TEDGlobal 2011
Karen Tse: How to stop torture
Karen Tse: Jak powstrzymać tortury
Filmed:
Readability: 3.3
599,891 views
Nie tylko więźniowie polityczni są torturowani - ogromna większość tortur prawnych ma miejsce podczas zwykłych spraw, nawet w "funkcjonującym" systemie prawnym. Karen Tse, aktywistka społeczna, pokaże jak możemy i jak powinniśmy przeciwstawić się i zakończyć proceduralne tortury.
Karen Tse - Anti-torture activist
In too many countries, it's still normal to torture prisoners for confessions and information. Karen Tse works to end that. Full bio
In too many countries, it's still normal to torture prisoners for confessions and information. Karen Tse works to end that. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
In 1994, I walked into a prison in Cambodia,
0
1000
4000
W 1994 roku, weszłam do więzienia w Kambodży,
00:20
and I met a 12-year-old boy
1
5000
3000
spotkałam dwunastolatka,
00:23
who had been tortured
2
8000
2000
który był torturowany
00:25
and was denied access to counsel.
3
10000
2000
i odmówiono mu dostępu do prawnika.
00:27
And as I looked into his eyes, I realized
4
12000
2000
Patrząc mu w oczy, uświadomiłam sobie,
00:29
that for the hundreds of letters I had written
5
14000
2000
że pisząc setki listów
00:31
for political prisoners, that I would never have
6
16000
3000
w imieniu więźniów politycznych, nigdy nie napisałabym
00:34
written a letter for him,
7
19000
2000
listu dla niego,
00:36
because he was not a 12-year-old boy who
8
21000
2000
ponieważ nie był 12-letnim chłopcem, który
00:38
had done something important for anybody.
9
23000
2000
zrobił coś ważnego dla innych.
00:40
He was not a political prisoner.
10
25000
2000
Nie był więźniem politycznym.
00:42
He was a 12-year-old boy who had
11
27000
2000
Był dwunastolatkiem, który
00:44
stolen a bicycle.
12
29000
2000
ukradł rower.
00:46
What I also realized at that point was that
13
31000
2000
Również uświadomiłam sobie wtedy,
00:48
it was not only Cambodia, but
14
33000
2000
że nie tylko w Kambodży,
00:50
of the 113
15
35000
2000
ale w 113 krajach rozwijających się
00:52
developing countries that torture,
16
37000
2000
stosowane są tortury,
00:54
93 of these countries have all passed laws
17
39000
3000
93 państwa spośród nich uchwaliły prawa,
00:57
that say you have a right to a lawyer
18
42000
2000
mówiące, że masz prawo do adwokata
00:59
and you have a right not to be tortured.
19
44000
3000
i masz prawo nie być torturowanym.
01:02
And what I recognized was that there was an
20
47000
2000
I zdałam sobie sprawę, że powstała
01:04
incredible window of opportunity for us
21
49000
2000
niesamowita możliwość dla nas,
01:06
as a world community to come together
22
51000
3000
jako światowej społeczności, by wspólnie
01:09
and end torture as an investigative tool.
23
54000
3000
zakazać stosowania tortur, jako narzędzia śledczego.
01:12
We often think of torture as being
24
57000
2000
Często myślimy o torturach
01:14
political torture or reserved for
25
59000
2000
jako o torturach politycznych lub zarezerwowanych
01:16
just the worst, but, in fact,
26
61000
3000
tylko dla najgorszych, ale w praktyce,
01:19
95 percent of torture today
27
64000
2000
95% tortur w dzisiejszych czasach,
01:21
is not for political prisoners.
28
66000
2000
stosowanych jest akurat nie w przypadku więźniów politycznych.
01:23
It is for people who are
29
68000
2000
Stosuje się je w przypadku ludzi
01:25
in broken-down legal systems,
30
70000
2000
w niedziałających systemach prawnych,
01:27
and unfortunately because torture is
31
72000
2000
i niestety, ponieważ tortury są
01:29
the cheapest form of investigation --
32
74000
2000
najtańszą formą dochodzenia -
01:31
it's cheaper than having a legal system,
33
76000
2000
są tańsze od systemu prawnego,
01:33
cheaper than having a lawyer
34
78000
2000
tańsze od adwokata
01:35
and early access to counsel --
35
80000
2000
i wczesnego dostępu do niego -
01:37
it is what happens most of the time.
36
82000
2000
tak najczęściej właśnie się dzieje.
01:39
I believe today that it is possible for us
37
84000
2000
Wierzę, że w dzisiejszych czasach, mamy możliwość,
01:41
as a world community, if we make a decision,
38
86000
3000
jako światowa społeczność, podjąć decyzję,
01:44
to come together and end torture
39
89000
2000
by zebrać się i jeszcze za naszego życia
01:46
as an investigative tool in our lifetime,
40
91000
3000
skończyć z torturami wykorzystywanymi w śledztwach,
01:49
but it will require three things.
41
94000
2000
ale wymaga to trzech rzeczy.
01:51
First is the training, empowerment,
42
96000
3000
Po pierwsze, szkolenie, upoważnienie
01:54
and connection of defenders worldwide.
43
99000
3000
i światowa siatka obrońców.
01:57
The second is insuring that there is
44
102000
3000
Po drugie, upewnienie się, że istnieje
02:00
systematic early access to counsel.
45
105000
3000
ciągły wczesny dostęp do prawnika.
02:03
And the third is commitment.
46
108000
3000
I po trzecie, poświęcenie.
02:06
So in the year 2000,
47
111000
2000
Więc w 2000 roku,
02:08
I began to wonder,
48
113000
3000
zaczęłam zastanawiać się,
02:11
what if we came together?
49
116000
3000
czy połączyliśmy siły?
02:14
Could we do something
50
119000
2000
Czy możemy coś zrobić
02:16
for these 93 countries?
51
121000
2000
dla tych 93 państw?
02:18
And I founded International Bridges to Justice
52
123000
2000
I założyłam organizację International Bridges to Justice,
02:20
which has a specific mission of
53
125000
2000
która ma konkretny cel -
02:22
ending torture as an investigative tool
54
127000
3000
zaprzestanie tortur podczas śledztw
02:25
and implementing due process rights
55
130000
2000
i wdrożenie właściwych procedur prawnych
02:27
in the 93 countries by placing trained lawyers
56
132000
3000
w 93 krajach, umieszczając wyszkolonych prawników
02:30
at an early stage in police stations
57
135000
2000
na posterunkach policji
02:32
and in courtrooms.
58
137000
2000
i na salach sądowych.
02:34
My first experiences, though, did come
59
139000
2000
Pierwsze doświadczenia mam
02:36
from Cambodia, and at the time I remember
60
141000
3000
z Kambodży, pamiętam, że wtedy,
02:39
first coming to Cambodia and there were,
61
144000
2000
w 1994 roku, było w kraju nadal mniej niż
02:41
in 1994, still less than
62
146000
2000
w 1994 roku, było w kraju nadal mniej niż
02:43
10 attorneys in the country because
63
148000
2000
10 prawników, ponieważ
02:45
the Khmer Rouge had killed them all.
64
150000
2000
Czerwoni Khmerzy pozabijali ich wszystkich.
02:47
And even 20 years later, there was only
65
152000
2000
I nawet 20 lat później, w kraju było tylko
02:49
10 lawyers in the country, so consequently
66
154000
2000
10 prawników i w konsekwencji
02:51
you'd walk into a prison and
67
156000
2000
wchodząc do więzienia
02:53
not only would you meet 12-year-old boys,
68
158000
2000
można nie tylko spotkać 12-letnich chłopców,
02:55
you'd meet women and you'd say,
69
160000
2000
ale i kobiety, które spytawszy dlaczego
02:57
"Why are you here?" Women would say,
70
162000
2000
tam są, odpowiedzą:
02:59
"Well I've been here for 10 years because
71
164000
2000
"Jestem tu od 10 lat, ponieważ
03:01
my husband committed a crime, but they can't find him."
72
166000
2000
mój mąż popełnił przestępstwo, ale nie mogą go znaleźć."
03:03
So it's just a place where there was no rule of law.
73
168000
3000
Więzienia są miejscem, gdzie nie obowiązuje żadne prawo.
03:06
The first group of defenders came together
74
171000
2000
Pierwsza grupa obrońców przyszła razem,
03:08
and I still remember, as I was training, I said,
75
173000
2000
i do dziś pamiętam, jak podczas szkolenia zapytałam:
03:10
"Okay, what do you do for an investigation?"
76
175000
2000
"OK, co robicie podczas dochodzenia?"
03:12
And there was silence in the class, and finally
77
177000
2000
W sali zapadła cisza, aż w końcu wstała
03:14
one woman stood up, [inaudible name],
78
179000
2000
pewna kobieta [imię niewyraźne],
03:16
and she said "Khrew," which means "teacher."
79
181000
3000
i powiedziała "Khrew," co oznacza "nauczyciel."
03:19
She said, "I have defended more than
80
184000
3000
Powiedziała: "Broniłam ponad
03:22
a hundred people, and I've never had to do
81
187000
3000
stu osób i nigdy nie musiałam prowadzić
03:25
any investigation,
82
190000
2000
żadnego dochodzenia,
03:27
because they all come with confessions."
83
192000
2000
ponieważ wszyscy zawsze przychodzili z przyznaniem się do winy."
03:29
And we talked about, as a class, the fact that
84
194000
3000
I rozmawialiśmy, jako klasa, że
03:32
number one, the confessions
85
197000
2000
po pierwsze, zeznania
03:34
might not be reliable, but number two,
86
199000
2000
mogą być niewiarygodne, ale po drugie,
03:36
we did not want to encourage the police
87
201000
2000
nie chcieliśmy zachęcać policji
03:38
to keep doing this, especially
88
203000
2000
do kontynuowania takich działań,
03:40
as it was now against the law.
89
205000
2000
szczególnie, że teraz były one nielegalne.
03:42
And it took a lot of courage for these
90
207000
2000
Wymagało to od tych obrońców wiele odwagi,
03:44
defenders to decide that they would
91
209000
2000
by zdecydowali się
03:46
begin to stand up and support each other
92
211000
2000
powstać i wspierać się nawzajem
03:48
in implementing these laws.
93
213000
3000
we wprowadzaniu w życie tych praw.
03:51
And I still remember the first cases where
94
216000
2000
Nadal pamiętam kiedy wpłynęły pierwsze sprawy,
03:53
they came, all 25 together, she would
95
218000
2000
Wszyscy przyszli - 25 osób,
03:55
stand up, and they were in the back, and
96
220000
2000
ona tam stała, a oni byli z tyłu
03:57
they would support her, and the judges kept
97
222000
2000
i wspierali ją, a sędziowie cały czas powtarzali:
03:59
saying, "No, no, no, no, we're going to do things
98
224000
2000
"Nie, nie, nie, nie, będziemy załatwiać sprawy
04:01
the exact same way we've been doing them."
99
226000
2000
dokładnie tak, jak robiliśmy to do tej pory."
04:03
But one day the perfect case came, and it
100
228000
2000
Ale pewnego dnia, dostaliśmy doskonałą sprawę -
04:05
was a woman who was a vegetable seller,
101
230000
2000
kobieta, sprzedawczyni warzyw,
04:07
she was sitting outside of a house.
102
232000
2000
siedziała przed domem.
04:09
She said she actually saw the person
103
234000
3000
Powiedziała, że widziała wybiegającą z niego osobę,
04:12
run out who she thinks stole
104
237000
2000
która to według niej, ukradła
04:14
whatever the jewelry was, but the police
105
239000
2000
jakąś tam biżuterię, ale przybyła
04:16
came, they got her, there was nothing on her.
106
241000
2000
policja, zatrzymali ją nic na nią nie mając.
04:18
She was pregnant at the time. She had
107
243000
2000
Była wtedy w ciąży. Miała na skórze
04:20
cigarette burns on her. She'd miscarried.
108
245000
2000
ślady przypalania papierosami. Poroniła.
04:22
And when they brought her case
109
247000
2000
A kiedy przekazali sprawę do sądu,
04:24
to the judge, for the first time he stood up
110
249000
2000
sędzia wstał i powiedział:
04:26
and he said, "Yes, there's no evidence
111
251000
2000
"Tak, nie ma żadnych dowodów,
04:28
except for your torture confession
112
253000
2000
poza twoimi zeznaniami, które wymuszono torturami.
04:30
and you will be released."
113
255000
2000
Zostaniesz zwolniona."
04:32
And the defenders began to take cases
114
257000
2000
Obrońcy zaczęli brać
04:34
over and over again and
115
259000
2000
kolejne sprawy
04:36
you will see, they have step by step began
116
261000
3000
i jak widzicie, zaczęli krok po kroku,
04:39
to change the course of history in Cambodia.
117
264000
3000
zmieniać historię w Kambodży.
04:42
But Cambodia is not alone.
118
267000
2000
Ale Kambodża nie jest jedynym przypadkiem.
04:44
I used to think, well is it Cambodia?
119
269000
2000
Zwykłam myśleć czy to tylko Kambodża?
04:46
Or is it other countries?
120
271000
2000
Czy również inne kraje?
04:48
But it is in so many countries.
121
273000
3000
Ale ma to miejsce w wielu krajach.
04:51
In Burundi I walked into a prison and it wasn't
122
276000
2000
Weszłam do więzienia w Republice Burundi i nie było tam
04:53
a 12-year-old boy, it was an 8-year-old boy
123
278000
3000
12-letniego chłopca, ale był ośmiolatek
04:56
for stealing a mobile phone.
124
281000
2000
za kradzież telefonu komórkowego.
04:58
Or a woman, I picked up her baby,
125
283000
2000
Albo kobieta, podniosłam jej dziecko,
05:00
really cute baby, I said "Your baby is so cute."
126
285000
3000
zresztą bardzo słodkie, powiedziałam: "Twoja dzidzia jest przesłodka."
05:03
It wasn't a baby, she was three.
127
288000
2000
To nie było niemowle, miała trzy lata.
05:05
And she said "Yeah, but she's why I'm here,"
128
290000
2000
Powiedziała: "Tak, ona jest tu, ponieważ ja tu jestem,"
05:07
because she was accused of stealing
129
292000
2000
ponieważ została oskarżona o kradzież
05:09
two diapers and an iron for her baby and
130
294000
2000
dwóch pieluch i żelaza dla swojego dziecka
05:11
still had been in prison.
131
296000
2000
i nadal znajduje się w więzieniu.
05:13
And when I walked up to the prison director,
132
298000
2000
Gdy poszłam do naczelnika więzienia,
05:15
I said, "You've got to let her out.
133
300000
2000
powiedziałam: "Musicie ją wypuścić.
05:17
A judge would let her out."
134
302000
2000
Sędzia ją zwolni."
05:19
And he said, "Okay, we can talk about it,
135
304000
2000
A on na to: "OK, możemy o tym porozmawiać,
05:21
but look at my prison. Eighty percent
136
306000
2000
ale spójrz na moje więzienie. 80% spośród
05:23
of the two thousand people here
137
308000
2000
2000 znajdujących się tu ludzi,
05:25
are without a lawyer. What can we do?"
138
310000
2000
nie ma prawnika. Co możemy zrobić?"
05:27
So lawyers began to courageously
139
312000
2000
Więc prawnicy odważnie
05:29
stand up together to organize a system
140
314000
3000
postanowili wspólnie tworzyć system,
05:32
where they can take cases.
141
317000
2000
w którym mogliby brać sprawy.
05:34
But we realized that it's not only the training
142
319000
2000
Zdaliśmy sobie sprawę, że nie wystarczy samo szkolenie
05:36
of the lawyers, but the connection
143
321000
2000
prawników, muszą być ze sobą
05:38
of the lawyers that makes a difference.
144
323000
2000
w stałym kontakcie, by to zadziałało.
05:40
For example, in Cambodia, it was that
145
325000
2000
Na przykład w Kambodży,
05:42
[inaudible name] did not go alone
146
327000
2000
to była ta kobieta [niewyraźne imię], która nie była sama,
05:44
but she had 24 lawyers with her
147
329000
2000
ale miała ze sobą 24 prawników,
05:46
who stood up together. And in the same way,
148
331000
2000
którzy wystąpili wspólnie. W ten sam sposób,
05:48
in China, they always tell me,
149
333000
2000
w Chinach, zawsze mi mówią:
05:50
"It's like a fresh wind in the desert
150
335000
2000
"To jak orzeźwiający wiatr na pustyni,
05:52
when we can come together."
151
337000
2000
że możemy występować razem".
05:54
Or in Zimbabwe, where I remember Innocent,
152
339000
2000
Albo w Zimbabwe, pamiętam Innocenta,
05:56
after coming out of a prison where everybody
153
341000
2000
po wyjściu z więzienia gdzie wszyscy
05:58
stood up and said, "I've been here
154
343000
2000
wstali i mówili: "Jestem tu
06:00
for one year, eight years, 12 years
155
345000
2000
od roku, od ośmiu lat, od dwunastu
06:02
without a lawyer,"
156
347000
2000
bez prawnika",
06:04
he came and we had a training together
157
349000
2000
przyszedł i odbyliśmy razem szkolenie,
06:06
and he said, "I have heard it said" --
158
351000
3000
powiedział: "Słyszałem co mówią" -
06:09
because he had heard people mumbling
159
354000
2000
ponieważ słyszał co mamroczą
06:11
and grumbling -- "I have heard it said that
160
356000
2000
i narzekają - "Słyszałem, że mówią,
06:13
we cannot help to create justice
161
358000
3000
iż nie możemy pomóc w stworzeniu systemu prawnego,
06:16
because we do not have the resources."
162
361000
2000
ponieważ nie mamy środków".
06:18
And then he said, "But I want you to know
163
363000
2000
A później dodał: "Ale chcę, byś wiedziała,
06:20
that the lack of resources
164
365000
3000
że brak środków
06:23
is never an excuse for injustice."
165
368000
2000
nigdy nie będzie usprawiedliwiać bezprawia".
06:25
And with that, he successfully
166
370000
2000
I tak szczęśliwie
06:27
organized 68 lawyers who have been
167
372000
3000
zorganizował 68 prawników, którzy
06:30
systematically taking the cases.
168
375000
2000
systematycznie biorą sprawy.
06:32
The key that we see, though, is training
169
377000
3000
Kluczem jest, jak widzimy, szkolenie
06:35
and then early access.
170
380000
2000
i łatwy dostęp.
06:37
I was recently in Egypt, and was inspired
171
382000
2000
Ostatnio byłam w Egipcie i miałam przyjemność
06:39
to meet with another group of lawyers,
172
384000
2000
spotkać się z inną grupą prawników,
06:41
and what they told me is that they said,
173
386000
2000
powiedzieli mi:
06:43
"Hey, look, we don't have police
174
388000
2000
"Hej, posłuchaj, nie mamy teraz policji
06:45
on the streets now. The police are
175
390000
2000
na ulicach. Policjanci są
06:47
one of the main reasons why we had
176
392000
2000
jednym z głównych powodów tego,
06:49
the revolution. They were torturing everybody
177
394000
2000
że mieliśmy rewolucję.
06:51
all the time."
178
396000
2000
Torturowali wszystkich, bez przerwy".
06:53
And I said, "But there's been tens of millions
179
398000
2000
A ja na to: "Ale dostaliście dziesiątki milionów
06:55
of dollars that have recently gone in
180
400000
2000
dolarów na rozwój systemu prawnego.
06:57
to the development of the legal system here.
181
402000
2000
dolarów na rozwój systemu prawnego.
06:59
What's going on?"
182
404000
2000
Co się stało?"
07:01
I met with one of the development agencies,
183
406000
3000
Byłam w jednej z agencji ds. rozwoju,
07:04
and they were training prosecutors
184
409000
2000
gdzie szkolono prokuratorów
07:06
and judges, which is the normal bias,
185
411000
2000
i sędziów, co jest stronnicze,
07:08
as opposed to defenders.
186
413000
2000
w przeciwieństwie do obrońców.
07:10
And they showed me a manual which
187
415000
2000
I pokazali mi instrukcję,
07:12
actually was an excellent manual.
188
417000
2000
całkiem świetną instrukcję.
07:14
I said, "I'm gonna copy this."
189
419000
2000
Powiedziałam: "Skopiuję to sobie".
07:16
It had everything in it. Lawyers can come
190
421000
2000
Zawierała wszystko. Prawnicy mogą przychodzić
07:18
at the police station. It was perfect.
191
423000
2000
na posterunki policji. Była doskonała.
07:20
Prosecutors were perfectly trained.
192
425000
2000
Oskarżyciele byli doskonale przygotowani.
07:22
But I said to them, "I just have one question,
193
427000
2000
Ale powiedziałam im: "Mam tylko jedno pytanie,
07:24
which is, by the time that everybody got to
194
429000
2000
zanim oskarżeni dotarli do
07:26
the prosecutor's office, what had happened to them?"
195
431000
2000
biura prokuratora, co się z nim działo?"
07:28
And after a pause, they said,
196
433000
2000
Po pauzie, powiedzieli:
07:30
"They had been tortured."
197
435000
2000
"Byli torturowani".
07:32
So the pieces are,
198
437000
2000
Więc ważnym elementem jest
07:34
not only the training of the lawyers, but
199
439000
2000
nie tylko szkolenie prawników, ale
07:36
us finding a way to systematically implement
200
441000
3000
również znalezienie sposobu na ciągłe wdrażanie
07:39
early access to counsel, because they are
201
444000
3000
szybkiego dostępu do doradztwa prawnego, ponieważ jest to
07:42
the safeguard in the system
202
447000
2000
gwarancja ochrony w systemie,
07:44
for people who are being tortured.
203
449000
3000
dla ludzi, którzy są torturowani.
07:47
And as I tell you this, I'm also aware of the
204
452000
2000
Mówiąc to, jestem również świadoma faktu,
07:49
fact that it sounds like, "Oh, okay, it sounds
205
454000
2000
że brzmi to trochę jak: "OK, wygląda na to,
07:51
like we could do it, but can we really do it?"
206
456000
3000
że możemy to zrobić, ale czy na pewno?"
07:54
Because it sounds big.
207
459000
2000
To brzmi poważnie.
07:56
And there are many reasons why I believe it's possible.
208
461000
3000
I istnieje wiele powodów, dlaczego uważam to za możliwe do osiągnięcia.
07:59
The first reason is the people on the ground
209
464000
3000
Po pierwsze, są na świecie ludzie,
08:02
who find ways of creating miracles
210
467000
3000
którzy potrafią zdziałać cuda
08:05
because of their commitment.
211
470000
2000
swoim poświęceniem.
08:07
It's not only Innocent, who I told you about
212
472000
3000
Nie tylko Innocent z Zimbabwe, o którym wam mówiłam,
08:10
in Zimbabwe, but defenders all over the world
213
475000
3000
ale obrońcy z całego świata,
08:13
who are looking for these pieces.
214
478000
3000
którzy poszukują tych elementów.
08:16
We have a program called JusticeMakers,
215
481000
3000
Mamy program zwany JusticeMakers,
08:19
and we realized there are people that are
216
484000
2000
i uświadomiliśmy sobie, że są
08:21
courageous and want to do things, but
217
486000
2000
odważni ludzie, chcący działać,
08:23
how can we support them?
218
488000
2000
ale jak możemy ich wesprzeć?
08:25
So it's an online contest where it's only
219
490000
2000
Jest więc internetowy konkurs,
08:27
five thousand dollars if you come up with
220
492000
2000
gdzie do zdobycia jest $ 5000, jeśli wymyślisz
08:29
and innovative way of implementing justice.
221
494000
2000
innowacyjny sposób wdrażania sprawiedliwości.
08:31
And there are 30 JusticeMakers
222
496000
2000
Jest trzydziestu JusticeMakers
08:33
throughout the world, from Sri Lanka
223
498000
2000
na całym świecie, od Sri Lanki
08:35
to Swaziland to the DRC, who with
224
500000
3000
po Suazi i Demokratyczną Republikę Konga, którzy
08:38
five thousand dollars do amazing things,
225
503000
3000
z $ 5000 potrafią zdziałać cuda,
08:41
through SMS programs,
226
506000
2000
poprzez programy SMS,
08:43
through paralegal programs,
227
508000
2000
programy prawne,
08:45
through whatever they can do.
228
510000
2000
przy pomocy wszystkiego, co mogą zrobić.
08:47
And it's not only these JusticeMakers,
229
512000
4000
I to nie tylko JusticeMakers,
08:51
but people we courageously see
230
516000
2000
ale ludzie,
08:53
figure out who their networks are
231
518000
3000
których odwagę widzimy
08:56
and how they can move it forward.
232
521000
2000
oraz ich działania.
08:58
So in China, for instance, great laws
233
523000
2000
Na przykład w Chinach, wprowadzono wspaniałe
09:00
came out where it says police cannot
234
525000
3000
prawa, mówiące, że policja, pod groźbą kary,
09:03
torture people or they will be punished.
235
528000
3000
nie może torturować ludzi.
09:06
And I was sitting side by side with one of our
236
531000
3000
Siedziałam obok jednego z naszych
09:09
very courageous lawyers, and said,
237
534000
3000
bardzo odważnych prawników i powiedziałam:
09:12
"How can we get this out? How can we
238
537000
2000
"Jak możemy to zrobić? Jak sprawdzimy,
09:14
make sure that this is implemented?
239
539000
2000
że te zmiany wprowadzono w życie?
09:16
This is fantastic." And he said to me,
240
541000
2000
To fantastyczne". A on mi na to:
09:18
"Well, do you have money?" And I said,
241
543000
2000
"Masz pieniądze?" Odpowiedziałam, że nie mam.
09:20
"No." And he said, "That's okay,
242
545000
2000
A on: "Nie ma sprawy,
09:22
we can still figure it out."
243
547000
2000
nadal możemy to jakoś załatwić".
09:24
And on December 4, he organized
244
549000
2000
I tak, 4 grudnia, zorganizował
09:26
three thousand members
245
551000
2000
3000 członków
09:28
of the Youth Communist League,
246
553000
2000
Ligii Młodzieży Komunistycznej
09:30
from 14 of the top law schools,
247
555000
2000
z 14 najlepszych szkół prawniczych.
09:32
who organized themselves, developed
248
557000
2000
Sami się zorganizowali, przygotowali
09:34
posters with the new laws, and went
249
559000
2000
plakaty z nowymi prawami
09:36
to the police stations and began what he says
250
561000
2000
i udali się na posterunki policji rozpoczynając, jak to określił,
09:38
is a non-violent legal revolution
251
563000
3000
rewolucję prawną bez przemocy,
09:41
to protect citizen rights.
252
566000
3000
w ochronie praw obywateli.
09:44
So I talked about the fact that we need
253
569000
2000
Mówiłam już, że musimy
09:46
to train and support defenders.
254
571000
2000
szkolić i wspierać obrońców.
09:48
We need to systematically implement
255
573000
2000
Musimy systematycznie wdrażać
09:50
early access to counsel.
256
575000
2000
wczesny dostęp do obrońców.
09:52
But the third and most important thing is that
257
577000
2000
Trzecią i najważniejszą rzeczą jest to,
09:54
we make a commitment to this.
258
579000
2000
że się temu poświęcimy.
09:56
And people often say to me, "You know,
259
581000
2000
Często ludzie mi powtarzają: "Wiesz co,
09:58
this is great, but it's wildly idealistic.
260
583000
2000
to wspaniałe, ale dalece idealistyczne.
10:00
Never going to happen."
261
585000
2000
To się nigdy nie uda".
10:02
And the reason that I think that
262
587000
2000
Dlaczego uważam, że te
10:04
those words are interesting is because
263
589000
2000
wypowiedzi są imteresujące? Ponieważ
10:06
those were the same kinds of words
264
591000
2000
te same słowa
10:08
that were used for people who decided
265
593000
2000
usłyszeli ludzie, którzy zdecydowali się
10:10
they would end slavery, or end apartheid.
266
595000
2000
przeciwstawić niewolnictwu czy apartheidowi.
10:12
It began with a small group of people
267
597000
2000
Zaczęło się od małej grupki ludzi,
10:14
who decided they would commit.
268
599000
2000
którzy zdecydowali się oddać sprawie.
10:16
Now, there's one of our favorite poems
269
601000
2000
Istnieje pewien wiersz
10:18
from the defenders, which they share
270
603000
2000
obrońców, który sobie przesyłają:
10:20
from each other, is:
271
605000
2000
obrońców, który sobie przesyłają:
10:22
"Take courage friends, the road is often long,
272
607000
2000
"Odwagi przyjaciele, droga nierzadko jest długa,
10:24
the path is never clear,
273
609000
2000
wędrówka nigdy łatwa,
10:26
and the stakes are very high,
274
611000
2000
a stawka zawsze wysoka,
10:28
but deep down, you are not alone."
275
613000
2000
ale w głębi duszy, nie jesteście sami".
10:30
And I believe that if we can come together
276
615000
3000
Jestem pewna, że wspólnie,
10:33
as a world community to support not only
277
618000
2000
jako światowa społeczność, wspierając nie tylko
10:35
defenders, but also everyone in the system
278
620000
3000
obrońców, ale każdego w systemie,
10:38
who is looking towards it,
279
623000
2000
kto tej pomocy potrzebuje,
10:40
we can end torture as an investigative tool.
280
625000
3000
uda nam się zaprzestać tortur jako elementu śledztwa.
10:43
I end always, because I'm sure the questions are --
281
628000
2000
Będę kończyć, ponieważ pewnie będą pytania -
10:45
and I'd be happy to talk to you
282
630000
2000
i bardzo chętnie z wami porozmawiam
10:47
at any point -- "But what can I really do?"
283
632000
2000
w każdej chwili - "Ale co naprawdę możemy zrobić?"
10:49
Well, I would say this. First of all,
284
634000
2000
Ujęłabym to tak. Po pierwsze,
10:51
you know what you can do. But second of all,
285
636000
2000
znacie swoje możliwości. Ale po drugie,
10:53
I would leave you with the story of Vishna,
286
638000
2000
zakończyłabym historią Vishny,
10:55
who actually was my inspiration
287
640000
3000
który był właściwie moją inspiracją
10:58
for starting International Bridges to Justice.
288
643000
2000
do założenia International Bridges to Justice.
11:00
Vishna was a 4-year-old boy when I met him
289
645000
3000
Vishna miał cztery lata, kiedy go spotkałam.
11:03
who was born in a Cambodian prison
290
648000
2000
Urodził się w kambodżańskim więzieniu,
11:05
in Kandal Province. But because he was
291
650000
3000
w prowincji Kandal. Ponieważ urodził się
11:08
born in the prison, everybody loved him,
292
653000
2000
w więzieniu, wszyscy go kochali,
11:10
including the guards, so he was the only one
293
655000
2000
również strażnicy, tylko jemu wolno było
11:12
who was allowed to come
294
657000
2000
wchodzić i wychodzić
11:14
in and out of the bars.
295
659000
2000
przez kraty.
11:16
So, you know, there's bars. And by the time
296
661000
2000
Jak Vishna zaczął rosnąć,
11:18
that Vishna was getting bigger,
297
663000
2000
Vishna zaczął rosnąć,
11:20
which means what gets bigger? Your head gets bigger.
298
665000
2000
co oznacza, że urosła mu głowa.
11:22
So he would come to the first bar,
299
667000
2000
Więc przechodził przez pierwsze kraty,
11:24
the second bar and then the third bar,
300
669000
2000
drugie i trzecie.
11:26
and then really slowly move his head
301
671000
2000
Następnie powoli poruszał głową,
11:28
so he could fit through, and come back,
302
673000
2000
by wrócić i przejść przez
11:30
third, second, first. And he would
303
675000
2000
trzecie, drugie i pierwsze. I łapał mnie za mały palec,
11:32
grab my pinkie, because what he wanted
304
677000
2000
bo chciał odwiedzać kogoś
11:34
to do every day is he wanted to go visit.
305
679000
2000
każdego dnia.
11:36
You know, he never quite made it to
306
681000
2000
Nie zawsze udawało mu się
11:38
all of them every day, but he wanted to visit
307
683000
2000
odwiedzić wszystkich, ale chciał odwiedzać
11:40
all 156 prisoners. And I would lift him,
308
685000
2000
wszystkich 156 więźniów. I go podsadzałam,
11:42
and he would put his fingers through.
309
687000
2000
a on przekładał palce.
11:44
Or if they were dark cells, it was like iron
310
689000
2000
Jeśli to były ciemne cele, było to jak pofalowane
11:46
corrugated, and he would put his fingers through.
311
691000
2000
żelazo, a on przekładał palce.
11:48
And most of the prisoners said that he was
312
693000
2000
Dla większości więźniów był
11:50
their greatest joy and their sunshine, and they
313
695000
2000
największą radością i światłem,
11:52
looked forward to him. And I was like,
314
697000
2000
nie mogli się doczekać spotkania z nim.
11:54
here's Vishna. He's a 4-year-old boy.
315
699000
2000
Vishna. Czteroletni chłopiec.
11:56
He was born in a prison with almost nothing,
316
701000
2000
Urodził się w więzieniu. Nie ma nic,
11:58
no material goods, but he had a sense of
317
703000
2000
żadnych dóbr materialnych, ale ma poczucie
12:00
his own heroic journey, which I believe
318
705000
2000
swojej osobistej heroicznej wędrówki, z którą, uważam
12:02
we are all born into. He said,
319
707000
2000
że rodzi się każdy z nas. Mówił:
12:04
"Probably I can't do everything.
320
709000
2000
"Pewnie nie mogę zrobić wszystkiego.
12:06
But I'm one. I can do something.
321
711000
2000
Ale jestem i mogę czegoś dokonać.
12:08
And I will do the one thing that I can do."
322
713000
2000
I zrobię to, czego będę mógł dokonać".
12:10
So I thank you for having the prophetic
323
715000
2000
Jestem wdzięczna za proroczą wyobraźnię,
12:12
imagination to imagine the shaping
324
717000
3000
by móc wyobrazić sobie kształtowanie
12:15
of a new world with us together,
325
720000
2000
razem z nami nowego świata,
12:17
and invite you into this journey with us.
326
722000
2000
i zapraszam was do odbycia tej podróż razem z nami.
12:19
Thank you.
327
724000
2000
Dziękuję.
12:21
(Applause)
328
726000
8000
(Oklaski)
12:29
Thank you.
329
734000
2000
Dziękuję.
12:31
(Applause)
330
736000
2000
(Oklaski)
12:33
Thank you.
331
738000
2000
Dziękuję.
12:35
(Applause)
332
740000
2000
(Oklaski)
ABOUT THE SPEAKER
Karen Tse - Anti-torture activistIn too many countries, it's still normal to torture prisoners for confessions and information. Karen Tse works to end that.
Why you should listen
A former public defender, Karen Tse developed an interest in the intersection of criminal law and human rights after observing Southeast Asian refugees held in a local prison without trial, often tortured to obtain "confessions." In 1994, she moved to Cambodia to train the country's first core group of public defenders. Under the auspices of the UN, she trained judges and prosecutors, and established the first arraignment court in Cambodia.
In 2000, Tse founded International Bridges to Justice to help create systemic change in criminal justice and promote basic rights of legal representation for defendants on the ground. Her foundation complements the work of witness groups, who do the equally vital work of advocacy, reports, photographs. Tse's group helps governments build new systems that respect individual rights. In IBJ's first years, she negotiated groundbreaking measures in judicial reform with the Chinese, Vietnamese and Cambodian governments. It now works in sixteen countries, including Rwanda, Burundi and India.
She says: "I believe it is possible to end torture in my lifetime."
Karen Tse | Speaker | TED.com