσει,
όταν τελειώσει,
02:41
to build what will be, when it's finished,
44
149154
2983
02:44
the largest optical
telescope in existence.
telescope in existence.
45
152161
3304
το μεγαλύτερο οπτικό τηλεσκόπιο
που φτιάχθηκε ποτέ.
που φτιάχθηκε ποτέ.
02:47
It's called the Giant
Magellan Telescope, or GMT.
Magellan Telescope, or GMT.
46
155489
3656
Ονομάζεται Giant Magellan Telescope (GMT)
(Τεράστιο Τηλεσκόπιο Μαγγελάνου).
(Τεράστιο Τηλεσκόπιο Μαγγελάνου).
02:51
This telescope is going to have mirrors
that are 8.4 meters in diameter --
that are 8.4 meters in diameter --
47
159748
4733
Αυτό το τηλεσκόπιο θα έχει κάτοπτρα
διαμέτρου 8,4 μέτρων το καθένα.
διαμέτρου 8,4 μέτρων το καθένα.
02:56
each of the mirrors.
48
164505
1162
02:57
That's almost 27 feet.
49
165691
1639
Αυτό είναι σχεδόν 27 πόδια.
02:59
So it dwarfs this stage -- maybe
out to the fourth row in this audience.
out to the fourth row in this audience.
50
167354
4472
Μεγαλύτερο από αυτή τη σκηνή
μέχρι την τέταρτη σειρά του κοινού.
μέχρι την τέταρτη σειρά του κοινού.
03:03
Each of the seven mirrors
in this telescope
in this telescope
51
171850
3024
Καθένα από τα επτά κάτοπτρα
σε αυτό το τηλεσκόπιο
σε αυτό το τηλεσκόπιο
03:06
will be almost 27 feet in diameter.
52
174898
3784
θα έχει σχεδόν 27 πόδια διάμετρο.
03:10
Together, the seven mirrors
in this telescope will comprise
in this telescope will comprise
53
178706
3928
Όλα μαζί τα επτά κάτοπτρα
του τηλεσκοπίου θα έχουν
του τηλεσκοπίου θα έχουν
03:14
80 feet in diameter.
54
182658
2041
διάμετρο 80 ποδών.
03:16
So, essentially the size
of this entire auditorium.
of this entire auditorium.
55
184723
2958
Σχεδόν το μέγεθος αυτού του αμφιθεάτρου.
03:20
The whole telescope will stand
about 43 meters high,
about 43 meters high,
56
188448
3646
Όλο το τηλεσκόπιο θα έχει ύψος
περίπου 43 μέτρων,
περίπου 43 μέτρων,
03:24
and again, being in Rio,
57
192118
2690
και ξανά, εφόσον είμαστε στο Ρίο,
03:26
some of you have been to see
the statue of the giant Christ.
the statue of the giant Christ.
58
194832
3619
μερικοί έχετε πάει να δείτε
το τεράστιο άγαλμα του Χριστού.
το τεράστιο άγαλμα του Χριστού.
03:30
The scale is comparable in height;
59
198475
1829
Η κλίμακα είναι παρόμοια στο ύψος.
03:32
in fact, it's smaller
than this telescope will be.
than this telescope will be.
60
200328
3237
Για την ακρίβεια, είναι μικρότερο
από αυτό του τηλεσκοπίου.
από αυτό του τηλεσκοπίου.
03:36
It's comparable to the size
of the Statue of Liberty.
of the Statue of Liberty.
61
204192
3088
Είναι συγκρίσιμο με το μέγεθος
του Αγάλματος της Ελευθερίας.
του Αγάλματος της Ελευθερίας.
03:39
And it's going to be housed
in an enclosure that's 22 stories --
in an enclosure that's 22 stories --
62
207721
4049
Θα στεγάζεται σε μια περίφραξη
22 ορόφων -
22 ορόφων -
ύψους 60 μέτρων.
03:43
60 meters high.
63
211794
1899
Είναι όμως ένα ασύνηθες κτίσμα
για την προστασία του τηλεσκοπίου.
για την προστασία του τηλεσκοπίου.
03:45
But it's an unusual building
to protect this telescope.
to protect this telescope.
64
213717
3002
Θα έχει παράθυρα που βλέπουν στον ουρανό,
03:48
It will have open windows to the sky,
65
216743
1786
03:50
be able to point and look at the sky,
66
218553
2348
θα μπορεί να περιστρέφεται
και να βλέπει τον ουρανό
και να βλέπει τον ουρανό
03:52
and it will actually rotate on a base --
67
220925
2628
και βασικά θα περιστρέφεται σε μια βάση -
2.000 τόνοι περιστρεφόμενου κτιρίου.
03:55
2,000 tons of rotating building.
68
223577
3475
03:59
The Giant Magellan Telescope
will have 10 times the resolution
will have 10 times the resolution
69
227719
4833
Το Τεράστιο Τηλεσκόπιο Μαγγελάνου θα έχει
10 φορές περισσότερη ανάλυση
10 φορές περισσότερη ανάλυση
04:04
of the Hubble Space Telescope.
70
232576
1739
από το Διαστημικό Τηλεσκόπιο Χαμπλ.
04:06
It will be 20 million times
more sensitive than the human eye.
more sensitive than the human eye.
71
234934
4060
Θα είναι 20 εκατομμύρια φορές
πιο ευαίσθητο από το ανθρώπινο μάτι.
πιο ευαίσθητο από το ανθρώπινο μάτι.
04:11
And it may, for the first time ever,
be capable of finding life on planets
be capable of finding life on planets
72
239593
6136
Και μπορεί, για πρώτη φορά, να είναι ικανό
να εντοπίσει ζωή σε πλανήτες
να εντοπίσει ζωή σε πλανήτες
04:17
outside of our solar system.
73
245753
2010
εκτός του ηλιακού μας συστήματος.
04:20
It's going to allow us to look back
at the first light in the universe --
at the first light in the universe --
74
248469
4373
Θα μας επιτρέψει να κοιτάξουμε πίσω
στο πρώτο φως του Σύμπαντος -
στο πρώτο φως του Σύμπαντος -
04:24
literally, the dawn of the cosmos.
75
252866
2367
κυριολεκτικά στην αυγή του κόσμου.
04:27
The cosmic dawn.
76
255257
1768
Στην κοσμική αυγή.
04:29
It's a telescope that's
going to allow us to peer back,
going to allow us to peer back,
77
257763
3754
Είναι ένα τηλεσκόπιο που θα
μας επιτρέψει να κοιτάξουμε πίσω,
μας επιτρέψει να κοιτάξουμε πίσω,
04:33
witness galaxies as they were
when they were actually assembling,
when they were actually assembling,
78
261541
3785
να γίνουμε μάρτυρες της δημιουργίας
των Γαλαξιών εν τη γενέσει των,
των Γαλαξιών εν τη γενέσει των,
04:37
the first black holes in the universe,
the first galaxies.
the first galaxies.
79
265350
3341
των πρώτων μαύρων τρυπών του Σύμπαντος,
των πρώτων Γαλαξιών.
των πρώτων Γαλαξιών.
04:41
Now, for thousands of years,
we have been studying the cosmos,
we have been studying the cosmos,
80
269690
4608
Για χιλιάδες χρόνια, μελετάμε τον κόσμο,
04:46
we've been wondering
about our place in the universe.
about our place in the universe.
81
274322
2654
αναρωτιώμαστε για τη θέση μας στο Σύμπαν.
04:49
The ancient Greeks told us
82
277000
1665
Οι αρχαίοι Έλληνες μας είπαν
04:50
that the Earth was the center
of the universe.
of the universe.
83
278689
2482
ότι η Γη ήταν το κέντρο του Σύμπαντος.
04:53
Five hundred years ago,
Copernicus displaced the Earth,
Copernicus displaced the Earth,
84
281195
3626
Πεντακόσια χρόνια πριν,
ο Κοπέρνικος εκτόπισε τη Γη
ο Κοπέρνικος εκτόπισε τη Γη
04:56
and put the Sun
at the heart of the cosmos.
at the heart of the cosmos.
85
284845
2791
και έβαλε τον Ήλιο στην καρδιά του κόσμου.
05:00
And as we've learned over the centuries,
86
288785
2054
Όπως μάθαμε ανά τους αιώνες,
05:02
since Galileo Galilei,
the Italian scientist,
the Italian scientist,
87
290863
2718
από τότε που ο Γαλιλαίος Γκαλιλέι,
ο Ιταλός επιστήμονας,
ο Ιταλός επιστήμονας,
05:05
first turned, in that time, a two-inch,
very small telescope, to the sky,
very small telescope, to the sky,
88
293605
5250
έστρεψε, τότε, πρώτος ένα πολύ μικρό
τηλεσκόπιο δύο ιντσών στον ουρανό,
τηλεσκόπιο δύο ιντσών στον ουρανό,
05:10
every time we have built
larger telescopes,
larger telescopes,
89
298879
3015
κάθε φορά που φτιάχνουμε
μεγάλα τηλεσκόπια,
μεγάλα τηλεσκόπια,
05:13
we have learned something
about the universe;
about the universe;
90
301918
2199
μαθαίνουμε κάτι για το Σύμπαν·
05:16
we've made discoveries, without exception.
91
304141
2826
έχουμε κάνει ανακαλύψεις, χωρίς εξαίρεση.
05:20
We've learned in the 20th century
that the universe is expanding
that the universe is expanding
92
308908
3737
Στον 20ο αιώνα μάθαμε
ότι το Σύμπαν διευρύνεται
ότι το Σύμπαν διευρύνεται
05:24
and that our own solar system
is not at the center of that expansion.
is not at the center of that expansion.
93
312669
4724
και ότι το ηλιακό μας σύστημα
δεν είναι στο κέντρο αυτής της διεύρυνσης.
δεν είναι στο κέντρο αυτής της διεύρυνσης.
05:29
We know now that the universe
is made of about 100 billion galaxies
is made of about 100 billion galaxies
94
317757
5279
Τώρα γνωρίζουμε ότι το Σύμπαν
αποτελείται από περίπου 100 δις Γαλαξιών,
αποτελείται από περίπου 100 δις Γαλαξιών,
05:35
that are visible to us,
95
323060
1650
που είναι ορατοί σε εμάς,
05:36
and each one of those galaxies
has 100 billion stars within it.
has 100 billion stars within it.
96
324734
5411
και κάθε ένας από αυτούς του Γαλαξίες
περιέχει 100 δισεκατομμύρια άστρα.
περιέχει 100 δισεκατομμύρια άστρα.
05:43
So we're looking now
at the deepest image of the cosmos
at the deepest image of the cosmos
97
331234
2862
Κοιτάζουμε, λοιπόν,
τη βαθύτερη εικόνα του κόσμου
τη βαθύτερη εικόνα του κόσμου
05:46
that's ever been taken.
98
334120
1499
που έχει ποτέ ληφθεί.
05:48
It was taken using
the Hubble Space Telescope,
the Hubble Space Telescope,
99
336015
2818
Λήφθηκε με τη χρήση
του Διαστημικού Τηλεσκοπίου Χαμπλ
του Διαστημικού Τηλεσκοπίου Χαμπλ
05:50
and by pointing the telescope at what
was previously a blank region of sky,
was previously a blank region of sky,
100
338857
4890
στρέφοντας το τηλεσκόπιο
σε σκοτεινές περιοχές του ουρανού,
σε σκοτεινές περιοχές του ουρανού,
πριν από την έναρξη του Χαμπλ.
05:55
before the launch of Hubble.
101
343771
1599
Αν μπορείτε να φανταστείτε
ότι αυτή η μικρή περιοχή
ότι αυτή η μικρή περιοχή
05:57
And if you can imagine this tiny area,
102
345394
2263
05:59
it's only one-fiftieth
of the size of the full moon.
of the size of the full moon.
103
347681
3330
είναι μόλις το ένα πεντηκοστό
του μεγέθους της Σελήνης.
του μεγέθους της Σελήνης.
06:03
So, if you can imagine the full moon.
104
351035
2040
Φανταστείτε την πανσέληνο.
06:05
And there are now 10,000 galaxies
visible within that image.
visible within that image.
105
353099
4138
Υπάρχουν 10.000 ορατοί Γαλαξίες
σε αυτή την εικόνα.
σε αυτή την εικόνα.
06:09
And the faintness of those images
and the tiny size is only a result
and the tiny size is only a result
106
357782
4678
Η αμυδρότητα αυτών των εικόνων και το
μικρό μέγεθος είναι μόνο το αποτέλεσμα
μικρό μέγεθος είναι μόνο το αποτέλεσμα
06:14
of the fact that those galaxies
are so far away, the vast distances.
are so far away, the vast distances.
107
362484
4407
του γεγονότος ότι αυτοί οι Γαλαξίες
είναι τόσο μακριά, σε τεράστια απόσταση.
είναι τόσο μακριά, σε τεράστια απόσταση.
06:18
And each of those galaxies
may contain within it
may contain within it
108
366915
2933
Καθένας από αυτούς του Γαλαξίες
μπορεί να περιέχει μέσα του
μπορεί να περιέχει μέσα του
06:21
a few billion or even hundreds
of billions of individual stars.
of billions of individual stars.
109
369872
5009
μερικά δις ή ακόμα εκατοντάδες δις
από μεμονωμένα άστρα.
από μεμονωμένα άστρα.
06:27
Telescopes are like time machines.
110
375591
2019
Τα τηλεσκόπια είναι σαν χρονομηχανές.
06:29
So the farther back we look in space,
the further back we see in time.
the further back we see in time.
111
377634
4463
Όσο πιο μακρυά βλέπουμε στο διάστημα,
τόσο πιο πίσω βλέπουμε στο χρόνο.
τόσο πιο πίσω βλέπουμε στο χρόνο.
06:34
And they're like light buckets --
literally, they collect light.
literally, they collect light.
112
382470
3186
Είναι σαν κουβάδες φωτός -
κυριολεκτικά, συλλέγουν φως.
κυριολεκτικά, συλλέγουν φως.
06:37
So larger the bucket,
the larger the mirror we have,
the larger the mirror we have,
113
385680
3234
Όσο μεγαλύτερος ο κουβάς, δηλαδή
όσο μεγαλύτερο κάτοπτρο έχουμε,
όσο μεγαλύτερο κάτοπτρο έχουμε,
06:40
the more light we can see,
and the farther back we can view.
and the farther back we can view.
114
388938
3410
τόσο περισσότερο φως βλέπουμε
και τόσο πιο πίσω μπορούμε να δούμε.
και τόσο πιο πίσω μπορούμε να δούμε.
06:45
So, we've learned in the last century
115
393610
2271
Τον περασμένο αιώνα μάθαμε
την ύπαρξη εξωτικών αντικειμένων
στο Σύμπαν - τις μαύρες τρύπες.
στο Σύμπαν - τις μαύρες τρύπες.
06:47
that there are exotic objects
in the universe -- black holes.
in the universe -- black holes.
116
395905
2934
06:50
We've even learned
that there's dark matter and dark energy
that there's dark matter and dark energy
117
398863
2777
Μάθαμε για τη σκοτεινή ύλη
και τη σκοτεινή ενέργεια
και τη σκοτεινή ενέργεια
06:53
that we can't see.
118
401664
1211
που δεν μπορούμε να δούμε.
06:55
So you're looking now
at an actual image of dark matter.
at an actual image of dark matter.
119
403218
3558
Αυτή τη στιγμή βλέπετε μία
πραγματική εικόνα σκοτεινής ύλης.
πραγματική εικόνα σκοτεινής ύλης.
06:58
(Laughter)
120
406800
1150
(Γέλιο)
Το πιάσατε.
Δεν το κάνουν όλα τα κοινά.
Δεν το κάνουν όλα τα κοινά.
06:59
You got it. Not all audiences get that.
121
407974
2643
(Γέλιο)
07:02
(Laughter)
122
410641
1765
Ο τρόπος, λοιπόν, που συμπεραίνουμε
την παρουσία της σκοτεινής ύλης
την παρουσία της σκοτεινής ύλης
07:04
So the way we infer
the presence of dark matter --
the presence of dark matter --
123
412430
2724
07:07
we can't see it -- but there's
an unmistakable tug, due to gravity.
an unmistakable tug, due to gravity.
124
415178
4695
-δεν μπορούμε να τη δούμε-
αλλά υπάρχει μια αλάνθαστη έλξη,
λόγω της βαρύτητας.
λόγω της βαρύτητας.
07:13
We now can look out,
we see this sea of galaxies
we see this sea of galaxies
125
421302
3378
Τώρα μπορούμε να κοιτάξουμε έξω,
βλέπουμε αυτή τη θάλασσα γαλαξιών
βλέπουμε αυτή τη θάλασσα γαλαξιών
07:16
in a universe that's expanding.
126
424704
1777
στο Σύμπαν που διευρύνεται.
07:18
What I do myself is to measure
the expansion of the universe,
the expansion of the universe,
127
426862
3303
Αυτό που κάνω εγώ, είναι να μετράω
την διεύρυνση του Σύμπαντος
την διεύρυνση του Σύμπαντος
07:22
and one of the projects
that I carried out in the 1990s
that I carried out in the 1990s
128
430189
3141
και ένα από τα έργα
που διεξήγαγα τη δεκαετία του 1990
που διεξήγαγα τη δεκαετία του 1990
07:25
used the Hubble Space Telescope to measure
how fast the universe is expanding.
how fast the universe is expanding.
129
433354
5116
έκανε χρήση του Χαμπλ για να μετρήσω
πόσο γρήγορα διευρύνεται το Σύμπαν.
πόσο γρήγορα διευρύνεται το Σύμπαν.
07:31
We can now trace back to 14 billion years.
130
439356
3966
Τώρα έχουμε τη δυνατότητα
να δούμε πίσω 14 δισεκατομμύρια χρόνια.
να δούμε πίσω 14 δισεκατομμύρια χρόνια.
07:35
We've learned over time
that stars have individual histories;
that stars have individual histories;
131
443731
4336
Με τον καιρό μάθαμε ότι τα άστρα
έχουν μεμονωμένες ιστορίες·
έχουν μεμονωμένες ιστορίες·
07:40
that is, they have birth,
they have middle ages
they have middle ages
132
448091
2929
γεννιούνται, έχουν μέση ηλικία
07:43
and some of them
even have dramatic deaths.
even have dramatic deaths.
133
451044
2330
και μερικά από αυτά
έχουν δραματικό θάνατο.
έχουν δραματικό θάνατο.
07:45
So the embers from those stars actually
then form the new stars that we see,
then form the new stars that we see,
134
453829
6115
Έτσι, τα αποκαΐδια από εκείνα τα αστέρια
στην πραγματικότητα δημιούργησαν
τα νέα άστρα που εμείς βλέπουμε τώρα,
τα νέα άστρα που εμείς βλέπουμε τώρα,
07:51
most of which turn out to have
planets going around them.
planets going around them.
135
459968
3811
τα περισσότερα από τα οποία αποδεικνύεται
πως έχουν πλανήτες γύρω τους.
πως έχουν πλανήτες γύρω τους.
Ένα από τα πραγματικά εκπληκτικά
αποτελέσματα των τελευταίων 20 ετών
αποτελέσματα των τελευταίων 20 ετών
07:56
And one of the really surprising results
in the last 20 years
in the last 20 years
136
464272
4035
08:00
has the been the discovery
of other planets going around other stars.
of other planets going around other stars.
137
468331
4126
είναι η ανακάλυψη πλανητών
που περιστρέφονται γύρω από άλλα άστρα.
που περιστρέφονται γύρω από άλλα άστρα.
08:04
These are called exoplanets.
138
472481
1906
Αυτοί ονομάζονται εξωπλανήτες.
08:06
And until 1995, we didn't even know
the existence of any other planets,
the existence of any other planets,
139
474411
4996
Μέχρι το 1995, δεν γνωρίζαμε καν
την ύπαρξη άλλων πλανητών,
την ύπαρξη άλλων πλανητών,
εκτός αυτών που περιστρέφονται
γύρω από τον Ήλιο μας.
γύρω από τον Ήλιο μας.
08:11
other than going around our own sun.
140
479431
2334
08:14
But now, there are almost 2,000
other planets orbiting other stars
other planets orbiting other stars
141
482360
6421
Σήμερα, υπάρχουν σχεδόν 2.000
άλλοι πλανήτες σε τροχιά
άλλοι πλανήτες σε τροχιά
γύρω από άστρα εντοπίσιμα
και με μετρήσιμη μάζα.
και με μετρήσιμη μάζα.
08:20
that we can now detect,
measure masses for.
measure masses for.
142
488805
2560
08:23
There are 500 of those
that are multiple-planet systems.
that are multiple-planet systems.
143
491389
3672
Υπάρχουν 500 από αυτούς
που είναι πολυπλανητικά συστήματα.
που είναι πολυπλανητικά συστήματα.
08:27
And there are 4,000 --
and still counting -- other candidates
and still counting -- other candidates
144
495085
3960
Υπάρχουν 4.000 -και ακόμα μετρώνται-
άλλοι υποψήφιοι πλανήτες
που περιστρέφονται σε άλλα άστρα.
που περιστρέφονται σε άλλα άστρα.
08:31
for planets orbiting other stars.
145
499069
2214
08:33
They come in a brooling variety
of different kinds.
of different kinds.
146
501790
2973
Αυτοί υπάρχουν σε μια απίστευτη
ποικιλία διαφόρων ειδών.
ποικιλία διαφόρων ειδών.
08:37
There are Jupiter-like
planets that are hot,
planets that are hot,
147
505134
3286
Υπάρχουν πλανήτες τύπου Δία,
που είναι ζεστοί,
που είναι ζεστοί,
08:40
there are other planets that are icy,
there are water worlds
there are water worlds
148
508444
4258
άλλοι πλανήτες που είναι παγωμένοι,
άλλοι γεμάτοι νερό,
άλλοι γεμάτοι νερό,
κι άλλοι βραχώδεις πλανήτες όπως η Γη,
οι λεγόμενοι «σούπερ-Γαίες»,
οι λεγόμενοι «σούπερ-Γαίες»,
08:44
and there are rocky planets
like the Earth, so-called "super-Earths,"
like the Earth, so-called "super-Earths,"
149
512726
3254
08:48
and there have even been planets
that have been speculated diamond worlds.
that have been speculated diamond worlds.
150
516004
4687
και εικάζεται ότι υπάρχουν ακόμη
και πλανήτες φτιαγμένοι από διαμάντι.
και πλανήτες φτιαγμένοι από διαμάντι.
08:53
So we know there's at least one planet,
our own Earth, in which there is life.
our own Earth, in which there is life.
151
521794
4955
Γνωρίζουμε ότι υπάρχει τουλάχιστον ένας
πλανήτης, η δική μας Γη, όπου υπάρχει ζωή.
πλανήτης, η δική μας Γη, όπου υπάρχει ζωή.
08:58
We've even found planets
that are orbiting two stars.
that are orbiting two stars.
152
526773
4160
Έχουμε ακόμα ανακαλύψει πλανήτες
που περιστρέφονται γύρω από δύο άστρα.
που περιστρέφονται γύρω από δύο άστρα.
09:02
That's no longer the province
of science fiction.
of science fiction.
153
530957
3181
Αυτό δεν είναι πλέον προνόμιο
της επιστημονικής φαντασίας.
της επιστημονικής φαντασίας.
09:07
So around our own planet,
we know there's life,
we know there's life,
154
535211
2214
Έτσι, γύρω από τον πλανήτη μας,
09:09
we've developed a complex life,
we now can question our own origins.
we now can question our own origins.
155
537449
5716
γνωρίζουμε ότι υπάρχει ζωή,
έχουμε αναπτύξει μια σύνθετη ζωή,
έχουμε αναπτύξει μια σύνθετη ζωή,
μπορούμε τώρα να
αμφισβητήσουμε την καταγωγή μας.
αμφισβητήσουμε την καταγωγή μας.
09:15
And given all that we've discovered,
the overwhelming numbers now suggest
the overwhelming numbers now suggest
156
543728
4220
Με δεδομένες όλες τις ανακαλύψεις μας,
οι υπερβολικοί αριθμοί υποδηλώνουν τώρα
09:19
that there may be millions, perhaps --
maybe even hundreds of millions --
maybe even hundreds of millions --
157
547972
4072
ότι μπορεί να υπάρχουν εκατομμύρια
-ίσως και εκατοντάδες εκατομμύρια-
-ίσως και εκατοντάδες εκατομμύρια-
09:24
of other stars that are close enough --
158
552068
2779
άλλων [πλανητών] που είναι αρκετά κοντά
09:26
just the right distance from their stars
that they're orbiting --
that they're orbiting --
159
554871
3290
-ακριβώς στη σωστή απόσταση
από τα άστρα που περιστρέφονται-
από τα άστρα που περιστρέφονται-
09:30
to have the existence of liquid water
and maybe could potentially support life.
and maybe could potentially support life.
160
558185
5536
να έχουν υγρό νερό και ίσως
να μπορούν να υποστηρίξουν ζωή.
να μπορούν να υποστηρίξουν ζωή.
09:36
So we marvel now at those odds,
the overwhelming odds,
the overwhelming odds,
161
564121
4174
Θαυμάζουμε αυτές τις πιθανότητες,
τις υπερβάλλουσες πιθανότητες,
τις υπερβάλλουσες πιθανότητες,
09:40
and the amazing thing
is that within the next decade,
is that within the next decade,
162
568319
2943
και το εκπληκτικό είναι
ότι εντός της επόμενης δεκαετίας,
ότι εντός της επόμενης δεκαετίας,
09:43
the GMT may be able to take spectra
of the atmospheres of those planets,
of the atmospheres of those planets,
163
571286
5230
το GMT ίσως μπορεί να πάρει
φασματική εικόνα
φασματική εικόνα
από την ατμόσφαιρα αυτών των πλανητών
09:48
and determine whether or not
they have the potential for life.
they have the potential for life.
164
576540
3512
και να καθορίσει την ύπαρξη ή όχι
πιθανότητας για ζωή.
πιθανότητας για ζωή.
09:53
So, what is the GMT project?
165
581702
1780
Τι είναι, λοιπόν, το έργο GMT;
09:55
It's an international project.
166
583506
1874
Είναι ένα διεθνές πρόγραμμα.
09:57
It includes Australia, South Korea,
and I'm happy to say, being here in Rio,
and I'm happy to say, being here in Rio,
167
585404
5849
Περιλαμβάνει την Αυστραλία, τη Ν. Κορέα
και με χαρά σας λέω, εδώ στο Ρίο,
και με χαρά σας λέω, εδώ στο Ρίο,
10:03
that the newest partner
in our telescope is Brazil.
in our telescope is Brazil.
168
591277
3035
ότι το νεότερο μέλος
στο τηλεσκόπιό μας είναι η Βραζιλία.
στο τηλεσκόπιό μας είναι η Βραζιλία.
10:06
(Applause)
169
594825
4459
(Χειροκρότημα)
10:11
It also includes a number of institutions
across the United States,
across the United States,
170
599308
4790
Επίσης, περιλαμβάνει έναν αριθμό
ιδρυμάτων από τις ΗΠΑ,
ιδρυμάτων από τις ΗΠΑ,
10:16
including Harvard University,
171
604122
3096
συμπεριλαμβανομένων
του πανεπιστημίου του Χάρβαρντ,
του πανεπιστημίου του Χάρβαρντ,
10:19
the Smithsonian
and the Carnegie Institutions,
and the Carnegie Institutions,
172
607242
2944
των ιδρυμάτων Σμιθσόνιαν και Κάρνεγκι,
10:22
and the Universities of Arizona, Chicago,
Texas-Austin and Texas A&M University.
Texas-Austin and Texas A&M University.
173
610210
6467
και των Πανεπιστημίων
της Αριζόνα, του Σικάγου,
της Αριζόνα, του Σικάγου,
του Τέξας-Όστιν και του Τέξας A&M.
10:29
It also involves Chile.
174
617074
1887
Ακόμα, εμπλέκεται και η Χιλή.
10:32
So, the making of the mirrors
in this telescope is also fascinating
in this telescope is also fascinating
175
620723
3212
Επίσης, η κατασκευή των κατόπτρων
του τηλεσκοπίου είναι συναρπαστική
του τηλεσκοπίου είναι συναρπαστική
10:35
in its own right.
176
623959
1365
από μόνη της.
10:37
Take chunks of glass, melt them
in a furnace that is itself rotating.
in a furnace that is itself rotating.
177
625348
4635
Κομμάτια γυαλιού λιώνουν
σε έναν περιστρεφόμενο κλίβανο.
σε έναν περιστρεφόμενο κλίβανο.
10:42
This happens underneath
the football stadium
the football stadium
178
630751
2091
Αυτό γίνεται κάτω από το γήπεδο
ποδοσφαίρου στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα,
ποδοσφαίρου στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα,
10:44
at the University of Arizona.
179
632866
2042
κρυμμένο κάτω από 52.000 θέσεις.
10:46
It's tucked away under 52,000 seats.
180
634932
2936
10:49
Nobody know it's happening.
181
637892
1401
Κανείς δεν ξέρει ότι συμβαίνει.
10:51
And there's essentially
a rotating cauldron.
a rotating cauldron.
182
639738
3324
Υπάρχει ουσιαστικά
ένας περιστρεφόμενος λέβητας.
ένας περιστρεφόμενος λέβητας.
10:55
The mirrors are cast
and they're cooled very slowly,
and they're cooled very slowly,
183
643086
3035
Τα κάτοπτρα χυτεύονται
και ψύχονται πολύ αργά
και ψύχονται πολύ αργά
10:58
and then they're polished
to an exquisite precision.
to an exquisite precision.
184
646145
2913
και μετά γυαλίζονται
με εξαιρετική ακρίβεια.
με εξαιρετική ακρίβεια.
11:01
And so, if you think
about the precision of these mirrors,
about the precision of these mirrors,
185
649637
3077
Εάν σκεφτείτε την ακρίβεια
αυτών των κατόπτρων
αυτών των κατόπτρων
11:04
the bumps on the mirror,
over the entire 27 feet,
over the entire 27 feet,
186
652738
4553
οι προσκρούσεις στον καθρέφτη,
επί του συνόλου 27 ποδών,
επί του συνόλου 27 ποδών,
11:09
amount to less
than one-millionth of an inch.
than one-millionth of an inch.
187
657315
3679
ανέρχονται σε λιγότερο
από το ένα εκατομμυριοστό της ίντσας.
από το ένα εκατομμυριοστό της ίντσας.
11:13
So, can you visualize that?
188
661018
1524
Μπορείτε να το φαντασθείτε;
11:15
Ow!
189
663089
1151
Γουάου!
11:16
(Laughter)
190
664264
1324
(Γέλιο)
11:17
That's one five-thousandths
of the width of one of my hairs,
of the width of one of my hairs,
191
665612
6271
Αυτό είναι το 1/5000
του πλάτους μίας τρίχας μου,
του πλάτους μίας τρίχας μου,
επί συνόλου 27 ποδών.
11:23
over this entire 27 feet.
192
671907
2137
Πρόκειται για ένα εντυπωσιακό επίτευγμα.
11:26
It's a spectacular achievement.
193
674068
1870
11:27
It's what allows us to have
the precision that we will have.
the precision that we will have.
194
675962
3315
Είναι αυτό που μας επιτρέπει
να έχουμε την ακρίβεια που θέλουμε.
να έχουμε την ακρίβεια που θέλουμε.
11:32
So, what does that precision buy us?
195
680876
2417
Τι μας προσφέρει αυτή η ακρίβεια;
11:35
So the GMT, if you can imagine --
196
683843
2739
Το GMT, εάν μπορείτε να το φανταστείτε,
11:38
if I were to hold up a coin,
which I just happen to have,
which I just happen to have,
197
686606
4449
εάν κρατούσα ένα νόμισμα,
που τυγχάνει να έχω,
που τυγχάνει να έχω,
11:43
and I look at the face of that coin,
I can see from here
I can see from here
198
691079
4991
και κοίταζα τη μία πλευρά του νομίσματος,
μπορώ να δω από εδώ
μπορώ να δω από εδώ
11:48
the writing on the coin;
I can see the face on that coin.
I can see the face on that coin.
199
696094
3985
τι γράφει πάνω το νόμισμα.
Μπορώ να δω την κορώνα του.
Μπορώ να δω την κορώνα του.
11:52
My guess that even in the front row,
you can't see that.
you can't see that.
200
700103
3114
Υποθέτω ότι ακόμα και στην πρώτη σειρά
δεν μπορείτε να το δείτε.
δεν μπορείτε να το δείτε.
11:55
But if we were to turn
the Giant Magellan Telescope,
the Giant Magellan Telescope,
201
703645
2862
Εάν στοχεύαμε το Τεράστιο
Τηλεσκόπιο Μαγγελάνου,
Τηλεσκόπιο Μαγγελάνου,
11:58
all 80-feet diameter
that we see in this auditorium,
that we see in this auditorium,
202
706531
3373
όλη τη διάμετρο των 80 ποδών
που βλέπουμε σε αυτή την αίθουσα,
που βλέπουμε σε αυτή την αίθουσα,
12:01
and point it 200 miles away,
203
709928
3069
στα 200 μίλια μακρυά,
12:05
if I were standing in São Paulo,
we could resolve the face of this coin.
we could resolve the face of this coin.
204
713021
5868
αν στεκόμουν στο Σάο Πάολο,
θα μπορούσαμε να δούμε αυτό το νόμισμα.
θα μπορούσαμε να δούμε αυτό το νόμισμα.
12:10
That's the extraordinary resolution
and power of this telescope.
and power of this telescope.
205
718913
3607
Αυτή είναι η εξαιρετική ανάλυση
και δύναμη αυτού του τηλεσκοπίου.
και δύναμη αυτού του τηλεσκοπίου.
12:15
And if we were --
206
723761
2698
Και αν βρισκόμασταν -
12:18
(Applause)
207
726483
3870
(Χειροκρότημα)
12:22
If an astronaut went up to the Moon,
a quarter of a million miles away,
a quarter of a million miles away,
208
730377
4601
Αν ένας αστροναύτης πήγαινε στη Σελήνη,
απόσταση 1/4 εκατομμυρίου μιλίων,
12:27
and lit a candle -- a single candle --
209
735002
2916
και άναβε ένα κερί -μόνο ένα κερί-
12:29
then we would be able
to detect it, using the GMT.
to detect it, using the GMT.
210
737942
2810
τότε θα μπορούσαμε
να το εντοπίσουμε με το GMT.
να το εντοπίσουμε με το GMT.
12:33
Quite extraordinary.
211
741347
1282
Ιδιαίτερα εντυπωσιακό.
12:37
This is a simulated image
of a cluster in a nearby galaxy.
of a cluster in a nearby galaxy.
212
745334
5681
Αυτή είναι μια προσομοιούμενη εικόνα
ενός συμπλέγματος σε ένα κοντινό Γαλαξία.
ενός συμπλέγματος σε ένα κοντινό Γαλαξία.
12:43
"Nearby" is astronomical,
it's all relative.
it's all relative.
213
751039
2585
Το «κοντινό» είναι αστρονομικό,
είναι σχετικό.
είναι σχετικό.
12:45
It's tens of millions of light-years away.
214
753648
2503
Είναι δεκάδες εκατομμύρια
έτη φωτός μακρυά.
έτη φωτός μακρυά.
12:48
This is what this cluster would look like.
215
756175
2014
Κάπως έτσι μοιάζει το σύμπλεγμα.
12:50
So look at those four bright objects,
216
758213
2168
Κοιτάξτε αυτά τα τέσσερα
φωτεινά αντικείμενα
φωτεινά αντικείμενα
12:52
and now lets compare it with a camera
on the Hubble Space Telescope.
on the Hubble Space Telescope.
217
760405
4007
και ας τα συγκρίνουμε με την κάμερα
του Διαστημικού Τηλεσκοπίου Χαμπλ.
του Διαστημικού Τηλεσκοπίου Χαμπλ.
Μπορείτε να δείτε αμυδρές λεπτομέρειες
που αρχίζουν να διαφαίνονται.
που αρχίζουν να διαφαίνονται.
12:56
You can see faint detail
that starts to come through.
that starts to come through.
218
764436
3179
12:59
And now finally -- and look how dramatic
this is -- this is what the GMT will see.
this is -- this is what the GMT will see.
219
767639
6295
Και τελικά -δείτε πόσο συνταρακτικό
είναι αυτό- αυτό θα δει το GMT.
είναι αυτό- αυτό θα δει το GMT.
13:05
So, keep your eyes on those
bright images again.
bright images again.
220
773958
2370
Επικεντρωθείτε σε αυτές
τις φωτεινές εικόνες ξανά.
τις φωτεινές εικόνες ξανά.
13:08
This is what we see on one of the most
powerful existing telescopes on the Earth,
powerful existing telescopes on the Earth,
221
776352
4418
Αυτό βλέπουμε σε ένα από τα υπάρχοντα
πιο ισχυρά τηλεσκόπια στη Γη,
πιο ισχυρά τηλεσκόπια στη Γη,
13:12
and this, again, what the GMT will see.
222
780794
2881
και ξανά, αυτό θα δει το GMT.
13:16
Extraordinary precision.
223
784554
1858
Εκπληκτική ακρίβεια.
13:18
So, where are we?
224
786975
1322
Πού βρισκόμαστε, λοιπόν;
13:20
We have now leveled the top
of the mountaintop in Chile.
of the mountaintop in Chile.
225
788321
3182
Έχουμε ισοπεδώσει την βουνοκορφή στη Χιλή.
13:23
We blasted that off.
226
791527
1763
Την ανατινάξαμε.
13:25
We've tested and polished
the first mirror.
the first mirror.
227
793314
2719
Έχουμε δοκιμάσει και γυαλίσει
το πρώτο κάτοπτρο.
το πρώτο κάτοπτρο.
13:28
We've cast the second
and the third mirrors.
and the third mirrors.
228
796057
2589
Έχουμε χυτεύσει το δεύτερο
και το τρίτο κάτοπτρο.
και το τρίτο κάτοπτρο.
13:30
And we're about to cast the fourth mirror.
229
798670
2269
Και πρόκειται να χυτεύσουμε
το τέταρτο κάτοπτρο.
το τέταρτο κάτοπτρο.
13:32
We had a series of reviews this year,
230
800963
1887
Είχαμε αρκετές αξιολογήσεις φέτος,
13:34
international panels
that came in and reviewed us,
that came in and reviewed us,
231
802874
2542
διεθνείς επιτροπές ήρθαν,
μας επιθεώρησαν και είπαν:
μας επιθεώρησαν και είπαν:
13:37
and said, "You're ready
to go to construction."
to go to construction."
232
805440
2531
«Είστε έτοιμοι
να προχωρήσετε στην κατασκευή».
να προχωρήσετε στην κατασκευή».
Σκοπεύουμε να κατασκευάσουμε το
τηλεσκόπιο με τα πρώτα τέσσερα κάτοπτρα.
τηλεσκόπιο με τα πρώτα τέσσερα κάτοπτρα.
13:39
And so we plan on building this telescope
with the first four mirrors.
with the first four mirrors.
233
807995
3349
13:43
We want to get on the air quickly,
and be taking science data --
and be taking science data --
234
811368
4129
Θέλουμε να ενεργοποιηθεί γρήγορα,
και να λαμβάνει επιστημονικά δεδομένα -
και να λαμβάνει επιστημονικά δεδομένα -
13:47
what we astronomers call
"first light," in 2121.
"first light," in 2121.
235
815521
4579
αυτό που οι αστρονόμοι αποκαλούν
«Πρώτο Φως» το 2021.
«Πρώτο Φως» το 2021.
13:53
And the full telescope will be finished
in the middle of the next decade,
in the middle of the next decade,
236
821031
3446
Το πλήρες τηλεσκόπιο θα είναι έτοιμο
στα μέσα της επόμενης δεκαετίας,
στα μέσα της επόμενης δεκαετίας,
και με τους επτά καθρέφτες.
13:56
with all seven mirrors.
237
824501
1396
13:58
So we're now poised to look back
at the distant universe,
at the distant universe,
238
826542
3558
Είμαστε τώρα έτοιμοι να κοιτάξουμε
πίσω στο μακρινό σύμπαν,
πίσω στο μακρινό σύμπαν,
14:02
the cosmic dawn.
239
830124
1308
στην κοσμική αυγή.
14:03
We'll be able to study other planets
in exquisite detail.
in exquisite detail.
240
831804
4133
Θα μπορούμε να μελετάμε άλλους πλανήτες
με εξαιρετική λεπτομέρεια.
με εξαιρετική λεπτομέρεια.
14:08
But for me, one of the most
exciting things about building the GMT
exciting things about building the GMT
241
836424
3737
Αλλά κατ' εμέ, το πιο συναρπαστικό
στην κατασκευή του GMT
στην κατασκευή του GMT
14:12
is the opportunity
to actually discover something
to actually discover something
242
840185
2830
είναι η ευκαιρία πραγματικά
να ανακαλύψουμε κάτι που δεν γνωρίζουμε,
να ανακαλύψουμε κάτι που δεν γνωρίζουμε,
14:15
that we don't know about --
that we can't even imagine at this point,
that we can't even imagine at this point,
243
843039
3270
που δεν μπορούμε καν να φανταστούμε τώρα,
14:18
something completely new.
244
846333
1642
κάτι εντελώς καινούργιο.
14:20
And my hope is that with the construction
of this and other facilities,
of this and other facilities,
245
848713
3630
Με αυτή την κατασκευή αυτού
και άλλων εγκαταστάσεων,
και άλλων εγκαταστάσεων,
14:24
that many young women and men
will be inspired to reach for the stars.
will be inspired to reach for the stars.
246
852367
5210
ελπίζω ότι πολλοί νέοι και νέες
θα εμπνευστούν να φτάσουν στα αστέρια.
θα εμπνευστούν να φτάσουν στα αστέρια.
14:30
Thank you very much.
247
858036
1272
Σας ευχαριστώ πολύ.
14:31
Obrigado.
248
859332
1475
Σας ευχαριστώ.
14:32
(Applause)
249
860831
5893
(Χειροκρότημα)
Μπρούνο Τζουσάνι: Ευχαριστούμε Γουέντι.
14:38
Bruno Giussani: Thank you, Wendy.
250
866748
1602
14:40
Stay with me, because
I have a question for you.
I have a question for you.
251
868374
2267
Μείνε μαζί μου, γιατί σου έχω μία ερώτηση.
14:42
You mentioned different facilities.
252
870665
2397
Ανέφερες διαφορετικές εγκαταστάσεις.
14:45
So the Magellan Telescope is going up,
but also ALMA and others in Chile
but also ALMA and others in Chile
253
873086
4853
Το Τεράστιο Τηλεσκόπιο
Μαγγελάνου φτιάχνεται,
Μαγγελάνου φτιάχνεται,
όπως το ALMA και άλλα στη Χιλή και αλλού,
συμπεριλαμβανομένης και της Χαβάη.
συμπεριλαμβανομένης και της Χαβάη.
14:49
and elsewhere, including in Hawaii.
254
877963
2136
14:52
Is it about cooperation
and complementarity, or about competition?
and complementarity, or about competition?
255
880772
4076
Πρόκειται για συνεργασία και
συμπληρωματικότητα ή για ανταγωνισμό;
συμπληρωματικότητα ή για ανταγωνισμό;
14:56
I know there's competition in terms
of funding, but what about the science?
of funding, but what about the science?
256
884872
3722
Υπάρχει ανταγωνισμός στη χρηματοδότηση,
αλλά τι γίνεται με την επιστήμη;
αλλά τι γίνεται με την επιστήμη;
15:00
Wendy Freedman: In terms of the science,
they're very complementary.
they're very complementary.
257
888618
3217
Γουέντι Φρίντμαν: Από επιστημονικής
απόψεως, είναι συμπληρωματικά.
απόψεως, είναι συμπληρωματικά.
15:03
The telescopes that are in space,
the telescopes on the ground,
the telescopes on the ground,
258
891859
3027
Διαστημικά τηλεσκόπια,
τηλεσκόπια στο έδαφος,
τηλεσκόπια στο έδαφος,
τηλεσκόπια με διαφορετικές
δυνατότητες μήκους κύματος,
δυνατότητες μήκους κύματος,
15:06
telescopes with different
wavelength capability,
wavelength capability,
259
894910
2430
15:09
telescopes even that are similar,
but different instruments --
but different instruments --
260
897364
2943
ακόμα και παρόμοια τηλεσκόπια,
αλλά με διαφορετικά όργανα -
αλλά με διαφορετικά όργανα -
15:12
they will all look at different parts
of the questions that we're asking.
of the questions that we're asking.
261
900331
3746
όλα θα δουν σε διαφορετικά μέρη
των ερωτήσεων που κάνουμε.
των ερωτήσεων που κάνουμε.
15:16
So when we discover other planets,
we'll be able to test those observations,
we'll be able to test those observations,
262
904101
3627
Όταν ανακαλύψουμε άλλους πλανήτες,
θα δοκιμάσουμε αυτές τις παρατηρήσεις,
θα δοκιμάσουμε αυτές τις παρατηρήσεις,
15:19
we'll be able to measure the atmospheres,
263
907752
2088
θα μπορούμε να μετρήσουμε την ατμόσφαιρα,
15:21
be able to look in space
with very high resolution.
with very high resolution.
264
909864
2875
να δούμε το διάστημα
με πολύ υψηλή ανάλυση.
με πολύ υψηλή ανάλυση.
Είναι λοιπόν πολύ συμπληρωματικά.
15:24
So, they're very complementary.
265
912763
1477
15:26
You're right about
the funding, we compete;
the funding, we compete;
266
914264
2237
Έχεις δίκιο για τη χρηματοδότηση,
διαγωνιζόμαστε,
διαγωνιζόμαστε,
15:28
but scientifically,
it's very complementary.
it's very complementary.
267
916525
2665
αλλά επιστημονικά,
είναι πολύ συμπληρωματικά.
είναι πολύ συμπληρωματικά.
15:31
BG: Wendy, thank you very much
for coming to TEDGlobal.
for coming to TEDGlobal.
268
919214
2653
ΜΤ: Γουέντι, ευχαριστούμε
που ήρθες στο TEDGlobal.
που ήρθες στο TEDGlobal.
ΓΦ: Σας ευχαριστώ.
15:33
WF: Thank you.
269
921891
1151
(Χειροκρότημα)
15:35
(Applause)
270
923066
1688
ABOUT THE SPEAKER
Wendy Freedman - AstronomerWendy Freedman led the construction of the Giant Magellan Telescope, a massive earthbound observatory.
Why you should listen
Wendy Freedman and her colleagues raced to build the world’s first next-generation telescope. The Giant Magellan Telescope (GMT), in northern Chile, is one of three mega-telescopes currently under construction in the Atacama desert region (The others are the ALMA and the European Extremely Large Telescope, E-ELT).
The GMT will have 10 times more resolution than the Hubble Space Telescope. When it is finished, Freedman could be among those who answer one of astronomy’s greatest riddles: are there any other Earth-like planets out there? No stranger to big questions, Freedman and her colleagues at the Carnegie Observatories are also refining the measurement of the Hubble Constant, which could change our understanding of the speed of our expanding universe.
More profile about the speakerThe GMT will have 10 times more resolution than the Hubble Space Telescope. When it is finished, Freedman could be among those who answer one of astronomy’s greatest riddles: are there any other Earth-like planets out there? No stranger to big questions, Freedman and her colleagues at the Carnegie Observatories are also refining the measurement of the Hubble Constant, which could change our understanding of the speed of our expanding universe.
Wendy Freedman | Speaker | TED.com