TED2003
Jared Diamond: Why do societies collapse?
Jared Diamond over de ondergang van beschavingen
Filmed:
Readability: 5.3
2,576,778 views
Waarom gaan beschavingen ten onder? De Noormannen uit het Groenland ten tijde van de IJzertijd, en de ontbossing op het Paaseiland en in Montana van vandaag, leren Jared Diamond signalen herkennen die voorbodes zijn van ondergang, en hoe we die -- als we het op tijd opmerken -- kunnen vermijden.
Jared Diamond - Civilization scholar
Jared Diamond investigates why cultures prosper or decline -- and what we can learn by taking a broad look across many kinds of societies. Full bio
Jared Diamond investigates why cultures prosper or decline -- and what we can learn by taking a broad look across many kinds of societies. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:18
I think all of us have been interested, at one time or another,
0
0
4000
Ik denk dat iedereen ooit wel eens geïnteresseerd is geweest
00:22
in the romantic mysteries of all those societies that collapsed,
1
4000
4000
in de romantische mysteries van vergane beschavingen,
00:27
such as the classic Maya in the Yucatan, the Easter Islanders,
2
9000
4000
zoals de oude Maya en de Yucatan, de Paaseilanders,
00:32
the Anasazi, Fertile Crescent society, Angor Wat, Great Zimbabwe
3
14000
4000
de Anasazi, de beschaving van de Vruchtbare Sikkel, Angor Wat, Groot Zimbabwe
00:36
and so on. And within the last decade or two,
4
18000
3000
enzovoorts. En in de laatste twintig jaar
00:40
archaeologists have shown us that there were environmental problems
5
22000
4000
hebben archeologen aangetoond dat milieuproblemen aan de basis lagen
00:44
underlying many of these past collapses.
6
26000
2000
van vele van deze ondergangen.
00:47
But there were also plenty of places in the world
7
29000
1000
Maar op vele andere plaatsen in de wereld
00:48
where societies have been developing for thousands of years
8
30000
3000
hebben beschavingen zich duizenden jaren ontwikkeld
00:52
without any sign of a major collapse,
9
34000
2000
zonder enig teken van ondergang,
00:54
such as Japan, Java, Tonga and Tikopea. So evidently, societies
10
36000
5000
zoals Japan, Java, Tonga en Tikopea. Dus, beschavingen in sommige gebieden zijn fragieler dan in andere gebieden.
01:00
in some areas are more fragile than in other areas.
11
42000
2000
zoals Japan, Java, Tonga en Tikopea. Dus, beschavingen in sommige gebieden zijn fragieler dan in andere gebieden.
01:03
How can we understand what makes some societies more fragile
12
45000
3000
Hoe kunnen we begrijpen waarom sommige beschavingen fragieler zijn
01:06
than other societies? The problem is obviously relevant
13
48000
6000
dan andere beschavingen? Dit probleem is duidelijk ook vandaag erg relevant,
01:12
to our situation today, because today as well, there are
14
54000
3000
omdat er ook hedendaagse beschavingen zijn die
01:15
some societies that have already collapsed, such as Somalia
15
57000
3000
al ten onder zijn gegaan, zoals Somalië,
01:19
and Rwanda and the former Yugoslavia. There are also
16
61000
3000
en Rwanda en het voormalige Joegoslavië. Sommige beschavingen
01:22
societies today that may be close to collapse, such as Nepal, Indonesia and Columbia.
17
64000
5000
staan misschien aan de afgrond, zoals Nepal, Indonesië en Colombië.
01:27
What about ourselves?
18
69000
3000
Hoe staan wij ervoor?
01:30
What is there that we can learn from the past that would help us avoid
19
72000
5000
Wat kunnen we leren van het verleden dat ons in staat zou stellen om te vermijden
01:36
declining or collapsing in the way that so many past societies have?
20
78000
3000
dat we ten onder gaan zoals zovele vroegere beschavingen?
01:41
Obviously the answer to this question is not going
21
83000
2000
Uiteraard zal het antwoord op deze vraag
01:43
to be a single factor. If anyone tells you that there is a single-factor
22
85000
3000
niet slechts één factor zijn. Als iemand je vertelt dat er één factor is die
01:47
explanation for societal collapses, you know right away
23
89000
3000
de teloorgang van beschavingen bepaalt, weet je onmiddellijk dat je
01:50
that they're an idiot. This is a complex subject.
24
92000
3000
met een idioot te maken hebt. Dit is
01:54
But how can we make sense out of the complexities of this subject?
25
96000
3000
een ingewikkeld onderwerp. Maar hoe kunnen we dan duidelijkheid scheppen in de complexiteit van dit onderwerp?
01:58
In analyzing societal collapses, I've arrived at a
26
100000
3000
Door de ondergangen van beschavingen te analyseren, ben ik
02:01
five-point framework -- a checklist of things that I go through
27
103000
4000
tot een vijf-punten kader gekomen: een lijst van een aantal dingen die ik langsloop
02:05
to try and understand collapses. And I'll illustrate that five-point
28
107000
4000
om ondergangen te begrijpen. En ik zal dit vijf-punten kader
02:10
framework by the extinction of the Greenland Norse society.
29
112000
4000
illustreren aan de hand van de ondergang van de Groenlandse beschaving van Noormannen.
02:15
This is a European society with literate records,
30
117000
3000
Dit is een Europese beschaving met geschreven bronnen,
02:18
so we know a good deal about the people and their motivation.
31
120000
3000
zodat we een goede kijk hebben op de mensen en hun beweegredenen.
02:22
In AD 984 Vikings went out to Greenland, settled Greenland,
32
124000
4000
In het jaar 984 van onze jaartelling vertrokken Vikingen naar Groenland om er zich te vestigen,
02:26
and around 1450 they died out -- the society collapsed,
33
128000
4000
en rond het jaar 1450 stierven ze uit -- de beschaving ging ten onder,
02:30
and every one of them ended up dead.
34
132000
2000
en iedereen kwam om.
02:32
Why did they all end up dead? Well, in my five-point framework,
35
134000
4000
Waarom kwam iedereen om? Wel, het eerste punt in mijn vijf-punten kader
02:36
the first item on the framework is to look for human impacts
36
138000
4000
houdt in dat we op zoek gaan naar menselijke invloeden op het milieu:
02:40
on the environment: people inadvertently destroying the resource
37
142000
3000
mensen die onbewust de grondstoffen vernietigen
02:43
base on which they depend. And in the case of the Viking Norse,
38
145000
4000
waarvan ze afhankelijk zijn. En in het geval van de Vikingen
02:48
the Vikings inadvertently caused soil erosion and deforestation,
39
150000
5000
was het de onbewust veroorzaakte bodemerosie en ontbossing die een groot probleem
02:53
which was a particular problem for them because
40
155000
2000
vormden, omdat ze bossen
02:56
they required forests to make charcoal, to make iron.
41
158000
3000
nodig hadden voor houtskool om ijzer te maken.
02:59
So they ended up an Iron Age European society, virtually
42
161000
4000
Uiteindelijk werd het voor de Europese Ijzertijd-beschaving vrijwel
03:03
unable to make their own iron. A second item on my checklist is
43
165000
4000
onmogelijk om hun eigen ijzer te produceren. Een tweede item op mijn lijst is
03:08
climate change. Climate can get warmer or colder or dryer or wetter.
44
170000
5000
klimaatverandering. Het klimaat kan warmer worden, of kouder, of droger, of natter.
03:14
In the case of the Vikings -- in Greenland, the climate got colder
45
176000
3000
In het Groenland van de Vikingen werd het klimaat kouder
03:18
in the late 1300s, and especially in the 1400s. But a cold climate
46
180000
4000
op het einde van de jaren 1300 en vooral in de jaren 1400. Maar een koud klimaat
03:22
isn't necessarily fatal, because the Inuit -- the Eskimos inhabiting
47
184000
4000
is niet noodzakelijk dodelijk, want de Inuit -- de Eskimo's die eveneens op Groenland woonden -- overleefden zelfs beter in een koud klimaat
03:27
Greenland at the same time -- did better, rather than worse,
48
189000
2000
is niet noodzakelijk dodelijk, want de Inuit -- de Eskimo's die eveneens op Groenland woonden -- overleefden zelfs beter in een koud klimaat
03:29
with cold climates. So why didn't the Greenland Norse as well?
49
191000
3000
dan in een warm. Waarom konden de Groenlandse Noormannen dat dan niet?
03:33
The third thing on my checklist is relations with neighboring
50
195000
3000
Het derde punt op mijn lijst is de relatie met naburige
03:37
friendly societies that may prop up a society. And if that
51
199000
4000
bevriende beschavingen die steun kunnen verlenen aan een beschaving.
03:41
friendly support is pulled away, that may make a society
52
203000
3000
Wanneer deze steun wegvalt, zou een beschaving
03:44
more likely to collapse. In the case of the Greenland Norse,
53
206000
3000
gevoeliger kunnen zijn voor ondergang. De Groenlandse Noormannen
03:48
they had trade with the mother country -- Norway --
54
210000
2000
handelden met het moederland, Noorwegen,
03:50
and that trade dwindled: partly because Norway got weaker,
55
212000
4000
en die handel verzandde uiteindelijk, deels omdat Noorwegen zwakker stond,
03:54
partly because of sea ice between Greenland and Norway.
56
216000
3000
en deels door het zee-ijs tussen Groenland en Noorwegen.
03:59
The fourth item on my checklist is relations with hostile societies.
57
221000
5000
Het vierde punt op mijn lijst is de relatie met vijandige beschavingen.
04:05
In the case of Norse Greenland, the hostiles were the Inuit --
58
227000
3000
De vijanden van de Groenlandse Noormannen waren de Inuit,
04:08
the Eskimos sharing Greenland -- with whom the Norse
59
230000
3000
de Eskimo's die op Groenland woonden en met wie de Noormannen
04:12
got off to bad relationships. And we know that the Inuit
60
234000
4000
vijandige contacten onderhielden. En we weten dat de Inuit
04:16
killed the Norse and, probably of greater importance,
61
238000
3000
Noormannen vermoordden, en, waarschijnlijk nog belangrijker,
04:19
may have blocked access to the outer fjords, on which
62
241000
4000
hen de toegang tot de fjorden aan de kust ontnamen, zodat de Vikingen niet
04:23
the Norse depended for seals at a critical time of the year.
63
245000
4000
op zeehonden konden jagen tijdens de kritieke periodes van het jaar.
04:27
And then finally, the fifth item on my checklist is the political,
64
249000
4000
En het vijfde punt op mijn lijst, ten slotte, zijn de politieke, economische
04:31
economic, social and cultural factors in the society that make it
65
253000
4000
sociale en culturele factoren in de beschaving die bepalen
04:35
more or less likely that the society will perceive and solve its
66
257000
4000
of de beschaving haar milieuproblemen al dan niet
04:39
environmental problems. In the case of the Greenland Norse,
67
261000
4000
zal opmerken en oplossen. Culturele factoren die het moeilijk maakten voor de Groenlandse Vikingen om
04:44
cultural factors that made it difficult for them
68
266000
2000
zal opmerken en oplossen. Culturele factoren die het moeilijk maakten voor de Groenlandse Vikingen om
04:46
to solve their problems were: their commitments to a
69
268000
3000
hun problemen op te lossen, waren hun toegewijde
04:49
Christian society investing heavily in cathedrals; their being
70
271000
4000
Christelijke beschaving die zwaar in kathedralen investeerde,
04:53
a competitive-ranked chiefly society; and their scorn for the Inuit,
71
275000
5000
hun competitieve rangorde en hun minachting voor de Inuit,
04:59
from whom they refused to learn. So that's how the five-part
72
281000
3000
van wie ze weigerden te leren. Deze vijf punten
05:02
framework is relevant to the collapse and eventual extinction of the Greenland Norse.
73
284000
5000
schetsen het kader voor de ondergang van de Groenlandse Noormannen.
05:07
What about a society today?
74
289000
3000
Hoe zit het met hedendaagse beschavingen?
05:10
For the past five years, I've been taking my wife and kids to
75
292000
4000
Sinds vijf jaar neem ik mijn vrouw en kinderen mee naar
05:14
Southwestern Montana, where I worked as a teenager
76
296000
3000
het zuid-westen van Montana, waar ik als tiener werkte
05:17
on the hay harvest. And Montana, at first sight, seems
77
299000
3000
bij het oogsten van het hooi. En op het eerste zicht lijkt de natuur
05:21
like the most pristine environment in the United States.
78
303000
3000
in Montana een van de meest intacte van de Verenigde Staten te zijn.
05:24
But scratch the surface, and Montana suffers from serious problems.
79
306000
5000
Maar onderhuids heeft Montana te kampen met grote problemen.
05:29
Going through the same checklist: human environmental impacts?
80
311000
3000
Als we dezelfde lijst doorlopen: menselijke milieu-invloeden.
05:33
Yes, acute in Montana. Toxic problems from mine waste
81
315000
4000
Ja, nijpend in Montana. Problemen met giftig mijnafval hebben voor miljarden
05:38
have caused damage of billions of dollars.
82
320000
2000
dollar schade veroorzaakt.
05:41
Problems from weeds, weed control, cost Montana nearly
83
323000
3000
Problemen met onkruid en onkruidbestrijding kosten Montana
05:44
200 million dollars a year. Montana has lost agricultural areas
84
326000
4000
bijna 200 miljoen dollar per jaar. Landbouwgronden die verloren gaan
05:48
from salinization, problems of forest management,
85
330000
3000
door verzilting, problemen met bosbeheer,
05:52
problems of forest fires. Second item on my checklist:
86
334000
3000
problemen met bosbranden. Tweede punt op mijn lijst:
05:56
climate change. Yes -- the climate in Montana is getting warmer
87
338000
3000
klimaatverandering. Ja -- het klimaat in Montana wordt warmer
05:59
and drier, but Montana agriculture depends especially on irrigation
88
341000
4000
en droger, maar de landbouw in Montana is vooral afhankelijk van irrigatie
06:03
from the snow pack, and as the snow is melting -- for example,
89
345000
3000
door sneeuwopslag, en als de sneeuw wegsmelt, bijvoorbeeld
06:07
as the glaciers in Glacier National Park are disappearing --
90
349000
3000
als de gletsjers in Glacier National Park verdwijnen,
06:10
that's bad news for Montana irrigation agriculture.
91
352000
3000
is dat slecht nieuws voor de irrigatielandbouw in Montana.
06:14
Third thing on my checklist: relations with friendlies
92
356000
2000
Derde punt op mijn lijst: goede relaties die
06:16
that can sustain the society. In Montana today, more than half of
93
358000
4000
de beschaving kunnen ondersteunen. In het hedendaagse Montana is
06:20
the income of Montana is not earned within Montana,
94
362000
3000
meer dan de helft van het inkomen niet afkomstig,
06:24
but is derived from out of state: transfer payments from
95
366000
3000
binnen Montana, maar van buitenaf: overboekingen van
06:27
social security, investments and so on --
96
369000
2000
sociale zekerheid, investeringen enz..,
06:30
which makes Montana vulnerable to the rest of the United States.
97
372000
3000
die Montana kwetsbaar maken voor de rest van de Verenigde Staten.
06:34
Fourth: relations with hostiles. Montanans have the same problems
98
376000
4000
Ten vierde: vijandige relaties. Montanezen hebben dezelfde problemen
06:38
as do all Americans, in being sensitive to problems
99
380000
4000
dan andere Amerikanen: ze zijn gevoelig voor problemen die
06:42
created by hostiles overseas affecting our oil supplies,
100
384000
4000
door overzeese vijanden gecreëerd worden en onze toelevering van olie beïnvloeden,
06:46
and terrorist attacks. And finally, last item on my checklist:
101
388000
5000
en terroristische aanvallen. En ten slotte, het laatste punt van mijn lijst: de vraag hoe politieke,
06:52
question of how political, economic, social, cultural attitudes
102
394000
2000
economische, sociale, culturele opvattingen
06:55
play into this. Montanans have long-held values, which today
103
397000
4000
hierin meespelen. Montanezen hebben oeroude waarden die vandaag in de weg lijken komen te staan
07:00
seem to be getting in the way of their solving their own problems.
104
402000
2000
voor het oplossen van hun problemen.
07:03
Long-held devotion to logging and to mines and to agriculture,
105
405000
4000
Een oude traditie van ontbossing en mijnen en landbouw,
07:07
and to no government regulation; values that worked well
106
409000
4000
zonder inmenging van de overheid. Waarden die goed werkten in het verleden
07:11
in the past, but they don't seem to be working well today.
107
413000
2000
maar die niet goed lijken te werken vandaag.
07:15
So, I'm looking at these issues of collapses
108
417000
2000
Zodoende onderzoek ik deze factoren
07:17
for a lot of past societies and for many present societies.
109
419000
4000
in de ondergang van vele vroegere en hedendaagse beschavingen.
07:22
Are there any general conclusions that arise?
110
424000
2000
Komen er algemene conclusies boven drijven?
07:24
In a way, just like Tolstoy's statement about every unhappy marriage
111
426000
4000
Net zoals in de uitspraak van Tolstoy dat ieder ongelukkig huwelijk
07:29
being different, every collapsed or endangered society is different --
112
431000
3000
verschillend is, is ook elke vergane of bedreigde beschaving verschillend --
07:32
they all have different details. But nevertheless, there are certain
113
434000
4000
telkens verschillen de details. Maar toch zijn er zekere overeenkomsten
07:36
common threads that emerge from these comparisons
114
438000
3000
die naar voren komen uit deze vergelijkingen van
07:39
of past societies that did or did not collapse
115
441000
3000
vroegere beschavingen die al dan niet vergingen
07:42
and threatened societies today. One interesting common thread
116
444000
6000
en bedreigde hedendaagse beschavingen. Eén interessante overeenkomst
07:49
has to do with, in many cases, the rapidity of collapse
117
451000
4000
is de meestal snelle ondergang nadat een beschaving
07:53
after a society reaches its peak. There are many societies
118
455000
3000
zijn hoogtepunt bereikt. Er zijn verscheidene beschavingen
07:57
that don't wind down gradually, but they build up -- get richer
119
459000
3000
die niet langzaam verpauperen, maar gestaag opbouwen, rijker worden
08:00
and more powerful -- and then within a short time, within a few decades
120
462000
3000
en machtiger, en dan op korte tijd, binnen een aantal decennia
08:04
after their peak, they collapse. For example,
121
466000
2000
na hun hoogtepunt, in elkaar klappen.
08:06
the classic lowland Maya of the Yucatan began to collapse in the
122
468000
5000
Bijvoorbeeld: de ondergang van de oude Maya van Yucatan begon in de vroege
08:12
early 800s -- literally a few decades after the Maya were building
123
474000
3000
jaren 800, letterlijk een aantal decennia nadat de Maya
08:15
their biggest monuments, and Maya population was greatest.
124
477000
5000
hun grootste monumenten bouwden en hun bevolkingsaantal het hoogst was.
08:20
Or again, the collapse of the Soviet Union took place
125
482000
3000
Zo ook, de ondergang van de Sovietunie gebeurde in
08:23
within a couple of decades, maybe within a decade, of the time
126
485000
3000
minder dan 20 jaar, misschien zelfs 10, na de periode waarin
08:27
when the Soviet Union was at its greatest power.
127
489000
2000
de Sovietunie het machtigste was.
08:30
An analogue would be the growth of bacteria in a petri dish.
128
492000
4000
Een analoog voorbeeld is de groei van bacteriën in een petrischaaltje.
08:35
These rapid collapses are especially likely where there's
129
497000
3000
Zulke snelle ondergangen zijn vooral te verwachten bij
08:38
a mismatch between available resources and resource consumption,
130
500000
4000
een verkeerde verhouding tussen de beschikbare levensbronnen en hun consumptie,
08:43
or a mismatch between economic outlays and economic potential.
131
505000
3000
of tussen economische plannen en economisch potentieel.
08:47
In a petri dish, bacteria grow. Say they double every generation,
132
509000
5000
In een petrischaaltje groeien bacteriën. Veronderstel dat ze elke generatie hun aantal verdubbelen,
08:52
and five generations before the end the petri dish is 15/16ths empty,
133
514000
5000
en vijf generaties vóór het einde is het petrischaaltje voor 15/16de leeg,
08:57
and then the next generation's 3/4ths empty, and the next generation
134
519000
3000
en bij de volgende generatie is het voor 3/4de leeg, en
09:01
half empty. Within one generation after the petri dish still
135
523000
4000
bij de volgende half leeg. Binnen één generatie nadat het petrischaaltje nog
09:05
being half empty, it is full. There's no more food and the bacteria have collapsed.
136
527000
5000
half leeg was, is het helemaal vol. Er is geen voedsel meer en de bacteriën vergaan.
09:10
So, this is a frequent theme:
137
532000
2000
Dus, het is een terugkerend thema dat beschavingen
09:12
societies collapse very soon after reaching their peak in power.
138
534000
4000
erg snel na hun hoogtepunt in elkaar klappen.
09:17
What it means to put it mathematically is that, if you're concerned
139
539000
2000
Dit betekent in wiskundige termen dat, als je bezorgd bent om een hedendaagse beschaving, je niet naar de waarde
09:19
about a society today, you should be looking not at the value
140
541000
5000
Dit betekent in wiskundige termen dat, als je bezorgd bent om een hedendaagse beschaving, je niet naar de waarde
09:24
of the mathematical function -- the wealth itself -- but you should
141
546000
3000
van de wiskundige functie moet kijken, de welvaart zelf,
09:27
be looking at the first derivative and the second derivatives
142
549000
3000
maar naar de eerste en de tweede afgeleide van de functie.
09:30
of the function. That's one general theme. A second general theme
143
552000
4000
Dat is één algemeen thema. Een tweede algemeen thema
09:35
is that there are many, often subtle environmental factors that make
144
557000
5000
is dat er vele, meestal subtiele milieufactoren zijn die sommige
09:40
some societies more fragile than others. Many of those factors
145
562000
4000
beschavingen fragieler maken dan andere, en vele van deze factoren
09:44
are not well understood. For example, why is it that in the Pacific,
146
566000
3000
begrijpen we nog niet ter dege. Bijvoorbeeld, waarom is het zo dat,
09:48
of those hundreds of Pacific islands, why did Easter Island end up as
147
570000
4000
van al die honderden Pacifische eilanden, het Paaseiland
09:52
the most devastating case of complete deforestation?
148
574000
3000
de meest vernietigende, totale ontbossing kende?
09:56
It turns out that there were about nine different environmental
149
578000
3000
Er waren ongeveer negen verschillende milieufactoren,
09:59
factors -- some, rather subtle ones -- that were working against
150
581000
3000
sommige erg subtiel, die tegen de Paaseilanders werkten,
10:03
the Easter Islanders, and they involve fallout of volcanic tephra,
151
585000
4000
zoals bijvoorbeeld neerslag van vulkanisch as,
10:08
latitude, rainfall. Perhaps the most subtle of them
152
590000
3000
breedtegraad, regen. De meest subtiele is misschien nog
10:11
is that it turns out that a major input of nutrients
153
593000
2000
de grote toevoer van
10:14
which protects island environments in the Pacific is from
154
596000
4000
voedingsstoffen die het milieu van de Pacifische eilanden beschermt, afkomstig van
10:18
the fallout of continental dust from central Asia.
155
600000
3000
de droge neerslag van continentaal stof van centraal Azië.
10:21
Easter, of all Pacific islands, has the least input of dust
156
603000
4000
Van alle Pacifische eilanden heeft Paaseiland de minste aanvoer van stof
10:25
from Asia restoring the fertility of its soils. But that's
157
607000
3000
uit Azië die de vruchtbaarheid van zijn gronden herstelt. Maar
10:29
a factor that we didn't even appreciate until 1999.
158
611000
3000
dit is een factor die we niet eens ontdekt hadden voor 1999. Dus,
10:34
So, some societies, for subtle environmental reasons,
159
616000
2000
sommige beschavingen zijn door subtiele milieufactoren
10:36
are more fragile than others. And then finally,
160
618000
3000
fragieler dan andere. En dan ten slotte,
10:39
another generalization. I'm now teaching a course
161
621000
2000
nog een generalisatie. Omdat ik nu lesgeef
10:42
at UCLA, to UCLA undergraduates, on these collapses
162
624000
3000
aan bachelorstudenten van UCLA over deze teloorgang van beschavingen.
10:45
of societies. What really bugs my UCLA undergraduate students is,
163
627000
4000
van beschavingen. Wat mijn bachelorstudenten van UCLA het meeste verwondert, is:
10:49
how on earth did these societies not see what they were doing?
164
631000
3000
waarom zagen deze beschavingen niet in wat ze aan het doen waren?
10:52
How could the Easter Islanders have deforested their environment?
165
634000
3000
Hoe konden de Paaseilanders hun eigen omgeving totaal ontbossen?
10:55
What did they say when they were cutting down the last palm tree?
166
637000
3000
Wat zegden ze toen ze de laatste palmboom neerhaalden?
10:59
Didn't they see what they were doing? How could societies
167
641000
3000
Zagen ze niet wat ze deden? Waarom merkten ze
11:02
not perceive their impacts on the environments and stop in time?
168
644000
4000
hun invloed op het milieu niet op en stopten ze niet gewoon?
11:07
And I would expect that, if our human civilization carries on,
169
649000
6000
En ik vermoed dat, als onze menselijke beschaving zo voort gaat,
11:14
then maybe in the next century people will be asking,
170
656000
3000
men in de volgende eeuw misschen de vraag zou stellen:
11:17
why on earth did these people today in the year 2003 not see
171
659000
3000
waarom zagen de mensen in het jaar 2003 de overduidelijke
11:21
the obvious things that they were doing and take corrective action?
172
663000
3000
dingen die ze deden niet in, en stelden ze hun acties niet bij?
11:25
It seems incredible in the past. In the future, it'll seem
173
667000
2000
Het lijkt ongelooflijk in het verleden.
11:28
incredible what we are doing today. And so I've been
174
670000
3000
In de toekomst zal het ongelooflijk lijken waar wij vandaag
11:31
trying to develop a hierarchical set of considerations
175
673000
5000
mee bezig zijn. En daarom heb ik geprobeerd om een hierarchische set van overwegingen
11:36
about why societies fail to solve their problems --
176
678000
3000
te ontwikkelen over waarom beschavingen falen hun problemen op te lossen.
11:40
why they fail to perceive the problems or, if they perceive them,
177
682000
2000
Waarom ze hun problemen niet opmerken, of als ze dat toch doen, waarom ze er niet in slagen ze aan te pakken? Of, als ze ze niet konden aanpakken,
11:42
why they fail to tackle them. Or, if they tackle them,
178
684000
3000
Waarom ze hun problemen niet opmerken, of als ze dat toch doen, waarom ze er niet in slagen ze aan te pakken? Of, als ze ze niet konden aanpakken,
11:45
why do they fail to succeed in solving them?
179
687000
2000
waarom het niet lukte ze op te lossen?
11:48
I'll just mention two generalizations in this area.
180
690000
3000
Ik zal hierover twee generalisaties voorleggen. Eén garantie voor
11:52
One blueprint for trouble, making collapse likely,
181
694000
2000
voor problemen die een ondergang veroorzaken,
11:55
is where there is a conflict of interest between the short-term
182
697000
3000
is als er zich een belangenconflict voordoet tussen
11:58
interest of the decision-making elites and the long-term
183
700000
4000
het korte termijn belang van de beslissende elite en het lange termijn belang
12:02
interest of the society as a whole, especially if the elites
184
704000
3000
van de hele gemeenschap, vooral als de elite in staat is
12:06
are able to insulate themselves from the consequences
185
708000
2000
om zichzelf te vrijwaren van
12:08
of their actions. Where what's good in the short run for the elite
186
710000
4000
de gevolgen van hun acties. Als korte termijn voordelen voor de elite nadelig zijn voor
12:12
is bad for the society as a whole, there's a real risk of the elite
187
714000
4000
de hele gemeenschap, bestaat er een reëel risico dat de elite dingen besluit die de gemeenschap
12:16
doing things that would bring the society down in the long run.
188
718000
2000
op lange termijn zuur opbreken.
12:19
For example, among the Greenland Norse --
189
721000
2000
Bijvoorbeeld bij de Groenlandse Noormannen --
12:21
a competitive rank society -- what the chiefs really wanted
190
723000
3000
met hun competitieve rangorde -- wat elke hoofdman eigenlijk wou,
12:24
is more followers and more sheep and more resources
191
726000
2000
waren meer volgelingen, meer schapen
12:27
to outcompete the neighboring chiefs. And that led the chiefs
192
729000
3000
en meer grondstoffen om de naburige hoofdmannen te overtreffen.
12:30
to do what's called flogging the land: overstocking the land,
193
732000
4000
En dat bracht de hoofdmannen ertoe om aan gronduitbuiting te doen:
12:34
forcing tenant farmers into dependency. And that made
194
736000
4000
té intensieve veehouderij, om de boerderijen van hen afhankelijk te maken.
12:38
the chiefs powerful in the short run,
195
740000
4000
En dat gaf de hoofdmannen macht op korte termijn, maar zorgde voor
12:42
but led to the society's collapse in the long run.
196
744000
3000
de ondergang van de beschaving op lang termijn.
12:46
Those same issues of conflicts of interest are acute
197
748000
3000
Eenzelfde soort belangenconflicten spelen ook in de
12:49
in the United States today. Especially because
198
751000
3000
Verenigde Staten vandaag. Vooral omdat de besluitvormers
12:52
the decision makers in the United States are frequently
199
754000
3000
in de Verenigde Staten meestal in staat zijn om zichzelf te vrijwaren
12:56
able to insulate themselves from consequences
200
758000
2000
van de gevolgen door in omheinde
12:59
by living in gated compounds, by drinking bottled water
201
761000
2000
woningen te leven, flessenwater
13:02
and so on. And within the last couple of years,
202
764000
3000
te drinken, enzovoorts. En in de laatste paar jaar was het duidelijk
13:05
it's been obvious that the elite in the business world
203
767000
3000
dat de elite in de zakenwereld terecht bemerkte dat ze hun korte termijn
13:09
correctly perceive that they can advance
204
771000
2000
belangen naar voren konden schuiven
13:11
their short-term interest by doing things that are
205
773000
2000
door dingen te doen die goed zijn voor zichzelf,
13:14
good for them but bad for society as a whole,
206
776000
2000
maar slecht voor de gemeenschap
13:16
such as draining a few billion dollars out of Enron
207
778000
3000
in het algemeen zoals een aantal miljarden dollar ontfutselen aan Enron
13:19
and other businesses. They are quite correct
208
781000
3000
en andere bedrijven. Ze hebben het zeker bij het rechte eind
13:23
that these things are good for them in the short term,
209
785000
3000
dat deze dingen op korte termijn goed voor hen zijn, maar slecht voor
13:26
although bad for society in the long term.
210
788000
2000
de gemeenschap op lange termijn.
13:29
So, that's one general conclusion about why societies
211
791000
3000
Goed, dat was één algemene conclusie over waarom beschavingen
13:32
make bad decisions: conflicts of interest.
212
794000
4000
slechte beslissingen maken: belangenconflicten. En de andere generalisatie
13:36
And the other generalization that I want to mention
213
798000
2000
die ik wil vernoemen is dat het
13:40
is that it's particularly hard for a society to make
214
802000
2000
heel erg moeilijk is voor een beschaving
13:42
quote-unquote good decisions when there is a conflict involving
215
804000
6000
om goede beslissingen te nemen als er een conflict heerst tussen belangrijke waarden
13:48
strongly held values that are good in many circumstances
216
810000
4000
die goed zijn in veel omstandigheden maar slecht in
13:53
but are poor in other circumstances. For example,
217
815000
3000
andere omstandigheden. Bijvoorbeeld:
13:56
the Greenland Norse, in this difficult environment,
218
818000
3000
de Groenlandse Noormannen werden in hun harde omgeving
13:59
were held together for four-and-a-half centuries
219
821000
3000
samengehouden voor vierenhalf eeuwen
14:02
by their shared commitment to religion,
220
824000
2000
door hun toewijding aan religie en
14:05
and by their strong social cohesion. But those two things --
221
827000
4000
hun sterke sociale samenhang. Maar deze twee dingen -- religieuze toewijding en
14:09
commitment to religion and strong social cohesion --
222
831000
2000
sterke sociale samenhang --
14:12
also made it difficult for them to change at the end
223
834000
3000
maakten het hen ook lastig om te veranderen
14:15
and to learn from the Inuit. Or today -- Australia.
224
837000
3000
en te leren van de Inuit. Of neem hedendaags Australië.
14:18
One of the things that enabled Australia to survive
225
840000
3000
Eén van de zaken die Australië deed overleven
14:21
in this remote outpost of European civilization
226
843000
3000
in dit geïsoleerde stuk Europese beschaving
14:24
for 250 years has been their British identity.
227
846000
4000
voor 250 jaar, was hun Britse identiteit.
14:28
But today, their commitment to a British identity
228
850000
4000
Maar vandaag zorgt hun verbintenis met de Britse identiteit
14:32
is serving Australians poorly in their need to adapt
229
854000
3000
ervoor dat de Australiërs moeilijkheden hebben zich aan te passen
14:35
to their situation in Asia. So it's particularly difficult
230
857000
4000
aan hun situatie in Azië. Dus het is vooral moeilijk
14:39
to change course when the things that get you in trouble
231
861000
4000
van koers te veranderen wanneer de dingen die je in de problemen brengen
14:43
are the things that are also the source of your strength.
232
865000
3000
tevens de dingen zijn die aan de basis van je succes liggen.
14:47
What's going to be the outcome today?
233
869000
2000
Wat zal het resulaat zijn vandaag?
14:49
Well, all of us know the dozen sorts of ticking time bombs
234
871000
6000
Wel, iedereen kent de talrijke tikkende tijdbommen
14:55
going on in the modern world, time bombs that have fuses
235
877000
6000
in de huidige wereld. Tijdbommen waarvan de ontsteking binnen een aantal decennia
15:01
of a few decades to -- all of them, not more than 50 years,
236
883000
3000
staat te gebeuren -- stuk voor stuk, binnen de 50 jaar,
15:05
and any one of which can do us in; the time bombs of water,
237
887000
4000
en die ons allemaal de das kunnen omdoen. De tijdbom van water,
15:10
of soil, of climate change, invasive species,
238
892000
4000
van grond, van klimaatverandering, invasieve soorten,
15:14
the photosynthetic ceiling, population problems, toxics, etc., etc. --
239
896000
4000
het fotosyntetisch plafond, overbevolking, giftige stoffen, enzoverder, enzovoorts --
15:19
listing about 12 of them. And while these time bombs --
240
901000
3000
om er ongeveer 12 te noemen. En terwijl deze tijdbommen tikken --
15:23
none of them has a fuse beyond 50 years, and most of them
241
905000
2000
geen enkele zal later dan binnen 50 jaar ontploffen, en de meeste
15:25
have fuses of a few decades -- some of them, in some places,
242
907000
3000
binnen een aantal decennia -- zullen sommige op sommige plaatsen
15:28
have much shorter fuses. At the rate at which we're going now,
243
910000
3000
nog veel vroeger ontploffen. Als het huidige tempo behouden blijft,
15:32
the Philippines will lose all its accessible loggable forest
244
914000
4000
zullen de Filipijnen al hun toegankelijke, te kappen bos verliezen binnen vijf jaar.
15:36
within five years. And the Solomon Islands are only
245
918000
2000
En de Solomoneilanden zijn slechts
15:39
one year away from losing their loggable forest,
246
921000
3000
één jaar verwijderd van het verlies van hun te kappen bos,
15:42
which is their major export. And that's going to be spectacular
247
924000
2000
exportproduct. En dat zal gegarandeerd
15:44
for the economy of the Solomons. People often ask me,
248
926000
4000
spectaculair zijn voor de economie op de Solomoneilanden. Mensen vragen me dikwijls:
15:48
Jared, what's the most important thing that we need to do
249
930000
2000
Jared, wat is het belangrijkste dat we kunnen
15:51
about the world's environmental problems?
250
933000
1000
doen aan de milieuproblemen in de wereld?
15:53
And my answer is, the most important thing we need to do
251
935000
2000
En mijn antwoord is, het belangrijkste is dat we vergeten
15:55
is to forget about there being any single thing that is
252
937000
3000
dat er slechts één ding het meest belangrijke zou zijn
15:58
the most important thing we need to do.
253
940000
1000
om te doen.
16:00
Instead, there are a dozen things, any one of which could do us in.
254
942000
3000
In plaats daarvan zijn er een dozijn dingen die ons allemaal naar de haaien kunnen
16:03
And we've got to get them all right, because if we solve 11,
255
945000
3000
helpen. En we moeten ze allemáál aanpakken, want als we er 11 oplossen,
16:06
we fail to solve the 12th -- we're in trouble. For example,
256
948000
3000
en we mislukken in het 12de, hebben we een probleem. Bijvoorbeeld,
16:09
if we solve our problems of water and soil and population,
257
951000
3000
Als we onze problemen van water en grond en overbevolking oplossen,
16:12
but don't solve our problems of toxics, then we are in trouble.
258
954000
4000
maar we lossen het probleem van giftige stoffen niet op, dan hebben we een probleem.
16:18
The fact is that our present course is a non-sustainable course,
259
960000
5000
Het feit is dat onze huidige koers niet duurzaam is,
16:23
which means, by definition, that it cannot be maintained.
260
965000
3000
wat per definitie betekent dat we die koers niet kunnen aanhouden.
16:27
And the outcome is going to get resolved within a few decades.
261
969000
6000
En het resultaat zal te zien zijn binnen een aantal decennia.
16:34
That means that those of us in this room who are less than
262
976000
3000
Dat betekent dat diegenen in deze zaal die jonger zijn dan
16:37
50 or 60 years old will see how these paradoxes are resolved,
263
979000
4000
50 of 60 jaar, zullen zien hoe deze paradoxen worden opgelost,
16:41
and those of us who are over the age of 60 may not see
264
983000
3000
en diegenen die ouder zijn dan 60 zullen misschien niet
16:44
the resolution, but our children and grandchildren certainly will.
265
986000
3000
de oplossing zien, maar onze kinderen en kleinkinderen zeker wel.
16:48
The resolution is going to achieve either of two forms:
266
990000
2000
De oplossing zal één van deze
16:51
either we will resolve these non-sustainable time-fuses
267
993000
4000
twee vormen aannemen: ofwel zullen we deze niet-duurzame tijdbommen oplossen
16:56
in pleasant ways of our own choice by taking remedial action,
268
998000
5000
op aangename manieren die we zelf kiezen door remediërende acties te ondernemen,
17:01
or else these conflicts are going to get settled
269
1003000
3000
ofwel zullen deze conflicten beslist worden
17:04
in unpleasant ways not of our choice -- namely, by war,
270
1006000
3000
op onaangename wijze waar we niet zelf voor kiezen -- namelijk oorlog,
17:08
disease or starvation. But what's for sure is that our
271
1010000
3000
ziekte of honger. Maar, één ding is zeker:
17:12
non-sustainable course will get resolved in one way or another
272
1014000
2000
onze niet-duurzame koers zal op één of andere manier opgelost worden
17:14
in a few decades. In other words, since the theme of this session
273
1016000
4000
in een aantal decennia. Met andere woorden, omdat het thema van
17:18
is choices, we have a choice. Does that mean that we should
274
1020000
5000
deze sessie 'keuzes' is, hebben we een keuze. Betekent dit dat
17:23
get pessimistic and overwhelmed? I draw the reverse conclusion.
275
1025000
4000
we pessimistisch moeten worden en overweldigd? Ik concludeer het tegenovergestelde.
17:28
The big problems facing the world today are not at all
276
1030000
3000
De grote problemen voor de wereld van vandaag, zijn helemaal
17:31
things beyond our control. Our biggest threat is not an asteroid
277
1033000
4000
geen dingen die niet onder onze controle zijn. Onze grootste bedreiging is niet een
17:35
about to crash into us, something we can do nothing about.
278
1037000
3000
asteroïde die op de aarde botst, iets waar we niets kunnen aan doen.
17:39
Instead, all the major threats facing us today are problems
279
1041000
3000
Eerder, alle onze grote hedendaagse bedreigingen zijn problemen
17:42
entirely of our own making. And since we made the problems,
280
1044000
4000
die we helemaal zelf gecreëerd hebben. En omdat we ze zelf gemaakt hebben,
17:46
we can also solve the problems. That then means that it's
281
1048000
4000
kunnen we ze ook zelf oplosen. Dat betekent dan dat we volledig
17:50
entirely in our power to deal with these problems.
282
1052000
3000
bij machte zijn om met deze problemen om te gaan.
17:54
In particular, what can all of us do? For those of you
283
1056000
3000
In het bijzonder, wat kan ieder van ons doen? Voor hen die
17:57
who are interested in these choices, there are lots of things
284
1059000
3000
zich in deze keuzes interesseren, zijn er veel dingen die
18:00
you can do. There's a lot that we don't understand,
285
1062000
3000
je kan doen. Er is veel dat we nog niet begrijpen,
18:04
and that we need to understand. And there's a lot that
286
1066000
3000
en dat we moeten begrijpen. En er is veel dat
18:07
we already do understand, but aren't doing, and that
287
1069000
4000
we wel al begrijpen, maar nog niet doen, en dat
18:11
we need to be doing. Thank you.
288
1073000
2000
we echt moeten doen. Dankuwel.
18:13
(Applause)
289
1075000
3000
[Applaus]
ABOUT THE SPEAKER
Jared Diamond - Civilization scholarJared Diamond investigates why cultures prosper or decline -- and what we can learn by taking a broad look across many kinds of societies.
Why you should listen
In his books Guns, Germs and Steel and Collapse (and the popular PBS and National Geographic documentaries they inspired), big-picture scholar Jared Diamond explores civilizations and why they all seem to fall. Now in his latest book, The World Until Yesterday, Diamond examines small, traditional, tribal societies -- and suggests that modern civilization is only our latest solution to survival.
Diamond’s background in evolutionary biology, geography and physiology informs his integrated vision of human history. He posits that success -- and failure -- depends on how well societies adapt to their changing environment.
Jared Diamond | Speaker | TED.com