TED2013
Jared Diamond: How societies can grow old better
Jared Diamond: Hoe samenlevigen beter oud kunnen worden
Filmed:
Readability: 5.2
1,100,581 views
Er zit een ironie in de meest recente inspanningen om de menselijke levensduur te verlengen: oud zijn is geen pretje in een op jeugd georiënteerde samenleving. Oudere mensen kunnen geïsoleerd raken door gebrek aan zinvol werk en geldtekort. In deze intrigerende talk kijkt Jared Diamond naar hoe verschillende samenlevingen hun ouderen behandelen --soms beter, soms slechter -- en suggereert dat we allemaal voordeel kunnen hebben bij ervaring.
Jared Diamond - Civilization scholar
Jared Diamond investigates why cultures prosper or decline -- and what we can learn by taking a broad look across many kinds of societies. Full bio
Jared Diamond investigates why cultures prosper or decline -- and what we can learn by taking a broad look across many kinds of societies. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
To give me an idea of how many of you here
0
745
2229
Om me een idee te geven hoeveel van jullie
00:14
may find what I'm about to tell you
1
2974
2122
wat gaan hebben aan wat ik kom vertellen,
00:17
of practical value,
2
5096
1625
00:18
let me ask you please to raise your hands:
3
6721
2689
zou ik jullie willen vragen je hand op te steken:
00:21
Who here is either over 65 years old
4
9410
3567
wie is hier hetzij ouder dan 65
00:24
or hopes to live past age 65
5
12977
3769
of hoopt ouder te worden dan 65
00:28
or has parents or grandparents who did live
6
16746
2945
of heeft ouders of grootouders die
00:31
or have lived past 65,
7
19691
1967
ouder werden dan 65?
00:33
raise your hands please. (Laughter)
8
21658
2585
Steek je hand op, alsjeblief.
(Gelach)
(Gelach)
00:36
Okay. You are the people to whom my talk
9
24243
2154
Jullie zijn de mensen
00:38
will be of practical value. (Laughter)
10
26397
2434
die hier iets aan gaan hebben.
(Gelach)
(Gelach)
00:40
The rest of you
11
28831
1657
De rest gaat aan mijn talk
00:42
won't find my talk personally relevant,
12
30488
1788
geen persoonlijk voordeel hebben,
00:44
but I think that you will still find the subject
13
32276
1914
maar ik denk dat je het onderwerp
nog steeds fascinerend zal vinden.
nog steeds fascinerend zal vinden.
00:46
fascinating.
14
34190
1647
00:47
I'm going to talk about growing older
15
35837
1632
Ik ga het hebben over ouder worden
in traditionele samenlevingen.
in traditionele samenlevingen.
00:49
in traditional societies.
16
37469
2419
00:51
This subject constitutes just one chapter
17
39888
2746
Dit onderwerp beslaat slechts één hoofdstuk
00:54
of my latest book, which compares
18
42634
2591
in mijn laatste boek
00:57
traditional, small, tribal societies
19
45225
3217
dat traditionele, kleine,
tribale samenlevingen vergelijkt
tribale samenlevingen vergelijkt
01:00
with our large, modern societies,
20
48442
2550
met onze grote, moderne samenlevingen,
01:02
with respect to many topics
21
50992
1625
met betrekking tot allerlei onderwerpen
01:04
such as bringing up children,
22
52617
1859
zoals het opvoeden van kinderen,
01:06
growing older, health, dealing with danger,
23
54476
3921
ouder worden, gezondheid, omgaan met gevaar,
01:10
settling disputes, religion
24
58397
2345
geschillen beslechten, religie
01:12
and speaking more than one language.
25
60742
2791
en meer dan één taal spreken.
01:15
Those tribal societies, which constituted
26
63533
2557
Tribale samenlevingen,
01:18
all human societies for most of human history,
27
66090
2985
-- en voor het grootste deel van de geschiedenis
waren er geen andere --
waren er geen andere --
01:21
are far more diverse than are our modern,
28
69075
3294
zijn veel diverser dan onze moderne,
01:24
recent, big societies.
29
72369
2167
recente, grote samenlevingen.
01:26
All big societies that have governments,
30
74536
2363
Alle grote samenlevingen hebben regeringen.
01:28
and where most people are strangers to each other,
31
76899
2266
De meeste mensen zijn er vreemden voor elkaar.
01:31
are inevitably similar to each other
32
79165
2348
Onvermijdelijk lijken ze op elkaar
01:33
and different from tribal societies.
33
81513
2848
en zijn anders dan tribale samenlevingen.
01:36
Tribes constitute thousands of natural experiments
34
84361
3311
Stammen vertegenwoordigen
duizenden natuurlijke experimenten
duizenden natuurlijke experimenten
01:39
in how to run a human society.
35
87672
2549
over hoe een menselijke samenleving kan zijn.
01:42
They constitute experiments from which we ourselves
36
90221
2807
Het zijn experimenten waar wijzelf
01:45
may be able to learn.
37
93028
2402
iets uit kunnen leren.
01:47
Tribal societies shouldn't be scorned
38
95430
2020
Tribale samenlevingen moeten niet worden geminacht
01:49
as primitive and miserable,
39
97450
1736
als primitief en miserabel,
01:51
but also they shouldn't be romanticized
40
99186
2371
maar ook niet geromantiseerd
01:53
as happy and peaceful.
41
101557
2217
als gelukkig en vreedzaam.
01:55
When we learn of tribal practices,
42
103774
2259
Als we tribale praktijken leren kennen,
01:58
some of them will horrify us,
43
106033
1774
kunnen sommige ons gruwelijk lijken,
01:59
but there are other tribal practices which,
44
107807
2550
maar er zijn er andere die we,
02:02
when we hear about them,
45
110357
1349
als we erover horen,
02:03
we may admire and envy
46
111706
1947
kunnen bewonderen, benijden
02:05
and wonder whether we could adopt those practices
47
113653
2224
en ons afvragen
02:07
ourselves.
48
115877
2697
of we ze niet zouden kunnen overnemen.
02:10
Most old people in the U.S. end up living
49
118574
3087
In de VS raken de meeste oude mensen uiteindelijk
02:13
separately from their children
50
121661
1987
gescheiden van hun kinderen
02:15
and from most of their friends
51
123648
1506
en van de meesten van hun vrienden
02:17
of their earlier years,
52
125154
1692
van hun jongere jaren.
02:18
and often they live in separate
retirements homes for the elderly,
retirements homes for the elderly,
53
126846
3854
Ze leven vaak in aparte bejaardenhuizen,
02:22
whereas in traditional societies,
54
130700
2208
terwijl in traditionele samenlevingen
02:24
older people instead live out their lives
55
132908
2834
oudere mensen vaak
02:27
among their children, their other relatives,
56
135742
2166
bij hun kinderen en andere familieleden wonen,
02:29
and their lifelong friends.
57
137908
2397
alsook bij hun levenslange vrienden.
02:32
Nevertheless, the treatment of the elderly
58
140305
2169
Niettemin varieert de behandeling van ouderen
02:34
varies enormously among traditional societies,
59
142474
3165
enorm tussen traditionele samenlevingen,
02:37
from much worse to much better
60
145639
2181
van veel slechter tot veel beter
02:39
than in our modern societies.
61
147820
2958
dan in onze moderne samenlevingen.
02:42
At the worst extreme, many traditional societies
62
150778
2797
In het slechtste geval
ontdoen veel traditionele samenlevingen
ontdoen veel traditionele samenlevingen
02:45
get rid of their elderly
63
153575
1813
zich van hun bejaarden
02:47
in one of four increasingly direct ways:
64
155388
3531
op een van vier steeds meer directe manieren:
02:50
by neglecting their elderly
65
158919
1663
door verwaarlozen van hun bejaarden,
02:52
and not feeding or cleaning them until they die,
66
160582
3429
hen voedsel of verzorging weigeren totdat ze sterven,
02:56
or by abandoning them when the group moves,
67
164011
3054
of door ze achter te laten als de groep wegtrekt
02:59
or by encouraging older people to commit suicide,
68
167065
3139
of ouderen aan te zetten tot zelfmoord
03:02
or by killing older people.
69
170204
3045
of door ouderen te doden.
03:05
In which tribal societies do children
70
173249
2749
In welke tribale samenlevingen
03:07
abandon or kill their parents?
71
175998
2386
verlaten of doden kinderen hun ouders?
03:10
It happens mainly under two conditions.
72
178384
3024
Vooral onder twee condities.
03:13
One is in nomadic, hunter-gather societies
73
181408
2980
De eerste is bij nomadische,
jager-verzamelaar gemeenschappen
jager-verzamelaar gemeenschappen
03:16
that often shift camp
74
184388
1723
die vaak van kampplaats veranderen
03:18
and that are physically incapable
75
186111
2179
en fysiek niet in staat zijn
03:20
of transporting old people who can't walk
76
188290
3123
oude mensen die niet kunnen lopen,
te transporteren
te transporteren
03:23
when the able-bodied younger people already
77
191413
2560
als de gezonde jongere mensen
03:25
have to carry their young children
78
193973
1935
hun jonge kinderen
03:27
and all their physical possessions.
79
195908
2818
en al hun bezittingen moeten meeslepen.
03:30
The other condition is in societies
80
198726
2164
De tweede is in samenlevingen
03:32
living in marginal or fluctuating environments,
81
200890
3310
die leven in marginale of wisselende omgevingen,
03:36
such as the Arctic or deserts,
82
204200
2333
zoals de poolstreken of woestijnen,
03:38
where there are periodic food shortages,
83
206533
2584
waar er periodieke voedseltekorten zijn,
03:41
and occasionally there just isn't enough food
84
209117
1929
en er af en toe gewoon niet genoeg voedsel is
03:43
to keep everyone alive.
85
211046
2480
om iedereen in leven te houden.
03:45
Whatever food is available has to be reserved
86
213526
2424
Het voorradige voedsel moet worden gereserveerd
03:47
for able-bodied adults and for children.
87
215950
4325
voor gezonde volwassenen en kinderen.
03:52
To us Americans, it sounds horrible
88
220275
2900
Voor ons Amerikanen
is het een verschrikkelijk idee
is het een verschrikkelijk idee
03:55
to think of abandoning or killing
89
223175
2233
je eigen zieke vrouw of man
03:57
your own sick wife or husband
90
225408
2181
of bejaarde moeder of vader,
03:59
or elderly mother or father,
91
227589
2299
achter te laten of te doden.
04:01
but what could those traditional societies
92
229888
3759
Maar welke andere keus hadden
die traditionele samenlevingen?
die traditionele samenlevingen?
04:05
do differently?
93
233647
1483
04:07
They face a cruel situation of no choice.
94
235130
3820
Ze hadden gewoon geen andere keuze
in deze wrede situatie.
in deze wrede situatie.
04:10
Their old people had to do it to their own parents,
95
238950
2995
Hun oudere mensen hadden
het al moeten doen met hun eigen ouders,
het al moeten doen met hun eigen ouders,
04:13
and the old people know
96
241945
1288
en de oude mensen weten
04:15
what now is going to happen to them.
97
243233
3151
wat hen te wachten staat.
04:18
At the opposite extreme
98
246384
1814
Aan de andere kant van het spectrum
04:20
in treatment of the elderly, the happy extreme,
99
248198
2679
in de behandeling van ouderen,
de gelukkige kant,
de gelukkige kant,
04:22
are the New Guinea farming societies
100
250877
1987
vind je de landbouwsamenlevingen
van Nieuw-Guinea
van Nieuw-Guinea
04:24
where I've been doing my fieldwork
for the past 50 years,
for the past 50 years,
101
252864
2997
waar ik de afgelopen vijftig jaar
veldwerk heb gedaan,
veldwerk heb gedaan,
04:27
and most other sedentary traditional societies
102
255861
3247
en de meeste andere sedentaire
traditionele samenlevingen in de wereld.
traditionele samenlevingen in de wereld.
04:31
around the world.
103
259108
2086
04:33
In those societies, older people are cared for.
104
261194
2948
In deze samenlevingen
worden oudere mensen verzorgd.
worden oudere mensen verzorgd.
04:36
They are fed. They remain valuable.
105
264142
2350
Ze worden gevoed. Ze blijven waardevol.
04:38
And they continue to live in the same hut
106
266492
2188
Ze blijven wonen in dezelfde hut
04:40
or else in a nearby hut near their children,
107
268680
2687
of anders in een nabijgelegen hut
in de buurt van hun kinderen,
in de buurt van hun kinderen,
04:43
relatives and lifelong friends.
108
271367
3899
familieleden en vrienden voor het leven.
04:47
There are two main sets of reasons for this variation
109
275266
2432
Er zijn twee soorten redenen voor deze variatie
04:49
among societies in their treatment
110
277698
2355
bij samenlevingen in hun behandeling
04:52
of old people.
111
280053
1397
van oude mensen.
04:53
The variation depends especially
112
281450
1637
De variatie is met name afhankelijk
04:55
on the usefulness of old people
113
283087
2270
van het nut van oude mensen
04:57
and on the society's values.
114
285357
2713
en van de waarden van de maatschappij.
05:00
First, as regards usefulness,
115
288070
2323
Wat het nut betreft:
05:02
older people continue to perform useful services.
116
290393
3455
oudere mensen blijven nuttige diensten bewijzen.
05:05
One use of older people in traditional societies
117
293848
2685
Een nut van oudere mensen
in traditionele samenlevingen
in traditionele samenlevingen
05:08
is that they often are still effective
118
296533
2000
is dat ze vaak nog steeds helpen
05:10
at producing food.
119
298533
2413
bij het produceren van voedsel.
05:12
Another traditional usefulness of older people
120
300946
2413
Een ander traditioneel nut van oudere mensen
05:15
is that they are capable of babysitting
121
303359
3279
is dat ze op hun kleinkinderen kunnen passen.
05:18
their grandchildren,
122
306638
1694
05:20
thereby freeing up their own adult children,
123
308332
2670
Daardoor kunnen ze hun eigen volwassen kinderen,
05:23
the parents of those grandchildren,
124
311002
1871
de ouders van deze kleinkinderen,
05:24
to go hunting and gathering
food for the grandchildren.
food for the grandchildren.
125
312873
3473
vrijmaken om te gaan jagen en voedsel
te verzamelen voor die kleinkinderen.
te verzamelen voor die kleinkinderen.
05:28
Still another traditional value of older people
126
316346
2205
Nog een andere traditionele waarde
van oudere mensen
van oudere mensen
05:30
is in making tools, weapons, baskets,
127
318551
2920
ligt in het maken
van werktuigen, wapens, manden,
van werktuigen, wapens, manden,
05:33
pots and textiles.
128
321471
1957
potten en textiel.
05:35
In fact, they're usually the people who are best at it.
129
323428
3249
In feite zijn zij daar meestal beter in.
05:38
Older people usually are the leaders
130
326677
2768
Oudere mensen zijn vaak de leiders
05:41
of traditional societies,
131
329445
1849
van traditionele samenlevingen,
05:43
and the people most knowledgeable about politics,
132
331294
3259
hebben de meeste kennis over politiek,
05:46
medicine, religion, songs and dances.
133
334553
3999
geneeskunde, religie, liederen en dansen.
05:50
Finally, older people in traditional societies
134
338552
2452
Tot slot hebben oudere mensen
in traditionele samenlevingen
in traditionele samenlevingen
05:53
have a huge significance that would never occur
135
341004
3927
een enorme betekenis
waar wij nooit zouden opkomen
waar wij nooit zouden opkomen
05:56
to us in our modern, literate societies,
136
344931
3676
in onze moderne, geletterde samenlevingen,
06:00
where our sources of information are books
137
348607
2415
waar onze bronnen van informatie
06:03
and the Internet.
138
351022
1684
boeken en het internet zijn.
06:04
In contrast, in traditional societies without writing,
139
352706
3423
In tegenstelling daarmee zijn
in traditionele ongeletterde samenlevingen
in traditionele ongeletterde samenlevingen
06:08
older people are the repositories of information.
140
356129
3686
oudere mensen de databanken van informatie.
06:11
It's their knowledge that spells the difference
141
359815
2565
Hun kennis kan het verschil uitmaken
06:14
between survival and death for their whole society
142
362380
3750
tussen overleven en dood voor hun hele samenleving
06:18
in a time of crisis caused by rare events
143
366130
3258
in tijden van crisis veroorzaakt
door zeldzame gebeurtenissen
door zeldzame gebeurtenissen
06:21
for which only the oldest people alive
144
369388
2595
waarmee alleen de oudste mensen
06:23
have had experience.
145
371983
2289
ervaring hebben.
06:26
Those, then, are the ways in which older people
146
374272
2470
Zo zijn oudere mensen
06:28
are useful in traditional societies.
147
376742
2903
van nut in traditionele samenlevingen.
06:31
Their usefulness varies and contributes
148
379645
2562
Hun nut varieert en daardoor
06:34
to variation in the society's treatment
149
382207
2618
is de maatschappelijke behandeling
06:36
of the elderly.
150
384825
2000
van ouderen ook zo gevarieerd.
06:38
The other set of reasons for variation
151
386825
1819
Andere redenen voor variatie
06:40
in the treatment of the elderly is
152
388644
1875
bij de behandeling van de ouderen
06:42
the society's cultural values.
153
390519
3235
zijn de culturele waarden van de samenleving.
06:45
For example, there's particular emphasis
154
393754
2026
In Oost-Azië bijvoorbeeld
ligt er bijzondere nadruk
ligt er bijzondere nadruk
06:47
on respect for the elderly in East Asia,
155
395780
3209
op eerbied voor ouderen.
06:50
associated with Confucius' doctrine
156
398989
2911
Dat is gekoppeld aan de leer van Confucius
06:53
of filial piety, which means obedience,
157
401900
3550
van respect voor de ouders,
wat neerkomt op gehoorzaamheid,
wat neerkomt op gehoorzaamheid,
06:57
respect and support for elderly parents.
158
405450
4094
respect en steun voor bejaarde ouders.
07:01
Cultural values that emphasize
respect for older people
respect for older people
159
409544
3713
Culturele waarden die respect
voor oudere mensen benadrukken,
voor oudere mensen benadrukken,
07:05
contrast with the low status of the elderly
160
413257
2817
contrasteren met de lage status
07:08
in the U.S.
161
416074
2162
van de ouderen in de VS.
07:10
Older Americans are at a big disadvantage
162
418236
2558
Oudere Amerikanen zijn sterk benadeeld
07:12
in job applications.
163
420794
2113
op de arbeidsmarkt.
07:14
They're at a big disadvantage in hospitals.
164
422907
2535
Ze ondervinden grote nadelen in ziekenhuizen.
07:17
Our hospitals have an explicit policy
165
425442
2623
Onze ziekenhuizen hebben
een expliciet beleid
een expliciet beleid
07:20
called age-based allocation of healthcare resources.
166
428065
4967
van 'op leeftijd gebaseerde toekenning
van financiële middelen in de gezondheidszorg'.
van financiële middelen in de gezondheidszorg'.
07:25
That sinister expression means that
167
433032
2773
Die sinistere formulering betekent dat
07:27
if hospital resources are limited,
168
435805
2206
als de ziekenhuismiddelen beperkt zijn,
07:30
for example if only one donor heart
169
438011
2050
als er bijvoorbeeld slechts één donorhart
07:32
becomes available for transplant,
170
440061
2298
beschikbaar is voor transplantatie,
07:34
or if a surgeon has time to operate
171
442359
2102
of als een chirurg slechts tijd heeft om
07:36
on only a certain number of patients,
172
444461
2511
een bepaald aantal patiënten te behandelen,
07:38
American hospitals have an explicit policy
173
446972
2950
Amerikaanse ziekenhuizen
een expliciet beleid hebben
een expliciet beleid hebben
07:41
of giving preference to younger patients
174
449922
2320
om voorrang te geven aan jongere patiënten
07:44
over older patients
175
452242
1480
over oudere patiënten
07:45
on the grounds that younger patients are considered
176
453722
3244
op grond van het feit
dat jongere patiënten worden beschouwd
dat jongere patiënten worden beschouwd
07:48
more valuable to society
177
456966
1817
als waardevoller voor de samenleving
07:50
because they have more years of life ahead of them,
178
458783
2645
omdat ze meer levensjaren voor de boeg hebben.
07:53
even though the younger patients have fewer years
179
461428
2660
Hoewel die jongere patiënten minder jaren
07:56
of valuable life experience behind them.
180
464088
3982
waardevolle levenservaring achter zich hebben.
08:00
There are several reasons for this low status
181
468070
2228
Er zijn verschillende redenen
voor deze lage status van ouderen in de VS.
voor deze lage status van ouderen in de VS.
08:02
of the elderly in the U.S.
182
470298
2342
08:04
One is our Protestant work ethic
183
472640
3185
In ons protestantse arbeidsethos
08:07
which places high value on work,
184
475825
2313
dat een hoge waarde hecht aan werken,
08:10
so older people who are no longer working
185
478138
2223
worden oudere mensen die niet langer werken,
08:12
aren't respected.
186
480361
1983
niet gerespecteerd.
08:14
Another reason is our American emphasis
187
482344
2857
Een andere reden is onze Amerikaanse nadruk
08:17
on the virtues of self-reliance and independence,
188
485201
3383
op de deugden van zelfredzaamheid en onafhankelijkheid.
08:20
so we instinctively look down on older people
189
488584
3069
Daardoor kijken we instinctief
neer op oudere mensen
neer op oudere mensen
08:23
who are no longer self-reliant and independent.
190
491653
3597
die niet langer zelfstandig
en onafhankelijk zijn.
en onafhankelijk zijn.
08:27
Still a third reason is our American cult of youth,
191
495250
4101
Nog een derde reden
is onze Amerikaanse jeugdcultus
is onze Amerikaanse jeugdcultus
08:31
which shows up even in our advertisements.
192
499351
2808
zoals te zien in onze advertenties.
08:34
Ads for Coca-Cola and beer always depict
193
502159
3264
Advertenties voor Coca-Cola
en bier tonen altijd
en bier tonen altijd
08:37
smiling young people,
194
505423
1555
jonge glimlachende mensen,
08:38
even though old as well as young people
195
506978
1970
al drinken en kopen
zowel oude als jonge mensen
zowel oude als jonge mensen
08:40
buy and drink Coca-Cola and beer.
196
508948
2322
Coca-Cola en bier.
08:43
Just think, what's the last time you saw
197
511270
2003
Wanneer heb je ooit
08:45
a Coke or beer ad depicting smiling people
198
513273
2677
een Coke- of bieradvertentie gezien
08:47
85 years old? Never.
199
515950
2949
met lachende mensen van 85?
Nooit.
Nooit.
08:50
Instead, the only American ads
200
518899
1806
De enige Amerikaanse advertenties
08:52
featuring white-haired old people
201
520705
2006
met zilverharige oudere mensen
08:54
are ads for retirement homes and pension planning.
202
522711
3865
zijn voor bejaardentehuizen
en pensioensparen.
en pensioensparen.
08:58
Well, what has changed in the status
203
526576
2050
Wat is er veranderd in de status
09:00
of the elderly today
204
528626
1983
van de ouderen van vandaag
09:02
compared to their status in traditional societies?
205
530609
3389
in vergelijking met hun status
in traditionele samenlevingen?
in traditionele samenlevingen?
09:05
There have been a few changes for the better
206
533998
1870
Er zijn een paar veranderingen
in de goede richting,
in de goede richting,
09:07
and more changes for the worse.
207
535868
2205
maar meer veranderingen in de slechte.
09:10
Big changes for the better
208
538073
1601
Verbeteringen
09:11
include the fact that today we enjoy
209
539674
2151
houden in dat we vandaag
09:13
much longer lives,
210
541825
1984
veel langer leven,
09:15
much better health in our old age,
211
543809
2294
veel gezonder blijven in onze oude dag
09:18
and much better recreational opportunities.
212
546103
3638
en veel betere recreatieve
mogelijkheden hebben.
mogelijkheden hebben.
09:21
Another change for the better is that we now have
213
549741
2270
Nog een verbetering
09:24
specialized retirement facilities
214
552011
2840
zijn gespecialiseerde pensioenfaciliteiten
09:26
and programs to take care of old people.
215
554851
3351
en programma’s om te zorgen voor oude mensen.
09:30
Changes for the worse begin with the cruel reality
216
558202
2868
Een verslechtering is de wrede werkelijkheid
09:33
that we now have
217
561070
1689
dat er nu meer oude mensen
en minder jonge mensen zijn
en minder jonge mensen zijn
09:34
more old people and fewer young people
218
562759
2574
09:37
than at any time in the past.
219
565333
2684
dan ooit in het verleden.
09:40
That means that all those old people
220
568017
1751
Dat betekent dat al die oude mensen
09:41
are more of a burden on the few young people,
221
569768
2425
een grotere belasting vormen
voor de weinige jonge mensen,
voor de weinige jonge mensen,
09:44
and that each old person has less individual value.
222
572193
4486
en dat elke oudere
minder individuele waarde heeft.
minder individuele waarde heeft.
09:48
Another big change for the worse
in the status of the elderly
in the status of the elderly
223
576679
3184
Nog een verslechtering
in de status van ouderen
in de status van ouderen
09:51
is the breaking of social ties with age,
224
579863
2677
is het verbreken van sociale banden
met de leeftijd,
met de leeftijd,
09:54
because older people, their children,
225
582540
1844
omdat oudere mensen, hun kinderen,
09:56
and their friends,
226
584384
1316
en hun vrienden
09:57
all move and scatter independently of each other
227
585700
2850
meer en meer verhuizen
en weg van elkaar geraken,
en weg van elkaar geraken,
10:00
many times during their lives.
228
588550
2254
en wel meerdere malen tijdens hun leven.
10:02
We Americans move on the average
229
590804
1813
Wij Amerikanen verhuizen gemiddeld
10:04
every five years.
230
592617
1953
om de vijf jaar.
10:06
Hence our older people are likely
231
594570
2031
Daarom zullen onze oudere mensen
in veel gevallen
in veel gevallen
10:08
to end up living distant from their children
232
596601
2307
uiteindelijk ver van hun kinderen
10:10
and the friends of their youth.
233
598908
2803
en jeugdvrienden wonen.
10:13
Yet another change for the worse
in the status of the elderly
in the status of the elderly
234
601711
3162
Een andere verslechtering
in de status van de ouderen
in de status van de ouderen
10:16
is formal retirement from the workforce,
235
604873
3730
is de oppensioenstelling
10:20
carrying with it a loss of work friendships
236
608603
2750
met als gevolg verlies
van de vriendschappen op het werk
van de vriendschappen op het werk
10:23
and a loss of the self-esteem associated with work.
237
611353
4140
en een verlies van het gevoel
van eigenwaarde door het werk.
van eigenwaarde door het werk.
10:27
Perhaps the biggest change for the worse
238
615493
2485
Het ergste is misschien nog
10:29
is that our elderly are objectively
239
617978
2873
dat onze ouderen in feite
10:32
less useful than in traditional societies.
240
620851
3162
minder nuttig zijn
dan in traditionele samenlevingen.
dan in traditionele samenlevingen.
10:36
Widespread literacy means that they are no longer
241
624013
2963
Wijdverbreide geletterdheid
betekent dat ze niet langer
betekent dat ze niet langer
10:38
useful as repositories of knowledge.
242
626976
2631
nuttig zijn als databanken van kennis.
10:41
When we want some information,
243
629607
1943
Wanneer wij informatie willen,
10:43
we look it up in a book or we Google it
244
631550
2261
zoeken we ze op in een boek
of googlen we
of googlen we
10:45
instead of finding some old person to ask.
245
633811
3470
in plaats van het
aan een ouder iemand te vragen.
aan een ouder iemand te vragen.
10:49
The slow pace of technological change
246
637281
2087
Het trage tempo
van technologische veranderingen
van technologische veranderingen
10:51
in traditional societies
247
639368
1822
in traditionele samenlevingen
10:53
means that what someone learns there as a child
248
641190
2850
betekent dat wat iemand er als kind leert
10:56
is still useful when that person is old,
249
644040
2659
nog steeds nuttig is als hij oud is,
10:58
but the rapid pace of technological change today
250
646699
3603
maar het snelle tempo
van technologische veranderingen vandaag
van technologische veranderingen vandaag
11:02
means that what we learn as children
251
650302
2067
betekent dat wat we als kinderen leren
11:04
is no longer useful 60 years later.
252
652369
2890
60 jaar later niet langer nuttig is.
11:07
And conversely, we older people are not fluent
253
655259
2379
En omgekeerd zijn ouderen niet onderlegd
11:09
in the technologies essential for surviving
254
657638
3034
in de technologieën die essentieel zijn
voor het overleven
voor het overleven
11:12
in modern society.
255
660672
1971
in de moderne samenleving.
11:14
For example, as a 15-year-old,
256
662643
2173
Als 15-jarige
11:16
I was considered outstandingly
good at multiplying numbers
good at multiplying numbers
257
664816
3590
was ik uitzonderlijk goed
in het vermenigvuldigen van getallen
in het vermenigvuldigen van getallen
11:20
because I had memorized the multiplication tables
258
668406
3195
omdat ik de tafels van vermenigvuldiging
van buiten had geleerd,
van buiten had geleerd,
11:23
and I know how to use logarithms
259
671601
2145
het gebruik van logaritmen onder de knie had
11:25
and I'm quick at manipulating a slide rule.
260
673746
2863
en goed was in het gebruik van de rekenliniaal.
11:28
Today, though, those skills are utterly useless
261
676609
3086
Vandaag zijn deze vaardigheden volkomen nutteloos
11:31
because any idiot
262
679695
2371
omdat elke idioot
11:34
can now multiply eight-digit numbers
263
682066
2358
nu getallen met acht cijfers ogenblikkelijk en precies
11:36
accurately and instantly with a pocket calculator.
264
684424
3187
kan vermenigvuldigen met een zakrekenmachine.
11:39
Conversely, I at age 75
265
687611
2170
Daarentegen ben ik op 75-jarige leeftijd
11:41
am incompetent at skills
266
689781
2664
incompetent in vaardigheden
11:44
essential for everyday life.
267
692445
2454
die van essentieel belang zijn
voor het dagelijks leven.
voor het dagelijks leven.
11:46
My family's first TV set in 1948
268
694899
2784
De eerste tv van mijn familie in 1948
11:49
had only three knobs that I quickly mastered:
269
697683
3053
had slechts drie knoppen
die ik snel onder de knie had:
die ik snel onder de knie had:
11:52
an on-off switch, a volume knob,
270
700736
2750
een aan-uitknop, een volumeknop,
11:55
and a channel selector knob.
271
703486
2221
en een kanaalkiezerknop.
11:57
Today, just to watch a program
272
705707
2088
Als ik vandaag thuis wat tv wil kijken,
11:59
on the TV set in my own house,
273
707795
2456
12:02
I have to operate a 41-button TV remote
274
710251
3717
moet ik overweg kunnen
met een afstandsbediening met 41 knoppen,
met een afstandsbediening met 41 knoppen,
12:05
that utterly defeats me.
275
713968
1982
wat me van geen kanten lukt.
12:07
I have to telephone my 25-year-old sons
276
715950
3014
Ik moet mijn zonen van 25 jaar opbellen
12:10
and ask them to talk me through it
277
718964
2197
en me telefonisch laten begeleiden
12:13
while I try to push those wretched 41 buttons.
278
721161
4997
om overweg te kunnen
met die ellendige 41 knoppen.
met die ellendige 41 knoppen.
12:18
What can we do to improve the lives of the elderly
279
726158
2647
Wat kunnen we doen om het leven
van ouderen in de VS te verbeteren
van ouderen in de VS te verbeteren
12:20
in the U.S., and to make better use of their value?
280
728805
3454
en beter gebruik maken van hun talenten?
12:24
That's a huge problem.
281
732259
1774
Dat is een enorm probleem.
12:26
In my remaining four minutes today,
282
734033
2471
In mijn resterende vier minuten
12:28
I can offer just a few suggestions.
283
736504
2577
kan ik slechts een paar suggesties aanreiken.
12:31
One value of older people is that they are
284
739081
1922
Een talent van oudere mensen is
12:33
increasingly useful as grandparents
285
741003
3444
dat ze als grootouders
12:36
for offering high-quality childcare
286
744447
2507
kwalitatief hoogwaardige kinderoppas
kunnen aanbieden
kunnen aanbieden
12:38
to their grandchildren, if they choose to do it,
287
746954
2653
aan hun kleinkinderen,
als ze het willen doen.
als ze het willen doen.
12:41
as more young women enter the workforce
288
749607
2849
Zeker nu meer jonge vrouwen uit gaan werken
12:44
and as fewer young parents of either gender
289
752456
2334
en minder jonge ouders van beide geslachten
12:46
stay home as full-time caretakers of their children.
290
754790
3660
thuis blijven als fulltime verzorgers
van hun kinderen.
van hun kinderen.
12:50
Compared to the usual alternatives
291
758450
2036
In vergelijking met de gebruikelijke alternatieven
12:52
of paid babysitters and day care centers,
292
760486
3598
van betaalde babysitters en crèches,
12:56
grandparents offer superior, motivated,
293
764084
3127
zijn grootouders superieure, gemotiveerde,
12:59
experienced child care.
294
767211
2688
ervaren kinderoppassers.
13:01
They've already gained experience
from raising their own children.
from raising their own children.
295
769899
3266
Ze hebben al ervaring opgedaan
in het grootbrengen van hun eigen kinderen,
in het grootbrengen van hun eigen kinderen,
13:05
They usually love their grandchildren,
296
773165
2344
ze houden meestal van hun kleinkinderen,
13:07
and are eager to spend time with them.
297
775509
2665
en brengen graag tijd met hen door.
13:10
Unlike other caregivers,
298
778174
1901
In tegenstelling tot andere verzorgers,
13:12
grandparents don't quit their job
299
780075
2897
laten grootouders hun baan niet staan
13:14
because they found another job with higher pay
300
782972
2436
omdat ze een andere baan
met hoger loon hebben gevonden
met hoger loon hebben gevonden
13:17
looking after another baby.
301
785408
3513
om op een andere baby te passen.
13:20
A second value of older people is paradoxically
302
788921
2404
Een tweede talent van oudere mensen
heeft paradoxaal genoeg
heeft paradoxaal genoeg
13:23
related to their loss of value
303
791325
2661
te maken met hun verlies van waarde
13:25
as a result of changing world
conditions and technology.
conditions and technology.
304
793986
4073
als gevolg van veranderende wereldomstandigheden
en technologie.
en technologie.
13:30
At the same time, older people have gained
305
798059
2036
Daardoor stijgen oudere mensen
13:32
in value today precisely because
306
800095
2311
vandaag in waarde juist omwille
13:34
of their unique experience of living conditions
307
802406
3109
van hun unieke ervaring van levensomstandigheden
13:37
that have now become rare
308
805515
1719
die nu zeldzaam zijn geworden
13:39
because of rapid change, but that could come back.
309
807234
3310
vanwege de snelle veranderingen,
maar die terug kunnen komen.
maar die terug kunnen komen.
13:42
For example, only Americans now in their 70s
310
810544
2954
Zo kunnen alleen Amerikanen van 70
13:45
or older today can remember
311
813498
2260
of ouder zich vandaag herinneren
13:47
the experience of living through a great depression,
312
815758
3328
hoe het leven was
tijdens een grote depressie
tijdens een grote depressie
13:51
the experience of living through a world war,
313
819086
2638
of hoe het was om je tijdens een wereldoorlog
13:53
and agonizing whether or not
314
821724
2546
zich handenwringend af te vragen
13:56
dropping atomic bombs would be more horrible
315
824270
3037
wat verschrikkelijker zou zijn:
13:59
than the likely consequences
of not dropping atomic bombs.
of not dropping atomic bombs.
316
827307
4113
wel of geen atoombommen gooien.
14:03
Most of our current voters and politicians
317
831420
2276
De meeste van onze huidige kiezers en politici
14:05
have no personal experience of any of those things,
318
833696
2732
hebben geen persoonlijke ervaring
met een van die dingen,
met een van die dingen,
14:08
but millions of older Americans do.
319
836428
2695
maar miljoenen oudere Amerikanen
hebben die wel.
hebben die wel.
14:11
Unfortunately, all of those terrible situations
320
839123
2651
Helaas kunnen al die verschrikkelijke
situaties zich opnieuw voordoen.
situaties zich opnieuw voordoen.
14:13
could come back.
321
841774
1387
14:15
Even if they don't come back,
322
843161
1306
Zelfs als ze niet terugkomen,
14:16
we have to be able to plan for them
323
844467
2192
moeten we ze kunnen incalculeren
14:18
on the basis of the experience of what they were like.
324
846659
2811
op basis van de ervaring van hoe het was.
14:21
Older people have that experience.
325
849470
1834
Oudere mensen hebben die ervaring.
14:23
Younger people don't.
326
851304
2053
Jongere mensen niet.
14:25
The remaining value of older people
327
853357
1520
Het laatste talent van oudere mensen
14:26
that I'll mention involves recognizing that
328
854877
2443
gaat over het besef
14:29
while there are many things that older people
329
857320
2580
dat hoewel er veel dingen zijn
die oudere mensen
die oudere mensen
14:31
can no longer do,
330
859900
1606
niet meer kunnen,
14:33
there are other things that they can do
331
861506
1489
er andere dingen zijn die
14:34
better than younger people.
332
862995
2095
ze beter kunnen dan jongere mensen.
14:37
A challenge for society is
to make use of those things
to make use of those things
333
865090
2896
Het is een uitdaging voor de samenleving
gebruik te maken van de dingen
gebruik te maken van de dingen
14:39
that older people are better at doing.
334
867986
2472
die oudere mensen beter kunnen.
14:42
Some abilities, of course, decrease with age.
335
870458
3249
Sommige vaardigheden
nemen natuurlijk af met de leeftijd.
nemen natuurlijk af met de leeftijd.
14:45
Those include abilities at tasks
336
873707
2638
Taken die fysieke kracht
en uithoudingsvermogen vereisen
en uithoudingsvermogen vereisen
14:48
requiring physical strength and stamina,
337
876345
3571
14:51
ambition, and the power of novel reasoning
338
879916
3124
evenals ambitie, en de kracht
van nieuwe manieren van denken
van nieuwe manieren van denken
14:55
in a circumscribed situation,
339
883040
2425
in een welomschreven situatie.
14:57
such as figuring out the structure of DNA,
340
885465
2588
De structuur van DNA uitzoeken
15:00
best left to scientists under the age of 30.
341
888053
3901
wordt best overgelaten
aan wetenschappers onder de 30.
aan wetenschappers onder de 30.
15:03
Conversely, valuable attributes
342
891954
1649
Daarentegen zijn er waardevolle kenmerken
15:05
that increase with age include experience,
343
893603
3546
die groter worden met de leeftijd: ervaring,
15:09
understanding of people and human relationships,
344
897149
3013
inzicht in mensen en menselijke relaties,
15:12
ability to help other people
345
900162
2291
vermogen om andere mensen te helpen
15:14
without your own ego getting in the way,
346
902453
2428
zonder dat je eigen ego in de weg zit
15:16
and interdisciplinary thinking about large databases,
347
904881
3525
en interdisciplinair denken
over grote hoeveelheden gegevens,
over grote hoeveelheden gegevens,
15:20
such as economics and comparative history,
348
908406
2825
zoals economie en vergelijkende geschiedenis,
15:23
best left to scholars over the age of 60.
349
911231
3214
die worden best overgelaten
aan geleerden boven de 60.
aan geleerden boven de 60.
15:26
Hence older people are
much better than younger people
much better than younger people
350
914445
2472
Daarom zijn oudere mensen veel beter
dan jongere mensen
dan jongere mensen
15:28
at supervising, administering, advising,
351
916917
3971
in superviseren, beheren, adviseren,
15:32
strategizing, teaching, synthesizing,
352
920888
3482
strategie-ontwikkeling, onderwijs, synthese,
15:36
and devising long-term plans.
353
924370
2706
en het bedenken van lange-termijnplannen.
15:39
I've seen this value of older people
354
927076
2020
Ik ben dat zo vaak tegengekomen
15:41
with so many of my friends in their 60s,
355
929096
2572
bij zo veel van mijn vrienden
15:43
70s, 80s and 90s,
356
931668
1990
van boven de 60, 70, 80 of 90,
15:45
who are still active as investment managers,
357
933658
3285
die nog steeds actief zijn als fondsbeheerders,
15:48
farmers, lawyers and doctors.
358
936943
3013
boeren, advocaten en artsen.
15:51
In short, many traditional societies
359
939956
2130
Kortom, veel traditionele samenlevingen
15:54
make better use of their elderly
360
942086
2113
maken beter gebruik van hun bejaarden
15:56
and give their elderly more satisfying lives
361
944199
3110
en geven hun bejaarden
een meer bevredigend leven
een meer bevredigend leven
15:59
than we do in modern, big societies.
362
947309
2850
dan wij in onze moderne,
grote samenlevingen.
grote samenlevingen.
16:02
Paradoxically nowadays,
363
950159
1865
Paradoxaal genoeg
16:04
when we have more elderly people than ever before,
364
952024
2926
nu er meer ouderen zijn dan ooit tevoren,
16:06
living healthier lives and with better medical care
365
954950
2721
die gezonder leven
16:09
than ever before,
366
957671
1486
en met betere medische zorg,
16:11
old age is in some respects more miserable
367
959157
2707
wordt ouderdom in sommige opzichten
16:13
than ever before.
368
961864
1767
ellendiger dan ooit tevoren.
16:15
The lives of the elderly are widely recognized
369
963631
2422
Het leven van ouderen wordt gezien
16:18
as constituting a disaster area
370
966053
2767
als een rampgebied
16:20
of modern American society.
371
968820
2533
in de moderne Amerikaanse samenleving.
16:23
We can surely do better by learning
372
971353
1681
We kunnen het zeker beter doen
16:25
from the lives of the elderly
373
973034
1875
door te leren uit het leven
16:26
in traditional societies.
374
974909
2012
van ouderen in traditionele samenlevingen.
16:28
But what's true of the lives of the elderly
375
976921
1942
Maar wat geldt voor het leven
van ouderen in traditionele samenlevingen
van ouderen in traditionele samenlevingen
16:30
in traditional societies
376
978863
1464
16:32
is true of many other features
377
980327
1695
geldt ook voor vele andere eigenschappen
16:34
of traditional societies as well.
378
982022
2594
van traditionele samenlevingen.
16:36
Of course, I'm not advocating that we all give up
379
984616
2589
Natuurlijk ben ik geen voorstander
van het opgeven
van het opgeven
16:39
agriculture and metal tools
380
987205
2115
van landbouw en metalen werktuigen
16:41
and return to a hunter-gatherer lifestyle.
381
989320
3084
om terug te keren
naar een jagers-verzamelaarsbestaan.
naar een jagers-verzamelaarsbestaan.
16:44
There are many obvious respects
382
992404
1544
In veel voor de hand liggende opzichten
16:45
in which our lives today are far happier
383
993948
2479
is ons leven vandaag veel gelukkiger
16:48
than those in small, traditional societies.
384
996427
3062
dan in die kleine,
traditionele samenlevingen.
traditionele samenlevingen.
16:51
To mention just a few examples,
385
999489
1706
Om slechts een paar voorbeelden te noemen:
16:53
our lives are longer, materially much richer,
386
1001195
2970
we leven langer, zijn materieel veel rijker
16:56
and less plagued by violence
387
1004165
2283
en minder geteisterd door geweld
16:58
than are the lives of people in traditional societies.
388
1006448
3228
dan mensen in traditionele samenlevingen.
17:01
But there are also things to be admired
389
1009676
2528
Maar we kunnen ook bewondering opbrengen
17:04
about people in traditional societies,
390
1012204
2142
voor mensen in traditionele samenlevingen.
17:06
and perhaps to be learned from them.
391
1014346
2319
En misschien kunnen we er wat van leren.
17:08
Their lives are usually socially much richer
392
1016665
2591
Hun levens zijn meestal sociaal veel rijker
17:11
than our lives,
393
1019256
1592
dan het onze,
17:12
although materially poorer.
394
1020848
2292
hoewel ze materieel armer zijn.
17:15
Their children are more self-confident,
395
1023140
2952
Hun kinderen zijn zelfbewuster,
17:18
more independent, and more socially skilled
396
1026092
2594
onafhankelijker en meer sociaal onderlegd
17:20
than are our children.
397
1028686
2336
dan de onze.
17:23
They think more realistically
about dangers than we do.
about dangers than we do.
398
1031022
3743
Ze hebben een realistischer kijk
op gevaren dan wij.
op gevaren dan wij.
17:26
They almost never die of diabetes, heart disease,
399
1034765
3529
Ze sterven bijna nooit aan diabetes,
hart-en-vaatziekten,
hart-en-vaatziekten,
17:30
stroke, and the other noncommunicable diseases
400
1038294
3234
hersenbloeding,
en andere niet overdraagbare ziekten
en andere niet overdraagbare ziekten
17:33
that will be the causes of death of almost
401
1041528
2512
die doodsoorzaken zullen zijn van bijna
17:36
all of us in this room today.
402
1044040
3086
iedereen hier aanwezig.
17:39
Features of the modern lifestyle
predispose us to those diseases,
predispose us to those diseases,
403
1047126
4010
Door onze moderne levensstijl
zijn we voorbeschikt voor deze ziekten,
zijn we voorbeschikt voor deze ziekten,
17:43
and features of the traditional lifestyle
404
1051136
2234
terwijl de traditionele levensstijl
17:45
protect us against them.
405
1053370
2507
ons ertegen beschermt.
17:47
Those are just some examples of what we can learn
406
1055877
2159
Dat zijn slechts enkele voorbeelden
van wat we kunnen leren
van wat we kunnen leren
17:50
from traditional societies.
407
1058036
2288
van traditionele samenlevingen.
17:52
I hope that you will find it as fascinating
408
1060324
1887
Ik hoop dat je het net zo fascinerend vindt
17:54
to read about traditional societies
409
1062211
2409
om te lezen over traditionele samenlevingen
17:56
as I found it to live in those societies.
410
1064620
2703
als ik het vond om erin te leven.
17:59
Thank you.
411
1067323
2180
Bedankt.
18:01
(Applause)
412
1069503
4447
(Applaus)
ABOUT THE SPEAKER
Jared Diamond - Civilization scholarJared Diamond investigates why cultures prosper or decline -- and what we can learn by taking a broad look across many kinds of societies.
Why you should listen
In his books Guns, Germs and Steel and Collapse (and the popular PBS and National Geographic documentaries they inspired), big-picture scholar Jared Diamond explores civilizations and why they all seem to fall. Now in his latest book, The World Until Yesterday, Diamond examines small, traditional, tribal societies -- and suggests that modern civilization is only our latest solution to survival.
Diamond’s background in evolutionary biology, geography and physiology informs his integrated vision of human history. He posits that success -- and failure -- depends on how well societies adapt to their changing environment.
Jared Diamond | Speaker | TED.com