TEDSalon NY2011
Kathryn Schulz: Don't regret regret
Kathryn Schulz: Nie żałuj żalu
Filmed:
Readability: 3.8
2,286,421 views
Jesteśmy uczeni tego, żeby starać się żyć, nie czując żalu. Ale dlaczego? Posługując się przykładem własnego tatuażu, Kathryn Schultz wysuwa mocne argumenty mówiące, że warto polubić własne żale.
Kathryn Schulz - Wrongologist
Kathryn Schulz is a staff writer for the New Yorker and is the author of "Being Wrong: Adventures in the Margin of Error." Full bio
Kathryn Schulz is a staff writer for the New Yorker and is the author of "Being Wrong: Adventures in the Margin of Error." Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
So that's Johnny Depp, of course.
0
0
3000
To jest oczywiście Johny Depp.
00:19
And that's Johnny Depp's shoulder.
1
4000
3000
A to jest ramię Johnny'ego Deppa.
00:22
And that's Johnny Depp's famous shoulder tattoo.
2
7000
3000
A to jest słynny tatuaż Johnny'ego Deppa
00:26
Some of you might know that, in 1990,
3
11000
2000
Część z was może wie, że w 1990 roku
00:28
Depp got engaged to Winona Ryder,
4
13000
2000
Depp się zaręczył z Winoną Ryder,
00:30
and he had tattooed on his right shoulder
5
15000
2000
i wytauował sobie na prawym ramieniu
00:32
"Winona forever."
6
17000
3000
"Winona na zawsze".
00:35
And then three years later --
7
20000
2000
A trzy lata później --
00:37
which in fairness, kind of is forever by Hollywood standards --
8
22000
3000
co, szczerze mówiąc, jest jakby wiecznością w Hollywood --
00:40
they broke up,
9
25000
2000
się rozstali,
00:42
and Johnny went and got a little bit of repair work done.
10
27000
2000
no i Johnny poszedł sobie zrobić małą poprawkę.
00:44
And now his shoulder says, "Wino forever."
11
29000
4000
No i teraz ma napisane na ramieniu: "Menel na zawsze".
00:48
(Laughter)
12
33000
3000
(Śmiech)
00:51
So like Johnny Depp,
13
36000
2000
Więc jak Johnny Depp,
00:53
and like 25 percent of Americans
14
38000
2000
i jak 25 procent Amerykanów
00:55
between the ages of 16 and 50,
15
40000
4000
w wieku od 16 do 50 lat,
00:59
I have a tattoo.
16
44000
3000
mam tatuaż.
01:02
I first started thinking about getting it in my mid-20s,
17
47000
3000
Zaczęłam się zastanawiać nad tatuażem jak miałam jakieś 25 lat,
01:05
but I deliberately waited a really long time.
18
50000
3000
ale specjalnie czekałam bardzo długo,
01:08
Because we all know people
19
53000
2000
bo wszyscy znamy ludzi,
01:10
who have gotten tattoos when they were 17
20
55000
2000
którzy porobili sobie tatuaże w wieku 17 lat
01:12
or 19 or 23
21
57000
2000
albo 19 albo 23
01:14
and regretted it by the time they were 30.
22
59000
3000
i żałowali tego zanim osiągnęli wiek 30 lat.
01:18
That didn't happen to me.
23
63000
3000
Ze mną było inaczej.
01:21
I got my tattoo when I was 29,
24
66000
3000
Zrobiłam sobie tatuaż, jak miałam 29 lat,
01:24
and I regretted it instantly.
25
69000
3000
i od razu tego żałowałam.
01:27
And by "regretted it,"
26
72000
2000
a mówiąc, że „żałowałam tego”,
01:29
I mean that I stepped outside of the tattoo place --
27
74000
3000
chodzi mi o to, że jak wyszłam ze studia tatuażu --
01:32
this is just a couple miles from here
28
77000
2000
to tylko kilka mil stąd
01:34
down on the Lower East Side --
29
79000
2000
w dzielnicy Manhattanu Lower East Side --
01:36
and I had a massive emotional meltdown in broad daylight
30
81000
3000
no i w biały dzień przeżyłam totalne załamanie nerwowe
01:39
on the corner of East Broadway and Canal Street.
31
84000
2000
na rogu ulic East Broadway i Canal Street.
01:41
(Laughter)
32
86000
2000
(Śmiech)
01:43
Which is a great place to do it because nobody cares.
33
88000
2000
A to miejsce się świetnie do tego nadaje, bo nikogo to tu nie obchodzi.
01:45
(Laughter)
34
90000
2000
(Śmiech)
01:47
And then I went home that night, and I had an even larger emotional meltdown,
35
92000
3000
No i poszłam do domu tego wieczoru i się już zupełnie załamałam,
01:50
which I'll say more about in a minute.
36
95000
3000
o czym jeszcze za chwilę opowiem.
01:53
And this was all actually quite shocking to me,
37
98000
2000
Wszystko to było dla mnie prawdziwym wstrząsem,
01:55
because prior to this moment,
38
100000
2000
bo do tego momentu,
01:57
I had prided myself
39
102000
2000
chlubiłam się tym,
01:59
on having absolutely no regrets.
40
104000
2000
że absolutnie niczego nie żałowałam.
02:01
I made a lot of mistakes
41
106000
2000
Popełniałam wiele błędów
02:03
and dumb decisions, of course.
42
108000
2000
i pewnie, że podejmowałam głupie decyzje.
02:05
I do that hourly.
43
110000
2000
Postępuję tak cały czas.
02:07
But I had always felt like, look, you know,
44
112000
3000
Ale zawsze miałam poczucie, że, no...,
02:10
I made the best choice I could make
45
115000
2000
dokonywałam najlepszych możliwych wyborów,
02:12
given who I was then,
46
117000
2000
biorąc pod uwagę to, kim wówczas byłam,
02:14
given the information I had on hand.
47
119000
2000
i informacje, jakimi dysponowałam.
02:16
I learned a lesson from it.
48
121000
2000
Była to dla mnie nauczka.
02:18
It somehow got me to where I am in life right now.
49
123000
2000
Jakoś mnie to popchnęło do mego obecnego miejsca w życiu.
02:20
And okay, I wouldn't change it.
50
125000
3000
No i dobra, ale nie zmieniłabym tego.
02:25
In other words, I had drunk our great cultural Kool-Aid about regret,
51
130000
4000
Innymi słowy, wypiłam to nasze piwo, któreśmy naważyli, dotyczące żalu,
02:29
which is that lamenting things that occurred in the past
52
134000
3000
według którego ubolewanie nad rzeczami, jakie się wydarzyły w przeszłości
02:32
is an absolute waste of time,
53
137000
2000
jest kompletną stratą czasu,
02:34
that we should always look forward and not backward,
54
139000
3000
że zawsze powinniśmy patrzeć do przodu a nie do tyłu,
02:37
and that one of the noblest and best things we can do
55
142000
2000
i że najlepiej i najszlachetniej jest
02:39
is strive to live a life free of regrets.
56
144000
3000
dążyć do tego, by żyć bez żalów.
02:42
This idea is nicely captured by this quote:
57
147000
3000
Następujący cytat fajnie ujmuje tą ideę:
02:45
"Things without all remedy
58
150000
2000
"Problemy bez rozwiązania
02:47
should be without regard;
59
152000
3000
nie powinny być rozważane;
02:50
what's done is done."
60
155000
2000
co się stało, to się już nie odstanie".
02:52
And it seems like kind of an admirable philosophy at first --
61
157000
3000
Na pierwszy rzut oka wygląda to na godną podziwu filozofię --
02:55
something we might all agree to sign onto ...
62
160000
3000
coś, pod czym moglibyśmy się podpisać...
02:58
until I tell you who said it.
63
163000
3000
póki wam nie powiem, kto to powiedział.
03:02
Right, so this is Lady MacBeth
64
167000
2000
Właśnie, Lady Makbet,
03:04
basically telling her husband to stop being such a wuss
65
169000
3000
jak mówiła swojemu mężowi, żeby nie był takim mięczakiem,
03:07
for feeling bad about murdering people.
66
172000
3000
bo ma poczucie winy z powodu morderstw.
03:10
And as it happens, Shakespeare was onto something here,
67
175000
3000
Tak się akurat składa, że Szekspir był tu na dobrym tropie;
03:13
as he generally was.
68
178000
2000
jak zazwyczaj zresztą.
03:15
Because the inability to experience regret
69
180000
3000
Bo brak odczuwania żalu
03:18
is actually one of the diagnostic characteristics
70
183000
2000
jest, w sumie, jedną z charakterystycznych cech
03:20
of sociopaths.
71
185000
3000
socjopatów.
03:23
It's also, by the way, a characteristic of certain kinds of brain damage.
72
188000
3000
Nawiasem mówiąc, jest to także charakterystyczne dla pewnych urazów mózgu,
03:26
So people who have damage
73
191000
2000
bo ludzie, u których kora oczodołowa-czołowa
03:28
to their orbital frontal cortex
74
193000
2000
jest uszkodzona
03:30
seem to be unable to feel regret
75
195000
2000
nie są w stanie odczuwać żalu
03:32
in the face of even obviously very poor decisions.
76
197000
3000
pomimo nawet rażąco złych decyzji.
03:36
So if, in fact, you want to live a life free of regret,
77
201000
2000
Więc jeśli i tak chcesz żyć bez żalów,
03:38
there is an option open to you.
78
203000
3000
to istnieje rozwiązanie dla ciebie.
03:41
It's called a lobotomy.
79
206000
3000
Jest nim lobotomia.
03:44
But if you want to be fully functional
80
209000
2000
Ale jeśli chcesz być w pełni zdrowy
03:46
and fully human
81
211000
2000
i w pełni ludzki
03:48
and fully humane,
82
213000
3000
i w pełni humanitarny,
03:51
I think you need to learn to live, not without regret, but with it.
83
216000
3000
to myślę, że musisz się nauczyć żyć, nie bez żalów, a z nimi.
03:54
So let's start off by defining some terms.
84
219000
2000
No to zacznijmy od definicji.
03:56
What is regret?
85
221000
2000
Czym jest żal?
03:58
Regret is the emotion we experience
86
223000
2000
Żal jest uczuciem, które odczuwamy,
04:00
when we think that our present situation
87
225000
2000
kiedy uważamy, że nasza obecna sytuacja
04:02
could be better or happier
88
227000
2000
mogłaby być lepsza lub bardziej pomyślna,
04:04
if we had done something different in the past.
89
229000
2000
gdybyśmy inaczej postąpili w przeszłości.
04:06
So in other words, regret requires two things.
90
231000
2000
Więc, innymi słowy, żal wymaga dwóch rzeczy.
04:08
It requires, first of all, agency -- we had to make a decision in the first place.
91
233000
3000
Wymaga, po pierwsze, działania -- musieliśmy w o ogóle podjąć jakąś decyzję.
04:11
And second of all, it requires imagination.
92
236000
3000
A po drugie, wymaga wyobraźni.
04:14
We need to be able to imagine going back and making a different choice,
93
239000
3000
Musimy sobie wyobrazić starą sytuację, w której to dokonujemy innego wyboru,
04:17
and then we need to be able to kind of spool this imaginary record forward
94
242000
3000
i następnie być w stanie przewinąć taśmę naszej wyobraźni do przodu
04:20
and imagine how things would be playing out in our present.
95
245000
4000
i pomyśleć, co by się działo w naszej teraźniejszości.
04:24
And in fact, the more we have of either of these things --
96
249000
2000
No i im więcej mamy obu tych rzeczy --
04:26
the more agency and the more imagination
97
251000
3000
im więcej działania i im więcej wyobraźni
04:29
with respect to a given regret,
98
254000
2000
odnośnie danego żalu,
04:31
the more acute that regret will be.
99
256000
3000
tym bardziej piekący żal będzie nas ogarniał.
04:34
So let's say for instance
100
259000
2000
Powiedzmy, na przykład,
04:36
that you're on your way to your best friend's wedding
101
261000
2000
że jesteś w drodze na ślub swojego najlepszego kolegi,
04:38
and you're trying to get to the airport and you're stuck in terrible traffic,
102
263000
3000
chcesz się dostać na lotnisko, ale utknąłeś w strasznym korku.
04:41
and you finally arrive at your gate
103
266000
2000
W końcu jesteś na lotnisku,
04:43
and you've missed your flight.
104
268000
2000
ale samolot ci uciekł.
04:45
You're going to experience more regret in that situation
105
270000
2000
W takiej sytuacji będziesz odczuwał większy żal,
04:47
if you missed your flight by three minutes
106
272000
2000
jeśli się spóźniłeś 3 minuty,
04:49
than if you missed it by 20.
107
274000
3000
niż jeżeli się spóźniłeś 20 minut.
04:52
Why?
108
277000
2000
Czemu?
04:54
Well because, if you miss your flight by three minutes,
109
279000
2000
No bo jeśli się spóźniłeś tylko 3 minuty,
04:56
it is painfully easy to imagine
110
281000
2000
to aż nazbyt łatwo jest sobie wyobrazić,
04:58
that you could have made different decisions
111
283000
2000
że mogłeś podjąć inne decyzje,
05:00
that would have led to a better outcome.
112
285000
2000
które miałyby lepszy skutek.
05:02
"I should have taken the bridge and not the tunnel.
113
287000
2000
"Powinienem był pojechać mostem, a nie tunelem.
05:04
I should have gone through that yellow light."
114
289000
3000
Trzeba było przejechać na żółtym świetle".
05:07
These are the classic conditions that create regret.
115
292000
3000
Są to typowe warunki, które rodzą żal.
05:10
We feel regret when we think we are responsible
116
295000
3000
Czujemy żal, kiedy uważamy, że jesteśmy odpowiedzialni
05:13
for a decision that came out badly,
117
298000
2000
za decyzję, która się okazała złą,
05:15
but almost came out well.
118
300000
3000
ale prawie wyszła dobrze.
05:18
Now within that framework,
119
303000
2000
W tych ramach
05:20
we can obviously experience regret about a lot of different things.
120
305000
3000
możemy oczywiście żałować najrozmaitszych rzeczy.
05:23
This session today is about behavioral economics.
121
308000
3000
Dzisiejsze konferencje dotyczą ekonomii behawioralnej.
05:26
And most of what we know about regret
122
311000
3000
A większa część z tego, co wiemy o żalach
05:29
comes to us out of that domain.
123
314000
2000
pochodzi z tej dziedziny.
05:31
We have a vast body of literature
124
316000
3000
Mamy ogromną literaturę
05:34
on consumer and financial decisions
125
319000
2000
dotyczącą decyzji konsumenckich i finansowych
05:36
and the regrets associated with them --
126
321000
2000
i żali z nimi związanych --
05:38
buyer's remorse, basically.
127
323000
2000
wyrzuty sumienia u kupującego, w zasadzie.
05:40
But then finally, it occurred to some researchers to step back
128
325000
3000
Ale w końcu doszło do niektórych badaczy, żeby zrobić krok do tyłu
05:43
and say, well okay, but overall,
129
328000
2000
i powiedzieć, no dobra, ale ogólnie,
05:45
what do we regret most in life?
130
330000
3000
to czego żałujemy w życiu najbardziej?
05:48
Here's what the answers turn out to look like.
131
333000
2000
Tak oto wyglądają odpowiedzi.
05:50
So top six regrets --
132
335000
2000
Sześć największych żalów --
05:52
the things we regret most in life:
133
337000
2000
rzeczy, których najbardziej w życiu żałujemy:
05:54
Number one by far, education.
134
339000
2000
Zdecydowanym numerem jeden jest wykształcenie.
05:56
33 percent of all of our regrets
135
341000
2000
33 procent wszystkich naszych żalów
05:58
pertain to decisions we made about education.
136
343000
2000
dotyczy naszych decyzji związanych z wykształceniem.
06:00
We wish we'd gotten more of it.
137
345000
2000
Żałujemy, że nie jesteśmy lepiej wykształceni.
06:02
We wish we'd taken better advantage of the education that we did have.
138
347000
3000
Żałujemy, że nie wykorzystaliśmy swoich możliwości edukacyjnych lepiej.
06:05
We wish we'd chosen to study a different topic.
139
350000
3000
Żałujemy, że nie wybraliśmy innego kierunku.
06:08
Others very high on our list of regrets
140
353000
2000
Inne rzeczy, których mocno żałujemy to:
06:10
include career, romance, parenting,
141
355000
3000
rodzaj kariery, związki miłosne, wychowanie dzieci,
06:13
various decisions and choices about our sense of self
142
358000
3000
rozmaite decyzje i wybory dotyczące naszej tożsamości
06:16
and how we spend our leisure time --
143
361000
2000
i co robimy w wolnym czasie --
06:18
or actually more specifically,
144
363000
2000
a dokładniej
06:20
how we fail to spend our leisure time.
145
365000
2000
czego nie robimy w wolnym czasie.
06:22
The remaining regrets
146
367000
2000
Pozostałe żale
06:24
pertain to these things:
147
369000
2000
dotyczą tych oto rzeczy:
06:26
finance, family issues unrelated to romance or parenting,
148
371000
3000
pieniądze, sprawy rodzinne niedotyczące związków miłosnych czy wychowania dzieci,
06:29
health, friends,
149
374000
2000
zdrowie, przyjaźnie,
06:31
spirituality and community.
150
376000
3000
duchowość i wspólnota.
06:34
So in other words, we know most of what we know about regret
151
379000
3000
Innymi słowy, większość z tego, co wiemy o żalach, wiemy
06:37
by the study of finance.
152
382000
2000
z badań nad finansami.
06:39
But it turns out, when you look overall at what people regret in life,
153
384000
2000
Ale kiedy patrzymy na to, czego ludzie ogólnie najbardziej żałują w życiu,
06:41
you know what, our financial decisions don't even rank.
154
386000
3000
okazuje się, że decyzje dotyczące naszych finansów są bardzo nisko.
06:44
They account for less than three percent of our total regrets.
155
389000
4000
One obejmują mniej niż 3 procent wszystkich naszych żalów.
06:48
So if you're sitting there stressing
156
393000
2000
Więc jeśli tam siedzisz i się stresujesz
06:50
about large cap versus small cap,
157
395000
2000
firmami z większym kapitałem przeciwko mniejszemu kapitałowi,
06:52
or company A versus company B,
158
397000
2000
albo czy wybrać firmę A czy firmę B,
06:54
or should you buy the Subaru or the Prius,
159
399000
2000
albo czy kupić Subaru czy Priusa,
06:56
you know what, let it go.
160
401000
3000
wiesz co? Daj sobie spokój.
06:59
Odds are, you're not going to care in five years.
161
404000
3000
Pewnie i tak nie będzie cię to obchodziło za 5 lat.
07:02
But for these things that we actually do really care about
162
407000
3000
Ale jeśli chodzi o te rzeczy, na których nam naprawdę zależy
07:05
and do experience profound regret around,
163
410000
2000
i z powodu których ogarnia nas głęboki żal,
07:07
what does that experience feel like?
164
412000
3000
to jakie to uczucie?
07:11
We all know the short answer.
165
416000
2000
Wszyscy znamy tę krótką odpowiedź.
07:13
It feels terrible. Regret feels awful.
166
418000
2000
To straszne uczucie. Żal jest okropny.
07:15
But it turns out that regret feels awful
167
420000
2000
Ale okazuje się, że żal jest okropny
07:17
in four very specific and consistent ways.
168
422000
3000
na cztery bardzo konkretne i stałe sposoby.
07:20
So the first consistent component of regret
169
425000
2000
Więc pierwszym stałym elementem żalu
07:22
is basically denial.
170
427000
3000
jest w zasadzie zaprzeczenie.
07:25
When I went home that night after getting my tattoo,
171
430000
3000
Kiedy poszłam do domu tamtej nocy po zrobieniu tatuażu,
07:28
I basically stayed up all night.
172
433000
2000
w zasadzie nie mogłam spać całą noc.
07:30
And for the first several hours,
173
435000
2000
I przez pierwsze kilka godzin,
07:32
there was exactly one thought in my head.
174
437000
2000
w mojej głowie była tylko i wyłącznie jedna myśl.
07:34
And the thought was,
175
439000
2000
A mianowicie:
07:36
"Make it go away!"
176
441000
3000
„Niech to zniknie!”.
07:39
This is an unbelievably primitive emotional response.
177
444000
4000
Jest to niesamowicie prymitywna reakcja emocjonalna.
07:43
I mean, it's right up there with, "I want my mommy!"
178
448000
3000
To znaczy, to jest podobne do: „Chcę do mamy!”.
07:46
We're not trying to solve the problem.
179
451000
2000
Nie próbujemy rozwiązać problemu.
07:48
We're not trying to understand how the problem came about.
180
453000
3000
Nie staramy się zrozumieć skąd ten problem się wziął.
07:51
We just want it to vanish.
181
456000
3000
Chcemy tylko, żeby on zniknął.
07:54
The second characteristic component of regret
182
459000
2000
Drugim charakterystycznym elementem żalu
07:56
is a sense of bewilderment.
183
461000
2000
jest poczucie konsternacji.
07:58
So the other thing I thought about there in my bedroom that night
184
463000
3000
Więc inna myśl, jaka mnie w moim pokoju tamtej nocy dręczyła
08:01
was, "How could I have done that?
185
466000
3000
to: „Jak mogłam coś takiego zrobić?
08:04
What was I thinking?"
186
469000
3000
Co ja sobie myślałam?”
08:07
This real sense of alienation
187
472000
2000
To prawdziwe poczucie wyobcowania
08:09
from the part of us that made a decision we regret.
188
474000
2000
od tej cząstki nas, która podjęła decyzję, której żałujemy.
08:11
We can't identify with that part.
189
476000
2000
Nie potrafimy się z nią utożsamić.
08:13
We don't understand that part.
190
478000
2000
Nie rozumiemy jej.
08:15
And we certainly don't have any empathy for that part --
191
480000
2000
A już na pewno nie mamy dla niej współczucia --
08:17
which explains the third consistent component of regret,
192
482000
3000
co tłumaczy trzeci stały element żalu,
08:20
which is an intense desire to punish ourselves.
193
485000
2000
którym jest silne pragnienie, by siebie ukarać.
08:22
That's why, in the face of our regret,
194
487000
2000
Dlatego właśnie, kiedy żałujemy czegoś,
08:24
the thing we consistently say is, "I could have kicked myself."
195
489000
3000
my często powtarzamy: „Powinnam była się kopnąć”.
08:28
The fourth component here
196
493000
2000
Czwartym elementem
08:30
is that regret is what psychologists call perseverative.
197
495000
2000
jest ten rodzaj żalu, który psycholodzy nazywają perseweracyjnym.
08:32
To perseverate means to focus obsessively and repeatedly
198
497000
3000
Perseweracja to obsesyjne i wielokrotne skupianie się
08:35
on the exact same thing.
199
500000
2000
na jednej i tej samej rzeczy.
08:37
Now the effect of perseveration
200
502000
2000
Efektem perseweracji
08:39
is to basically take these first three components of regret
201
504000
2000
jest to, że zbieramy te trzy pierwsze elementy
08:41
and put them on an infinite loop.
202
506000
3000
i zapętlamy je w nieskończoność.
08:44
So it's not that I sat there in my bedroom that night,
203
509000
3000
Czyli nie siedziałam w swoim pokoju tamtej nocy,
08:47
thinking, "Make it go away."
204
512000
3000
myśląc: „Niech to zniknie”.
08:50
It's that I sat there and I thought,
205
515000
2000
Ja tam siedziałam, myśląc:
08:52
"Make it go away. Make it go away.
206
517000
2000
„Niech to zniknie. Niech to zniknie.
08:54
Make it go away. Make it go away."
207
519000
3000
„Niech to zniknie. Niech to zniknie”.
08:57
So if you look at the psychological literature,
208
522000
2000
Więc jeśli sięgniemy po literaturę psychologiczną,
08:59
these are the four consistent defining components of regret.
209
524000
4000
to znajdziemy te cztery elementy, które określają żal.
09:03
But I want to suggest that there's also a fifth one.
210
528000
3000
Ale moim zdaniem jest jeszcze piąty element.
09:06
And I think of this
211
531000
2000
Uważam to
09:08
as a kind of existential wake-up call.
212
533000
3000
za taki egzystencjalny dzwonek na przebudzenie.
09:11
That night in my apartment,
213
536000
2000
Tamtej nocy w swoim mieszkaniu,
09:13
after I got done kicking myself and so forth,
214
538000
3000
po tym jak już przestałam się biczować i tak dalej,
09:16
I lay in bed for a long time,
215
541000
2000
długo leżałam w łóżku
09:18
and I thought about skin grafts.
216
543000
4000
i myślałam o przeszczepach skóry.
09:22
And then I thought about how,
217
547000
2000
I wtedy myślałam o tym,
09:24
much as travel insurance doesn't cover acts of God,
218
549000
3000
że jakkolwiek ubezpieczenie na czas podróży nie obejmuje nieszczęść,
09:27
probably my health insurance did not cover acts of idiocy.
219
552000
4000
prawdopodobnie moje ubezpieczenie zdrowotne nie obejmuje głupoty.
09:32
In point of fact, no insurance covers acts of idiocy.
220
557000
3000
Tak naprawdę żadne ubezpieczenie nie obejmuje głupoty.
09:35
The whole point of acts of idiocy
221
560000
2000
W głupocie właśnie chodzi o to,
09:37
is that they leave you totally uninsured;
222
562000
2000
że jesteśmy zupełnie nieubezpieczeni;
09:39
they leave you exposed to the world
223
564000
2000
jesteśmy pozostawieni sami sobie
09:41
and exposed to your own vulnerability and fallibility
224
566000
3000
oraz swojej własnej bezsilności i omylności,
09:44
in face of, frankly, a fairly indifferent universe.
225
569000
4000
w obliczu, tak naprawdę, dość obojętnego wszechświata.
09:49
This is obviously an incredibly painful experience.
226
574000
3000
Oczywiście jest to niesamowicie bolesne doświadczenie.
09:52
And I think it's particularly painful for us now in the West
227
577000
3000
I myślę, że jest ono szczególnie bolesne dla nas teraz na Zachodzie
09:55
in the grips of what I sometimes think of
228
580000
2000
w uścisku tego, co czasem nazywam
09:57
as a Control-Z culture --
229
582000
3000
kulturą Control-Z --
10:00
Control-Z like the computer command,
230
585000
2000
Control-Z, czyli ten skrót klawiszowy,
10:02
undo.
231
587000
2000
cofnij.
10:04
We're incredibly used to not having to face
232
589000
3000
Jesteśmy niesamowicie przyzwyczajeni do niestawiania czoła
10:07
life's hard realities, in a certain sense.
233
592000
2000
trudnościom życia, w pewnym sensie.
10:09
We think we can throw money at the problem
234
594000
2000
Myślimy, że możemy załatwić problem pieniędzmi
10:11
or throw technology at the problem --
235
596000
2000
albo technologią --
10:13
we can undo and unfriend
236
598000
2000
że możemy cofnąć, odprzyjaźnić się
10:15
and unfollow.
237
600000
3000
i odwrócić.
10:18
And the problem is that there are certain things that happen in life
238
603000
3000
Problem polega na tym, że niektóre takie rzeczy się wydarzają w życiu,
10:21
that we desperately want to change
239
606000
3000
które strasznie chcemy zmienić,
10:24
and we cannot.
240
609000
2000
a nie możemy.
10:26
Sometimes instead of Control-Z,
241
611000
2000
Czasami zamiast Control-Z
10:28
we actually have zero control.
242
613000
2000
tak naprawdę mamy zero kontroli.
10:30
And for those of us who are control freaks and perfectionists --
243
615000
4000
A dla tych z nas, którzy są maniakami kontroli i perfekcjonistami --
10:34
and I know where of I speak --
244
619000
2000
a wiem o czym mówię --
10:36
this is really hard,
245
621000
2000
to jest bardzo trudne,
10:38
because we want to do everything ourselves and we want to do it right.
246
623000
3000
bo wszystko byśmy chcieli zrobić sami i zrobić to dobrze.
10:42
Now there is a case to be made
247
627000
2000
Należy przedstawić pogląd mówiący,
10:44
that control freaks and perfectionists should not get tattoos,
248
629000
3000
że maniacy kontroli i perfekcjoniści nie powinni robić sobie tatuaży.
10:47
and I'm going to return to that point in a few minutes.
249
632000
3000
Wrócę do tego za kilka minut.
10:50
But first I want to say
250
635000
2000
Ale najpierw chcę powiedzieć,
10:52
that the intensity and persistence
251
637000
2000
że intensywność i uporczywość,
10:54
with which we experience these emotional components of regret
252
639000
3000
z jaką doświadczamy tych emocjonalnych elementów żalu
10:57
is obviously going to vary
253
642000
2000
na pewno będzie się różnić
10:59
depending on the specific thing that we're feeling regretful about.
254
644000
3000
w zależności od konkretnej rzeczy, której żałujemy.
11:02
So for instance, here's one of my favorite
255
647000
2000
No więc to jest, na przykład, jedno z moich ulubionych
11:04
automatic generators of regret in modern life.
256
649000
4000
automatycznych źródeł żalu we współczesnym świecie.
11:08
(Laughter)
257
653000
2000
(Śmiech)
11:10
Text: Relpy to all.
258
655000
2000
Tekst: Odpowiedz wszystkim.
11:12
And the amazing thing
259
657000
2000
Zdumiewającą rzeczą
11:14
about this really insidious technological innovation
260
659000
3000
jeśli chodzi o tę naprawdę zdradliwą innowację technologiczną
11:17
is that even just with this one thing,
261
662000
2000
jest to, że tylko przez tę jedną rzecz
11:19
we can experience a huge range of regret.
262
664000
3000
możemy żałować najrozmaitszych rzeczy.
11:22
You can accidentally hit "reply all" to an email
263
667000
3000
Możesz przez przypadek wcisnąć "odpowiedz wszystkim" przy mailu
11:25
and torpedo a relationship.
264
670000
3000
i zniszczyć związek.
11:28
Or you can just have an incredibly embarrassing day at work.
265
673000
3000
Albo możesz się najeść strasznego wstydu w pracy.
11:31
Or you can have your last day at work.
266
676000
4000
Albo może to być twój ostatni dzień w pracy.
11:35
And this doesn't even touch
267
680000
2000
A to się nawet nie ociera
11:37
on the really profound regrets of a life.
268
682000
3000
o naprawdę głębokie żale w życiu.
11:40
Because of course, sometimes we do make decisions
269
685000
2000
No bo, oczywiście, czasami podejmujemy decyzje,
11:42
that have irrevocable and terrible consequences,
270
687000
4000
które mają nieodwracalne i okropne konsekwencje
11:46
either for our own or for other people's
271
691000
3000
albo dla naszego własnego albo dla zdrowia,
11:49
health and happiness and livelihoods,
272
694000
2000
szczęścia i środków do życia innych ludzi,
11:51
and in the very worst case scenario, even their lives.
273
696000
4000
a w najgorszych scenariuszach, nawet ich życia.
11:55
Now obviously, those kinds of regrets
274
700000
3000
Oczywiście tego typu żale
11:58
are incredibly piercing and enduring.
275
703000
4000
są niesamowicie przeszywające i długotrwałe.
12:02
I mean, even the stupid "reply all" regrets
276
707000
3000
To znaczy nawet te głupie żale związane z "odpowiedz wszystkim"
12:05
can leave us in a fit of excruciating agony for days.
277
710000
4000
mogą przez wiele dni potwornie nas męczyć.
12:10
So how are we supposed to live with this?
278
715000
3000
Więc jak mamy z tym żyć?
12:13
I want to suggest that there's three things
279
718000
2000
Moim zdaniem są trzy rzeczy,
12:15
that help us to make our peace with regret.
280
720000
3000
które pomagają nam pogodzić się z żalami.
12:18
And the first of these
281
723000
2000
Po pierwsze
12:20
is to take some comfort in its universality.
282
725000
3000
można się pocieszać jego powszechnością.
12:24
If you Google regret and tattoo,
283
729000
4000
Jeśli wpiszemy w Google „żałuję” i „tatuaż”
12:28
you will get 11.5 million hits.
284
733000
2000
to wyskoczy nam ponad 11,5 miliona wyników.
12:30
(Laughter)
285
735000
2000
(Śmiech)
12:32
The FDA estimates
286
737000
2000
Według szacunków FDA (Agencja ds. Żywności i Leków)
12:34
that of all the Americans who have tattoos,
287
739000
2000
spośród wszystkich Amerykanów, którzy mają tatuaże,
12:36
17 percent of us regret getting them.
288
741000
3000
17 procent żałuje, że je sobie zrobili.
12:39
That is Johnny Depp and me
289
744000
2000
Czyli Johnny Depp i ja
12:41
and our seven million friends.
290
746000
2000
oraz 7 milionów naszych kumpli.
12:43
And that's just regret about tattoos.
291
748000
3000
A to tylko żale związane z tatuażami.
12:46
We are all in this together.
292
751000
3000
Wszyscy w tym siedzimy.
12:50
The second way that we can help make our peace with regret
293
755000
2000
Drugim sposobem na pogodzenie się z żalami
12:52
is to laugh at ourselves.
294
757000
3000
jest śmiech z samego siebie.
12:55
Now in my case, this really wasn't a problem,
295
760000
2000
No, w moim przypadku, to naprawdę nie był problem,
12:57
because it's actually very easy to laugh at yourself
296
762000
3000
bo bardzo łatwo jest się śmiać z siebie,
13:00
when you're 29 years old and you want your mommy
297
765000
2000
kiedy się ma 29 lat i chce się do mamy,
13:02
because you don't like your new tattoo.
298
767000
3000
bo się nam nie podoba nowy tatuaż.
13:05
But it might seem like a kind of cruel or glib suggestion
299
770000
4000
Ale może się wydawać, że jest to trochę taka okrutna albo uproszczona sugestia,
13:09
when it comes to these more profound regrets.
300
774000
3000
jeśli chodzi o te takie głębsze żale.
13:12
I don't think that's the case though.
301
777000
3000
Jednak myślę, że tak nie jest.
13:15
All of us who've experienced regret
302
780000
3000
Wszyscy, którzy odczuwali żal,
13:18
that contains real pain and real grief
303
783000
4000
który niesie ze sobą prawdziwy ból i prawdziwe rozgoryczenie,
13:22
understand that humor and even black humor
304
787000
3000
zrozumieją, że humor, a nawet wisielczy humor,
13:25
plays a crucial role in helping us survive.
305
790000
3000
odgrywa zasadniczą rolę w przeżyciu.
13:28
It connects the poles of our lives back together,
306
793000
2000
Na nowo złącza bieguny naszego życia,
13:30
the positive and the negative,
307
795000
2000
pozytywny i negatywny,
13:32
and it sends a little current of life back into us.
308
797000
4000
i przywraca nam promyk życia.
13:36
The third way that I think we can help make our peace with regret
309
801000
3000
Trzeci sposób, jaki, moim zdaniem, może pomóc nam pogodzić się z żalem,
13:39
is through the passage of time,
310
804000
3000
to upływ czasu,
13:42
which, as we know, heals all wounds --
311
807000
2000
który, jak wiemy, leczy wszystkie rany --
13:44
except for tattoos, which are permanent.
312
809000
3000
oprócz tatuaży, które są na stałe.
13:48
So it's been several years
313
813000
2000
Więc od kilku lat
13:50
since I got my own tattoo.
314
815000
3000
mam tatuaż.
13:54
And do you guys just want to see it?
315
819000
4000
A chcecie go zobaczyć?
13:58
All right.
316
823000
2000
No dobra.
14:00
Actually, you know what, I should warn you,
317
825000
3000
W sumie, wiecie co, muszę was ostrzec,
14:03
you're going to be disappointed.
318
828000
2000
bo będziecie zawiedzeni.
14:05
Because it's actually not that hideous.
319
830000
3000
bo, w sumie, nie jest taki ohydny.
14:08
I didn't tattoo Marilyn Manson's face
320
833000
3000
Nie zrobiłam sobie tatuażu z twarzą Marilyna Mansona
14:11
on some indiscreet part of myself or something.
321
836000
2000
na jakiejś intymnej części ciała czy coś.
14:13
When other people see my tattoo,
322
838000
2000
Kiedy inni ludzie widzą mój tatuaż,
14:15
for the most part they like how it looks.
323
840000
2000
to generalnie im się podoba.
14:17
It's just that I don't like how it looks.
324
842000
2000
Tylko, że mi się on nie podoba.
14:19
And as I said earlier, I'm a perfectionist.
325
844000
3000
A jak już wcześniej powiedziałam, jestem perfekcjonistką.
14:22
But I'll let you see it anyway.
326
847000
3000
Ale i tak wam pokażę.
14:29
This is my tattoo.
327
854000
3000
Oto mój tatuaż.
14:33
I can guess what some of you are thinking.
328
858000
3000
Wiem, co niektórzy z was sobie myślą.
14:36
So let me reassure you about something.
329
861000
3000
Więc niech was zapewnię o czymś.
14:39
Some of your own regrets
330
864000
2000
Niektóre z waszych własnych żalów
14:41
are also not as ugly as you think they are.
331
866000
4000
nie są tak złe, jak się wam wydaje.
14:45
I got this tattoo
332
870000
2000
Zrobiłam sobie ten tatuaż,
14:47
because I spent most of my 20s
333
872000
2000
bo większość czasu po dwudziestce
14:49
living outside the country and traveling.
334
874000
2000
mieszkałam poza krajem i podróżowałam.
14:51
And when I came and settled in New York afterward,
335
876000
2000
A jak później wróciłam i zamieszkałam w Nowym Yorku,
14:53
I was worried that I would forget
336
878000
2000
to się martwiłam, że zapomnę
14:55
some of the most important lessons that I learned during that time.
337
880000
3000
wiele z najważniejszych rzeczy, których się nauczyłam w tamtym czasie.
14:58
Specifically the two things I learned about myself
338
883000
3000
Szczególnie dwóch rzeczy, których się dowiedziałam o sobie,
15:01
that I most didn't want to forget
339
886000
2000
a których najbardziej nie chciałam zapomnieć.
15:03
was how important it felt to keep exploring
340
888000
3000
Mianowicie jak ważne jest, żeby ciągle odkrywać
15:06
and, simultaneously, how important it is
341
891000
3000
i, jednocześnie, jak ważne jest
15:09
to somehow keep an eye on your own true north.
342
894000
3000
podążać na własny azymut.
15:12
And what I loved about this image of the compass
343
897000
2000
Bo co mi się bardzo podobało w tym rysunku kompasu,
15:14
was that I felt like it encapsulated both of these ideas
344
899000
2000
to to, że czułam, że on ujmuje obie te rzeczy
15:16
in one simple image.
345
901000
3000
w jednym prostym obrazie.
15:19
And I thought it might serve as a kind of permanent mnemonic device.
346
904000
3000
No i pomyślałam sobie, że może on się stać takim stałym środkiem wspomagającym pamięć.
15:23
Well it did.
347
908000
2000
No i tak było.
15:25
But it turns out, it doesn't remind me of the thing I thought it would;
348
910000
3000
Ale okazuje się, że nie przypomina mi on o tym, o czym miał;
15:28
it reminds me constantly of something else instead.
349
913000
4000
zamiast tego ciągle mi on przypomina o czymś innym.
15:32
It actually reminds me
350
917000
2000
Bo w sumie przypomina mi on
15:34
of the most important lesson regret can teach us,
351
919000
3000
najważniejszą rzecz, jakiej żal może nas nauczyć,
15:37
which is also one of the most important lessons life teaches us.
352
922000
3000
co jest także jedną z najważniejszych rzeczy, jakich nas życie uczy.
15:40
And ironically, I think it's probably the single most important thing
353
925000
3000
No i jak na ironię, moim zdaniem, chyba nic ważniejszego
15:43
I possibly could have tattooed onto my body --
354
928000
3000
nie mogłabym sobie wytatuować --
15:46
partly as a writer,
355
931000
2000
po części jako pisarz,
15:48
but also just as a human being.
356
933000
2000
ale także jako człowiek.
15:50
Here's the thing,
357
935000
4000
Sęk w tym,
15:54
if we have goals
358
939000
2000
że jeśli mamy cele
15:56
and dreams,
359
941000
2000
i marzenia
15:58
and we want to do our best,
360
943000
4000
i chcemy dawać z siebie wszystko,
16:02
and if we love people
361
947000
2000
i jeśli kochamy ludzi,
16:04
and we don't want to hurt them or lose them,
362
949000
2000
a nie chcemy ich skrzywdzić ani stracić,
16:06
we should feel pain when things go wrong.
363
951000
4000
to powinno nas boleć, kiedy coś jest nie tak.
16:10
The point isn't to live without any regrets.
364
955000
4000
Nie chodzi tu o życie, w którym niczego nie żałujemy.
16:14
The point is to not hate ourselves for having them.
365
959000
4000
Chodzi tu o to, żebyśmy się za to nie nienawidzili.
16:18
The lesson that I ultimately learned from my tattoo
366
963000
2000
W ostatecznym rozrachunku tym, czego się nauczyłam od swojego tatuażu,
16:20
and that I want to leave you with today
367
965000
2000
i tym, z czym bym chciała, żebyście stąd wyszli
16:22
is this:
368
967000
2000
jest to,
16:24
We need to learn to love
369
969000
2000
że musimy się nauczyć kochać
16:26
the flawed, imperfect things
370
971000
2000
te wadliwe i niedoskonałe rzeczy,
16:28
that we create
371
973000
2000
które tworzymy
16:30
and to forgive ourselves for creating them.
372
975000
3000
i wybaczać sobie za tworzenie ich.
16:34
Regret doesn't remind us that we did badly.
373
979000
3000
Żal nie mówi nam, że źle wypadliśmy.
16:37
It reminds us that we know we can do better.
374
982000
3000
Mówi nam, że stać nas na więcej.
16:40
Thank you.
375
985000
2000
Dziękuję.
16:42
(Applause)
376
987000
3000
(Oklaski)
ABOUT THE SPEAKER
Kathryn Schulz - WrongologistKathryn Schulz is a staff writer for the New Yorker and is the author of "Being Wrong: Adventures in the Margin of Error."
Why you should listen
Kathryn Schulz is a journalist, author, and public speaker with a credible (if not necessarily enviable) claim to being the world's leading wrongologist. She is the author of Being Wrong: Adventures in the Margin of Error. She was previously the book critic for New York Magazine; her writing has also appeared in the New York Times Magazine, Rolling Stone, TIME Magazine, the Boston Globe, the "Freakonomics" blog of The New York Times, The Nation, Foreign Policy, and the New York Times Book Review, among other publications. She is the former editor of the online environmental magazine Grist, and a former reporter and editor for The Santiago Times, of Santiago, Chile, where she covered environmental, labor, and human rights issues. She was a 2004 recipient of the Pew Fellowship in International Journalism (now the International Reporting Project), and has reported from throughout Central and South America, Japan, and, most recently, the Middle East. A graduate of Brown University and a former Ohioan, Oregonian and Brooklynite, she currently lives in New York's Hudson Valley.
Kathryn Schulz | Speaker | TED.com