TEDGlobal 2009
Carolyn Steel: How food shapes our cities
Керолин Стил: Како храната ги обликува нашите градови
Filmed:
Readability: 3.4
1,235,739 views
Во град со големина на Лондон, секојдневно се сервираат 30 милиони оброци. Но, од каде доаѓа сета таа храна? Архитектот Керолин Стил зборува за магијата потребна за секојдневното снабдување со храна на еден град и ни покажува како древните патишта на храната го обликувале модерниот свет.
Carolyn Steel - Food urbanist
Food is a shared necessity -- but also a shared way of thinking, argues Carolyn Steel. Looking at food networks offers an unusual and illuminating way to explore how cities evolved. Full bio
Food is a shared necessity -- but also a shared way of thinking, argues Carolyn Steel. Looking at food networks offers an unusual and illuminating way to explore how cities evolved. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
How do you feed a city?
0
0
4000
Како да се нахрани еден град?
00:16
It's one of the great questions of our time.
1
4000
2000
Тоа е едно од големите прашања на нашето време.
00:18
Yet it's one that's rarely asked.
2
6000
2000
А, сепак, ретко се поставува.
00:20
We take it for granted that if we go into a shop
3
8000
3000
Го земаме здраво за готово фактот дека кога ќе влеземе во продавница,
00:23
or restaurant, or indeed into this theater's foyer in about an hour's time,
4
11000
4000
ресторан или, на пример, во фоајето на овој театар за еден час,
00:27
there is going to be food there waiting for us,
5
15000
3000
ќе нè чека храна,
00:30
having magically come from somewhere.
6
18000
2000
која магично стигнала од кој знае каде.
00:32
But when you think that every day for a city the size of London,
7
20000
5000
Но, кога ќе помислиме дека секој ден за град голем како Лондон
00:37
enough food has to be produced,
8
25000
3000
треба да се произведе, транспортира,
00:40
transported, bought and sold,
9
28000
3000
да се купи, продаде,
00:43
cooked, eaten, disposed of,
10
31000
4000
да се зготви, изеде и фрли доволно храна,
00:47
and that something similar has to happen every day
11
35000
2000
и дека истиот процес треба да се повтори секој ден,
00:49
for every city on earth,
12
37000
2000
во секој град на светот,
00:51
it's remarkable that cities get fed at all.
13
39000
3000
тогаш неверојатно е како градовите воопшто се хранат.
00:54
We live in places like this as if
14
42000
2000
Живееме на вакви места,
00:56
they're the most natural things in the world,
15
44000
3000
како тие да се нешто најприродно во светот,
00:59
forgetting that because we're animals
16
47000
2000
заборавајќи дека, поради тоа што сме животни
01:01
and that we need to eat,
17
49000
2000
и мора да се храниме,
01:03
we're actually as dependent on the natural world
18
51000
4000
подеднакво сме зависни од природата
01:07
as our ancient ancestors were.
19
55000
2000
како и нашите претци низ историјата.
01:09
And as more of us move into cities,
20
57000
2000
Како што сè повеќе луѓе се селат во градовите,
01:11
more of that natural world is being
21
59000
3000
сè поголем дел од природата се трансформира
01:14
transformed into extraordinary landscapes like the one behind me --
22
62000
3000
во извонредни предели, како овој зад мене,
01:17
it's soybean fields in Mato Grosso in Brazil --
23
65000
3000
на кој се гледаат полиња со соја во Мата Гросо во Бразил,
01:20
in order to feed us.
24
68000
3000
за да нè нахранат.
01:23
These are extraordinary landscapes,
25
71000
2000
Ова се навистина изнонредни предели,
01:25
but few of us ever get to see them.
26
73000
2000
но малкумина од нас имаат шанса да ги видат.
01:27
And increasingly these landscapes
27
75000
2000
И сè почесто овие предели
01:29
are not just feeding us either.
28
77000
2000
не се создаваат за да нè хранат само нас.
01:31
As more of us move into cities,
29
79000
2000
Како што сè повеќе луѓе се населуваат во градовите,
01:33
more of us are eating meat,
30
81000
2000
се јаде сè повеќе месо,
01:35
so that a third of the annual grain crop globally
31
83000
3000
па со една третина од глобалната годишна жетва на житарици
01:38
now gets fed to animals
32
86000
2000
сега се хранат животни,
01:40
rather than to us human animals.
33
88000
2000
а не ние - човечките животни.
01:42
And given that it takes three times as much grain --
34
90000
4000
А, со оглед на тоа што се потребни три пати повеќе житарици -
01:46
actually ten times as much grain --
35
94000
2000
всушност, десет пати повеќе житарици -
01:48
to feed a human if it's passed through an animal first,
36
96000
3000
за да се нахрани еден човек доколку тие прво поминале низ животни,
01:51
that's not a very efficient way of feeding us.
37
99000
5000
тогаш тоа не е баш ефикасен начин за хранење на луѓето.
01:56
And it's an escalating problem too.
38
104000
2000
А, проблемот станува сè поголем.
01:58
By 2050, it's estimated that twice the number
39
106000
3000
Се проценува дека до 2050-та година
02:01
of us are going to be living in cities.
40
109000
2000
бројот на луѓето кои живеат во градови ќе биде двојно поголем.
02:03
And it's also estimated that there is going to be twice as much
41
111000
2000
Се проценува и дека ќе се конзумира
02:05
meat and dairy consumed.
42
113000
2000
двојно повеќе месо и млеко.
02:07
So meat and urbanism are rising hand in hand.
43
115000
5000
Значи, месото и урбанизмот растат заедно.
02:12
And that's going to pose an enormous problem.
44
120000
2000
Тоа ќе предизвика огромен проблем.
02:14
Six billion hungry carnivores to feed,
45
122000
3000
До 2050-та ќе треба да се хранат шест милијарди
02:17
by 2050.
46
125000
4000
гладни месојатци.
02:21
That's a big problem. And actually if we carry on as we are,
47
129000
2000
Тоа е голем проблем. А, ако продолжиме како до сега,
02:23
it's a problem we're very unlikely to be able to solve.
48
131000
3000
тешко и дека би можеле да го решиме.
02:26
Nineteen million hectares of rainforest are lost every year
49
134000
4000
Секоја година, се уништуваат 19 милиони хектари прашума,
02:30
to create new arable land.
50
138000
2000
за да се создаде нова обработлива земја.
02:32
Although at the same time we're losing an equivalent amount
51
140000
3000
Иако, во исто време, се губи подеднаква површина од постоечкото
02:35
of existing arables to salinization and erosion.
52
143000
4000
обработливо земјиште, поради салинизација и ерозија.
02:39
We're very hungry for fossil fuels too.
53
147000
3000
Многу сме гладни и за фосилни горива, исто така.
02:42
It takes about 10 calories to produce every calorie
54
150000
3000
Потребни се околу 10 калории за да се произведе секоја калорија
02:45
of food that we consume in the West.
55
153000
4000
од храната која ја консумираме во Западниот свет.
02:49
And even though there is food that we are producing at great cost,
56
157000
4000
А, сепак, храна која толку скапо ја произведуваме
02:53
we don't actually value it.
57
161000
2000
воопшто не ја цениме.
02:55
Half the food produced in the USA is currently thrown away.
58
163000
4000
Половина од храната произведена во САД се фрла.
02:59
And to end all of this, at the end of this long process,
59
167000
3000
А, на крајот на целиот овој долг процес,
03:02
we're not even managing to feed the planet properly.
60
170000
3000
не ни успеваме да ја нахраниме планетата како што треба.
03:05
A billion of us are obese, while a further billion starve.
61
173000
5000
Една милијарда од нас се предебели, додека друга милијарда гладуваат.
03:10
None of it makes very much sense.
62
178000
2000
Сето ова нема многу смисла.
03:12
And when you think that 80 percent of global trade in food now
63
180000
3000
А, кога ќе сфатите дека 80% од глобалната трговија со храна
03:15
is controlled by just five multinational corporations,
64
183000
5000
е под контрола на само пет мултинационални корпорации,
03:20
it's a grim picture.
65
188000
2000
сликата станува тмурна.
03:22
As we're moving into cities, the world is also embracing a Western diet.
66
190000
3000
Со преселбата во градовите, се прифаќа и исхраната на Западниот свет.
03:25
And if we look to the future,
67
193000
3000
А, ако гледаме кон иднината,
03:28
it's an unsustainable diet.
68
196000
2000
овој начин на исхрана не може да се одржи.
03:30
So how did we get here?
69
198000
2000
Па, како стигнавме овде?
03:32
And more importantly, what are we going to do about it?
70
200000
3000
И, што е уште поважно, што ќе сториме сега?
03:35
Well, to answer the slightly easier question first,
71
203000
4000
Прво да го одговорам малку полесното прашање.
03:39
about 10,000 years ago, I would say,
72
207000
2000
Почетокот на овој процес е некаде
03:41
is the beginning of this process
73
209000
2000
пред околу 10.000 години,
03:43
in the ancient Near East,
74
211000
2000
во стариот Близок Исток,
03:45
known as the Fertile Crescent.
75
213000
2000
познат и како „плодната полумесечина“,
03:47
Because, as you can see, it was crescent shaped.
76
215000
2000
затоа што, како што гледате, регионот има форма на полумесечина
03:49
And it was also fertile.
77
217000
2000
и бил плоден.
03:51
And it was here, about 10,000 years ago,
78
219000
3000
Тука, пред околу 10.000 години,
03:54
that two extraordinary inventions,
79
222000
2000
откриени се два извонредни пронајдоци,
03:56
agriculture and urbanism, happened
80
224000
3000
земјоделството и урбанизмот,
03:59
roughly in the same place and at the same time.
81
227000
3000
приближно во исто време и на исто место.
04:02
This is no accident,
82
230000
2000
Ова не е случајност.
04:04
because agriculture and cities are bound together. They need each other.
83
232000
4000
Земјоделството и градовите се тесно поврзани. Не можат едно без друго.
04:08
Because it was discovery of grain
84
236000
2000
Бидејќи со пронајдокот на житариците
04:10
by our ancient ancestors for the first time
85
238000
3000
нашите претци за прв пат
04:13
that produced a food source that was large enough
86
241000
3000
имале извор на храна кој бил доволно голем и стабилен
04:16
and stable enough to support permanent settlements.
87
244000
4000
за да ги одржува постојаните населби.
04:20
And if we look at what those settlements were like,
88
248000
2000
Ако погледнеме како изгледале овие населби,
04:22
we see they were compact.
89
250000
2000
ќе видиме дека биле збиени,
04:24
They were surrounded by productive farm land
90
252000
2000
опколени со плодни ниви
04:26
and dominated by large temple complexes
91
254000
3000
и во нив доминирале големи комплекси на храмови,
04:29
like this one at Ur,
92
257000
2000
како овој во Ур,
04:31
that were, in fact, effectively,
93
259000
2000
кои, всушност,
04:33
spiritualized, central food distribution centers.
94
261000
3000
биле духовни, централизирани центри за дистрибуција на храна,
04:36
Because it was the temples that organized the harvest,
95
264000
3000
бидејќи храмовите ја организирале жетвата,
04:39
gathered in the grain, offered it to the gods,
96
267000
2000
го собирале житото, го принесувале на боговите,
04:41
and then offered the grain that the gods didn't eat back to the people.
97
269000
4000
а житото што боговите не го јаделе, го делеле на народот.
04:45
So, if you like,
98
273000
2000
Па, може да се рече
04:47
the whole spiritual and physical life of these cities
99
275000
2000
дека севкупниот духовен и физички живот на овие градови
04:49
was dominated by the grain and the harvest
100
277000
3000
зависел од житото и од жетвата,
04:52
that sustained them.
101
280000
3000
кои ги одржувале.
04:55
And in fact, that's true of every ancient city.
102
283000
3000
Всушност, тоа важи за сите антички градови.
04:58
But of course not all of them were that small.
103
286000
2000
Но, секако, не биле сите толку мали.
05:00
Famously, Rome had about a million citizens
104
288000
3000
Па така, познато е дека Рим имал околу еден милион жители
05:03
by the first century A.D.
105
291000
2000
во првиот век од нашата ера.
05:05
So how did a city like this feed itself?
106
293000
4000
Па, како успевале да нахранат толкав град?
05:09
The answer is what I call "ancient food miles."
107
297000
3000
Решението е она што јас го нарекувам „антички пат на храната“.
05:12
Basically, Rome had access to the sea,
108
300000
3000
Рим имал излез на море,
05:15
which made it possible for it to import food from a very long way away.
109
303000
3000
што му овозможувало да увезува храна од многу оддалечени места.
05:18
This is the only way it was possible to do this in the ancient world,
110
306000
3000
Тоа е единствениот начин на кој ова било изводливо во античко време,
05:21
because it was very difficult to transport food over roads,
111
309000
3000
затоа што било многу тешко да се пренесе храна преку патиштата,
05:24
which were rough.
112
312000
2000
кои биле многу тешки за патување,
05:26
And the food obviously went off very quickly.
113
314000
2000
а и храната многу бргу се расипувала.
05:28
So Rome effectively waged war
114
316000
2000
Римјаните вешто војувале со
05:30
on places like Carthage and Egypt
115
318000
3000
други држави, како Картагина и Египет,
05:33
just to get its paws on their grain reserves.
116
321000
2000
само за да дојдат до нивните резерви на жито.
05:35
And, in fact, you could say that the expansion of the Empire
117
323000
3000
Всушност, може да се рече дека ширењето на империјата
05:38
was really sort of one long, drawn out
118
326000
3000
било еден вид многу долго, растегнато,
05:41
militarized shopping spree, really.
119
329000
2000
милитаризирано пазарување.
05:43
(Laughter)
120
331000
2000
(смеа)
05:45
In fact -- I love the fact, I just have to mention this:
121
333000
2000
Всушност, многу го сакам овој податок и едноставно мора да го споменам:
05:47
Rome in fact used to import oysters from London,
122
335000
3000
Римјаните увезувале остриги од Лондон,
05:50
at one stage. I think that's extraordinary.
123
338000
2000
во еден период. Мислам дека тоа е неверојатно.
05:52
So Rome shaped its hinterland
124
340000
3000
Значи, Римјаните ги обликувале границите на империјата
05:55
through its appetite.
125
343000
2000
според својот апетит.
05:57
But the interesting thing is that the other thing also
126
345000
2000
Но, интересно е што уште нешто
05:59
happened in the pre-industrial world.
127
347000
2000
се случило во прединдустрискиот свет.
06:01
If we look at a map of London in the 17th century,
128
349000
3000
Ако ја разгледаме картата на Лондон во 17-тиот век,
06:04
we can see that its grain, which is coming in from the Thames,
129
352000
3000
гледаме дека житото, кое доаѓа преку Темза,
06:07
along the bottom of this map.
130
355000
2000
се наоѓа на дното од картава.
06:09
So the grain markets were to the south of the city.
131
357000
3000
Па така, пазарите за жито биле на југот на градот,
06:12
And the roads leading up from them
132
360000
2000
а улиците кои воделе од нив
06:14
to Cheapside, which was the main market,
133
362000
2000
до Чипсајд, кој бил главниот пазар,
06:16
were also grain markets.
134
364000
2000
исто така биле пазари за жито.
06:18
And if you look at the name of one of those streets,
135
366000
2000
Ако се земе предвид името на една од овие улици,
06:20
Bread Street, you can tell
136
368000
3000
Бред Стрит (Лебна улица), јасно е
06:23
what was going on there 300 years ago.
137
371000
3000
што се случувало таму пред 300 години.
06:26
And the same of course was true for fish.
138
374000
2000
Истото важело и за рибата.
06:28
Fish was, of course, coming in by river as well. Same thing.
139
376000
3000
И таа доаѓала до градот преку реката. Ја имаме истата ситуација.
06:31
And of course Billingsgate, famously, was London's fish market,
140
379000
3000
Билингсгејт е познат пазар за риби во Лондон,
06:34
operating on-site here until the mid-1980s.
141
382000
4000
кој опстојувал на истото место сè до средината на 1980-тите.
06:38
Which is extraordinary, really, when you think about it.
142
386000
2000
Тоа е навистина неверојатно.
06:40
Everybody else was wandering around
143
388000
2000
Сите се шетале наоколу
06:42
with mobile phones that looked like bricks
144
390000
2000
со мобилни телефони што изгледаат како цигли,
06:44
and sort of smelly fish happening down on the port.
145
392000
3000
а долу на пристаништето се продавале смрдливи риби.
06:47
This is another thing about food in cities:
146
395000
3000
Ова е уште една важна работа за храната и градовите:
06:50
Once its roots into the city are established,
147
398000
3000
кога еднаш ќе се пуштат корења на некое место,
06:53
they very rarely move.
148
401000
2000
многу ретко се поместува оттаму.
06:55
Meat is a very different story
149
403000
2000
Месото е сосема друга приказна,
06:57
because, of course, animals could walk into the city.
150
405000
2000
бидејќи животните можат сами да влезат во градот.
06:59
So much of London's meat
151
407000
2000
Најголем дел од месото пристигнувало
07:01
was coming from the northwest,
152
409000
2000
во Лондон од северозапад,
07:03
from Scotland and Wales.
153
411000
2000
од Шкотска и Велс.
07:05
So it was coming in, and arriving at the city at the northwest,
154
413000
3000
Влегувало и пристигнувало во северозападниот дел од градот,
07:08
which is why Smithfield,
155
416000
2000
па затоа и Смитфилд,
07:10
London's very famous meat market, was located up there.
156
418000
3000
познатиот пазар за месо во Лондон, се наоѓал таму.
07:13
Poultry was coming in from East Anglia and so on, to the northeast.
157
421000
4000
Живината доаѓала од Источна Англија, од североистокот.
07:17
I feel a bit like a weather woman doing this. Anyway,
158
425000
1000
Се чувствувам како презентерка на метео-вести...
07:18
and so the birds were coming in
159
426000
4000
Птиците доаѓале со
07:22
with their feet protected with little canvas shoes.
160
430000
3000
стапала заштитени со платнени чевлички.
07:25
And then when they hit the eastern end
161
433000
2000
Кога ќе стигнеле до источниот крај
07:27
of Cheapside, that's where they were sold,
162
435000
2000
на Чипсајд, таму биле продавани.
07:29
which is why it's called Poultry.
163
437000
2000
Затоа и тоа место се вика Полтри (живина).
07:31
And, in fact, if you look at the map of any city
164
439000
3000
Всушност, ако ја погледнете картата на кој било град
07:34
built before the industrial age,
165
442000
4000
изграден пред индустриското време,
07:38
you can trace food coming in to it.
166
446000
2000
може да ги препознаете патиштата за влез на храната.
07:40
You can actually see how it was physically shaped by food,
167
448000
3000
Може да видите како градот физички бил обликуван од храната,
07:43
both by reading the names of the streets, which give you a lot of clues.
168
451000
3000
преку имињата на улиците, кои ви даваат многу знаци.
07:46
Friday Street, in a previous life,
169
454000
2000
Како, на пример, Фрајдеј стрит (ул. Петок),
07:48
is where you went to buy your fish on a Friday.
170
456000
2000
каде што се купувала риба во петок.
07:50
But also you have to imagine it full of food.
171
458000
2000
Но, исто така, треба градот да го замислите полн со храна,
07:52
Because the streets and the public spaces
172
460000
3000
затоа што улиците и јавните простори биле
07:55
were the only places where food was bought and sold.
173
463000
3000
единствените места каде што се купувала и продавала храна.
07:58
And if we look at an image of Smithfield in 1830
174
466000
3000
Ако погледнеме слика од Смитфилд од 1830 година,
08:01
you can see that it would have been very difficult to live in a city like this
175
469000
3000
може да видите дека би било многу тешко да живеете во ваков град,
08:04
and be unaware of where your food came from.
176
472000
2000
а да не знаете од каде ви доаѓа храната.
08:06
In fact, if you were having Sunday lunch,
177
474000
2000
Всушност, додека уживате во вашиот неделен ручек,
08:08
the chances were it was mooing or bleating outside your window
178
476000
2000
многу е веројатно дека тој мукал или блеел
08:10
about three days earlier.
179
478000
2000
под вашиот прозорец при дена претходно.
08:12
So this was obviously an organic city,
180
480000
3000
Очигледно е дека ова бил органски град
08:15
part of an organic cycle.
181
483000
3000
и дел од еден органски циклус.
08:18
And then 10 years later everything changed.
182
486000
3000
Десет години подоцна сè се сменило.
08:21
This is an image of the Great Western in 1840.
183
489000
3000
Ова е слика од Големата западна железница од 1840 година.
08:24
And as you can see, some of the earliest train passengers
184
492000
2000
Како што гледате, овците и свињите биле меѓу првите
08:26
were pigs and sheep.
185
494000
2000
патинци на возовите.
08:28
So all of a sudden, these animals are no longer walking into market.
186
496000
4000
Наеднаш, овие животни повеќе не оделе до пазарите,
08:32
They're being slaughtered out of sight and mind,
187
500000
2000
туку биле колени далеку од очите и совеста на граѓаните,
08:34
somewhere in the countryside.
188
502000
2000
некаде на село,
08:36
And they're coming into the city by rail.
189
504000
2000
а во градовите ги носеле преку железницата.
08:38
And this changes everything.
190
506000
3000
Ова менува сè.
08:41
To start off with, it makes it possible
191
509000
2000
За почеток, овозможува, за прв пат,
08:43
for the first time to grow cities,
192
511000
1000
да се развиваат градови
08:44
really any size and shape, in any place.
193
512000
2000
со секаква големина и форма на кое било место.
08:46
Cities used to be constrained by geography;
194
514000
4000
Градовите порано биле ограничени од географијата.
08:50
they used to have to get their food through very difficult physical means.
195
518000
3000
Доаѓале до храна на физички многу тежок начин.
08:53
All of a sudden they are effectively emancipated from geography.
196
521000
4000
И, одеднаш, успешно се ослободуваат од географските пречки.
08:57
And as you can see from these maps of London,
197
525000
3000
Како што може да се види од овие карти на Лондон,
09:00
in the 90 years after the trains came,
198
528000
2000
во текот на 90 години по доаѓањето на возовите,
09:02
it goes from being a little blob that was quite easy to feed
199
530000
4000
тој се менува од мала дамка, која може лесно да се нахрани,
09:06
by animals coming in on foot, and so on,
200
534000
2000
со животни кои влегуваат пеш и сл.
09:08
to a large splurge,
201
536000
2000
до огромно место,
09:10
that would be very, very difficult to feed with anybody on foot,
202
538000
3000
во кое би било претешко да се влезе пеш,
09:13
either animals or people.
203
541000
3000
било тоа да се однесува на животните или луѓето.
09:16
And of course that was just the beginning. After the trains came cars,
204
544000
3000
Секако, тоа беше само почетокот. По возовите дојдоа автомобилите.
09:19
and really this marks the end of this process.
205
547000
4000
Ова навистина го обележува крајот на тој процес.
09:23
It's the final emancipation of the city
206
551000
2000
Тоа е последното ослободување на градот
09:25
from any apparent relationship with nature at all.
207
553000
3000
од секаква очигледна врска со природата.
09:28
And this is the kind of city that's devoid of smell,
208
556000
3000
Ова е град кој е испразнет од мириси,
09:31
devoid of mess, certainly devoid of people,
209
559000
2000
мешаници и, секако, испразнет од луѓе,
09:33
because nobody would have dreamed of walking in such a landscape.
210
561000
3000
затоа што никој не би ни помислил да оди пеш во ова опкружување.
09:36
In fact, what they did to get food was they got in their cars,
211
564000
3000
Сè што треба да направат за да дојдат до храна е да седнат во кола,
09:39
drove to a box somewhere on the outskirts,
212
567000
3000
да се одвезат до некаква кутија некаде на крајот од градот
09:42
came back with a week's worth of shopping,
213
570000
2000
да се вратат со намирници доволни за една недела,
09:44
and wondered what on earth to do with it.
214
572000
2000
и да се чудат што да прават со нив.
09:46
And this really is the moment when our relationship,
215
574000
3000
Ова, всушност, е моментот кога нашата врска
09:49
both with food and cities, changes completely.
216
577000
3000
со храната и градовите целосно се менува.
09:52
Here we have food -- that used to be the center,
217
580000
3000
Храната, која некогаш била центарот
09:55
the social core of the city -- at the periphery.
218
583000
3000
и социјалното јадро на градот, сега е на периферијата.
09:58
It used to be a social event, buying and selling food.
219
586000
2000
Продавањето и купувањето на храна тогаш бил друштвен настан.
10:00
Now it's anonymous.
220
588000
2000
Сега е анонимен процес.
10:02
We used to cook; now we just add water,
221
590000
2000
Некогаш готвевме, а сега само додаваме вода
10:04
or a little bit of an egg if you're making a cake or something.
222
592000
5000
или едно јајце ако правиме торта или нешто слично.
10:09
We don't smell food to see if it's okay to eat.
223
597000
4000
Не ја мирисаме храната за да провериме дали може да се јаде.
10:13
We just read the back of a label on a packet.
224
601000
3000
Само го читаме датумот на етикетата на пакувањето.
10:16
And we don't value food. We don't trust it.
225
604000
3000
И не ја цениме храната. Не ѝ веруваме.
10:19
So instead of trusting it, we fear it.
226
607000
2000
Наместо да ѝ веруваме, ние се плашиме од неа.
10:21
And instead of valuing it, we throw it away.
227
609000
4000
А, наместо да ја цениме, ја фрламе.
10:25
One of the great ironies of modern food systems
228
613000
3000
Една од најголемите иронии на модерните системи за храна
10:28
is that they've made the very thing they promised
229
616000
2000
е во тоа што она што ветуваа дека ќе го олеснат
10:30
to make easier much harder.
230
618000
2000
го направија многу потешко.
10:32
By making it possible to build cities anywhere and any place,
231
620000
4000
Со тоа што овозможија градовите да бидат градени на кое било место,
10:36
they've actually distanced us from our most important relationship,
232
624000
4000
тие нè дистанцираа од нашата најважна врска,
10:40
which is that of us and nature.
233
628000
3000
а тоа е врската со природата.
10:43
And also they've made us dependent on systems that only they can deliver,
234
631000
3000
Нè направија и зависни од системи кои само тие можат да ги опслужуваат
10:46
that, as we've seen, are unsustainable.
235
634000
2000
и кои, како што видовме, се неодржливи.
10:48
So what are we going to do about that?
236
636000
3000
Па, што ќе направиме околу сево ова?
10:51
It's not a new question.
237
639000
2000
Тоа не е ново прашање.
10:53
500 years ago it's what Thomas More was asking himself.
238
641000
4000
Пред 500 години и Томас Мур си го поставувал истото прашање.
10:57
This is the frontispiece of his book "Utopia."
239
645000
3000
Ова е воведната илустрација од неговата книга „Утопија“.
11:00
And it was a series of semi-independent city-states,
240
648000
3000
Прикажана е серија полунезависни градови-држави,
11:03
if that sounds remotely familiar,
241
651000
2000
ако тоа ви звучи бар малку познато.
11:05
a day's walk from one another where everyone was basically farming-mad,
242
653000
3000
Оддалечени се на ден одење, во нив сите се занимаваат со земјоделство,
11:08
and grew vegetables in their back gardens,
243
656000
2000
одгледуваат зеленчук во дворовите,
11:10
and ate communal meals together, and so on.
244
658000
2000
јадат заеднички оброци и така натаму.
11:12
And I think you could argue that
245
660000
2000
Може да се каже дека
11:14
food is a fundamental ordering principle of Utopia,
246
662000
3000
храната е основен принцип на уредување во Утопија,
11:17
even though More never framed it that way.
247
665000
3000
иако Мур тоа никогаш не го формулирал на тој начин.
11:20
And here is another very famous "Utopian" vision,
248
668000
3000
Еве уште една многу позната визија на Утопија,
11:23
that of Ebenezer Howard, "The Garden City."
249
671000
2000
познатиот „Град градина“ на Ебенизер Хауард.
11:25
Same idea: series of semi-independent city-states,
250
673000
3000
Истата идеја. Серија полунезависни градови-држави.
11:28
little blobs of metropolitan stuff with arable land around,
251
676000
4000
Мали градови со обработлива земја околу нив,
11:32
joined to one another by railway.
252
680000
2000
поврзани меѓусебно со железница.
11:34
And again, food could be said to be
253
682000
2000
Повторно може да се каже дека храната е
11:36
the ordering principle of his vision.
254
684000
3000
принципот на уредување во неговата визија.
11:39
It even got built, but nothing to do with
255
687000
2000
Таа дури и беше изградена, но немаше врска
11:41
this vision that Howard had.
256
689000
2000
со визијата на Хауард.
11:43
And that is the problem with these Utopian ideas,
257
691000
3000
Тоа е и проблемот со овие утописки идеи.
11:46
that they are Utopian.
258
694000
2000
Тие едноставно се утописки.
11:48
Utopia was actually a word that Thomas Moore used deliberately.
259
696000
3000
Томас Мур намерно го искористил зборот утопија.
11:51
It was a kind of joke, because it's got a double derivation from the Greek.
260
699000
4000
Тоа било шега, затоа што зборот има двојна етимологија од грчкиот јазик.
11:55
It can either mean a good place, or no place.
261
703000
2000
Може да значи или „добро место“ или „никакво место“.
11:57
Because it's an ideal. It's an imaginary thing. We can't have it.
262
705000
4000
Тоа е идеал. Нешто замислено. Не можеме да го имаме.
12:01
And I think, as a conceptual tool
263
709000
2000
И мислам дека, како концептуална алатка
12:03
for thinking about the very deep problem of human dwelling,
264
711000
3000
за размислување за длабокиот проблем на човековото опстојување,
12:06
that makes it not much use.
265
714000
2000
овој збор и не е премногу корисен.
12:08
So I've come up with an alternative,
266
716000
3000
Па, затоа изнајдов алтернатива,
12:11
which is Sitopia, from the ancient Greek,
267
719000
3000
а тоа е Ситопија, од старогрчкиот
12:14
"sitos" for food, and "topos" for place.
268
722000
2000
„sitos“ - храна и „topos“ - место.
12:16
I believe we already live in Sitopia.
269
724000
2000
Верувам дека веќе живееме во Ситопија.
12:18
We live in a world shaped by food,
270
726000
3000
Живееме во свет кој е обликуван од храната,
12:21
and if we realize that, we can use food as a really powerful tool --
271
729000
3000
и ако го сфатиме тоа, ќе може храната да ја искористиме како навистина моќна алатка -
12:24
a conceptual tool, design tool, to shape the world differently.
272
732000
4000
концептуална алатка, алатка за дизајн со која би го обликувале светот поинаку.
12:28
So if we were to do that, what might Sitopia look like?
273
736000
5000
Па, ако го направиме тоа, како би изгледала Ситопија?
12:33
Well I think it looks a bit like this.
274
741000
2000
Мислам дека изгледа вака некако.
12:35
I have to use this slide. It's just the look on the face of the dog.
275
743000
2000
Мора да го користам овој слајд. само заради фацата на кучето.
12:37
But anyway, this is -- (Laughter)
276
745000
3000
Како и да е... (смеа)
12:40
it's food at the center of life,
277
748000
2000
Храната овде е во центарот на животот,
12:42
at the center of family life, being celebrated,
278
750000
2000
во центарот на семејниот живот, се слави,
12:44
being enjoyed, people taking time for it.
279
752000
2000
се ужива во неа, луѓето одвојуваат време за неа.
12:46
This is where food should be in our society.
280
754000
3000
Тоа е местото што храната треба да го има во нашето општество.
12:49
But you can't have scenes like this unless you have people like this.
281
757000
5000
Но, не може да имаме вакви сцени, ако немаме и вакви луѓе.
12:54
By the way, these can be men as well.
282
762000
2000
Секако, ова може да бидат и мажи.
12:56
It's people who think about food,
283
764000
3000
Тоа се луѓе кои размислуваат за храната,
12:59
who think ahead, who plan,
284
767000
2000
кои гледаат напред, планираат,
13:01
who can stare at a pile of raw vegetables
285
769000
2000
кои можат да гледаат цел куп зеленчук
13:03
and actually recognize them.
286
771000
2000
и да го препознаат секој вид зеленчук таму.
13:05
We need these people. We're part of a network.
287
773000
3000
Ни требаат овие луѓе. Тие се дел од мрежа.
13:08
Because without these kinds of people we can't have places like this.
288
776000
3000
Без овие луѓе не може да имаме вакви места.
13:11
Here, I deliberately chose this because it is a man buying a vegetable.
289
779000
3000
Намерно ја одбрав оваа слика бидејќи се гледа маж како купува зеленчук.
13:14
But networks, markets where food is being grown locally.
290
782000
4000
Тоа се мрежи и пазари, каде се продава локална храна.
13:18
It's common. It's fresh.
291
786000
2000
Заедничка. Свежа.
13:20
It's part of the social life of the city.
292
788000
2000
Тоа е дел од друштвениот живот на градот.
13:22
Because without that, you can't have this kind of place,
293
790000
3000
Без тоа не може да се има вакво место.
13:25
food that is grown locally and also is part of the landscape,
294
793000
3000
Тоа е храна која се одгледува локално и истовремено е дел од пејсажот,
13:28
and is not just a zero-sum commodity
295
796000
2000
а не е само стока
13:30
off in some unseen hell-hole.
296
798000
2000
далеку во некој ќумез.
13:32
Cows with a view.
297
800000
2000
Крави со поглед.
13:34
Steaming piles of humus.
298
802000
2000
Купишта хумус кој испарува.
13:36
This is basically bringing the whole thing together.
299
804000
3000
Во основа, ова го спојува целиот процес.
13:39
And this is a community project
300
807000
2000
Ова е проект на една заедница,
13:41
I visited recently in Toronto.
301
809000
2000
која неодамна ја посетив во Торонто.
13:43
It's a greenhouse, where kids get told
302
811000
2000
Тоа е стакленик, каде на децата им се објаснува
13:45
all about food and growing their own food.
303
813000
3000
сè за храната и за тоа како сами да одгледуваат храна.
13:48
Here is a plant called Kevin, or maybe it's a
304
816000
3000
Еве едно растение кое се вика Кевин, или можеби
13:51
plant belonging to a kid called Kevin. I don't know.
305
819000
2000
детето што го засадило се вика Кевин. Не знам.
13:53
But anyway, these kinds of projects
306
821000
3000
Ваквите проекти,
13:56
that are trying to reconnect us with nature is extremely important.
307
824000
4000
кои се обидуваат да нè поврзат со природата, се многу важни.
14:00
So Sitopia, for me, is really a way of seeing.
308
828000
2000
За мене, Ситопија е поглед кон светот.
14:02
It's basically recognizing that Sitopia
309
830000
4000
Во основа, треба да видиме дека таа
14:06
already exists in little pockets everywhere.
310
834000
2000
веќе постои во мали делови насекаде.
14:08
The trick is to join them up,
311
836000
2000
Трикот е тие само да се спојат
14:10
to use food as a way of seeing.
312
838000
3000
и да ја користиме храната како поглед кон светот.
14:13
And if we do that, we're going to stop seeing cities
313
841000
3000
Ако го направиме тоа, ќе престанеме да ги гледаме градовите како
14:16
as big, metropolitan, unproductive blobs, like this.
314
844000
3000
големи непродуктивни дамки, како оваа.
14:19
We're going to see them more like this,
315
847000
2000
Ќе ги гледаме повеќе на овој начин,
14:21
as part of the productive, organic framework
316
849000
3000
како дел од продуктивната органска мрежа,
14:24
of which they are inevitably a part,
317
852000
2000
од која тие се неизбежен дел,
14:26
symbiotically connected.
318
854000
2000
симбиотично поврзани.
14:28
But of course, that's not a great image either,
319
856000
2000
Секако, и тоа не е баш најдобра слика.
14:30
because we need not to be producing food like this anymore.
320
858000
3000
Повеќе не треба да произведуваме храна на овој начин.
14:33
We need to be thinking more about permaculture,
321
861000
2000
Треба повеќе да размислуваме за пермакултурата.
14:35
which is why I think this image just
322
863000
2000
Затоа мислам дека оваа слика
14:37
sums up for me the kind of thinking we need to be doing.
323
865000
2000
го сумира начинот на кој треба да размислуваме.
14:39
It's a re-conceptualization
324
867000
2000
Тоа е реконцептуализација
14:41
of the way food shapes our lives.
325
869000
3000
на начинот на кој храната ни го обликува животот.
14:44
The best image I know of this is from 650 years ago.
326
872000
3000
Најдобрата слика која го опишува ова е од пред 650 години.
14:47
It's Ambrogio Lorenzetti's "Allegory of Good Government."
327
875000
3000
Тоа е „Алегорија на добрата влада“ на Амброџо Лоренцети.
14:50
It's about the relationship between the city and the countryside.
328
878000
3000
Ја претставува врската помеѓу градот и селото.
14:53
And I think the message of this is very clear.
329
881000
3000
И мислам дека нејзината порака е многу јасна.
14:56
If the city looks after the country,
330
884000
2000
Ако градот се грижи за селото,
14:58
the country will look after the city.
331
886000
2000
селото ќе се грижи за градот.
15:00
And I want us to ask now,
332
888000
2000
Да се запрашаме
15:02
what would Ambrogio Lorenzetti paint
333
890000
3000
што би насликал Лоренцети
15:05
if he painted this image today?
334
893000
2000
кога би ја сликал сликава денес.
15:07
What would an allegory of good government look like today?
335
895000
3000
Како би изгледала алегоријата на добрата влада денес?
15:10
Because I think it's an urgent question.
336
898000
2000
Мислам дека тоа е итно прашање,
15:12
It's one we have to ask,
337
900000
2000
кое мора да го поставиме
15:14
and we have to start answering.
338
902000
2000
и мора да почнеме да го одговараме.
15:16
We know we are what we eat.
339
904000
3000
Знаеме дека сме она што го јадеме.
15:19
We need to realize that the world is also what we eat.
340
907000
2000
Треба да сфатиме дека и светот е она што го јадеме.
15:21
But if we take that idea, we can use food
341
909000
2000
Ако тргнеме од таа идеја, може да ја користиме храната
15:23
as a really powerful tool to shape the world better.
342
911000
4000
како навистина моќна алатка за подобро да го обликуваме нашиот свет.
15:27
Thank you very much.
343
915000
2000
Благодарам.
15:29
(Applause)
344
917000
3000
(аплауз)
ABOUT THE SPEAKER
Carolyn Steel - Food urbanistFood is a shared necessity -- but also a shared way of thinking, argues Carolyn Steel. Looking at food networks offers an unusual and illuminating way to explore how cities evolved.
Why you should listen
The question of how to feed cities may be one of the biggest contemporary questions, yet it's never asked: we take for granted that if we walk into a store or a restaurant, food will be there, magically coming from somewhere. Yet, think of it this way: just in London, every single day, 30 million meals must be provided. Without a reliable food supply, even the most modern city would collapse quickly. And most people today eat food of whose provenance they are unaware.
Architect and author Carolyn Steel uses food as a medium to "read" cities and understand how they work. In her book Hungry City she traces -- and puts into historical context -- food's journey from land to urban table and thence to sewer. Cities, like people, are what they eat.
Carolyn Steel | Speaker | TED.com