TED2016
Al Gore: The case for optimism on climate change
Al Gore: Optymizm wobec zmian klimatycznych
Filmed:
Readability: 4.4
2,065,961 views
Al Gore stawia trzy pytania dotyczące zmian klimatycznych i naszej przyszłości. Pierwsze: Czy musimy się zmienić? Każdego dnia produkowane przez nas zanieczyszczenia zawierają tyle energii, ile zostałoby wytworzyłaby eksplozja 400 tysięcy bomb atomowych takich, jak ta z Hiroszimy. To skumulowane ciepło powoduje silniejsze burze i większe powodzie. Gore stwierdza, że wieczorne wiadomości są jak wycieczka krajoznawcza przez Apokalipsę. Drugie pytanie: Czy umiemy się zmienić? Już zaczęliśmy. Stąd ostatnie, wielkie pytanie: Czy się zmienimy? W swojej inspirującej prelekcji, Gore odpowiada, że tak. "Kiedy wielkie moralne wyzwanie
sprowadza się do wyboru zero-jedynkowego pomiędzy tym, co dobre i tym, co złe rezultat jest łatwy do przewidzenia, bo jesteśmy istotami ludzkimi" tak mówi. "Dlatego zwyciężymy".
Al Gore - Climate advocate
Nobel Laureate Al Gore focused the world’s attention on the global climate crisis. Now he’s showing us how we’re moving towards real solutions. Full bio
Nobel Laureate Al Gore focused the world’s attention on the global climate crisis. Now he’s showing us how we’re moving towards real solutions. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
I was excited to be a part
of the "Dream" theme,
of the "Dream" theme,
0
806
4180
Cieszyłem się, że wystąpię
na TED 2016 "Marzenie",
na TED 2016 "Marzenie",
00:17
and then I found out I'm leading off
the "Nightmare?" section of it.
the "Nightmare?" section of it.
1
5010
3379
ale potem okazało się,
że rozpoczynam sekcję "Koszmar?".
że rozpoczynam sekcję "Koszmar?".
00:20
(Laughter)
2
8413
3535
(Śmiech)
00:23
And certainly there are things
about the climate crisis that qualify.
about the climate crisis that qualify.
3
11972
4466
Istotnie kryzys klimatyczny
kwalifikuje się do tej sekcji.
kwalifikuje się do tej sekcji.
00:28
And I have some bad news,
4
16462
2263
I mam kilka złych wiadomości,
00:30
but I have a lot more good news.
5
18749
2166
ale dużo więcej dobrych.
00:32
I'm going to propose three questions
6
20939
3397
Postawię trzy pytania.
00:36
and the answer to the first one
7
24360
2740
Odpowiedź na pierwsze
00:39
necessarily involves a little bad news.
8
27124
2367
rzeczywiście zawiera
trochę złych wiadomości.
trochę złych wiadomości.
00:41
But -- hang on, because the answers
to the second and third questions
to the second and third questions
9
29515
5409
Ale odpowiedzi na drugie i trzecie
00:46
really are very positive.
10
34948
2113
są bardzo pozytywne.
00:49
So the first question is,
"Do we really have to change?"
"Do we really have to change?"
11
37085
4362
Pierwsze pytanie brzmi:
"Czy naprawdę musimy się zmienić?".
"Czy naprawdę musimy się zmienić?".
00:54
And of course, the Apollo Mission,
among other things
among other things
12
42106
5125
To między innymi misja Apollo
00:59
changed the environmental movement,
13
47255
2321
zmieniła ruch ekologiczny,
01:01
really launched the modern
environmental movement
environmental movement
14
49600
2832
właściwie zapoczątkowała
współczesny ruch ekologiczny.
współczesny ruch ekologiczny.
01:04
18 months after this Earthrise picture
was first seen on earth,
was first seen on earth,
15
52456
4457
W 18 miesięcy po pokazaniu
zdjęcia wschodu Ziemi
zdjęcia wschodu Ziemi
01:08
the first Earth Day was organized.
16
56937
2600
zorganizowano po raz pierwszy Dzień Ziemi.
01:11
And we learned a lot about ourselves
17
59561
2739
Patrząc na naszą planetę z kosmosu,
01:14
looking back at our planet from space.
18
62324
2890
dowiedzieliśmy się wiele o sobie.
01:17
And one of the things that we learned
19
65238
1793
Potwierdziło się to,
01:19
confirmed what the scientists
have long told us.
have long told us.
20
67055
2443
o czym naukowcy już dawno mówili.
01:21
One of the most essential facts
21
69522
2042
Jeden z najważniejszych faktów
01:23
about the climate crisis
has to do with the sky.
has to do with the sky.
22
71588
2820
dotyczących kryzysu klimatycznego
ma związek z niebem.
ma związek z niebem.
01:26
As this picture illustrates,
23
74432
1776
Jak pokazuje to zdjęcie
01:28
the sky is not the vast
and limitless expanse
and limitless expanse
24
76232
3041
niebo nie jest bezkresną przestrzenią,
01:31
that appears when we look up
from the ground.
from the ground.
25
79297
2832
pojawiającą się, gdy patrzymy w górę.
01:34
It is a very thin shell of atmosphere
26
82153
3853
To bardzo cienka powłoka atmosfery
01:38
surrounding the planet.
27
86030
1395
otaczająca naszą planetę.
01:40
That right now is the open sewer
for our industrial civilization
for our industrial civilization
28
88449
5196
Obecnie jest otwartym ściekiem
01:45
as it's currently organized.
29
93669
1880
dla naszej przemysłowej cywilizacji.
01:47
We are spewing 110 million tons
30
95573
3622
Każdego dnia generujemy 110 milionów ton
01:51
of heat-trapping global warming pollution
into it every 24 hours,
into it every 24 hours,
31
99219
4968
zanieczyszczeń zatrzymujących ciepło
i powodujących globalne ocieplenie.
i powodujących globalne ocieplenie.
01:56
free of charge, go ahead.
32
104211
1556
Bezpłatnie, nie krępując się.
01:58
And there are many sources
of the greenhouse gases,
of the greenhouse gases,
33
106533
2495
Istnieje wiele źródeł
gazów cieplarnianych.
gazów cieplarnianych.
02:01
I'm certainly not going
to go through them all.
to go through them all.
34
109052
2240
Nie zamierzam ich wszystkich omawiać.
02:03
I'm going to focus on the main one,
35
111316
1694
Skupię się na najważniejszym,
02:05
but agriculture is involved,
diet is involved, population is involved.
diet is involved, population is involved.
36
113034
4388
ale rolnictwo też ma wpływ,
dieta, populacja,
dieta, populacja,
02:09
Management of forests, transportation,
37
117446
2483
zarządzanie lasami, transport,
02:11
the oceans, the melting of the permafrost.
38
119953
2068
oceany, topnienie wiecznej zmarzliny.
02:14
But I'm going to focus
on the heart of the problem,
on the heart of the problem,
39
122458
2406
Ale sednem problemu jest to,
02:16
which is the fact that we still rely
on dirty, carbon-based fuels
on dirty, carbon-based fuels
40
124888
4515
że nadal używamy brudnych
paliw opartych na węglu
paliw opartych na węglu
02:21
for 85 percent of all the energy
that our world burns every year.
that our world burns every year.
41
129427
6439
do wytworzenia 85% energii
spalanej każdego roku.
spalanej każdego roku.
02:27
And you can see from this image
that after World War II,
that after World War II,
42
135890
3676
Ten wykres pokazuje,
że po II wojnie światowej
że po II wojnie światowej
02:31
the emission rates
started really accelerating.
started really accelerating.
43
139590
2908
emisja zaczęła gwałtownie rosnąć.
02:34
And the accumulated amount
of man-made, global warming pollution
of man-made, global warming pollution
44
142522
3329
A wytworzone przez ludzi zanieczyszczenia,
02:37
that is up in the atmosphere now
45
145875
1526
zgromadzone teraz w atmosferze,
02:39
traps as much extra heat energy
as would be released
as would be released
46
147425
3734
zawierają tyle energii cieplnej,
ile zostałoby wytworzone,
ile zostałoby wytworzone,
02:43
by 400,000 Hiroshima-class
atomic bombs exploding
atomic bombs exploding
47
151183
5449
gdyby 400 tysięcy bomb atomowych,
jak ta z Hiroszimy, eksplodowało
jak ta z Hiroszimy, eksplodowało
02:48
every 24 hours, 365 days a year.
48
156656
3013
codziennie przez 365 dni w roku.
02:52
Fact-checked over and over again,
49
160494
1818
Fakt potwierdzany wciąż na nowo,
02:54
conservative, it's the truth.
50
162336
2197
niedoszacowany, ale to prawda.
02:56
Now it's a big planet, but --
51
164557
2096
To wielka planeta, ale...
02:59
(Explosion sound)
52
167131
2001
(Odgłos eksplozji)
03:01
that is a lot of energy,
53
169156
1623
To naprawdę dużo energii,
03:02
particularly when you multiply it
400,000 times per day.
400,000 times per day.
54
170803
5403
szczególnie jeśli pomnoży się ją
400 tysięcy razy dziennie.
400 tysięcy razy dziennie.
03:08
And all that extra heat energy
55
176881
1509
Całe to dodatkowe ciepło
03:10
is heating up the atmosphere,
the whole earth system.
the whole earth system.
56
178414
2976
podgrzewa atmosferę, cały ziemski system.
03:13
Let's look at the atmosphere.
57
181414
1950
Spójrzmy na atmosferę.
03:15
This is a depiction
58
183388
1290
Ten wykres obrazuje
03:16
of what we used to think of as
the normal distribution of temperatures.
the normal distribution of temperatures.
59
184702
5465
normalny rozkład temperatur.
03:22
The white represents
normal temperature days;
normal temperature days;
60
190191
3087
Biały kolor przedstawia
przeciętne temperatury.
przeciętne temperatury.
03:25
1951-1980 are arbitrarily chosen.
61
193302
3041
Lata 1951-1980
zostały wybranie arbitralnie.
zostały wybranie arbitralnie.
03:28
The blue are cooler than average days,
62
196367
1880
Niebieski przedstawia dni zimniejsze,
03:30
the red are warmer than average days.
63
198271
2251
a czerwony cieplejsze niż zwykle.
03:32
But the entire curve has moved
to the right in the 1980s.
to the right in the 1980s.
64
200546
4158
W latach 80. cała krzywa
przesunęła się w prawo.
przesunęła się w prawo.
03:36
And you'll see
in the lower right-hand corner
in the lower right-hand corner
65
204728
2151
W prawym dolnym rogu
03:38
the appearance of statistically
significant numbers
significant numbers
66
206903
2443
pojawiły się statystycznie istotne ilości
03:41
of extremely hot days.
67
209370
1578
dni szczególnie gorących.
03:42
In the 90s, the curve shifted further.
68
210972
1973
W latach 90. krzywa przesunęła się dalej.
03:44
And in the last 10 years,
you see the extremely hot days
you see the extremely hot days
69
212969
3691
W ciągu ostatnich 10 lat
bardzo gorących dni
bardzo gorących dni
03:48
are now more numerous
than the cooler than average days.
than the cooler than average days.
70
216684
3667
było więcej niż zimniejszych
i tych o średniej temperaturze.
i tych o średniej temperaturze.
03:52
In fact, they are 150 times more common
on the surface of the earth
on the surface of the earth
71
220375
5456
Właściwie one są teraz 150 razy częstsze
03:57
than they were just 30 years ago.
72
225855
3381
niż były jeszcze 30 lat temu.
04:01
So we're having
record-breaking temperatures.
record-breaking temperatures.
73
229713
3070
Mamy więc rekordowe temperatury.
04:04
Fourteen of the 15 of the hottest years
ever measured with instruments
ever measured with instruments
74
232807
3323
14 z 15 zanotowanych
kiedykolwiek najgorętszych lat
kiedykolwiek najgorętszych lat
04:08
have been in this young century.
75
236154
1539
wystąpiło w XXI wieku.
04:09
The hottest of all was last year.
76
237717
2533
Najgorętszy ze wszystkich był zeszły rok.
04:12
Last month was the 371st month in a row
77
240274
3497
Ostatni miesiąc po raz 371 z kolei
był cieplejszy niż średnia temperatura
był cieplejszy niż średnia temperatura
04:15
warmer than the 20th-century average.
78
243795
2167
dla tego miesiąca w XX wieku.
04:17
And for the first time,
not only the warmest January,
not only the warmest January,
79
245986
3180
Po raz pierwszy styczeń
był nie tylko najcieplejszy,
był nie tylko najcieplejszy,
04:21
but for the first time, it was more
than two degrees Fahrenheit warmer
than two degrees Fahrenheit warmer
80
249190
5061
ale temperatura była około
jeden stopień Celsjusza wyższa
jeden stopień Celsjusza wyższa
04:26
than the average.
81
254275
2082
niż średnia.
04:28
These higher temperatures
are having an effect on animals,
are having an effect on animals,
82
256381
3904
Te podwyższone temperatury
mają wpływ na zwierzęta,
mają wpływ na zwierzęta,
04:32
plants, people, ecosystems.
83
260309
3063
rośliny, ludzi, ekosystemy.
04:35
But on a global basis, 93 percent
of all the extra heat energy
of all the extra heat energy
84
263396
4922
Ale w skali globalnej
93% tej nadwyżki ciepła
93% tej nadwyżki ciepła
04:40
is trapped in the oceans.
85
268342
1416
jest skumulowane w oceanach.
04:42
And the scientists can measure
the heat buildup
the heat buildup
86
270116
2207
Naukowcy umieją zmierzyć to stężenie
04:44
much more precisely now
87
272347
1269
bardzo dokładnie
na wszystkich głębokościach:
głębia, średnia głębokość
głębia, średnia głębokość
04:45
at all depths: deep, mid-ocean,
88
273640
2231
04:47
the first few hundred meters.
89
275895
2040
pierwsze kilkaset metrów.
04:49
And this, too, is accelerating.
90
277959
2595
Ono także się zwiększa.
04:52
It goes back more than a century.
91
280578
1629
Badania trwają od ponad wieku.
04:54
And more than half of the increase
has been in the last 19 years.
has been in the last 19 years.
92
282231
4387
A połowa wzrostu to ostatnie 19 lat.
04:58
This has consequences.
93
286642
1323
Ma to swoje konsekwencje.
04:59
The first order of consequence:
94
287989
1543
Pierwsza z kolei,
05:01
the ocean-based storms get stronger.
95
289556
1954
sztormy znad oceanów są silniejsze.
05:03
Super Typhoon Haiyan
went over areas of the Pacific
went over areas of the Pacific
96
291534
2452
Supertajfun Haiyan
przeszedł nad Pacyfikiem,
przeszedł nad Pacyfikiem,
05:06
five and a half degrees Fahrenheit
warmer than normal
warmer than normal
97
294010
3319
cieplejszym o ponad 3°C niż zwykle,
05:09
before it slammed into Tacloban,
98
297353
2493
zanim uderzył w Tacloban,
05:11
as the most destructive storm
ever to make landfall.
ever to make landfall.
99
299870
4023
jako najbardziej niszczący sztorm,
który kiedykolwiek uderzył w ląd.
który kiedykolwiek uderzył w ląd.
05:15
Pope Francis, who has made
such a difference to this whole issue,
such a difference to this whole issue,
100
303917
4620
Papież Franciszek, który wpłynął na
zmianę podejścia do tego zdarzenia,
zmianę podejścia do tego zdarzenia,
05:20
visited Tacloban right after that.
101
308561
2305
odwiedził Tacloban zaraz po katastrofie.
05:22
Superstorm Sandy went over
areas of the Atlantic
areas of the Atlantic
102
310890
2579
Supersztorm Sandy
przeszedł nad Atlantykiem,
przeszedł nad Atlantykiem,
05:25
nine degrees warmer than normal
103
313493
2358
cieplejszym o 5°C niż normalnie,
05:27
before slamming into
New York and New Jersey.
New York and New Jersey.
104
315875
2887
zanim uderzył w Nowy Jork i New Jersey.
05:31
The second order of consequences
are affecting all of us right now.
are affecting all of us right now.
105
319954
3168
Druga kategoria konsekwencji
dotyka obecnie nas wszystkich.
dotyka obecnie nas wszystkich.
05:35
The warmer oceans are evaporating
much more water vapor into the skies.
much more water vapor into the skies.
106
323146
5731
Z cieplejszych oceanów wyparowuje
więcej pary wodnej do nieba.
więcej pary wodnej do nieba.
05:40
Average humidity worldwide
has gone up four percent.
has gone up four percent.
107
328901
3830
Średnia światowa wilgotność wzrosła o 4%.
05:44
And it creates these atmospheric rivers.
108
332755
2693
To powoduje powstawanie
rzek atmosferycznych.
rzek atmosferycznych.
05:47
The Brazilian scientists
call them "flying rivers."
call them "flying rivers."
109
335472
3018
Brazylijscy naukowcy nazywają je
"latającymi rzekami".
"latającymi rzekami".
05:50
And they funnel all of that
extra water vapor over the land
extra water vapor over the land
110
338514
4743
One kierują nadmiar pary wodnej nad ląd,
05:55
where storm conditions trigger
these massive record-breaking downpours.
these massive record-breaking downpours.
111
343281
5262
gdzie powodują rekordowe ulewy.
06:00
This is from Montana.
112
348567
2740
To zdjęcie z Montany.
06:03
Take a look at this storm last August.
113
351331
2323
Spójrzcie na tę ulewę z sierpnia.
06:05
As it moves over Tucson, Arizona.
114
353678
2319
Przechodząc nad Tuscon w Arizonie,
06:08
It literally splashes off the city.
115
356021
3784
dosłownie zalała miasto.
06:11
These downpours are really unusual.
116
359829
3203
Te ulewy są naprawdę nietypowe.
06:15
Last July in Houston, Texas,
117
363056
3151
W lipcu w Houston w Teksasie
06:18
it rained for two days,
162 billion gallons.
162 billion gallons.
118
366231
2954
600 miliardów litrów deszczu
spadło w ciągu dwóch dni.
spadło w ciągu dwóch dni.
06:21
That represents more than two days
of the full flow of Niagara Falls
of the full flow of Niagara Falls
119
369209
4063
To tak, jakby przez ponad
dwa dni wodospad Niagara
dwa dni wodospad Niagara
06:25
in the middle of the city,
120
373296
1245
zalewał miasto,
06:26
which was, of course, paralyzed.
121
374565
1903
które oczywiście było sparaliżowane.
06:28
These record downpours are creating
historic floods and mudslides.
historic floods and mudslides.
122
376492
4348
Te rekordowe ulewy powodują powstanie
wielkich powodzi i lawin błotnych.
wielkich powodzi i lawin błotnych.
06:32
This one is from Chile last year.
123
380864
3414
Ta miała miejsce w Chile w zeszłym roku.
06:37
And you'll see that warehouse going by.
124
385175
3143
Widać przepływający magazyn.
06:40
There are oil tankers cars going by.
125
388342
2604
Tutaj widać płynącą cysternę.
06:42
This is from Spain last September,
126
390970
1936
A to Hiszpania we wrześniu.
06:44
you could call this the running
of the cars and trucks, I guess.
of the cars and trucks, I guess.
127
392930
4094
Można by to określić jako przepędzanie
samochodów i ciężarówek ulicami miasta.
samochodów i ciężarówek ulicami miasta.
06:49
Every night on the TV news now
is like a nature hike
is like a nature hike
128
397865
2828
Wieczorne wiadomości są obecnie
jak wycieczka krajoznawcza
jak wycieczka krajoznawcza
06:52
through the Book of Revelation.
129
400717
1531
przez Apokalipsę.
06:54
(Laughter)
130
402575
2391
(Śmiech)
06:56
I mean, really.
131
404990
1361
Nie żartuję.
06:59
The insurance industry
has certainly noticed,
has certainly noticed,
132
407056
2646
Ubezpieczyciele z pewnością zauważyli,
07:01
the losses have been mounting up.
133
409726
2220
że ilość szkód wzrasta.
07:03
They're not under any illusions
about what's happening.
about what's happening.
134
411970
3598
Oni nie mają złudzeń,
co do tego, co się dzieje.
co do tego, co się dzieje.
07:07
And the causality requires
a moment of discussion.
a moment of discussion.
135
415972
5270
Przyczyny tego wymagają dyskusji.
07:13
We're used to thinking of linear cause
and linear effect --
and linear effect --
136
421266
3314
Jesteśmy przyzwyczajeni myśleć
w sposób linearny:
w sposób linearny:
07:16
one cause, one effect.
137
424604
1151
przyczyna, skutek.
07:17
This is systemic causation.
138
425779
2802
To jest systemowa przyczynowość.
07:21
As the great Kevin Trenberth says,
139
429009
2239
Jak mawia wielki Kevin Trenberth:
07:23
"All storms are different now.
140
431272
1460
"Teraz każda burza jest inna.
07:24
There's so much extra energy
in the atmosphere,
in the atmosphere,
141
432756
2239
W atmosferze jest tak wiele
dodatkowej energii
dodatkowej energii
07:27
there's so much extra water vapor.
142
435019
1665
i tak wiele dodatkowej pary wodnej.
07:28
Every storm is different now."
143
436708
2993
Każda burza jest teraz inna".
07:31
So, the same extra heat pulls
the soil moisture out of the ground
the soil moisture out of the ground
144
439725
4341
To samo ciepło wyciąga wilgoć z gleby,
07:36
and causes these deeper, longer,
more pervasive droughts
more pervasive droughts
145
444090
4410
powodując głębsze, dłuższe
i wszechobecne susze,
i wszechobecne susze,
07:40
and many of them are underway right now.
146
448524
2090
wiele z nich trwa teraz.
07:42
It dries out the vegetation
147
450638
1514
Roślinność wysycha,
07:44
and causes more fires
in the western part of North America.
in the western part of North America.
148
452176
3662
a w zachodniej części Ameryki Północnej
notuje się coraz więcej pożarów.
notuje się coraz więcej pożarów.
07:47
There's certainly been evidence
of that, a lot of them.
of that, a lot of them.
149
455862
3459
Można by podać wiele przykładów.
07:51
More lightning,
150
459345
1151
Więcej piorunów,
07:52
as the heat energy builds up,
a considerable amount
a considerable amount
151
460520
2722
skoro zwiększa się ilość energii cieplnej,
07:55
of additional lightning also.
152
463266
2820
to ilość dodatkowych błyskawic również.
07:58
These climate-related disasters also have
geopolitical consequences
geopolitical consequences
153
466710
6868
Te katastrofy klimatyczne mają również
konsekwencje geopolityczne
konsekwencje geopolityczne
08:05
and create instability.
154
473602
1810
i powodują brak stabilności.
08:07
The climate-related historic drought
that started in Syria in 2006
that started in Syria in 2006
155
475436
5276
Susza związana z klimatem,
która zaczęła się w Syrii w 2006 roku,
która zaczęła się w Syrii w 2006 roku,
08:12
destroyed 60 percent
of the farms in Syria,
of the farms in Syria,
156
480736
2952
zniszczyła 60% gospodarstw rolnych,
08:15
killed 80 percent of the livestock,
157
483712
2341
zabiła 80% zwierząt hodowlanych
08:18
and drove 1.5 million climate refugees
into the cities of Syria,
into the cities of Syria,
158
486077
4219
i zmusiła do przeniesienia się do miast
1,5 miliona klimatycznych uchodźców,
1,5 miliona klimatycznych uchodźców,
08:22
where they collided with another
1.5 million refugees
1.5 million refugees
159
490320
3229
gdzie spotkali 1,5 miliona ludzi
08:25
from the Iraq War.
160
493573
2016
uciekających przed wojną z Irakiem.
08:27
And along with other factors,
that opened the gates of Hell
that opened the gates of Hell
161
495985
4225
To wraz z innymi czynnikami
otworzyło bramy piekieł,
otworzyło bramy piekieł,
08:32
that people are trying to close now.
162
500234
3180
które próbujemy teraz zamknąć.
08:35
The US Defense Department has long warned
163
503438
2414
Departament Obrony USA ostrzegał
08:37
of consequences from the climate crisis,
164
505876
2298
przed konsekwencjami kryzysu klimatycznego
08:40
including refugees,
food and water shortages
food and water shortages
165
508198
4527
wliczając w to: uchodźców,
braki żywności i wody
braki żywności i wody
08:44
and pandemic disease.
166
512749
1880
oraz pandemie.
08:46
Right now we're seeing microbial diseases
from the tropics spread
from the tropics spread
167
514653
4729
Obserwujemy rozprzestrzenianie się
tropikalnych chorób zakaźnych
tropikalnych chorób zakaźnych
w wyższych szerokościach geograficznych;
08:51
to the higher latitudes;
168
519406
1260
08:52
the transportation revolution has had
a lot to do with this.
a lot to do with this.
169
520690
3618
rewolucja transportowa
miała na to spory wpływ.
miała na to spory wpływ.
08:56
But the changing conditions
change the latitudes in the areas
change the latitudes in the areas
170
524332
3665
Ale zmieniające się warunki przekształcają
szerokości geograficzne w obszary,
szerokości geograficzne w obszary,
09:00
where these microbial diseases
can become endemic
can become endemic
171
528021
3833
gdzie te choroby zakaźne
mogą stać się powszechne.
mogą stać się powszechne.
09:03
and change the range of the vectors,
like mosquitoes and ticks that carry them.
like mosquitoes and ticks that carry them.
172
531878
4739
Zmieniają się też ich nosiciele,
jak komary czy kleszcze.
jak komary czy kleszcze.
09:08
The Zika epidemic now --
173
536641
3468
Aktualna epidemia wirusa Zika...
09:12
we're better positioned in North America
174
540133
1917
W Ameryce Północnej
09:14
because it's still a little too cool
and we have a better public health system.
and we have a better public health system.
175
542074
4690
jesteśmy w lepszej sytuacji, bo tutaj jest
za zimno i mamy lepszą opiekę zdrowotną.
za zimno i mamy lepszą opiekę zdrowotną.
09:18
But when women in some regions
of South and Central America
of South and Central America
176
546788
4300
Ale jeśli w pewnych regionach centralnej
i południowej Ameryki radzi się kobietom,
i południowej Ameryki radzi się kobietom,
09:23
are advised not to get pregnant
for two years --
for two years --
177
551112
2711
żeby nie zachodziły w ciążę
przez dwa lata...
przez dwa lata...
09:25
that's something new,
that ought to get our attention.
that ought to get our attention.
178
553847
3273
To coś nowego, co powinno
zwrócić naszą uwagę.
zwrócić naszą uwagę.
09:29
The Lancet, one of the two greatest
medical journals in the world,
medical journals in the world,
179
557961
3148
"The Lancet", jedno z najlepszych
czasopism medycznych na świecie,
czasopism medycznych na świecie,
09:33
last summer labeled this
a medical emergency now.
a medical emergency now.
180
561133
4230
określiło tę sytuację jako
medyczny stan wyjątkowy.
medyczny stan wyjątkowy.
09:37
And there are many factors because of it.
181
565387
2662
Istnieje wiele przesłanek ku temu.
09:40
This is also connected
to the extinction crisis.
to the extinction crisis.
182
568073
2797
To jest także związane
z kryzysem wymierania.
z kryzysem wymierania.
09:42
We're in danger of losing 50 percent
of all the living species on earth
of all the living species on earth
183
570894
3547
Do końca tego stulecia
może zniknąć aż 50% gatunków
może zniknąć aż 50% gatunków
09:46
by the end of this century.
184
574465
1323
żyjących obecnie na Ziemi.
09:47
And already, land-based plants and animals
185
575812
2762
A już teraz zwierzęta i rośliny lądowe
09:50
are now moving towards the poles
186
578598
1648
przemieszczają się
09:52
at an average rate of 15 feet per day.
187
580270
3383
w kierunku biegunów
średnio 4,5 metra na dzień.
średnio 4,5 metra na dzień.
09:56
Speaking of the North Pole,
188
584661
1310
Co do Bieguna Północnego,
09:57
last December 29, the same storm
that caused historic flooding
that caused historic flooding
189
585995
5270
to 29 grudnia ta sama ulewa,
która spowodowała powodzie
która spowodowała powodzie
10:03
in the American Midwest,
190
591289
1649
w środkowozachodniej Ameryce,
10:04
raised temperatures at the North Pole
191
592962
2183
podniosła temperaturę
na Biegunie Północnym
na Biegunie Północnym
10:07
50 degrees Fahrenheit warmer than normal,
192
595169
2630
o 28 stopni Celsjusza,
10:09
causing the thawing of the North Pole
193
597823
2438
powodując jego topnienie
10:12
in the middle of the long,
dark, winter, polar night.
dark, winter, polar night.
194
600285
4612
w samym środku długiej,
ciemnej, zimowej, polarnej nocy.
ciemnej, zimowej, polarnej nocy.
10:16
And when the land-based ice
of the Arctic melts,
of the Arctic melts,
195
604921
3582
A kiedy topi się lód arktyczny,
10:20
it raises sea level.
196
608527
1718
podnosi się poziom oceanów i mórz.
10:22
Paul Nicklen's beautiful photograph
from Svalbard illustrates this.
from Svalbard illustrates this.
197
610269
3745
Dobrze pokazuje to piękne zdjęcie
ze Svalbardu, autorstwa Paula Nicklena.
ze Svalbardu, autorstwa Paula Nicklena.
10:26
It's more dangerous coming off Greenland
198
614474
1960
Groźniejsze jest topnienie Grenlandii,
10:28
and particularly, Antarctica.
199
616458
2006
a w szczególności Antarktydy.
10:30
The 10 largest risk cities
for sea-level rise by population
for sea-level rise by population
200
618488
4690
Biorąc pod uwagę liczbę mieszkańców,
10 najbadziej zagrożonych miast
10 najbadziej zagrożonych miast
10:35
are mostly in South and Southeast Asia.
201
623202
2739
znajduje się w południowej
i południowo-wschodniej Azji.
i południowo-wschodniej Azji.
10:37
When you measure it by assets at risk,
number one is Miami:
number one is Miami:
202
625965
4109
Ale mierząc wartość zagrożonych dóbr,
na pierwszym miejscu jest Miami.
na pierwszym miejscu jest Miami.
10:42
three and a half trillion dollars at risk.
203
630098
2623
tam zagrożone jest 3,5 biliona dolarów.
10:44
Number three: New York and Newark.
204
632745
1671
Numer trzy: Nowy Jork i Newark.
10:46
I was in Miami last fall
during the supermoon,
during the supermoon,
205
634440
3296
Poprzedniej jesieni byłem w Miami,
gdy widoczny był superksieżyc,
gdy widoczny był superksieżyc,
10:49
one of the highest high-tide days.
206
637760
3111
w dzień największego przypływu.
10:52
And there were fish from the ocean
swimming in some of the streets
swimming in some of the streets
207
640895
3132
Ryby z oceanu płynęły niektórymi ulicami
10:56
of Miami Beach and Fort Lauderdale
208
644051
2151
Miami Beach, Fort Lauderdale
10:58
and Del Rey.
209
646226
1174
i Del Rey.
10:59
And this happens regularly
during the highest-tide tides now.
during the highest-tide tides now.
210
647424
2974
Podczas największych przypływów
obecnie jest to normalne.
obecnie jest to normalne.
11:02
Not with rain -- they call it
"sunny-day flooding."
"sunny-day flooding."
211
650422
2615
To nie przez deszcz,
to "powódź w słoneczny dzień".
to "powódź w słoneczny dzień".
11:05
It comes up through the storm sewers.
212
653061
4551
Wszystko wypływa
przez kanalizację burzową.
przez kanalizację burzową.
11:09
And the Mayor of Miami
speaks for many when he says
speaks for many when he says
213
657636
4364
Burmistrz Miami zabrał głos
w imieniu wielu, kiedy mówił,
w imieniu wielu, kiedy mówił,
11:14
it is long past time this can be viewed
through a partisan lens.
through a partisan lens.
214
662024
4223
że minął czas, kiedy ten problem
był widoczny tylko dla jednej partii.
był widoczny tylko dla jednej partii.
11:18
This is a crisis
that's getting worse day by day.
that's getting worse day by day.
215
666271
3136
Mamy kryzys i z każdym dniem jest gorzej.
11:21
We have to move beyond partisanship.
216
669431
2321
Musimy przejść ponad
podziałami politycznymi.
podziałami politycznymi.
11:23
And I want to take a moment
to honor these House Republicans --
to honor these House Republicans --
217
671776
3262
W tym momencie chciałbym
uhonorować tych Republikanów,
uhonorować tych Republikanów,
11:27
(Applause)
218
675062
1054
(Brawa)
11:28
who had the courage last fall
219
676140
2833
którzy zeszłej jesieni mieli odwagę
11:30
to step out and take a political risk,
220
678997
4434
wyjść przed szereg
i podjąć polityczne ryzyko
i podjąć polityczne ryzyko
11:35
by telling the truth
about the climate crisis.
about the climate crisis.
221
683455
2739
mówienia prawdy o kryzysie klimatycznym.
11:38
So the cost of the climate
crisis is mounting up,
crisis is mounting up,
222
686218
3157
Koszty kryzysu klimatycznego rosną,
11:41
there are many of these aspects
I haven't even mentioned.
I haven't even mentioned.
223
689399
3668
istnieje wiele aspektów,
o których nie wspomniałem.
o których nie wspomniałem.
11:45
It's an enormous burden.
224
693091
1973
To ogromne obciążenie.
11:47
I'll mention just one more,
225
695088
1564
Wspomnę tylko o jeszcze jednym,
11:48
because the World Economic Forum
last month in Davos,
last month in Davos,
226
696676
4727
bo po corocznym badaniu
z udziałem 750 ekonomistów,
z udziałem 750 ekonomistów,
11:53
after their annual survey
of 750 economists,
of 750 economists,
227
701427
3017
Światowe Forum Ekonomiczne
orzekło, że kryzys klimatyczny
orzekło, że kryzys klimatyczny
11:56
said the climate crisis is now
the number one risk
the number one risk
228
704468
2860
jest teraz największym zagrożeniem
11:59
to the global economy.
229
707352
1829
dla światowej ekonomii.
12:01
So you get central bankers
230
709205
1318
Eksperci banku centralnego,
12:02
like Mark Carney, the head
of the UK Central Bank,
of the UK Central Bank,
231
710547
2770
tacy jak Mark Carney,
naczelnik Banku Anglii,
naczelnik Banku Anglii,
12:05
saying the vast majority
of the carbon reserves are unburnable.
of the carbon reserves are unburnable.
232
713341
4036
mówią, że większość rezerw węgla,
to węgiel niemożliwy do spalenia.
to węgiel niemożliwy do spalenia.
12:09
Subprime carbon.
233
717401
1746
Węgiel o zwiększonym ryzyku.
12:11
I'm not going to remind you what happened
with subprime mortgages,
with subprime mortgages,
234
719171
3291
Pamiętacie, co się stało z kredytami
hipotecznymi o zwiększonym ryzyku.
hipotecznymi o zwiększonym ryzyku.
12:14
but it's the same thing.
235
722486
1602
To jest to samo.
12:16
If you look at all of the carbon fuels
that were burned
that were burned
236
724112
2715
To są paliwa węglowe spalone
12:18
since the beginning
of the industrial revolution,
of the industrial revolution,
237
726851
2670
od początku rewolucji przemysłowej,
12:21
this is the quantity burned
in the last 16 years.
in the last 16 years.
238
729545
3516
a to te spalone w ciągu ostatnich 16 lat.
12:25
Here are all the ones that are proven
and left on the books,
and left on the books,
239
733085
3579
A to są istniejące rezerwy,
12:28
28 trillion dollars.
240
736688
1788
28 bilionów dolarów.
12:30
The International Energy Agency
says only this amount can be burned.
says only this amount can be burned.
241
738500
4209
Tylko tyle może zostać spalone według
Międzynarodowej Agencji Energetycznej.
Międzynarodowej Agencji Energetycznej.
12:34
So the rest, 22 trillion dollars --
242
742733
2889
Pozostałe 22 biliony dolarów,
12:37
unburnable.
243
745646
1197
niemożliwe do spalenia.
12:39
Risk to the global economy.
244
747303
2233
Są ryzykiem dla gospodarki światowej.
12:41
That's why divestment movement
makes practical sense
makes practical sense
245
749560
3037
Właśnie dlatego dywestycja ma sens
12:44
and is not just a moral imperative.
246
752621
2580
i nie wynika tylko z nakazów moralnych.
12:47
So the answer to the first question,
"Must we change?"
"Must we change?"
247
755225
4170
Odpowiedź na pierwsze pytanie:
"Czy musimy się zmienić?"
"Czy musimy się zmienić?"
12:51
is yes, we have to change.
248
759419
1924
brzmi: "Tak. Musimy".
Drugie pytanie: "Umiemy się zmienić?".
12:53
Second question, "Can we change?"
249
761367
1752
12:55
This is the exciting news!
250
763143
2321
I tu mam naprawdę ekscytującą wiadomość!
12:57
The best projections
in the world 16 years ago
in the world 16 years ago
251
765488
3505
Najbardziej optymistyczne prognozy
sprzed 16 lat zapowiadały,
sprzed 16 lat zapowiadały,
13:01
were that by 2010, the world
would be able to install
would be able to install
252
769017
4031
że do 2010 całkowita moc
elektrowni wiatrowych na świecie
elektrowni wiatrowych na świecie
13:05
30 gigawatts of wind capacity.
253
773072
2167
wyniesie 30 GW.
13:07
We beat that mark
by 14 and a half times over.
by 14 and a half times over.
254
775263
4991
Przekroczyliśmy ten próg 14,5 raza.
13:12
We see an exponential curve
for wind installations now.
for wind installations now.
255
780278
3784
Ilość instalacji wiatrowych
rośnie obecnie wykładniczo.
rośnie obecnie wykładniczo.
13:16
We see the cost coming down dramatically.
256
784086
3575
Ich koszty zaczynają znacząco spadać.
13:19
Some countries -- take Germany,
an industrial powerhouse
an industrial powerhouse
257
787685
3250
Niektóre kraje... Jak Niemcy,
mocno uprzemysłowione,
mocno uprzemysłowione,
13:22
with a climate not that different
from Vancouver's, by the way --
from Vancouver's, by the way --
258
790959
3368
z klimatem podobnym do Vancouver,
13:26
one day last December,
259
794351
1635
jednego dnia w grudniu
13:28
got 81 percent of all its energy
from renewable resources,
from renewable resources,
260
796010
3438
81% wyprodukowanej tam energii
pochodziło ze źródeł odnawialnych,
pochodziło ze źródeł odnawialnych,
13:31
mainly solar and wind.
261
799472
1633
głównie słonecznych i wiatrowych.
13:33
A lot of countries are getting
more than half on an average basis.
more than half on an average basis.
262
801129
3301
Wiele krajów uzyskuje tak średnio
ponad połowę potrzebnej energii.
ponad połowę potrzebnej energii.
13:36
More good news:
263
804454
1158
Inne dobre wiadomości:
13:37
energy storage,
from batteries particularly,
from batteries particularly,
264
805636
3023
przechowywanie energii,
w szczególności w bateriach,
w szczególności w bateriach,
13:40
is now beginning to take off
265
808683
1594
wreszcie "wystartowało",
13:42
because the cost has been
coming down very dramatically
coming down very dramatically
266
810301
3793
bo znacząco zmniejszyły się jego koszty,
13:46
to solve the intermittency problem.
267
814118
1773
co rozwiązuje problem nieciągłości.
13:47
With solar, the news is even
more exciting!
more exciting!
268
815915
2511
Co do energii słonecznej,
to jest jeszcze lepiej!
to jest jeszcze lepiej!
13:50
The best projections 14 years ago
were that we would install
were that we would install
269
818450
3349
Najbardziej optymistyczne
prognozy sprzed 14 lat
prognozy sprzed 14 lat
13:53
one gigawatt per year by 2010.
270
821823
2547
mówiły o 1 GW wzrostu
rocznie do 2010 roku.
rocznie do 2010 roku.
13:56
When 2010 came around,
we beat that mark by 17 times over.
we beat that mark by 17 times over.
271
824394
4620
Gdy nadszedł 2010 okazało się,
że przekroczyliśmy ten próg 17 razy.
że przekroczyliśmy ten próg 17 razy.
14:01
Last year, we beat it by 58 times over.
272
829038
3585
W ostatnim roku przekroczono go 58 razy.
14:04
This year, we're on track
to beat it 68 times over.
to beat it 68 times over.
273
832647
3240
Jesteśmy na najlepszej drodze,
by w tym roku przekroczyć go 68 razy.
by w tym roku przekroczyć go 68 razy.
14:07
We're going to win this.
274
835911
1190
Wygramy to.
14:09
We are going to prevail.
275
837125
1734
Zwyciężymy.
14:10
The exponential curve on solar
is even steeper and more dramatic.
is even steeper and more dramatic.
276
838883
4083
Krzywa wykładnicza energii słonecznej
jest bardziej stroma i spektakularna.
jest bardziej stroma i spektakularna.
14:14
When I came to this stage 10 years ago,
277
842990
1929
Kiedy byłem na tej scenie 10 lat temu,
14:16
this is where it was.
278
844943
1395
znajdowała się tutaj.
14:18
We have seen a revolutionary breakthrough
279
846894
3554
Pojawienie się tych krzywych wykładniczych
14:22
in the emergence
of these exponential curves.
of these exponential curves.
280
850472
3189
to rewolucyjny przełom.
14:25
(Applause)
281
853685
3224
(Brawa)
14:28
And the cost has come down
10 percent per year
10 percent per year
282
856933
3497
A koszty spadały o 10% rocznie
14:32
for 30 years.
283
860454
1299
od 30 lat.
14:33
And it's continuing to come down.
284
861777
2298
I nadal spadają.
14:36
Now, the business community
has certainly noticed this,
has certainly noticed this,
285
864099
2646
Ludzie biznesu z pewnością to dostrzegli,
14:38
because it's crossing
the grid parity point.
the grid parity point.
286
866769
2809
ponieważ punkt parytetu sieci
został przekroczony.
został przekroczony.
14:41
Cheaper solar penetration rates
are beginning to rise.
are beginning to rise.
287
869602
3252
Wskaźnik penetracji tańszej
energetyki słonecznej zaczyna rosnąć.
energetyki słonecznej zaczyna rosnąć.
14:44
Grid parity is understood
as that line, that threshold,
as that line, that threshold,
288
872878
3516
Parytet sieci jest rozumiany jako granica,
14:48
below which renewable electricity
is cheaper than electricity
is cheaper than electricity
289
876418
3874
poniżej której energia
ze źródeł odnawialnych jest tańsza
ze źródeł odnawialnych jest tańsza
14:52
from burning fossil fuels.
290
880316
2218
niż ze spalania paliw kopalnych.
14:54
That threshold is a little bit
like the difference
like the difference
291
882558
2693
Ta granica trochę przypomina różnicę
14:57
between 32 degrees Fahrenheit
and 33 degrees Fahrenheit,
and 33 degrees Fahrenheit,
292
885275
4110
pomiędzy 0 i 1 stopniem Celsjusza.
15:01
or zero and one Celsius.
293
889409
1586
15:03
It's a difference of more than one degree,
294
891019
2024
To nie tylko różnica jednego stopnia,
15:05
it's the difference between ice and water.
295
893067
2701
to różnica pomiędzy lodem i wodą.
15:07
And it's the difference between markets
that are frozen up,
that are frozen up,
296
895792
3944
Pomiędzy zamarzniętymi rynkami
15:11
and liquid flows of capital
into new opportunities for investment.
into new opportunities for investment.
297
899760
4532
a kapitałem płynącym ku nowym
możliwościom inwestowania.
możliwościom inwestowania.
15:16
This is the biggest
new business opportunity
new business opportunity
298
904316
3605
To najlepsze możliwe inwestycje
15:19
in the history of the world,
299
907945
1532
w historii świata,
15:21
and two-thirds of it
is in the private sector.
is in the private sector.
300
909501
3148
a 2/3 z nich znajduje się
w prywatnych rękach.
w prywatnych rękach.
15:24
We are seeing an explosion
of new investment.
of new investment.
301
912673
3436
Nowych inwestycji jest coraz więcej.
15:28
Starting in 2010, investments globally
in renewable electricity generation
in renewable electricity generation
302
916133
5568
Po roku 2010 globalna ilość inwestycji
w odnawialne źródła energii
w odnawialne źródła energii
15:33
surpassed fossils.
303
921725
1533
przekroczyła te w paliwa kopane.
15:35
The gap has been growing ever since.
304
923282
2416
Od tego czasu różnica
między nimi się zwiększa.
między nimi się zwiększa.
15:37
The projections for the future
are even more dramatic,
are even more dramatic,
305
925722
2948
Przewidywania na przyszłość
są jeszcze bardziej spektakularne,
są jeszcze bardziej spektakularne,
15:40
even though fossil energy
is now still subsidized
is now still subsidized
306
928694
3599
pomimo dofinansowywania
energii z paliw kopalnianych
energii z paliw kopalnianych
15:44
at a rate 40 times larger than renewables.
307
932317
3227
na poziomie 40 razy większym
niż energii ze źródeł odnawialnych.
niż energii ze źródeł odnawialnych.
15:47
And by the way, if you add
the projections for nuclear on here,
the projections for nuclear on here,
308
935568
4090
Jeśli dodać tutaj przewidywania
dla energii jądrowej,
dla energii jądrowej,
15:51
particularly if you assume
that the work many are doing
that the work many are doing
309
939682
2621
szczególnie biorąc pod uwagę
15:54
to try to break through to safer
and more acceptable,
and more acceptable,
310
942327
2714
prace nad bezpieczniejszymi,
bardziej akceptowalnymi
bardziej akceptowalnymi
15:57
more affordable forms of nuclear,
311
945065
1839
i dostępnymi formami tej energii,
15:58
this could change even more dramatically.
312
946928
2443
ten wykres zmieni się znacząco.
16:01
So is there any precedent
for such a rapid adoption
for such a rapid adoption
313
949934
2956
Czy istnieje jakiś precedens
dla tak szybkiego
dla tak szybkiego
16:04
of a new technology?
314
952914
1729
przyjęcia się nowej technologii?
16:06
Well, there are many,
but let's look at cell phones.
but let's look at cell phones.
315
954667
2460
Całkiem sporo, ale spójrzmy
na telefony komórkowe.
na telefony komórkowe.
16:09
In 1980, AT&T, then Ma Bell,
316
957151
3373
W 1980 roku AT&T, potem Ma Bell,
16:12
commissioned McKinsey to do
a global market survey
a global market survey
317
960548
2393
zleciło firmie McKinsey
globalne badanie rynku
globalne badanie rynku
16:14
of those clunky new mobile phones
that appeared then.
that appeared then.
318
962965
3616
dla telefonów komórkowych,
które się wtedy pojawiły.
które się wtedy pojawiły.
16:18
"How many can we sell
by the year 2000?" they asked.
by the year 2000?" they asked.
319
966605
3163
Pytano: "Ile sprzedamy do roku 2000?".
16:21
McKinsey came back and said, "900,000."
320
969792
2568
Odpowiedź McKinseya: "900 tysięcy".
16:24
And sure enough,
when the year 2000 arrived,
when the year 2000 arrived,
321
972384
2072
I rzeczywiście, kiedy nadszedł rok 2000
16:26
they did sell 900,000 --
in the first three days.
in the first three days.
322
974480
2578
sprzedano ich 900 tysięcy...
Przez pierwsze trzy dni.
Przez pierwsze trzy dni.
16:29
And for the balance of the year,
they sold 120 times more.
they sold 120 times more.
323
977082
3912
W ciągu roku sprzedano 120 razy więcej.
16:33
And now there are more cell connections
than there are people in the world.
than there are people in the world.
324
981018
4376
Teraz jest więcej połączeń komórkowych
niż ludzi na świecie.
niż ludzi na świecie.
16:37
So, why were they not only wrong,
but way wrong?
but way wrong?
325
985418
4469
Czemu nie tylko się pomylili,
ale aż tak bardzo się pomylili?
ale aż tak bardzo się pomylili?
16:41
I've asked that question myself, "Why?"
326
989911
2400
Stawiam to pytanie sobie: "Czemu?".
16:44
(Laughter)
327
992335
1003
(Śmiech)
16:45
And I think the answer is in three parts.
328
993362
2233
Odpowiedź składa się z trzech części.
16:48
First, the cost came down much faster
than anybody expected,
than anybody expected,
329
996122
3389
Po pierwsze koszty spadały szybciej
niż ktokolwiek przewidywał,
niż ktokolwiek przewidywał,
16:51
even as the quality went up.
330
999535
2507
pomimo że jakość się poprawiała.
16:54
And low-income countries, places
that did not have a landline grid --
that did not have a landline grid --
331
1002066
4272
Kraje o niskich dochodach, miejsca
pozbawione sieci telefonii stacjonarnej
pozbawione sieci telefonii stacjonarnej
16:58
they leap-frogged to the new technology.
332
1006362
2228
rzuciły się na nową technologię.
17:00
The big expansion has been
in the developing counties.
in the developing counties.
333
1008614
3064
W krajach rozwijających się
nastąpił wielki boom.
nastąpił wielki boom.
17:03
So what about the electricity grids
in the developing world?
in the developing world?
334
1011702
3748
A co z siecią energetyczną
w tych krajach?
w tych krajach?
17:07
Well, not so hot.
335
1015474
1730
Nie tak różowo.
17:09
And in many areas, they don't exist.
336
1017228
2298
Na wielu obszarach sieć nie istnieje.
17:11
There are more people
without any electricity at all in India
without any electricity at all in India
337
1019550
3146
W Indiach więcej ludzi nie ma
dostępu do elektryczności
dostępu do elektryczności
17:14
than the entire population
of the United States of America.
of the United States of America.
338
1022720
3122
niż mieszka w USA.
17:17
So now we're getting this:
339
1025866
1504
A teraz mamy taką sytuację.
17:19
solar panels on grass huts
340
1027394
1838
Panele słoneczne na lepiankach
17:21
and new business models
that make it affordable.
that make it affordable.
341
1029256
2938
i nowe modele biznesowe,
sprawiające, że są one dostępne.
sprawiające, że są one dostępne.
17:24
Muhammad Yunus financed
this one in Bangladesh with micro-credit.
this one in Bangladesh with micro-credit.
342
1032218
4885
W Bangladeszu Muhammad Yunus
sfinansował ten panel
dzięki mikrokredytowi.
dzięki mikrokredytowi.
17:29
This is a village market.
343
1037127
1708
To jest lokalny targ.
17:30
Bangladesh is now the fastest-deploying
country in the world:
country in the world:
344
1038859
2890
W Bangladeszu instaluje się ich
najwięcej na świecie,
najwięcej na świecie,
17:33
two systems per minute
on average, night and day.
on average, night and day.
345
1041773
2412
średnio dwa systemy na minutę,
w dzień i w nocy.
w dzień i w nocy.
17:36
And we have all we need:
346
1044209
1189
Mamy wszystko:
17:37
enough energy from the Sun
comes to the Earth
comes to the Earth
347
1045422
2292
każdej godziny Słońce dostarcza energii,
17:39
every hour to supply the full world's
energy needs for an entire year.
energy needs for an entire year.
348
1047738
5363
która mogłaby zaspokoić
światowe potrzeby przez cały rok.
światowe potrzeby przez cały rok.
17:45
It's actually a little bit
less than an hour.
less than an hour.
349
1053125
2173
Właściwie w mniej niż godzinę.
17:47
So the answer to the second question,
"Can we change?"
"Can we change?"
350
1055322
3332
Odpowiedź na drugie pytanie:
"Czy możemy się zmienić?"
"Czy możemy się zmienić?"
17:50
is clearly "Yes."
351
1058678
1923
brzmi zdecydowanie "Tak".
17:52
And it's an ever-firmer "yes."
352
1060625
2772
Za każdym razem jest to
bardziej stanowcze "Tak".
bardziej stanowcze "Tak".
17:55
Last question, "Will we change?"
353
1063421
2608
Ostatnie pytanie: "Czy się zmienimy?".
17:58
Paris really was a breakthrough,
354
1066053
1992
Paryż to był prawdziwy przełom,
18:00
some of the provisions are binding
355
1068069
1663
kilka wiążących postanowień
18:01
and the regular reviews will matter a lot.
356
1069756
2038
i regularne sprawozdania wiele znaczą.
18:03
But nations aren't waiting,
they're going ahead.
they're going ahead.
357
1071818
2251
Ale narody nie czekają, tylko idą naprzód.
18:06
China has already announced
that starting next year,
that starting next year,
358
1074093
2515
Chiny już ogłosiły, że od przyszłego roku
18:08
they're adopting a nationwide
cap and trade system.
cap and trade system.
359
1076632
2983
wdrożą w kraju system
"cap and trade" (ogranicz i handluj).
"cap and trade" (ogranicz i handluj).
18:11
They will likely link up
with the European Union.
with the European Union.
360
1079639
3143
Prawdopodobnie połączą się
z Unią Europejską.
z Unią Europejską.
18:14
The United States
has already been changing.
has already been changing.
361
1082806
2492
USA już się zmienia.
18:17
All of these coal plants were proposed
362
1085322
2050
Wszystkie elektrownie węglowe
18:19
in the next 10 years and canceled.
363
1087396
2530
planowane w ciągu ostatnich 10 lat,
zostały wycofane.
zostały wycofane.
18:21
All of these existing
coal plants were retired.
coal plants were retired.
364
1089950
2919
Te wszystkie elektrownie węglowe
zostały zamknięte.
zostały zamknięte.
18:24
All of these coal plants have had
their retirement announced.
their retirement announced.
365
1092893
3017
Zamknięcie tych zostało już ogłoszone.
18:27
All of them -- canceled.
366
1095934
2328
Tych wszystkich: nie ma lub nie będzie.
18:30
We are moving forward.
367
1098286
1490
Idziemy naprzód.
18:31
Last year -- if you look at
all of the investment
all of the investment
368
1099800
2468
Jeśli spojrzeć na wszystkie
zeszłoroczne inwestycje
zeszłoroczne inwestycje
18:34
in new electricity generation
in the United States,
in the United States,
369
1102292
2943
w wytwarzanie nowej
energii elektrycznej w USA,
energii elektrycznej w USA,
18:37
almost three-quarters
was from renewable energy,
was from renewable energy,
370
1105259
2666
to prawie 3/4 związanych było
z odnawialnymi źródłami,
z odnawialnymi źródłami,
18:39
mostly wind and solar.
371
1107949
2512
wiatrem i słońcem.
18:42
We are solving this crisis.
372
1110485
3147
Radzimy sobie z tym kryzysem.
18:45
The only question is:
how long will it take to get there?
how long will it take to get there?
373
1113656
4899
Pytanie tylko, ile czasu to zajmie.
18:50
So, it matters that a lot
of people are organizing
of people are organizing
374
1118579
4617
To istotne, że wielu ludzi się organizuje,
18:55
to insist on this change.
375
1123220
2138
by manifestować w sprawie tej zmiany.
18:57
Almost 400,000 people
marched in New York City
marched in New York City
376
1125382
3784
Prawie 400 tysięcy ludzi
wyszło na ulice Nowego Jorku
wyszło na ulice Nowego Jorku
19:01
before the UN special session on this.
377
1129190
2847
przed specjalną sesją ONZ
poświęconą temu tematowi.
poświęconą temu tematowi.
19:04
Many thousands, tens of thousands,
378
1132061
2004
Tysiące, dziesiątki tysięcy
19:06
marched in cities around the world.
379
1134089
2873
manifestowało w wielu miastach
na całym świecie.
na całym świecie.
19:08
And so, I am extremely optimistic.
380
1136986
4143
Dlatego jestem takim optymistą.
19:13
As I said before,
we are going to win this.
we are going to win this.
381
1141153
2555
Jak powiedziałem wcześniej: zwyciężymy.
19:15
I'll finish with this story.
382
1143732
1967
Zakończę taką anegdotą.
19:18
When I was 13 years old,
383
1146218
2592
Kiedy miałem 13 lat
19:20
I heard that proposal by President Kennedy
384
1148834
3431
prezydent Kennedy obiecał,
19:24
to land a person on the Moon
and bring him back safely
and bring him back safely
385
1152289
2551
że w ciągu 10 lat
człowiek stanie na Księżycu,
człowiek stanie na Księżycu,
19:26
in 10 years.
386
1154864
1165
a potem wróci na Ziemię.
19:28
And I heard adults
of that day and time say,
of that day and time say,
387
1156053
2984
Dorośli mówili wówczas:
19:31
"That's reckless, expensive,
may well fail."
may well fail."
388
1159061
3517
"To niebezpieczne, drogie
i może się nie powieść".
i może się nie powieść".
19:34
But eight years and two months later,
389
1162602
2177
Ale w 8 lat i 2 miesiące później,
19:36
in the moment that Neil Armstrong
set foot on the Moon,
set foot on the Moon,
390
1164803
3262
w chwili, gdy Neil Armstrong
postawił stopę na Księżycu,
postawił stopę na Księżycu,
19:40
there was great cheer that went up
in NASA's mission control in Houston.
in NASA's mission control in Houston.
391
1168089
4590
w centrum kontroli lotów NASA
w Houston wybuchła burza oklasków.
w Houston wybuchła burza oklasków.
19:44
Here's a little-known fact about that:
392
1172703
2460
Niewiele osób wie,
19:47
the average age of the systems engineers,
393
1175187
2205
że średnia wieku wśród
obecnych tam inżynierów
obecnych tam inżynierów
19:49
the controllers in the room
that day, was 26,
that day, was 26,
394
1177416
3176
i kontrolerów wynosiła 26 lat,
19:52
which means, among other things,
395
1180616
1559
co między innymi oznacza,
19:54
their age, when they heard
that challenge, was 18.
that challenge, was 18.
396
1182199
3250
że mieli po 18 lat, gdy usłyszeli
oświadczenie prezydenta.
oświadczenie prezydenta.
19:57
We now have a moral challenge
397
1185473
3202
Przed nami moralne wyzwanie,
20:00
that is in the tradition of others
that we have faced.
that we have faced.
398
1188699
3530
zgodnie z tradycją innych,
z którymi musieliśmy się zmierzyć.
z którymi musieliśmy się zmierzyć.
20:04
One of the greatest poets
of the last century in the US,
of the last century in the US,
399
1192253
3654
Jeden z największych
amerykańskich poetów XX wieku,
amerykańskich poetów XX wieku,
20:07
Wallace Stevens,
400
1195931
1349
Wallace Stevens
20:09
wrote a line that has stayed with me:
401
1197304
1818
napisał ważne dla mnie słowa:
20:11
"After the final 'no,'
there comes a 'yes,'
there comes a 'yes,'
402
1199146
2483
"Po ostatecznym nie, przychodzi jakieś tak
20:13
and on that 'yes',
the future world depends."
the future world depends."
403
1201653
2981
Od tego tak zależy przyszłość świata".
20:16
When the abolitionists
started their movement,
started their movement,
404
1204658
2285
Kiedy abolicjoniści rozpoczęli swój ruch,
20:18
they met with no after no after no.
405
1206967
2207
ciągle trafiali na nie.
20:21
And then came a yes.
406
1209198
1276
A potem nadeszło tak.
20:22
The Women's Suffrage
and Women's Rights Movement
and Women's Rights Movement
407
1210498
2389
Kobiety walczące o swoje prawa
20:24
met endless no's, until finally,
there was a yes.
there was a yes.
408
1212911
3595
ciągle słyszały nie,
aż w końcu pojawiło się tak.
aż w końcu pojawiło się tak.
20:28
The Civil Rights Movement,
the movement against apartheid,
the movement against apartheid,
409
1216530
2771
Obrońcy praw obywatelskich,
ruch przeciwko apartheidowi,
ruch przeciwko apartheidowi,
20:31
and more recently, the movement
for gay and lesbian rights
for gay and lesbian rights
410
1219325
3591
a ostatnio ruch walczący
o prawa gejów i lesbijek
o prawa gejów i lesbijek
20:34
here in the United States and elsewhere.
411
1222940
2405
tutaj w USA i wszędzie indziej.
20:37
After the final "no" comes a "yes."
412
1225369
2176
Po ostatecznym nie przychodzi jakieś tak.
20:39
When any great moral challenge
is ultimately resolved
is ultimately resolved
413
1227569
5133
Kiedy wielkie moralne wyzwanie
sprowadza się do wyboru zero-jedynkowego
sprowadza się do wyboru zero-jedynkowego
20:44
into a binary choice
between what is right and what is wrong,
between what is right and what is wrong,
414
1232726
3855
pomiędzy tym, co dobre i tym co złe,
20:48
the outcome is fore-ordained
because of who we are as human beings.
because of who we are as human beings.
415
1236605
4129
rezultat jest łatwy do przewidzenia,
bo jesteśmy istotami ludzkimi.
bo jesteśmy istotami ludzkimi.
20:52
Ninety-nine percent of us,
that is where we are now
that is where we are now
416
1240758
3853
99% z nas, na takim etapie jesteśmy
20:56
and it is why we're going to win this.
417
1244635
2492
i właśnie dlatego wygramy.
20:59
We have everything we need.
418
1247151
1938
Mamy wszystko, czego potrzeba.
21:01
Some still doubt that we have
the will to act,
the will to act,
419
1249113
3415
Niektórzy nadal wątpią,
że mamy wolę działania,
że mamy wolę działania,
21:04
but I say the will to act is itself
a renewable resource.
a renewable resource.
420
1252552
4690
ale według mnie, wola działania
jest też źródłem odnawialnym.
jest też źródłem odnawialnym.
21:09
Thank you very much.
421
1257266
1207
Bardzo dziękuję.
21:10
(Applause)
422
1258497
3471
(Brawa)
21:47
Chris Anderson: You've got this incredible
combination of skills.
combination of skills.
423
1295319
3183
Chris Anderson: Masz tę niesamowitą
mieszankę umiejętności.
mieszankę umiejętności.
21:50
You've got this scientist mind
that can understand
that can understand
424
1298526
2961
Masz ścisły umysł,
dzięki któremu rozumiesz
dzięki któremu rozumiesz
21:53
the full range of issues,
425
1301511
2301
cały szereg zagadnień
21:55
and the ability to turn it
into the most vivid language.
into the most vivid language.
426
1303836
3652
i umiejętność przekazywania ich
zrozumiałym językiem.
zrozumiałym językiem.
21:59
No one else can do that,
that's why you led this thing.
that's why you led this thing.
427
1307512
2883
Nikt inny tego nie umie,
dlatego to ty prowadzisz ten temat.
dlatego to ty prowadzisz ten temat.
22:02
It was amazing to see it 10 years ago,
it was amazing to see it now.
it was amazing to see it now.
428
1310419
3411
To było niesamowite przeżycie,
słuchać cię 10 lat temu i teraz.
słuchać cię 10 lat temu i teraz.
22:05
Al Gore: Well, you're nice
to say that, Chris.
to say that, Chris.
429
1313854
2175
Al Gore: To bardzo miłe,
że tak mówisz Chris.
że tak mówisz Chris.
22:08
But honestly, I have a lot
of really good friends
of really good friends
430
1316053
3161
Ale szczerze mówiąc,
mam wielu dobrych przyjaciół
mam wielu dobrych przyjaciół
22:11
in the scientific community
who are incredibly patient
who are incredibly patient
431
1319238
3719
wśród ludzi nauki,
którzy są niesamowicie cierpliwi.
którzy są niesamowicie cierpliwi.
22:14
and who will sit there
and explain this stuff to me
and explain this stuff to me
432
1322981
2771
Oni wszystko mi wyjaśniają
22:17
over and over and over again
433
1325776
1334
po kilka razy tak,
22:19
until I can get it
into simple enough language
into simple enough language
434
1327134
3596
żebym zrozumiał i umiał o tym opowiedzieć
22:22
that I can understand it.
435
1330754
1212
prostym językiem.
22:23
And that's the key to trying
to communicate.
to communicate.
436
1331990
2928
I to jest ważne: próby dogadania się.
22:27
CA: So, your talk. First part: terrifying,
437
1335497
3685
CA: Pierwsza część twojej prelekcji
była przerażająca,
była przerażająca,
22:31
second part: incredibly hopeful.
438
1339206
1937
druga: dająca nadzieję.
22:33
How do we know that all those graphs,
all that progress, is enough
all that progress, is enough
439
1341810
5301
Skąd wiemy, że te wszystkie wykresy,
cały ten postęp jest wystarczający,
cały ten postęp jest wystarczający,
22:39
to solve what you showed
in the first part?
in the first part?
440
1347135
2728
żeby zaradzić temu,
co widzieliśmy na początku?
co widzieliśmy na początku?
22:41
AG: I think that the crossing --
441
1349887
3528
AG: Myślę, że przejście...
22:45
you know, I've only been
in the business world for 15 years.
in the business world for 15 years.
442
1353439
3013
Do świata biznesu
należę dopiero od 15 lat.
należę dopiero od 15 lat.
22:48
But one of the things I've learned
is that apparently it matters
is that apparently it matters
443
1356476
3278
Ale jednej rzeczy zdążyłem się nauczyć.
Najwyraźniej ma znaczenie,
Najwyraźniej ma znaczenie,
22:51
if a new product or service
is more expensive
is more expensive
444
1359778
3164
czy nowy produkt lub usługa jest droższa
22:54
than the incumbent, or cheaper than.
445
1362966
2154
niż aktualnie dostępna czy tańsza.
22:57
Turns out, it makes a difference
if it's cheaper than.
if it's cheaper than.
446
1365144
2555
Okazuje się, że jeśli jest tańsza,
to ma znaczenie.
to ma znaczenie.
22:59
(Laughter)
447
1367723
1095
(Śmiech)
23:00
And when it crosses that line,
448
1368842
2694
Kiedy przekracza tę linię,
23:03
then a lot of things really change.
449
1371560
1896
wiele rzeczy się zmienia.
23:05
We are regularly surprised
by these developments.
by these developments.
450
1373480
2945
Jesteśmy regularnie zaskakiwani
przez to, co się dzieje.
przez to, co się dzieje.
23:08
The late Rudi Dornbusch,
the great economist said,
the great economist said,
451
1376449
2547
Zmarły Rudi Dornbusch,
wielki ekonomista powiedział:
wielki ekonomista powiedział:
23:11
"Things take longer to happen
then you think they will,
then you think they will,
452
1379020
2796
"Pewne rzeczy potrzebują
więcej czasu niż się wydaje,
więcej czasu niż się wydaje,
23:13
and then they happen much faster
than you thought they could."
than you thought they could."
453
1381840
2958
ale potem dzieją się dużo szybciej
niż można by pomyśleć".
niż można by pomyśleć".
23:16
I really think that's where we are.
454
1384822
1698
Myślę, że tak właśnie jest.
23:18
Some people are using the phrase
"The Solar Singularity" now,
"The Solar Singularity" now,
455
1386544
3677
Niektórzy ludzie używają określenia
"osobliwość energii społecznej"
"osobliwość energii społecznej"
23:22
meaning when it gets
below the grid parity,
below the grid parity,
456
1390245
3293
i mają na myśli to, że kiedy
zejdzie poniżej parytetu sieci,
zejdzie poniżej parytetu sieci,
23:25
unsubsidized in most places,
457
1393562
2048
w większości niedotowana,
23:27
then it's the default choice.
458
1395634
1642
stanie się podstawowym wyborem.
23:29
Now, in one of the presentations
yesterday, the jitney thing,
yesterday, the jitney thing,
459
1397300
5990
W jednej z wczorajszych prelekcji,
tej dotyczącej wspólnych przejazdów,
tej dotyczącej wspólnych przejazdów,
23:35
there is an effort to use
regulations to slow this down.
regulations to slow this down.
460
1403314
5107
mówiono o wprowadzeniu regulacji,
mającej na celu spowolnienie tego procesu.
mającej na celu spowolnienie tego procesu.
23:40
And I just don't think it's going to work.
461
1408445
3139
Ale nie wydaje mi się, żeby to zadziałało.
23:44
There's a woman in Atlanta, Debbie Dooley,
462
1412608
2396
Debbie Dooley jest przewodniczącą
23:47
who's the Chairman
of the Atlanta Tea Party.
of the Atlanta Tea Party.
463
1415028
2081
Partii Herbacianej w Atlancie.
23:49
They enlisted her
in this effort to put a tax
in this effort to put a tax
464
1417133
2177
Próbowano ją przekonać
do nałożenia podatku
do nałożenia podatku
23:51
on solar panels and regulations.
465
1419334
2123
na panele słonecznie, do zmiany przepisów.
23:53
And she had just put
solar panels on her roof
solar panels on her roof
466
1421481
2119
Ale ona właśnie zamontowała
na dachu panele
na dachu panele
23:55
and she didn't understand the request.
467
1423624
1866
i nie zrozumiała tej prośby.
23:57
(Laughter)
468
1425514
1765
(Śmiech)
23:59
And so she went and formed
an alliance with the Sierra Club
an alliance with the Sierra Club
469
1427303
3478
Co więcej weszła w sojusz z Sierra Club
24:02
and they formed a new organization
called the Green Tea Party.
called the Green Tea Party.
470
1430805
4053
i stworzyła nową organizację:
Partię Zielonej Herbaty.
Partię Zielonej Herbaty.
24:06
(Laughter)
471
1434882
1002
(Śmiech)
24:07
(Applause)
472
1435908
1001
(Brawa)
24:08
And they defeated the proposal.
473
1436933
1488
I oni odrzucili prośbę.
24:10
So, finally, the answer
to your question is,
to your question is,
474
1438445
3226
Odpowiadając w końcu na twoje pytanie,
24:13
this sounds a little corny
and maybe it's a cliché,
and maybe it's a cliché,
475
1441695
3033
to brzmi trochę banalnie,
może to jest frazes,
może to jest frazes,
24:16
but 10 years ago -- and Christiana
referred to this --
referred to this --
476
1444752
3516
ale 10 lat temu, Christiana
odnosiła się do tego,
odnosiła się do tego,
24:20
there are people in this audience
who played an incredibly significant role
who played an incredibly significant role
477
1448292
5907
na tej widowni siedzieli ludzie,
odgrywający niesamowicie istotną rolę
odgrywający niesamowicie istotną rolę
24:26
in generating those exponential curves.
478
1454223
2801
w generowaniu tych krzywych wykładniczych.
24:29
And it didn't work out economically
for some of them,
for some of them,
479
1457048
2524
Dla niektórych z nich
to nie zadziałało ekonomicznie,
to nie zadziałało ekonomicznie,
24:31
but it kick-started
this global revolution.
this global revolution.
480
1459596
3054
ale uruchomiło światową rewolucję.
24:34
And what people in this audience do now
481
1462674
3779
Co ludzie na widowni zrobią teraz
24:38
with the knowledge
that we are going to win this.
that we are going to win this.
482
1466477
2505
z wiedzą, że wygramy?
24:41
But it matters a lot how fast we win it.
483
1469006
4230
Ważne jest to, jak szybko wygramy.
24:45
CA: Al Gore, that was incredibly powerful.
484
1473260
2357
CA: Al Gore, to było bardzo mocne.
24:47
If this turns out to be the year,
485
1475641
1675
Okazuje się, że to będzie rok,
24:49
that the partisan thing changes,
486
1477340
2828
w którym sympatie polityczne
przestaną mieć znaczenie.
przestaną mieć znaczenie.
24:52
as you said, it's no longer
a partisan issue,
a partisan issue,
487
1480192
3378
Jak mówiłeś, to już nie jest problem
zwolenników jednej partii,
zwolenników jednej partii,
24:55
but you bring along people
from the other side together,
from the other side together,
488
1483594
4166
bo przekonujesz też ludzi
z drugiej strony barykady
z drugiej strony barykady
24:59
backed by science, backed by these kinds
of investment opportunities,
of investment opportunities,
489
1487784
3285
wspierany przez naukę,
przez możliwości inwestowania,
przez możliwości inwestowania,
25:03
backed my reason that you win the day --
490
1491093
2108
przez przekonanie,
że pewnego dnia wygrasz.
że pewnego dnia wygrasz.
25:05
boy, that's really exciting.
491
1493225
2359
To naprawdę ekscytujące.
25:07
Thank you so much.
492
1495608
1168
Bardzo dziękuję.
25:08
AG: Thank you so much
for bringing me back to TED.
for bringing me back to TED.
493
1496800
2507
AG: Bardzo dziękuję
za ponowne zaproszenie na TED.
za ponowne zaproszenie na TED.
25:11
Thank you!
494
1499331
1151
Dziękuję!
25:12
(Applause)
495
1500506
2606
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Al Gore - Climate advocateNobel Laureate Al Gore focused the world’s attention on the global climate crisis. Now he’s showing us how we’re moving towards real solutions.
Why you should listen
Former Vice President Al Gore is co-founder and chairman of Generation Investment Management. While he’s is a senior partner at Kleiner Perkins Caufield & Byers, and a member of Apple, Inc.’s board of directors, Gore spends the majority of his time as chair of The Climate Reality Project, a nonprofit devoted to solving the climate crisis.
He is the author of the bestsellers Earth in the Balance, An Inconvenient Truth, The Assault on Reason, Our Choice: A Plan to Solve the Climate Crisis, and most recently, The Future: Six Drivers of Global Change. He is the subject of the Oscar-winning documentary An Inconvenient Truth and is the co-recipient, with the Intergovernmental Panel on Climate Change, of the Nobel Peace Prize for 2007 for “informing the world of the dangers posed by climate change.”
Gore was elected to the U.S. House of Representatives in 1976, 1978, 1980 and 1982 and the U.S. Senate in 1984 and 1990. He was inaugurated as the 45th Vice President of the United States on January 20, 1993, and served eight years.
Al Gore | Speaker | TED.com