ABOUT THE SPEAKER
Julian Assange - Whistleblower
Internet activist Julian Assange serves as spokesperson for WikiLeaks, a controversial, volunteer-driven website that publishes and comments on leaked documents alleging government and corporate misconduct.

Why you should listen

You could say Australian-born Julian Assange has swapped his long-time interest in network security flaws for the far-more-suspect flaws of even bigger targets: governments and corporations. Since his early 20s, he has been using network technology to prod and probe the vulnerable edges of administrative systems, but though he was a computing hobbyist first (in 1991 he was the target of hacking charges after he accessed the computers of an Australian telecom), he's now taken off his "white hat" and launched a career as one of the world's most visible human-rights activists.

He calls himself "editor in chief." He travels the globe as its spokesperson. Yet Assange's part in WikiLeaks is clearly dicier than that: he's become the face of creature that, simply, many powerful organizations would rather see the world rid of. His Wikipedia entry says he is "constantly on the move," and some speculate that his role in publishing decrypted US military video has put him in personal danger. A controversial figure, pundits debate whether his work is reckless and does more harm than good. Amnesty International recognized him with an International Media Award in 2009.

Assange studied physics and mathematics at the University of Melbourne. He wrote Strobe, the first free and open-source port scanner, and contributed to the book Underground: Tales of Hacking, Madness and Obsession on the Electronic Frontier.

More profile about the speaker
Julian Assange | Speaker | TED.com
TEDGlobal 2010

Julian Assange: Why the world needs WikiLeaks

Ջուլիան Ասանժ. Ինչու՞ աշխարհը ՎիքիԼիքսի կարիքն ունի

Filmed:
2,716,210 views

ՎիքիԼիքս վիճահարույց կայքը բարձր դասակարգված փաստաթղթեր և վիդեոներ է հավաքում և հրապարակում։ Հիմնադիրը՝ Ջուլիան Ասանժը, ով, տեղեկությունների համաձայն, ԱՄՆ-ի իշխանությունների կողմից հարցաքննության համար է փնտրվում, խոսում է ԹԵԴ-ի Քրիս Անդերսոնի հետ կայքի գործունեության մասին, իր ձեռքբերումների մասին, և այն ամենի մասին, ինչ նրան ոգեշնչում է։ Հարցազրույցը պարունակում է բռնության կադրեր Բաղդադում վերջերս իրագործած ԱՄՆ-ի օդային հարձակումից։
- Whistleblower
Internet activist Julian Assange serves as spokesperson for WikiLeaks, a controversial, volunteer-driven website that publishes and comments on leaked documents alleging government and corporate misconduct. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:15
Chris Anderson: Julian, welcome.
0
0
2000
Քրիս Անդերսոն. Ջուլիան, բարի գալուստ։
00:17
It's been reported that WikiLeaks, your baby,
1
2000
2000
Զեկուցվել է, որ ՎիքիԼիքսը, քո փոքրիկը,
00:19
has, in the last few years
2
4000
2000
անցյալ մի քանի տարիներում
00:21
has released more classified documents
3
6000
3000
ավելի շատ դասակարգված փաստաթղթեր է հրապարակել
00:24
than the rest of the world's media combined.
4
9000
2000
քան աշխարհի մնացած լրատվամիջոցները միասին։
00:26
Can that possibly be true?
5
11000
2000
Կարո՞ղ է դա ճիշտ լինել։
00:28
Julian Assange: Yeah, can it possibly be true?
6
13000
2000
Ջուլիան Ասանժ. Այո, կարո՞ղ է դա ճիշտ լինել։
00:30
It's a worry -- isn't it? -- that the rest of the world's media
7
15000
3000
Մտահոգիչ է չէ՞, որ աշխարհի մնացած լրատվամիջոցները
00:33
is doing such a bad job
8
18000
2000
այնքան վատ են կատարում իրենց գործը,
00:35
that a little group of activists
9
20000
2000
որ ակտիվիստների մի փոքր խումբ
00:37
is able to release more
10
22000
2000
կարողանում է ավելի շատ այդ տեսակի
00:39
of that type of information
11
24000
2000
տեղեկություններ հրապարակել
00:41
than the rest of the world press combined.
12
26000
2000
քան աշխարհի մնացած մամուլը միասին։
00:43
CA: How does it work?
13
28000
2000
ՔԱ. Դա ինչպե՞ս է աշխատում։
00:45
How do people release the documents?
14
30000
3000
Մարդիկ ինչպե՞ս են արձակում փաստաթղթերը։
00:48
And how do you secure their privacy?
15
33000
3000
Եվ ինչպե՞ս եք դուք ապահովում իրենց գաղտնիությունը։
00:51
JA: So these are -- as far as we can tell --
16
36000
2000
ՋԱ. Ուրեմն սրանք, ինչքանով որ կարող ենք ասել,
00:53
classical whistleblowers,
17
38000
2000
դասական բացահայտողներ են։
00:55
and we have a number of ways for them
18
40000
2000
Եվ մենք իրենց համար մի շարք ճանապարհներ ունենք,
00:57
to get information to us.
19
42000
2000
որով կարող են տեղեկությունները մեզ հասցնել։
00:59
So we use this state-of-the-art encryption
20
44000
2000
Եվ մենք միայն ամենաբարձրակարգ գաղտնագրությունն ենք օգտագործում
01:01
to bounce stuff around the Internet, to hide trails,
21
46000
2000
համացանցում շուրջ բոլորն նյութեր ուղարկելու, հետքեր թաքցնելու,
01:03
pass it through legal jurisdictions
22
48000
2000
տարբեր իրավասություններով անցկացնելու համար,
01:05
like Sweden and Belgium
23
50000
3000
ինչպիսին են Շվեդիան և Բելգիան,
01:08
to enact those legal protections.
24
53000
3000
որպեսզի օգտվենք իրավական պաշտպանությունից։
01:12
We get information in the mail,
25
57000
2000
Մենք տեղեկություն ենք ստանում փոստում,
01:14
the regular postal mail,
26
59000
3000
հասարակ փոստում,
01:17
encrypted or not,
27
62000
2000
գաղտագրված կամ ոչ,
01:19
vet it like a regular news organization, format it --
28
64000
3000
այն հասարակ լրատվական կազմակերպության նման ստուգում և հաստատում ենք, ֆորմատավորում ենք,
01:22
which is sometimes something that's quite hard to do,
29
67000
3000
որը երբեմն շատ դժվար գործ է,
01:25
when you're talking about
30
70000
2000
երբ խոսում ես
01:27
giant databases of information --
31
72000
2000
տեղեկությունների հսկա բազաների մասին՝
01:29
release it to the public
32
74000
2000
այն հրապարակում ենք հանրությանը
01:31
and then defend ourselves
33
76000
2000
և ապա պաշտպանում մեզ
01:33
against the inevitable legal and political attacks.
34
78000
3000
անխուսափելի իրավական և քաղաքական հարձակումներից։
01:36
CA: So you make an effort to ensure
35
81000
2000
ՔԱ. Ուրեմն դուք փորձում ես վստահանալ,
01:38
the documents are legitimate,
36
83000
2000
որ փաստաթղթերը հավաստի են։
01:40
but you actually
37
85000
2000
Բայց իրականում
01:42
almost never know who the identity of the source is?
38
87000
3000
աղբյուրի ինքնությունը գրեթե երբեք չգիտեք։
01:45
JA: That's right, yeah. Very rarely do we ever know,
39
90000
3000
ՋԱ. Ճիշտ է, այո։ Շատ հազվադեպ ենք այն երբևէ իմանում։
01:49
and if we find out at some stage
40
94000
3000
Եվ եթե որևէ փուլում այն բացահայտում ենք,
01:52
then we destroy that information as soon as possible.
41
97000
3000
ապա այդ տեղեկությունը հնարավորինս շուտ ոչնչացնում ենք։
01:55
(Phone ring) God damn it.
42
100000
2000
(Հեռախոսի զանգ) Գրողը տանի։
01:57
(Laughter)
43
102000
4000
(Ծիծաղ)
02:01
CA: I think that's the CIA asking what the code is
44
106000
2000
ՔԱ. Կարծում եմ դա ԿՀՎ-ն է, հարցնում է, թե որն է
02:03
for a TED membership.
45
108000
2000
ԹԵԴ-ի անդամակցության կոդը։
02:05
(Laughter)
46
110000
3000
(Ծիծաղ)
02:08
So let's take [an] example, actually.
47
113000
2000
Եկեք մի օրինակ տեսնենք։
02:10
This is something
48
115000
2000
Սա այն է,
02:12
you leaked a few years ago.
49
117000
2000
ինչ արտահոսվեց մի քանի տարի առաջ ձեր կողմից։
02:14
If we can have this document up ...
50
119000
2000
Եթե կարողանանք այս փաստաթուղթը տեսնել...
02:16
So this was a story in Kenya a few years ago.
51
121000
2000
Ուրեմն սա մի քանի տարի առաջվա պատմություն է Քենիայում։
02:18
Can you tell us what you leaked and what happened?
52
123000
3000
Կարող ես մեզ ասել ի՞նչ արտահոսվեց և ի՞նչ պատահեց։
02:21
JA: So this is the Kroll Report.
53
126000
2000
ՋԱ. Ուրեմն սա Քրոլ զեկույցն է։
02:23
This was a secret intelligence report
54
128000
3000
Սա մի գաղտնի հետախուզական զեկույց էր,
02:26
commissioned by the Kenyan government
55
131000
2000
պատվիրված Քենիայի կառավարության կողմից
02:28
after its election in 2004.
56
133000
3000
2004 թվականի ընտրությունից հետո։
02:31
Prior to 2004, Kenya was ruled
57
136000
2000
Նախքան 2004, Քենիան ղեկավարվում էր
02:33
by Daniel arap Moi
58
138000
2000
Դանիել արափ Մոյի կողմից,
02:35
for about 18 years.
59
140000
2000
մոտ 18 տարի։
02:37
He was a soft dictator of Kenya.
60
142000
3000
Նա Քենիայի փափուկ դիկտատոր էր։
02:40
And when Kibaki got into power --
61
145000
2000
Եվ երբ Քիբակին իշխանության անցավ,
02:42
through a coalition of forces that were trying
62
147000
2000
մի շարք կոալիցիոն ուժերի շնորհիվ, որոնք փորձում էին
02:44
to clean up corruption in Kenya --
63
149000
2000
Քենիան մաքրել կոռուպցիայից,
02:46
they commissioned this report,
64
151000
2000
նրանք պատվիրեցին այս զեկույցը,
02:48
spent about two million pounds
65
153000
2000
մոտ երկու միլիոն ֆունտ ծախսեցին
02:50
on this and an associated report.
66
155000
2000
այդ և ուղեկցող մի զեկույցի վրա։
02:52
And then the government sat on it
67
157000
3000
Եվ հետո կառավարությունը այն պահեց
02:55
and used it for political leverage on Moi,
68
160000
2000
և որպես քաղաքական լծակ օգտագործեց Մոյի դեմ,
02:57
who was the richest man --
69
162000
2000
ով ամենահարուստ մարդն էր,
02:59
still is the richest man -- in Kenya.
70
164000
3000
և մինչ այժմ ամենահարուստ մարդն է Քենիայում։
03:02
It's the Holy Grail of Kenyan journalism.
71
167000
3000
Սա քենիական լրագրության վերջնական նպատակակետն է։
03:05
So I went there in 2007,
72
170000
3000
Այդպիսով, ես 2007 թ․-ին գնացի այնտեղ
03:08
and we managed to get hold of this
73
173000
2000
և մեզ հաջողեց այն ձեռք բերել
03:10
just prior to the election --
74
175000
2000
ճիշտ նախքան ընտրությունները՝
03:12
the national election, December 28.
75
177000
3000
ազգային ընտրությունները, դեկտեմբերի 28-ին։
03:17
When we released that report,
76
182000
3000
Երբ մենք այդ զեկույցը հրապարակեցինք,
03:20
we did so three days after the new president, Kibaki,
77
185000
3000
այն հրապարակեցինք երեք օր այն բանից հետո, որ նոր նախագահ՝ Քիբակին
03:23
had decided to pal up with
78
188000
2000
որոշել էր մտերմանալ
03:25
the man that he was going to clean out,
79
190000
2000
այն մարդու հետ, որ ինքն եկել էր դուրս հանելու`
03:27
Daniel arap Moi,
80
192000
2000
Դանիել արափ Մոյի հետ։
03:29
so this report then
81
194000
3000
Եվ այս զեկույցը
03:32
became a dead albatross
82
197000
2000
խոչընդոտ հանդիսացավ
03:34
around President Kibaki's neck.
83
199000
3000
նախագահ Քիբակիի համար։
03:38
CA: And -- I mean, to cut a long story short --
84
203000
3000
ԳԱ. Եվ կարճ ասած,
03:41
word of the report leaked into Kenya,
85
206000
3000
զեկույցի մասին խոսքը Քենիա արտահոսեց
03:44
not from the official media, but indirectly,
86
209000
3000
ոչ թե պաշտոնական լրատվությամբ՝ այլ անուղղակիորեն։
03:47
and in your opinion, it actually shifted the election.
87
212000
3000
Եվ ձեր կարծիքով, դա իրոք ազդեց ընտրության արդյունքների վրա։
03:50
JA: Yeah. So this became front page of the Guardian
88
215000
3000
ՋԱ. Հա։ Եվ սա Գարդիանի գլխավոր էջին հայտնվեց
03:53
and was then printed in all the surrounding countries of Kenya,
89
218000
3000
և հետո տպագրվեց Քենիայի շրջակա բոլոր երկրներում՝
03:56
in Tanzanian and South African press.
90
221000
3000
Տանզանիայի և Հարավային Աֆրիկայի մամուլում։
03:59
And so it came in from the outside.
91
224000
2000
Եվ այդպիսով այն դրսից արտահոսեց։
04:01
And that, after a couple of days,
92
226000
2000
Եվ դա, մի երկու օրից,
04:03
made the Kenyan press feel safe to talk about it.
93
228000
2000
պատճառ դարձավ, որ Քենիայի մամուլը դրա մասին հանգիստ խոսի։
04:05
And it ran for 20 nights straight on Kenyan TV,
94
230000
3000
Այն 20 օր շարունակ հեռարձակվեց քենիական հեռուստատեսությամբ,
04:08
shifted the vote by 10 percent,
95
233000
3000
քվեարկությունը 10 տոկոսով փոխեց
04:11
according to a Kenyan intelligence report,
96
236000
2000
ըստ մի քենիական հետախուզական զեկույցի,
04:13
which changed the result of the election.
97
238000
2000
ինչը և փոփոխեց ընտրության արդյունքը։
04:15
CA: Wow, so your leak
98
240000
2000
ՔԱ. Պա՜հ, ուրեմն ձեր կողմից արտահոսած տեղեկատվությունը
04:17
really substantially changed the world?
99
242000
2000
իրո՞ք էականորեն փոխեց աշխարհը։
04:19
JA: Yep.
100
244000
2000
ՋԱ. Ըհը։
04:21
(Applause)
101
246000
4000
(Ծափահարություններ)
04:25
CA: Here's -- We're going to just show
102
250000
2000
ՔԱ. Հիմա մենք ուղղակի ցույց ենք տալու
04:27
a short clip from this
103
252000
3000
մի կարճ տեսահոլովակ
04:30
Baghdad airstrike video.
104
255000
2000
Բաղդադի օդային հարձակման տեսագրությունից։
04:32
The video itself is longer,
105
257000
2000
Տեսագրությունն ինքն ավելի երկար է։
04:34
but here's a short clip.
106
259000
2000
Բայց ահա և կարճ տեսահոլովակը։
04:36
This is -- this is intense material, I should warn you.
107
261000
3000
Սա.. սա ուժեղ նյութ է, պետք է ձեզ նախազգուշացնեմ։
04:39
Radio: ... just fuckin', once you get on 'em just open 'em up.
108
264000
3000
Ռադիո. ... գրողը տանի, հենց որ դրանց տենաս՝ ծակծկի՛։
04:42
I see your element, uh, got about four Humvees, uh, out along ...
109
267000
4000
Տենում եմ քո օբյեկտը, ըմ, մոտ չորս համվի ջիպ ունեն, ըմ, ընդեղ ...
04:46
You're clear. All right. Firing.
110
271000
3000
Դեմդ ազատ է։ Դե լավ։ Կրակել։
04:49
Let me know when you've got them. Let's shoot.
111
274000
3000
Ինձ ասա երբ իրենց խփես։ Կրակե՛նք։
04:52
Light 'em all up.
112
277000
2000
Սաղին վառի՛։
04:54
C'mon, fire!
113
279000
2000
Դե ե՛կ, կրակի՛։
04:56
(Machine gun fire)
114
281000
3000
(Գնդացիրի կրակոց)
04:59
Keep shoot 'n. Keep shoot 'n.
115
284000
3000
Շարունակի՛ կրակել։ Շարունակի՛ կրակել։
05:02
(Machine gun fire)
116
287000
3000
(Գնդացիրի կրակոց)
05:05
Keep shoot 'n.
117
290000
3000
Շարունակի՛ կրակել։
05:08
Hotel ... Bushmaster Two-Six, Bushmaster Two-Six,
118
293000
2000
Հյուրանոց ... Բուշմաստեր Երկու-Վեց, Բուշմաստեր Երկու-Վեց,
05:10
we need to move, time now!
119
295000
2000
պիտի շարժվենք, հիմա՛։
05:12
All right, we just engaged all eight individuals.
120
297000
3000
Դե լավ, մենք սաղ ութին էլ նեգրավվեցինք։
05:15
Yeah, we see two birds [helicopters], and we're still firing.
121
300000
3000
Հա, մենք երկու թռչուն [ուղղաթիռ] ենք տեսնում, և դեռ կրակում ենք։
05:18
Roger. I got 'em.
122
303000
2000
Ռոջեր։ Խփեցի իրենց։
05:20
Two-Six, this is Two-Six, we're mobile.
123
305000
2000
Երկու-Վեց, սա Երկու-Վեցն է, մենք շարժվում ենք։
05:22
Oops, I'm sorry. What was going on?
124
307000
2000
Վայ, կներեք։ Ի՞նչ էր կատարվում։
05:24
God damn it, Kyle. All right, hahaha. I hit 'em.
125
309000
2000
Գրողը տանի, Քայլ։ Դե լավ, հահահա։ Ես իրենց խփեցի։
05:29
CA: So, what was the impact of that?
126
314000
3000
ՔԱ. Ի՞նչ ազդեցություն ունեցավ դա։
05:32
JA: The impact on the people who worked on it
127
317000
3000
ՋԱ. Այդ մարդկանց վրա, ովքեր դրա վրա աշխատում էին,
05:35
was severe.
128
320000
2000
ազդեցությունը ահռելի էր։
05:37
We ended up sending two people to Baghdad
129
322000
2000
Վերջ ի վերջո մենք երկու հոգու ուղարկեցինք Բաղդադ՝
05:39
to further research that story.
130
324000
2000
այդ պատմությունն ավելի մանրամասն ուսումնասիրելու։
05:41
So this is just the first of three attacks
131
326000
3000
Սա երեք հարձակումից միայն առաջինն է,
05:44
that occurred in that scene.
132
329000
2000
որ այդ վայրում տեղի ունեցավ։
05:46
CA: So, I mean, 11 people died in that attack, right,
133
331000
2000
ՔԱ. Եվ, ուզում եմ ասել, որ 11 հոգի մահացան այդ հարձակման մեջ, այո՞,
05:48
including two Reuters employees?
134
333000
2000
այդ թվում նաև երկու Ռոյթերսի աշխատակից։
05:50
JA: Yeah. Two Reuters employees,
135
335000
2000
ՋԱ. Հա։ Երկու Ռոյթերսի աշխատակից,
05:52
two young children were wounded.
136
337000
3000
երկու փոքր երեխա վնասվեցին։
05:55
There were between 18 and 26 people killed all together.
137
340000
3000
Մոտ 18-ից 26 հոգի սպանվեց։
05:58
CA: And releasing this caused
138
343000
2000
ՔԱ. Եվ սրա հրապարակումը
06:00
widespread outrage.
139
345000
2000
լայնատարած զայրույթի պատճառ դարձավ։
06:02
What was the key element of this
140
347000
2000
Ո՞րն էր, ըստ ձեզ,
06:04
that actually caused the outrage, do you think?
141
349000
3000
զայրույթի իրական պատճառը։
06:07
JA: I don't know. I guess people can see
142
352000
2000
ՋԱ. Չգիտեմ, կարծում եմ մարդիկ կարող են
06:09
the gross disparity in force.
143
354000
3000
ուժի մեծ անհամաչափությունը տեսնել։
06:12
You have guys walking in a relaxed way down the street,
144
357000
2000
Այստեղ տեսնում եք տղաներ, որոնք հանգիստ քայլում են փողոցով,
06:14
and then an Apache helicopter sitting up at one kilometer
145
359000
3000
ապա օդում մեկ կիլոմետրի վրա գտնվող մի Ապաչի ուղղաթիռ
06:17
firing 30-millimeter cannon shells
146
362000
2000
30 միլիմետրանոց թնդանոթային արկեր է պարպում
06:19
on everyone --
147
364000
2000
բոլորի վրա,
06:21
looking for any excuse to do so --
148
366000
3000
ամեն տեսակի պատրվակ գտնելով դա անելու համար,
06:24
and killing people rescuing the wounded.
149
369000
2000
և սպանելով վիրավորներին փրկող մարդկանց։
06:26
And there was two journalists involved that clearly weren't insurgents
150
371000
3000
Եվ այդտեղ կային երկու լրագրող, որ պարզ է, որ ըմբոստ չէին,
06:29
because that's their full-time job.
151
374000
2000
որովհետև դա իրենց լիաժամ աշխատանքն է։
06:33
CA: I mean, there's been this U.S. intelligence analyst,
152
378000
3000
ՔԱ. Ուզում եմ ասել, որ ԱՄՆ-ի հետախուզական վերլուծաբանը,
06:36
Bradley Manning, arrested,
153
381000
2000
Բրադլի Մանինգը, ով ձերբակալվել է։
06:38
and it's alleged that he confessed in a chat room
154
383000
3000
Եվ պնդվում է, որ զրուցարանում խոստովանել է
06:41
to have leaked this video to you,
155
386000
3000
այս տեսագրությունը,
06:44
along with 280,000
156
389000
2000
ինչպես նաև 280,000
06:46
classified U.S. embassy cables.
157
391000
2000
դասակարգված ԱՄՆ-ի դեսպանատնական հեռագրեր ձեզ արտահոսելու մասին։
06:48
I mean, did he?
158
393000
3000
Դա այդպե՞ս է։
06:51
JA: We have denied receiving those cables.
159
396000
2000
ՋԱ. Դե, մենք ժխտել ենք, որ նման հեռագրեր ենք ստացել։
06:53
He has been charged,
160
398000
2000
Նա մոտ հինգ օր առաջ
06:55
about five days ago,
161
400000
2000
մեղադրվել է՝
06:57
with obtaining 150,000 cables
162
402000
3000
150,000 հեռագրի ձեռք բերման
07:00
and releasing 50.
163
405000
2000
և 50-ի հրապարակման մեջ։
07:02
Now, we had released,
164
407000
3000
Մենք տարվա սկզբին
07:05
early in the year,
165
410000
2000
Ռեյկյավիկի ԱՄՆ դեսպանատնից
07:07
a cable from the Reykjavik U.S. embassy,
166
412000
3000
մի հեռագիր էինք հրատարակել։
07:11
but this is not necessarily connected.
167
416000
2000
Բայց դա չի նշանակում, որ մեկը մյուսի հետ կապված է։
07:13
I mean, I was a known visitor of that embassy.
168
418000
2000
Միտքս այն է, որ ես այդ դեսպանատան ճանաչված այցելուներից էի։
07:15
CA: I mean, if you did receive thousands
169
420000
2000
ՔԱ. Եթե դուք ստանայիք
07:17
of U.S. embassy diplomatic cables ...
170
422000
3000
ԱՄՆ-ի դեսպանատան դիվանագիտական հազարավոր հեռագրեր․․․
07:20
JA: We would have released them. (CA: You would?)
171
425000
2000
ՋԱ. Մենք դրանց կհրապարակեինք։ (ՔԱ. Իրո՞ք։)
07:22
JA: Yeah. (CA: Because?)
172
427000
3000
ՋԱ. Հա։ (ՔԱ. Որովհե՞տև...)
07:25
JA: Well, because these sort of things
173
430000
2000
ՋԱ. Դե, որովհետև այս տեսակի նյութերը
07:27
reveal what the true state
174
432000
3000
ցույց են տալիս
07:30
of, say,
175
435000
2000
ասենք
07:32
Arab governments are like,
176
437000
2000
ինչպիսին է արաբական կառավարությունների իրական վիճակը,
07:34
the true human-rights abuses in those governments.
177
439000
3000
մարդու իրավունքների իրական չարաշահումները այդ կառավարություններում։
07:37
If you look at declassified cables,
178
442000
2000
Եթե նայեք բացահայտված հեռագրերին,
07:39
that's the sort of material that's there.
179
444000
2000
կհասկանաք թե ինչպիսի նյութեր կան։
07:41
CA: So let's talk a little more broadly about this.
180
446000
2000
ՔԱ. Ե՛կ մի քիչ ավելի լայնորեն խոսենք սրա մասին։
07:43
I mean, in general, what's your philosophy?
181
448000
2000
Այսինքն, ընդհանրապես, քո փիլիսոփայությունն ի՞նչ է։
07:45
Why is it right
182
450000
2000
Ինչու՞ է
07:47
to encourage leaking of secret information?
183
452000
3000
գաղտնի տեղեկությունների արտահոսքի քաջալերումը ճիշտ։
07:51
JA: Well, there's a question as to what sort of information is important in the world,
184
456000
3000
ՋԱ. Դե հարցը նրանում է, թե աշխարհում ինչ տեղեկություններն են կարևոր,
07:54
what sort of information
185
459000
2000
ինչ տեսակ տեղեկություններ
07:56
can achieve reform.
186
461000
2000
կարող են բարեփոխման բերել։
07:58
And there's a lot of information.
187
463000
2000
Եվ շատ տեղեկություն կա։
08:00
So information that organizations
188
465000
2000
Երբ տեղեկությունը թաքցնելու համար կազմակերպությունները
08:02
are spending economic effort into concealing,
189
467000
3000
տնտեսական ջանքեր են ծախսում,
08:05
that's a really good signal
190
470000
2000
դա շատ լավ ազդանշան է,
08:07
that when the information gets out,
191
472000
2000
որ երբ այդ տեղեկությունը արտահոսի,
08:09
there's a hope of it doing some good --
192
474000
2000
հույս կա, որ դա որևէ լավ բանի կբերի։
08:11
because the organizations that know it best,
193
476000
2000
Որովհետև կազմակերպությունները, որոնք դրան ամենալավն են ծանոթ,
08:13
that know it from the inside out,
194
478000
2000
ծայրից ծայր գիտեն դրան,
08:15
are spending work to conceal it.
195
480000
3000
աշխատանք են ծախսում այն թաքցնելու համար։
08:18
And that's what we've found in practice,
196
483000
2000
Եվ դա այն է, ինչ մենք տեսնում ենք փորձի վրա։
08:20
and that's what the history of journalism is.
197
485000
3000
Եվ դա լրատվության պատմությունն է։
08:23
CA: But are there risks with that,
198
488000
3000
ՔԱ. Բայց արդյո՞ք դա վտանգ չի ներկայացնում
08:26
either to the individuals concerned
199
491000
3000
ներգրավված անձանց
08:29
or indeed to society at large,
200
494000
2000
կամ իրոք, հասարակության լայն շերտերի համար,
08:31
where leaking can actually have
201
496000
2000
չէ որ արտահոսքը կարող է իրականում
08:33
an unintended consequence?
202
498000
2000
չնախատեսված հետևանք ունենալ։
08:35
JA: Not that we have seen with anything we have released.
203
500000
2000
ՋԱ. Մեր հրապարակած նյութերի պատճառով մենք նման բան դեռ չենք տեսել։
08:37
I mean, we have a harm immunization policy.
204
502000
2000
Այսինքն, մենք ունենք վնասի անընկալացման քաղաքականություն։
08:39
We have a way of dealing with information
205
504000
2000
Մենք անձնական տեղեկությունների հետ
08:41
that has sort of personal --
206
506000
2000
աշխատելու
08:43
personally identifying information in it.
207
508000
2000
հատուկ ձև ունենք։
08:46
But there are legitimate secrets --
208
511000
3000
Բայց կան և հիրավի գաղտնիքներ.
08:49
you know, your records with your doctor;
209
514000
3000
գիտեք, օրինակ ձեր տեղեկագրերը ձեր բժիշկի հետ.
08:52
that's a legitimate secret --
210
517000
2000
դա հիրավի գաղտնիք է։
08:54
but we deal with whistleblowers that are coming forward
211
519000
2000
Սակայն մենք գործ ունենք մեզ դիմող բացահայտողների հետ,
08:56
that are really sort of well-motivated.
212
521000
3000
որոնց հիմնավորումները բարի են։
08:59
CA: So they are well-motivated.
213
524000
2000
ՔԱ. Ուրեմն նրանց հիմնավորումները բարի են։
09:01
And what would you say to, for example,
214
526000
2000
Եվ ինչ կասեիք, օրինակ,
09:03
the, you know, the parent of someone
215
528000
3000
գիտեք, մեկի ծնողին,
09:06
whose son is out serving the U.S. military,
216
531000
3000
ում զավակը ծառայում է ԱՄՆ զինուժում,
09:09
and he says, "You know what,
217
534000
2000
և նա ասում է. «Գիտեք ինչ,
09:11
you've put up something that someone had an incentive to put out.
218
536000
2000
դուք հրատարակել եք մի բան, որ մեկը հատուկ դրդապատճառ է ունեցել հրապարակելու։
09:13
It shows a U.S. soldier laughing
219
538000
2000
Այն ցույց է տալիս ԱՄՆ-ի մեկ զինվոր՝ ծիծաղելիս,
09:15
at people dying.
220
540000
2000
մահացող մարդկանց վրա։
09:17
That gives the impression, has given the impression,
221
542000
2000
Դա այն տպավորությունն է թողնում.. այն տպավորությունն է թողել,
09:19
to millions of people around the world
222
544000
2000
աշխարհի շուրջ միլիոնավոր մարդկանց մոտ,
09:21
that U.S. soldiers are inhuman people.
223
546000
2000
որ ԱՄՆ-ի զինվորներն անմարդկային անձինք են։
09:23
Actually, they're not. My son isn't. How dare you?"
224
548000
2000
Իրականում, այդպես չէ։ Իմ որդին այդպիսին չէ։ Ինչպե՞ս եք համարձակվում»։
09:25
What would you say to that?
225
550000
2000
Դու դրան ի՞նչ կասեիք։
09:27
JA: Yeah, we do get a lot of that.
226
552000
2000
ՋԱ. Հա, մենք դա շատ ենք լսում։
09:29
But remember, the people in Baghdad,
227
554000
2000
Բայց հիշեք, մարդիկ Բաղդադում,
09:31
the people in Iraq, the people in Afghanistan --
228
556000
3000
Իրաքում, Աֆղանստանում...
09:34
they don't need to see the video;
229
559000
2000
նրանք կարիք չունեն տեսագրությունը տեսնելու.
09:36
they see it every day.
230
561000
2000
նրանք դա ամեն օր են տեսնում։
09:38
So it's not going to change their opinion. It's not going to change their perception.
231
563000
3000
Ուրեմն դա նրանց կարծիքը չի փոխելու։ Նրանց ընկալումը չի փոխվի։
09:41
That's what they see every day.
232
566000
2000
Դա այն է, ինչ նրանք տեսնում են ամեն օր։
09:43
It will change the perception and opinion
233
568000
3000
Դա կփոխի այն մարդկանց ընկալումն ու կարծիքը,
09:46
of the people who are paying for it all,
234
571000
2000
ովքեր վճարում են այդ ամենի համար։
09:48
and that's our hope.
235
573000
3000
Եվ դա է մեր հույսը։
09:51
CA: So you found a way to shine light
236
576000
3000
ՔԱ. Ուրեմն դուք գտել եք ճանապարհ՝ լուսավորելու
09:54
into what you see
237
579000
3000
այն, ինչը ձեր կարծիքով
09:57
as these sort of dark secrets in companies and in government.
238
582000
3000
ընկերությունների ու կառավարության մութ գաղտնիքներն են։
10:01
Light is good.
239
586000
2000
Լույսը լավ է։
10:03
But do you see any irony in the fact that,
240
588000
2000
Բայց ոչ մի հեգնանք չե՞ք գտնում այն փաստի մեջ,
10:05
in order for you to shine that light,
241
590000
2000
որ լուսաբանելու համար
10:07
you have to, yourself,
242
592000
2000
պիտի ինքներդ
10:09
create secrecy around your sources?
243
594000
3000
գաղտնիություն ստեղծեք ձեր աղբյուրների շուրջ։
10:12
JA: Not really. I mean, we don't have
244
597000
3000
ՋԱ. Չէի ասեի։ Այսինքն, մենք դեռ
10:15
any WikiLeaks dissidents yet.
245
600000
3000
որևէ ՎիքիԼիքսի այլախոհ չունենք։
10:19
We don't have sources who are dissidents on other sources.
246
604000
3000
Մենք չունենք այնպիսի աղբյուրներ, որ այլ աղբյուրների այլախոհը լինեն։
10:23
Should they come forward, that would be a tricky situation for us,
247
608000
3000
Եթե նրանք հայտնվեն, բարդ իրավիճակ կստացվի մեզ համար։
10:26
but we're presumably acting in such a way
248
611000
3000
Բայց մենք ենթադրաբար վարվում ենք այնպես,
10:29
that people feel
249
614000
2000
որ մարդիկ
10:31
morally compelled
250
616000
2000
բարոյապես պարտադրված են զգում
10:33
to continue our mission, not to screw it up.
251
618000
3000
շարունակել մեր առաքելությունը, ոչ թե փչացնել այն։
10:37
CA: I'd actually be interested, just based on what we've heard so far --
252
622000
3000
ՔԱ. Ես կցանկանայի իրականում, ըստ միայն մեր այժմյան լսածների...
10:40
I'm curious as to the opinion in the TED audience.
253
625000
3000
ես հետաքրքրված եմ իմանալ ԹԵԴ-ի ունկընդիրների կարծիքը։
10:45
You know, there might be a couple of views
254
630000
2000
Գիտեք, կարող է երկու տեսակետ լինել
10:47
of WikiLeaks and of Julian.
255
632000
2000
ՎիքիԼիքսի և Ջուլիանի մասին։
10:49
You know, hero -- people's hero --
256
634000
3000
Գիտեք, հերոս, ժողովրդի հերոս,
10:52
bringing this important light.
257
637000
3000
ով բերում է այս կարևոր լույսը։
10:55
Dangerous troublemaker.
258
640000
2000
Վտանգավոր խռովարար։
10:58
Who's got the hero view?
259
643000
3000
Ո՞վ է կարծում, որ նա հերոս է։
11:02
Who's got the dangerous troublemaker view?
260
647000
3000
Ո՞վ է կարծում, որ նա վտանգավոր խռովարար է։
11:06
JA: Oh, come on. There must be some.
261
651000
2000
ՋԱ. Դե լավ էլի։ Մի քանիսը կլինեն։
11:09
CA: It's a soft crowd, Julian, a soft crowd.
262
654000
2000
ՔԱ. Կակուղ ամբոխ է, Ջուլիան, կակուղ ամբոխ։
11:11
We have to try better. Let's show them another example.
263
656000
2000
Պետք է մի քիչ էլ փորձել։ Նրանց մի ուրիշ օրինակ ցույց տանք։
11:13
Now here's something that you haven't yet leaked,
264
658000
3000
Ահա և մի բան, որ դուք դեռ չեք արտահոսել,
11:16
but I think for TED you are.
265
661000
3000
բայց կարծում եմ TED-ի համար դա կանեք։
11:19
I mean it's an intriguing story that's just happened, right?
266
664000
2000
Այսինքն, դա մի հետաքրքրաշարժ պատմություն է, որ հենց նոր է տեղի ունեցել, այո՞։
11:21
What is this?
267
666000
2000
Սա ի՞նչ է։
11:23
JA: So this is a sample of what we do
268
668000
2000
ՋԱ. Ուրեմն սա նմուշ է, մի բանի,
11:25
sort of every day.
269
670000
2000
որ ամեն օր անում ենք։
11:27
So late last year -- in November last year --
270
672000
3000
Անցյալ տարվա վերջերին, անցյալ նոյեմբերին,
11:30
there was a series of well blowouts
271
675000
2000
մի շարք պայթյուններ տեղի ունեցան
11:32
in Albania,
272
677000
2000
Ալբանիայում,
11:34
like the well blowout in the Gulf of Mexico,
273
679000
3000
ինչպես Մեքսիկական ծոցի պայթյունը,
11:37
but not quite as big.
274
682000
2000
բայց ոչ այդքան մեծ։
11:39
And we got a report --
275
684000
3000
Եվ մենք մի զեկույց ստացանք,
11:42
a sort of engineering analysis into what happened --
276
687000
3000
պատահարի մասին ճարտարագիտական վերլուծություն,
11:45
saying that, in fact, security guards
277
690000
3000
որն ասում էր թե իրականում, անվտանգության ծառայության աշխատակիցները
11:48
from some rival, various competing oil firms
278
693000
3000
որոշ մրցակից, զանազան մրցող ընկերություններից
11:51
had, in fact, parked trucks there and blown them up.
279
696000
3000
իրականում բեռնատարներ էին կայանել այդտեղ և դրանց պայթեցրել։
11:55
And part of the Albanian government was in this, etc., etc.
280
700000
3000
Եվ որ ալբանական կառավարության մի մասը դրա հետ կապ ուներ, և այլն, և այլն։
11:59
And the engineering report
281
704000
1000
Եվ ճարտարագիտական զեկույցը
12:00
had nothing on the top of it,
282
705000
2000
վերևում ոչինչ գրված չուներ։
12:02
so it was an extremely difficult document for us.
283
707000
2000
Այդ պատճառով էլ մեր համար շատ բարդ փաստաթուղթ էր։
12:04
We couldn't verify it because we didn't know
284
709000
2000
Չէինք կարող այն վավերացնել, որովհետև չգիտեինք
12:06
who wrote it and knew what it was about.
285
711000
2000
թե այն ով է գրել և ինչի մասին է։
12:08
So we were kind of skeptical that maybe it was
286
713000
2000
Այդ պատճառով էլ մենք մի քիչ թերահավատորեն էինք տրամադրված, մտածելով, որ միգուցե
12:10
a competing oil firm just sort of playing the issue up.
287
715000
2000
որևէ մրցակից ընկերություն փորձում է առիթից օգտվել։
12:12
So under that basis, we put it out and said,
288
717000
2000
Հետևաբար մենք ներկայացրեցինք այն, և ասացինք.
12:14
"Look, we're skeptical about this thing.
289
719000
2000
«Տեսեք, մենք սրան թերահավատորեն ենք մոտենում։
12:16
We don't know, but what can we do?
290
721000
2000
Մենք չգիտենք, բայց ի՞նչ կարող ենք անել։
12:18
The material looks good, it feels right,
291
723000
2000
Նյութը նորմալ տեսք ունի, այն թվում է թե ճիշտ է,
12:20
but we just can't verify it."
292
725000
2000
բայց մենք չենք կարող այն վավերացնել»։
12:22
And we then got a letter
293
727000
3000
Եվ հետո մենք նամակ ստացանք
12:25
just this week
294
730000
3000
հենց այս շաբաթ
12:28
from the company who wrote it,
295
733000
3000
այն ընկերությունից, որ այն գրել էր,
12:31
wanting to track down the source --
296
736000
3000
և որ ուզում էր դրա աղբյուրը գտնել.
12:34
(Laughter)
297
739000
3000
(Ծիծաղ)
12:38
saying, "Hey, we want to track down the source."
298
743000
3000
ասելով. «Ողջույն, մենք ուզում ենք դրա աղբյուրը գտնել»։
12:41
And we were like, "Oh, tell us more.
299
746000
2000
Եվ մենք էլ թե. «Օհ, պատմեք ավելին։
12:43
What document is it, precisely, you're talking about?
300
748000
3000
Ավելի ճշգրիտ, ի՞նչ փաստաթղթի մասին է խոսքը։
12:46
Can you show that you had legal authority over that document?
301
751000
3000
Կարո՞ղ եք ցույց տալ, որ դուք այդ փաստաթղթի նկատմամբ օրինական իրավասություն ունեիք։
12:49
Is it really yours?"
302
754000
2000
Արդյո՞ք այն իրոք ձեզ է պատկանում»։
12:51
So they sent us this screen shot
303
756000
3000
Այդպիսով նրանք մեզ ուղարկեցին այս սքրինշոթը
12:54
with the author
304
759000
2000
որտեղ հեղինակի անունը
12:56
in the Microsoft Word ID.
305
761000
3000
գրված էր Մայքրոսոֆթ Վորդի անվանատարածքում։
13:01
Yeah.
306
766000
2000
Հա։
13:03
(Applause)
307
768000
5000
(Ծափահարություններ)
13:08
That's happened quite a lot though.
308
773000
2000
Այդպիսի բաներ հաճախ են պատահել։
13:10
This is like one of our methods
309
775000
2000
Սա օրինակ նույնացման մեր մեթոդներից մեկն է,
13:12
of identifying, of verifying, what a material is,
310
777000
3000
որևէ նյութի վավերացման համար,
13:15
is to try and get these guys to write letters.
311
780000
2000
փորձել և այս մարդկանց ստիպել նամակ գրել։
13:17
CA: Yeah. Have you had information
312
782000
3000
ՔԱ. Հա։ Որևէ տեղեկություն
13:20
from inside BP?
313
785000
2000
ԲիՓի-ի ներսից ունեցե՞լ եք։
13:22
JA: Yeah, we have a lot, but I mean, at the moment,
314
787000
3000
ՋԱ. Հա, շատ ենք ունեցել, բայց ներկա պահին
13:25
we are undergoing a sort of serious fundraising and engineering effort.
315
790000
3000
լուրջ դրամահավաք և ճարտարագիտական ջանքեր ենք անցկացնում։
13:28
So our publication rate
316
793000
2000
Այդ պատճառով էլ մեր հրատարակությունների ծավալը
13:30
over the past few months
317
795000
2000
անցյալ մի քանի ամսվա ընթացքում
13:32
has been sort of minimized
318
797000
2000
նվազագույն է դարձել,
13:34
while we're re-engineering our back systems
319
799000
3000
քանի որ վերամշակում ենք համակարգերը
13:37
for the phenomenal public interest that we have.
320
802000
3000
մեր վայելած բացառիկ հասարական հետաքրքրության պատճառով։
13:40
That's a problem.
321
805000
2000
Դա խնդիր է։
13:42
I mean, like any sort of growing startup organization,
322
807000
3000
Ինչպես ցանկացած տեսակի աճող նորաստեղծ կազմակերպությունն
13:45
we are sort of overwhelmed
323
810000
2000
մենք մի տեսակ ծանրաբեռնված ենք
13:47
by our growth,
324
812000
2000
մեր աճով։
13:49
and that means we're getting enormous quantity
325
814000
2000
Եվ դա նշանակում է, որ մենք շատ բարձր որակի
13:51
of whistleblower disclosures
326
816000
2000
բացահայտումների
13:53
of a very high caliber
327
818000
2000
հսկայական քանակ ենք ստանում,
13:55
but don't have enough people to actually
328
820000
2000
բայց բավականին մարդ չունենք,
13:57
process and vet this information.
329
822000
2000
որ մշակեն և ստուգեն այս տեղեկությունները։
13:59
CA: So that's the key bottleneck,
330
824000
2000
ՔԱ. Եվ դա՞ է հիմնական խոչընդոտը,
14:01
basically journalistic volunteers
331
826000
2000
հիմնականում լրագրողական կամավորների
14:03
and/or the funding of journalistic salaries?
332
828000
3000
և/կա՞մ լրագրողական աշխատավարձի պակասը։
14:06
JA: Yep. Yeah, and trusted people.
333
831000
2000
ՋԱ. Ըհը: Հա, և վստահելի մարդիկ։
14:08
I mean, we're an organization
334
833000
2000
Այսինքն, մենք մի կարզմակերպություն ենք,
14:10
that is hard to grow very quickly
335
835000
2000
որին դժվար է շատ արագ աճել,
14:12
because of the sort of material we deal with,
336
837000
2000
նյութի այն տեսակի պատճառով, որի հետ գործ ունենք։
14:14
so we have to restructure
337
839000
3000
Այդ պատճառով էլ պիտի վերակազմավորվենք այնպես,
14:17
in order to have people
338
842000
2000
որ ունենաք մարդիկ,
14:19
who will deal with the highest national security stuff,
339
844000
3000
որոնք կզբաղվեն ազգային ամենաբարձր անվտանգության նյութերով,
14:22
and then lower security cases.
340
847000
2000
և հետո ավելի ցածր անվտանգության դեպքերով։
14:24
CA: So help us understand a bit about you personally
341
849000
3000
ՔԱ. Օգնիր մեզ անձնապես քո մասին հասկանալ
14:27
and how you came to do this.
342
852000
2000
և ինչպես սկսեցիր այս գործը։
14:29
And I think I read that as a kid
343
854000
2000
Եվ կարծում եմ, որ կարդացել եմ, որ երբ երեխա էիր,
14:31
you went to 37 different schools.
344
856000
3000
դու 37 տարբեր դպրոց ես հաճախել։
14:34
Can that be right?
345
859000
2000
Դա այդպե՞ս է։
14:36
JA: Well, my parents were in the movie business
346
861000
3000
ՋԱ. Դե, իմ ծնողները կինոյի գործում էին,
14:39
and then on the run from a cult,
347
864000
2000
իսկ հետո պաշտամունքից էին փախչում,
14:41
so the combination between the two ...
348
866000
2000
այդպիսով երկուսի խառնուրդը...
14:43
(Laughter)
349
868000
4000
(Ծիծաղ)
14:47
CA: I mean, a psychologist might say
350
872000
2000
ՔԱ. Հոգեբանը կարող է ասել,
14:49
that's a recipe for breeding paranoia.
351
874000
3000
որ դա պարանոյայի զարգացման բաղադրատոմս է։
14:52
JA: What, the movie business?
352
877000
2000
ՋԱ. Ինչը՞, կինոյի գործը։
14:54
(Laughter)
353
879000
3000
(Ծիծաղ)
14:57
(Applause)
354
882000
3000
(Ծափահարություններ)
15:00
CA: And you were also -- I mean,
355
885000
2000
ՔԱ. Եվ դու նաև, ուզում եմ ասել,
15:02
you were also a hacker at an early age
356
887000
2000
դու նաև վաղ տարիքում հակեր էիր
15:04
and ran into the authorities early on.
357
889000
3000
և վաղ բախվեցիր իշխանությունների հետ։
15:07
JA: Well, I was a journalist.
358
892000
3000
ՋԱ. Դե, ես լրագրող էի։
15:10
You know, I was a very young journalist activist at an early age.
359
895000
2000
Գիտես, վաղ տարիքում ես երիտասարդ լրագրող ակտիվիստ էի։
15:12
I wrote a magazine,
360
897000
2000
Ես ամսագիր ունեի,
15:14
was prosecuted for it when I was a teenager.
361
899000
3000
և, երբ դեռահաս էի, դրա համար հետապնդվեցի։
15:17
So you have to be careful with hacker.
362
902000
2000
Դրա համար էլ պիտի զգույշ լինել հակեր բառի հետ։
15:19
I mean there's like -- there's a method
363
904000
2000
Նկատի ունեմ այդպես մեթոդ կա,
15:21
that can be deployed for various things.
364
906000
2000
որ կարող է օգտագործվել տարբեր բաների համար։
15:23
Unfortunately, at the moment,
365
908000
2000
Ցավոք, այս րոպենին,
15:25
it's mostly deployed by the Russian mafia
366
910000
2000
այն ամենաշատն օգտագործվում է ռուս մաֆիայի կողմից
15:27
in order to steal your grandmother's bank accounts.
367
912000
2000
ձեր տատիկի բանկային հաշիվները գողանալու համար։
15:29
So this phrase is not,
368
914000
3000
Այդ պատճառով էլ այս արտահայտությունը
15:32
not as nice as it used to be.
369
917000
2000
այնքան հաճելի չէ՝ ինչքան ժամանակին էր։
15:34
CA: Yeah, well, I certainly don't think
370
919000
2000
ՔԱ. Հա, դե, ես հաստատ չեմ մտածում,
15:36
you're stealing anyone's grandmother's bank account,
371
921000
3000
որ դու մեկի տատիկի բանկային հաշիվն ես գողանում։
15:39
but what about
372
924000
2000
Բայց ի՞նչ կասես
15:41
your core values?
373
926000
2000
քո հիմնական արժեքների մասին։
15:43
Can you give us a sense of what they are
374
928000
3000
Կարո՞ղ ես մեզ որոշ չափով ծանոթացնել դրանց
15:46
and maybe some incident in your life
375
931000
2000
և գուցե քո կյանքում որոշ միջադեպի,
15:48
that helped determine them?
376
933000
3000
որն օգնել է սահմանել դրանք։
15:53
JA: I'm not sure about the incident.
377
938000
2000
ՋԱ. Միջադեպի մասին վստահ չեմ։
15:55
But the core values:
378
940000
3000
Սակայն հիմնական արժեքները՝
15:58
well, capable, generous men
379
943000
3000
դե, ընդունակ, մեծահոգի մարդիկ
16:01
do not create victims;
380
946000
2000
զոհեր չեն ստեղծում.
16:03
they nurture victims.
381
948000
2000
նրանց սնուցում են զոհերին։
16:05
And that's something from my father
382
950000
2000
Եվ դա մի բան է, որ գալիս է իմ հորից
16:07
and something from other capable, generous men
383
952000
3000
և այլ ընդունակ, մեծահոգի մարդկանցից,
16:10
that have been in my life.
384
955000
3000
որ իմ կյանքում եղել են։
16:13
CA: Capable, generous men do not create victims;
385
958000
2000
ՔԱ. Ընդունակ, մեծահոգի մարդիկ զոհեր չե՞ն ստեղծում.
16:15
they nurture victims?
386
960000
2000
սնուցում ե՞ն նրանց։
16:17
JA: Yeah. And you know,
387
962000
2000
ՋԱ. Հա։ Եվ գիտեք,
16:19
I'm a combative person,
388
964000
4000
ես կռվարար մարդ եմ,
16:23
so I'm not actually so big on the nurture,
389
968000
2000
դրա համար էլ սնուցումը մի տեսակ իմ բանը չէ։
16:25
but some way --
390
970000
3000
Բայց այլ ճանապարհ..
16:28
there is another way of nurturing victims,
391
973000
3000
զոհերին սնուցելու համար այլ ճանապարհ կա,
16:31
which is to police perpetrators
392
976000
3000
որն էլ հանցագործներին
16:34
of crime.
393
979000
2000
վերահսկելն է։
16:36
And so that is something
394
981000
2000
Եվ դա մի բան է,
16:38
that has been in my character
395
983000
2000
որ երկար ժամանակ իմ բնավորության
16:40
for a long time.
396
985000
2000
մի մասն է եղել։
16:42
CA: So just tell us, very quickly in the last minute, the story:
397
987000
3000
ՔԱ. Շատ արագ վերջին րոպեին մեզ պատմիր՝
16:45
what happened in Iceland?
398
990000
3000
ի՞նչ պատահեց Իսլանդիայում։
16:48
You basically published something there,
399
993000
3000
Փաստորեն դուք այնտեղ մի բան հրատարակեցիք,
16:51
ran into trouble with a bank,
400
996000
3000
մի բանկի հետ խնդիրներ ունեցաք,
16:54
then the news service there
401
999000
2000
հետո տեղական լրատվական ծառայություններին
16:56
was injuncted from running the story.
402
1001000
3000
կարգադրվեց, որ պատմությունը չհրատարակեն։
16:59
Instead, they publicized your side.
403
1004000
2000
Փոխարենը, գովազդեցին ձեր ներկայացրածը,
17:01
That made you very high-profile in Iceland. What happened next?
404
1006000
3000
որն էլ ձեզ շատ նշանավոր դարձրեց Իսլանդիայում։ Հետո ի՞նչ պատահեց։
17:04
JA: Yeah, this is a great case, you know.
405
1009000
2000
ՋԱ. Այո, սա մի հրաշալի դեպք է, գիտեք։
17:06
Iceland went through this financial crisis.
406
1011000
2000
Իսլանդիան այս ֆինանսական ճգնաժամի միջով անցավ։
17:08
It was the hardest hit of any country in the world.
407
1013000
2000
Յուրաքանչյուր երկրի համար դա ծանրագույն հարված էր։
17:10
Its banking sector was 10 times the GDP
408
1015000
2000
Նրա բանկային հատվածը իր մնացած տնտեսության
17:12
of the rest of the economy.
409
1017000
2000
տասնապատիկն էր կազմում ՀՆԱ-ի մեջ։
17:14
Anyway, so we release this report
410
1019000
3000
Ամեն դեպքում, մենք այս զեկույցը
17:17
in July last year.
411
1022000
3000
անցյալ տարվա հուլիսին հրապարակում ենք։
17:20
And the national TV station was injuncted
412
1025000
2000
Եվ ազգային հեռուստատեսությանը
17:22
five minutes before it went on air,
413
1027000
2000
կարգադրվեց այն կանխել հինգ րոպե նախքան դրա հեռարձակումը։
17:24
like out of a movie: injunction landed on the news desk,
414
1029000
2000
Ինչպես կինոյի մեջ, կարգադրությունը լրատվական սեղանին հայտնվեց,
17:26
and the news reader was like,
415
1031000
2000
և լուրերի կարդացողը շփոթված էր․
17:28
"This has never happened before. What do we do?"
416
1033000
2000
«Սա նախկինում երբեք չի պատահել։ Ի՞նչ պիտի անենք։»
17:30
Well, we just show the website instead,
417
1035000
2000
Դե, փոխարենը միայն կայքը ցույց տանք
17:32
for all that time, as a filler,
418
1037000
3000
այդ ողջ ժամանակ, որպես լցանյութ։
17:35
and we became very famous in Iceland,
419
1040000
2000
Եվ մենք Իսլանդիայում շատ հայտնի դարձանք,
17:37
went to Iceland and spoke about this issue.
420
1042000
3000
գնացինք Իսլանդիա և այս խնդրի մասին խոսեցինք։
17:40
And there was a feeling in the community
421
1045000
2000
Եվ համայնքում այնպիսի տպավորություն էր,
17:42
that that should never happen again,
422
1047000
2000
որ սա էլ երբեք չպիտի պատահի։
17:44
and as a result,
423
1049000
2000
Եվ արդյունքում,
17:46
working with Icelandic politicians
424
1051000
2000
Իսլանդիայի որոշ քաղաքական գործիչների
17:48
and some other international legal experts,
425
1053000
2000
և այլ միջազգային իրավական մասնագետների հետ աշխատելով
17:50
we put together a new sort of
426
1055000
2000
մի նոր տեսակի օրենսդության փաթեթ
17:52
package of legislation for Iceland
427
1057000
3000
կազմեցինք Իսլանդիայի համար,
17:55
to sort of become an offshore haven
428
1060000
3000
որպեսզի այն օֆշորային օթևան դառնա
17:58
for the free press,
429
1063000
3000
ազատ մամուլի համար,
18:01
with the strongest journalistic protections in the world,
430
1066000
3000
աշխարհի ամենաուժեղ լրատվական պաշտպանություններով,
18:04
with a new Nobel Prize
431
1069000
2000
և խոսքի ազատության համար սահմանված
18:06
for freedom of speech.
432
1071000
2000
Նոբելյան մրցանակով։
18:08
Iceland's a Nordic country,
433
1073000
2000
Իսլանդիան սկանդինավյան երկիր է
18:10
so, like Norway, it's able to tap into the system.
434
1075000
3000
և դրա համար էլ, Նորվեգիայի պես, կարող է օգտվել համակարգից։
18:13
And just a month ago,
435
1078000
2000
Եվ հենց մեկ ամիս առաջ,
18:15
this was passed by the Icelandic parliament unanimously.
436
1080000
3000
դա միաձայն ընդունվեց իսլանդական խորհրդարանի կողմից։
18:18
CA: Wow.
437
1083000
2000
ՔԱ. Պա՜հ։
18:20
(Applause)
438
1085000
6000
(Ծափահարություններ)
18:26
Last question, Julian.
439
1091000
2000
Վերջին հարցը, Ջուլիան։
18:28
When you think of the future then,
440
1093000
2000
Երբ ապագայի մասին ես մտածում,
18:30
do you think it's more likely to be
441
1095000
2000
կարծում ես ավելի հավանական է,
18:32
Big Brother exerting more control,
442
1097000
2000
որ Մեծ Եղբայրը մեզ ավելի շատ կհսկի՞,
18:34
more secrecy,
443
1099000
2000
ավելի շատ գաղտնիություն կլինի,
18:36
or us watching
444
1101000
2000
թե՞ մենք կհետևենք
18:38
Big Brother,
445
1103000
2000
Մեծ Եղբորը,
18:40
or it's just all to be played for either way?
446
1105000
3000
թե՞ այդ բոլորը դեռ առջևում պիտի որոշվի։
18:43
JA: I'm not sure which way it's going to go.
447
1108000
2000
ՋԱ. Վստահ չեմ դեպի որ կողմ է իրավիճակը զարգանալու։
18:45
I mean, there's enormous pressures
448
1110000
2000
Այսինքն հսկայական ճնշում կա
18:47
to harmonize freedom of speech legislation
449
1112000
3000
խոսքի ազատության օրենսդրության
18:50
and transparency legislation around the world --
450
1115000
3000
և թափանցիկության օրենսդրության համապատասխանեցման համար՝
18:53
within the E.U.,
451
1118000
2000
ԵՄ-ում,
18:55
between China and the United States.
452
1120000
2000
Չինաստանի և Միացյալ Նահանգների միջև։
18:57
Which way is it going to go? It's hard to see.
453
1122000
3000
Դեպի ո՞ր կողմ է զարգանալու։ Դժվար է ասել։
19:00
That's why it's a very interesting time to be in --
454
1125000
2000
Դրա համար էլ շատ հետաքրքիր ժամանակում ենք ապրում։
19:02
because with just a little bit of effort,
455
1127000
2000
Որովհետև միայն մի քիչ ջանքով
19:04
we can shift it one way or the other.
456
1129000
3000
կարող ենք այն տեղաշարժել այն կամ այն կողմ։
19:07
CA: Well, it looks like I'm reflecting the audience's opinion
457
1132000
3000
ՔԱ. Դե, թվում է թե հանդիսատեսի կարծիքն եմ արտացոլում,
19:10
to say, Julian, be careful,
458
1135000
2000
ասելով՝ Ջուլիան, զգույշ եղիր
19:12
and all power to you.
459
1137000
2000
և ուժ ու կորով քեզ։
19:14
JA: Thank you, Chris. (CA: Thank you.)
460
1139000
2000
ՋԱ. Շնորհակալ եմ, Քրիս։ (ՔԱ. Շնորհակալություն։)
19:16
(Applause)
461
1141000
10000
(Ծափահարություններ)
Translated by Maro A
Reviewed by Gohar Khachatryan

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Julian Assange - Whistleblower
Internet activist Julian Assange serves as spokesperson for WikiLeaks, a controversial, volunteer-driven website that publishes and comments on leaked documents alleging government and corporate misconduct.

Why you should listen

You could say Australian-born Julian Assange has swapped his long-time interest in network security flaws for the far-more-suspect flaws of even bigger targets: governments and corporations. Since his early 20s, he has been using network technology to prod and probe the vulnerable edges of administrative systems, but though he was a computing hobbyist first (in 1991 he was the target of hacking charges after he accessed the computers of an Australian telecom), he's now taken off his "white hat" and launched a career as one of the world's most visible human-rights activists.

He calls himself "editor in chief." He travels the globe as its spokesperson. Yet Assange's part in WikiLeaks is clearly dicier than that: he's become the face of creature that, simply, many powerful organizations would rather see the world rid of. His Wikipedia entry says he is "constantly on the move," and some speculate that his role in publishing decrypted US military video has put him in personal danger. A controversial figure, pundits debate whether his work is reckless and does more harm than good. Amnesty International recognized him with an International Media Award in 2009.

Assange studied physics and mathematics at the University of Melbourne. He wrote Strobe, the first free and open-source port scanner, and contributed to the book Underground: Tales of Hacking, Madness and Obsession on the Electronic Frontier.

More profile about the speaker
Julian Assange | Speaker | TED.com

Data provided by TED.

This site was created in May 2015 and the last update was on January 12, 2020. It will no longer be updated.

We are currently creating a new site called "eng.lish.video" and would be grateful if you could access it.

If you have any questions or suggestions, please feel free to write comments in your language on the contact form.

Privacy Policy

Developer's Blog

Buy Me A Coffee