ABOUT THE SPEAKER
Suzanne Simard - Forest ecologist
Suzanne Simard studies the complex, symbiotic networks in our forests.

Why you should listen

A professor of forest ecology at the University of British Columbia's Department of Forest and Conservation Sciences in Vancouver, Suzanne Simard studies the surprising and delicate complexity in nature. Her main focus is on the below-ground fungal networks that connect trees and facilitate underground inter-tree communication and interaction. Her team's analysis revealed that the fungi networks move water, carbon and nutrients such as nitrogen between and among trees as well as across species. The research has demonstrated that these complex, symbiotic networks in our forests -- at the hub of which stand what she calls the "mother trees" -- mimic our own neural and social networks. This groundbreaking work on symbiotic plant communication has far-reaching implications in both the forestry and agricultural industries, in particular concerning sustainable stewardship of forests and the plant’s resistance to pathogens. She works primarily in forests, but also grasslands, wetlands, tundra and alpine ecosystems.

More profile about the speaker
Suzanne Simard | Speaker | TED.com
TEDSummit

Suzanne Simard: How trees talk to each other

سوزان سیمارد: درەختەکان چۆن قسە لەگەڵ یەکتر دەکەن

Filmed:
4,161,601 views

ژینگە ناس سوزان سیمارد دەڵێت، "دارستان زۆر لەوە زیاترە کە دەیبینیت. توێژینەوە ٣٠ ساڵییەکەی لە دارستانەکانی کەنەدا گەشتووە بە دۆزینەوەیەکی سەرسوڕهێنەر -- درەختەکان قسە دەکەن، زۆربەی کات و بەدرێژایی مەودای فراوانیش. زیاتر بزانە لەسەر ژیانە کۆمەڵایەتییە تەباییەکەی درەختەکان و ئامادەبە بۆ بینینی جیهانە سرووشتییەکە بە چاوێکی نوێوە.
- Forest ecologist
Suzanne Simard studies the complex, symbiotic networks in our forests. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
Imagine you're walking through a forest.
0
680
2520
بیهێنەرە بەرچاوی خۆت
بەناو دارستانێکدا بڕۆیت.
00:15
I'm guessing you're thinking
of a collection of trees,
1
3960
3136
پێموابێت ئێوە بیر لە
چەند دارێک دەکەنەوە،
00:19
what we foresters call a stand,
2
7120
2736
ئەوەی ئێمەی لێپرساوانی
دارستان پێی دەڵێین کۆمەڵە دار،
00:21
with their rugged stems
and their beautiful crowns.
3
9880
2640
بە قەدە ئەستوورەکانی و
تاجە جوانەکانیانەوە.
00:25
Yes, trees are the foundation of forests,
4
13360
2560
بەڵێ، درەختەکان دامەزراوەی دارستانەکانن،
00:28
but a forest is much more
than what you see,
5
16480
2480
بەڵام دارستانێک زۆر لەوە
زیاترە کە دەیبینیت، و
00:31
and today I want to change
the way you think about forests.
6
19560
3680
ئەمڕۆ دەمەوێت بیرکردنەوەی ئێوە
لەسەر دارستانەکان بگۆڕم.
00:35
You see, underground
there is this other world,
7
23880
3376
دەبینن، لەژێر زەویدا
ئەم جیهانەی تر هەیە،
00:39
a world of infinite biological pathways
8
27280
3056
جیهانێکی ڕاڕەوی زیندەیی بێکۆتا
00:42
that connect trees
and allow them to communicate
9
30360
3416
کە درەختەکان پێکەوە دەبەستێتەوە و
ڕێگەیان پێدەدا پەیوەندی بەیەکەوە بکەن و
00:45
and allow the forest to behave
as though it's a single organism.
10
33800
3480
ڕێگە بە دارستانەکە دەدات بتوانێت
وەک یەک بوونەوەر هەڵسوکەوتکات.
00:50
It might remind you
of a sort of intelligence.
11
38040
2720
لەوانەیە وەک جۆرێک
لە زیرەکی بیرتبێنێتەوە.
00:53
How do I know this?
12
41600
1656
چۆن ئەمە دەزانم؟
00:55
Here's my story.
13
43280
1240
ئەمە چیرۆکەکەی منە.
00:57
I grew up in the forests
of British Columbia.
14
45560
2160
لە دارستانەکانی بریتیش
کۆڵۆمبیا گەورەبووم.
01:01
I used to lay on the forest floor
and stare up at the tree crowns.
15
49080
3176
زۆرجار لەسەر زەوییەکە
پاڵدەکەوتم و سەیری لقوپۆپەکانم دەکرد.
01:04
They were giants.
16
52280
1240
زۆر زەبەلاح بوون.
01:06
My grandfather was a giant, too.
17
54320
1576
باپیریشم زۆر زەبەلاح بوو.
01:07
He was a horse logger,
18
55920
1456
بە ئەسپ داری دەگواستەوە، و
01:09
and he used to selectively cut
cedar poles from the inland rainforest.
19
57400
3560
بەتایبەتی لقە سنەوبەرەکانی
دەبڕییەوە لە دارستانە بارانەکانی ناوەوە.
01:13
Grandpa taught me about the quiet
and cohesive ways of the woods,
20
61760
3976
باپیرم زۆری فێرکردم لەسەر
پێکەوە لکاوی و بێدەنگی درەختەکان، و
01:17
and how my family was knit into it.
21
65760
2400
چۆن خێزانەکەم بووین بە بەشێک لەوە.
01:21
So I followed in grandpa's footsteps.
22
69080
2136
بۆیە منیش شوێنپێی باپیرمم گرتەوە.
01:23
He and I had this curiosity about forests,
23
71240
2560
ئەویش و منیش ئەم
حەسرەتەمان هەبوو لەسەر دارستانەکان، و
01:26
and my first big "aha" moment
24
74800
2136
یەکەم ساتی بەئاگا هاتنەوەم
01:28
was at the outhouse by our lake.
25
76960
1880
لای تەوالێتە دەرەکییەکەمانەوە بوو
لای ڕووبارەکەوە.
01:31
Our poor dog Jigs
had slipped and fallen into the pit.
26
79640
3120
سەگە بەسەزمانەکەمان جینگس
خزابوو کەوتبووە ناو چاڵی پیساییەکەوە.
01:36
So grandpa ran up with his shovel
to rescue the poor dog.
27
84080
3136
بۆیە باپیرم خێرا بە خاکەنازەکەیەوە
ڕایکرد بۆ ڕزگارکردنی سەگە بەسەزمانەکە.
01:39
He was down there, swimming in the muck.
28
87240
2240
لە خوارەوە بوو، بەناو
پیساییەکەیا مەلەی دەکرد.
01:43
But as grandpa dug
through that forest floor,
29
91000
2696
بەڵام باپیرم زەوی
دارستانەکەی هەڵکەند،
01:45
I became fascinated with the roots,
30
93720
2616
زۆر سەرسام بووم بە ڕەگەکان، و
01:48
and under that, what I learned later
was the white mycelium
31
96360
3096
ئەوەی لەژێرترەوە بینیم
کەڕووە سپییەکانی ژێرەوە بوون و
01:51
and under that the red
and yellow mineral horizons.
32
99480
3080
لەژێر ئەوەشەوە چینە زەرد و
سوورە پڕ کانزاکەی زەوییەکە.
01:55
Eventually, grandpa and I
rescued the poor dog,
33
103240
3176
دەرئەنجام من و باپیرم سەگە
بەسەزمانەکەمان ڕزگارکرد،
01:58
but it was at that moment that I realized
34
106440
2336
بەڵام لەو ساتەدا بوو درکم بەوە کرد
02:00
that that palette of roots and soil
35
108800
2576
ئەو نیگارە لە ڕەگەکان و خۆڵ
02:03
was really the foundation of the forest.
36
111400
2440
بناغەی دامەزراوەی دارستانەکەیە.
02:06
And I wanted to know more.
37
114640
1400
ویستم زیاتر بزانم.
02:08
So I studied forestry.
38
116680
1720
بۆیە چوومە بواری دارستانەوە.
02:11
But soon I found myself working
alongside the powerful people
39
119440
3616
بەڵام زۆری پێنەچوو خۆمم لەپاڵ
کەسە بەهێزەکان بینییەوە
02:15
in charge of the commercial harvest.
40
123080
1880
کە بەرپرسیارن لە داربڕینەوەی بازرگانی.
02:17
The extent of the clear-cutting
41
125960
2576
زۆری داربڕینەوە
02:20
was alarming,
42
128560
1256
بەئاگاهێنەرەوە بوو، و
02:21
and I soon found myself
conflicted by my part in it.
43
129840
3160
زۆری پێنەچوو بینیم تووشی
پێکدادان بووم وەک بەشێک لەوە.
02:25
Not only that, the spraying
and hacking of the aspens and birches
44
133600
5096
نەک هەر ئەوە، بڕینەوە و نەهێشتنی
دار ئەسپنەکان و دارە سپییەکان
02:30
to make way for the more commercially
valuable planted pines and firs
45
138720
4296
بۆ ڕێگەکردنەوە بۆ درەختە
بازرگانییەکانی وەک سنۆبەر
02:35
was astounding.
46
143040
1200
زۆر زیادیکردبوو.
02:37
It seemed that nothing could stop
this relentless industrial machine.
47
145040
3720
لەوە دەچوو هیچ ناتوانێت ئەم
ئامێرە پیشەسازییە بێبەزەییە بووەستێنێت.
02:41
So I went back to school,
48
149640
1400
بۆیە گەڕامەوە بۆ قوتابخانە، و
02:44
and I studied my other world.
49
152360
1960
زیاترم خوێند لەسەر جیهانەکەی ترم.
02:47
You see, scientists had just discovered
in the laboratory in vitro
50
155480
4256
زانایان لە تاقیگەدا بۆیان دەرکەوتووە
لە دەرەوەدا
02:51
that one pine seedling root
51
159760
2136
یەک تۆوی چەکەرەکراوی سۆنبەر
02:53
could transmit carbon
to another pine seedling root.
52
161920
3400
دەتوانێت کاربۆن بگوێزێتەوە
بۆ چەکەرەیەکی تری سنۆبەر.
02:58
But this was in the laboratory,
53
166160
1776
بەڵام ئەمە لە تاقیگەیا بووە، و
02:59
and I wondered,
could this happen in real forests?
54
167960
3056
بیرم کردەوە دەکرێت ئەمە
لە دارستانە ڕاستەقینەکانیشدا ڕووبات؟
03:03
I thought yes.
55
171040
1200
بیرمکردەوە بەڵێ.
03:05
Trees in real forests might also
share information below ground.
56
173120
3960
درەختەکان لە دارستانە ڕاستییەکانیشدا
لەوانەیە لەژێر زەوییەوە زانیاری هاوبەشکەن.
03:10
But this was really controversial,
57
178120
1776
بەڵام ئەمە بەڕاستی
جێی مشتومڕ بوو، و
03:11
and some people thought I was crazy,
58
179920
2616
هەندێک خەڵک وایان دەزانی شێتم، و
03:14
and I had a really hard time
getting research funding.
59
182560
3056
بەڕاستی کاتێکی قورسم هەبوو لە دەستەبەرکردنی
سەرچاوەی دارایی توێژینەوەکە
03:17
But I persevered,
60
185640
1440
بەڵام بەردەوام بووم، و
03:20
and I eventually conducted
some experiments deep in the forest,
61
188200
3856
دەرئەنجام چەند تاقیکردنەوەیەکم کرد
لە قوڵایی دارستانەکەدا،
03:24
25 years ago.
62
192080
1400
٢٥ ساڵ لەمەوبەر.
٨٠ دارم لە سێ جۆر چاند:
03:26
I grew 80 replicates of three species:
63
194120
2896
03:29
paper birch, Douglas fir,
and western red cedar.
64
197040
3176
دارەسپی کاغەزی، سۆنبەری دۆگلاس، و
سۆنبەری نەرزی خۆرئاوایی.
03:32
I figured the birch and the fir
would be connected in a belowground web,
65
200240
4056
بۆم دەرکەوت دارەسپییەکان و سۆنبەرەکان
لە تۆڕێکی ژێرزەمینیدا پەیوەندییان دەبێت،
03:36
but not the cedar.
66
204320
1256
بەڵام سنۆبەرە نەرزییەکە نا.
03:37
It was in its own other world.
67
205600
1520
ئەو جیهانێکی تری خۆی هەبوو.
03:40
And I gathered my apparatus,
68
208440
1856
ئامرازەکانی خۆمم کۆکردەوە، و
03:42
and I had no money,
so I had to do it on the cheap.
69
210320
3176
هیچ پارەیەکم نەبوو،
بۆیە ئەبوو بەشێوەیەکی هەرزانانە بیکەم.
03:45
So I went to Canadian Tire --
70
213520
1616
بۆیە چووم بۆ کۆمپانیای
کەنەیدیان تایەر --
03:47
(Laughter)
71
215160
1416
(پێکەنین)
03:48
and I bought some plastic bags
and duct tape and shade cloth,
72
216600
3416
چەند عەلاگەیەک و تیپ و
خێمەی سێبەر، و
03:52
a timer, a paper suit, a respirator.
73
220040
3240
کات ڕاگرێک، جلێکی کاغەز، و
دەمامکێکی هەناسەدانم کڕی.
03:56
And then I borrowed some
high-tech stuff from my university:
74
224160
3176
ئینجا چەند شتێکی پێشکەوتووشم
لە زانکۆکەی خۆم وەرگرت:
03:59
a Geiger counter, a scintillation counter,
a mass spectrometer, microscopes.
75
227360
4616
پێوەری گیگەر، پێوەری تیشکی ئایۆنی،
ئامێری تۆمارکردنی تیشک، و مایکرۆسکۆپ.
04:04
And then I got some
really dangerous stuff:
76
232000
2456
ئینجا چەند شتێکی
مەترسیداریشم هەڵگرت:
04:06
syringes full of radioactive
carbon-14 carbon dioxide gas
77
234480
4776
چەند سرنجێکی پڕ لە دوانە ئۆکسیدی
کاربۆنی، کاربۆنی ١٤ی چالاک لەڕووی تیشکییەوە و
04:11
and some high pressure bottles
78
239280
2016
ئینجا چەند پتڵێکی پەستان بەرزی
ئایزۆتۆپی کاربۆن ١٣ی
گازی دوانە ئۆکسیزی کاربۆنی سەقامگیرەوە.
04:13
of the stable isotope
carbon-13 carbon dioxide gas.
79
241320
3520
بەڵام لەڕووی یاساییەوە ڕێگەم پێدرابوو.
04:17
But I was legally permitted.
80
245560
1576
04:19
(Laughter)
81
247160
1696
(پێکەنین)
04:20
Oh, and I forgot some stuff,
82
248880
1600
ئاه، چەند شتێکیشم بیرچوو،
04:23
important stuff: the bug spray,
83
251080
1720
شتی گرنگ: سپرای مێروو،
04:25
the bear spray,
the filters for my respirator.
84
253600
2840
سپرای ورچ، فیلتەر
بۆ دەمامکی هەناسەدانەکەم.
04:29
Oh well.
85
257160
1200
ئاه باشە.
04:31
The first day of the experiment,
we got out to our plot
86
259560
2776
ڕۆژی یەکەمی تاقیکردنەوەکە
چووینە سەر شوێنەکە و
04:34
and a grizzly bear and her cub
chased us off.
87
262360
2800
ورچێکی ڕەش و بێچووەکانی
شوێنمان کەوتن. و
04:37
And I had no bear spray.
88
265920
1520
سپرای ورچەکەشم پێنەبوو.
04:41
But you know, this is how
forest research in Canada goes.
89
269120
3176
بەڵام ئەزانن، توێژینەوەی ناو دارستان
لە کەنەدا هەر ئاواهی ئەبێت.
04:44
(Laughter)
90
272320
1456
(پێکەنین)
04:45
So I came back the next day,
91
273800
1536
بۆیە ڕۆژی دواتر هاتمەوە، و
04:47
and mama grizzly and her cub were gone.
92
275360
2256
ورچە دایکەکە و بێچووەکانی لێنەمابوو.
04:49
So this time, we really got started,
93
277640
2016
بۆیە ئەمجارە، بەڕاستی
دەستمان پێکرد، و
04:51
and I pulled on my white paper suit,
94
279680
2776
جلە کاغەزە سپییەکانم لەبەر کرد،
04:54
I put on my respirator,
95
282480
1840
دەمامکی هەناسەدانەکەم بەست، و
04:58
and then
96
286160
1216
ئینجا
04:59
I put the plastic bags over my trees.
97
287400
2280
عەلاگە نایلۆنەکانم کرد بە درەختەکانمەوە.
05:03
I got my giant syringes,
98
291080
2096
ئینجا سرنجە گەورەکانمم هێنا، و
05:05
and I injected the bags
99
293200
1656
عەلاکەکانم کرد بە
05:06
with my tracer isotope
carbon dioxide gases,
100
294880
3416
گازەکانی ئایزۆتۆپی دوانە ئۆکسیدی کاربۆن،
05:10
first the birch.
101
298320
1216
یەکەمجار دارەسپییەکان.
05:11
I injected carbon-14, the radioactive gas,
102
299560
2976
کاربۆنی ١٤م تێکرد، کە گازێکی
چالاکە لەڕووی تیشکییەوە،
05:14
into the bag of birch.
103
302560
1576
کردمە ناو عەلاگەی دارە سپییەکەوە.
05:16
And then for fir,
104
304160
1256
ئینجا سنۆبەرەکە،
05:17
I injected the stable isotope
carbon-13 carbon dioxide gas.
105
305440
3816
گازی دوانە ئۆکسیدی کاربۆنی
کاربۆنە ئایسۆتۆپ ١٣ سەقامگیرەکەم تێکرد.
05:21
I used two isotopes,
106
309280
1736
دوو ئایزۆتۆپی جیام بەکارهێنا،
05:23
because I was wondering
107
311040
1256
چونکە ئەمویست بزانم
05:24
whether there was two-way communication
going on between these species.
108
312320
3840
ئایا پەیوەندی دوو لایەنە هەیە
لەنێوان ئەم جۆرە ڕووەکانەدا.
05:29
I got to the final bag,
109
317640
2576
چوومە سەر دوا عەلاگە،
05:32
the 80th replicate,
110
320240
1496
هەشتاهەمین درەخت، و
05:33
and all of a sudden
mama grizzly showed up again.
111
321760
2416
لەناکاو ورچە دایکەکە دەرکەوتەوە. و
05:36
And she started to chase me,
112
324200
1416
دەستیکرد بە ڕاونانم، و
05:37
and I had my syringes above my head,
113
325640
2416
سرنجەکانم خستبووە سەر سەرم، و
05:40
and I was swatting the mosquitos,
and I jumped into the truck,
114
328080
2936
مێشوولەکانم دەکوشت، و
ڕامکردە ناو ئوتومبێلەکە، و
05:43
and I thought,
115
331040
1216
بیرمکردەوە،
05:44
"This is why people do lab studies."
116
332280
1736
"لەبەر ئەمەیە خەڵک
لە تاقیگە توێژینەوە دەکەن."
05:46
(Laughter)
117
334040
1440
(پێکەنین)
05:49
I waited an hour.
118
337120
1496
کاتژمێرێک چاوەڕێمکرد.
05:50
I figured it would take this long
119
338640
1616
دەمزانی ئەمەنەی پێدەچێت
05:52
for the trees to suck up
the CO2 through photosynthesis,
120
340280
2776
بۆ درەختەکان ئەو دوانە ئۆکسیدە کاربۆنە
لەڕێی ڕۆشنە پێکهاتنەوە هەڵمژن
05:55
turn it into sugars,
send it down into their roots,
121
343080
3136
بیکەن بە شەکر،
بە ڕەگەکانیانا بیبەنە خوارەوە، و
05:58
and maybe, I hypothesized,
122
346240
2696
ئینجا گریمانەی ئەوەم دانا
06:00
shuttle that carbon belowground
to their neighbors.
123
348960
2800
لەوانەیە ئەو کاربۆنە لەخوارەوە
بگوێزنەوە دەرختەکانی تر.
06:04
After the hour was up,
124
352920
1856
دوای تەواوبوونی کاتژمێرەکە،
06:06
I rolled down my window,
125
354800
1576
چوومە لای جامەکە، و
06:08
and I checked for mama grizzly.
126
356400
1600
سەیرمکرد بزانم ورچەکە ڕۆشتووە.
06:10
Oh good, she's over there
eating her huckleberries.
127
358600
2400
ئاه باشبوو، دووربوو خەریکی
خواردنی توتڕک بوو.
06:13
So I got out of the truck
and I got to work.
128
361720
2616
بۆیە لە ئوتومبێلەکە چوومە دەر و
چوومە سەر کارکردن.
06:16
I went to my first bag with the birch.
I pulled the bag off.
129
364360
3896
چوومە لای یەکەم عەلاگەی
سەر دارەسپیەکە. عەلاگەکەم لابرد.
06:20
I ran my Geiger counter over its leaves.
130
368280
2320
پێوەرە گیگەرە تیشکەکەم خستە سەر گەڵاکانی.
06:23
Kkhh!
131
371280
1200
ککخخخ!
06:25
Perfect.
132
373400
1216
زۆرباشە.
06:26
The birch had taken up
the radioactive gas.
133
374640
2936
دارەسپییەکە گازە تیشکدەرەکەی هەڵمژیبوو.
06:29
Then the moment of truth.
134
377600
1576
ئینجا ساتی یەکلاکردنەوە.
06:31
I went over to the fir tree.
135
379200
1520
چوومە لای درەختی سنۆبەرەکە.
06:33
I pulled off its bag.
136
381320
1776
عەلاگەکەی سەریم لابرد.
06:35
I ran the Geiger counter up its needles,
137
383120
2336
بێوەرە تیشکە گیگەرەکەم خستە سەر
دەزوولەکانی، و
06:37
and I heard the most beautiful sound.
138
385480
2200
گوێم لە خۆشترین دەنگ بوو.
06:40
Kkhh!
139
388440
1200
ککخخخ!
06:42
It was the sound of birch talking to fir,
140
390760
2736
دەنگی دارەسپییەکە بوو قسەی
لەگەڵ سنۆبەرەکە دەکرد، و
06:45
and birch was saying,
"Hey, can I help you?"
141
393520
3456
دارەسپییەکە دەیوت،
هێی، دەتوانم یارمەتیت بەم؟"
06:49
And fir was saying, "Yeah,
can you send me some of your carbon?
142
397000
3616
سنۆبەرەکەش دەیوت، "بەڵێ،
دەتوانی هەندێک لە کاربۆنەکانتم بۆ بنێری؟
06:52
Because somebody
threw a shade cloth over me."
143
400640
2400
چونکە یەکێک چەتری هەڵکردووە بەسەرما."
06:56
I went up to cedar, and I ran
the Geiger counter over its leaves,
144
404360
3696
چوومە لای سنۆبرە نەرزەکە، و
پێوەرە گیگەرەکەم خستە سەر گەڵاکانی و
07:00
and as I suspected,
145
408080
1520
وەک گومانم کردبوو،
07:02
silence.
146
410520
1240
بێدەنگی.
07:04
Cedar was in its own world.
147
412560
2216
سنۆبەرە نەرزەکە لە جیهانی خۆیدا بوو.
07:06
It was not connected into the web
interlinking birch and fir.
148
414800
3960
لەو تۆڕی پەیوەندیەی نێوان
دارە سپییەکە و سنۆبەرە ئاساییەکەیا نەبوو.
07:11
I was so excited,
149
419840
1280
زۆر دڵخۆش بووم،
07:14
I ran from plot to plot
and I checked all 80 replicates.
150
422000
3976
لە شوێنێکەوە ڕامدەکرد بۆ شوێنێکی تر و
سەیری هەر ٨٠ نەمامەکەم کرد.
07:18
The evidence was clear.
151
426000
2136
بەڵگەکە ڕوون بوو.
07:20
The C-13 and C-14 was showing me
152
428160
2936
کاربۆنی ئایسۆتۆپی ١٣ و کاربۆنی ئایسۆتۆپی ١٤
ئەوەیان نیشاندام
07:23
that paper birch and Douglas fir
were in a lively two-way conversation.
153
431120
4120
کە دارەسەپی و سنۆبەری ئاسایی دۆگلاس
لە گفتوگۆیەکی زیندووی دوو لایەنەدان.
07:27
It turns out at that time of the year,
154
435960
1856
دەرکەوت لەوکاتەی ساڵدا،
07:29
in the summer,
155
437840
1216
لە هاویندا،
07:31
that birch was sending more carbon to fir
than fir was sending back to birch,
156
439080
3656
دارەسپییەکە کاربۆنی زیاتری دەنارد
بۆ سنۆبەرەکە وەک بە پێچەوانەوە،
07:34
especially when the fir was shaded.
157
442760
2296
بەتایبەتی ئەوکاتەی سنۆبەرەکە
لەبەر سێبەردا دەبوو.
07:37
And then in later experiments,
we found the opposite,
158
445080
2976
ئینجا لە تاقیکردنەوەکانی دواتردا،
پێچەوانەکەمان دۆزییەوە،
07:40
that fir was sending more carbon to birch
than birch was sending to fir,
159
448080
3536
کە سنۆبەرەکە کاربۆنی زیاتر دەنێرێت
بۆ دارەسپییەکە وەک بە پێچەوانەوە، و
07:43
and this was because the fir was still
growing while the birch was leafless.
160
451640
3640
ئەویش لەبەر ئەوەی بە زستان سنۆبەرەکە هەر
سەوزبوو بەڵام دارەسپییەکە گەڵای پێوە نەمابوو.
07:47
So it turns out the two species
were interdependent,
161
455880
2656
بۆیە دەرکەوت ئەو دوو جۆرە
درەختە پێکەوە گرێدراون،
07:50
like yin and yang.
162
458560
1280
وەک ین و یانگ.
07:52
And at that moment,
everything came into focus for me.
163
460960
2976
لەو ساتەشدابوو،
هەموو شتێک ڕوون بۆوە بۆم.
07:55
I knew I had found something big,
164
463960
2256
دەمزانی شتێکی گەورەم دۆزیوەتەوە،
07:58
something that would change the way
we look at how trees interact in forests,
165
466240
4736
شتێک گۆڕانکاری دەکات لە سەیرکردنمان
بۆ پەیوەندی درەختەکان لە دارستاندا
08:03
from not just competitors
166
471000
2016
نەک تەنیا ڕکابەری یەکن
08:05
but to cooperators.
167
473040
1680
بەڵکو هاوکاری یەکیشن.
08:07
And I had found solid evidence
168
475800
2456
بەڵگەی یەکلاکەرەوەشم دۆزییەوە
08:10
of this massive belowground
communications network,
169
478280
3376
لەسەر ئەم تۆڕە پەیوەندییە
ژێرزەمینییە فراوانە،
08:13
the other world.
170
481680
1240
جیهانەکەی تر.
08:15
Now, I truly hoped and believed
171
483960
1896
هیوادارم بووم و باوەڕم وابوو
08:17
that my discovery would change
how we practice forestry,
172
485880
3616
کە دۆزینەوەکەم گۆڕانکاری بکات
لە پەیڕەوکردنی دارستان زانی،
08:21
from clear-cutting and herbiciding
173
489520
1776
لە بڕینەوەی تەواوەتی و
لەناوبردنی ڕووەک
08:23
to more holistic and sustainable methods,
174
491320
2936
بۆ شێوازە بەرگەگرتر و گشتگیریانەترەکان،
08:26
methods that were less expensive
and more practical.
175
494280
3216
شێوازەکانی کەمتر گرانبوون و
زیاتر دەکرا پەیڕەو بکرێن.
08:29
What was I thinking?
176
497520
1240
بیرم لەچی دەکردەوە؟
08:31
I'll come back to that.
177
499920
1280
دەگەڕێمەوە سەر ئەوە.
08:35
So how do we do science
in complex systems like forests?
178
503760
3840
کەواتە لە سیستمە ئاڵۆزەکانی وەک
دارستانەکاندا چۆن پەیڕەوی زانست دەکەین؟
08:40
Well, as forest scientists,
we have to do our research in the forests,
179
508720
3336
وەک زانایانی دارستان، پێویستە
توێژینەوەکان لە دارستانەکان بکەین، و
08:44
and that's really tough,
as I've shown you.
180
512080
2016
وەک نیشانمدان ئەوە کارێکی
زۆر قورس دەبێت. و
08:46
And we have to be really good
at running from bears.
181
514120
3240
پێویستە زۆر باشبین لە
ڕاکردن لەدەست ورچەکان.
08:50
But mostly, we have to persevere
182
518760
1576
بەڵام بەزۆری، پێویستە بەرگەبگرین
08:52
in spite of all the stuff
stacked against us.
183
520360
2896
سەرباری ئەوەی هەموو
ئەگەرەکان دژمانن. و
08:55
And we have to follow our intuition
and our experiences
184
523280
2616
پێویستە شوێن هەستی ناوەکی و
ئەزموونەکانی خۆمان بکەوین و
08:57
and ask really good questions.
185
525920
2136
پرسیاری زۆر باش بکەین. و
09:00
And then we've got to gather our data
and then go verify.
186
528080
3176
ئینجا پێویستە بچین زانیاری
خۆمان کۆبکەینەوە و دڵنیابینەوە لێی.
09:03
For me, I've conducted and published
hundreds of experiments in the forest.
187
531280
5160
من خۆم، سەدان تاقیکردنەوەم کردووە
لە دارستاندا و بڵاوم کردوونەتەوە.
09:09
Some of my oldest experimental plantations
are now over 30 years old.
188
537080
4000
هەندێک لە کۆنترین درەختەکانی
ناشتوومن بۆ تاقیکردنەوە ٣٠ ساڵن ئێستا.
09:14
You can check them out.
189
542040
1416
دەتوانن بچن سەیریان بکەن.
09:15
That's how forest science works.
190
543480
1800
زانستی دارستان بەو شێوەیەیە.
09:18
So now I want to talk about the science.
191
546200
2336
کەواتە ئێستا ئەمەوێ قسە
لەسەر زانستەکە بکەم.
09:20
How were paper birch
and Douglas fir communicating?
192
548560
3056
چۆن دارەسپی و سنۆبەری دۆگلاس
پەیوەندی بەیەکەوە دەکەن؟
09:23
Well, it turns out they were conversing
not only in the language of carbon
193
551640
4496
دەرکەوت کە لە گفتوگۆیا بوون
نەک تەنیا بە زمانی کاربۆن
09:28
but also nitrogen and phosphorus
194
556160
3016
بەڵکو نایترۆجین و فسفۆڕ و
09:31
and water and defense signals
and allele chemicals and hormones --
195
559200
4736
ئاو و ئاماژەکانی بەرگری و
ماددە کیمیایی و هۆرمۆنە چوونیەکەکانیشیان --
09:35
information.
196
563960
1200
زانیاری.
09:38
And you know, I have to tell you,
before me, scientists had thought
197
566160
3176
وە دەشزانن، دەبێ پێتان بڵێم،
پێش من، زانایان وایان دەزانی
09:41
that this belowground
mutualistic symbiosis called a mycorrhiza
198
569360
3576
لەم پێکەوە ژیانە ژێرزەمینییەدا
شتێکی تر بەشدارە تێیدا
09:44
was involved.
199
572960
1496
پێی دەوترێ مایکۆرهیزا.
09:46
Mycorrhiza literally means "fungus root."
200
574480
3080
مایکۆرهیزا واتە ڕەگی کەڕوو.
09:50
You see their reproductive organs
when you walk through the forest.
201
578360
3896
ئەندامەکانی زاوزێیان دەبینیت
کاتێک بە دارستاندا دەڕۆیت.
09:54
They're the mushrooms.
202
582280
1816
کە قارچکەکانە.
09:56
The mushrooms, though,
are just the tip of the iceberg,
203
584120
3016
بەڵام قارچکەکان، تەنیا
لووتکەی شاخە سەهۆڵەکەن،
09:59
because coming out of those stems
are fungal threads that form a mycelium,
204
587160
4256
چونکە ئەوەی لەو قەدانەوە یەتە دەر
تەزوی کەڕوون مایسیلیەم پێکدەهێنن، و
10:03
and that mycelium
infects and colonizes the roots
205
591440
2696
ئەو مایسیلییەمە دەچێتە سەر ڕەگەکانی
10:06
of all the trees and plants.
206
594160
2136
هەموو درەختەکان و ڕووەکەکان.
10:08
And where the fungal cells
interact with the root cells,
207
596320
2656
لە شوێنی بەیەک گەشتنی
خانە کەڕووەکان و خانەی ڕەگەکان،
10:11
there's a trade of carbon for nutrients,
208
599000
2776
ئاڵوگۆڕی کاربۆن هەیە بۆ
پێکهاتە خۆراکییەکان، و
10:13
and that fungus gets those nutrients
by growing through the soil
209
601800
3056
ئەو کەڕووەش بە گەشەکردن بەناو
خۆڵەکەدا و دەوردانی
10:16
and coating every soil particle.
210
604880
2000
هەموو بەشێکی خۆڵەکە ئەو
پێکهاتانەی دەست دەکەوێت.
10:19
The web is so dense that there can be
hundreds of kilometers of mycelium
211
607840
4296
تۆڕەکە ئەوەندە چڕە لەوانەیە سەدان
کیلۆمەتر مایسیلیەم هەبێت
10:24
under a single footstep.
212
612160
1560
لەژێر پێیەکدا.
10:26
And not only that, that mycelium connects
different individuals in the forest,
213
614720
4800
نەک هەر ئەوەش، ئەو مایسیلیەمە تاکە
جیاکانی دارستانەکە پێکەوە دەبەستێتەوە،
10:32
individuals not only of the same species
but between species, like birch and fir,
214
620320
5616
نەک ڕووەکەکانی هەمان جۆر بەڵکو
لەنێوان جۆرەکانیشدا، وەک سنۆبەر و دارەسپی، و
10:37
and it works kind of like the Internet.
215
625960
2320
بەجۆرێک وەک ئینتەرنێت کار دەکات.
10:41
You see, like all networks,
216
629760
1896
دەبینن، وەک هەموو تۆڕێکی تر
10:43
mycorrhizal networks have nodes and links.
217
631680
2816
تۆڕی کەڕووەکانیش گرێ و بەستەریان هەیە.
10:46
We made this map by examining
the short sequences of DNA
218
634520
4056
ئەم نەخشەیەمان درووستکرد بە
پشکنینی زنجیرە کورتەکانی دی ئێن ئەی
10:50
of every tree and every fungal individual
in a patch of Douglas fir forest.
219
638600
5496
هەر یەکێک لە درەختەکان و کۆمەڵە کەڕوەکانی
بەشە سنۆبەرە دۆگلاسەکەی دارستانەکە.
10:56
In this picture, the circles represent
the Douglas fir, or the nodes,
220
644120
3816
لەم وێنەیەدا، بازنەکان ئاماژەیە بۆ
سنۆبەرە دۆگلاسەکان، یان گرێکان، و
10:59
and the lines represent the interlinking
fungal highways, or the links.
221
647960
4120
هێڵەکان پەیوەندییە کەڕووییەکانە، یان
پێکەوە بەستنەکانە.
11:05
The biggest, darkest nodes
are the busiest nodes.
222
653120
4336
گەورەترین، و تۆخترین گرێکان
ئەوانەن کە سەرقاڵترینن.
11:09
We call those hub trees,
223
657480
1936
بەوانە دەڵێین درەختە ناوچەقەکان،
11:11
or more fondly, mother trees,
224
659440
2416
یان ڕوونتر بڵێین، درەختە دایکەکان،
11:13
because it turns out
that those hub trees nurture their young,
225
661880
4616
چونکە دەرکەوتووە ئەو درەختە
چەقانە خواردن دەدەن بە درەختە تازەکان،
11:18
the ones growing in the understory.
226
666520
2536
ئەوانەی لە بنی دارەکاندا گەشە دەکەن.
11:21
And if you can see those yellow dots,
227
669080
2136
ئەگەر سەیری ئەو خاڵە زەردانە بکەن،
11:23
those are the young seedlings
that have established within the network
228
671240
3296
ئەوانە تۆوە نوێکانن کە لەنێو
تۆڕی درەختە دایکە پیرەکاندا
11:26
of the old mother trees.
229
674560
1240
خۆیان پێکهێناوە.
11:28
In a single forest, a mother tree can be
connected to hundreds of other trees.
230
676400
4200
لە دارستانێکدا، یەک درەختی دایک
دەتوانێت بە سەدان درەختی ترەوە ببەسترێتەوە.
11:33
And using our isotope tracers,
231
681800
2296
بە بەکارهێنانی شوێنکەوتنی ئایسۆتۆپی،
11:36
we have found that mother trees
232
684120
1496
بۆمان دەرکەوت درەختە دایکەکان
11:37
will send their excess carbon
through the mycorrhizal network
233
685640
2936
کاربۆنە زیادەکەی خۆیان لەڕێگەی
تۆڕە کەڕووەکەوە دەنێرن
11:40
to the understory seedlings,
234
688600
1936
بۆ تۆ و چەکەرەکانی بنی دارستانەکە، و
11:42
and we've associated this
with increased seedling survival
235
690560
3136
توانیشمان ئەمە گرێبەینەوە بە
زیادبوونی ئەگەری ڕزگاربوونی نەوەکانی
11:45
by four times.
236
693720
1240
بۆ چوار ئەوەندە.
11:47
Now, we know we all
favor our own children,
237
695880
3216
ئێستا، هەموومان زیاتر
گرنگی بە مناڵی خۆمان دەدەین، و
11:51
and I wondered, could Douglas fir
recognize its own kin,
238
699120
3240
بیرمکردەوە تۆبڵێی سنۆبەری دۆگلاس
جۆرەکەی خۆی بناسێتەوە،
11:55
like mama grizzly and her cub?
239
703760
2000
وەک دایکە ورچەکە و بێچووەکانی؟
11:58
So we set about an experiment,
240
706560
1816
بۆیە تاقیکردنەوەیەکمان دەستپێکرد، و
12:00
and we grew mother trees
with kin and stranger's seedlings.
241
708400
3896
گەشەمان بە درەختی دایک دا
لەگەڵ تۆوی خۆی و درەختی تریشدا. و
12:04
And it turns out
they do recognize their kin.
242
712320
2896
دەرکەوت کە تۆوەکانی جۆری
خۆی دەناسێتەوە.
12:07
Mother trees colonize their kin
with bigger mycorrhizal networks.
243
715240
4976
درەختە دایکەکان تۆڕێکی گەورەتری
کەڕوو ئەیەن بە جۆرەکەی خۆیان.
12:12
They send them more carbon below ground.
244
720240
2416
لەژێر زەویدا کاربۆنی زیاتریان بۆ دەنێرن.
12:14
They even reduce
their own root competition
245
722680
2576
تەنانەت ڕەگەکانی خۆشیان کەم دەکەنەوە
12:17
to make elbow room for their kids.
246
725280
2856
بۆ ئەوەی شوێنی ڕەگی نەوەکانیان بکەنەوە.
12:20
When mother trees are injured or dying,
247
728160
3656
کاتێک درەختە دایکەکان
بریندار دەبن یان دەمرن،
12:23
they also send messages of wisdom
on to the next generation of seedlings.
248
731840
4520
دوا پەیام بۆ نەوەی دواتری
درەختە تازەکان دەنێرن.
12:29
So we've used isotope tracing
249
737120
1536
شوێنکەوتنی ئایسۆتۆپیمان بەکارهێنا
12:30
to trace carbon moving
from an injured mother tree
250
738680
2576
بۆ شوێنکەوتنی جوڵاندنی کاربۆن
درەختێکی دایکی برینارەوە
12:33
down her trunk
into the mycorrhizal network
251
741280
2336
هەتا خوارەوە بۆ قەدەکەی و
تۆڕە کەڕووەکە و
12:35
and into her neighboring seedlings,
252
743640
2000
چەکەرەکانی چواردەوری،
12:38
not only carbon but also defense signals.
253
746640
2776
نەک تەنیا کاربۆن بەڵکو
ئاماژەی بەرگریشی ناردووە. و
12:41
And these two compounds
254
749440
1816
ئەم دوو ماددەیەش
12:43
have increased the resistance
of those seedlings to future stresses.
255
751280
4096
بەرگری ئەو چەکەرانەی زیاد کردووە
بۆ فشارە دەرەکییەکانی داهاتوو.
12:47
So trees talk.
256
755400
1280
کەواتە درەختەکان قسە دەکەن.
12:50
(Applause)
257
758560
2016
(چەپڵەلێدان)
12:52
Thank you.
258
760600
1200
زۆر سوپاس.
12:57
Through back and forth conversations,
259
765440
2296
لەڕێگەی پەیوەندی بەردەوامەوە،
12:59
they increase the resilience
of the whole community.
260
767760
2680
بەرگری هەموو کۆمەڵگاکەیان زیاد دەکەن.
13:03
It probably reminds you
of our own social communities,
261
771360
2896
لەوانەیە ئەوە کۆمەڵگا
کۆمەڵایەتییەکانی خۆمان و
13:06
and our families,
262
774280
1576
خێزانەکانی خۆمانتان بیرخاتەوە،
13:07
well, at least some families.
263
775880
1381
با بڵێین هەندێک لە خێزانەکان.
13:09
(Laughter)
264
777285
2211
(پێکەنین)
13:11
So let's come back to the initial point.
265
779520
1905
کەواتە با بچینەوە سەر خاڵی سەرەتا.
13:14
Forests aren't simply
collections of trees,
266
782480
2456
دارستانەکان تەنیا کۆکراوەی
درەختەکان نین،
13:16
they're complex systems
with hubs and networks
267
784960
3536
سیستمێکی ئاڵۆزن کە چەندین
چەقی پەیوەندی و تۆڕی هەیە
13:20
that overlap and connect trees
and allow them to communicate,
268
788520
3496
کە دارەکان پێکەوە دەبەستنەوە و
ڕێگەیان پێدەدەن پەیوەندی بەیەکەوە بکەن، و
13:24
and they provide avenues
for feedbacks and adaptation,
269
792040
3776
چەندین ڕاڕەو دابین دەکەن
بۆ بەیەکتر ڕاگەیاندن و خۆگونجاندن، و
13:27
and this makes the forest resilient.
270
795840
2416
ئەمەش وا لە دارستانەکە دەکات
بەرگەگرتر بێت.
13:30
That's because there are many hub trees
and many overlapping networks.
271
798280
4376
ئەوە لەبەر ئەوەی چەندین درەخت وەک
ناوچەق وان و چەندین تۆڕیان هەیە.
13:34
But they're also vulnerable,
272
802680
1976
بەڵام لەهەمان کاتیشدا لەبەردەم کێشەدان،
13:36
vulnerable not only
to natural disturbances
273
804680
2880
لەبەردەم کێشەدان نەک تەنیا
بۆ کێشە سرووشتییەکان
13:40
like bark beetles that preferentially
attack big old trees
274
808200
3696
وەک قالۆنچەی توێکڵەدارەکان بەتایبەتی
هێرشدەکەنە سەر درەختە پیرە گەورەکان
13:43
but high-grade logging
and clear-cut logging.
275
811920
2440
بەڵکو لێکردنەوەی چەند دانەیەک و
لێکردنەوەی کۆمەڵێکی زۆریش.
13:47
You see, you can take out
one or two hub trees,
276
815240
2816
دەبینن، دەتوانن یەک دوو
درەختی ناوەند لێکەنەوە،
13:50
but there comes a tipping point,
277
818080
1720
بەڵام خاڵێکی یەکلاکەرەوە یەت،
13:52
because hub trees are not
unlike rivets in an airplane.
278
820920
2936
چونکە درەختە ناوەندەکان جیاوازیان نییە
لەگەڵ بڕغووەکانی فڕۆکەیەکدا.
13:55
You can take out one or two
and the plane still flies,
279
823880
3536
دەتوانی یەک دوانێکی دەرکەیت و
فڕۆکەکە هەر دەفڕێت،
13:59
but you take out one too many,
280
827440
1576
بەڵام ئەگەر زۆر دەرکەیت،
14:01
or maybe that one holding on the wings,
281
829040
2616
یان ئەوانەی باڵەکانی ڕاگرتووە، و
14:03
and the whole system collapses.
282
831680
1840
هەموو سیستمەکە هەرەس دەهێنێت.
14:07
So now how are you thinking
about forests? Differently?
283
835000
2896
کەواتە ئێستا چۆن بیر لە
دارستانەکان دەکەنەوە؟ جیاواز؟
14:09
(Audience) Yes.
284
837920
1216
(ئامادەبووان) : بەڵێ.
14:11
Cool.
285
839160
1200
زۆرباشە.
14:13
I'm glad.
286
841040
1200
پێمخۆشە.
بیرتانە پێشتر وتم
هیواداربووم توێژینەوەکەم،
14:14
So, remember I said earlier
that I hoped that my research,
287
842920
3856
14:18
my discoveries would change
the way we practice forestry.
288
846800
3376
دۆزینەوەکانم گۆڕانکاری بێنن
بەسەر دیاردەی بڕینەوەی دارستان،
14:22
Well, I want to take a check on that
30 years later here in western Canada.
289
850200
4120
ئەمەوێت دوای ٣٠ ساڵ بچمەوە سەر ئەوە
لە خۆرئاوای کەنەدا.
14:34
This is about 100 kilometers
to the west of us,
290
862840
2536
ئەمە نزیکەی ١٠٠ کیلۆمەتر لە
خۆرئاوای خۆمانە،
14:37
just on the border of Banff National Park.
291
865400
2360
لەسەر سنوری پارکی نەتەوەیی بانف.
14:41
That's a lot of clear-cuts.
292
869120
1440
چەندین شوێنی بڕدراو هەیە.
14:43
It's not so pristine.
293
871020
1440
وەک دۆخی جارانی نییە.
14:45
In 2014, the World Resources Institute
reported that Canada in the past decade
294
873980
5056
ساڵی ٢٠١٤، پەیمانگای سەرچاوە سرووشتیەکانی
جیهان ڕایان گەیاند کە ١٠ ساڵی پێشوو
14:51
has had the highest forest disturbance
rate of any country worldwide,
295
879060
3600
کەنەدا لە هەر وڵاتێکی تر زیاتر
ڕێژەی شێواندنی دارستانەکانی هەبووە، و
14:55
and I bet you thought it was Brazil.
296
883620
1720
دڵنیام واتان دەزانی بەرازیلە.
14:59
In Canada, it's 3.6 percent per year.
297
887140
3536
لە کەنەدا، ساڵی لەسەدا ٣.٦ە.
15:02
Now, by my estimation, that's about
four times the rate that is sustainable.
298
890700
3920
ئێستا، بەپێی خەمڵاندن، ئەوە نزیکەی چوار
هێندەی ئەو ڕێژەیەیە بتوانرێ نوێکرێتەوە.
15:09
Now, massive disturbance at this scale
is known to affect hydrological cycles,
299
897100
4336
شێواندنی زەبەلاحی لەم قەبارەیە
دەزانرێت کە کاردەکاتە سەر سووڕە ئاوییەکە،
15:13
degrade wildlife habitat,
300
901460
1976
ژینگەی ژیانی سرووشتی لەناودەبات، و
15:15
and emit greenhouse gases
back into the atmosphere,
301
903460
2896
گازە زیانبەخشەکانی ناو بارگەی هەوا
هەر لە زیادبووندا دەبن،
15:18
which creates more disturbance
and more tree diebacks.
302
906380
2920
کە ئەوەش شێواندنی زیاتر و
کوشتنی زیاتری درەخت درووست دەکات.
15:23
Not only that, we're continuing
to plant one or two species
303
911300
2976
نەک هەر ئەوە، بەردەوامین لە
چاندنی یەک دوو جۆری تر و
15:26
and weed out the aspens and birches.
304
914300
1960
سنۆبەرە ئەسپینەکان و دارەسپییەکان
دەردەکەین لێیان.
15:29
These simplified forests lack complexity,
305
917260
2576
ئەم دارستانە سادەکراوانە
لە ئاڵۆزییان کەمە، و
15:31
and they're really vulnerable
to infections and bugs.
306
919860
3416
بەڕاستی بێبەرگرین بەرامبەر
میکرۆبەکان و بەکتریاکان. و
15:35
And as climate changes,
307
923300
1896
لەگەڵ گۆڕینی کەش و هەوا،
15:37
this is creating a perfect storm
308
925220
2280
ئەمە باشترین بوار درووست دەکات
15:41
for extreme events, like the massive
mountain pine beetle outbreak
309
929420
3576
بۆ ڕووداوە گەورەکانی، وەک بڵاوبوونەوە
زۆرەکەی قالونچەی سنۆبەری چیاکان
15:45
that just swept across North America,
310
933020
2040
کە زۆربەی ئەمریکای باکوری گرتەوە،
15:47
or that megafire in the last
couple months in Alberta.
311
935820
3320
یان ئاگرە زۆرەکەی ئەم دوو مانگەی
پێشتر لە ئەلبێرتا.
15:52
So I want to come back
to my final question:
312
940980
2320
بۆیە ئەمەوێ بێمەوە سەر دوا پرسیارم:
15:56
instead of weakening our forests,
313
944980
1776
لەجیاتی لاوازکردنی دارستانەکانمان،
15:58
how can we reinforce them
and help them deal with climate change?
314
946780
3560
چۆن بتوانین بەهێزیان بکەین و یارمەتیان بەین
ڕووبەڕوی گۆڕینی کەش و هەوا ببنەوە؟
16:03
Well, you know, the great thing
about forests as complex systems
315
951700
4016
دەزانن، شتە مەزنەکەی
دارستانەکان وەک سیستمێکی ئاڵۆز
16:07
is they have enormous
capacity to self-heal.
316
955740
3040
ئەوەیە کە توانایەکی زۆریان هەیە
بۆ خۆچاککردنەوە.
16:11
In our recent experiments,
317
959700
1416
لە تاقیکردنەوەکانی ئەم دواییەماندا،
16:13
we found with patch-cutting
and retention of hub trees
318
961140
3456
بۆمان دەرکەوت بە بڕینی هەندێک
لە دارەکان و هێشتنەوەی دارە دایکەکان و
16:16
and regeneration to a diversity
of species and genes and genotypes
319
964620
4136
نوێکردنەوە بۆ هەمەچەشنییەکی
جۆرەکان و جینەکان و جینۆتایپەکان
16:20
that these mycorrhizal networks,
they recover really rapidly.
320
968780
3840
کە ئەم تۆڕە کەڕووەی ڕەگەکان،
زۆر بەخێرایی چاکدەبنەوە.
16:25
So with this in mind, I want to leave you
with four simple solutions.
321
973940
4336
کەواتە دوای باسکردنی ئەمە، دەمەوێت
بە چوار چارەسەری سادەوە بەجێتان بهێڵم.
16:30
And we can't kid ourselves
that these are too complicated to act on.
322
978300
3360
ناشتوانین خۆمان هەڵخەڵەتێنین و
بلێین زۆر ئاڵۆزن و ناتوانین هیچ بکەین.
16:35
First, we all need
to get out in the forest.
323
983180
3200
یەکەم، پێویستە هەموومان
بچینەوە ناو دارستانەکە.
16:39
We need to reestablish
local involvement in our own forests.
324
987500
4536
پێویستە دووبارە بەشداربوونی ناوخۆییمان
لە دارستانەکانمان درووستکەینەوە.
16:44
You see, most of our forests now
325
992060
1616
دەزانن، ئێستا زۆربەی دارستانەکانمان
16:45
are managed using
a one-size-fits-all approach,
326
993700
3216
بە شێوازێکی گشتگیریانە بەڕێوەدەبرێن،
16:48
but good forest stewardship
requires knowledge of local conditions.
327
996940
4360
بەڵام بەڕێوەبردنی باش بۆ دارستانەکان
پێویستی بە زانیارییە لەسەر ناوچەکان.
16:54
Second, we need to save
our old-growth forests.
328
1002420
3680
دووەم، پێویستە دارستانە
بەتەمەنەکانمان ڕزگار بکەین.
16:59
These are the repositories of genes
and mother trees and mycorrhizal networks.
329
1007020
5720
ئەمانە وەک عەمباری جینەکان و درەختە
دایکەکان و تۆڕە کەڕووەکان وان.
17:06
So this means less cutting.
330
1014620
2256
ئەمەش واتای بڕینەوەی کەمتر.
17:08
I don't mean no cutting, but less cutting.
331
1016900
2040
من ناڵێم هیچ نەبڕدرێتەوە، بەڵکو
بڕینەوەی کەمتر. و
17:11
And third, when we do cut,
332
1019980
2655
سێیەم، کە دەیانبڕینەوە
17:14
we need to save the legacies,
333
1022660
1800
پێویستە کەلەپوورەکان ڕزگارکەین،
17:17
the mother trees and networks,
334
1025180
1536
درەختە دایکەکان و تۆڕەکان، و
17:18
and the wood, the genes,
335
1026740
2135
هەندێک لە دارەکان و جینەکان،
17:20
so they can pass their wisdom
onto the next generation of trees
336
1028900
3896
بۆ ئەوەی بتوانن دانایی خۆیان
بگوێزنەوە بۆ نەوەی دواتری درەختەکان
17:24
so they can withstand
the future stresses coming down the road.
337
1032819
3121
تا بتوانن بەرەنگاری کێشە سرووشتییەکان
ببنەوە بەدرێژایی تەمەنیان.
17:28
We need to be conservationists.
338
1036620
2080
پێویستە ژینگەپارێز بین.
17:31
And finally, fourthly and finally,
339
1039819
2720
لەکۆتاییشدا، چوارەم و کۆتایی،
17:35
we need to regenerate our forests
with a diversity of species
340
1043340
3456
پێویستە دارستانەکانمان بە زنجیرەیەکی
هەمەجۆر لە جۆرە درەختەکان و
17:38
and genotypes and structures
341
1046820
2216
جینەکان و پێکهاتەکان نوێکرێتەوە
17:41
by planting and allowing
natural regeneration.
342
1049060
2760
بە چاندنی دار و ڕێگەدان بە
نوێبوونەوەی سرووشتی.
17:44
We have to give Mother Nature
the tools she needs
343
1052620
2896
پێویستە ئامرازە پێویستەکان بەین
بە دایکە سرووشت
17:47
to use her intelligence to self-heal.
344
1055540
2720
بۆ ئەوەی زانیارییەکانی خۆی بەکاربێنێت
بۆ خۆچاککردنەوە.
17:51
And we need to remember
that forests aren't just a bunch of trees
345
1059180
3056
پێویستە بیریشمان بێت
کە دارستانەکان تەنیا چەند درەختێک نین
17:54
competing with each other,
346
1062260
1256
ململانێی یەکتر بکەن،
17:55
they're supercooperators.
347
1063540
1920
بوونەوەری پێکەوەکارکەری نائاسایین.
17:58
So back to Jigs.
348
1066700
1656
کەواتە بچینەوە سەر جیگس.
18:00
Jigs's fall into the outhouse
showed me this other world,
349
1068380
4456
جیگس کەوتە ناو چاڵی تەوالێتەکە و
ئەم جیهانەی تری نیشاندام و
18:04
and it changed my view of forests.
350
1072860
2696
تێڕوانینی منی بۆ دارستانەکان گۆڕی.
18:07
I hope today to have changed
how you think about forests.
351
1075580
3336
هیوادارم منیش ئەمڕۆ توانیبێتم
تێڕوانینی ئێوە بۆ دارستانەکان بگۆڕم.
18:10
Thank you.
352
1078940
1256
زۆر سوپاس
18:12
(Applause)
353
1080220
5777
(چەپڵەلێدان)
Translated by Hiwa Foundation
Reviewed by Hiwa Foundation 3

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Suzanne Simard - Forest ecologist
Suzanne Simard studies the complex, symbiotic networks in our forests.

Why you should listen

A professor of forest ecology at the University of British Columbia's Department of Forest and Conservation Sciences in Vancouver, Suzanne Simard studies the surprising and delicate complexity in nature. Her main focus is on the below-ground fungal networks that connect trees and facilitate underground inter-tree communication and interaction. Her team's analysis revealed that the fungi networks move water, carbon and nutrients such as nitrogen between and among trees as well as across species. The research has demonstrated that these complex, symbiotic networks in our forests -- at the hub of which stand what she calls the "mother trees" -- mimic our own neural and social networks. This groundbreaking work on symbiotic plant communication has far-reaching implications in both the forestry and agricultural industries, in particular concerning sustainable stewardship of forests and the plant’s resistance to pathogens. She works primarily in forests, but also grasslands, wetlands, tundra and alpine ecosystems.

More profile about the speaker
Suzanne Simard | Speaker | TED.com

Data provided by TED.

This site was created in May 2015 and the last update was on January 12, 2020. It will no longer be updated.

We are currently creating a new site called "eng.lish.video" and would be grateful if you could access it.

If you have any questions or suggestions, please feel free to write comments in your language on the contact form.

Privacy Policy

Developer's Blog

Buy Me A Coffee