TEDMED 2009
Eric Topol: The wireless future of medicine
ئێریک تۆپۆڵ؛ داهاتووی بێ تەلی پزیشکی
Filmed:
Readability: 4.2
783,399 views
ئێریک تۆپۆڵ دەڵێت کە بەم نزیکانە مۆبایلە زیرەکەکانمان بەکار دەهێنین بۆ چاودێری کردنی هێماکانی نەخۆشی و بارودۆخی خراپی تەندرووستیمان، لە " تێد مێد" تیشکی خستە سەر هەندێک لەو ئامێرە بێ تەلە گرنگانەی کە لە داهاتوودا لە بواری پزیشکی بەکار دێن، کە هەمویان بۆ ئەوەن کە زۆربەمان لە سەر پێ خەفی نەخۆشخانەکان دوور بخەنەوە
Eric Topol - Cardiologist and geneticist
Eric Topol is a leading cardiologist who has embraced the study of genomics and the latest advances in technology to treat chronic disease. Full bio
Eric Topol is a leading cardiologist who has embraced the study of genomics and the latest advances in technology to treat chronic disease. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
Does anybody know when the stethoscope was invented?
0
0
5000
ئایا کەسێ دەزانێ کەی بیستۆکی پزیشکی داهێنراوە؟
00:20
Any guesses? 1816.
1
5000
3000
هیچ بۆ چوونێ هەیە ؟ لەساڵی ١٨١٦ دابوو
00:23
And what I can say is, in 2016,
2
8000
3000
ئەوەی ئەتوانم بڵێم، لەساڵی ٢٠١٦ دا
00:26
doctors aren't going to be walking around with stethoscopes.
3
11000
2000
چیتر دکتۆرەکان نابینین کە بیستۆکیان پێ بێت
00:28
There's a whole lot better technology coming,
4
13000
2000
تەکنەلۆژیایەکی زۆر باشتر بەڕێوەیە
00:30
and that's part of the change in medicine.
5
15000
3000
ئەمەش بەشێکە لەو گۆڕانەی کە لەبواری پزیشکیدایە
00:33
What has changed our society
6
18000
3000
ئەوەی کۆمەڵگاکەمانی گۆڕیوە
00:36
has been wireless devices.
7
21000
2000
ئامێری بی تەلەکان" وایەرلێس" بووە
00:38
But the future are digital medical wireless devices, OK?
8
23000
5000
بەڵام داهاتوو هەمووی ئامێرە پزیشکییەکان وایەرلێسی دیجیتاڵە، باشە ؟
00:43
So, let me give you some examples of this
9
28000
2000
بۆیە باهەندێ نموونەتان پێبڵێم
00:45
to kind of make this much more concrete.
10
30000
3000
بۆئەوەی ئەم شتە لەڕاستییەوە زیاتر نزیک بێتەوە
00:48
This is the first one. This is an electrocardiogram.
11
33000
3000
ئەمە یەکەم نموونەیە، ئەمە نەخشەی هێڵکاری دڵە
00:51
And, as a cardiologist, to think that you could see in real time
12
36000
3000
وە من وەک دکتۆرێکی دڵ، ئەگەر بیربکەیتەوە لە راستیدا دەتوانیت بیبینیت
00:54
a patient, an individual, anywhere in the world
13
39000
3000
نەخۆشێک، تاکێک، لەهەر کوێیەکی جیهان
00:57
on your smartphone,
14
42000
2000
لەتەلەفۆنە زیرەکەکەتدا
00:59
watching your rhythm -- that's incredible,
15
44000
2000
ئاگاداری باری تەندرووستی خۆت بیت...ئەمە بڕوا پێنەکراوە
01:01
and it's with us today.
16
46000
2000
ئەمڕۆ ئەم تەکنەلۆژیایە لە ئارادایە
01:03
But that's just the beginning.
17
48000
3000
بەڵام ئەمە تەنها سەرەتایەکە
01:06
You check your email while you're sitting here.
18
51000
3000
تۆ ئیمێڵەکەی خۆت دەپشکنیت لەکاتێکدا لێرەدا دانیشتوویت
01:09
In the future you're going to be checking all your vital signs,
19
54000
4000
لەداهاتوودا تۆ دەتوانیت پشکنینی هەموو نیشانەکان بکەیت
01:13
all your vital signs: your heart rhythm,
20
58000
2000
هەموو نیشانەکانت، ڕیتمی لێدانی دڵت
01:15
your blood pressure, your oxygen, your temperature, etc.
21
60000
4000
پەستانی خوێنت، ئۆکسجینەکەت، پلەی گەرمیت، هتد
01:19
This is already available today.
22
64000
2000
ئەمە ئەمڕۆ لەبەر دەستە
01:21
This is AirStrip Technologies.
23
66000
2000
ئەمە تەکنەلۆجیای" ئێرستریپ"ە
01:23
It's now wired -- or I should say, wireless --
24
68000
4000
ئێستا وایەرییە، یان دەبێ بڵێم، وایەرلێسە
01:27
by taking the aggregate of these signals
25
72000
2000
ئەمە کاردەکات لە کۆکردنەوەی هەموو ئەم نیشانانە
01:29
in the hospital, in the intensive care unit,
26
74000
2000
لەنەخۆشخانەکان و لەبەشی چاودێری وورد
01:31
and putting it on a smartphone for physicians.
27
76000
3000
وە دابەزاندنی لەناو تەلەفۆنە زیرەکەکەت بۆ پزیشکەکان
01:34
If you're an expectant parent,
28
79000
2000
ئەگەر تۆ دایک و باوکێکی چاوەڕوانی منداڵ بوونی
01:36
what about the ability to monitor, continuously,
29
81000
3000
چی دەڵێیت لەبارەی چاودێریکردنێکی بەردەوام
01:39
fetal heart rate, or intrauterine contractions,
30
84000
3000
لێدانەکانی دڵی کۆرپەکەت یان منداڵان
01:42
and not having to worry so much that things are
31
87000
3000
پێویست ناکات زۆر نیگەران بیت کە شتەکان هەمووی
01:45
fine as the pregnancy,
32
90000
2000
باشە لەبارەی سکپڕییەوە
01:47
and moving over into the time of delivery?
33
92000
3000
وە چاوەڕوانی کاتی منداڵ بوونی بکەیت
01:50
And then as we go further,
34
95000
3000
وە پاشان هەتا دوورتر بڕۆین
01:53
today we have continuous glucose sensors.
35
98000
2000
ئەمڕۆ گلۆکۆزمان هەیە کەبەردەوام کاردەکەن
01:55
Right now, they are under the skin,
36
100000
2000
لە ئێستادا، لەژێر پێستەوەن
01:57
but in the future, they won't have to be implanted.
37
102000
4000
بەڵام لەداهاتوودا، پێویست ناکات بچێنێرێت
02:01
And of course, the desired range -- trying to keep glucose
38
106000
2000
بە شێوەیەکی گشتی، پاراستنی ڕێژەی گلۆکۆزە
02:03
between 75 and less than 200,
39
108000
4000
کە لەنێوان ٧٥ و لە ٢٠٠ کەمترە
02:07
checking it every five minutes in a continuous glucose sensor --
40
112000
3000
ئەمەش بەپێوانەکردنی هەموو ٥ خوولەک جارێک، ئەمەش پێوانە کردنی بەردەوامی گلوکۆزە
02:10
you'll see how that can impact diabetes.
41
115000
2000
دەبینی کە چۆن کاریگەری لەسەر شەکرە هەیە
02:12
And what about sleep?
42
117000
2000
ئەی لەبارەی خەوتنەوە
02:14
We're going to zoom in on that a little bit.
43
119000
2000
تۆزێک باسی ئەوەش دەکەین و تیشکی دەخەینە سەر
02:16
We're supposed to spend a third of our life in sleep.
44
121000
2000
ئێمە سێ بە شی ژیانمان لە خەوتن بەسەر دەبەین
02:18
What if, on your phone,
45
123000
2000
ئەی ئەگەر، لەسەر مۆبایلەکەت
02:20
which will be available in the next few weeks,
46
125000
2000
کەلە چەند هەفتەی داهاتوودا لەبەردەست دەبێ
02:22
you had every minute of your sleep displayed?
47
127000
3000
وێنەیەکی بەیانیت دەبێ کەهەموو خوولەکێکی خەوتنت نیشان دەدات
02:25
And this is, of course, as you can see, the awake is the orange.
48
130000
3000
وە ئەمەش بەدڵنیاییەوە وەک دەبینن ڕەنگە پرتەقالی یەکە کاتی بەخەبەربوونە
02:28
The REM sleep, rapid eye movement,
49
133000
2000
خەوی (ڕێم)، جووڵەی بەردەوامی چاو
02:30
dream state, is in light green;
50
135000
2000
شێوازی خەوبینینت سەوزە کاڵەکەیە
02:32
and light is gray, light sleep;
51
137000
2000
وەڕەساسی یەکاڵەکە خەوی سووکە، سووکە خەو
02:34
and deep sleep, the best restorative sleep,
52
139000
2000
وە خەوی قووڵ، خۆشترین خەو
02:36
is that dark green.
53
141000
2000
ئەو سەوزە تۆخەیە
02:38
How about counting every calorie?
54
143000
2000
ئەی هەژمارکردنی هەموو کالۆرییەک؟
02:40
And this is ability, in real time, to actually take
55
145000
3000
وە ئەمەش توانایە، لەڕاستیدا بتوانیت
02:43
measurements of caloric intake
56
148000
2000
هەموو کالۆری یە هەڵمژراوەکەن بپێوی
02:45
as well as expenditure, through a Band-Aid.
57
150000
3000
هەروەهە سەرجەم کالۆرییە بەکارهاتووەکانیش
02:48
Now, what I've talked about are physiologic metrics.
58
153000
3000
ئێستا ئەمەی من قسەم لەسەر کرد پێوەرە فیسۆلۆجییەکانە بوو
02:51
But what I want to get to, the next frontier,
59
156000
3000
بەڵام ئەوەی دەمەوێت بۆ دواتر باسی لێوە بکەم،
02:54
very quickly, and why the stethoscope
60
159000
2000
زۆر بە خێرایی، و هەروەها بۆچی بیستۆکی پزیشکی
02:56
is on its way out,
61
161000
2000
خەریکە دێتە ئاراوە
02:58
is because we can transcend listening to the valve sounds,
62
163000
4000
لەبەرئەوەی ئێستا دەتوانین لەو قۆناغەدا باز بدەین کە بە تەنها گوێ لە دەنگی مولولەکان بگرین و
03:02
and the breath sounds, because now,
63
167000
2000
و گوێ لە هەناسەدان بگرین، چونکە ئێستا
03:04
introduced by G.E. is a handheld ultra-sound.
64
169000
3000
ئامێرێک پەیدا بووە کە بە (جی - ئی ) ناسرواوە و تیشکە سەروو دەنگییەکان تۆمار دەکات
03:07
Why is this important? Because this is so much more sensitive.
65
172000
3000
چی وا لەم شتە دەکات کە گرنگت بێت؟ لەبەر ئەوەی ئەمە هەستەوەرترە
03:10
Here is an example of an abdominal ultrasound,
66
175000
3000
وە ئەمەش نموونەیەکە لەسەر دەنگی ناو سک
03:13
and also a cardiac echo, which can be sent wireless,
67
178000
4000
وە وێنەگرتنی دڵمان هەیە کەدەتوانرێ بەوایەرلێس بنێرڕێت
03:17
and then there's an example of fetal monitoring on your smartphone.
68
182000
4000
وە نموونەی چاودێری کردنی کۆرپەمان هەیە لەسەر تەلەفۆنە زیرەکەکەت
03:21
So, we're not just talking about physiologic metrics --
69
186000
3000
بۆیە باسەکەمان تەنها لەسەر پێوەرە فیسیۆلجییەکان و
03:24
the key measurements of vital signs,
70
189000
3000
پێوەرە گرنگەکان نی یە
03:27
and all those things in physiology -- but also all the imaging
71
192000
3000
وە هەموو ئەم شتانە پەیوەندی بە سایکۆلۆجییەوە هەیە...بەڵام هەموو وێنەکانمان
03:30
that one could look at in your smartphone.
72
195000
2000
کەدەتوانین لە ڕێگەی مۆبایلە زیرەکەکانەوە بیان بینن
03:32
Now, this is an example of another obsolete technology,
73
197000
4000
ئێستا، ئەمە نموونەیەکی ترە لەسەر تەکنەلۆجیای ماوە بەسەر چوو
03:36
soon to be buried: the Holter Monitor.
74
201000
2000
کەبەم زووانە بەکارهێنانی نامێنێت، پێوەرەکانی هۆڵتەر
03:38
Twenty-four hour recording, lots of wires.
75
203000
2000
کە ٢٤ کاتژمێر تۆماردەکات، وایەری زۆرە
03:40
This is now a little tiny patch.
76
205000
2000
ئەمە پینەیەکی شێوە بچووکە
03:42
You can put it on for two weeks
77
207000
2000
کە دەتوانی بۆ ماوەی دوو هەفتەداینبنێی
03:44
and send it in the mail.
78
209000
3000
وە بە ئیمەیڵ بینێریت
03:47
Now, how does this work? Well,
79
212000
2000
ئێستا، ئەمە چۆن کاردەکات؟
03:49
there is these smart Band-Aids or these sensors
80
214000
2000
ئێستا ئەم باند-ئێیدە زیرەکانە هەیە یان ئەم هەستەوەرانە
03:51
that one would put on, on a shoe or on the wrist.
81
216000
3000
کە ئەتوانیت بیکەیتە دەستت یان بیکەیتە پێڵاوەکانتەوە
03:54
And this sends a signal
82
219000
3000
ئەمە شەپۆل دەنێرێ
03:57
and it creates a body area network to a gateway.
83
222000
4000
ئەمە تۆڕێ بۆ تەواوی لەشمان درووست دەکات لەڕێی گەیەنەرێکەوە
04:01
Gateway could be a smartphone or it could be a dedicated gateway,
84
226000
3000
گەیەنەرەکە دەبێ مۆبایل بێت یان دەرگایەکی تایبەتمەندبێ
04:04
as today many of these things are dedicated gateways,
85
229000
2000
لەبەر ئەوەی زۆربەی زۆری شتەکان لەژیانماندا پێویستیان بە گەیەنەرێک هەیە
04:06
because they are not so well integrated.
86
231000
2000
لەبەر ئەوەی بەتەواوی بەیەکەوە نەبەستراونەتەوە
04:08
That signal goes to the web, the cloud,
87
233000
3000
ئەو شەپۆلە دەڕوات بۆ تۆڕەکە، هەورەکە
04:11
and then it can be processed and sent anywhere:
88
236000
2000
وە لەوێوە دەتوانری بنێردرێت بۆ هەموو شوێنێک
04:13
to a caregiver, to a physician,
89
238000
2000
بۆ پەرستار، بۆ دکتۆر
04:15
back to the patient, etc.
90
240000
2000
پاشان دەگەڕێتەوە بۆ نەخۆشەکە، هتد
04:17
So, that's basically very simplistic technology
91
242000
3000
ئەمە بنەمای تەکنەلۆجیایەکی سادەیە
04:20
of how this works.
92
245000
2000
لەبارەی چۆنییەتی کارکردنییەوە
04:22
Now, I have this device on.
93
247000
2000
ئێستا، ئەو ئامێرەم پێوەیە کە کاردەکات
04:24
I didn't want to take my shirt off to show you, but I can tell you it's on.
94
249000
3000
نامەوێت قەمیسەکەم داکەنم و نیشانتان بدەم، بەڵام ئەتوانم پێتان بڵێم کەکار دەکات
04:27
This is a device that not only measures cardiac rhythm,
95
252000
4000
ئەمە ئامێرێکە تەنها کار ناکات لەسەر پێوانەکردنی ڕیتمی دڵ
04:31
as you saw already,
96
256000
2000
هەروەکو دەیبینیت
04:33
but it also goes well beyond that.
97
258000
3000
بەڵام باشتر کاردەکات وەک لەوەی دەیبینیت
04:36
This is me now. And you can see the ECG.
98
261000
3000
ئەمە منم ئێستا، وە ئێوە دەتوانن ئامێری نەخشەکێشی دڵەکە ببینن
04:39
Below that's the actual heart rate and the trend;
99
264000
3000
لەخوارەوەی کۆی لێدانەکانی دڵە
04:42
to the right of that is a bioconductant.
100
267000
2000
وە لەلای ڕاست گوازەرەوەی زیندەوەرمان هەیە
04:44
That's the fluid status,
101
269000
2000
ئەمە شێوازی شلەکەیە
04:46
fluid status, that's really important
102
271000
2000
شێوازی شلەکە، ئەمە بەڕاستی گرنگە
04:48
if you're monitoring somebody with heart failure.
103
273000
2000
ئەگەر تۆ چاودێری کەسێ بکەیت کە جەڵدەی دڵ لێی داوە
04:50
And below that's temperature,
104
275000
2000
لەخوارەوە پلەی گەرمییەکەمان هەیە
04:52
and respiration, and oxygen,
105
277000
2000
وە هەناسەدان، وە ئۆکسجین
04:54
and then the position activity.
106
279000
2000
وە پاشان چالاکییەکەی
04:56
So, this is really striking, because this device
107
281000
3000
بۆیە، ئەمە سەرسوڕهێنەرە، لەبەر ئەوەی ئەم ئامێرە
04:59
measures seven things
108
284000
2000
حەوت شت دەپێوێت
05:01
that are very much vital signs
109
286000
3000
وە ئەمە نیشانەیەکی زۆر پێویستە
05:04
for monitoring someone with heart failure. OK?
110
289000
4000
بۆ چاودێری کردنی کەسێک کە جەڵدەی دڵ لێیداوە، وایە
05:08
And why is this important? Well,
111
293000
2000
وە بۆچی ئەمە گرنگە؟ باشە
05:10
this is the most expensive bed.
112
295000
3000
لێرەدا گرانترین جێگەمان هەیە
05:13
What if we could reduce the need for hospital beds?
113
298000
3000
چی دەبێت ئەگەر بتوانین پێویستی نەخۆشخانەکان بۆ جێگەکانیان کەم بکەینەوە
05:16
Well, we can. First of all, heart failure
114
301000
2000
باشە، دەتوانین، پێش هەموو شتێک، جەڵدەی دڵ
05:18
is the number one reason
115
303000
3000
هۆکاری یەکەمە
05:21
for hospital admissions and readmissions in this country.
116
306000
3000
بۆ داخڵبوونی نەخۆش لە نەخشخانەکان لەم وڵاتە
05:24
The cost of heart failure is 37 billion dollars a year,
117
309000
5000
تێچوونی جەڵدەی دڵ ٣٧ بلیۆن دۆلارە لە ساڵێکدا
05:29
which is 80 percent related to hospitalization.
118
314000
3000
کەلە سەدا هەشتای دەگەڕێتەوە بۆ داخڵ بوون لەنەخۆشخانەکە
05:32
And in the course of 30 days after a hospital stay
119
317000
3000
وە لەکۆتایی ٣٠ هەم ڕۆژی مانەوەت لە نەخۆشخانەکە
05:35
for a Medicare greater than 65 years or older,
120
320000
3000
چارەسەرکردنی ڕێژەی بەساڵاچووان لە ٦٥ ساڵ بەرەو سەر
05:38
is -- 27 percent are readmitted in 30 days,
121
323000
3000
لەماوەی مانگێکدا لەسەدا ٢٧ یان دەگەڕێنەوە بۆ نەخۆشخانە
05:41
and by six months, over 56 percent are readmitted.
122
326000
4000
وە هەتا ٦٥ مانگ لەسەدا ٥٦ یان دەگەڕێنرێنەوە بۆ نەخۆشخانە
05:45
So, can we improve that? Well the idea is
123
330000
2000
کەواتە، ئایا دەتوانین ئەمە چاک بکەین؟ کەواتە بیرۆکەکە
05:47
we take this device that I'm wearing,
124
332000
2000
ئەم ئامێرە دەبەین کەمن پێمەوەیە
05:49
and we put it on 600 patients with heart failure,
125
334000
4000
وە دابەشی ئەکەین بەسەر ٦٠٠ تووشبووی جەڵدەی دڵدا
05:53
randomly assigned, versus 600 patients
126
338000
2000
کە بە هەڕەمەکی هەڵدەبژێردرێن، بەرامبەر ٦٠٠ نەخۆش
05:55
who don't have active monitoring,
127
340000
2000
کە ئەم جۆرە چاودێرییە ناکرێت
05:57
and see whether we can reduce heart failure readmissions,
128
342000
3000
وە دەیبینین ئەگەر بتوانین ڕێژەی تووشبوان بەجەڵدەی دڵ کەمبکەینەوە
06:00
and that's exciting. And we'll start that trial,
129
345000
2000
وە ئەمەش سەرنج ڕاکێشە، وە ئەم گەشتە دەست پێدەکەین
06:02
and you'll hear more about how we're going to do that,
130
347000
2000
وە زیاتر گوێ بیست دەبیت کە چۆن ئەم کارە دەکەین
06:04
but that's a type of wireless device trial
131
349000
3000
وە ئەمە جۆرە تاقیکردنەوەیەکی ئامێری وایەرلێسە
06:07
that could change medicine in the years ahead.
132
352000
3000
بواری پزیشکی دەگۆڕێ لەساڵانی داهاتوودا
06:10
Why now? Why has this all of a sudden become
133
355000
3000
بۆچی ئێستا؟ بۆ ئەمە لەناکاو دەبێتە ڕاستی
06:13
a reality, an exciting direction in the future of medicine?
134
358000
4000
ئاراستەیەکی سەرنج ڕاکێشە بەرەو داهاتووی پزیشکی
06:17
What we have is, in a way, a perfect positive storm.
135
362000
4000
ئەوەی کە هەمانە، ڕێگەیەکە، گەردەلولێکی تەواوی ئەرێینەیە
06:21
This sets up consumer-driven healthcare.
136
366000
2000
وە ئەمە بنەڕەتێکی چاودێری کردنی تەندروستییە
06:23
That's where this is all starting.
137
368000
2000
ئەمانە هەمووی لێرەوە دەست پێدەکات
06:25
Let me just give you specifics about why this is
138
370000
3000
ڕێگەم پێبدەن ئەو بەیانانەتان نیشان بدەم لەبارەی کە بۆچی ئەمە دەکەین
06:28
a big movement if you're not aware of it:
139
373000
2000
شتێکی مەزن هەیە، نازانم ئاگادارین یاخود نا
06:30
1.2 million Americans
140
375000
2000
یەک ملیۆن و دوو سەد هەزار ئەمریکی
06:32
have gotten a Nike shoe, which is a body-area network
141
377000
3000
پێڵاوی نایکیان هەیە، کەبەستراوەتەوە بەتۆڕی لەشەوە
06:35
that connects the shoe, the sole of the shoe to the iPhone, or an iPod.
142
380000
4000
کە ئەمە پێڵاوەکە دەبەستێتەوە بە ئایفۆنەکەتەوە یان ئایپادەکەتەوە
06:39
And this Wired Magazine cover article
143
384000
2000
ئەمە بەرگی رۆژنامەی "وایەرد"ە
06:41
really captured a lot of this; it talked a lot about the Nike shoe
144
386000
3000
زۆری وام دیوە؛ زۆر باسی پێڵاوی نایک دەکات
06:44
and how quickly that's been adopted to monitor exercise physiology
145
389000
3000
و باسی خێراییەکەی دەکات لە چاودێری کردنی مەشقە سایکۆلۆجییەکان
06:47
and energy expenditure.
146
392000
2000
وە بەکارهێنانی ووزە
06:49
Here are some things, the principles
147
394000
2000
ئەمانە هەندێ شتە، بنچینەکان
06:51
that are guiding principles to keep in mind:
148
396000
2000
ئەمە ڕیبەرییەکانن، با بیرمان بمێنن کە
06:53
"A data-driven health revolution
149
398000
2000
شۆڕشی تەندروستی لەسەر بنەمای زانیاری
06:55
promises to make us all
150
400000
2000
بەڵێن دەدات کە وا لە هەموومان بکات
06:57
better, faster, and stronger. Living by numbers."
151
402000
3000
باشتر خێراتر و بەهێزتر بژین"
07:00
And this one, which is really telling,
152
405000
2000
وە ئەمەیان، کەبەڕاستی پێمان دەڵێت
07:02
this was from July, this cover article:
153
407000
3000
ئەمە هی مانگی ٧، بەرگی ئەم بابەتە
07:05
"The personal metrics movement goes way beyond
154
410000
3000
پێوەری جوڵەکانی مرۆڤ زیاترە لە
07:08
diet and exercise. It's about tracking every facet
155
413000
3000
ڕێجیم و ڕاهێنانە وەرزشییەکان، ئەمە دەربارەی بەدواداچوونی هەموو شتە بە نرخەکانە
07:11
of life, from sleep to mood to pain,
156
416000
2000
لەژیاندا، لەخەوەوە دەست پێدەکات تاکو خۆشی و ئازاریش
07:13
24/7/365."
157
418000
3000
بۆ هەمیشە
07:16
Well, I tried this device.
158
421000
3000
من ئەم ئامێرەم تاقی کردەوە
07:19
A lot of you have gotten that Phillips Direct Life.
159
424000
3000
زۆربەی زۆرتان ئامێری پێوانەیی چالاکیتان هەیە
07:22
I didn't have one of those,
160
427000
2000
من یەکێک لەوانەم نەبووە
07:24
but I got the Fitbit.
161
429000
2000
بەڵام "فیت بیتم" هەبووە
07:26
That looks like this.
162
431000
2000
کە لەمە دەچێت
07:28
It's like a wireless accelerometer, pedometer.
163
433000
3000
لەپێوەری خێرایی دەچێت، هەنگاو ژمێر
07:31
And I want to just give you the results of that testing,
164
436000
2000
ئەمەوێت ئەنجامی ئەو تاقیکردنەوەیەتان پێبڵێم
07:33
because I wanted to understand about the consumer movement.
165
438000
3000
لەبەر ئەوەی دەمویست لە چۆنییەتی کار کردنی تێ بگەم
07:36
I hope the, by the way, the Phillips Direct Life works better --
166
441000
2000
هیوادارم -- بە هەرحاڵ، "فیلیپ دایرێکت" باشتر کار دەکات
07:38
I hope so.
167
443000
2000
هیوادارم وا بێت
07:40
But this monitors food, it monitors activity and tracks weight.
168
445000
4000
بەڵام ئامێری چاودێری کردنی نان خواردن، چاودێری چالاکی و کێش دەکات
07:44
However you have to put in most of this stuff.
169
449000
2000
بەڵام لەزۆربەی زۆری ئامێرەکاندا ئەبێت خۆت زانیارییەکان داخڵ بکەیت
07:46
The only thing it really tracks by itself is activity,
170
451000
3000
تاکە شت کەخۆی چاودێری دەکا چالاکییە
07:49
and even then, it's not complete.
171
454000
2000
لەوەشدا بە تەواوەتی کار ناکات
07:51
So, you exercise and it picks up the exercise.
172
456000
3000
ئێوە ڕاهێنان دەکەن وە ئەویش ڕاهێنانەکەت پێوانە دەکات
07:54
You put in your height and weight, it calculates BMI,
173
459000
3000
ئێوە بەرزی باڵاو کێشتان داخڵ دەکەن، ئەویش ڕادەی قەڵەویتان دەپێوێ
07:57
and of course it tells you how many calories you're expending
174
462000
3000
وە بەدڵنیاییەوە پێت دەڵێ کەچەند کالۆری سەرف دەکەن
08:00
from the exercise, and how many you took in,
175
465000
3000
لەو ڕاهێنانەوە، وە چەند کالۆری تر دادەنێ
08:03
if you go in and enter all the foods.
176
468000
1000
گەر خواردنی تر بخۆیت
08:04
But it really wants you to enter all your activity.
177
469000
3000
بەڵام ئەیەوێت هەموو چالاکییەکانت داخڵ بکەیت
08:07
And so I went to this,
178
472000
3000
بۆیە گەیشتمە ئەمە
08:10
and of course I was gratified that it picked up
179
475000
2000
وە دڵ خۆشم لەبەر ئەوەی
08:12
the 42 minutes of exercise, elliptical exercise I did,
180
477000
4000
ئەو ٤٢ خوولەکەی کەڕاهێنانم کرد هەمووی بۆ حساب کردم
08:16
but then it wants more information.
181
481000
2000
بەڵام زانیاری زیاتری دەوێت
08:18
So, it says, "You want to log sexual activity.
182
483000
3000
بۆیە، ووتی، چالاکییە سێکسییەکانت داخڵ بکە
08:21
How long did you do it for?"
183
486000
2000
چەندت پێ چوو؟
08:23
(Laughter)
184
488000
3000
پێکەنین
08:26
And it says, "How hard was it?"
185
491000
3000
وە دەڵێ، ئایا چەنێک قوورس بوو
08:29
(Laughter)
186
494000
1000
پێکەنین
08:30
Furthermore it says, "Start time."
187
495000
3000
پاشان ووتی، کاتی دەست پێکردنە
08:33
Now, this doesn't appear -- this just doesn't work,
188
498000
2000
ئێستا دەر ناکەوێ...ئەمە کار ناکات
08:35
I mean, this just doesn't work.
189
500000
2000
مەبەست ئەوەیە کەبەکەڵک نایەت
08:37
So, now I want to move to sleep.
190
502000
2000
بۆیە ئێستا دەمەوێت بچم بنووم
08:39
Who would ever have thought you could have your own EEG
191
504000
3000
کێ بیری لەوە کردۆتەوە کە لێدانی چالاکی مێشکی دەست ئەکەوێ
08:42
at your home, tagged to a very nice alarm clock, by the way?
192
507000
3000
لەماڵەوە، زۆر جوان دایدەنێی لەسەر کاتژمێری جەڕەس، هەر چۆنێک بێت؟
08:45
This is the headband that goes with this alarm clock.
193
510000
3000
ئەمە ئەو پارچەیەیە کە لەگەڵ کاتژمێری جەڕەسدا کاردەکات
08:48
It monitors your brainwaves continuously, when you're sleeping.
194
513000
3000
وە بە بەردەوامی چاودێری ئەو شەپۆلانە دەکات کەلەمێشکەوە دێن لەکاتێکدا ئێوە نووستون
08:51
So, I did this thing for seven days
195
516000
2000
بۆیە من ئەم ئامێرەم بەکارهێنا بۆ ماوەی حەوت ڕۆژ
08:53
getting ready for TEDMed.
196
518000
2000
لەو کاتەدا کە خۆم بۆ "تێد مێد" ئامادە دەکرد
08:55
This is an important part of our life, one-third you're supposed to be sleeping.
197
520000
3000
ئەمە بەشێکی گرنگە لەژیانماندا، ئێمە دەبێت سێ یەکی ژیانمان لەخەودا بەسەربەرین
08:58
Of course how many here
198
523000
2000
بەدڵنیاییەوە چەند کەس لێرە
09:00
have any problems with sleeping?
199
525000
4000
کێشەی خەوتنیان هەیە ؟
09:04
It's usually 90 percent. So, you tell me you sleep better than expected.
200
529000
3000
بەزۆری لەسەدا نەوەد(%٩٠)، بۆیە پێم دەڵێن کە ئێوە باشتر دەخەون وەک لەوەی چاوەڕوان دەکرێت
09:07
Okay, well this was a week of
201
532000
3000
باشە، ئەم هەفتەیە بوو لە
09:10
my life in sleeping,
202
535000
2000
خەوتن لەژیانی مندا
09:12
and you get a Z.Q. score. Instead of an I.Q. score,
203
537000
3000
وە ئێوە ئەو نیشانەیە وەردەگرن لەباشێتی خەوەکەتان لەجیاتی نیشانەی زیرەکی
09:15
you get a Z.Q. score when you wake up.
204
540000
2000
وە ئێوە ئەم نیشانەیە وەردەگرن کاتێ هەڵدەستن لەخەو
09:17
You say, "Oh, OK." And a Z.Q. score
205
542000
2000
وە دەڵێن، ئۆه، باشە، وە ئەم نیشانەیە
09:19
is adjusted to age,
206
544000
2000
ئەمە بە تەمەنەوە بەستراوە
09:21
and you want to get as high as you possibly can.
207
546000
3000
وە دەتانەوێ بەرزترین و باشترین نیشانە وەربگرن
09:24
So this is the moment-by-moment,
208
549000
2000
بۆیە ئێمە وردەکاریمان هەیە بۆ هەموو ماوەیەک
09:26
or minute-by-minute sleep.
209
551000
2000
یان خوولەک بەخوولەکی خەوتنەکە
09:28
And you see that Z.Q. there was 80-odd.
210
553000
3000
وە نیشانەی نامۆیی لەخەوتنەکەدا هەیە کە ٨٠ بوو
09:31
And the wake time is in orange.
211
556000
3000
وە کاتی هەستان پرتەقاڵییە
09:34
And this can be a problem, as I learned.
212
559000
3000
وەک بزانم، ئەمە دەبێتە کێشە
09:37
Because it not only helps you with quantifying
213
562000
2000
لەبەر ئەوەی تەنها یارمەتیت نادات لە پێوانەکردنی
09:39
your sleep,
214
564000
2000
خەوتنەکەتدا
09:41
but also tells others you're awake.
215
566000
3000
بەڵام بەکەسانی تریش دەڵێت کەبەخەبەریت
09:44
So, when my wife came in and she
216
569000
3000
بۆیە کاتێ خێزانەکەم دێتە ژوورەوە
09:47
could tell you're awake.
217
572000
2000
ئەزانێ کەبەخەبەرم
09:49
"Eric, I want to talk. I want to talk."
218
574000
2000
ئێریک، ئەمەوێت قسەت لەگەڵ بکەم، ئەمەوێت قسەت لەگەڵ بکەم
09:51
And I'm trying to play possum.
219
576000
2000
وە منیش دەوری مردوو دەبینم
09:53
This thing is very, very impressive.
220
578000
3000
ئەم شتە زۆر زۆر سەرنج ڕاکێشە
09:56
OK. So, that's the first night.
221
581000
3000
باشە، ئەمە شەوی یەکەمە
09:59
And this one is now 67,
222
584000
2000
وە ئەمە ئێستا شەست و حەوتە
10:01
and that's not a good score.
223
586000
2000
تۆمارێکی باش نی یە
10:03
And this tells you, of course, how much you had in REM sleep,
224
588000
2000
وە ئەمە پێت دەڵێت، بەدڵنیاییەوە، کەچەند بەخەبەر بووین
10:05
in deep sleep, and all this sort of thing.
225
590000
2000
چەند لە خەووی قووڵدا بووین، وە هەموو ئەم جۆرە شتانە
10:07
This was really fascinating because
226
592000
2000
ئەمە زۆر سەرنج ڕاکێش بوو لەبەر ئەوەی
10:09
this gave that quantitation
227
594000
2000
زانیارییەکی پێداین
10:11
about all the different phases of sleep.
228
596000
2000
دەربارەی هەموو قۆناغەکانی نووستن
10:13
So, it also then tells you how you do compared to your age group.
229
598000
3000
وە پێشمان دەڵێت کە چۆن بەراورد بکەین بەپێی تەمەنەکان
10:16
It's like a managed competition of sleep.
230
601000
3000
ئەمەش لەپێشبڕکێیەکی ڕێکوپێکی خەوتن دەچێت
10:19
And really interesting stuff.
231
604000
4000
وە ئەمەش لەڕاستیدا ئیشێکی باشە
10:23
Look at this thing and say, "Well, I didn't think I was a very good sleeper,
232
608000
3000
سەیرێکی ئەم ئامێرە بکەو پاشان بڵێ، باشە، من بڕواناکەم کەوا باش دەخەوم
10:26
but actually I did better than average in 50 to 60 year olds." OK?
233
611000
5000
بەڵام لەڕاستیدا باشترین تێکڕایی هەیە بۆ گرووپی ٥٠ بۆ ٦٠ ساڵان، وانییە؟
10:31
And the key thing was, what I didn't know,
234
616000
2000
وە هۆکارەسەرەکییەکە ئەوەبوو، کە من نەمدەزانی
10:33
was that I was a really good dreamer.
235
618000
2000
کەوا باش دەخەوم
10:35
OK. Now let's move from sleep to diseases.
236
620000
5000
ئێستا با لە خەوتنەوە بچینە سەر نەخۆشییەکان
10:40
Eighty percent of Americans have chronic disease,
237
625000
3000
لەسەدا هەشتا(%٨٠)ی ئەمەریکییەکان نەخۆشیی درێژخایەنیان هەیە
10:43
or 80 percent of age greater than 65 have
238
628000
3000
یان لەسەدا هەشتای(%٨٠)ی ئەوانەی کەتەمەنیان لەسەروو ٦٥ ساڵەوەیە
10:46
two or more chronic disease,
239
631000
2000
دوو نەخۆشی درێژخایەنیان هەیە یان زیاتر
10:48
140 million Americans
240
633000
2000
سەدو چل ملیۆن ئەمەریکیی
10:50
have one or more chronic disease,
241
635000
2000
بەلایەنی کەمەوە نەخۆشییەکی درێژ خایەنیان هەیە
10:52
and 80 percent of our 1.5, whatever, trillion
242
637000
5000
وە لەسەدا هەشتای (%٨٠)ی ئەو ١.٥ تریلیۆنە
10:57
expenditures are related to chronic disease.
243
642000
2000
خەرجییەکانمان پەیوەندی بەنەخۆشییە درێژ خایەنەکانەوە هەیە
10:59
Now, diabetes is one of the big ones.
244
644000
2000
ئێستا، نەخۆشی شەکرە دیارترینیانە
11:01
Almost 24 million people have diabetes.
245
646000
3000
نزیکەی ٢٤ ملیۆن کەس تووشی نەخۆشی شەکرە بوون
11:04
And here is the latest map. It was published
246
649000
2000
ئەمە تازەترین نەخشەیە، کەبڵاوکراوەتەوە
11:06
just a little more than a week ago in the New York Times,
247
651000
3000
لە "نیۆرک تایم"ز هەفتەیەک لەمەوبەر بڵاو کراوەتەوە
11:09
and it isn't looking good.
248
654000
2000
وە باش دەرناکەوێت
11:11
That is, for men, 29 percent
249
656000
3000
بۆ پیاوان کە لەسەروو ٦٠ ساڵەوەن لەسەدا ٢٩ یان
11:14
in the country over 60 have Type II diabetes,
250
659000
3000
شەکرەی دەرەجە دوویان هەیە
11:17
and women, although it's less, it's terribly high.
251
662000
3000
وە ژنان هەرچەندە کەمترە، بەڵام ڕێژەیەکی بەرزی هەیە
11:20
But of course we have a way to measure that now
252
665000
2000
بەڵام بەدڵنیاییەوە ئێستا ڕێگایەکمان هەیە پێی بپێوین
11:22
on a continuous basis,
253
667000
2000
بەشێوەیەکی بەردەوام
11:24
with a sensor that detects blood glucose,
254
669000
2000
لەگەڵ هەستەوەرێکدا کە ڕێژەی گلوکۆز لەخوێندا دیاری دەکات
11:26
and it's important because we could detect
255
671000
2000
وە ئەمە گرنگە لەبەر ئەوەی دەتوانین هەموو نزم بوونەوەیەک لەڕێژەی گلوکۆزدا
11:28
hyperglycemia that otherwise wouldn't be known,
256
673000
2000
بدۆزینەوە کەئەمەش کارێکی ئاسان نییە
11:30
and also hypoglycemia.
257
675000
2000
تەنانەت بەرزبوونەوەی ڕێژەی گلوکۆز لەخوێندا
11:32
And you can see the red dots, in this particular patient's case,
258
677000
3000
دەتوانن سەیری ئەم خاڵە سوورانە بکەن کە تایبەتە بەم نەخۆشییە
11:35
were finger sticks, which would have missed both ends.
259
680000
3000
پەنجەکانت بلکێنە، هەردووکیان وون دەکەیت
11:38
But by continuous monitoring,
260
683000
2000
بەڵام بە چاودێری کردنی بەردەوام
11:40
it captures all that vital information.
261
685000
2000
دەتوانین ئاگامان لەهەموو زانیارییە زیندووەکان هەبێت
11:42
The future of this though,
262
687000
2000
هەرچەندە داهاتووی ئەمە
11:44
is being able to move this to a Band-Aid type phenomenon,
263
689000
2000
لەوەدایە کە دەکرێت ئەمە بکەین بە دیاریدەیەکی باند-ئید
11:46
and that's not so far away.
264
691000
3000
وە ئەمەش زۆر دوور نییە
11:49
So, let me just give you, very quickly,
265
694000
2000
ڕێگەم پێبدەن بەخێرایی، ئەوەتان بدەمی
11:51
10 top targets for wireless medicine.
266
696000
2000
گەورەترین ١٠ ئامانج بۆ بواری پزیشکی وایەرلێسی
11:53
All these things are possible --
267
698000
2000
هەموو ئەم شتانە دەگوونجێ
11:55
some of them are very close,
268
700000
2000
هەندێکیان زۆر نزیکن لێمانەوە
11:57
or already, as you heard,
269
702000
2000
یان، وەک گوێ بیستیان بووین
11:59
are available today, in some way or form.
270
704000
2000
بەردەستن ئەمڕۆ، بەهەندێ شێوە یان ڕێگە
12:01
Alzheimer's disease:
271
706000
2000
نەخۆشی ئەلزەهایمەر
12:03
there's five million people affected, and you can check
272
708000
2000
پێنج ملیۆن کەس تووشی ئەم نەخۆشییە بوون، دەتوانی چاودێری بکەیت
12:05
vital signs, activity, balance.
273
710000
2000
نیشانە زیندووەکان، چالاکی، دەتوانین هاوسەنگییان بکەین
12:07
Asthma: large number, we could detect things like
274
712000
3000
نەخۆسی ڕەبوو، ژمارەیەکی زۆر تووشبوو هەیە، دەتوانن ئەم شتانە بدۆزنەوە
12:10
pollen count, air quality, respiratory rate. Breast cancer,
275
715000
3000
کووتانەکەی، جۆری هەواییەکەی، ڕادەی هەناسەدان، شێرپەنجەی مەمک
12:13
I'll show you an example of that real quickly.
276
718000
3000
من بەخێرایی نموونەیەکی ڕاستیتان نیشان دەدەم
12:16
Chronic obstructive pulmonary disease.
277
721000
3000
نەخۆشی سی درێژ خایەن
12:19
Depression, there's a great approach to that in mood disorders.
278
724000
3000
نەخۆشی خەمۆکی، بەراوردێکی باش هەیە لەنێوان ئەوەو میزاج تێکچووندا
12:22
Diabetes I've just mentioned. Heart failure we already talked about. Hypertension:
279
727000
3000
باسی نەخۆشی شەکرەم کرد، نەخۆشی جەڵدەی دڵمان باس کرد، وە بەرزبوونەوەی پەستانی خوێن
12:25
74 million people could have continuous blood-pressure monitoring
280
730000
3000
حەفتاو چوار ملیۆن خەڵک دەتوانن چاودێری بەردەوامی پەستانی خوێنیان بکەین
12:28
to come up with much better management and prevention.
281
733000
5000
بۆ ئەوەی چاودێرییەکی باشتر و خۆپاراستنیان هەبێت
12:33
And obesity we already talked about, the ways to get to that.
282
738000
3000
باسی نەخۆشی قەڵەوی کردو چۆنییەتی چارەسەرکردنەکەی
12:36
And sleep disorders.
283
741000
2000
وەتێکچوونی خەو
12:38
This is effective around the world. The access to smartphones
284
743000
3000
ئەمە کاریگەری خۆی هەیە لەهەموو جیهاندا، بە بە کارهێنانی تەلەفۆنە زیرەکەکانن
12:41
and cell phones today is extraordinary.
285
746000
3000
وە مۆبایلەکانی کە ئەمڕۆ لە ئارادان زۆر باشن
12:44
And this article from The Economist summed it up beautifully
286
749000
3000
ئەم بابەتەی ڕۆژنامەی "ئیکۆنۆمیست" بە جوانی باس لە
12:47
about the opportunities in health across the developing world:
287
752000
2000
هەل و دەرفەتەکانی بواری پزیشکی دەکات لەم جیهانە گەشەکردووەدا و دەڵێت ؛
12:49
"Mobile phones made a bigger difference to the lives of more people,
288
754000
3000
مۆبایل گۆڕانکاری زۆر گەورەی کردوە لەژیانی زۆر کەسدا
12:52
more quickly, than any previous technology."
289
757000
3000
زۆر خێراتر لەچاو هەموو تەکنەلۆجیاکانی تردا
12:55
And that's before we got going on the m-health world.
290
760000
3000
وە ئەمە پێش ئەوەی بچینە جیهانی تەندروستییەوە لەڕێگەی مۆبایلەوە
12:58
Aging: The problem is enormous,
291
763000
3000
بەساڵاچوو: کێشەکە زۆر گەورەیە
13:01
300,000 broken hips per year;
292
766000
2000
سێ سەد هەزار سمتی شکاو بۆ هەر ساڵێک؛
13:03
but the solutions are extraordinary,
293
768000
3000
بەڵام چارەسەرەکان زۆر باشن
13:06
and they include so many different things.
294
771000
2000
وە چەند شتی جیاواز دەگرنەوە
13:08
One of the ones I just wanted to mention:
295
773000
2000
دەمەوێت یەکێکیان باس بکەم
13:10
The iShoe is another example of a sensor that
296
775000
3000
پێڵاوی (ئای) نمونەیەکی ترە کە
13:13
improves proprioception among the elderly
297
778000
3000
جوڵەی بێئاگا باشتر دەکات لە لای کەسە بە تەمەنەکان
13:16
to prevent falling.
298
781000
1000
وە ڕێگە لە کەوتنیان دەگرێت
13:17
One of many different techniques using wireless sensors.
299
782000
3000
ئەمەش تەکنیکێکی تری بەکارهێنانی وایەرلێسە
13:20
So, we can change medicine across the continuum of care,
300
785000
3000
کەواتە بەو هەموو ئامێرە خزمەتگوزارییانە دەتوانین گۆڕانکاری لە بواری پزیشکیدا درووست بکەین
13:23
across the ages from premies or unborn children
301
788000
4000
لە هەموو قۆناغەکانی ژیانی پێش لە دایک بوون
13:27
to seniors; the pharmaceutical arena changes;
302
792000
3000
تەنانەت تا گەورە بونیش، شیوازی دەرمانخانەکان دەتوانن
13:30
the full spectrum of disease -- I hope I've given you a sense of that --
303
795000
3000
نەخۆشییەکان بە تەواوی بگۆڕن... هیوادارم بیرۆکەیەکم پێدابن
13:33
across the globe.
304
798000
2000
لە بارەی هەموو جیهانەوە
13:35
There are two things that can really accelerate this whole process.
305
800000
3000
دوو شت هەیە کە دەتوانێت کارەکە خێراتر بکات
13:38
One of them -- we're very fortunate -- is to develop a dedicated institute
306
803000
4000
یەکێکیان... ئێمە زۆر بەختمان هەیە.... ئەویش دامەزراندنی ڕیکخراوێکی تایبەتە
13:42
and that's work that started with the work that Scripps with Qualcomm ...
307
807000
6000
ئەویش ئەو کارەیە کە لەگەڵ کارەکانی (سکریپس و کواڵکۆم) دەستی پێ کرد
13:48
and then the great fortune of meeting up with Gary and Mary West,
308
813000
3000
وە دوای ئەوە باشترین بەخت بینینی" گاری و ماری وێست"ە
13:51
to get behind this wireless health institute.
309
816000
3000
بۆ وەستان لەدوای ئەم پەیمانگەی وایەرلێسی تەندروستیە
13:54
San Diego is an extraordinary place for this.
310
819000
2000
سان دیەگۆ شوێنێکی زۆر تەواوی هەیە بۆ پەیڕەوکردنی ئەم بیرۆکانە
13:56
There's over 650 wireless companies,
311
821000
3000
زیاتر لە لە ٦٥٠ کۆمپانیای وایەرلێسی لێیە
13:59
100 of which or more are working in wireless health.
312
824000
3000
وە ١٠٠ یان زیاتر کار لە بواری وایەرلێسدا دەکات لە بواری پزیشکی دا
14:02
It's the number one source of commerce, and interestingly
313
827000
3000
سەرچاوەی یەکەم بۆ بازرگانییە بەشێوەیەکی سەرنجڕاکێش
14:05
it dovetails beautifully with over 500 life science companies.
314
830000
3000
لەگەڵ ٥٠٠ کارگەی زانستی تردا کار دەکات
14:08
The wireless institute,
315
833000
3000
پەیمانگەی وایەرلێسەکە
14:11
the West Wireless Health Institute,
316
836000
2000
پەیمانگای" ڕۆژئاوای تەندروستی وایەرلێس
14:13
is really the outgrowth of two extraordinary people
317
838000
4000
ئەمە ئەنجامی کاری دوو کەسی بەتوانایە
14:17
who are here this evening:
318
842000
2000
کە ئەمشەو لەگەڵمان ئامادەن
14:19
Gary and Mary West. And I'd like to give it up for them for getting behind this.
319
844000
3000
گاری و ماری وێست. دەمەوێت سوپاسیان بکەم بۆ ئەنجامدانی ئەم کارەیان
14:22
(Applause)
320
847000
4000
چەپڵە لێدان
14:26
Their fantastic philanthropic investment made this possible,
321
851000
3000
وەبەرهێنەرە چاکەخوازیەکانیان وای لەم کارە کرد سەربگرێت و بکرێت
14:29
and this is really a nonprofit education center
322
854000
3000
ئەمە سەنتەرێکی قازانج نەویستە
14:32
which is just about to open. It looks like this,
323
857000
3000
کە بەم زووانە دەکەوێتە کار. وادیارە
14:35
this whole building dedicated.
324
860000
3000
کە ئەم باڵەخانەیە هەمووی کاری تێ کراوە
14:38
And what it's trying to do is accelerate this era:
325
863000
2000
چی پێویستە بکرێت تاکو ئەم سەردەمی گەشەیە خێراتر بکرێت ؛
14:40
to take unmet medical needs, to work and innovate --
326
865000
3000
دەرمانە پێویستەکان بەدەست بهێنرێت، کار بکرێت تا وەکو بەرەو پێشتر بچین
14:43
and we just appointed the chief engineer, Mehran Mehregany,
327
868000
3000
تازە سەرۆکی ئەندازیارمان دامەزراندوە میهران میهریگانی
14:46
it was announced on Monday --
328
871000
2000
ڕۆژی دوو شەممە ئاشکرامان کرد
14:48
then to move up with development,
329
873000
2000
بابڕۆینە سەر باسی سەر گەشە سەندن
14:50
clinical trial validation and then changing medical practice,
330
875000
3000
وە لێکۆڵینەوە لە ڕاستی ئەزمونەکان، وە پاشان گۆڕینی ڕاهێنانە پزیشکیەکان
14:53
the most challenging thing of all,
331
878000
3000
وە ئەو شتەی کە زۆرترین ململانێ لە خۆدەگرێت
14:56
requiring attention to reimbursement, healthcare policy, healthcare economics.
332
881000
3000
گرنگی دانە بە بژاردن، چاودێری تەندروستی وە هەروەها ئابوری تەندروستی
14:59
The other big thing, besides having this fantastic
333
884000
3000
شتێکی تری گرنگ جگە لە هەبوونی ئەم
15:02
institute to catalyze this process
334
887000
3000
پەیمانگە چاکە، کە پڕۆسەی گەشە خێراتر دەکات
15:05
is guidance,
335
890000
3000
بریتی یە لە ڕێ نیشاندان
15:08
and that's of course relying on the fact that medicine goes digital.
336
893000
3000
ئەمەش ئەوە دەگەیەنێت کە بواری پزیشکی هەمووی بوە بە ژمارە و ئامێری ژمارەیی
15:11
If we understand biology from genomics and omics
337
896000
4000
ئەگەر ئێمە بتوانین بایۆلۆجی تێبگەین لە بۆماوەزانی و
15:15
and wireless through physiologic phenotyping, that's big.
338
900000
4000
وایەرلێس لە زانستی ئەندامەکانی لەشدا بەکار بهێنین ئەمە شتێکی مەزن دەبێت
15:19
Because what it does is allow a convergence like we've never had before.
339
904000
3000
لەبەرئەوەی ئەمە ڕێگە بە پێگەیشتنێک دەدات کە لەوەو پێشتر ڕوی نەداوە
15:22
Over 80 major diseases have been cracked at the genomic level,
340
907000
5000
زیاتر لە ٨٠ نەخۆشی هەر لە ڕیگەی سیفاتە بۆماوەیەکانەوە دیاری دەکرێن
15:27
but this is quite extraordinary: More has been learned about
341
912000
3000
ئەمە شتێکی باشە: زیاتر زانراوە دەربارەی نەخۆشییەکان و
15:30
the underpinnings of disease in the last two and a half years
342
915000
2000
دۆزینەوەی نەخۆشییەکان لە ماوەی ئەم دوو ساڵ و نیوەدا زۆر زیاتر بووە
15:32
than in the history of man.
343
917000
2000
لە چاو هەموو میژووی مرۆڤایەتیدا
15:34
And when you put that together with, for example,
344
919000
2000
وە کاتێ ئەمانە پێکەوە دەبەستیتەوە ، بۆ نمونە
15:36
now an app for the iPhone with your genotype
345
921000
3000
پڕۆگرامی ئایفۆن بۆ جیناتەکان
15:39
to guide drug therapy ...
346
924000
2000
بۆ ڕێ نیشان دان و چارەسەر بە دەرمان
15:41
but, the future -- we can now tell who's going to get Type II diabetes
347
926000
4000
بەڵام، لە داهاتودا، دەتوانین بزانین کە کێ تووشی شەکرەی دەرەجە دوو دەبێت
15:45
from all the common variants,
348
930000
2000
لەگەڵ هەموو ئەم گۆڕانە هاوبەشانەدا
15:47
and that's going to get filled in more
349
932000
2000
ئەمە زیاتر پەرە دەسەنێت
15:49
with low-frequency variants in the future.
350
934000
2000
لەگەڵ هەندێ گۆڕانکاریدا بە پلەی یەکەم
15:51
We can tell who's going to get breast cancer
351
936000
2000
دەتوانین بزانین کە کێ توشی شێرپەنجەی مەمک دەبێت
15:53
from the various genes.
352
938000
2000
لە جیناتە جیاوازەکاندا
15:55
We can also know who's likely to get atrial fibrillation.
353
940000
3000
وە دەشتوانین بەئەگەرێکی کەم بزانین کێ توشی (رخجان) ی گوێ دەبێت
15:58
And finally, another example: sudden cardiac death.
354
943000
3000
وە لە کۆتایدا، نمونەیەکی زیاتر مردن بە سەکەتی
16:01
Each of these has a sensor.
355
946000
2000
هەریەک لەمانە ئامێرێکی هەستەوەری هەیە
16:03
We can give glucose a sensor for diabetes to prevent it.
356
948000
4000
ئێمە دەتوانین کلۆکۆز بەین بەوانەی توشی نەخۆشی شەکرە بوون بۆ پارێزگاری کردنیان
16:07
We can prevent, or have the earliest detection possible,
357
952000
3000
ئێمە دەتوانین پارێزگاری بکەین وە دۆزینەوەیەکی زوو بکەین
16:10
for breast cancer with an ultrasound device
358
955000
3000
بۆ شێرپەنجەی مەمک بە بەکارهێنانی ئامێرێک کە شپۆلی سەرو دەنگی
16:13
given to the patient.
359
958000
2000
دەدات بە نەخۆشەکە
16:15
An iPatch, iRhythm, for atrial fibrillation.
360
960000
3000
چاویلکەیەکی یەک چاو، (ئای رایثم) بۆ هێڵکاری دڵ
16:18
And vital-signs monitoring to prevent sudden cardiac death.
361
963000
4000
وە چاودێری کردنی نیشانە چالاکەکان بۆ ڕێ گرتن لە سەکەتی مەکبی کتوپڕ
16:22
We lose 700,000 people a year in the U.S. from sudden cardiac death.
362
967000
3000
حەوت سەد هەزار کەس گیانی لە دەست دا بە هۆی سەکەتی مەکبیەوە لە ئەمریکادا
16:25
So, I hope I've convinced you of this,
363
970000
3000
بۆیە هیوادارم کە قەناعەتم بە ئێوە کردبێت لەسەر
16:28
of the impact on hospital clinic resources is profound
364
973000
4000
ئەوەی کە کاریگەری هۆڵەکانی پشکنین لە نەخۆشخانەکاندا گرنگە
16:32
and then the impact on diseases is equally impressive
365
977000
3000
وە هەروەها کاریگەری نەخۆشییەکانیش هێندەی یەکتر جێی بایەخ پێدانن
16:35
across all these different diseases and more.
366
980000
3000
جا هەر جۆرە نەخۆشییەک بن
16:38
It's really taking individualized medicine to a new height
367
983000
4000
ئەمە بازدانێکی مەزنە لە بواری پزیشکی دا
16:42
and it's hyper-innovative,
368
987000
3000
هەروەها لوتکەی داهێنان و تازەگەریە
16:45
and I think it represents the black swan of medicine.
369
990000
4000
وە بە بیروڕای من ئەمە قازە ڕەشەکەیە بۆ بواری پزیشکی
16:49
Thanks for your attention.
370
994000
3000
سوپاسی بۆ سەرەنج دانتان
16:52
(Applause)
371
997000
2000
(چەپڵە)
ABOUT THE SPEAKER
Eric Topol - Cardiologist and geneticistEric Topol is a leading cardiologist who has embraced the study of genomics and the latest advances in technology to treat chronic disease.
Why you should listen
As director of the Scripps Translational Science Institute in La Jolla, California, Eric Topol uses the study of genomics to propel game-changing medical research. The Institute combines clinical investigation with scientific theory, training physicians and scientists for research-based careers. He also serves on the board of the West Wireless Health Institute, discovering how wireless technology can change the future of health care.
In his early career, Topol was credited with leading the cardiovascular program at Cleveland Clinic to the topmost position in the US. He also was the first physician researcher to raise questions about the safety of Vioxx, has been elected to the Institute of Medicine of the National Academy of Sciences and was named Doctor of the Decade by the Institute for Scientific Information.
Eric Topol | Speaker | TED.com